INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

EKONOMSKI FAKULTET

MEDIJI ZA PRIJENOS PODATAKA U MREŽAMA

SEMINARSKI RAD

Mentor: doc. Almira Salkić                                       Student: Melisa Šarić

Predmet: Poslovna informatika                 Broj indexa: M-03/22

Travnik, decembar 2022.godine

 SADRŽAJ

1. Uvod....................................................................................................................................................3
2. Mrežni kablovi...................................................................................................................................4
2.1.Osnovni tipovi kablova....................................................................................................................4
2.2. Koaksijalni kabal............................................................................................................................4
2.3. Upredene parice..............................................................................................................................6
2.3.1. Definicija UTP kabela.............................................................................................................6
2.3.2. Definicija STP kabela..............................................................................................................7
2.3.3. Ključne razlike između UTP i STP kabela............................................................................8
2.4. Optički kablovi...............................................................................................................................9
3. Bežični mediji.......................................................................................................................................11
3.1. Radiovalovi...................................................................................................................................11
3.2. Mikrovalovi...................................................................................................................................12
3.3. Infracrvene zrake.........................................................................................................................12
3.4. Laserske zrake..............................................................................................................................12
4. Modem..................................................................................................................................................13
5. Ruter ili mrežni usmjerivač................................................................................................................13
6. Ripiter..................................................................................................................................................14
6.1.Hab (Hub)......................................................................................................................................15
7. Mrežni prolaz.......................................................................................................................................15
8. Zaključak.............................................................................................................................................17
9. Literatura.............................................................................................................................................18

2
 1. Uvod

Počeci umrežavanja vežu se za prve telegrafske i telefonske linije kojima su se prenosile

informacije do udaljenih krajeva. Današnje brze računarske, bežične, mreže omogućavaju da se
sa bilo koje tačke na planeti možete prikačiti na mrežu i doći do željenih informacija. U
poređenju sa nekadašnjom cijenom korišćenja servisa mreža, cijena eksploatisanja današnjih
mreža je sve niža, što je posljedica velike masovnosti u korišćenju i nemogućnosti poslovanja
bez korišćenja računarskih mreža. Poznavanje tehnologije i korišćenje mreža nije samo stvar
opšte kulture već je postala jedna od osnovnih alatki u elektronskom poslovanju. Mreža
predstavlja strukturu predviđenu za komuniciranje više učesnika, gdje je moguća komunikacija
između više učesnika korišćenjem zajedničkih resursa. Osnovna podjela mreža je na
telekomunikacione i računarske. Telekomunikacione su pretežno namjenjene za prijenos
govornih, slikovnih i znakovnih informacija u realnom vremenu, dok su računarske mreže
namijenjene za prijenos proizvoljnih računarskih podataka kako u realnom vremenu, tako i van
realnog vremena. Ova podjela je danas sve manje izražena jer se u telekomunikacijama sve češće
koristi sam računar, tako da sve mreže polako postaju računarske.

Sistemi sa distribuiranom obradom (distributed processing) predstavljaju labavo spregnute grupe

procesora i periferijskih jedinica koje su povezane raznim tehnikama. Omogućavaju značajno
povećanje brzine obrade jer više procesora istovremeno radi na istom problemu. Ovi sistemi
dodatno koriste prednosti multiprocesorskih sistema kao što su: pouzdanost i imunost na otkaz i
grešku (poput onih u fault tolerant sistemima imunim na otkaz). Oni takođe omogućavaju
zajedničko korišćenje skupih ili kritičnih resursa (uređaja, podataka ili programa).

Računarske mreže karakteriše prijenos digitalnih podadaka koji može biti raznovrstan i zbog
toga se mora obezbijediti kvalitetniji prijenos podataka, kao i ugradnja mehanizama koji će
obezbijediti kontrolu ispravnosti primljenih podataka (data flow controlor, i error correction).
Najčešće podaci ne zahtijevaju prijenos u realnom vremenu, ali svakako zahtijevaju veliku
brzinu prenosa.

Pojam prijenosnog medija podrazumijeva fizičko sredstvo za prijenos signala (kabel,

svjetlovod, radioval), kao i potrebne sklopove i uređaje za odašiljanje signala i prijem
signala kroz ta sredstva.

3
 2. Mrežni kablovi

2.1.Osnovni tipovi kablova

Za prijenos signala između računara većina današnjih mreža koristi neku vrstu žica ili kablova
koji se ponašaju kao mrežni prijenosni medii. Postoji mnogo različitih tipova kablova koji mogu
da se primjene u različitim situacijama. Većina današnjih mreža koristi tri osnovne vrste
kablova: koaksijalne kablove, kablove sa upredenim paricama (engl. twistedpair) i optičke
kablove. Signal koji putuje duž bilo kojeg od ovih medija je usmjeren i sadržan u fizičkim
granicama medija. Upredeni i koaksijalni kabl koriste metalne (bakrene) provodnike koji
prihvataju i prenose signale u obliku električne struje. Optičko vlakno je kabal koji prihvata i
prenosi signale u obliku svjetlosti.

Mediji za prijenos signala predstavljaju sredinu kroz koju se prenosi poruka, brzinu prostiranja
(propagacije) signala koja predstavlja rastojanje koje neki elementarni signal pređe u jedinici
vremena. Brzina prenosa podataka ili protok označava broj elementarnih signala koji u jedinici
vremena prolaze kroz neku tačku na liniji veze. Propusna moć tj. kapacitet kanala predstavlja
maksimalni moguć protok kroz kanal, a da tokom prenosa ne dođe do izobličavanja prenošenih
impulsa.

2.2. Koaksijalni kabal

Koaksijalni kabel ima velik propusni opseg pa omogućava velike brzine prijenosa s velikom
otpornošću na smetnje i greške. Upotrebljava se u telefonskim mrežama za vezu između
centrala kao i kod kabelske televizije za prijenos televizijskog signala u zgradama i naseljima.
Naime, jedan bakarni provodnik je napravljen u obliku cijevi unutar koje se nalazi provodna žica
(oklopljena je i zaštićena od smetnji). Debeli koaksijalni kabal (thick coax) ograničava dužinu
segmenta na 500m sa najviše 100 čvorova.

Najkraće rastojanje između susjednih čvorova mora biti veće od 2,5m, a rastojanje čvora od
magistrale mora biti kraće od 50m. Računar se na magistralu priključuje pomoću
primopredajnika (transiver). Tanki koaksijalni kabal (thin coax) je malo jeftiniji i lakši za
instalaciju. Podržava do 30 čvorova po segmentu koji ne smije biti duži od 185m. Rastojanje
između dva čvora je najmanje 0,5m. Na krajevima kabla-magistrale nalaze se završni otpornici
od 50Ω (terminator). Računar se na magistralu priključuje direktno pomoću BNCT konektora.

4
Koaksijalni kabal nešto je skuplji od parice, ali još spada u relativno jeftine prijenosne
medije. Postoje dva načina prijenosa kod koaksijalnog kabla: širokopojasni (broadband)
i osnovnopojasni (baseband). Kod prijenosa u osnovnom pojasu signal se prenosi u svom
izvornom obliku i tako se obično prenose digitalni signali brzinama do 100Mbit/s.
Veće brzine postižu se širokopojasnim prijenosom gdje se propisni kanal podijeli u veći broj
podkanala. Tim načinom bolje se iskorištava propusni opseg kabla, ali su sklopovi za
transporiranje frekvencija (modulatori i demodulatori) te potrebni filtri složeni i skupi da bi
njihova upotreba u lokalnim mrežama bila opravdana.

Slika 1. Prikaz koaksijalnog kabla RG-59

A: vanjska zaštitna izolacija, B: bakreni oplet, C: unutarnja dielektrična izolacija i
D:pobakrena čelična žica

Slika 2. Koaksijalni kabel

5
2.3. Upredene parice
Upredene parice, UTP (unshielded twisted pair), su jeftine i lake za instalaciju, pa su zbog toga
vrlo često primenjivane, ali su vrlo osetljive na spoljne smetnje jer nisu oklopljene. To su dvije
izolovane bakarne žice upredene ravnomjernim korakom upredanja. Predstavljaju osnovu
klasičnog telefonskog sistema (ali se na rastojanju od 2 do 10 km moraju nalaziti pojačavači) i
lokalnih mreža unutar jedne zgrade gdje UTP segmenti moraju biti kraći od 100m.

Žice se ponašaju kao jedna komunikaciona veza. Upredanjem se minimizira elektromagnetska

interferencija između parova žica. Kada se žice upredu signali koji su rezultat preslušavanja iz
upredenih dijelova se međusobno potiru. Uobičajeno je da se veći broj ovih parova smješta u
kabal sa zaštitnim omotačem. Koriste se i za analogni i za digitalni prijenos. Koriste se u
telefonskoj mreži za povezivanje korisnika i komutacionih centara. Naročito su našle primjenu u
lokalnim računarskim mrežama za brzine od 100 Mb/s i 1 Gb/s. Kod analognog prijenosa
pojačivači su potrebni na svakih 5-6 Km. Kod digitalnih sistema prijenosa ripitere treba postaviti
na razmaku od 2-3 km.

Upredene parice se izrađuju u dvije varijante: neoklopljene i oklopljene. Neoklopljene, bez

zaštitnog omotača, UTP, su standardne telefonske žice. Koristi se i za lokalne računarske mreže.
Neoklopljene parice su podložne spoljašnjim elektromagnetnim smetnjama.

Brzina koja se može postići ograničene su već postojećom telefonskom infrastrukturom.

Opseg frekvencija koji je dovoljan za razumijevanje ljudskog govora je od 300Hz do 3300Hz, te
su stoga sklopovi u analognim centralama bili prilagođeni tom opsegu. Kad se upotrebljavaju
u lokalnoj mreži, na paricama se postižu brzine prijenosa od 10Mbit/s do 100Mbit/s.

2.3.1. Definicija UTP kabela

Neoklopljeni kabal s upletenom paricom (UTP) je najrašireniji tip telekomunikacijskog medija
koji se danas koristi. Njegov frekvencijski raspon pogodan je za prijenos podataka i glasa. Stoga
se one najčešće koriste u telefonskim sustavima. Upredena parica se sastoji od dva izolirana
vodiča (obično bakrenih) u uvijenoj konfiguraciji.

Trake boje se koriste u plastičnoj izolaciji za identifikaciju. Osim toga, boje također identificiraju
specifične vodiče u kablu i ukazuju na to koje žice spadaju u parove i kako se one odnose na
druge parove u većem svežnju. Dvije žice su uvijene u kablu s upredenom paricom, što značajno
smanjuje buku koju stvara vanjski izvor. Buka nastaje kada su dvije žice paralelne, što uzrokuje
povećanje naponske razine u žici koja je najbliža izvoru, kao i neujednačeno opterećenje i
oštećeni signal.

6
 Slika 3. Prikaz UTP kabla

Slika 4. UTP kabal

2.3.2. Definicija STP kabela

Zaštićeni kabal s upredenom paricom (STP) ima dodatni pleteni mrežasti omotač ili metalnu
foliju koja omotava svaki skup izoliranih vodiča. Metalno kućište presreće
prodor elektromagnetskog šuma . Također može iskorijeniti fenomen nazvan preslušavanje, što
je neželjeni učinak jednog kruga (ili kanala) na drugom krugu (ili kanalu).

To se događa kada jedna linija (djelujući kao neka vrsta prijemne antene) pokupi neke od signala
koji putuju drugom linijom (djelujući kao neka vrsta antene za slanje). Ovaj efekt se može
doživjeti tijekom telefonskih razgovora kada se u pozadini mogu čuti drugi razgovori. Zaštita
svakog para kabla s upletenom paricom može eliminirati većinu preslušavanja. STP ima sličan
faktor kvalitete i koristi iste priključke kao UTP, ali štit mora biti spojen na tlo .

7
 Slika 5. STP kabal

2.3.3. Ključne razlike između UTP i STP kabela

1. UTP i STP su tipovi upletenih parica gdje je UTP neoklopljen tip, dok je STP zaštićen, za to
se koristi metalna folija ili pletena mreža.

2. UTP smanjuje preslušavanje i buku u usporedbi s paralelnim rasporedom žica, ali ne u

velikoj mjeri. Naprotiv, STP značajno smanjuje buku i elektromagnetske smetnje.

3. UTP kablovii se lako instaliraju dok je instalacija STP kablova otežana jer su veći i teži.

4. Uzemljenje nije potrebno u UTP kablovima, dok STP kablovi zahtijevaju uzemljenje.

5. UTP kablovi su jeftini, dok su STP kablovi skupi zbog dodatnih materijala i proizvodnje.

6. STP kablovi sadrže provodni štit izgrađen od metalne folije koja okružuje parice upredene
žice, što ometa elektromagnetske smetnje, dopuštajući mu da prenosi podatke uz povećanu
brzinu. Nasuprot tome, UTP pruža manju brzinu prijenosa podataka.

Slika 6. Razlika između UTP i STP kabla

8
2.4. Optički kablovi
Optički kabal je medijum budućnosti jer predstavlja kvalitativno i tehnološki viši nivo od
prethodnih. Pravi se u obliku fleksibilnih staklenih ili plastičnih vlakana male mase i dimenzija
(50 do 100 µm), duž kojih se prenosi svjetlosni signal. Oko vlakna se nalazi omotač koji potpuno
reflektuje svjetlost (totalna refleksija). Dakle, na mjestu predajnika električni signal se
konvertuje u svjetlost koja se na mjestu prijema opet konvertuje u električni signal. Imaju veliki
propusni opseg (preko 3GHz), pa samim tim i veliku brzinu prenosa podataka (1 Gbps), izuzetno
su bezbjedni u odnosu na smetnje (naročito električne) i imaju izuzetno malo slabljenje (razmak
između pojačavača može biti od 10 do 100 km). Ovi optički komunikacioni sistemi će u
budućnosti potisnuti u velikoj mjeri ostale medije upravo zbog svojih prednosti. Za sada su vrlo
skupi i zahtijevaju dodatnu opremu za priključivanje radnih stanica, pa to ograničava njihovu
primjenu. Kod upotrebe optičkog vlakna potrebno je električni signal pretvoriti u svjetlost,
"unijeti" svjetlost u vlakno paralelno s uzdužnom osi, na suprotnoj strani svjetlost opet pretvoriti
u električni signal.

Slika 7. Građa optičkog kabla

Jedna od najvećih prednosti optičkog vlakna osim brzine prijenosa je i to da se radi o

prijenosu signala kroz nemetal. Time se otklanjaju problemi oko razlike potencijala između
prijemnog i predajnog kraja, oko struja izjednačenja, napona induciranih atmosferskim

9
elektricitetom itd. Danas se smatra kako će optički kabal zbog svojih brojnih prednosti i
potpunosti zamijeniti metalne medije.

Sistemi prenosa sa optičkim kablovima se sastoje iz tri osnovna funkcionalna dijela, a to su

predajnik (izvor svjetlosti - LED ili laserska dioda), optičko vlakno i prijemnik (foto) senzor).
Standardni električni signal se dovodi na LED ili lasersku diodu koje vrše konverziju u svjetlost,
zatim se svjetlost "ubacuje" u optičko vlakno na čijem drugom kraju je prijemnik koji vrši opto-
električnu konverziju poslije koje se dobija standardni električni signal. Princip po kome se
informacija prenosi po optičkom vlaknu bazira se na fizičkom fenomenu pod nazivom totalna
refleksija. Svako optičko vlakno se sastoji iz jezgra koga čini staklo određenog indeksa
prelamanja i omotača presvučenog preko jezgra. Ovaj omotač je takođe od stakla, ali ono ima
drugu vrijednost indeksa prelamanja. Svjetlost se ubacuje u jezgro pod određenim uglom
potrebnim da dođe do totalne refleksije, zbog
koje se svjetlosni zrak neprestalno odbija od
granične površine jezgro/omotač putujući
tako kroz vlakno do prijemnika.

Slika 8. Optički kabal

Optička vlakna se mogu podijeliti u dvije osnovne grupe: na monomodna (singlemode) koja su
tanja i omogućavaju prostiranje samo jednog svjetlosnog zraka, i multimodna (multimode) koja
su deblja i omogućavaju istovremeno prostiranje više zraka od više različitih izvora. U
tehnološkom procesu je mnogo jednostavnije (a time i jeftinije) proizvesti vlakno većeg prečnika
jezgra. To je razlog zbog kog se multimodna vlakna češće koriste. Pored toga, u veće jezgro je
mnogo lakše "ubaciti" svjetlost iz izvora, pa su i predajnici jeftiniji jer svjetlosni snop izvora ne

10
mora biti toliko fokusiran kao u slučaju korišćenja monomodnog vlakna. Dakle, cjelokupni
sistem baziran na multimodnom vlaknu je jeftiniji i takvi sistemi su danas dominantni kod
lokalnih računarskih mreža. Sa druge strane, zbog većih rastojanja koja je potrebno premostiti, u
telekomunikacijama su dominantna monomodna vlakna.

3. Bežični mediji
U bežične medije spadaju radiovalovi, mikrovalovi, laserske zrake i infracrveno svjetlo koji se
šire neograničeno u prostoru. Za infracrveno svjetlo problem predstavljaju neprozirne prepreke,
tako da im se domet ograničava na jednu prostoriju. Korištenjem radiovalova domet se
povećava, ali za upotrebu odašiljača treba dobiti dozvole odgovarajućih ustanova. Brzine
prijenosa kod neomeđenih medija kreću se od 1Mbit/s do 8Mbit/s. Zbog rijetke upotrebe takvi
uređaji su i skupi. S obzirom na porast upotrebe prijenosnih računala i mobilnih sustava općenito
sigurno će doći i do bržeg razvoja bežičnih lokalnih komunikacija.

3.1. Radiovalovi
Radiovalovi ili radijski valovi su veliko područje elektromagnetskih valova s valnom duljinom
većom od one infracrvenog zračenja, a zajednička im je osobina da se mogu proizvesti
protjecanjem izmjenične električne struje u napravi koja se zove antena. Prema valnoj se duljini
dijele na valna područja, iako je danas uobičajenija podjela prema frekvenciji. Radiovalovi su
frekvencije manje od 3000 GHz (gigahertza), što odgovara valnoj dužini većoj od 0,1 mm. Donja
granica radiospektra koju se uzima takvom jest frekvencija od 10 kHz (kilohertza), odnosno
valna dužina od 30 km. Nedostatak radio valova je šum i interferencija s uređajima u okolini.

Danas kada je raširena uporaba prijenosnih računala i drugih mobilnih uređaja koji podržavaju
TCP/IP skup protokola od velike su važnosti i bežične lokalne mreže. Te mreže za prijenos
podataka koriste radio valove. Uloga radiovalova je prijenos energije do udaljenog primatelja.
Količina informacija koju elektromagnetski val može nositi ovisi o rasponu frekvencije (engl.
frequency band). Moraju se poštovati državni i međunarodni dogovori o dopuštenim
frekvencijama. Prednosti radio valova su:

 Lako se generiraju

 Mogu prelaziti velike udaljenosti

 Prodiru kroz zgrade

 Šire se u svim smjerovima od izvora

Svojstva radio valova ovise o njihovoj frekvenciji:

11
  Niske frekvencije: Prolaze dobro kroz prepreke, ali slabe sa udaljenošću od izvora;
koriste se za udaljenosti od oko 1 000 km i imaju malu pojasnu širinu.

 Visoke frekvencije: Šire se u ravnim linijama i odbijaju se od prepreka; dostižu ionosferu

i odbijaju se natrag na Zemlju; koriste se za dulje udaljenosti.

3.2. Mikrovalovi
Postojanje mikrovalova predvidio je još 1864. Maxwell u svojim jednadžbama. Mikrovalovi su
elektromagnetski valovi valnih duljina od 0,1 mm do 30 cm. Zauzimaju područje frekvencija od
1 GHz do 300 GHz. Područje frekvencija mikrospektra raspoređeno je u 14 pojaseva. Prefiks
mikro kod mikrovalova ne sugerira nam da se ti valovi nalaze u mikrometarskom području već
nam ukazuje na njihovu malu valnu duljinu u usporedbi s radiovalovima. Nedugo nakon otkrića
mikrovalova počela je i njihova praktična primjena. Danas se mikrovalovi koriste u mikrovalnim
pećnicama, mobilnoj telefoniji (GSM, WLAN, Bluetooth), astronomiji, komunikacijskim
satelitima i radarima.

3.3. Infracrvene zrake

Infracrveni signali koriste se i za prijenos podataka na vrlo malim udaljenostima, unutar iste
prostorije. Primjenom infracrvenih signala ili signala vidljivog svijetla, može se vršiti prijenos
podataka između dviju udaljenijih fiksnih tačaka, ako između njih nema prepreka. Optički
bežični sistemi za unutrašnju i vanjsku upotrebu mogu biti raspoređeni u brojnim
konfiguracijama, ovisno o specifičnim zahtjevima sistema. Općenito, topologije, za unutrašnje
optičke bežične komunikacijske sisteme razvrstavaju se prema dva parametra:

• postojanje direktne komunikacije između odašiljača i prijemnika (LOS, non-LOS)

• stepena usmjerenosti odašiljača, prijemnika, ili oboje (directed, non-directed, or hybrid).

Noseća frekvencija signala može biti različita, ali se u 90% slučajeva koristi frekvencija od
38kHz. IrDA protokol je namijenjen point-to-point ili point-to-multipoint komunikaciji između
električnih uređaja (kompjutera, mobilnih telefona i ostalih perifernih komponenti) koristeći
direktnu infracrvenu komunikaciju kroz prostor ostvarenu pomoću LED (Light emiting diodes)
diode [7]. Infracrveni predajnik, ili IR dioda, je izvor svjetlosne energije u infracrvenom spektru.
To je svjetleća dioda (LED) koja se koristi kako bi emitovala infracrvene signale iz predajnika.
IR predajnik stvara infracrveno svjetlo koje prenosi informacije i naredbe s jednog uređaja na
drugi. Obično jedan uređaj šalje signal infracrveni (IR) signal, a drugi kroz IR prijemnik na
drugom uređaju prima poslani signal.

12
3.4. Laserske zrake
Podaci se pretvaraju u svjetlo, koji se umjesto optičkim vlaknima prenosi zrakom. Koristi se
lasersko svjetlo, zato jer ono ima relativno veliki domet i može se usmjeriti prema jednoj točki.
Primjena je ograničena zato jer laserske zrake ne mogu proći kroz vegetaciju, snijeg ili maglu.
Prijemnici i predajnici moraju opet biti postavljeni tako da među njima postoji “optička
vidljivost”.

4. Modem
Modem je uređaj koji služi za slanje podataka između dva računala telefonskom linijom.

Računalo je digitalan uređaj, što znači da signali koje koristi imaju dva stanja (1 i 0). Telefonske
linije su konstruirane za prijenos glasa, tj. prenose analogne signale. Znači da bi prenijeli podatke
između dva računala telefonskom linijom potrebna su nam dva modema (na predajnoj i
prijemnoj strani). Modem će pretvoriti digitalne signale u analogne na predajnoj strani, a
primljene analogne signale pretvoriti u digitalne na prijemnoj strani. Taj proces se zove
modulacija/demodulacija i odatle dolazi naziv modem.

Slika 9. Prijenos podataka između dva računara pomoću modema

Sam proces pretvaranja digitalnog signala u analogni, može se izvršiti na više raznih načina:
promjenom amplitude-amplitudna modulacija AM (amplitude shift keying, ASK), promjenom
frekvencije-frekventna modulacija FM (frequency shift keying, FSK) ili promjenom faze
naizmjeničnog signala-fazna modulacija ΦM (phase shift keying, PSK).

5. Ruter ili mrežni usmjerivač

Ruter ili mrežni usmjerivač (engl. router) je računarski uređaj koji služi za međusobno
povezivanje računarskih mreža. On ima funkciju da za svaki paket podataka odredi putanju - rutu
kojom treba taj paket da ide i da taj isti paket proslijedi sledećem uređaju u nizu.

13
Iako su najčešće ruteri posebni uređaji, oni su u suštini računari čiji su softver i hardver
specijalizovani za namjenu da povezuju više mreža. U malim lokalnim mrežama (LAN) ruter se
obično postavlja da bude veza između same mreže i interneta. Tako na primjer ADSL ruter služi
kao veza između kućne mreže i mreže internet provajdera do koje ruter dolazi preko ADSL veze.

Ruter se postavlja kao podrazumjevani izlaz sa mreže (engl. Default Gateway). Ruter se na
mrežnim dijagramima predstavlja krugom sa 4 strelice od kojih dvije ulaze, a dvije izlaze iz
njega.

Pored ovih osnovnih funkcija ruteri vrše i druge funkcije kao npr. provjera ispravnosti paketa,
obrada kontrolnih paketa itd. Najnoviji trendovi su da ruteri treba da obavljaju i dodatne funkcije
kao npr. security protokoli, kvalitet servisa i sl. koji nameću dodatne zahtjeve ruterima. Takođe,
broj korisnika računarskih mreža je u
stalnom porastu tako da je saobraćaj koji
generišu korisnici sve veći. Saobraćaj se
takođe uvećava usljed sve novijih aplikacija
koje zahtjevaju veoma velike propusne opsege
(npr. prenos videa u realnom vremenu). Da
bi se zadovoljili zahtjevi za povećanim
saobraćaje, implementiraju se
linkovi sve većeg kapaciteta (do nekoliko
desetina gigabajta po sekundi) sa tendencijom
da se ti protoci podignu na terabitske brzine. To
znači da obrada paketa mora biti veoma brza i
efikasna jer ruter sada pri takvim kapacitetima linkova mora da procesira milione paketa u
sekundi i da ih prosljeđuje na odgovarajuće izlazne portove. Postoji više algoritama (algoritmi
rutiranja) koji treba ovaj proces da nacini što efikasnijim.

14
 Slika 10. Ruter

6. Ripiter
Ripiteri su jednostavni uređaji
sa dva porta, koji rade na fizičkom
nivou. Pojednostavljeno
rečeno, na jednom portu (priključku)
ripiter prima signal i prenosi na
drugi port. Pritom ripiteri vrše tzv. 3R
funkcionalnost – reamply, reshape i
retime. tj. obnavljaju
amplitudu, oblik i vremenske reference
primljenog signala prije nego što ga proslijede. Ripiter nema nikakvih informacija o signalu koji
pojačava, što znači da se podjednako odnosi i prema ispravnom i prema neispravnom signalu.
Radi u prvom sloju OSI modela. Dobra strana ripitera je u tome što predstavlja jeftin način za
povećanje maksimalnih rastojanja u mreži. Međutim, mana mu je što ne koristi princip
CSMA/CD, tako da može da počne da emituje paket dok je emitivanje paketa sa neke stanice u
toku, što dovodi do sudara. Zbog toga je dobro da oba porta ripitera imaju po jednu diodu za
indikaciju emitovanja i diodu za indikaciju problema.

15
 Slika 11. Ripiter

6.1.Hab (Hub)
Hab je mrežni uredaj koji takode funkcioniše na prvom OSI nivou (fizičkom nivou). Na habu
postoji više konektora (obično su to RJ-45 konektori). Na svaki konektor se priključuje po jedan
kabl, preko kojeg se povezuje po jedna radna stanica ili server. Omogućava povezivanje više
segmenata mreže u jedan segment. Hab funkcioniše slično kao ripiter: ono što primi na jednom
svom portu hab emituje na svim ostalim portovima. Može se posmatrati kao višeportni ripiter. U
ethernet mrežama sa UTP i optičkim kablovima, hab je čvor koji povezuje stanice i servere.
Habovi sadrže između 6 i 24 porta i mogu se postavljati i uklanjati u zavisnosti od potreba i u
skladu sa razvojem mreže. Najčešće se koriste pri konfigurisanju mreža. Svaki hab ima još jedan
dodatni port koji se naziva uplink port. On služi za međusobno povezivanje dva haba.
Povezivanje se vrši tako što se spaja uplink port jednog haba sa običnim portom drugog haba.

7. Mrežni prolaz
Mrežni prolaz je hardverski uređaj i/ili softverski paket koji povezuje dva različita mrežna
okruženja. Omogućava komunikaciju izmedu različitih arhitektura i okruženja. Vrši prepakivanje
i pretvaranje podataka koji se razmjenjuju između potpuno drugačijih mreža, tako da svaka od
njih može razumjeti podatke iz one druge. Mrežni prolaz je obično namjenski računar, koji mora
biti sposoban da podrži oba okruženja koja povezuje. Svakom od povezanih mrežnih okruženja,
mrežni prolaz izgleda kao čvor u tom okruženju. Zahtjeva značajne količine RAM memorije za
čuvanje i obradu podataka. Radi u sloju sesije i aplikativnom sloju. Kako povezuje različite
mreže, mrežni prolaz mijenja format poruka da bi ih prilagodio krajnjim aplikacijama kojima su
namjenjene, vrši prevođenje podataka (iz ASCII u EBCDIC kod, na primjer) kompresiju ili
ekspanziju, šifrovanje ili dešifrovanje, i drugo.

Dakle, osnovna namjena mrežnih prolaza je konverzija protokola. Radi između transportnog i
aplikativnog sloja OSI modela. Danas u svijetu postoji veliki broj autonomnih mreža, svaka sa
svojim različitim hardverom i softverom. Autonomne mreže medusobno se mogu razlikovati po
više karakteristika: algoritmima za rutiranje, implementiranim protokolima, procedurama za
administriranje i vođenje politike mreže i drugo. No nezavisno od nabrojanih razlika, korisnici
jedne mreže imaju potrebu da komuniciraju sa korisnicima povezanim na drugu mrežu.

16
 Slika 12. Hub

8. Zaključak

17
9. Literatura
http://www.pof.ues.rs.ba/Ostalo/Prirucnik.pdf

https://www.znanje.org/abc/tutorials/internet_abc/01/040_topology_repeat.htm

https://tfb.ba/repozitorij/2/RIM/RIM2015/024%20-%20Anida%20Djuzelic.pdf

https://mapmf.pmfst.unist.hr/~lada/rm/rm-pog3.pdf

http://web.studenti.math.pmf.unizg.hr/~manger/mr/MrezeRacunala-03.pdf

file:///C:/Users/DT%20User3/Downloads/suvremeni_bezicni_prijenos_podataka_-_robert-
tomic.pdf

https://pdfslide.net/documents/mediji-za-prijenos-podataka-u-mrezama.html?page=8

https://feng.stafpu.bu.edu.eg/Electrical%20Engineering/2461/crs-12133/Files/E622_DC-
IN_lec04.pdf

18
https://books.google.ba/books?
hl=en&lr=&id=bwUNZvJbEeQC&oi=fnd&pg=PR3&dq=Media+for+data+transmission+in+net
works+pdf&ots=qus6BaXsrG&sig=RigxbvJW18wm9MvRt_51z8-W-
R0&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

https://repozitorij.fizika.unios.hr/islandora/object/fizos%3A34/datastream/PDF/view

19