ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ

ԿՈՒԼՏՈՒՐԱՅԻ ԵՎ ՍՊՈՐՏԻ ՊԵՏԱԿԱՆ
ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ

ՖԱԿՈՒԼՏԵՏ ԶԲՈՍԱՇՐՋՈՒԹՅՈՒՆ
ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ՏՈՒՐԻԶՄ
ՄԱԳԻՍՏՐԱՏՈՒՐԱ 1-ին ԿՈՒՐՍ

ԹԵՄԱ ԳԻՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐԻԶՄ

ՈՒՍԱՆՈՂԻ Ա.Ա.Հ ՏԱԹԵՎԻԿ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

Գիտական զբոսաշրջությունը կարող ենք բնորոշել որպես ճանապարհորդության այն տ
եսակը, որի հիմնական նպատակն է այցելել գիտական կենտրոններ՝ լաբորատորիաներ, 
համալսարաններ, հետազոտական կենտրոններ,թանգարաններ՝ գիտական տարբեր մ
իջոցառումների, հետազոտությունների, գիտաժողովների և այլնի մասնակցելու համար:

Ամբողջ աշխարհում գիտական զբոսաշրջության հայտնի վայրեր են Մասաչուսեթսի

տեխնոլոգիական համալսարանը, Քեմբրիջի, Հարվարդի, Օքսֆորդի, Սթենֆորդի,
Չիկագոյի և այլ համալսարաններ, մի շարք լաբորատորիաներ՝ Միջուկային
հետոզոտությունների եվրոպական կազմակերպությունը Ժնևում, Ֆիզիկայի ազգային
լաբորատորիան Միացյալ Թագավորությունում, Բրուկհեվենի ազգային
լաբորատորիան, Փրինսթոնի պլազմայի ֆիզիկական լաբորատորիան և այլ
լաբորատորիաներ Հյուսիսային Ամերիկայում, աստղադիտարաններ՝ Եվրոպական
տիեզերական գործակալության Կոլամբուսի վերահսկողության կենտրոնը, Վիեննայի
համալսարանի աստղադիտարանը, Կիտ Փիք ազգային աստղադիտարանը, Մակ
Դոնալդ աստղադիտարանը Հյուսիսային Ամերիկայում, Հարավ-Աֆրիկյան աստղա-
դիտարանը, թանգարաններ՝ Նոբելի թանգարանը Շվեդիայում, Մարի Կյուրի
թանգարանը Լեհաստանում, Լոնդոնի գիտական թանգարանը, Լեոնարդո դա Վինչիի
գիտության և տեխնոլոգիայի թանգարանը, Քենեդի տիեզերական կենտրոնը և այլն:

Հայաստանի գիտական պատմությունն ու ներուժը, հիրավի, նախադրյալներ են ստեղ-

ծում մեր երկրում գիտական զբոսաշրջության զարգացման համար: Այս առումով
այցելության վայրեր կարող են լինել.

հնագիտական վայրերը՝ Ագարակի վաղ բրոնզե դարաշրջանի համալիրը Արագա-
ծոտնի մարզի Ագարակ գյուղում, Արգիշտիխինիլի քաղաքի ավերակները Արմավիր
ի մարզում, Ուխտասարը Սյունիքի մարզում, Ոսկեհատի ժայռապատկերները Արա
գածոտնի մարզում, միջնադարյան մայրաքաղաք Դվինի ավերակները Արարատի մ
արզում, Զորաց Քարերը Սյունիքում, միջնադարյան համալսարանները՝
«Գլաձոր համալսարան» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանը Վայոց Ձորի Վ
երնաշեն գյուղում, Սանահին վանական համալիրը Լոռիում, Տաթևի վանական հա
մալիրը Սյունիքում,

գիտական կազմակերպությունները՝ Վ. Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աս
տղադիտարանը, Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիան
(Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտը), ՀՀ ԳԱԱ Բուսաբանության ինստիտուտը, Կենդ
անաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոնը, Ինֆորմատիկայի և ավ
տոմատացման պրոբլեմների ինստիտուտը, Մոլեկուլային կենսաբանության ինստի
տուտը, Սինքրոտրոնային հետազոտությունների Քենդլ ինստիտուտը, Ֆիզիկական 
հետազոտությունների ինստիտուտը, Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտու
տը, Արագածի տիեզերական կայանը, Երևանի պետական համալսարանը և այլն,

