Używki

Huleichuk Diana 2 log.

Plan:
▪ Używki co to?
▪ Kawa.
▪ Kakao.
▪ Herbata.
▪ Tytoń.
▪ Ciekawostka.
▪ Zródla.
Używki co to?

▪ Używkami - nazywamy wszelkie

produkty spożywcze nieposiadające
prawie w ogóle jakichkolwiek wartości
odżywczych, a działające na układ
nerwowy człowieka dzięki zawartości
związków chemicznych, jakimi są
przykładowo kofeina czy nikotyna.
Kawa.
Na świecie spotykamy 40-60 gatunków kawowców, które rosną dziko zwłaszcza na obszarach tropikalnej Afryki,
Madagaskaru i wysp Maskarenach. Użytkowaniem gospodarczym odznaczają się jedynie niektóre gatunki kawowca.
Ponad 90% zbiorów światowych dostarczają gatunki kawy arabskiej, do 10% - gatunki kawy liberyjskiej.
Kawę liberyjską odkryto na wybrzeżach Atlantyku w Afryce Zachodniej, w rejonie Liberii, Gwinei, Nigerii, Konga oraz
Angoli. Owoce mają kształt większy niż owoce kawy arabskiej, ale odznaczają się słabszym aromatem.
Nazwa kawy wywodzi się od etiopskiej prowincji Jaffy na południu kraju, gdzie nawet we współczesności możemy
spotkać naturalne leśne zarośla z gatunku kawy arabskiej. Z Etiopii owoc ten przybył na przełomie XIII-XIV w. na
tereny Półwyspu Arabskiego do Jemenu, który dziś jest największym eksporterem najlepszej pod względem
jakościowym kawy jemeńskiej. Według legend to tu w Jemenie po raz pierwszy zaparzono napój - kawę, która
przyjęto jako przysmak wśród Beduinów i wędrowców prowadzących karawany, dziś jest to ulubiony napojów
obywateli Ameryki oraz Europy.
Europa poznała kawę dopiero w 1592 r., gdy włoski lekarz i botanik Prosper d'Alpino, biorący udział w weneckim
poselstwie na terytorium Egiptu, poznała napój kawę, stosowana wtedy jako skuteczny środek w lecznictwie.
Kawa
Rejonami występowania są:
▪ kraje Ameryki Środkowej,
▪ wschodniej i południowej części Wyżyny Brazylijskiej,
▪ Wybrzeże Kości Słoniowej,
▪ kraje południowych Indii,
▪ kraje Afryki Równikowej.
Najwięcej kawy produkuje się na skale światową :
▪ w:Brazylii 1160 t
▪ Kolumbii 750t
▪ Indonezji 348t
▪ Meksyku 325t
▪ Ugandzie 238t
▪ Etiopii 230t
▪
Kakao.
Owoc posiada średnio 30 cm długości, oraz wagę 300-600 g. Biały bądź różowy miąższ kryje czerwonawe lub brązowe
nasionka ( średnio jest ich w jednym owocu od 30 do 50 sztuk).
Pierwsi Europejcy, którzy mieli możliwość poznania 1519r. sposobu uprawy kakaowca prowadzonej przez Azteków,
to konkwistadorzy żeglarza Hernana Corteza dokonujący opanowania Meksyku. Aztekowie poili się napojem czokoatl ("gorzka
woda") przyrządzanym ze sproszkowanego kakaowego, papryki Cayenne oraz wanilii. Ten "królewski napój", - czyli kakao,
składał się nie tylko z proszku kakaowego, ale również ziaren kukurydzy po przejściu ich w fazę dojrzałości mlecznej,
z zagęszczonego słodkiego soku agawy i wanilii ( nie stosowano jeszcze wtedy papryki). Do okresu II połowy XIX w. owocami
kakaowca płacono w Meksyku za wszystko.
Europa stosowała z początku kakao w lecznictwie chorób gośćcowych, bólu gardła oraz nieżytu żołądka. Dopiero
w późniejszym okresie wynaleziono dzisiejszy napój kakao, różnorodnie przygotowane na bazie kakao kremy czekoladowe
oraz czekoladę w tabliczkach.
Otrzymywane z kakao masło kakaowe nasion stosuje się w przemyśle: kosmetycznym, farmaceutycznym, cukierniczym oraz
jego innych gałęziach.
Kakao otrzymuje się ze mielenia a następnie roztarcia do konsystencji proszku odtłuszczonych nasion kakaowca.
Kakao
Rejony, w których występują drzewa kakaowca:
▪ We wschodniej części Wyżyny Brazylijskiej,
▪ W okolicach Zatoki Gwinejskiej,
▪ W Indonezji.
▪ Najwięksi producenci kakao to:
▪ Wybrzeże Kości Słoniowej
▪ Indonezja
▪ Ghana
▪ Brazylia
Herbata
Herbatę spotykamy dwóch najpopularniejszych odmianach - chińskiej, rosnącej pod postacią krzewu osiągającego
maksymalnie wysokość około 3-4 metrów, jak również assamskiej, która rośnie dziko na terenie Indii, Birmy i Indochin.
Herbata to wiecznie zielony krzew jak również przybiera postać niedużego drzewka o wysokości do 10 metrów. Liście
są całorocznie zielone, ale ulegają opadowi wraz z nadejściem wiosny. Ulegają zapyleniu obcym pyłkiem. Owoce mogą
dojrzewać w okresie od października do listopada, po upływie roku od pierwszego zakwitnięcia.
W związku z różnym sposobem suszenia liści wyróżniamy 4 gatunki herbaty - są nimi: herbata czarna (najbardziej znana
na kontynencie europejskim), zielona, żółta oraz czerwona. Herbata stała się znana na naszym kontynencie, a właściwie
po raz pierwszy na obszarze Holandii, dopiero w 1610r. Stosowano ją wtedy jako lek na febrę.
Taka pozycja herbaty jest dziełem chińskiego cesarza Szeng Nung, którego okres panowania przypadał na III tysiącleciu p.n.e.
Cesarz zwykle lubił popijać jedynie przegotowaną wodę. Gdy w czasie jednej ze swoich wypraw spędzał czas na pikniku
pod drzewem z gatunku kamelii, sługa cesarza przygotowywał dla niego napój. Nagle w kociołku znalazły się niewielkie
zielone listki. Cesarz zgodził się spróbować tego niezwykłego naparu. Ta legenda, głosząc od 2737 roku przed Chrystusem
popularność herbaty i jej świetność, posiada wiele prawdy, którą potwierdzają mędrcy Wschodu.
Herbata
Herbata występuje:

