Unite11

PYTHON PROGRAMLAMA
DİLİNE GİRİŞ
• Python Programlama Dili

• Kurulum
İÇİNDEKİLER
• Temel Bilgiler İNTERNET

PROGRAMCILIĞI II
Öğr. Gör. Dr. Uğur
YILDIRIM
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Python dilinin oluşumu hakkında
bilgi sahibi olacak,
HEDEFLER
• Python dilinin Microsoft

Windows, Linux ve Machintosh
İşletim Sistemleri üzerine nasıl
kurulacağını ve çalıştırılabilir
hale getirileceğini ve temel
komutlarını öğrenecek,
• Başlangıç aşamasında
uygulamalar
geliştirebileceksiniz.
ÜNİTE
11
© Bu ünitenin tüm yayın hakları Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi’ne aittir. Yazılı izin alınmadan
ünitenin tümünün veya bir kısmının elektronik, mekanik ya da fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve
dağıtımı yapılamaz.
Python Programlama Diline Giriş
Microsoft
Windows İçin
Python Kurulum
Programlama
Dili macOS İçin
Kurulum
PYTHON PROGRAMLAMA DİLİNE GİRİŞ
Kurulum
Linux İçin
Kurulum
İlk Python
Programınız
Söz Dizimi
Sayı (Number)
Değişkenler
Metin (String)
Veri Türleri Liste (List)
Temel Bilgiler
Demet (Tuple)
Operatörler
Sözlük (Dictionary)
Karar Verme
Döngüler
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ
Python, 1989 yılında Guido Van Rossum tarafından oluşturulmuş, sunucu
taraflı, açık kaynak kodlu, diğer programlama dillerine göre öğrenmesi daha kolay,
üst seviye bir bilgisayar programlama dilidir. Yapay zeka ve makine öğreniminde,
karar-destek sistemlerinde, modellemede (simülasyon), veri analizinde, görsel
programlamada, uygulama geliştirmede (guı, apı, dosya dizinleri okuma ve
Python kelimesini
[paytın] şeklinde oluşturma, blok zincir uygulamaları, ses ve video uygulamaları vb.), veri tabanı
telaffuz edebilirsiniz. uygulamalarında, web programlamada, bilgisayar oyunu geliştirmede, finans
işlemlerinde, tasarım programlarında, akademik çalışmalarda, astronomide, hatta
başka programlama dili oluşturmak gibi akla gelebilecek pek çok farklı alanda
kullanılabilmektedir. Ayrıca python ile kullanıma hazır paket programlar
geliştirilebilmektedir.
Python programlama dili, pek çok farklı işletim sistemi ve donanım üzerinde
çalışabilir. Gnu/linux, microsoft windows, mac os x, as/400, beos, morphos, ms-
dos, os/2, os/390, z/os, riscos, s60, solaris, vms, windows ce, hp-ux, ios ve android
gibi pek çok ortamda python uygulamaları geliştirilebilmektedir. Ayrıca herhangi
bir ortamda yazılan bir python programı, üzerinde hiçbir değişiklik yapılmadan
veya ufak değişikliklerle başka ortamlarda da çalıştırılabilir.
Python, ingilizce söz dizimine benzer yapıdadır. Programcılara diğer pek çok
programlama diline göre daha kısa programlama kodlarıyla yazım imkânı sağlar. C
ve c++ gibi dillerin aksine derleme (compile) yerine yorumlama (interpreter)
yoluyla çalışır ve bu sayede çok daha hızlı program üretilebilir. Python, hem
yöntemsel (procedural), hem nesne yönelimli (object-oriented), hem de
fonksiyonel (functional) özellikleri destekler.
2022 yılı, ocak ayı itibariyle en yeni ana sürümü python 3’tür. Ancak python
2 sürümünün de güvenlik problemleri dışında güncellenmemesine rağmen bu
tarih itibariyle yoğun olarak kullanıldığı gözlenmektedir.
ABC programlama dili,
basıc, pascal ve awk PYTHON PROGRAMLAMA DİLİ
programlama dilleri
yerine kullanılmak Python programlama dili, Amsterdam’daki Hollanda Bilimsel Araştırma
amacıyla oluşturulmuş, Örgütü’nün bir parçası olan Centrum Wiskunde & Informatica adlı enstitüde ABC
etkileşimli, Programlama dilinin alternatifi olarak tasarlanmıştır. Python’ın 1.0 versiyonu Ocak
yapılandırılmış, üst 1994 kullanıma sunulmuş, ara sürümlerden sonra Ekim 2000 yılında 2.0
düzey ve genel amaçlı versiyonuna geçilmiştir. Aralık 2008 yılında önceki sürümleriyle tam uyumlu
bir programlama diliydi
olmayan 3.0 versiyonu piyasaya sürülmüştür. Aralık 2021 itibariyle Python’ın resmi
ve aynı zamanda
web sitesi olan python.org’da 3.10 versiyonu kullanıcıların erişimine açılmıştır.
entegre geliştirme
ortamıydı. Tablo 11.1. Python Sürüm Bilgileri
Sürüm No En Son Mikro Sürümü Sürüm Tarihi
0.9 0.9.9 20.02.1991
1.0 1.6.1 26.01.1994

2.0 2.7.18 03.07.2010
3.0 3.10.0 04.10.2021
Yeni bir programlama dili öğrenilmeye başlandığında; ilk aşamada, bu dilin

ihtiyaçlara cevap verip vermeyeceği, öğrenilmesinin kolay olup olmadığı,
sürekliliğinin sağlanıp sağlanmayacağı gibi sorunlar programcıyı endişeye sokabilir.
Nitekim gelişen teknoloji ile birlikte pek çok programlama dili güncel kalamamış ve
tarihin tozlu sayfalarında yerlerini almışlardır (örn. FORTRAN, COBOL, PASCAL).
Ülkemizde TÜBİTAK Diğer taraftan, Python programlama dilinin sadeliği, bütün işletim sistemleri ile
tarafından geliştirilen uyumluluğu gibi önemli kıstaslar, bu konuda kullanıcıya güven vermektedir.
Unix tabanlı PARDUS’un
bel kemiği Python’ dır. Python dilinin sadeliğini, bütün programcı adaylarının genellikle yazdığı ilk
kaynak kodu olan ve ekrana "Merhaba Dünya" yazan Şekil 11.1’deki program kodu
ile örneklendirebiliriz.
Şekil 11.1. Farklı Dillerde “Merhaba Dünya” Programlama Kodları.
Bilgisayar programcılığı ile ilgili kullanıcı odaklı popüler bir soru cevap sitesi
olan stack overflow’dan alınan istatiksel verilere göre programlamaya yönelimde
python, şekil 11.2’de gösterildiği gibi ilk sırada yer almaktadır.
Şekil 11.2. Stackoverflow Web Sitesinde Programlama Dilleri Konusunda Soru-Cevap

İstatistikleri
Şekil 11.3'de ise Berkeley Üniversitesi Bootcamp sitesinden alınan

istatistiklerde, 2021 yılında programcılar tarafından en çok tercih edilip kullanılan

11 programlama dili öncelik sırasına göre verilmiştir. Python programlama dilinin

JavaScript programlama dilinden sonra ikinci sırada yer aldığına dikkat ediniz.
(https://bootcamp.berkeley.edu/blog/most-in-demand-programming-languages/)
Şekil 11.3. 2021 Yılında En Çok Tercih Edilen 11 Programlama Dili.
Python programlama dili de dâhil olmak üzere bütün programlama dillerini

