‫‪www.e-estekhdam.

com‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺟﺰوات آﻣﻮزﺷﻰ‬

‫ﺟـﺰوه آﻣﻮزﺷﻰ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻋﻘﯿﺪﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﻰ‬
 ‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬
‫آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻓﺎﻳﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮐﺮد‬

‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‬

‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﺪﺗﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫اﺣﮑﺎم ﻣﺒﻄﻼت روزﻩ و ﻗﻀﺎی روزﻩ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫ﺷﮑﻴﺎت و ﻣﺒﻄﻼت ﳕﺎز‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺑﲔ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬اﻋﻀﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻋﻘﻴﺪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫اﺣﮑﺎم و دﺳﺘﻮرات ﳕﺎز ﲨﻌﻪ‪،‬ﳕﺎز آﻳﺎت‪ ،‬ﳕﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬

‫ﳐﺘﺼﺮی در ﺑﺎب اﺣﮑﺎم ﺟﻌﺎﻟﻪ‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﳕﺎز ﲨﻌﻪ‬

‫‪ ...‬ﳕﺎز ﻫﺎي ﻣﺴﺘﺤﱯ و واﺟﺐ‪،‬ﺷﺮاﻳﻂ و‬

‫ﻓﺮوع دﻩ ﮔﺎﻧﻪ دﻳﻦ‬

‫زﮐﺎت‬

‫ﮐﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﯽ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫‪www.e-estekhdam.com‬‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ‬
 ‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ‬

‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪای در ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺸﺮوع در دوران ﻏﻴﺒﺖ اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم را‬
‫ﺑﻴﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺎم ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮﺧﯽ ﳘﭽﻮن آﻳﺖ ﷲ ﻣﻨﺘﻈﺮی ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ را اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ)اﻧﺘﺨﺎب از ﻃﺮف ﻣﺮدم(‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﻣﺮی اﻧﺘﺼﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺼﺎب آن از ﻃﺮف ﺧﺪا و اﳍﯽ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اداﻣﻪ‬
‫دﻻﻳﻞ آن را ﺧﻮاﻫﻴﻢ آورد‬

‫ﳘﭽﻨﲔ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﻣﺮی ﻣﻄﻠﻘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﻳﻪ وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ ﻻزﻣﻪ ﭘﺬﻳﺮش ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬روا داﺷﱳ اﺧﺘﻴﺎرات ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮای ﻓﻘﻴﻪاﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﺣﺎﮐﻢ ﻋﻠﯽ اﻻﻃﻼق اﺳﺖ و ﳘﻪ اﺧﺘﻴﺎرات‬
‫اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻪ را دارا اﺳﺖ؛ زﻳﺮا وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی رﻋﺎﻳﺖ ﻣﺼﺎﱀ ﻋﺎم در ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪاﺳﺖ و ﭼﻮن ﺣﻮزﻩ ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺼﺎﱀ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻧﻴﺰ در ﺑﺮ ﻣﯽﮔﲑد‪ ،‬ﺑﺪون وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و اﺟﺮای اﺣﮑﺎم دﻳﻦ ﳑﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫و اﻳﻦ اﺻﻞ ﮐﻪ در ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﺳﺎل ‪ ۶۸‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺳﻮء‬
‫ﺗﻔﺎﳘﯽ ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﮐﻪ وﻇﺎﻳﻒ رﻫﱪی ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺻﻞ ‪ ۱۱۰‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﳏﺪود ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ‪ ,‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﺳﺘﺒﺪادی و رﻫﺎ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺿﺎﺑﻄﻪ و ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﲔ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺮای وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻪ ﺗﺼﻮر ﺷﻮد‪ ,‬ﺑﺎ ﺷﺮط ﻋﺪاﻟﺖ در وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎ‬
‫ﭼﻨﲔ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﺎ اﺳﺎس ﺣﻜﻮﻣﺖ در اﺳﻼم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺣﻜﻮﻣﺖ دﻳﻦ و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﻼم اﺳﺖ ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﻧﺒﻮدﻩ ﺣﺘﯽ ﭘﻴﺎﻣﱪ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﻧﻴﺰ از ﭼﻨﲔ وﻻﻳﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺧﺘﻴﺎراﺗﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮآن ﻛﺮﱘ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺑﺮای ﭘﻴﺎﻣﱪ اﺳﻼم ﭼﻨﲔ ﺣﻘﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺷﺎﻫﺮگ ﭼﻨﲔ ﭘﻴﺎﻣﱪ را ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺎ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﻏﲑ ﻣﻌﺼﻮم او ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺎﻧﺘﺪار‬
‫اﺳﻼم و ﻧﺒﻮت ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫در ﻳﻚ ﻛﻼم ﻣﺮاد از وﻻﻳﺖ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻓﻘﻴﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ در ﺗﺄﻣﲔ ﻣﺼﺎﱀ ﻻزم اﻻﺳﺘﻴﻔﺎی ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺒﺴﻮط اﻟﻴﺪ ﺑﻮدﻩ ﻫﻴﭻ اﻣﺮی ﳕﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وی را از اﻳﻦ ﻣﻬﻢ ﻣﻨﻊ ﳕﺎﻳﺪ ‪.‬‬

‫و اﻣﺎ ﲝﺚ اﺛﺒﺎت وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﮕﺮدد‪ :‬ﻋﻘﻠﯽ و ﻧﻘﻠﯽ‬

‫دﻻﻳﻞ ﻋﻘﻠﯽ‪:‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟّﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎى ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﺮاى اﺛﺒﺎت ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻰ ﳑﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع‬
‫دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻨﺎد ﻛﻨﻴﻢ‪١ :‬ـ ﻛﺘﺎب ‪٢‬ـ ﺳﻨّﺖ ‪٣‬ـ اﲨﺎع ‪٤‬ـ ﻋﻘﻞ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﺎى ﺷﻴﻌﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاى اﺛﺒﺎت‬
‫ﻳﻚ ﺣﻜﻢ ﺷﺮﻋﻰ ﺣﺘﻤﺎً آﻳﻪ ﻳﺎ رواﻳﱴ در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻋﻘﻞ و دﻟﻴﻞ‬
‫ﻋﻘﻠﻰ ﻣﻌﺘﱪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﻜﻤﻰ از اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼم دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ان را اﺛﺒﺎت ﳕﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻓﻘﻬﻰ ارزش اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻠﻰ ﺑﺮاى اﺛﺒﺎت وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ روى ﻛﻢ ﺗﺮ از ارزش اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ ادﻟّﻪ‬
‫ﻧﻘﻠﻰ و آﻳﺎت و رواﻳﺎت ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ اﺑﺘﺪا دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻠﻰ و ﺑﺪﻧﺒﺎل آن دﻟﻴﻞ ﻧﻘﻠﻰ را ﺑﺮاى اﺛﺒﺎت‬
‫وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ذﻛﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ ‪.‬‬

