Türk Standardi: TS 1980-2 EN 22768-2

TÜRK STANDARDI
TS 1980-2 EN 22768-2
Temmuz 1995
TS 1980:1987 yerine
ICS 17.040.10
Genel toleranslar-Bölüm 2:- toleransı verilmemiş şekil ve konumlar için

geometrik toleranslar
(ISO 2768-2:1989)
General Telorances-Part 2- Geometrical Tolerances For Features Without Individual Tolerance
Indications
(ISO 2768-2:1989)
Tolérances générales; partie 2: tolérances Allgemeintoleranzen; Teil 2: Toleranzen für

géométriques pour éléments non affectés de Form und Lage ohne einzelne
tolérances individuelles Toleranzeintragung
(ISO 2768-2:1989) (ISO 2768-2:1989)
EN 22768-2:1993 Standardının Türkçe Tercümesidir.
TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
iSTANBUL TEKNiK ÜNiVERSiTESi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 07.08.2017
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
ICS 17.040.10 TÜRK STANDARDI TS 1980-2 EN 22768-2 : 1995-07
EN 22768-2:1993
Milli Önsöz
- Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Temmuz 1995 tarihinde TS 1980-2 EN 22768-2:1995 numaralı Türk
standardı olarak kabul edilen EN 22768-2:1993 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü Mühendislik
İhtisas Kurulu'na bağlı Mühendislik Hizmetleri İhtisas Grubu marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş, TSE Teknik
Kurulu'nun 11.07.1995 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
- Bu standard yayımlandığında TS 1980:1987 yerini alır.
- CEN/CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir.
- Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının
belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
TS 1980-2 EN 22768-2 : 1995 standardı, EN 22768-2:1993 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (rue de
Stassart, 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır.
Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye
ülkelerine aittir. TSETÜRK STANDARDLARININ
kanalıyla TELiF
CEN'den yazılı izin HAKKI TSE'YE
almaksızın AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
çoğaltılamaz.
AVRUPA STANDARDI
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE TS 1980-2 EN 22768-2 : 1995-07
EUROPÄISCHE NORM EN 22768-2:1993
ICS 17.040.10
Genel toleranslar-Bölüm 2:- toleransı verilmemiş şekil ve konumlar için

geometrik toleranslar
(ISO 2768-2:1989)
General Telorances-Part 2- Geometrical Tolerances For Features Without Individual Tolerance