öğrenirken, konuyu anladıktan sonra uygulama aşamasında programcı adayının
örnek olarak verilen program kodlarını bilgisayara el ile yazıp tecrübe etmesi ve
bilgisayar ortamındaki kopyala-yapıştır yapmaktan sakınması önerilmektedir. Bu
Program yazarken ünitede verilen bütün kod örneklerinin okunmakla kalmayıp okuyucu tarafından
yazım hatası yapma ve
bilgisayara satır satır girilmesi kavramların daha iyi öğrenilmesine ve söz diziminde
hatayı düzeltme eylemi,
kavramların daha iyi hız kazanılmasına imkân sağlayacaktır. Program kodları yazılırken Tablo 11.2’deki
anlaşılmasına ve hata biçim yapısı kullanılacaktır. Windows komut satırında programlar çalıştırılırken
ayıklamanın nasıl Tablo 11.3’deki, Linux ve macOS işletim sistemlerinin komut satırında ise Tablo
yapılacağının 11.4’deki biçim yapısı kullanılacaktır.
öğrenilmesine yardımcı
olur. Tablo 11.2. Python Program Kodları Yazım Ekranı
Python Program Kodu

>>> print (“Merhaba Dünya”) # Bu bir Python program kodudur.
Tablo 11.3. Windows Komut Satırında Program Çalıştırma Ekranı
Windows Komut Satırı

C:\> python merhaba-dunya.py
Tablo 11.4. macOS ve Linux Terminal Komut Satırında Program Çalıştırma Ekranı
macOS / Linux Komut Satırı

$ python merhaba-dunya.py

• Python kelimesi İngilizce’de hayvanlar âleminin en büyük
Bireysel Etkinlik
sürüngenlerinden biri sayılan piton yılanına karşılık gelir.
Ancak Python programla dilinin ismi bu hayvana ithafen
verilmemiştir. Bu dilin yaratıcısı olan Guido Van Rossum'un
bu ismi neden verdiğini siz araştırınız.
KURULUM
Python programlamasını öğrenebilmek için yazılımın kurulabileceği işletim
sistemine sahip bir bilgisayara ihtiyaç vardır. Bu bilgisayarın genel olarak minimum
aşağıdaki özelliklerde olması önerilmektedir:
• Güncel bir işletim sistemi

• Intel/AMD mimarisine sahip x86 64-bit Merkezi İşlem Ünitesi (CPU)
• 4 GB RAM
• 5 GB disk alanı
Linux, macos (machintosh operating system) gibi bazı işletim sistemlerinde
python programı hazır kurulmuş olarak bulunur. Fakat genellikle kurulu olan
sürüm güncelliğini yitirmiş olur ve yükseltmek gerekir. Bu ünite kapsamında
python programlama dilinin güncel olan en son sürümünün kurulması microsoft
windows, macos ve linux işletim sistemleri için anlatılacaktır.
Microsoft Windows İçin Kurulum

Microsoft windows işletim sisteminde python, kurulu olarak gelmez. Python
kurmak için bilgisayarın internet tarayıcısından PYTHON.ORG adresinin ziyaret
edilmesi gerekir (şekil 11.4.’de 1 numaralı halka).
Python açılış sayfasına erişimden sonra fare imleci, menüdeki Downloads
(İndirmeler) linkinin (Şekil 11.4.’de 2 numaralı halka) üzerine getirildiğinde, bir
pop-up menüsü açılır ve Download for Windows başlığının altındaki Python 3.10.1
düğmesi tıklanır (Şekil 11.4.’de 3 numaralı halka). Bu düğmede programın
kurulacağı son sürüm numarası verilmiştir. Program, internet hızınıza bağlı olarak
indirilir (Şekil 11.4.’de 4 numaralı halka). İndirme işlemi bittiğinde Python
programı kurulum için hazırdır.

Şekil 11.4. python.org Açılış Sayfası, Kurulum Linki
Kurulum dosyası tıklandığında, kurulumun disk üzerinde nereye

yapılacağının bilgisinin olduğu ve özel kurulum seçeneğinin sunulduğu bir ara yüz
açılır. Customize installation (kurulumu özelleştir) tıklanır ve optional features
(isteğe bağlı özellikler) ekranında tüm seçenekler işaretlenir ve next (sonraki)
düğmesi tıklanır. Advanced options (gelişmiş seçenekler) ekranında mevcut
seçilmişlere ek olarak ınstall for all users (tüm kullanıcılar için kur) seçeneği de
seçilerek ınstall (kur) düğmesine basılır ve işlem bittikten sonra close (kapat)
düğmesi tıklanarak kurulum işlemi tamamlanır. Şekil 11.5’de işlem sırasına göre
kurulum ekranları verilmiştir.
Şekil 11.5. Python 3.10 64 Bit Windows 10 İşletim Sistemine 4 Adımda Kurulumu

Kurulum bittiğinde Windows başlat menüsüne eklenen IDLE (Python 3.10

64-bit) tıklanarak programın açılması sağlanır. IDLE programı açıldığında Python
programlama dilinin kullanılabileceği Python Interactive Shell (Python Etkileşim
Kabuğu) ara yüzü açılır ve Python kodlarının işletilebileceği komut satırı belirir. Bu
komut satırında etkileşimli bir şekilde Python program kodları yazılabilir ve hızlı bir
şekilde işletilebilir. Bu ara yüz, Python programlamaya giriş için büyük bir başlangıç
olarak nitelendirilebilir. IDLE ekran ara yüzü Şekil 11.6.’deki gibidir. Bu ara yüzün üst
kısmında Python programının sürüm bilgisi ve yüklü olduğu işletim sistemi bilgisi
bulunur. “>>>” işaretine Prompt adı verilir ve Python kodunun yazılacağı komut satırını
işaret eder.
Şekil 11.6. Python IDLE Ara Yüzü
macOS İçin Kurulum

Çoğu macOS işletim sisteminde Python 2.0 kurulu halde bulunur. Bu
nedenle son sürümü kurmak uygun olacaktır. Kurulum dosyaları python.org
adresinden indirilebilir. Bilgisayarın internet tarayıcısından Python macOS kurulum
sayfasına (https://www.python.org/downloads/macos/) ulaşılıp Latest Python 3
Release - Python3.x.x. linki tıklandığında gelen sayfanın en altına inilip Files başlığı
altındaki macOS 64-bit universal2 installer dosyası tıklanarak indirme işlemi
başlatılır. İndirme tamamlandığında dosya çift tıklanır ve Şekil 11.7’deki gibi bir ara
yüz açılır.
Şekil 11.7. macOS İçin Python Kurulum Ara Yüzü

Lisans sözleşmesi ekranına ulaşana kadar birkaç kez Continue (devam)

düğmesine basılır. Lisans sözleşmesinde Agree (Onaylama) düğmesi tıklandıktan
sonra Python programının nereye kurulacağını ve ne kadar yer işgal edeceği
bilgisini gösteren bir pencere açılır. Kurulumun başlaması için Install (kurulum)
düğmesi tıklanır. Dosyaların kopyalanması bittiğinde Close (Kapat) düğmesi
tıklanarak kurulum sonlandırılır. Artık masaüstündeki IDLE simgesi tıklanarak Şekil
11.8’de gösterilen Python IDLE Shell ekranına ulaşılabilir.
Şekil 11.8. MACOS IDLE Ekranı
Linux İçin Kurulum

Linux, açık kaynaklı bir işletim sistemi çekirdeğidir, tek başına bir işletim
sistemi değildir. Linux çekirdeğini işletim sistemi haline getiren, bu çekirdeğin
üzerine eklemeler yapılarak ve yan yazılımlarla desteklenerek dağıtılmalarıdır.
Python programının kurulum aşamaları anlatılırken, bu dağıtımlar içinde en
popülerlerinden biri olan Ubuntu Linux'u kullanmak uygun olacaktır. Ubuntu
dağıtımında Python programının kurulu olup olmadığını test etmek için terminal
ekranı açıp Tablo 11.5’deki komutlar kullanılarak sürüm numaraları öğrenilebilir.
Tablo 11.5. macOS ve Linux Terminal Komut Satırında Program Çalıştırma Ekranı
Linux Komut Satırı

$ python3 --version
Python 3.9.7
$
Ocak 2022 itibari ile Python’ın son sürümü olan Python 3.10, ek özellikler ve
güncellemelerle 25 Ekim 2021'de yayınlandı. Bu sürüm, hata mesajlarının daha iyi
işlenmesini, yeni kalıp eşleştirme özellikleri, TypeAlias, kullanıcı tanımlı tip
korumaları gibi pek çok yeni özelliği içermektedir. Ubuntu’nun son versiyonu
Ubuntu 21.10 Imprish Indri ise, ilk sistem kurulumunda Python 3.9.x’i kullanmaya
devam etmektedir (https://www.debugpoint.com/2021/10/install-python-3-10-
ubuntu/). Python sürüm 3.10’a geçişin ise Ubuntu 22.04 LTS sürümünde olacağı
planlanmaktadır. Bu nedenle Python’un son Ubuntu sürümünü kurmak için
aşağıda açıklamaları takip ediniz:
Python programının 3.10 sürümü, Ubuntu’nun resmi paket deposunda
olmadığı için, sisteme yeni bir PPA (Personel Package Archive) yani Kişisel Paket
Arşivi tanımı yapılması gerekir. Bu sayede sistem; resmi paketler dışında, güvenilir
başka bir kurulum arşivine yönlendirilir. Tablo 11.6.’daki komut uygulandığında
gelen mesaj enter tuşu ile onaylanır ve ilgili deponun arşivi sistemin depo
tanımlarına kaydedilir.

Tablo 11.6. Ubuntu İşletim Sistemine Yeni PPA Ekleme.

$ sudo add-apt-repository ppa:deadsnakes/ppa
Yeni paket arşiv deposunu etkinleştirmek için önbelleğin güncellenmesi
gerekir. Bunun için Tablo 11.7’de verilen komut kullanılır.
Tablo 11.7. PPA için Önbelleğin Güncellenmesi.

$ sudo apt update
Tablo 11.8’deki komut ile Python 3.10 sisteme kurulur.
Tablo 11.8. Python Programının 3.10 Sürümünün Kurulması.

$ sudo apt install python3.10
Kurulum tamamlandığında, komut satırına python3.10 --version komutu
yazılıp enter tuşuna basıldığında ekrana Python 3.10.0 yazısı gelirse kurulum
başarıyla tamamlanmış ve Python programlama dilinin 3.10 sürümü kullanıma
hazır hale gelmiş demektir. Komut satırına python3.10 yazıp enter tuşuna basarak
Python komut satırına erişilebilir. Bu adımlar Tablo 11.9’da gösterilmiştir.
Tablo 11.9. Python Programının 3.10 Sürümünün Kurulması.

$ python3.10 --version
Python 3.10.0
$ python3.10
Python 3.10.0 (default, Oct 11 2021, 05:33:59) [GCC 11.2.0] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>>
İlk Python Programınız

Microsoft Windows veya macOS işletim sistemlerinde kurulan IDLE
programında; ilki program açılır açılmaz ekrana gelen etkileşimli ara yüz, diğeri
kaynak kodlarının yazılabileceği betimleme ara yüzü olmak üzere iki ana pencere
bulunur. Her iki ara yüzde de program kodları yazılabilir. Etkileşimli ara yüz;
program kodlarının metin olarak yazıldığı ve programlama dili ile iletişim kurduğu
Python Kabuğu olarak tanımlanır.
Python program betimleri; program açıldığı zaman >>> (prompt)
sembolünün olduğu satıra yazılır.
Fonksiyonlar, argüman Etkileşimli ara yüzü kullanarak ilk programı yazalım. Python’da herhangi bir
dediğimiz girdileri olan metni ekrana basmak için print() fonksiyonu kullanılır. Bu fonksiyonda, basılacak
kısa ve özel
metin parantezlerin içinde çift tırnak arasında yazılır. Bütün programlama
sözcüklerdir.
dillerinin sembolü haline gelmiş bir metin olan Merhaba Dünya yazısının ekrana
basılması, Şekil 11.9’da IDLE programının etkileşimli ara yüzünde gösterilmiştir.

Python programlama
dilinin kullanıldığı
dosyalar, uzantısı py
olacak şekilde
Şekil 11.9. IDLE Ekranında İlk Program Komutu: Merhaba Dünya
oluşturulur.
Komut yazıldıktan sonra üç adımlık bir döngü oluşur:
• Python, ilk önce prompt satırına yazılan kodu okur.

• Sonra kod değerlendirilir.
• Son olarak döngü ekrana basılır ve yeni kod yazmak için boş prompt satırı
ekrana gelir.
Bu işlem; Oku (Read)-Değerlendir(Evaluate) ve Döngüyü Bas (Print Loop)
anlamına gelen REPL olarak bilinir.
Aynı programı bu kez betimleme ara yüzü kullanarak yazalım. IDLE
programının menüsünde yer alan Şekil 11.10.’da görüldüğü gibi “File/New File”
seçildiğinde Şekil 11.11.’deki gibi betim yazılabilen boş bir dosya ekranı açılır.
Şekil 11.10. IDLE Ekranında Yeni Bir Betim Dosyası Açma
Şimdi, betim dosyasının içine print() fonksiyonu kullanarak çift tırnak

arasında Merhaba Dünya yazalım.
Şekil 11.11. Boş Betim Dosyasına Python Dili İle “Merhaba Dünya” Yazma
Program menüsünden “File/Save As…” seçerek açılan bu yeni dosyaya

uzantısı py olacak şekilde uygun bir isim verelim ve dosyayı sabit disk üzerine veya
başka bir depolanabilir alana (flash disk, ağ yolu vb.) kaydedelim.

Şekil 11.12. IDLE İle Açılan Boş Sayfaya Bir İsim Verip Kaydetme
Şekil 11.12’de görüldüğü gibi bu dosyaya merhaba_dunya.py adı verilmiştir.

Dosyayı kaydettikten sonra menüden “Run/Run Module” seçelim veya klavyede F5
tuşuna basalım. Böylece Şekil 11.13’de görüldüğü gibi, ilk Python programımızın
derleme işlemini tamamlamış oluruz.
Şekil 11.13. Python Dili İle Betim Dosyasından Ekrana “Merhaba Dünya” Yazma
Linux işletim sistemlerinin masaüstü (desktop) sürümlerinde IDLE programı

aynı şekilde çalışacaktır. Sunucu (server) sürümlerinde ise farklıdır. Yeni bir
terminal açarak komut satırına ulaşılır. Sistemdeki önceden hazır kurulu
editörlerden biri (vim, vi, pico, emacs vb.) kullanılarak boş bir dosya oluşturulur.
print() fonksiyonu Python komutu yazılır ve disk üzerine merhaba_dunya.py olarak
kaydedilir. Derlemek için Tablo 11.9.’daki gibi dosya çalıştırılır.

Tablo 11.10. Linux’da merhaba_dunya.py Dosyasının Derlenmesi

$ python3.10 merhaba_dunya.py
Merhaba Dünya
$
Buraya kadar Python programlama dilinin çeşitli işletim sistemlerinde
kurulum aşamaları incelendi. Sonra IDLE ara yüzü ile ve komut satırı kullanılarak ilk
Python programı çalıştırıldı. Şimdi Python programlama dilinin bazı temel
komutlarını ve bunların kullanım amaçlarını inceleyelim.
TEMEL BİLGİLER
Python programlama dilinin temel komutlarına geçmeden bilinmesi
gereken bazı temel özelliklerden bahsetmekte fayda olacaktır.
Örnek
•Örneğin, önceki konu başlıklarında kullanmayı öğrendiğimiz Python

komut satırını pek çok matematik işlemi yapabilen bir hesap makinesi
Matematikte çarpma ve olarak kullanmak mümkündür.
bölme işlemleri öncelik
sırasına sahiptir.
Python’da matematik işlemleri yapılırken bilinen matematik kuralları
geçerlidir. Örneğin aynı anda yapılan bölme, çıkarma, toplama ve çarpma
işlemlerindeki öncelik sırası komut satırında da geçerlidir. Tablo 11.11’de verilen
işlemi yapacak olursak: 2 * 3 işlemi 6 değerini, 8 / 2 işlemi 4 değerini verir. Sonuç
olarak 6 + 4 – 1 ise 9 değerini verecektir.
Tablo 11.11. Python Komut satırında Temel Matematik İşlemleri

$ python3.10
Python 3.10.0 (default, Oct 11 2021, 05:33:59) [GCC 11.2.0] on linux
>>> 2*3+8/2-1
9.0
>>>
Bu işlemin sonucu ekrana 9.0 olarak yansımıştır. Buradaki nokta işareti
sonucun ondalık sayı olduğunu gösterir. Ondalık sayı, Python veri türleri içinde
floating point’e (kayan nokta) karşılık gelir ve kısaca float olarak adlandırılır.
Genellikle tam sayı olmayan numerik değerler için kullanılır. Python
programlamada veri türleri ve örnekleri Tablo 11.12.’de listelenmiştir. Bu veri
türleri ilerleyen bölümlerde Veri Türleri konu başlığında ayrıntılı olarak ele
Pyhon programlamada alınacaktır.
sayıların ondalık kısmı
nokta ile ayrılır (virgül
kullanılmaz).

Tablo 11.12. Veri Türleri ve Örnekler
Açıklama Veri Türü Örnek

Metin (string) türü str x = “Merhaba Dünya”
int x = 256
Sayısal (numeric)
float x = 3.14
türü
complex x = 2+3j
list x = ["elma", "muz", "kiraz"]
Dizi (sequence) türü tuple x = ("elma", "muz", "kiraz")
range x = range(1,10,2) //1: başlangıç, 10:bitiş, 2:adım
Sözlük (mapping) dict x = {"ad" : "Umut", "Yaş" : 18}
set x = {"elma", "muz", "kiraz"}
Küme (set)
frozenset x = frozenset({"elma", "muz", "kiraz"})
Boolean (true/false) bool x = true
bytes x = b”Merhaba”
İkili (binary) bytearray x = bytearray(5)
memoryview x = memoryview(bytes(5))
Yalnızca boşluk veya

yorum içeren bir satır
boş satır olarak bilinir
ve Python bunu
• Python komut satırını kullanmadan (88/4+6)/7-2
Bireysel Etkinlik
tamamen yok sayar.

matematiksel işlemini hesaplayınız (parantezin içindeki
Bir boşluk olmalıdır.
işlemin öncelikli olduğunu hatırlayınız).
• Python komut satırını kullanarak yukarıdaki matematiksel
işlemin sonucunu kontrol ediniz.
Söz Dizimi
Python kodu çalıştırmanın etkileşimli ara yüz (komut satırı) ve betimleme
ara yüzü olmak üzere iki metodu olduğunu daha önce öğrenmiştik. Bunlardan
birincisi Python komut satırına direk kod yazıp yürütmek, diğeri de “.py” dosya
uzantılı dosyanın içine kod yazıp Windows veya Linux komut satırında Python
yorumlayıcısıyla çalıştırmak idi.
Girinti, bir kod satırının başındaki boşlukları ifade eder. Diğer programlama
dillerinde kodların yazıldığı girintiler programcıya kolaylık sağlamak ve
okunabilirliğini artırmak için kullanılır. Python programlama dilinde ise girinti çok
önemlidir. Python, bir kod bloğunu belirtmek için girinti kullanır. Tablo 11.13’de
görüldüğü gibi girinti verilmeyen ilk program kodu hata ile sonuçlanmış, sonraki
girintili sonuç ise program sonucunu ekrana hatasız basmıştır.
Pyhon programlamada, Tablo 11.13. Python’da Girinti Kullanımı

girinti oluştururken en Linux Komut Satırı
az bir boşluk olmalıdır.
$ python3.10
Python 3.10.2 (main, Jan 15 2022, 18:02:07) [GCC 9.3.0] on linux
>>> if 5 > 2:

... print("Beş ikiden büyüktür.")

File "<stdin>", line 2
print("Beş ikiden büyüktür.")
^
IndentationError: expected an indented block after 'if' statement on line 1
>>> if 5 > 2:
... print("Beş ikiden büyüktür.")
...
Beş ikiden büyüktür.
>>>
Python programlamada, tanımlayıcı (identifier) oluşturmak için komut
yoktur, Tablo 11.14.’deki gibi bir kelimeye değer atadığınızda onu değişken,
fonksiyon, sınıf, modül veya başka bir nesneye çevirmiş olursunuz. Bir
tanımlayıcıya; A ile Z veya a ile z arasında kalan bütün harflerle başlayan isimler
verilebilir. Başına “_” koyarak 0’dan 9’a kadar rakamları da tanımlayıcı oluşturmak
için kullanabilirsiniz. @, $, % gibi özel karakterler ve noktalama işaretleri
tanımlayıcılarda kullanılmaz. Python büyük küçük harfe duyarlı (case-sensitive) bir
programlama dilidir. Örneğin X ile x farklı tanımlayıcı oluşturur.
Tablo 11.14. Python’da Değişken Oluşturma
Python Program Kodu

x=5
y = “Merhaba Dünya”
değişkenadı = ”Türkçe’ye özgü karakterler (ç, ğ, ı, ö, ş, ü) kullanılır ama önerilmez.”
_0 = “alt çizgi ile rakamlar tanımlama için kullanılabilir.”
Python tanımlayıcıları için diğer önemli adlandırma kuralları şunlardır:

• Sınıf (class) isimleri büyük harfle başlar. Diğer tüm tanımlayıcılar küçük
harfle başlar.
• Bir tanımlayıcıyı tek alt çizgi (_) ile başlatılması, onun özel bir tanımlayıcı (a
private identifier) olduğunu gösterir.
• Bir tanımlayıcıyı iki alt çizgi (__) ile başlatılması, onun güçlü bir özel
tanımlayıcı (a strong private identifier) olduğunu gösterir.
• Tanımlayıcı ayrıca iki alt çizgi ile bitiyorsa bu onun dil-tanımlı özel isime
sahip (language-defined special name) bir tanımlayıcı olduğunu gösterir.
Tablo 11.15’deki kelimeler Python programlama dilindeki anahtar
kelimelerdir. Bu kelimeleri sabit isim, değişken veya başka bir tanımlamada
kullanamazsınız.
Tablo 11.15. Python’da Reserve Kelimeler
and exec not

as finally or
assert for pass
break from print
class global raise
continue if return

def import try

del in while
elif is with
else lambda yield
except
Diğer programlama dillerinde olduğu gibi Python’da da önemli notlar almayı
sağlayacak yorum (comment) yazma özelliği bulunur. Tablo 11.16’da görüldüğü
gibi, yorumlar # ile başlar ve Python satırın geri kalanını yorum olarak algılar.
Tablo 11.16. Python’da Yorum (Comment) Oluşturma
Python Program Kodu

# Bu satır ve alttaki satır yorum satırlarıdır.
# print (“Merhaba”)
print (“Merhaba Dünya”) # Satırın bundan sonrası yoruma aittir.
# Alttaki yorum farklıdır. Python yorumlayıcısının (interpreter) diskteki yerini bildirir.
#!/usr/bin/python3
Değişkenler
Değişkenleri, değerleri depolamak için ayrılmış bellek konumu olarak
tanımlamak yanlış olmaz. Yorumlayıcı, değişkenin veri tipine bağlı olarak hafızada
yer ayırır ve burada nelerin saklanabileceğine karar verir. Bu nedenle değişkenlere
farklı veri türleri atayarak bu değişkenlerde tamsayı, ondalık sayı veya metin
saklamak mümkün olur.
Bir değişken Python değişkenleri, bellek alanı ayırmak için herhangi bir bildirime ihtiyaç
oluşturmanız, duymaz. Bir değişkene değer atadığınızda bildirim otomatik olarak gerçekleşir.
bilgisayarın belleğinde
Değişkenlere değer atamak için eşittir işareti (=) kullanılır. İşaretin solundaki
bir miktar yer
değişkenin adı olur. Sağındaki ise değişkende depolanan değerdir. Bazı değişken
ayırdığınız anlamına
gelir. atama örnekleri Tablo 11.17’de verilmiştir.
bir boşluk olmalıdır. Tablo 11.17. Değişkenlere Değer Atama
Python Program Kodu

sayac = 100 # integer türünde atama
mesafe = 1000.0 # floating point türünde atama (nokta olduğu için)
ad = "Ahmet" # metin türünde atama
print (sayac)
print (mesafe)
print (ad)

Program işletildiğinde Şekil 11.14’deki sonuçlar üretilir:
Aynı anda birden fazla

değişkene değer
ataması yapılabilir:
a=b=c=1
a, b, c = 1,2,”Ahmet” Şekil 11.14. Python’da Değişken Atama Sonuç Ekranı
Veri Türleri
Bellekte saklanan veri farklı türlerde olabilir. Örneğin, bir kişinin yaşı sayısal
bir değer olarak kaydedilir fakat adresi alfanümerik (hem karakter, hem sayı, hem
de bazı noktalama işaretleri) olarak saklanır. Python, işlem tanımlamak veya
depolamak için kullanılan çeşitli standart veri türlerine sahiptir. Bu veri türleri ve
örnekleri Tablo 11.11’de verilmişti.
Python, 5 standart veri türüne sahiptir:
• Sayı (Number)
• Metin (String)
• Liste (List)
• Demet (Tuple)
• Sözlük (Dictionary)
Sayı (Number)
Sayı (number) veri türü, sayısal değerleri depolar. Bir nesneye sayısal değer
atandığı anda sayı türünde bir değişken oluşturulmuş olur. Bazı sayısal değişken
atama örnekleri Tablo 11.18’de gösterilmiştir.
Tablo 11.18. Sayı Türünde Değişken Oluşturma
Python Program Kodu

var1 = 10 # integer
var2 = 3.14 # float
var3 = 1+2j # complex
Python, aşağıda verilen 3 farklı sayı türünü destekler:
del ifadesi kullanılarak • int (işaretli tam sayılar)

daha önce oluşturulan • float (kayan nokta gerçel sayılar)
sayı nesnesi hafızadan • complex (karmaşık sayılar)
silinebilir.
del var1, var2 Tablo 11.19’da bu üç sayı türüne ait bazı örnekler verilmiştir.
Tablo 11.19. Python’da Sayı Türü Örnekleri
int float complex

10 0.0 3.14j

100 15.20 45.j

-786 -21.9 9.322e-36j
080 32.3+e18 .876j
-0490 -90. -.6545+0J
Artı (+) işareti metinleri -0x260 -32.54e100 3e+26J
birleştirmek için, yıldız 0x69 70.2-E12 4.53e-7j
(*) işareti çoğaltmak Metin (String)
için kullanılır.
Python'daki metinler, tırnak işaretleri içinde gösterilen bitişik bir dizi
karakter olarak tanımlanır. Python, tek veya çift tırnak çiftine izin verir. Metinler
( [ ] veya [:] ) operatörleri kullanılarak dilimlere bölünebilirler. Bazı metin örnekleri
ve verilerin dilimlenmesi Tablo 11.20’de verilmiştir.
Tablo 11.20. Python’da Metin Verilerinin Dilimlenmesi
Python Program Kodu

>>> mtn = 'Merhaba Dünya!'
>>>
Python’ın sürüm 1 ve 2 >>> print (mtn) # Bütün metni ekrana basar.
de mevcut olan long Merhaba Dünya!
veri türü, 3. sürümünde >>> print (mtn[0]) # Metnin ilk karakterini ekrana basar.
int veri türüne M
aktarılmıştır. >>> print (mtn [2:5]) # metindeki 3, 4 ve 5. karakteri ekrana basar.
rha
>>> print (mtn [2:]) # 3. karakter ve sonrasını ekrana basar.
rhaba Dünya!
>>> print (mtn * 2) # Aynı metni iki defa ekrana basar.
Merhaba Dünya!Merhaba Dünya!
>>> print (mtn + "TEST") # Metnin sonuna “TEST” ekleyip ekrana basar.
Merhaba Dünya!TEST
>>>
Liste (List)
Liste (list), Python'daki farklı veri türlerinin bir arada kullanılabildiği en
kullanışlı olan dizi veri türüdür. Bir liste, virgülle ayrılmış ve köşeli parantez ( [] )
içine alınmış öğeler içerir. Listeler bir dereceye kadar C programlama dilindeki
dizilere benzer. Aralarındaki farklardan biri, bir listeye ait tüm öğelerin farklı veri
türünde olabilmesidir.
Bir listede saklanan değerlere metin veri türünde olduğu gibi, dilim
operatörü ( [ ] veya [:] ) kullanılarak erişilebilir. Dizin indeksi 0’dan başlar. Python
programlama dilinde Liste kullanımı ve veri dilimlenmesinin bazı örnekleri Tablo
11.21’de verilmiştir.
Tablo 11.21. Python’da Liste Kullanımı
Python Program Kodu

>>> list = [ 'abcd', 786 , 2.23, 'Ahmet', 70.2 ]
>>> tinylist = [123, 'Ahmet']
>>>
>>> print (list) # Bütün Listeyi ekrana basar.
['abcd', 786, 2.23, 'Ahmet', 70.2]

>>> print (list[0]) # Listenin birinci elemanını ekrana basar.

abcd
>>> print (list[1:3]) # Listenin 2 ve 3. elemanını ekrana basar.
[786, 2.23]
>>> print (list[2:]) # Listenin 3.elemanından itibaren tamamını ekrana basar.
[2.23, 'Ahmet', 70.2]
>>> print (tinylist * 2) # Listeyi iki defa ekrana basar.
[123, 'Ahmet', 123, 'Ahmet']
>>> print (list + tinylist) # İki listeyi birleştirip ekrana basar.
['abcd', 786, 2.23, 'Ahmet', 70.2, 123, 'Ahmet']
>>>
Demet (Tuple)
Demet (tuple), listeye benzer başka bir dizi veri türüdür. Bir demet, virgülle
ayrılmış bir dizi değerden oluşur. Listeler ve demetler arasındaki temel farklar;
listeler parantez ( [ ] ) içine alınır, öğeleri ve boyutları değiştirilebilir, demetler ise
parantez ( ( ) ) içine alınır ve güncellenemezler. Demetler salt okunur listeler olarak
düşünülebilir. Python programla dilinde Demet kullanımı ve veri dilimleme
örnekleri Tablo 11.22’de verilmiştir.
Tablo 11.22. Python’da Demet Kullanımı
Python Program Kodu

>>> demet = ( 'abcd', 786 , 2.23, 'Ahmet', 70.2 )
>>> dmt = (123, 'Ahmet')
>>>
>>> print (demet) # Bütün demeti ekrana basar.
('abcd', 786, 2.23, 'Ahmet', 70.2)
Sözlüklerde öğeler
>>> print (demet[0]) # Demetin birinci elemanını ekrana basar.
arasında bir düzen
abcd
yoktur, fakat "düzensiz"
>>> print (demet[1:3]) # Demetin 2 ve 3. elemanını ekrana basar.
demek doğru değildir,
(786, 2.23)
sadece belli bir sıra
>>> print (demet[2:]) # Demetin 3.elemanından itibaren tamamını ekrana basar.
yoktur.
(2.23, 'Ahmet', 70.2)
>>> print (dmt * 2) # Demeti iki defa ekrana basar.
(123, 'Ahmet', 123, 'Ahmet')
>>> print (demet + dmt) # İki demeti birleştirip ekrana basar.
('abcd', 786, 2.23, 'Ahmet', 70.2, 123, 'Ahmet')
>>>
Sözlük (Dictionary)
Python’ın sözlükleri bir tür karma-tablo (hash-table) türüdür. Perl'de
bulunan ilişkisel diziler (arrays) veya karmalar (hashes) gibi çalışırlar ve
anahtar/değer (key/value) çiftlerinden oluşurlar. Sözlük anahtarı hemen hemen
her Python veri türü olabilir, ancak genellikle sayılar veya metinlerdir. Değerler ise
rastgele bir Python nesnesi olabilir.
Sözlükler, küme parantezleri ({ }) içine alınır. Sözlüklere erişmek veya değer
atamak için köşeli parantezler ( [ ] ) kullanılır. Python programla dilinde Sözlük
kullanımı ve veri dilimleme örnekleri Tablo 11.23’de verilmiştir
Tablo 11.23. Python’da Sözlük Kullanımı

Python Program Kodu

>>> sozluk = {}
>>> sozluk['bir'] = "Bu birdir."
>>> sozluk[2] = "Bu ikidir."
>>>
>>> szlk = {'adı': 'Ahmet', 'Kodu': 6734, 'bölümü': 'satış'}
>>>
>>> print (sozluk['bir']) # 'bir' anahtarının değerini ekrana basar.
Bu birdir.
>>> print (sozluk[2]) # 2 anahtarının değerini ekrana basar.
Bu ikidir.
>>> print (szlk) # Bütün sözlüğü ekrana basar.
{'adı': 'Ahmet', 'Kodu': 6734, 'bölümü': 'satış'}
>>> print (szlk.keys()) # Bütün anahtarları ekrana basar.
dict_keys(['adı', 'Kodu', 'bölümü'])
>>> print (szlk.values()) # Bütün değerleri ekrana basar.
dict_values(['Ahmet', 6734, 'satış'])
>>>
Operatörler
Programlamada, değer atanan değişkene işlenen (operand), işlenenlerin
değerlerini değiştirene ise operatör (operator) denir. Diğer bir değişle,
operatörler, işlenenlerin değerini değiştirebilen yapılardır. 4 + 5 ifadesini ele
aldığımızda 4 ve 5 işlenen, + ise operatördür. Python dili aşağıdaki operatör
türlerini destekler:
• Aritmetik Operatörler (Tablo 11.20.)

• Karşılaştırma (İlişkisel) Operatörleri
• Atama Operatörleri
• Mantıksal operatörler
• Bit (0/1) Operatörleri
• Üyelik Operatörleri
• Kimlik Operatörleri
En çok kullanılan Aritmetik, Karşılaştırma, Atama ve Mantıksal operatörlerin
simgeleriyle birlikte açıklamaları ve örnekleri sırasıyla Tablo 11.24, Tablo 11.25,
Tablo 11.26 ve Tablo 11.27’de verilmiştir. Tabloların örnek sütunlarında verilen a
ve b değişkenlerinin başlangıç değerleri; a = 10, b = 21, c = 0, d = true ve e = false’
dur. Bu tablolardaki örneklerde, c değişkeninin, her örnek işleminin sonucunda
aldığı değeri bir sonraki örnek için saklı tuttuğuna dikkat ediniz.
Tablo 11.24. Python’da, a = 10 ve b = 21 Değerleri için Aritmetik Operatörler
Operatör Açıklama Örnek

+ (Ekleme) Operatörün her iki tarafına da değerler ekler. a + b = 31
- (Çıkarma) Sağ işleneni sol işlenenden çıkarır. a – b = -11
Operatörün her iki tarafındaki değerleri
* (Çarpma) a * b = 210
çarpar
/ (Bölme) Sol el işlenenini sağ el işlenenine böler s / a = 2.1

Sol işleneni sağ işlenene böler ve kalanı

% (Modül) b %a = 1
döndürür
** Üs Operatörler üzerinde üstel (güç) hesaplama
a**b =10 üzeri 21
(kuvvet) yapar
Tabana Bölme (Floor Division) - Sonucun
9//2 = 4
ondalık noktadan sonraki rakamlarını
9.0//2.0 = 4.0
// kaldırılır. Ancak işlenenlerden biri negatifse,
-11//3 = -4
sonuç tam sayıya ve sıfırdan uzağa yuvarlanır
-11.0//3 = -4.0
(negatif sonsuza doğru):
Tablo 11.25. Python’da, a = 10 ve b = 21 Değerleri için Karşılaştırma Operatörleri

== İki işlenenin değerleri eşitse, koşul doğru (a == b) doğru
olur. değil
!= İki işlenenin değerleri eşit değilse, koşul (a!= b) doğru
doğru olur.
> Sol işlenenin değeri sağ işlenenin (a > b) doğru
değerinden büyükse, koşul doğru olur. değildir.
< Sol işlenenin değeri sağ işlenenin (a < b) doğru
değerinden küçükse, koşul doğru olur.
>= Sol işlenenin değeri, sağ işlenenin (a >= b) doğru
değerinden büyük veya ona eşitse, koşul değil.
doğru olur.
<= Sol işlenenin değeri, sağ işlenenin (a <= b) doğru
değerinden küçük veya ona eşitse, koşul
doğru olur.
Tablo 11.26. Python’da, a = 10 ve b = 21 Değerleri için Atama Operatörleri

= Sağ taraftaki işlenenlerden sol taraftaki c = a + b,
işlenenlere değer atar. a + b'nin değerini
c'ye atar.
(c = 10 + 21 = 31)
+= Sağ işleneni sol işlenene ekler ve sonucu sol c += a,
işlenene atar. c = c + a ile aynıdır.
c = 31 +21 =52
-= Sağ işleneni sol işlenenden çıkarır ve sonucu c -= a,
sol işlenene atar. c = c – a ile aynıdır.
c = 52 – 10 =42
*= Sağ işleneni sol işlenenle çarpar ve sonucu c *= a,
sol işlenene atar. c = c * a ile aynıdır.
c = 42 * 10 = 420
/= Sol işleneni sağ işlenenle böler ve sonucu sol c /= a,
işlenene atar. c = 420 / 10 = 42.0
%= İki işlenen kullanarak modül alır ve sonucu c %= a ve
sol işlenene atar. c = c % a aynıdır.
c = 2.0 (42 / 10
işleminde kalan 2
olduğu için)
**= Operatörler üzerinde üstel (kuvvet) c **= a ve
hesaplama yapar ve sol işlenene değer atar c = c ** a aynıdır.

c = 1024.0
(𝟐𝟐𝟏𝟏𝟏𝟏 =1024 olduğu
için)
//= Operatörler üzerinde tabana yuvarlama c //= a ve
bölüm (floor division) işlemi gerçekleştirir ve c = c // a aynıdır.
sol işlenene değer atar. c = 102.0
(1024.0 / 10
=102.4 tabana
yuvarlanır ve
sonuç 102.0 olur)
Tablo 11.27. Python’da, d = true ve e = false Değerleri için Mantıksal Operatörler

and (ve) Her iki işlenen de doğruysa, koşul doğru (d ve e) yanlıştır.
olur.
or (VEYA) İki işlenenden herhangi biri sıfır değilse, (d veya e)
koşul doğru olur. doğrudur.
not (DEĞİL) İşleneninin mantıksal durumunu tersine not (d ve e)
çevirmek için kullanılır. doğrudur.
Karar Verme
Karar verme, bir programın yürütülmesi sırasında ortaya çıkan koşulların ve
o koşullara göre yapılan belirli eylemlerin öngörülmesidir. Karar verme yapıları,
sonuç olarak DOĞRU veya YANLIŞ üreten birden çok ifadeyi değerlendirir. Sonuç
DOĞRU veya YANLIŞ ise hangi işlemin gerçekleştirileceğine ve hangi ifadelerin
yürütüleceğine önceden karar vermek gerekir. Programlama dillerinin çoğunda
bulunan tipik bir karar verme yapısının genel şekli Şekil 11.14’de verilmiştir.
Şekil 11.14. Programlamada Karar Verme Yapısı
Python programlama dili, sıfır olmayan veya boş olmayan tüm değerleri
TRUE (DOĞRU), sıfır olan veya boş olan tüm değerleri FALSE (YANLIŞ) olarak kabul
eder. Python, aşağıdaki türde karar verme ifadelerini destekler:
• if yapısı; bir “if” ifadesi, onu takip eden bir veya daha fazla ifadenin olduğu
bir doğru/yanlış ifadesinden (boolean expression) oluşur. if ifadesinin bazı
kullanım örnekleri Tablo 11.28’de verilmiştir.
Tablo 11.28. Python’da if Kullanımı
Python Program Kodu

>>> deger1 = 1 # kullanılacak değişkene değer ataması yapıldı.
>>> if deger1 :

... print ("TRUE değeri döner.")

...
TRUE değeri döner.
>>> deger2 = 0 # deger2, 0’da olsa değer atandığı için if koşulu TRUE döner.
>>> if deger2 : # deger2 “TRUE” döneceği için aşağıdaki satıra girmez.
... print ("TRUE değeri döner.")
...
# ekrana boş satır basıldı.
>>>
• if .. else yapısı; bir “if” ifadesini, ifade FALSE (YANLIŞ) olduğu durumlarda
isteğe bağlı bir “else” ifadesi izleyebilir. İf .. else yapısının bazı kullanım
örnekleri Tablo 11.29’da verilmiştir.
Tablo 11.29. Python’da if .. else Kullanımı
Python Program Kodu

>>> miktar = 600 # kullanılacak değişkene değer ataması yapıldı.
>>> if miktar < 1000 : # miktar 1000’den küçük ise,
... indirim = miktar * 0.05 # yüzde 5 indirim yap.
... print ("İndirim", indirim)
... else: # Değilse (600’den büyük ise)
... indirim = miktar * 0.10 # yüzde 10 indirim yap.
... print ("İndirim", indirim)
...
İndirim 30.0 # indirim yüzde 5’den hesaplandı.
>>> print ("Net ödeme", miktar - indirim)
Net ödeme 570.0 # İndirim sonrası net fiyat ekrana basıldı.
>>>
• İç içe ifadeler; bir “if” veya “else if” ifadesi, başka bir “if” veya “else if”
ifadesi veya ifadeleri içinde kullanılabilir. İç içe ifadelerin bazı kullanım
örnekleri Tablo 11.30’da verilmiştir.
Tablo 11.30. Python’da if .. else İçinde Başka if .. else Kullanımı
Python Program Kodu

>>> sayi = 15 # kullanılacak değişkene değer ataması yapıldı.
>>> if sayi %2 == 0: # sayi değişkeninin 2’ye bölümünde kalan 0 ise
... if sayi %3 == 0: # sayi değişkeninin 3’e bölümünde kalan 0 ise
... print ("3'e ve 2'ye bölünebilir.")
... else: # sayi değişkeninin 3’e bölümünde kalan 0 değil ise
... print ("2'ye bölünebilir, 3'e bölünemez.")
... else: # sayi değişkeninin 2’ye bölümünde kalan 0 değil ise
... if sayi %3 == 0: # sayi değişkeninin 3’e bölümünde kalan 0 ise
... print ("3'e bölünebilir, 2'ye bölünemez.")
... else: # sayi değişkeninin 3’e bölümünde kalan 0 değil ise
... print ("2'ye ve 3'e bölünemez")
...
3'e bölünebilir, 2'ye bölünemez.
>>>
Döngüler

Genel olarak, ifadeler sırayla yürütülür. Bir fonksiyonda, önce ilk ifade
yürütülür, ardından ikincisi, üçüncüsü, .. şeklinde devam eder. Bir kod bloğunu
tekrar tekrar çalıştırmanız gereken durumlar olabilir. Döngüler, bir ifadeyi veya
ifade grubunu birden çok yürütmemize izin verirler. Şekil 11.15’deki şema bir
döngü yapısını göstermektedir.
Şekil 11.15. Koşullu Döngü Yapısı
Python programlama dilinde, aşağıdaki döngü türleri mevcuttur:

• while Döngüsü; Belirli bir koşul TRUE (DOĞRU) iken bir ifadeyi veya ifade
grubunu tekrarlar. Döngü gövdesini (loop body) çalıştırmadan önce koşulu
test eder. while döngüsünün kullanım örneği Tablo 11.31’de verilmiştir.
Tablo 11.31. Python’da while Döngüsünün Kullanımı
Python Program Kodu

>>> sayac = 0 # sayaç değişkeni 0’dan başlatıldı.
>>> while (sayac < 2): # sayac değişkeni 2’den küçükse döngü devam etsin.
... print ("Sayaç:", sayac) # sayac değişkeninin değerini ekrana bas.
... sayac = sayac +1 # sayac değişkeninin değerini 1 artır.
...
Sayaç: 0 # Her döngüde sayac’ın değeri ekrana basıldı.
Sayaç: 1
>>>
• for Döngüsü; Bir dizi ifadeyi birden çok kez yürütür ve döngü değişkenini
yöneten kodu kısaltır. for döngüsünün kullanım örneği Tablo 11.32’de
verilmiştir.
Tablo 11.32. Python’da For Döngüsünün Kullanımı
Python Program Kodu

>>> lst = ['Python', 'öğrenmek', 'kolaydır.'] # lst liste dizisi oluşturuldu.
>>> for deger in lst: # lst listesindeki her lst elemanı deger değişkenine atandı
... print (deger)
...
Python # lst listesindeki her lst elemanı sırayla ekrana basıldı.
öğrenmek
kolaydır.
>>>

• İç içe geçmiş döngüler; Bir veya daha fazla döngü herhangi bir while veya
for döngüsü içinde kullanılabilir. İç içe geçmiş döngü örneği Tablo 11.33’de
verilmiştir.
Tablo 11.33. Python’da For Döngüsünün İç İçe Kullanımı
Python Program Kodu

>>> list_dis = ['a', 'b', 'c'] # dış for döngüsü için liste oluşturuldu.
>>> list_ic = [1, 2] # iç for döngüsü için liste oluşturuldu.
>>> for dis in list_dis : # list_dis listesindeki her eleman dis değişkenine atandı.
... for ic in list_ic: # list_ic listesindeki her eleman ic değişkenine atandı.
... print (dis, ic)
...
a1 # list_dis ve list ic listesindeki her dis ve ic elemanı sırayla ekrana basıldı.
a2
b1
b2
c1
c2
>>>

•PYTHON PROGRAMLAMA DİLİNE GİRİŞ

•Python, 1989 yılında Guido van Rossum tarafından oluşturulmuş, sunucu
taraflı, açık kaynak kodlu, diğer programlama dillerine göre öğrenmesi daha
kolay, üst seviye bir bilgisayar programlama dilidir. Pek çok farklı işletim
sistemi üzerinde çalışabilir. İngilizce söz dizimine benzer yapıdadır. Derleme
Özet
(compile) yerine Yorumlama (interpreter) yoluyla çalışır ve bu sayede çok
daha hızlı program üretilebilir. Yöntemsel (procedural), nesne yönelimli
(object-oriented) ve fonksiyonel (functional) özellikleri destekler.
•PYTHON PROGRAMLAMA DİLİ
•Python 1.0 versiyonu 1994 yılında kullanıma sunulmuştur. Aralık 2008 yılında
önceki sürümüyle uyumsuz olan versiyon 3.0 piyasaya sürülmüştür. Berkeley
Üniversitesinden alınan istatistiklere göre 2021 yılında en çok tercih edilen
programlama dili olmuştur.
•KURULUM
•En yaygın kullanılan işletim sistemleri olan Windows, Linux ve macOS için
kurulum dosyaları python.org sitesinde ücretsiz ve açık kaynak koduyla
hizmete sunulmaktadır. Windows ve macOS'da kurulum sonrası etkileşimli
ara yüz IDLE ile program yazmak mümkün hale gelir. IDLE ile derlemeye
(compile) gerek kalmadan yorumlama (interpreter) yoluyla program kodları
hızlı bir şekilde işletilebilir. Linux ve macOS'un terminal bağlantıları ile de
Python etkileşimli ara yüzüne erişim mümkündür.
•TEMEL BİLGİLER
•IDLE etkileşimli ara yüzündeki komut satırı, gelişmiş bir hesap makinesi
olarak kullanılabilir.
•Python programlamada; metin, sayısal, dizi, sözlük, küme, boolean ve ikili
veri türleri mevcuttur.
•Söz Dizimi
•Girinti; diğer programlama dillerinin aksine Python programlamada önemli
bir söz dizimi kuralıdır. Kod bloğu girintilerle belli olur ve en az bir karakter
girinti boşluğu verilmelidir.
•Değişkenler
•Bir değer ataması ile değişken oluşturulabilir. Eşittir (=) operatörü ile
değişkene değer ataması yapılır. Sol taraf değişkenin adı, sağ taraf ise
değişkene depolanan değerdir.
•Veri Türleri
•Python 5 standart veri türüne sahiptir. Bunlar: sayı (number), metin(string),
liste (list), demet (tuple) ve sözlük (dictionary)'tür.
•Operatörler
•Operatörler işlenenlerin değerini değiştiren yapılardır. Python programlama
dilinde; aritmetik, karşılaştırma, atama, mantık, bit, üyelik ve kimlik başlıca
operatörlerdir.
•Karar verme
•Karar verme, bir programın yürütülmesi sırasında ortaya çıkan koşulların ve
o koşullara göre yapılan belirli eylemlerin öngörülmesidir.
•Döngüler
•Döngüler, programlamada bir fonksiyondaki kod bloğunun tekrar gerektiren
ifadelerinin kolay bir şekilde oluşturulmasında kullanılan yapılardır.

DEĞERLENDİRME SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi Python programlama dilinin özelliklerinden
değildir?
a) Pek çok farklı işletim sistemi ve donanım üzerinde çalışabilir.
b) Derleme yerine yorumlama yoluyla çalışır.
c) Yöntemsel, nesne yönelimli ve fonksiyonel özellikleri destekler.
d) Dennis Ritchie tarafından 1989 yılında oluşturulmuştur.
e) İngilizce söz dizimine benzer yapıdadır.
I. MacOS
II. Linux
III. Microsoft Windows
IV. Android
V. OS/2
2. Python programlama dili yukarıdaki işletim sistemlerinin hangisinde
çalışabilir?
a) I, II, V
b) I, II, III, IV
c) I, III, IV, V
d) II, III, IV, V
e) I, II, III, IV, V
3. Aşağıdakilerden hangisi hatalı bir ifadedir?

a) Program yazmayı öğrenirken kopyala-yapıştır yapmaktan
sakınılmalıdır.
b) Program yazmayı öğrenirken örneklerle çalışmak zaman kaybettirir.
c) Program yazmayı öğrenirken verilen kodlar bilgisayara bizzat el ile
yazılıp tecrübe edinilmelidir.
d) Program yazarken yazım hatası yapma ve hatayı düzeltme
kavramların daha iyi anlaşılmasına sebep olur.
e) Programlamada hata ayıklamak öğrenmeyi hızlandıran bir eylemdir.
4. Aşağıdaki hangisi Python Programlama Dili’nin kurulum dosyalarının

bulunduğu resmi web sitesidir?
a) python.com
b) python.org
c) python.edu
d) python.biz
e) python.gov

5. Python programlama dilinin kurulum ile birlikte gelen etkileşimli ara yüzü
aşağıdakilerden hangisidir?
a) IDLE
b) NETBEANS
c) ECLIPSE
d) VISUAL STUDIO
e) PYCHARM
6. Aşağıdakilerden hangisi Python programlama dilinde hatalı bir söz

dizimidir?
a) print ("Merhaba Dünya!")
b) print ('Merhaba Dünya!')
c) Print ("Merhaba"+" Dünya!")
d) print (" 'Merhaba Dünya!' ")
e) print (' "Merhaba Dünya!" ')
7. Python programlama dilinin etkileşimli ara yüzü kullanılarak

(8/2-3+25/5*2)/11 matematiksel işlemi yapıldığında ekrana
aşağıdakilerden hangisi basılır?
a) 11
b) 11.0
c) 1
d) 1.0
e) 88
8. Aşağıdaki kelimelerden hangisi Python programlama dilinde reserve

edilmiş anahtar kelimelerden biri değildir?
a) loop
b) while
c) if
d) else
e) for
9. Aşağıdakilerden hangisi Python programla dilindeki standart veri

türlerinden değildir?
a) Sayı (Number)
b) Metin (String)
c) Liste (List)
d) Demet (Tuple)
e) Karakter (Char)

mtn = 'Merhaba Dünya!'

10. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda verilen mtn değişkeni için ekrana hatalı
sonuç basmıştır?
a) >>> print (mtn [0] )
M
b) >>> print ( mtn [2:5] )
rha
c) >>> print ( mtn [2:] )
erhaba Dünya!
d) >>> print ( mtn * 2 )
Merhaba Dünya! Merhaba Dünya!
e) >>> print ( mtn + 'TEST' )
Merhaba Dünya!TEST
Cevap Anahtarı
1.d, 2.e, 3.b, 4.b, 5.a, 6.c, 7.d, 8.a, 9.e, 10.c

YARARLANILAN KAYNAKLAR
Luts M. (2011). Programming Python (4. Baskı). California: O’Reilly
Mayer, J. (2020). Python ONE-LINERS (1.Baskı), California: Starch Press
Tutorialpoints. LEARN PYTHON: simply easy learning–Python Öğrenin: basit kolay
öğrenim. 24.01.2022 tarihinde https://www.tutorialspoint.com/
python3/index.htm adresinden erişildi.
W3 Schools. PYTHON Tutorial. 20.01.2022 tarihinde
https://www.w3schools.com/python/ adresinden erişildi.

Unite11

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Unite11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PYTHON PROGRAMLAMA

• Python Programlama Dili

• Temel Bilgiler İNTERNET

• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Python dilinin Microsoft

Veri Türleri Liste (List)

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

Sürüm No En Son Mikro Sürümü Sürüm Tarihi

0.9 0.9.9 20.02.1991

1.0 1.6.1 26.01.1994

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

2.0 2.7.18 03.07.2010

3.0 3.10.0 04.10.2021

Yeni bir programlama dili öğrenilmeye başlandığında; ilk aşamada, bu dilin

Şekil 11.1. Farklı Dillerde “Merhaba Dünya” Programlama Kodları.

Şekil 11.2. Stackoverflow Web Sitesinde Programlama Dilleri Konusunda Soru-Cevap

Şekil 11.3'de ise Berkeley Üniversitesi Bootcamp sitesinden alınan

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

11 programlama dili öncelik sırasına göre verilmiştir. Python programlama dilinin

Şekil 11.3. 2021 Yılında En Çok Tercih Edilen 11 Programlama Dili.

Python programlama dili de dâhil olmak üzere bütün programlama dillerini

Python Program Kodu

Windows Komut Satırı

macOS / Linux Komut Satırı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

• Python kelimesi İngilizce’de hayvanlar âleminin en büyük

• Güncel bir işletim sistemi

Microsoft Windows İçin Kurulum

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

Şekil 11.4. python.org Açılış Sayfası, Kurulum Linki

Kurulum dosyası tıklandığında, kurulumun disk üzerinde nereye

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

Kurulum bittiğinde Windows başlat menüsüne eklenen IDLE (Python 3.10

Şekil 11.6. Python IDLE Ara Yüzü

macOS İçin Kurulum

Şekil 11.7. macOS İçin Python Kurulum Ara Yüzü

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

Lisans sözleşmesi ekranına ulaşana kadar birkaç kez Continue (devam)

Şekil 11.8. MACOS IDLE Ekranı

Linux İçin Kurulum

Linux Komut Satırı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

Tablo 11.6. Ubuntu İşletim Sistemine Yeni PPA Ekleme.

Linux Komut Satırı

Linux Komut Satırı

Linux Komut Satırı

Linux Komut Satırı

İlk Python Programınız

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

• Python, ilk önce prompt satırına yazılan kodu okur.

Şekil 11.10. IDLE Ekranında Yeni Bir Betim Dosyası Açma

Şimdi, betim dosyasının içine print() fonksiyonu kullanarak çift tırnak

Program menüsünden “File/Save As…” seçerek açılan bu yeni dosyaya

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

Şekil 11.12’de görüldüğü gibi bu dosyaya merhaba_dunya.py adı verilmiştir.

Linux işletim sistemlerinin masaüstü (desktop) sürümlerinde IDLE programı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

Tablo 11.10. Linux’da merhaba_dunya.py Dosyasının Derlenmesi

Linux Komut Satırı

•Örneğin, önceki konu başlıklarında kullanmayı öğrendiğimiz Python

Linux Komut Satırı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

Tablo 11.12. Veri Türleri ve Örnekler