‫دﻻﻳﻞ ﻋﻘﻠﯽ ‪:‬‬

‫دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻠﯽ اول‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻳﮏ ‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ای ﺑﺮای ﺗﺎﻣﲔ ﻧﻴﺎز ﻫﺎی و ﻣﺼﺎﱀ ﻓﺮدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺟﻠﻮﮔﲑی از ﻫﺮج و‬
‫ﻣﺮج ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ دارد ‪.‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ دوم ‪ :‬ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻳﺪﻩ ال و ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ آن ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در راس آ ن اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺟﺎﻣﻌﻪ را ادارﻩ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺳﻮم ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺗﺎﻣﲔ و ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻳﮏ اﻣﺮ اﻳﺪﻩ ال ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫اﻳﺪﻩ آل اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ) اﻧﺘﺨﺎب ﺑﲔ ﺑﺪ ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ،‬ﺧﻮب در زﻣﺎن ﻧﺒﻮدن ﻋﺎﻟﯽ !! ﮐﻪ ﳘﺎﻧﺎ ﺧﻮب‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ )(.‬ﺑﻼ ﺗﺸﺒﻴﻪ)‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﺰدﻳﮏ ﺑﻮدن ﻳﮏ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم در ﺳﻪ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ – ١‬ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﺣﮑﺎم ﮐﻠﯽ اﺳﻼم ) ﻓﻘﺎﻫﺖ( ‪ -٢‬ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎی روﺣﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫ﻳﺪ و ﺗﻄﻤﻴﻊ ﻫﺎ ﻧﮕﺮدد) ﺗﻘﻮی( ‪ -٣‬ﮐﺎراﻳﯽ در ﻣﻘﺎم ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻮا ﻫﺎی ﻧﻔﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺻﻔﺎﺗﯽ از ﻗﺒﻴﻞ درک ﺳﻴﺎﺳﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﺎ ﳘﺎن ﺑﺼﲑت ‪ ،‬آﮔﺎﻫﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﲔ اﳌﻠﻞ ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ در‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﴰﻨﺎن ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺎ و‪ ....‬ﻗﺎﺑﻞ ﲢﻠﻴﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﲑﱘ‪ :‬ﭘﺲ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﱰ از‬
‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ دارای اﻳﻦ ﺻﻔﺎت اﺳﺖ زﻋﺎﻣﺖ و ﭘﻴﺸﻮاﻳﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻋﻬﺪﻩ دار ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﱳ در راس‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ارﮐﺎن آن را ﳘﺴﻮ و ﺑﻪ ﺳﻮی ﮐﻤﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﺳﻮق دﻫﺪ‪.‬‬

‫دﻟﻴﻞ ﻋﻘﻠﯽ دوم ‪:‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻳﮏ ‪ :‬وﻻﻳﺖ ﺑﺮ اﻣﻮال و اﻋﺮاض و ﻧﻔﻮس ﻣﺮدم ‪ ،‬از ﺷﺌﻮن رﺑﻮﺑﻴﺖ اﳍﯽ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ‬
‫و اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺸﺮوﻋﻴﺖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ) .‬در ﻏﲑ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺣﮑﻮﻣﺖ را ﻃﺎﻏﻮت ﮔﻮﻳﻨﺪ)‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ دوم‪ :‬اﻳﻦ ﺣﻖ دﺧﺎﻟﺖ در اﻣﻮال و ﻧﻔﻮس ﻣﺮدم ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪای ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﱪ ص و اﻣﺎﻣﺎن‬
‫ع دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺳﻮم ‪ :‬در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم از وﺟﻮد رﻫﱪ ﻣﻌﺼﻮم ﳏﺮوﻣﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل از اﺟﺮای اﺣﮑﺎم‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ ) ﮐﻪ اﻳﻦ ﻋﻘﻼ ﳏﺎل اﺳﺖ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺣﮑﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺗﻨﺎﻗﺾ‬
‫اﺳﺖ( ﻳﺎ اﺟﺎزﻩ اﺟﺮای آن را اﺻﻠﺢ از دﻳﮕﺮان اﺳﺖ دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻓﻘﻴﻪ ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺸﺮاﻳﻂ ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﻴﻬﯽ ﮐﻪ از دو وﻳﮋﮔﯽ ﺗﻘﻮا و ﮐﺎراﻳﯽ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺻﻼﺣﻴﺘﺶ از ﺑﺎﻗﯽ اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﱰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ‪:‬ﻓﻘﻴﻪ ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺸﺮاﻳﻂ ﳘﺎن ﻓﺮد اﺻﻠﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم از وﺟﻮد رﻫﱪ ﻣﻌﺼﻮم ﳏﺮوم‬
‫اﻧﺪ از ﻃﺮف ﺧﺪای ﻣﺘﻌﺎل و ﻣﻌﺼﻮم اﺟﺎزﻩ اﺟﺮای اﺣﮑﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼم ﺑﻪ او دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫دﻟﻴﻞ ﻧﻘﻠﯽ ‪:‬‬

‫ادﻟﻪ ﻧﻘﻠﯽ در اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از رواﻳﺎﺗﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻪ رﺟﻮع ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﳘﭽﻮن ﻗﻀﺎوت و اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﻳﺎ ﻓﻘﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان )اﻣﻨﺎء( ) ﺧﻠﻔﺎ( ) وارﺛﺎن (‬
‫ﭘﻴﺎﻣﱪان و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﳎﺎری اﻣﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺑﺮای اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﻧﻘﻠﻴﺎت و ﺻﺤﺖ آن ﲝﺚ ﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮای ﳘﲔ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ اﺳﺘﻨﺎد‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ در ﺗﺸﻴﻊ ﺗﺸﮑﻴﮏ در ﺻﺤﺖ آن ﳎﺎز ﻧﻴﺴﺖ و از ﻣﻌﺘﱪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ رواﻳﯽ ﺳﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻘﺒﻮﻟﻪ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ ‪ ،‬ﻣﺸﻬﻮرﻩ اﺑﻮ ﺧﺪﳚﻪ و ﺗﻮﻗﻴﻊ ﺷﺮﻳﻔﮑﻪ در ﭘﺎﺳﺦ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻒ ﺻﺎدر ﺷﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻢ‪ :‬اﻳﻦ رواﻳﺎت ﺑﺮای زﻣﺎن ﺣﻀﻮر ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻏﻴﺒﺖ اﻣﺎم ﺻﺤﺖ و‬
‫اﺳﺘﻨﺎد اﻳﻦ ﮐﻼم ﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻢ ﳕﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ ﳑﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﻮی ﺗﺮ و ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل اﻳﻦ ﮐﻪ ﻧﺼﺐ وﻟﯽ اﻣﺮ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺮدم ﺳﭙﺮدﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﱰﻳﻦ دﻟﻴﻠﯽ ﺑﺮای آن وﺟﻮد ﻧﺪارد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ ﺗﺸﺮﻳﻌﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﻓﻘﻴﻪ ﺷﻴﻌﻪ ای آن را ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺎن ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫‪1-‬رواﻳﺘﯽ ﮐﻪ در ﺑﲔ ﻓﻘﻬﺎ ﺑﻪ ) ﺗﻮﻗﻴﻊ ﺷﺮﻳﻒ ( ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻴﻊ در ﮐﺘﺎب ﻋﺎﱂ ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق در ﮐﺘﺎب اﮐﻤﺎل دﻳﻦ ﺧﻮد آوردﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻮﻗﻴﻊ در واﻗﻊ ﺟﻮاب ﻧﺎﻣﻪ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ‬
‫ﻳﻌﻘﻮب از ﻃﺮف ﺣﻀﺮت وﻟﯽ ﻋﺼﺮ ﻋﺞ اﺳﺖ‪.‬اﺳﺤﺎق در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ در ﺳﻮاﻟﯽ از ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪی ﻋﺞ‬
‫در ﺑﺎرﻩ ﺣﻮادث واﻗﻌﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺳﺪ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪو وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﯽ ﻋﻠﻴﮑﻢ و اﻧﺎ ﺣﺠﻪ ﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ اﳊﻮادث اﻟﻮاﻗﻌﻪ ﻓﺎرﺟﻌﻮا ﻓﻴﻬﺎ اﻟﯽ رواﻩ ﺣﺪﻳﺜﻨﺎ ﻓ‬

‫واﻣﺎ رﺧﺪاد ﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ آﻳﺪ ﭘﺲ ﺑﻪ راوﻳﺎن ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ زﻳﺮا آﻧﺎن ﺣﺠﺖ ﻣﻦ ﺑﺮ ﴰﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺣﺠﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﴰﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬

‫‪2-‬رواﻳﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﻘﺒﻮﻟﻪ ﻋﻤﺮﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ اﺳﺖ ‪ :‬در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ اﻣﺎم ﺻﺎدق در ﺑﻴﺎن ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻣﺮدم در‬
‫ﺣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت و رﺟﻮع ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺮﺟﻊ ﺻﻼﺣﻴﺖ دار ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﲔ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﲔ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) :‬‬
‫ﻣﱳ ﻋﺮﺑﯽ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ زﻳﺎد ﺑﻮدن ﺣﺬف و ﻓﺎرﺳﯽ آن ﻗﺮار دادﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد)‬