Indications
(ISO 2768-2:1989)
Tolérances générales; partie 2: tolérances géométriques Allgemeintoleranzen; Teil 2: Toleranzen für Form und
pour éléments non affectés de tolérances individuelles Lage ohne einzelne Toleranzeintragung
(ISO 2768-2:1989) (ISO 2768-2:1989)
Bu Avrupa standardı CEN tarafından 15 Nisan 1993 tarihinde kabul edilmiştir.
CEN/CENELEC üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren
koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel
listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN/CENELEC üyesine
başvurarak elde edilebilir.
Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile
tercümesi, CEN/CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN /CENELEC
Yönetim Merkezi’ne bildirilir.
CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda,
İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz ve Yunanistan'ın millî standard
kuruluşlarıdır.
AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION
COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION
EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG
Yönetim Merkezi : rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels
©1993 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir.
Ref No:EN 22768-2:1993
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
İçindekiler
Sayfa
Önsöz……………………………………………………………………………………..………………………3
0 - GİRİŞ.................................................................................................................................................. 4
1 - AMAÇ .....................................................................................................................4
2- GENEL.....................................................................................................................4
3 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR ...........................................................................4
4 - TARİFLER ..............................................................................................................5
5 - ŞEKİL VE KONUMLAR İÇİN GENEL TOLERANSLAR ........................................5
6 -TEKNİK RESİMLERİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ ........................................................6
7 - RET ......................................................................................................................... 7
Ek - A ........................................................................................................................... 8
ICS 17.040.10 TS 1980-2 EN 22768-2 : 1995-07
EN 22768-2:1993
Önsöz
1991 yılında ISO 2768-2:1989 “Genel toleranslar-Bölüm: 1-Toleransı verilmemiş uzunluk ve açı ölçüleri için
toleranslar” standardı CEN Birincil Anket Prosedürüne tabi tutulmuştur .
CEN/CS Teklifinin olumlu sonuçlanmasını müteakip, ISO 2768-2:1989 resmi oylamaya tabi tutulmuştur.
Resmi oylama sonucu olumlu çıkmıştır.
Bu Avrupa Standardına en geç Ekim 1993 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak
ulusal standart status verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Ekim 1993 tarihine kadar yürürlükten
kaldırılmalıdır.
CEN/CENELEC İç Tüzüklerine göre, bu Avrupa Standardının ulusal standart olarak uygulamaya alınmasından
sorumlu ulusal standart kuruluşlarının ülkeleri sırasıyla; Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka,
Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Lüksemburg, Norveç, Portekiz ve
Yunanistan’dır.
Onay bilgisi
ISO 2768-2:1989 standardının metni, CEN tarafından hiçbir değişiklik yapılmaksızın Avrupa standardı olarak kabul
edilmiştir.
Not - Uluslararası standartlara yapılan Avrupa atıfları Ek ZA’da (Normatif) verilmiştir.
3
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
0 - GİRİŞ
İmal edilen parçaların şekil elemanları, daima ölçülere ve bir geometrik şekle sahiptir. Ölçü sapmaları
ve geometrik özelliklerinden (Şekil, Doğrultu ve Konum) sapmalardan dolayı parçanın fonksiyonu için
toleranslar gereklidir; bunların aşılması fonksiyonu bozar.
Bütün şekil elemanlarının geometrisini ve ölçülerini garanti altına almak için teknik resimde
toleranslandırma tam olmalıdır; başka bir deyişle anlaşılmaz olmamalı veya atölyenin kararına veya
muayene edenin inisiyatifine bırakılmamalıdır.
Ölçü, şekil ve konumlar için genel toleransların kullanılması ile söz konusu şartlar gerçekleştirilerek
işlem basitleştirilir.
1 - AMAÇ
Bu standardın amacı, şekil ve konum toleransları verilmeyen teknik resimdeki her şekil elemanı için
şekil ve konum genel toleranslarını tespit ederek teknik resimlerin ölçümlendirilmesinin
basitleştirilmesini sağlamaktır. Bu Standard şekil ve konum genel toleranslarını üç tolerans sınıfı içinde
belirtir.
Standardın bu bölümü, özellikle talaş kaldırmak suretiyle işlenmiş şekil elemanları için kullanılabilir.
Diğer metotlarla imal edilmiş şekil elemanları için bunların kullanılması mümkündür; ancak bunun için
mutat atölye tamlığının ISO 2768'in bu bölümündeki şekil ve konum genel toleransları içinde bulunup
bulunmadığı göz önüne alınarak bir özel muayeneye ihtiyaç vardır.
2- GENEL
Belirli bir tolerans sınıfının seçilmesi suretiyle ilgili mutat atölye tanrılığı göz önüne alınmalıdır. Bir
münferit şekil elemanının şekil ve konumu için, daha küçük toleranslar gerektiğinde veya daha
büyüklerine izin verildiğinde ve ekonomik olduğunda, bu toleranslar, doğrudan doğruya TS 13041)'e
uygun olarak gösterilmelidir (EK A.2).
TS 1980'in bu bölümüne göre şekil ve konum genel toleransları, teknik resimlerde ve ilgili
dokümanlarda TS 1980 in bu bölümündeki Madde 6'ya uygun atıf yapılarak belirtilmelidir. Bunlar ilgili
şekil ve konum toleransları verilmeyen şekil elemanları için geçerlidir.
Şekil ve konum genel toleransları, silindirik özelliğinin istisnasıyla, herhangi bir çizginin şekli, herhangi
bir yüzeyin şekli, eğim, eş eksenlilik, konum ve toplam dönme gibi şekil elemanlarının bütün toleranslı
özelliklerine uygulanabilir.
ISO 2768'in bu bölümüne göre şekil ve konum genel toleransları, ISO 8015'e göre toleranslandırmanın
esasının geçerli olduğu ve teknik resimde gösterildiği her durumda kullanılmalıdır (EK B.1).
3 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

