Nocna mara (obraz Johanna Füssliego)

Nocna mara lub Koszmar nocny (niem. Nachtmahr) – obraz olejny szwajcarskiego malarza
Johanna Heinricha Füssliego. Dzieło od 1955 roku jest własnością Detroit Institute of Arts i jest
wystawiane pod nazwą The Nightmare.

Autor Johann Heinrich Füssli

Data powstania 1781

Medium olej na płótnie

Wymiary 126,7 × 101,6 cm

Period romantyzm

Miejsce

przechowywania Detroit Institute of Arts

Opis obrazu
Artysta przedstawił postać śpiącej kobiety o wyidealizowanych kształtach, spoczywającej na łożu w
ciemnej sypialni. Jej ręce i głowa bezwładnie opadają z posłania, a ciało okrywa biała,
półprzezroczysta, muślinowa koszula. Na piersi dziewczyny siedzi humanoidalny potworek
wpatrujący się w oczy widza. Zza purpurowej zasłony wyłania się koszmarny łeb konia z
wyłupiastymi oczami, nastrój grozy dopełnia ciemna kolorystyka, rozświetlona jedynie
błękitnobiałym ciałem śpiącej. Nie można jednoznacznie określić, czy przedstawiona scena to
wytwór wyobraźni artysty, czy też zapis doznań przedstawionej kobiety. Świat fantastyczny i świat
realny współistnieją i przenikają się nawzajem.
Angielskie słowo mare oznacza zarówno koszmar, jak i konia (konkretnie klacz), tak więc obecność
konia na obrazie ma swoje uzasadnienie w angielskim tytule. Niemiecki tytuł obrazu Nachtmahr, to
również imię konia Mefistofelesa.

Interpretacja
Miało to oczywiście duży związek z badaniami psychologicznymi Junga i odkryciem istnienia
nieświadomości, skupiającej w sobie tłumione pragnienia i popędy. Ten trop zaprowadził
niektórych badaczy do wykazania, że „Nocna mara” niesie ze sobą perwersyjny przekaz,
wyrażający potrzebę przemocy seksualnej oraz gwałtu.