‫ﻫﺮﮐﺲ از ﴰﺎ ﮐﻪ راوی ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ و در ﺣﻼل و ﺣﺮام ﻣﺎ ﺑﻨﮕﺮد و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﺣﮑﺎم‬
‫ﻣﺎرا ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داور ﺑﭙﺬﻳﺮد ‪ .‬ﳘﺎﻧﺎ ﻣﻦ اورا ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﴰﺎ ﻗﺮار دادم ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﮑﻤﯽ‬
 ‫ﮐﺮد و از او ﻗﺒﻮل ﻧﮑﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺧﺪا را ﺳﺒﮏ ﴰﺮدﻩ اﻧﺪ و ﻣﺎ را رد ﮐﺮدﻩ اﻧﺪ و آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﺎرا رد‬
‫ﮐﻨﺪ ﺧﺪارا رد ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ و رد ﮐﺮدن ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﺪ ﺷﺮک ﺑﻪ اوﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس‪:‬‬

‫اﺻﻮل ﮐﺎﻓﯽ‬

‫وﺳﺎﻳﻞ اﻟﺸﻴﻌﻪ‬

‫ﮐﺘﺎب ﻧﮕﺎﻫﯽ ﮔﺬرا ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻣﺼﺒﺎح ﻳﺰدی‬

‫ﮐﺘﺎب وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﻣﺎم ﲬﻴﻨﯽ )رﻩ)‬

‫وب ﺳﺎﻳﺖ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺣﻮزﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ‬

‫وب ﺳﺎﻳﺖ وﻳﮑﯽ ﭘﺪﻳﺎ‬

‫ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ‬

‫ﺑﺮای ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻌﺪ از ﺳﻼم ﳕﺎز اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ دو ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ ﺑﻪ ﺟﺎی آورد‪:‬اول‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ در ﺑﲔ ﳕﺎز ﺳﻬﻮا‬
‫ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ‪.‬دوم‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﺳﺠﺪﻩ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪.‬ﺳﻮم ‪ :‬اﻳﻨﮑﻪ در ﳕﺎز ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪﻩ‬
‫دوم ﺷﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﭘﻨﺞ رﮐﻌﺖ‪.‬و در دو ﻣﻮرد ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺠﺪﻩ‬
‫ﺳﻬﻮ اﳒﺎم دﻫﺪ‪ -‬در ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﳕﺎز را ﺳﻼم دﻫﻨﺪ ﻣﺜﻼ در رﮐﻌﺖ اول ﺳﻬﻮا ﺳﻼم ﺑﺪﻫﺪ‪ -.‬اﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺗﺸﻬﺪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪.‬و در ﻏﲑ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ اﺣﺘﻴﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ آن اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای اﻳﺴﺘﺎدن ﻳﺎ ﻧﺸﺴﱳ ﺑﯽ ﺟﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ زﻳﺎدی و ﻧﻘﺼﯽ در ﳕﺎز ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ ﲜﺎ آورد‪.‬و اﮔﺮ‬
‫ﺑﻌﺪا ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﺮای آن ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ اﳒﺎم دادﻩ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬ﺑﺮای‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮی ﮐﻪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻻزم ﺷﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪ از ﳕﺎز ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﺻﻮرت را از ﻗﺒﻠﻪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﻴﺖ ﺳﺮ را روی ﻣﻬﺮ ﻳﺎ ﭼﻴﺰی ﮐﻪ ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮ آن ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﺑﮕﺬارد و ذﮐﺮ ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ را ﺑﮕﻮﻳﺪ و‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﮔﻔﱳ ﺗﮑﺒﲑ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺣﺘﻴﺎط ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ‬
‫اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﮏ اﻳﻬﺎ اﻟﻨﺒﯽ و رﲪﺔ و ﺑﺮﮐﺎﺗﻪ« اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﺮ دو ﺳﺠﺪﻩ اﻳﻦ‬ ‫ذﮐﺮ را ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﺑﺴﻢ‬
‫ذﮐﺮ را ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ و ﺑﻌﺪ از آن ﻳﮏ ﺗﺸﻬﺪ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و ﻳﮏ ﺳﻼم ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ذﮐﺮ‬
‫ﻋﻠﯽ ﳏﻤﺪ و آل ﳏﻤﺪ« و ﻳﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﺑﺴﻢ و‬ ‫ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ »ﺑﺴﻢ‬
‫اﻟﻠﻬﻢ ﺻﻞ ﻋﻠﯽ ﳏﻤﺪ و آل ﳏﻤﺪ« اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد )ﺗﻮﺿﻴﺢ اﳌﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮاﺟﻊ‪ ،‬ج ‪ ،١‬م ‪).١٢٣٦‬‬

‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬وﻇﺎﻳﻒ و اﻋﻀﺎ‬

‫ی ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ از دوازدﻩ ﻋﻀﻮ‬ ‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪ .‬ﺷﺶ ﻋﻀﻮ از اﻳﻦ دوازدﻩ ﺗﻦ ﻓﻘﻬﺎﻳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻢ رﻫﱪ ﻋﺰل و ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺶ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ رﻳﻴﺲ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ و اﻋﻼم ﻧﻈﺮ ﳕﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﲤﺎﻣﯽ ﻗﻮاﻧﲔ ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ و ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی ﲤﺎﻣﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺳﺮاﺳﺮی ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎی‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎی ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﳔﺴﺘﲔ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﻮاﻧﲔ در ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻮرا‬
‫وﻇﻴﻔﻪ دارد ﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪﻩ در ﳎﻠﺲ را ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﻗﻮاﻧﲔ ﺷﺮﻋﯽ اﺳﻼم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫دﻫﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﱳ‪ ،‬ﻻﳛﻪ ﻳﺎ ﻃﺮح ﳎﻠﺲ را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‪،‬‬
‫آن ﻻﳛﻪ ﻳﺎ ﻃﺮح ﺑﻪ ﳎﻠﺲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﳎﻠﺲ اﺻﻼﺣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﭘﺎﻓﺸﺎری ﳎﻠﺲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻃﺮح ﻳﺎ ﻻﳛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﳎﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﻧﻈﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫دوﻣﲔ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻮرا ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﮐﻠﻴﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﳘﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ ﺟﺰ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ در‬
‫وزارت ﮐﺸﻮر ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﳕﻮدﻩ و ﭘﺲ از آن اﺟﺎزﻩ ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﻪ آن‬
‫ﮐﺎﻧﺪﻳﺪا ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻋﻀﺎی ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‬