Bu standarda metninde atıf yapılan standardların numaraları ve adları aşağıda verilmiştir.
ISO 1101, Technical Dravvings, Geometrical Tolerancing; Tolerances of Form, Orientation, location
and Runout; Generalities, Definiti-ons, symbols on Dravving (Teknik Resim; Geometrik Toleranslar
Şekil, Doğrultu, Yer ve Dönme Toleransları-Genel Tarifler Sembollerle Teknik Resimlerde Gösteriliş)
EN 22768-1, General Tolerances Part 1 : Tolerances for Linear and Angular Dimensions without
individual Tolerances İndications (Genel Toleranslar Bölüm 1: Toleransı Verilmemiş Uzunluk ve Açı
Ölçüleri İçin toleranslar)
ISO 5459, Tecnical Dravvings-Geometrical Tolerances Datums and Datum Systems for Geometrical
Tolerances
ISO 8015, Technical Drawings- Fundamental Tolerancing Principle
Atıf yapılan standardların en son baskıları geçerli olacağından, atıf yapılan bu standarddaki revizyon
ve/veya tadil ile yapılan değişiklikler takip edilmeli ve gerektiğinde atıf yapılan standardda yeni
düzenlemeler yapılmalıdır.
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
4 - TARİFLER
Bu standarda geçen terimlerin tarifleri TS 1304 ISO 1101 ve ISO 5459'da verilmiştir.
5 - ŞEKİL VE KONUMLAR İÇİN GENEL TOLERANSLAR

(EKB.1)
5.1 - Münferit Şekil Elemanları İçin Toleranslar
5.1.1 - Doğruluk ve Düzlemlik

Doğruluk ve düzlemlik için genel toleranslar, Çizelge 1'de verilmiştir. Çizelge değerinin seçiminde,
doğruluk toleransı için ilgili çizginin uzunluğu ve düzlemlik toleransı için yüzeyin en büyük kenar
uzunluğu veya dairesel yüzeyin çapı esas alınmalıdır.
ÇİZELGE 1 - Doğruluk ve Düzlemlik için Genel Toleranslar

Değerler mm'dir.
Tolerans Anma Ölçüsü Alanları için Doğruluk ve Düzlemlik
Sınıfı Genel Toleransları
10 > 10 >30 >100 >300 >1000
 30 100  300  1000 3000
H 0,02 0,05 0,1 0,2 0,3 0,4
K 0,05 0,1 0,2 0,4 0,6 0,8
L 0,1 0,2 0,4 0,8 1,2 1,6
5.1.2 - Dairelik
Dairelik için genel tolerans, çap toleransının sayı değerine eşittir ve dönme toleransı için Çizelge 4'de
verilen değerden daha büyük olmamalıdır (EK B.2).
5.1.3 - Silindirlik
Silindirlik için genel toleranslar tespit edilmemiştir.
NOT 1 - Silindirlik sapması dairelik-doğruluk-ve karşılıklı ana çizgilerin paralellik sapmaları olan üç
birleşenden bir araya gelmektedir. Bu birleşenlerden biri, kendi özel toleransları veya kendi genel
toleranslarıyla belirtilir.
NOT 2 - Fonksiyon sebebiyle silindirlik sapması, dairelik, doğruluk ve paralellik genel toleranslarının
birleşik (kombine) etkisinden (EK B.3) daha küçük olma mecburiyeti durumunda, Silindirlik toleransı,
ISO 1101 göre ilgili şekil elemanının yanında özel olarak verilmek mecburiyetindedir. Amaca uygun
olması bakımından; mesela, bir alıştırmada örtü şartı tespit edilmelidir.
5.2 - İlgili Şekil Elemanları İçin Toleranslar
5.2.1 - Genel
5.2.2.'den 5.2.6'ya kadar olan Maddelerde tespit edilen toleranslar, birbirlerine göre referans olabilen
ve bu ilişkileri özel olarak belirtilmeyen bütün şekil elemanları için geçerlidir.
5.2.2 - Paralellik
Paralellik için genel tolerans, ölçü toleransı veya düzlemlik ve doğruluk toleranslarının en büyüğünün
sayı değerine eşittir. Her iki şekil elemanından daha uzunu referans elemanı olarak geçerlidir. Şekil
elemanlarının anma ölçüleri eşit olduğunda, her biri referans elemanı olarak kullanılabilir (EK B.4).
5.2.3 - Diklik
Diklik için genel toleranslar,Çizelge 2'de verilmiştir. Dik açıyı teşkil eden her iki koldan daha uzunu
referans elemanı olarak kullanılır. Şekil elemanlarının anma ölçüleri eşit olduğunda, her biri referans
elemanı olarak kullanılabilir.
Çizelge 2 - Diklik için Genel Toleranslar