▪ Na wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego,

▪ W południowo-wschodniej Azja,

▪ Na wschodnim wybrzeżu jeziora Wiktorii;

Najwięksi producenci to:

▪ Indie 754t

▪ Chiny 623t

▪ Sri Lanka 265t

▪ Kenia 220t

▪ Indonezja 169t

▪ Turcja 121t

Najwięksi eksporterzy herbaty to:

▪ Indie 24%

▪ Sri Lanka 20%

▪ Chiny 14%
Tytoń.
Tytoń znany był Indianom w Ameryce Południowej od najdawniejszych czasów. Kubański etnolog i pisarz Fernando Ortiz,
będący autorem opowiadania "O tytoniu i trzcinie cukrowej" w poniższy sposób w 1940 roku przedstawił życie Indian Taino,
zamieszkujących Antyle: "Tytoń należał do mitu, religii, magii, polityki i medycyny, bez niego nie mogły obejść się żadne święta
plemienne, wojny, obrzędy publiczne czy rodzinne." Z liści roślinnych, które odgrywały w tamtych czasach wśród tychże
obywateli tak znamienitą rolę, tworzono proste wałki zwane cohibia. Podczas ich palenia w trans, dzięki któremu można było
kontaktować się z bogami oraz uzyskiwać od nich proroczych wizji.
Dziś tytoń uprawia się prawie na całym obszarze kuli ziemskiej. Jednakże nikt w przyszłości nie zagrozi pozycji światowego
potentata w produkcji tytoniu, jakim jest Kuba. Ale do uprawy tytoniu wymagane są sprzyjające warunki naturalne oraz
określony, specyficzny sposób jego uprawy, ulegający ciągłemu wzbogacaniu i przekazywaniu od zamierzchłych czasów z ojca
na syna.
Tytoń misi być poddany wielu etapom obróbki nim przywdzieje postać cygara. Liście zostają pozbawione wewnętrznego nerwu
głównego oraz podlegają podzieleniu na grupy ze względu na rozmiar, kolor oraz fakturę. Środkowa część cygara
o określonej grubości oraz długości formuje się ręcznie z uwzględnieniem wręcz zegarmistrzowskiej dokładności.
Ze specjalnie wypreparowanych liści wytwarza się tzw. "łzę" - element, który ostatecznie jest zwieńczeniem dzieła. Kroplą
żywicy dokonuje się zlepienia ostatniego liścia. W końcowym etapie przygotowania cygara nakleja się znaczek firmy oraz
pakuje się cygaro do pudełka
 Tytoń
Rejony, w których notuje się występowanie tytoniu:

▪ W strefie klimatów zwrotnikowych,

▪ W strefie klimatów podzwrotnikowych,

▪ I umiarkowanych.

Do największych producentów tytoniu należą:

▪ Chiny 3210 t

▪ USA 675t

▪ Brazylia 623t

▪ Indie 563t

▪ Turcja 231t

▪ Polska 40t
Ciekawostka.
Alkohol jest powszechną używką obecną w
wódkach, piwie czy winie. Jego używanie
osłabia pracę mózgu: pod wpływem
alkoholu człowiek łatwo traci równowagę,
ma kłopoty z koncentracją, a czasami traci
kontrolę nad sobą i zachowuje się bardzo
agresywnie. Alkohol może być przyczyną
chorób wątroby i nerek.
Zródla
▪ https://www.bryk.pl/wypracowania/geografia/geografia-spoleczno-
ekonomiczna/8509-uzywki.html
▪ https://sciaga.pl/slowniki-tematyczne/3696/uzywki/
▪ https://pl.wikipedia.org/wiki/U%C5%BCywka
▪ https://www.medonet.pl/psyche/uzaleznienia,uzywki---czy-wszystkie-sa-szkodliwe-
,artykul,1732089.html