 ‫ﻓﻘﻬﺎ‬

‫‪-۱‬اﲪﺪ ﺟﻨﺘﯽ )دﺑﲑ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن)‬

‫‪-۲‬ﳏﻤﺪ ﻣﻮﻣﻦ‬

‫‪-۳‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ رﺿﻮاﻧﯽ‬

‫‪-۴‬ﺻﺎدق ﻻرﳚﺎﻧﯽ ‪ <-‬ﻫﺎﴰﯽ ﺷﺎﻫﺮودی‬

‫‪-۵‬ﳏﻤﺪﺣﺴﻦ ﻗﺪﻳﺮی ‪ < -‬ﳏﻤﺪ رﺿﺎ ﻣﺪرس ﻳﺰدی‬

‫‪-۶‬ﳏﻤﺪ ﻳﺰدی‬
 ‫ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‬

‫‪-۱‬ﻏﻼﳏﺴﲔ اﳍﺎم‬

‫‪-۲‬ﳏﻤﺪ رﺿﺎ ﻋﻠﻴﺰادﻩ‬

‫‪-۳‬ﳏﺴﻦ اﲰﺎﻋﻴﻠﯽ‬

‫‪-۴‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﺰﻳﺰی‬

‫‪-۵‬ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﯽ ﮐﺪﺧﺪاﻳﯽ)ﺳﺨﻨﮕﻮ)‬

‫‪-۶‬ﻋﺒﺎس ﮐﻌﺒﯽ‬
 ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬

‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﻪ ﳎﺘﻬﺪ ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺸﺮاﻳﻄﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﳌﺴﺎﺋﻞ )رﺳﺎﻟﻪ ﻋﻤﻠﻴﻪ( ﻳﺎ ﮐﺘﺎب‬
‫اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و دارای ﭘﲑواﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﻓﺮوع دﻳﻦ و اﺣﮑﺎم ﻓﻘﻬﯽ اﺳﻼﻣﯽ از وی ﭘﲑوی‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻠﻤﻪ »ﻣﺮﺟﻊ« در ﻟﻐﺖ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﳏﻞ رﺟﻮع اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬در اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﺑﻪ ﳎﺘﻬﺪی‬
‫ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ دﻳﮕﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرﺳﺎﻳﯽ و آﮔﺎﻫﯽ ﻻزم از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻬﺎن‬
‫اﺳﻼم و ﺗﺸﻴﻊ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪» ،‬ﻣﺮﺟﻊ« ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺷﻴﻌﻴﺎن در اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ ﺑﻪ وی رﺟﻮع‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﳘﭽﻨﲔ ﻣﻨﻈﻮر از واژﻩ ﺗﻘﻠﻴﺪ در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﭘﲑوی از ﳎﺘﻬﺪ ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺸﺮاﻳﻂ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬از‬
‫ﺑﺎب رﺟﻮع ﺑﻪ اﻫﻞ ﺧﱪﻩ و ﻣﺘﺨﺼﺼﲔ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻘﻠﻴﺪ در ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ از ﻋﺼﺮ اﻣﺎﻣﺎن آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭘﲑواﻧﺸﺎن را ﺑﻪ راوﻳﺎن ﺣﺪﻳﺚ ﻳﺎ ﻳﺎران ﻧﺰدﻳﮏ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ارﺟﺎع ﻣﯽ دادﻧﺪ و ﮔﺎﻫﯽ ﻳﺎران ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺣﻀﻮر در ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮای ﻓﺘﻮا دادن و‬
‫ارﺷﺎد ﻣﺮدم ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽ ﳕﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻇﻬﻮر ﺗﻘﻠﻴﺪ در ﻋﺼﺮ اﻣﺎﻣﺎن و ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻧﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻌﻠﺖ ﻓﺎﺻﻠﺔ‬
‫زﻳﺎد ﻣﻴﺎن ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺒﻮدن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺿﺮوری ﺑﺮای ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﺮدم و در ﻧﺘﻴﺠﻪ دﺷﻮاری دﺳﱰﺳﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻘﻴﻪ در ﺑﺴﻴﺎری ﻣﻮارد و ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن ﻣﺸﮑﻼت ﺷﺨﺼﯽ‬
‫اﻣﺎم ﻳﺎ دﺳﱰﺳﯽ ﻧﺪاﺷﱳ ﺑﻪ وی‪ِ ،‬‬
‫ﺮ ﻏﻴﺒﺖ ﺻﻐﺮا ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫و ﻋﺴﺮ و ﺣﺮج ﺑﺮای اﻣﺎﻣﺎن در ﺻﻮرت ﻣﺮاﺟﻌﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ در اﺣﮑﺎم ﺷﺮﻋﯽ ﺑﻴﺸﱰ اﺣﺴﺎس ﺷﺪ و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻮﻗﻴﻌﯽ ﮐﻪ از آﺧﺮﻳﻦ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻘﻞ‬
‫ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺟﻊ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺣﮑﺎم در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺟﺪﻳﺪ را ﻓﻘﻴﻬﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻩ ﮐﻪ دارای ﺷﺮاﻳﻄﯽ‬
‫ﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪]۳].‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ‬
 ‫ی اﺻﻮل ﻓﻘﻪ از ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﮏ اﺻﻄﻼح ﻓﻨﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﺪ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ارﺗﺒﺎط روﺷﻨﯽ ﺑﺎ آنﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪاً ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اوﻟﲔ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻣﻴﺎن‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺟﻊ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﯽ در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎی دﻳﮕﺮ ﺧﻮد را ﭘﲑو او داﻧﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺣﮑﺎﻳﺖ ﮐﺮدن از او ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺗﻌﺒﲑ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از او ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻋﺎﱂ از ﻋﺎﱂ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﺻﻮل ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻋﺎﻣﯽ از ﳎﺘﻬﺪ در ﺳﺪﻩ دﻫﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞ روﺷﻨﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪]۲].‬‬

‫در اﺑﺘﺪا راﺑﻄﻪ ﻣﺮدم و ﻓﻘﻬﺎی ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ راﺑﻄﻪای ﻧﺎﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻮد و در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻓﻘﻴﻪ ﳏﻞ رﺟﻮع ﻣﺮدم ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در دوان ﺻﻔﻮﻳﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻋﻠﻤﺎی ﻣﻬﺎﺟﺮ از ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻟﺒﻨﺎن در‬
‫درﺑﺎر ﺻﻔﻮی ﮔﺮاﻳﺸﯽ ﺑﻪ اﳚﺎد ﲤﺮﮐﺰ در روﺣﺎﻧﻴﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﻠﻤﺎﻳﯽ ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﺗﯽ ﻓﺮاﺗﺮ‬
‫از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ اوج اﻳﻦ ﲤﺮﮐﺰ در دوران اﻗﺎﻣﺖ آﻳﺖ ﷲ ﺑﺮوﺟﺮدی در ﺣﻮزﻩ ﻋﻠﻤﻴﻪ ﻗﻢ ﺷﮑﻞ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﺟﺮدی ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺪون رﻗﻴﺐ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺷﺪ و ﺛﺮوت ﺑﺰرﮔﯽ در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﲨﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺮگ او دوران ﺗﮑﺜﺮ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ دوﺑﺎرﻩ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻓﻘﻬﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻬﺎی ﺷﻴﻌﻪ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ اﻣﺎم زﻣﺎن‪ ،‬ﻧﺎﻳﺒﺎن ﻋﺎم و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن وی در اﻣﻮر ﺷﺮﻋﯽ‬
‫و اﺳﺘﻨﺒﺎط و ﺗﺒﻴﲔ اﺣﮑﺎم ﻓﻘﻬﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﳏﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﺮاﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺑﺎرزی در اﻣﻮر دﻳﻨﯽ‪ ،‬ﻓﮑﺮی و ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻮاﻣﻊ‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل ﺑﺎرز آن ﻓﺘﻮای ﲢﺮﱘ ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﲑزای ﺷﲑازی در زﻣﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺎﺟﺎر اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻐﺎی اﻣﺘﻴﺎز ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ اﳒﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺸﻬﻮر ﮐﻨﻮﻧﯽ اﻓﺮاد ذﻳﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻴﻨﺪ‬

‫ﺑﻴﺎت زﳒﺎﻧﯽ • ﺟﻨﺎﺗﯽ • ﺟﻮادی آﻣﻠﯽ • ﺳﻴﺪ ﮐﺎﻇﻢ ﺣﺎﺋﺮی • ﺧﺎﻣﻨﻪای • ﺣﺴﻴﻨﯽ زﳒﺎﻧﯽ • ﳏﻤﺪﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﺣﮑﻴﻢ • دﺳﺘﻐﻴﺐ • روﺣﺎﻧﯽ • ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺒﺤﺎﻧﯽ • ﺳﻴﺴﺘﺎﻧﯽ • ﺷﺎﻫﺮودی • ﺷﺒﲑی زﳒﺎﻧﯽ • ﺳﻴﺪ‬
‫ﺻﺎدق ﺷﲑازی • ﺻﺎﻓﯽ ﮔﻠﭙﺎﻳﮕﺎﻧﯽ • ﺻﺎﻧﻌﯽ • ﻋﻠﻮی ﮔﺮﮔﺎﻧﯽ • ﻏﺮویﻋﻠﻴﺎری • ﳏﻤﺪاﺳﺤﺎق ﻓﻴﺎض •‬
‫ﳏﻤﺪﻋﻠﯽ ﮔﺮاﻣﯽ • ﳏﻤﺪآﺻﻒ ﳏﺴﻨﯽ • ﳏﻘﻖ ﮐﺎﺑﻠﯽ • ﻣﺪرﺳﯽ • ﻣﻈﺎﻫﺮی • ﻣﮑﺎرم ﺷﲑازی • ﻣﺴﻠﻢ‬
‫ﻣﻠﮑﻮﺗﯽ • ﻣﻮﺳﻮی اردﺑﻴﻠﯽ • ﺑﺸﲑ ﳒﻔﯽ • ﳏﻤﺪﺣﺴﲔ ﳒﻔﯽ • ﻧﻮری ﳘﺪاﻧﯽ • وﺣﻴﺪ ﺧﺮاﺳﺎﻧﯽ‬