Değerler mm’dir.
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
Tolerans Açının Kısa Kolu için Anma Ölçüsü Alanlarına

Sınıfı Göre Diklik Genel Toleransları
100 >100 >300 >1000
 300 1000 3000
H 0,2 0,3 0,4 0,5
K 0,4 0,6 0,8 1
L 0,6 1 1,5 2
5.2.4 - Simetriklik
Simetriklik için genel toleranslar, Çizelge 3'te verilmiştir. Her iki şekil elemanlarından daha uzunu,
referans elemanı olarak geçerlidir. Şekil elemanlarının anma ölçüleri eşit olduğunda, her biri referans
elemanı olarak kullanılabilir.
NOT - Simetriklik İçin Genel Toleranslar,

- Her iki şekil elemanının en az biri bir simetri düzlemine sahip olduğunda veya
- Her iki şekil elemanının eksenleri birbirine dik bulunduğunda geçerlidir. Örnekler için Madde B.5'e
bakınız.
ÇİZELGE 3 - Simetriklik İçin Genel Toleranslar
Değerler mm'dir.
Tolerans Anma Ölçüsü Alanlarına Göre Simetriklik
Sınıfı Toleransları
100 > 100 >300 >1000
 300 1000 3000
H 0,5
K 0,6 0,8 1
L 0,6 1 1,5 2
5.2.5 - Eş Eksenlilik
Eş eksenlilik için genel toleranslar, tespit edilmemiştir.
NOT - Eş eksenlilik ve dairelik sapmalarından dönme sapmaları teşekkül ettiği için, eş eksenlilik
sapması, ekstrem durumda dönmeye ait Çizelge 4'de verilen değerde olmalıdır.
5.2.6 - Dönme
Dönme için genel toleranslar (dairelik, yalpa ve ilgili dönel yüzeyler) Çizelge 4'de verilmiştir. Dönme
için genel toleranslarda, referans elemanı olarak öyle gösterildiklerinde yatak yerleri geçerlidir. Aksi
taktirde, dönme için referans elemanı olarak her iki şekil elemanından daha uzunu geçerlidir. Her iki
şekil elemanının anma ölçüsü eşit olduğunda, her biri referans elemanı olarak kullanılabilir.
ÇİZELGE 4 - Dönme İçin Genel Toleranslar
Değerler mm'dir.
Tolerans Sınıfı Dönme Toleransları
H 0,1
K 0,2
L 0,5
6 -TEKNİK RESİMLERİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ

6.1 - Standardın bu bölümüne uygun genel toleranslar, ISO 2768-1'e uygun genel toleranslarla
bağlantılı olarak geçerlidir ve teknik resim yazı alanının içinde veya yanında aşağıdaki ölçümlendirme
ile verilmelidir:
a) "ISO 2768";
b) ISO 2768-1'e uygun tolerans sınıfı;
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
c) ISO 2768'in bu bölümüne uygun tolerans sınıfı.
Örnek: ISO 2768-mK

Bu durumda, ISO 2768-1'e göre açı ölçüleri için genel toleranslar ölçümlendirilmemiş 90°'lik açılar için
geçerli olmayıp, burada ISO 2768'in bu 2. bölümündeki diklik için tespit edilen genel toleranslar
geçerlidir.
6.2 - Ölçüler için genel toleranslar (tolerans sınıfı m) geçerli olmadığında, ilgili tanıtma harfi atılır.
Örnek: ISO2768-K
6.3 - Bütün münferit ölçü elemanları1) için örtü şartı da geçerli olduğu durumlarda, Madde 6.1'e
uygun olarak genel gösterilişe E harfi eklenmelidir.
Örnek - ISO 2768-mK-E
NOT – Örtü şartı, mesela yarı mamuller gibi ölçü toleransından daha büyük münferit
ölçümlendirilmiş doğruluk toleranslı şekil elemanları için geçerli olmayabilir.
7 - RET
Başkaca belirtilmedikçe ve fonksiyonu da bozmadığı sürece genel toleranslarını ihtiva etmeyen iş
parçaları hemen reddedilmez (Ek A.4).
1) ISO 2768'in bu bölümünde, münferit bir ölçü elemanı; bir silindir yüzeyinden veya paralel iki düzlem
yüzeyden meydana gelir anlamındadır.
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
Ek - A
(Bu ek bilgi için verilmiştir)
Geometrik Özellikler İçin Genel Toleransların Tasarımı
A.1 - Genel toleranslar, ISO 2768'in bu bölümü Madde 6'ya uygun olarak gösterilmelidir.
Genel toleransların değerleri, mutat atölye tamlığı tolerans sınıfına uygun olmalıdır. Uygun tolerans
sınıfı seçilerek teknik resimde belirtilmelidir.
A.2 - Mutat atölye tanrılığına uygun yukarıda belirtilen tolerans değerleri, imalat toleransını büyülterek
ekseriya ekonomik kazanç sağlamaz. Mutat takım tezgahlarında normal çaba ile kuralları içinde şekil
elemanları daha büyük sapmalar ile imal edilmez. Mesela bir atölyede imal edilen şekil elemanının
çapı 25 mm ±0,1 mm, uzunluğu yaklaşık 80 mm olsun, bunun mutat atölye tamlığı, ISO 2768-mH'a
eşit veya daha ince olsun, geometrik sapmalar dairelik için, ana çizginin doğruluğu ve dönme için 0,1
mm'den daha küçük olsun (Değerler ISO 2768'in bu bölümünden alınmıştır), daha büyük tolerans
verileri kullanılmış olsa dahi özellikle bu atölye için avantaj sağlamaz.
Bununla beraber, bir şekil elemanı için fonksiyon sebebiyle "Genel Toleranslardan daha küçük bir
tolerans değeri gerekli olduğunda, bu daha küçük tolerans ilgili şekil elemanı üstünde verilmelidir. Bu
tolerans genel toleransların geçerlilik alanı dışındadır.
Bir şekil elemanının fonksiyonu, genel toleranslar değerine eşit veya daha büyük bir geometrik
toleransa izin verdiğinde bu özel olarak verilmeyip, bilhassa teknik resimde Madde 6'ya uygun olarak
belirtilmelidir. Bu tip tolerans, şekil ve konumlar için genel toleransların tasarımının tam uygulamasına
imkan verir.
Fonksiyonun genel toleranslardan daha büyük bir toleransa izin verdiği ve daha büyük toleransla
imalatta ekonomik bir kazancın hedeflendiği "Kural istisnası" vardır. Bu özel durumlarda, mesela ince
kalınlıklı, yüksüğün bir daha büyü dairesellik toleransı gibi, daha büyük şekil veya konum toleransları
özel olarak elemanın üzerinde verilmelidir.
A.3 - Genel Toleransların Kullanılmasıyla Aşağıdaki Faydalar Sağlanır:

a) Teknik resimler daha kolay okunur ve uygulayıcılar arasında daha iyi anlaşma sağlanır.
b) Fonksiyon genel toleransa eşit veya daha büyük bir toleransa izin verdiğinde, ayrıntılı tolerans
hesaplan yapma mecburiyeti olmadığı için konstrüktörler zaman kazanır.
c) Mutat imalat çabasıyla hangi şekil elemanlarının imal edilebileceğine dair bilgi teknik resimden
anında elde edilebilir. Bu, muayene masraflarını azaltan bir kalite kontrolünü mümkün kılar.
d) Şekil ve konum toleransları özel olarak verilen dışında kalan şekil elemanları fonksiyonlarının izafi
olarak küçük toleransları gerektirmesiyle ve bunun için özel gayret gösterilme mecburiyeti olan her
biri ağırlıklı olan elemanlardır. Bu imalat planlaması için yardımcı ve muayene isteklerinin analizinde
kalite kontrolünü destekler.
e) "Mutat atölye tamlığı", sözleşmenin yapılmasından önce bilindiği için alıcı ve satıcılar siparişler
üzerinde süratle mutabakat sağlarlar. Mutabakatın sağlanması sırasında teknik resimler bu noktada
tam olduğu için alıcı ve satıcı arasında herhangi bir anlaşmazlık çıkmaz.
Bu imkanlar, genel toleransların aşılmadığına dair yeterli güvenirliğin söz konusu olduğu durumlarda
oldukça faydalıdır, başka bir deyişle belirti bir atölyede mutat atölye tamlığı teknik resimde verilen
genel toleranslara eşit veya daha büyük olduğunda faydalıdır. Bu yüzden her atölye,
- Ölçmeler suretiyle mutat atölye tamlığını tespit etmelidir.
- Sadece kendi mutat atölye tanrılığına eşit veya daha büyük genel toleransları olan teknik resimleri
kabul etmelidir.
- Mutat atölye tamlığının kötüleşmemesini, rasgele numunelerle garanti altına alınmalıdır.
Şekil ve konumlar için genel toleransların tasarımıyla bütün belirsizliği ve yanlış anlaşmazlıkları ile "iyi
atölye
işi" deyimine artık gerek yoktur, "iyi atölye işi" nin gerekli tamlığı şekil ve konumlar için genel
toleranslarla
tarif edilir.
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
A. 4 - Fonksiyon ekseriya genel toleranstan daha büyük bir toleransa izin verir. Bu yüzden bir iş
parçasının herhangi bir şekil elemanının genel toleransı aşıldığında bu parçanın fonksiyonu her
zaman bozulmaz.
Fonksiyonun bozulması halinde genel tolerans sınırlarının aşılması parçanın reddine sebep olur.
Diğer Bilgiler
B.1 - Şekil ve Konumlar İçin Genel Toleranslar (Madde 5)

Bağımsızlık prensibine göre (ISO 8015) , şekil ve konumlar için genel toleransların, iş parçasının şekil
elemanlarının gerçek ölçülerinden bağımsızlığı geçerlidir. Buna göre, şekil elemanları her yerde en
çok-malzeme-ölçüsüne sahip olduklarında, şekil ve konumlar için genel toleranslar bu durumda
faydalıdır (Şekil B.1).
örtü şartı, özel olarak ya doğrudan doğruya ilgili şekil elemanının yanında veya bu standardın 6.
Maddesine uygun olarak bütün şekil elemanları için, genel olarak belirtildiğinde, bu isteğe de dikkat
edilmek mecburiyeti vardır.
Ölçüler mm’dir.
Şekil B.1 Bağımsızlık Prensibi, Bir Şekil Elemanında izin Verilen En Büyük Sapmalar
B.2 - Dairelik (Madde 5.1.2)

Örnekler:
Örnek 1 (Şekil B.2)

Çapın sınır sapmaları, doğrudan doğruya teknik resimde gösterilmelidir. Dairelik için genel tolerans,
çap toleransının sayı değerine eşittir.
Örnek 2 (Şekil B.2)

ISO 2768-mK ölçümlendirilmesine uygun genel toleranslar 25 mm lik bir çap için sınır sapmaları ± 0,2
mm olarak kullanılabilir. Bu sınır sapmaları 0,4 tolerans değerini. Çizelge 4'ün 0,2 mm lik değerinden
daha büyüktür. Bu yüzden 0,2 mm lik değer, dairelik toleransı için geçerlidir.
B.3 Silindirlik (Madde 5.1.3'de Not 2)

Dairelik, Doğruluk ve paralellik için genel toleransların kombine etkisi, ölçü toleransları ile de belirli
sınırlara oturtuldukları için, geometrik sebeplerden üç münferit toleransın toplamından daha küçüktür.
Sonucun basitleştirilmesi için, örtü şartının veya bir özel silindirlik şekil toleransının verilip
verilmediği, aynı zamanda bu üç münferit toleransın toplamı göz önüne alınabilir.
B.4 - Paralellik (Madde 5.2.2)

Paralellik sapmaları, ölçü toleranslarının sayı değerlerini (Şekil B.3) veya doğruluk veya düzlemlik
toleransları (Şekil B.4) sayı değerlerini sınırlandırır.
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
ŞEKİL – B.2 Dairelik Genel Toleransına Örnek
ŞEKİL – B.3 Ölçü toleransı sayı ŞEKİL – B.4 Doğruluk Toleransı

Değerine eşit paralellik sapması sayı değerine eşit paralellik sapması
B.5 – Simetriklik (Madde 5.2.4) Örnekler
a) Referans:Uzun şekil eleman ( l 2) b)Referans:Uzun şekil elemanı( l 1)
c) Referans:Uzun şekil eleman ( l 2) d)Referans:Uzun şekil elemanı( l 2)
ŞEKİL – B.5 Simetriklik Genel Toleranslarına Örnekler (Referanslar Madde 5.2.4)
10
ICS 17.040.10 TS1980-1 EN 22768-1:1995-07
EN 22768-1:1993
B.6 – Teknik Resim Örneği

Teknik Resmin Ölçümlendirilmesi
NOT 1 - İnce iki noktalı kesik çizgilerle (dikdörtgen ve daire şekilli) ölçümlendirilmiş toleranslar genel
toleranslardır. Bu tolerans değerlerine ISO 2768-mH değerine eşit veya daha küçük mutat atölye
tamlığı ile normal imalatla ulaşılır ve mutat tarzda muayeneye ihtiyaç yoktur.
NOT 2 - Mesela diklik toleransı doğruluk sapmasını da sınırlandırdığı gibi, diğer şekil ve konum
sapmaları da kendi şekil elemanlarının birkaç tolerans özelliklerini sınırlandırmaktadır; Şekil B.6'da
bütün genel toleranslar gösterilmemiştir.
Şekil B.6 Teknik Resmin ölçümlendirme Örneği
YARARLANILAN KAYNAKLAR
-EN 22768-2: 1993
11

Türk Standardi: TS 1980-2 EN 22768-2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Türk Standardi: TS 1980-2 EN 22768-2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK STANDARDI

Genel toleranslar-Bölüm 2:- toleransı verilmemiş şekil ve konumlar için

Tolérances générales; partie 2: tolérances Allgemeintoleranzen; Teil 2: Toleranzen für

EN 22768-2:1993 Standardının Türkçe Tercümesidir.

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

- Bu standard yayımlandığında TS 1980:1987 yerini alır.

Genel toleranslar-Bölüm 2:- toleransı verilmemiş şekil ve konumlar için

General Telorances-Part 2- Geometrical Tolerances For Features Without Individual Tolerance

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 15 Nisan 1993 tarihinde kabul edilmiştir.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ

Yönetim Merkezi : rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

Resmi oylama sonucu olumlu çıkmıştır.

Not - Uluslararası standartlara yapılan Avrupa atıfları Ek ZA’da (Normatif) verilmiştir.

3 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR

ISO 8015, Technical Drawings- Fundamental Tolerancing Principle

5 - ŞEKİL VE KONUMLAR İÇİN GENEL TOLERANSLAR

5.1 - Münferit Şekil Elemanları İçin Toleranslar

5.1.1 - Doğruluk ve Düzlemlik

ÇİZELGE 1 - Doğruluk ve Düzlemlik için Genel Toleranslar

5.2 - İlgili Şekil Elemanları İçin Toleranslar

Çizelge 2 - Diklik için Genel Toleranslar

Tolerans Açının Kısa Kolu için Anma Ölçüsü Alanlarına

NOT - Simetriklik İçin Genel Toleranslar,

ÇİZELGE 3 - Simetriklik İçin Genel Toleranslar

ÇİZELGE 4 - Dönme İçin Genel Toleranslar

6 -TEKNİK RESİMLERİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ

c) ISO 2768'in bu bölümüne uygun tolerans sınıfı.

Örnek: ISO 2768-mK

Örnek - ISO 2768-mK-E

A.3 - Genel Toleransların Kullanılmasıyla Aşağıdaki Faydalar Sağlanır:

B.1 - Şekil ve Konumlar İçin Genel Toleranslar (Madde 5)

B.2 - Dairelik (Madde 5.1.2)

Örnek 1 (Şekil B.2)

Örnek 2 (Şekil B.2)

B.3 Silindirlik (Madde 5.1.3'de Not 2)

B.4 - Paralellik (Madde 5.2.2)

ŞEKİL – B.2 Dairelik Genel Toleransına Örnek

ŞEKİL – B.3 Ölçü toleransı sayı ŞEKİL – B.4 Doğruluk Toleransı

B.5 – Simetriklik (Madde 5.2.4) Örnekler

a) Referans:Uzun şekil eleman ( l 2) b)Referans:Uzun şekil elemanı( l 1)

c) Referans:Uzun şekil eleman ( l 2) d)Referans:Uzun şekil elemanı( l 2)

ŞEKİL – B.5 Simetriklik Genel Toleranslarına Örnekler (Referanslar Madde 5.2.4)

B.6 – Teknik Resim Örneği

Şekil B.6 Teknik Resmin ölçümlendirme Örneği

You might also like