գիտական թանգարանները՝ Հայաստանի պատմության թանգարանը, Երևանի պա
տմության թանգարանը, Ապարանի, Կապանի, Կողբի, Սիսիանի, Սպիտակի պատ-
մության թանգարանները, Վիկտոր Համբարձումյանի թանգարանը, Զվարթնոցի պ
ատմամշակութային թանգարան-արգելոցը, Էջմիածնի պատմաազգագրական թանգ
արանը, Գեղարքունիքի երկրագիտական թանգարանը, Մեծամորի թանգարանը, Հ
այաստանի ավանդական տոնակատարությունների թանգարանը, Հայաստանի բնո
ւթյան պետական թանգարանը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան
ինստիտուտը, Տիեզերքի թանգարանը, Տավուշի պատմության և կենցաղի թանգա
րանը, Շուշիի կերպարվեստի պետական թանգարանը, Սարդարապատի ազգագրո
ւթյան և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարանը, Լոռի-
Փամբակի երկրագիտական թանգարանը, Էրեբունի պատմահնագիտական արգելո
ց-թանգարանը, Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանը, Եղեգ-
նաձորի երկրագիտական թանգարանը, Գառնի պատմամշակութային արգելոց-
թանգարանը,
Երևանի Մատենադարանը, Գիտության և տեխնիկայի թանգարանը, Փայտարվեստ
ի թանգարանը, Գանձասարի Մատենադարանը և այլն,

արգելոցները՝ Խոսրովի արգելոցը, «Լոռի բերդ» քաղաքատեղի պատմամշակութ-
յին արգելոցը,
«Գոշավանք» պատմաճարտարապետական արգելոցը, Շիկահողի արգելոցը,
«Արփի» բնապատմական արգելոցը:

Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում ստեղծվել է գիտական տուրիզմի ամբիոն : Ամբիոնն

ստեղծվել է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի և ՀՀ-ում ՌԴ դեսպանատան
համագործակցությամբ:

Հաշվի առնելով Հայաստանի՝ գիտական զբոսաշրջության երկիր դառնալու ներուժը, 
կարող ենք ասել, որ գիտական զբոսաշրջության զարգացման նպատակով անհրաժեշ
տ է.
 մշակել զարգացման ռազմավարական ծրագիր, վերը թվարկված գիտական բոլոր 
կազմակերպությունների ռեսուրսներն օգտագործել գիտական զբոսաշրջության 
զարգացման համար,

 մշակել համապատասխան փաթեթներ ներքին և ներգնա զբոսաշրջիկների համ
ար,

 ակտիվ մարքեթինգային գործունեություն ծավալել՝ Հայաստանը որպես գիտակա
ն զբոսաշրջության երկիր ներկայացնելու ուղղությամբ,

 զբոսաշրջության ոլորտի մասնագետներ պատրաստող բուհերի համապատաս-
խան մասնագիտությունների ուսումնական ծրագրերում ներառել
«Գիտական զբոսաշրջություն» դասընթացը,

 քայլեր ձեռնարկել այս ոլորտի վիճակագրական հաշվառման բարելավման ուղղու
թյամբ,

 դպրոցականների և ուսանողների համար կազմակերպել այցելություններ գիտա-
կան կենտրոններ,

 կազմակերպել միջազգային գիտական միջոցառումներ, ինչպես նաև ակտիվաց-
նել հայաստանյան գիտահետազոտական կենտրոնների գործունեությունը՝ միջա
զգային գիտահետազոտական ծրագրեր կազմակերպելու ուղղությամբ, որպեսզի 
գիտական զբոսաշրջությունը ոչ միայն կրի ճանաչողական այցելությունների բնու
 յթ, այլև ներգրավի միջազգային գիտնականներին, մասնագետներին՝ համատեղ գ
իտական, հնագիտական, երկրաբանական հետոզոտություններ կատարելու հա-
մար, ինչը կնպաստի նաև Հայաստանի՝ որպես գիտական զբոսաշրջային երկրի ճ
անաչելիության մեծացմանը:

Գիտական տուրիզմի քարտեզը

ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ

1. https://mediamax.am/am/news/science/23068/
2. https://armenpress.am/arm/news/808761.html
3. https://asue.am/amberd/publications/armenia/is/a/science/country/
scientific/tourism/in/armenia
4. https://www.bao.am/about/about/about.php?lang=1