‫ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی‬

‫ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی ﳎﻠﺴﯽ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﻓﻘﻴﻪﻫﺎی »واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ« اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ‪ ۱۰۷‬ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻌﻴﲔ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ وﻟﯽ ﻓﻘﻴﻪ )رﻫﱪ ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ( را دارد‪.‬‬
‫ﻣﺪت ﻫﺮ دورﻩٔ اﻳﻦ ﳎﻠﺲ ﮐﻪ اﻋﻀﺎی آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪٔ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت و ﺗﻮﺳﻂ رأی ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﳐﻔﯽ ﻣﺮدم‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ۸۶‬ﻧﻔﺮ اﻋﻼم‬ ‫ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن ﻧﻴﺰ در ﻣﺎدﻩٔ ‪ ۱‬و ‪ ۲‬آﻳﲔﻧﺎﻣﻪٔ داﺧﻠﯽ اﻳﻦ‬
‫ﮐﺮدﻩاﺳﺖ‪.‬‬
 ‫رﻳﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﳎﻠﺲ از زﻣﺎن ﺗﺄﺳﻴﺲ در ﺳﺎل ‪ ۱۳۶۱‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﻋﻠﯽ ﻣﺸﮑﻴﻨﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﺮگ وی در‬
‫ﺳﺎل ‪ ۱۳۸۶‬اﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﺑﻪ اﮐﱪ ﻫﺎﴰﯽ رﻓﺴﻨﺠﺎﻧﯽ رﺳﻴﺪ و در ﺳﺎل ‪ ۱۳۸۹‬ﳏﻤﺪرﺿﺎ ﻣﻬﺪوی ﮐﻨﯽ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﲔ وی ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﲔ ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم رﻫﱪی در ﺳﺎل ‪ ۱۳۶۴‬و اﻧﺘﺨﺎب ﺳﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺧﺎﻣﻨﻪای ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان رﻫﱪ ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان در ﺳﺎل ‪ ۱۳۶۸‬ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت اﻳﻦ ﳎﻠﺲ در دوران ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻮدﻩاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﳔﺴﺘﲔ ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی در ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر در ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻋﺮاق ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت‬
‫اﻳﻦ ﳎﻠﺲ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ ۱۹‬آذر ‪ ۱۳۶۱‬ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺰدﻳﮏ ‪ ۱۸‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ در آن ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ دورﻩ ‪ ۷۵‬ﻧﻔﺮ از ﳕﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن ﺗﻌﻴﲔ ﺷﺪﻧﺪ و اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻘﻴﻪ ﳕﺎﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ دور دوم‬
‫ﮐﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫ﳔﺴﺘﲔ ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی ﮐﻪ در واﻗﻊ دوﻣﲔ ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن )ﭘﺲ از ﳎﻠﺲ ﺧﱪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ(‬
‫ﺑﻮد در ﺳﺎﻋﺖ ‪ ۹:۱۰‬دﻗﻴﻘﻪ ‪ ۲۴‬ﻣﺮداد ‪ ۱۳۶۲‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪ و ﭘﻴﺎم ﲬﻴﻨﯽ در آن ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﭘﺲ از رﻫﱪ ﮐﺒﲑ اﻧﻘﻼب ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﻼم و ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان اﻣﺎم ﲬﻴﻨﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف‬
‫اﮐﺜﺮﻳﺖ ﻗﺎﻃﻊ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﱪی ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﲔ رﻫﱪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺧﱪﮔﺎن ﻣﻨﺘﺨﺐ‬
‫ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬ﺧﱪﮔﺎن رﻫﱪی درﺑﺎرﻩ ﳘﻪ ﻓﻘﻬﺎء واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺬﮐﻮر در اﺻﻮل ﭘﻨﺠﻢ و ﻳﮑﺼﺪ‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ و ﻣﺸﻮرت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﻳﮑﯽ از آﻧﺎن را اﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﺣﮑﺎم و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻓﻘﻬﯽ ﻳﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﺎ دارای ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﻳﺎ واﺟﺪ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﯽ ﺧﺎص در ﻳﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ﻣﺬﮐﻮر در‬
‫ﻴﺺ دﻫﻨﺪ او را ﺑﻪ رﻫﱪی اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﻏﲑ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻳﮑﯽ از آﻧﺎن‬ ‫اﺻﻞ ﻳﮑﺼﺪ‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﱪ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﳕﺎﻳﻨﺪ‪ .‬رﻫﱪ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﱪﮔﺎن‪ ،‬وﻻﻳﺖ اﻣﺮ و ﳘﻪ ﻣﺴﻮوﻟﻴﺖﻫﺎی‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از آن را ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬رﻫﱪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﻮاﻧﲔ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﻓﺮاد ﮐﺸﻮر ﻣﺴﺎوی اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ ۱۰۸‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪:‬‬

‫ﻳﲔﻧﺎﻣﻪ داﺧﻠﯽ ﺟﻠﺴﺎت آﻧﺎن ﺑﺮای‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد و ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﱪﮔﺎن‪ ،‬ﮐﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﻴﻪ و ﺑﺎ اﮐﺜﺮﻳﺖ آراء آﻧﺎن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬ ‫ﳔﺴﺘﲔ دورﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻓﻘﻬﺎء اوﻟﲔ ﺷﻮرای‬
‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻳﯽ رﻫﱪ اﻧﻘﻼب ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬از آن ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﲑ و ﲡﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ در اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﺼﻮﻳﺐ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ ﺧﱪﮔﺎن و ﺻﻼﺣﻴﺖ ﺧﻮد آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ‪ ۱۱۱‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪:‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ رﻫﱪ از اﳒﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﻳﮑﯽ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺬﮐﻮر در اﺻﻮل ﭘﻨﺠﻢ و‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد از آﻏﺎز ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻮدﻩاﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﺑﺮﮐﻨﺎر‬ ‫ﻳﮑﺼﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺧﱪﮔﺎن ﻣﺬﮐﻮر در اﺻﻞ ﻳﮑﺼﺪ و ﻫﺸﺘﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت‬
‫ﻓﻮت ﻳﺎ ﮐﻨﺎرﻩ ﮔﲑی ﻳﺎ ﻋﺰل رﻫﱪ‪ ،‬ﺧﱪﮔﺎن ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ‪ ،‬در اﺳﺮع وﻗﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﲔ و ﻣﻌﺮﻓﯽ رﻫﱪ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫اﻗﺪام ﳕﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺣﮑﺎم روزﻩ ‪ -‬ﻗﻀﺎى روزﻩ‬

‫س ‪ :‬ﻫﺠﺪﻩ روز روزﻩ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺴﺎﻓﺮت در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﺮاى اﳒﺎم ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ دﻳﲎ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩام ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫ج‪ :‬ﻗﻀﺎى روزﻩ ﻫﺎى ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮت از ﴰﺎ ﻓﻮت ﺷﺪﻩ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﺴﻰ ﺑﺮاى ﮔﺮﻓ ﱳ روزﻩ ﻗﻀﺎى ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن اﺟﲑ ﺷﻮد و ﺑﻌﺪ از زوال اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ‬
‫او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟‬

‫ج‪ :‬ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﮐﺴﺎﱏ ﮐﻪ در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﺮاى اﳒﺎم وﻇﻴﻔﻪ دﻳﲎ در ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﳘﲔ دﻟﻴﻞ ﳕﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫روزﻩ ﺑﮕﲑﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺗﺄﺧﲑ‪ ،‬ﲞﻮاﻫﻨﺪ روزﻩ ﺑﮕﲑﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ‬
 ‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻗﻀﺎى روزﻩ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺳﺘﻤﺮار ﻋﺬرى ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن‬
‫ﺳﺎل آﻳﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﲑ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎى روزﻩﻫﺎﱙ ﮐﻪ از آﻧﺎن ﻓﻮت ﺷﺪﻩ ﮐﺎﰱ اﺳﺖ‪ ،‬و واﺟﺐ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮاى ﻫﺮ روزى ﻳﮏ ﻣ ّﺪ ﻃﻌﺎم ﻓﺪﻳﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﺣﺘﻴﺎط در ﲨﻊ ﺑﲔ ﻗﻀﺎ و ﻓﺪﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﱃ‬
‫اﮔﺮ ﺗﺄﺧﲑ در ﻗﻀﺎى روزﻩ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻬﻞ‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻣﺪت دﻩ ﺳﺎل ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﻞ ﳕﺎز ﳔﻮاﻧﺪﻩ و روزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻌﻼً ﺗﻮﺑﻪ ﳕﻮدﻩ و ﺑﻪ‬
‫ﻫﺎى ﻓﻮت ﺷﺪﻩ را‬ ‫ﺳﻮى ﺧﺪا ﺑﺎ‬
‫ﻧﺪارد و ﻣﺎﱃ ﻫﻢ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﮐﻔّﺎرﻩ ﻫﺎﻳﺶ را ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬آﻳﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر اﮐﺘﻔﺎ‬
‫ﮐﻨﺪ؟‬

‫ج‪ :‬ﻗﻀﺎى روزﻩﻫﺎى ﻓﻮت ﺷﺪﻩ در ﻫﻴﭻ ﺻﻮرﺗﻰ ﺳﺎﻗﻂ ﳕﻰﺷﻮد‪ ،‬وﱃ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻔّﺎرﻩ اﻓﻄﺎرﻩ ﻋﻤﺪى‬
‫روزﻩ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺪرت ﺑﺮ روزﻩ دو ﻣﺎﻩ و ﻳﺎ اﻃﻌﺎم ﺷﺼﺖ ﻣﺴﮑﲔ ﺑﺮاى ﻫﺮ روز ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺗﻌﺪاد ﻓﻘﲑ ﮐﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﻏﺬا ﺑﺪﻫﺪ و اﺣﺘﻴﺎط آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﮑﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ دادن ﻏﺬا ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﻧﻴﺴﺖ ﻓﻘﻂ ﮐﺎﰱ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﮐﻨﺪ ﻳﻌﲎ ﺑﺎ دل و زﺑﺎن ﺧﻮد‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬اﺳﺘﻐﻔﺮ ﷲ )از ﺧﺪاوﻧﺪ ﲞﺸﺎﻳﺶ ﻣﻰﻃﻠﺒﻢ‪)».‬‬

‫س ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﻋﺪم ﻗﺪرت ﻣﺎﱃ و ﺑﺪﱏ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮاى اﳒﺎم ﮐﻔّﺎرﻩﻫﺎﱙ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ واﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد‬
‫روزﻩ ﺑﮕﲑم و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﮐﲔ اﻃﻌﺎم ﳕﺎﱘ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺎر ﳕﻮدم ﻟﮑﻦ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ اﳍﻰ اﮐﻨﻮن ﺗﻮان روزﻩ‬
‫ﮔﺮﻓﱳ ﻳﺎ اﻃﻌﺎم ﳕﻮدن دارم‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪام ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬در ﻓﺮض ﻣﺮﻗﻮم‪ ،‬اﳒﺎم ﮐﻔّﺎرﻩ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﮔﺮ ﭼﻪ اﺣﺘﻴﺎط ﻣﺴﺘﺤﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﳒﺎم دادﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ وﺟﻮب ﻗﻀﺎى روزﻩ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل آﻳﻨﺪﻩ ﻗﻀﺎى‬
‫روزﻩﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﲑ اﻧﺪازد‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬ﻓﺪﻳﻪ ﺗﺄﺧﲑ ﻗﻀﺎ ى روزﻩ ﺗﺎ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ وﺟﻮب آن ﺳﺎﻗﻂ ﳕﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻓﺮدى ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﺻﺪو ﺑﻴﺴﺖ روز روزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻪ وﻇﻴﻔﻪاى دارد؟ آﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاى ﻫﺮ روز‬
‫ﺷﺼﺖ روز روزﻩ ﺑﮕﲑد؟ و آﻳﺎ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﻗﻀﺎى آﻧﭽﻪ از ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن از او ﻓﻮت ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ اﻓﻄﺎر ﻋﻤﺪى و ﺑﺪون‬
‫ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻰ ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﮐﻔّﺎرﻩ ﻫﺮ روز ﻫﻢ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺷﺼﺖ روز روزﻩ‬
‫ﻳﺎ اﻃﻌﺎم ﺷﺼﺖ ﻓﻘﲑ و ﻳﺎ دادن ﺷﺼﺖ ﻣﺪ ﻃﻌﺎم ﺑﻪ ﺷﺼﺖ ﻣﺴﮑﲔ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﮐﺪام ﻳﮏ ﻣ ّﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﮏ ﻣﺎﻩ روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪام ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ روزﻩاى ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩام ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻀﺎى آن ﳏﺴﻮب ﺷﻮد‬
‫و اﮔﺮ روزﻩاى ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ ام ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺮﺑﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺎﻩ روزﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب روزﻩﻫﺎى‬
‫ﻗﻀﺎﱙ ﮐﻪ ﺑﺮ ذﻣّﻪ دارم‪ ،‬ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در زﻣﺎن روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ ﺷﺮﻋﺎً ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ آن ﺑﻮدﻩاﻳﺪ‪ ،‬اﻋﻢ از روزﻩ ﻗﻀﺎء ﻳﺎ‬
‫ﻣﺴﺘﺤﱮ‪ ،‬روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ و روزﻩ ﻗﻀﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﻋﻬﺪﻩ ﴰﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روزﻩ ﻗﻀﺎء ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﳕﻰ داﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار روزﻩ ﻗﻀﺎ دارد و ﺑﺎ ﻓﺮض داﺷﱳ روزﻩ ﻗﻀﺎ روزﻩ ﻣﺴﺘﺤﱮ ﺑﮕﲑد‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ روزﻩ ﻗﻀﺎ ﻧﺪارد‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روزﻩ ﻗﻀﺎ ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬روزﻩﻫﺎﱙ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ اﺳﺘﺤﺒﺎب ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎى روزﻩ ﻗﻀﺎﱙ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩاش ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﳏﺴﻮب‬
‫ﳕﻰﺷﻮد‪.‬‬
 ‫س ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﱃ درﺑﺎرﻩ ﺷﺨﺼﻰ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺪاً روزﻩاش را اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻩ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻗﻀﺎ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻳﺎ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﻔّﺎرﻩ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻫﺪ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﰉاﻃﻼﻋﻰ از ﺣﮑﻢ ﺷﺮﻋﻰ‪ ،‬ﮐﺎرى را اﳒﺎم دﻫﺪ ﮐﻪ روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ ـ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﳕﻰ داﻧﺴﺖ ﺧﻮردن دارو ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻮردﻧﻴﻬﺎ روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ و در روز ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن دارو ﺧﻮرد‬
‫ـ روزﻩ اش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ وﱃ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ در اواﺋﻞ ﺳﻦ ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺿﻌﻒ و ﻋﺪم ﺗﻮاﻧﺎﱙ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ روزﻩ ﺑﮕﲑد‪ ،‬آﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻗﻀﺎ ﺑﺮ‬
‫او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻗﻀﺎ و ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﮔﺮﻓﱳ روزﻩ ﺑﺮاى او ﺣﺮﺟﻰ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻋﻤﺪاً اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﮐﻔّﺎرﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ او واﺟﺐ‬
‫اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺧﻮف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ روزﻩ ﺑﮕﲑد ﻣﺮﻳﺾ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻗﻀﺎى روزﻩﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩ او‬
‫ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎﱙ ﮐﻪ روزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻘﺪار ﳕﺎزﻫﺎﱙ را ﮐﻪ ﳔﻮاﻧﺪﻩ ﳕﻰداﻧﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪاش‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮐﺴﻰ ﻫﻢ ﮐﻪ ﳕﻰداﻧﺪ روزﻩ اش را ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻰ اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻩ و ﻳﺎ ﻋﻤﺪاً آن را ﺧﻮردﻩ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎى آن ﻣﻘﺪار از ﳕﺎز و روزﻩ‬

‫در ﺻﻮرت ﺷﮏ در اﻓﻄﺎر ﻋﻤﺪى ﮐﻔّﺎرﻩ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﮐﻪ در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن روزﻩ دار اﺳﺖ‪ ،‬در ﻳﮑﻰ از روزﻫﺎ ﺑﺮاى ﺧﻮردن ﺳﺤﺮى ﺑﻴﺪار‬
‫ﻧﺸﻮد و ﻟﺬا ﻧﺘﻮاﻧﺪ روزﻩ را ﺗﺎ ﻏﺮوب اداﻣﻪ دﻫﺪ و در وﺳﻂ روز ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﺮاى او اﺗﻔﺎق ﺑﻴﻔﺘﺪ و روزﻩ را‬
‫اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻳﮏ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻳﺎ ﮐﻔّﺎرﻩ ﲨﻊ؟‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ روزﻩ را ﺗﺎ ﺣﺪى اداﻣﻪ دﻫﺪ ﮐﻪ روزﻩ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺸﻨﮕﻰ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﺑﺮاى او ﺣﺮﺟﻰ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫آن را اﻓﻄﺎر ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻗﻀﺎ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ و ﮐﻔّﺎرﻩاى ﻧﺪارد‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﮏ ﮐﻨﻢ در اﻳﻨﮑﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﮔﺮﻓﱳ ﻗﻀﺎى روزﻩﻫﺎﱙ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﻬﺪﻩام ﺑﻮدﻩ‪ ،‬ﮐﺮدﻩام ﻳﺎ ﺧﲑ‬
‫ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻣﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻳﻘﲔ ﺑﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﻗﺒﻠﻰ ذﻣّﻪ ﺧﻮد دارﻳﺪ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪارى ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻳﻘﲔ ﺑﻪ اﳒﺎم‬
‫ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬روزﻩ ﻗﻀﺎء ﺑﮕﲑﻳﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻠﻮغ ﻓﻘﻂ ﻳﺎزدﻩ روز از ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن را روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻳﮏ روز را ﻫﻢ در ﻣﻮﻗﻊ ﻇﻬﺮ‬
‫اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻩ و در ﳎﻤﻮع ﻫﺠﺪﻩ روز روزﻩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻣﻮرد آن ﻫﺠﺪﻩ روز ﳕﻰداﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮک‬
‫ﻋﻤﺪى روزﻩ ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ روزﻩ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن را از روى ﻋﻤﺪ و ﺑﺪون ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻰ اﻓﻄﺎر ﮐﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﮐﻔّﺎرﻩ‬
‫ﻫﻢ ﺑ ﺪﻫﺪ اﻋﻢ از اﻳﻨﮑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮردن روزﻩ ﻋﺎﱂ ﺑﻪ وﺟﻮب ﮐﻔّﺎرﻩ و ﻳﺎ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﻪ آن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺰﺷﮏ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﺑﮕﻮﻳﺪ ﮐﻪ روزﻩ ﺑﺮاى ﴰﺎ ﺿﺮر داد و او ﻫﻢ روزﻩ ﻧﮕﲑد‪ ،‬وﱃ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﻪ روزﻩ ﺑﺮاى وى ﺿﺮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﭘﺰﺷﮏ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺧﻮد اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬آﻳﺎ ﻗﻀﺎ و‬
‫ﮐﻔّﺎرﻩ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ از ﮔﻔﺘﻪ ﭘﺰﺷﮏ ﻣﺘﺨﺼﺺ و اﻣﲔ و ﻳﺎ از ﻣﻨﺸﺄ ﻋﻘﻼﱙ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﻮف از ﺿﺮر ﭘﻴﺪا ﮐﻨﺪ و روزﻩ‬
‫ﻧﮕﲑد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻗﻀﺎ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﺣﮑﺎم روزﻩ ‪ -‬اﺣﮑﺎم ﻣﺒﻄﻼت روزﻩ‬

‫س ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ از اﻫﻞ ﺳﻨﺖ در وﻗﺖ اﻓﻄﺎر روزﻩ در ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻤﻮﻣﻰ و ﳎﺎﻟﺲ رﲰﻰ و ﻏﲑ آن‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ‬
‫اﺳ ﺖ؟ اﮔﺮ ﻣﮑﻠّﻒ ﺗﺸﺨﻴﺺ دﻫﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ از ﻣﻮارد ﺗﻘﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ و دﻟﻴﻠﻰ ﺑﺮاى اﻟﺘﺰام ﺑﻪ آن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪاش ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﺗﺒﻌﻴﺖ از دﻳﮕﺮان در اﻓﻄﺎر روزﻩ ﺑﺪون اﺣﺮاز دﺧﻮل وﻗﺖ اﻓﻄﺎر‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ از ﻣﻮارد ﺗﻘﻴﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ اﻓﻄﺎر ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ ،‬وﱃ روزﻩ آن روز ﻗﻀﺎ دارد‪ ،‬و ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪﻃﻮر اﺧﺘﻴﺎرى اﻓﻄﺎر ﳕﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻧﮑﻪ داﺧﻞ ﺷﺪن ﺷﺐ و ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﱳ روز را ﺑﺎ ﻳﻘﲔ ﺣﺴﻰ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﺣﺠﺖ ﺷﺮﻋﻰ اﺣﺮاز ﳕﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ روزﻩ دار ﺑﺎﺷﻢ و ﻣﺎدرم ﻣﺮا وادار ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻏﺬا ﻳﺎ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ روزﻩام ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬ﺧﻮردن و آﺷﺎﻣﻴﺪن روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮ اﺛﺮ درﺧﻮاﺳﺖ و اﺻﺮار ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ زور وارد دﻫﺎن روزﻩ دار ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺳﺮ او ﺑﻪ ﳘﺎن ﺻﻮرت داﺧﻞ آب ﮔﺮدد‪ ،‬آﻳﺎ‬
‫روزﻩاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد؟ اﮔﺮ وادار ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﮐﺮدن روزﻩاش ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ روزﻩات را‬
‫ﳔﻮرى‪ ،‬ﺿﺮرى ﺑﻪ ﺧﻮدت ﻳﺎ ﻣﺎﻟﺖ وارد ﻣﻰﺳﺎزﱘ‪ ،‬او ﻫﻢ ﺑﺮاى دﻓﻊ اﻳﻦ ﺿﺮر ﻏﺬا ﲞﻮرد‪ ،‬آﻳﺎ روزﻩاش‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬روزﻩ ﺷﺨﺺ روزﻩ دار ﺑﺎ داﺧﻞ ﺷﺪن ﭼﻴﺰى در ﺣﻠﻘﺶ ﺑﺪون اﺧﺘﻴﺎر و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﺮو ﺑﺮدن ﺳﺮش ﺑﻪ ﳘﺎن‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻪ زﻳﺮ آب ﺑﺎﻃﻞ ﳕﻰ ﺷﻮد‪ ،‬وﱃ اﮔﺮ ﺧﻮدش ﺑﺮ اﺛﺮ اﮐﺮاﻩ دﻳﮕﺮى ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﻔﻄﺮى ﺷﻮد‪ ،‬روزﻩاش‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫س ‪ :‬اﮔﺮ روزﻩ دار ﺟﺎﻫﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﺮﺧﺺ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از زوال اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﺒﻞ‬
‫از ﺣﺪ ﺗﺮﺧﺺ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﻄﺎر ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬روزﻩ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟ آﻳﺎ ﻗﻀﺎ‬
‫ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺣﮑﻢ دﻳﮕﺮى دارد؟‬

‫ج‪ :‬در ﻓﺮض ﻣﺮﻗﻮم‪ ،‬روزﻩاش ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آن را ﻗﻀﺎ ﮐﻨﺪ ﻟﮑﻦ اﮔﺮ از ﺣﮑﻢ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻩ‬
‫ﮐﻔّﺎرﻩ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى زﮐﺎم ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻘﺪارى از اﺧﻼط ﺳﺮ و ﺳﻴﻨﻪ در دﻫﺎﱎ ﲨﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎى ﺑﲑون اﻧﺪاﺧﱳ‪ ،‬آن را ﻓﺮو ﺑﺮدم‪ ،‬آﻳﺎ روزﻩام ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟ در ﺑﻌﻀﻰ از روزﻫﺎى ﻣﺎﻩ‬
‫ﻣﺒﺎرک رﻣﻀﺎن در ﻣﻨﺰل ﻳﮑﻰ از اﻗﻮام ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ زﮐﺎم و ﺧﺠﺎﻟﺖ و ﺣﻴﺎ ﳎﺒﻮر ﺷﺪم ﺑﺎ ﺧﺎک‪ ،‬ﺗﻴﻤﻢ‬
‫ﺑﺪل از ﻏﺴﻞ واﺟﺐ ﺑﮑﻨﻢ و ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﮏ ﻇﻬﺮ ﻏﺴﻞ ﻧﮑﺮدم‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاى ﭼﻨﺪ روز ﺗﮑﺮار ﺷﺪ‪ ،‬آﻳﺎ‬
‫روزﻩام در آن روزﻫﺎ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟‬

‫ج‪ :‬ﻓﺮو ﺑﺮدن اﺧﻼط ﺳﺮ و ﺳﻴﻨﻪ ﺿﺮرى ﺑﻪ روزﻩ ﳕﻰرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬وﱃ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﻀﺎى دﻫﺎن رﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﺮو ﺑﺮدن آن ﺧﻮددارى ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬و اﻣﺎ ﺗﺮک ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع ﻓﺠ ِﺮ روزى‬
‫ﮐﻪ ﻣﻰ ﺧﻮاﻫﻴﺪ روزﻩ ﺑﮕﲑﻳﺪ و اﳒﺎم ﺗﻴﻤﻢ ﺑﺪل از ﻏﺴﻞ ﺑﻪ ﺟﺎى آن‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺬر ﺷﺮﻋﻰ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻳﺎ ﺗﻴﻤﻢ در آﺧﺮ وﻗﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻨﮕﻰ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن روزﻩ ﻧﻴﺴﺖ و روزﻩ ﴰﺎ ﺑﺎ ﺗﻴﻤﻢ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﲑ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬روزﻩ ﴰﺎ در آن روزﻫﺎ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻣﻦ در ﻣﻌﺪن آﻫﻦ ﮐﺎر ﻣﻰﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ آن اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﻫﺮ روز داﺧﻞ ﻣﻌﺪن ﺷﺪﻩ و در آن‬
‫ﮐﺎر ﮐﻨﻢ و ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﺑﺰار ﮐﺎر ﻏﺒﺎر وارد دﻫﺎﱎ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺎﻫﻬﺎى ﺳﺎل ﻫﻢ ﺑﻪ ﳘﲔ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻰ ﮔﺬرد‪ ،‬ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻣﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ روزﻩ ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬
‫ج‪ :‬ﻓﺮو ﺑﺮدن ﻏﺒﺎر ﻏﻠﻴﻆ ﻫﻨﮕﺎم روزﻩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن آن اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ از آن‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ ﳕﻮد‪ ،‬وﱃ ﳎﺮد داﺧﻞ ﺷﺪن ﻏﺒﺎر در دﻫﺎن و ﺑﻴﲎ ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺣﻠﻖ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ‬
‫ﳕﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺣﮑﺎم روزﻩ ‪ -‬ﻣﺒﻄﻼت روزﻩ‬

‫س ‪ :‬ﻣﻦ در روز ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ اﻏﻮاى ﺷﻴﻄﺎن ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ روزﻩام را ﺑﺎﻃﻞ ﮐﻨﻢ ﻟﮑﻦ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻤﻠﻰ ﮐﻪ روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ اﳒﺎم دﻫﻢ‪ ،‬از ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪم ﺣﮑﻢ روزﻩام ﭼﻴﺴﺖ؟ و‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ در روزﻩ ﻏﲑ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﭘﻴﺶ آﻳﺪ ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫در روزﻩ ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن اﮔﺮ در اﺛﻨﺎى روز از ﻧﻴﺖ روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ ﺑﺮ ﮔﺮدد ﺑﻪﻃﻮرى ﮐﻪ ﻗﺼﺪ اداﻣﻪ روزﻩ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روزﻩاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰ ﺷﻮد و ﻗﺼﺪ دوﺑﺎرﻩ او ﺑﺮاى اداﻣﻪ روزﻩ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺪارد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ اذان ﻣﻐﺮب ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﮐﺎرى ﮐﻪ روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ ﺧﻮددارى ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣّﺎ اﮔﺮ دﭼﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﲎ ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﲑد ﮐﺎرى را ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن روزﻩ اﺳﺖ ﺻﻮرت‬
‫دﻫﺪ و ﻫﻨﻮز آن را اﳒﺎم ﻧﺪادﻩ در اﻳﻦ دو ﺻﻮرت ﺻﺤّﺖ روزﻩ او ﳏﻞ اﺷﮑﺎل اﺳﺖ و اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ‬
‫ﻣﻌﲔ‬
‫ﻣﻌﲔ دﻳﮕﺮ ـ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺬر ّ‬
‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ روزﻩ را ﲤﺎم ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪاً ﻫﻢ آن را ﻗﻀﺎ ﳕﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ روزﻩ واﺟﺐ ّ‬
‫و اﻣﺜﺎل آن ـ ﻧﻴﺰ داراى ﳘﲔ ﺣﮑﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬آﻳﺎ اﮔﺮ از دﻫﺎن ﺷﺨﺺ روزﻩ دار ﺧﻮن ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬روزﻩاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬روزﻩ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﺎﻃﻞ ﳕﻰﺷﻮد‪ ،‬وﱃ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ از رﺳﻴﺪن ﺧﻮن ﺑﻪ ﺣﻠﻖ ﺟﻠﻮﮔﲑى ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﺣﮑﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎل دﺧﺎﻧﻴﺎت ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﮕﺎر در ﺣﺎل روزﻩ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ آن اﺳﺖ ﮐﻪ روزﻩ دار از دودﻫﺎى اﻧﻮاع دﺧﺎﻧﻴﺎت و ﻧﻴﺰ ﻣﻮاد ﳐﺪّرى ﮐﻪ از راﻩ ﺑﻴﲎ ﻳﺎ‬
‫زﻳﺮ زﺑﺎن ﺟﺬب ﻣﻰﺷﻮد ﺧﻮددارى ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺎدﻩ »ﻧﺎس« ﮐﻪ از ﺗﻮﺗﻮن و ﻏﲑ آن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد و ﺑﺮاى ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ زﻳﺮ زﺑﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫و ﺳﭙﺲ از دﻫﺎن ﺑﲑون اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺒﻄﻞ روزﻩ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ آب دﻫﺎن ﳐﻠﻮط ﺑﻪ ﻣﺎدﻩ »ﻧﺎس« را ﻓﺮو ﺑﱪد‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن روزﻩاش ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻧﻮﻋﻰ داروى ﻃﱮ ﺑﺮاى اﺷﺨﺎص ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻰ ﻧﻔﺲ ﺷﺪﻳﺪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻳﮏ‬
‫ﻗﻮﻃﻰ ﮐﻪ در آن ﻣﺎﻳﻊ ﻓﺸﺮدﻩ ﺷﺪﻩ وﺟﻮد دارد و ﺑﺎ ﻓﺸﺎر دادن آن داروى ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺼﