Reviewer Filipino
570 na nagtadhana na simula sa Hulyo 4, 1946, ang
Aralin 1. Pahapyaw na Kasaysayan ng Wikang Pambansa
Amerikano – Ang nadgala ng wikang ingles sa Pilipinas
BERNAKULAR – wika na ginagamit sa isang rehiyon o lugar
(Mother Tongue) maaari ding tawaging “DIYALEKTO”
LIDER NA MAKABAYAN – nagtatag ng kilusan na kung saan ay
sila ang nagin masigasig sa pagkakaroon ng wikang pambansa
 Lope K. Santos
 Cecilio Lopez
 Teodoro Kalaw at iba pa.
MANUEL GALLEGO – nagharap ng panukala na gawing wikang
pambansa ang “TAGALOG”
Tagalog – kaunaunahang wikang pambansa
KOMONWELT – nagkaroon ng malaking hakbang tungo sa
pagkakaroon ng wiklang pambansa
 Manuel Luis M. Quezon “AMA NG WIKANG PAMBANSA”
1934 – isang kumbensyong konstitutsyonal ang binuo ng
pamahalaang komonwelt upang maisakatuparan ang
pangarap ni pangulong quezon at upang ipakilala ang
kahalagahan ng wika
Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Konstitusyon noong Pebrero 8,
1935
 Ang Pambansang Kapulungan ay magsasagawa ng mga
hakbangin tungo sa paglinang at paggamit ng
pambansang wikang batay sa isa sa umiiral na
katutubong mga wika. Samantalang hindi pa
itinatadhana ng batas, ang Ingles at Kastila ay patuloy na
mga wikang opisyal."
SURIAN NG WIKANG PAMBANSA – grupo o organisasyon na
nagmula sa iba’t ibang rehiyon ng ating bansa nakungsaan ay
isa sila sa nagtaguyod at ipinaglaban an gating wikang
pambansa
SURIAN NA TAGALOG – ito ang dapat pagbatayan ng ating
wikang pambansa sapagkat ito ang nagtataglay ng wikang
ginagamit ng nakahihigit na dami ng Pilipino.
DISYEMBRE 30, 1937 – dito ipinahayag ni pangulong quezon
ang wikang pambansa ng pilipinas ay tagalog
IBA’T IBANG KAUTUSAN
 Binubuo ng 10 kautusan na kung saan ang mga kautusan
na ito ang ipinairal ng ating pamahalaan tungkol sa
pagkakasulong ng ating wikang pambansa
10 kautusan
1. Nobyembre 7, 1936 - Inaprobahan ng Kongreso ang
Batas Komonwelt Bilang 184 na lumikha ng Surian ng
Wikang Pambansa.
2. Disyembre 30, 1937 - Sa pamamagitan ng Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134 ng Pangulong Quezon, ang
Wikang Pambansa ay ibabatay sa Tagalog.
3. Abril 1, 1940 - Ipinalabas ang Kautusang
Tagapagpaganap na nagtadhana ng paglilimbag ng
isang balarila at isang diksyunaryo sa Wikang
Pambansa.
4. Hunyo 7, 1940 - Pinagtibay ng Batas-Komonwelt Blg.
Wikang Pambansa ay isa sa mga opisyal na wika ng
bansa.
5. Marso 26, 1954 - Nagpalabas ng isang kautusan ang
Pangulong Ramon Magsaysay sa taunang pagdiriwang
ng Linggo ng Wikang Pambansa mula sa Marso 29 -
Abril 4. Subalit ang petsa ng pagdiriwang ay inilipat sa
Agosto 13-19 tuwing taon.
6. Agosto 12, 1959 - Tinawag na Pilipino ang Wikang
Pambansa ng lagdaan ni Kalihim Jose Romero ng
Kagawaran ng Edukasyon ang Kautusang Blg 7.
7. Oktubre 24, 1967- Nilagdaan ni Pangulong Marcos ang
isang kautusang nagtatadhana na ang lahat ng mga
gusali at mga tanggapan ng pamahalaan ay
nakapangalan sa Pilipino.
8. Marso, 1968 - Ipinalabas ng Kalihim Tagapagpaganap,
Rafael Salas, ang isang kautusan na ang lahat ng
pamuhatan ng liham ng mga kagawaran, tanggapan at
mga sangay nito ay maisulat sa Pilipino.
Artikulo XIV ng Konstitusyon 1987 – Wika
 Sek. 6 - Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
 Sek. 7 - Ukol sa mga layunin ng Komunikasyon at
pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay
Filipino at hangga’t walang itinatadhana ang batas,
Ingles.
 Sek. 8 - Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa
Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing
wikang panrehiyon, Arabic at Kastila.
 Sek. 9 - Dapat magtatag ang Kongreso ng isang
Komisyon ng Wikang Pambansa na binubuo ng mga
kinatawan ng iba’t ibang mga rehiyon at mga disiplina.
 Agosto 25, 1988 - Ang Kautusang Tagapagpaganap Blg.
335 ay ipinalabas at nilagdaan ni Pangulong Corazon
Aquino na nagtatadhana ng paglikha ng Komisyong
Pangwika na siyang magpapatuloy ng pag-aaral ng
Filipino.
Filipino Bilang Wika ng Komunikasyon sa Kolehiyo at Mas
Mataas na Antas.
Gaano nga ba kalawak ang kaalaman ng millennials sa wikang
Filipino?
Orange – Kahel
Typewriter – Makinilya
Math – Sipnayan
Carpenter – Anluwage
Dictionary – talahuluganan
Adam’s apple – lalagukan o tatagukan
Website – pook-sapot
E-mail – sulatroniko
Headset – pang-ulong hatinig
Charger – pantablay
Pink – kalimbahin
Black – Dagtum
Maaalaala na ang pagpapayabong ng Filipino ay hindi lamang
dala ng mga umpukan bagkos ito ay nagmula sa mas malalim
na pundasyon tulad ng nasasaad sa ikalawang talata ng
Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng kasalukuyang saligang-batas na
“Subject to the provisions of law and as the Congress may
deem appropriate, the Government shall take steps to initiate
and sustain the use of Filipino as a medium of official
communication and as language of instruction in the
educational system.”
Hindi lamang dito limitado ang mga opisyal na dokumento na
sumusuporta sa paggamit ng Filipino sa mas interaktibo at
malalim na paraan. Ang dating Pangulong Corazon C. Aquino
ay nagbigay-diin din sa probisyong ito sa pamamagitan ng
Executive Order No. 335 na “Nag-aatas sa Lahat ng mga
Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Instrumentaliti ng
Pamahalaan na Magsagawa ng mga Hakbang na Kailangan
para sa Layuning Magamit ang Filipino sa Opisyal na mga
Transaksiyon, Komunikasyon, at Korespondensiya.”
Ayon kay Lumbera et al. (2007) ang Filipino ang wikang
gingamit sa paglinang at pagpapalaganap ng isang
edukasyong na nagtataguyod ng kapakanan ng bansa,
nagpapayaman ng diwang mapagtanong at mapanlikha at
umuugat sa buhay at pakikibaka ng nakararami.
Agosto 10, 2014 noong inilathala ni G. David Michael M. San
Juan ang kanyang artikulong 12 Reasons to Save the National
Language. Tamang tama ang pagkakagawa ng artikulong ito
dahil sa Buwan ng Wika kung kailan binibigayang pugay at
tuon ang wikang pambansa at isa ay sa panahong ito kainitan
ang pagpakikipaglaban sa pagbabalik ngasignaturang Filipino
at Panitikan sa kurikulum ng kolehiyo.
Ang unang dahilan na kaniyang binigay ay ang nasasaad sa
Artikulo XIV Seksyon 6 ng kontistusyon ng bansa. Aniya ay
nakaririmarin ang mga ahensya ng gobyerno na gumagamit
ng Ingles bilang opisyal na wika ng komunikasyon at gayundin
ay ang mga institusyong tila sumasalungat sa pagsusulong ng
Filipinisasyon.
Isa rin ay ang globalisasyon at ASEAN integration, kung saan
inaasahan ang pagpapatibay ng sariling wika, panitikan, at
kultura upang may maibahagi tayo sa pandaigdigan at
pangrehiyong na palitan sa panlipunan at pangkalingang
unawaan. Ito ay isa ring paraan ng paglinang ng napag-aralan
at napagtalakayan sa hayskul tulad ng kung paano nililinang
ang ibang disiplina sa hayskul at kolehiyo. Bukod pa rito, ang
Filipino at Panitikan ay parehas sa College Readiness
Standard sa CHED’s Resolution No. 298-2011. Ang resulta ng
National Achievement Test sa Filipino ng sa hayskul ay
mababa pa rin sa itinalagang lebel ng masteri ng Kagawaran
ng Edukasyon at dahil dito ay lalong na ngangailangan ng
Filipino sa kolehiyo upang mapunan ang kulang pang
natutuhan ng mga mag-aaral sa hayskul.
Unidos, Malaysia, at Indonesia, ang kanilang wikang
pambansa at panitikan ay mandatori na core courses sa
kolehiyo. Dinagdag pa niya na maraming panukala na
isinumite sa CHED upang gamitin sa Filipino sa
multi/interdisiplinari na pamamaraan.
Nakalathala sa akda ni G. Virgilio S. Almario (2014) na
napakarami pang dapat gawin upang ganap na magtagumpay
ang wikang Filipino. Aniya hindi sapat ang pagdedeklara ng
Buwan ng Wikang Pambansa tuwing Agosto bilang tugon sa
Proklamasyon Blg. 1041 ng Pangulong Fidel V. Ramos noong
Hulyo 5, 1997. Dagadag pa niyang na ang wikang Filipino ay
totoong mabubuhay at yayaman sa pamamagitan ng patuloy
na paggamit araw-araw ng mga mamayan. Bagaman kung
tutuusin, hindi sapat kahit ang panyayaring siyento posiyento
na ang mga mamayang Pilipino ay nakapagsasalita at
nakuunawa sa wikang Filipino.
G. Virgilio S. Almario – Pambansang alagad ng sining
Kasama rin sa akdang ito ng Pambansang Alagad ng Sining
ang pag-aasam na sa darating na panahon, sinumang nais
mag-aral pa ay maaaring magbasa sa isang aklatang tigib sa
nga aklat sa mga aklat at sangunian na nakalimbag sa Filipino.
Ang lahat ng balikbayan at bisita ay sinasalubong sa paliparan
ng mga karatula sa wikang Filipino ang banyagang nais
magtagal sa Pilipinas. May tatak at paliwanag sa Filipino ang
mga ibinebentang de-lata at nakapaketeng produkto.
Idinadaos ang mga kumperensiya sa wikang Filipino, at kung
kailangan, may mga tagasalin sa Ingles at ibang wikang global.
Nagtutulong-tulong ang mga eksperto at guro sa mga wikang
katutubo sa Wikang Pambansa.
Filipino Bilang Wika ng Komunikasyon sa Kolehiyo at Mas
Mataas na Antas
Sa diwa ng lahat ng natalakay na, malinaw na ang
wikang Filipino ang magagamit sa paglinang at
pagpapalaganap ng “isang edukasyon na nagtataguyod ng
kapakanan ng bansa, nagpapayaman ng diwang mapagtanong
at mapanlikha na umuugat sa buhay at pakikibaka ng
nakararami (Lumbera et al., 2007).
Ang Pinagkaiba ng Filipino sa Tagalog
FILIPINO: Magiging boluntaryo ang pagturo sa Filipino.
TAGALOG: Ang pagtuturo sa Filipino ay kusangloob.
Filipino – Panaguri – Simuno
Tagalog – simuno – Panaguri
Anim na nailatag ni Cruz hinggil sa pinagkaiba ng dalawang
wika.

Batid din ng lahat na hindi kaya ng senior hayskul na masakop

lahat ang content at performance standards na kasalukuyan
ng itinuturo sa kolehiyo. Filipino ang wikang pambansa at
sinasalita ng nasa 99% ng populasyon. Ito ang kaluluwa ng
bansa. Ito ay nagbubuklod sa mga mamayan tulad kung
paano tayo binubuklod ng mga awit, tula, at iba pang
panitikan na nakalimbag sa Filipino. Kaya naman ang pagalis
nito ay pag-alis din sa ating sarili. Kaugnay naman ng mga
bansang nagpapatupad din ng K to 12 tulad ng Estados

MGA POSISYONG PAPEL HINGGIL SA FILIPINO AT PANITIKAN
SA KOLEHIYO
Umani ng samo’t saring reaksyon ang pagbabago sa
sistemang pang-edukasyon ng bansa lalo’t higit sa usapin ng
noong pagtatangka na tanggalin ang mga asignatura sa
Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Iba’t ibang institusyon at mga
makawikang organisasyong ang nagpahayag ng kani-kanilang
tindig at nagpaabot ng kanilang pagtutol sa mga hakbangin na
ito. Ang mga inisiyatibang ito ang nagbunsod sa pagtatatag ng
Tagapagtanggol ng Wikang Filipino (Tanggol Wika). Ilang
prominenteng paaralan din ang nagpahayag ng kanilang
pagsuporta sa layunin ng grupo sa pamamagitan ng posisyong
papel.
Posisyong papel – sulatin na naglalahad ng paninindigan o
pinaninindigan ukol sa isang isyu.
Bahagi na ng kasaysayan ng Pilipinas ang pagbabagong bihis
ng sistema ng edukasyon ng Pilipinas. Ito ay naka-angkla sa
ideya ng international standards, labor mobility, at ASEAN
integration. Batid ng mga nagpanukala ng nasabing
pagbabago ang kahingian na sumabay sa tinatawag na
international standards dahil ang Pilipinas ay kabilang sa iilan
na lamang na mga bansa na may sampung taon lamang na
basic education at ang karagdagang dalawang taon ay
magbubukas ng pinto sa mas maraming opurtunidad para sa
mga mag-aaral.
Bagaman maraming positibong implikasyon ang K to 12,
mayroon din itong mga naging hamon. Tulad na lamang ng
pagtangkang pag-aalis sa mga asignaturang may kaugnayan
sa Panitikan at Filipino. Taong 2011 pa lamang nang
magsimula ang usap-usapan ukol dito. Dahil sa ilan nga sa
pokus nito ay mas mapadulas ang pagkakaroon ng trabaho
rito at higit sa ibang bansa at ang pagsunod sa yapak ng mga
mauunlad na bansa, nabigyang diin ang pagpapaunlad ng
kasanayan sa paggamit ng wikang Ingles sa K to 12.
Ang Alyansa ng mga Tagapagtanggol ng Wikang Filipino o
Tanggol Wika ang alyansang nangunguna sa pakikibaka laban
sa pagpaslang ng Commission on Higher Education (CHED) sa
Filipino, Panitikan at Philippine Government and Constitution
subjects sa kolehiyo at kapatid na organisasyon ng Alyansa ng
Mga Tagapagtanggol ng Kasaysayan (Tanggol Kasaysayan) na
grupong nagtataguyod naman ng pagkakaroon ng required at
bukod na asignaturang Philippine History/Kasaysayan ng
Pilipinas sa hayskul. Nabuo ang Tanggol Wika sa isang
konsultatibong forum noong Hunyo 21, 2014 sa De La Salle
University-Manila (DLSU). Halos 500 delegado mula sa 40
paaralan, kolehiyo, unibersidad, organisasyong pangwika at
pangkultura ang lumahok sa nasabing konsultatibong forum.
Tagapagsalita – Dr. Bienvenido Lumbera – Pambansang
alagad ng sining sa paksang pagtatangkang alisin ang Filipino
sa kolehiyo
Noong 2015, pinangunahan ng Tanggol Wika ang pagsasampa
ng kaso laban sa anti-Filipinong CHED Memorandum Order
(CMO) No. 20, Series of 2013, sa Korte Suprema. Agad na
naglabas ng Temporary Restraining Order (TRO) ang Korte
Suprema para ipahinto ang pagpaslang sa Filipino at Panitikan
sa kolehiyo, bunsod ng kasong isinampa ng Tanggol Wika.
Bagamat tuluyang binawi ng Korte Suprema ang TRO noong
2019, tuloy ang pakikipaglaban ng Tanggol Wika sa iba pang
arena. Marami-rami pang kolehiyo at unibersidad ang
mayroon pa ring Filipino at Panitikan, at nakahain na sa
Kongreso ang House Bill 223 upang muling ibalik ang Filipino
at Panitikan bilang mga mandatoring asignatura sa kolehiyo.
(https://tanggolwika.org/)
Agosto 2014 nang nagpahayag ang Departamento ng Filipino
ng De La Salle University ng kanilang saloobin sa
pamamagitan ng kanilang posisyong papel na may pamagat
na “Pagtatanggol sa wikang Filipino, tungkulin ng bawat
Lasalyano.” Nakapaloob sa posisyong papel na ito na “ang
pagkakaroon ng asignaturang Filipino ay nakapag-aambag sa
pagiging mabisa ng community engagement ng ating
pamantasan sapagkat ang wikang Filipino ang wika ng mga
ordinaryong mamamayan sa mga komunidad na ating
pinaglilingkuran. Ang pagpapalakas sa ugnayan ng ating
pamantasan at ng mga ordinaryong mamamayan ay
alinsunod sa bokasyon ni San Juan Bautista De La Salle na
nagsikhay sa paggamit ng wika ng mga ordinaryong
mamamayan sa edukasyon.
Mababatid sa posisyong papel na ang responsibilidad ng
paaralan na hubugin ang pagkakakilanlan ng bawat
indibidwal. Isa sa mga inaasahan ay ang mapanatili ang
ugnayan ng paaralan at ng komunidad lalo at higit yaong mga
nabibilang sa laylayan. Higit kanino man ay sila ang mas
nangangailangang marinig at mabigyang atensyon. Sa
pamamagitan ng wikang Filipino ay magiging mabisa ang
pagpapahayag ng mga saloobin at pangangailangan ng mga
mamamayan.
Ang posisyong papel naman na may pamagat na “Ang
Paninindigan ng Kagawaran ng Filipino ng Pamantasang
Ateneo de Manila sa Suliraning Pangwikang Umuuugat sa
CHED Memorandum Order No. 20 Series of 2013” ay mula sa
panulat ng mga guro ng Ateneo De Manila University.
Nakapaloob dito na “hindi lamang midyum ng pagtuturo ang
Filipino isa itong displina. Lumilikha ito ng sariling larangan ng
karunungan na nagtatampok sa pagka Filipino sa anumang
usapin sa loob at labas ng akademya. Dapat patuloy itong
ituro sa antas ng tersiyaryo at gradwado bilang integral na
bahagi ng anumang edukasyong propesyonal.
Malinaw sa posisyong papel ng Ateneo de Manila ang
pangangailangang mapagtibay ang Filipino bilang isang
disiplina nang sa gayon ay mapataas din ang kalagayan ng
mga pangrehiyong wika. Ang pagyakap sa ibang wika habang
pinababayaan at iniisang tabi ang sariling wika ay nagtutulak
sa atin palayo sa sariling bayan at nagpipiring sa atin sa mga
totoong intensyon ng nagpapalawig nito.
Isa rin sa mga pamantasang nagpahayag ng tinig ukol sa
isyung pagtatanggal ng Filipino at Panitikan ang Unibersidsad
ng Pilipinas, Diliman Departamento ng Filipino at Panitikan sa
ilalim ng Kolehiyo ng Arte at Literatura. Anila ang Filipino ay
wika na “susi ng kaalamang bayan”. Buo rin ang kanilang
paninindigang “nasa wika ang pagtatanyag ng kaalamang
lokal – mga kaalamang patuloy na hinubog at humuhubog sa
bayan.

Layunin dapat ng edukasyon ang humubog ng mga mag-aaral

na tutuklas ng dunong bayan at napakikinabangan ng bayan.
Gawain ng mga guro sa Filipino sa antas tersarya ang sanayin
ang mga mag-aaral na gamitin ang wikang Filipino upang
gawing kapaki pakinabang ang napili nilang disiplina sa pang
araw araw na buhay ng mga mamamayan. Ganito ang
karanasan ng mga magaaral sa UP Manila sa pagbibigay nila
ng serbisyong pangkalusugan sa mamamayan. Ang pagbibigay
serbisyo sa kapwa gamit ang kaalamang natutunan ay higit pa
sa salaping maaring matanggap ng isang propesyunal.
Binibigyang-diin sa posisyong papel ng UP Diliman na dapat
kaagapay ng intelektwalisasyon ay ang paggamit nito sa
makataong paraan.

Taong 2014 naman noong inilathala ang “Paninindigan ng

Kagawaran ng Filipinolohiya ng Politeknikong Unibersidad ng
Pilipinas (PUP), Samahan ng mga Dalubguro at Filipino
(SADAFIL), Samahan ng mga Batang Edukador ng Wikang
Filipino at mga Sining ng Pilipinas, PUP Ugnayan ng Talino at
Kagalingan”. Dito ay ipinahayag ng Polytechnic University of
the Philippines, Manila na ang “umiiral sa realidad sa Pilipinas
na ang Filipino ay wikang panlahat. Nandyan ito, umiiral at
ginagamit sa araw-araw na pakikipagtalastasan ng mga
Pilipino. Mga Pilipino ang kusang tumanggap nito bilang
wikang pambansa at naging katangi-tangi ang tatag nito dahil
ito ang identidad ng lipunang Pilipino.

Ang paaralan ang nagiging kanugnog ng tahanan kung saan

lalong pinapanday ang pagkatao ng bawat indibidwal. Ito ang
siyang nagbibigay katuturan sa mga karaniwang karanasan at
nagpapaliwanag ng mga bagay sa mas malalim na
perspektibo. Binigyang-pansin sa posisyong papel ang
malaking gampanin ng paaralan sa pagbuo ng tulay na
magdudugtong sa kung ano man ang mga napag-aralan sa
silid ay siyang magagamit at madadala sa paglabas dito. Ito
ang nagpapaigting ng pagnanais na malinang sa paaralan ang
sariling wika at panitikan at nang sa gayon ay masiguradong
bahagi ng paglago ng mga mag-aaral ang midyum na batid ng
bawat Pilipino.

NILALAMAN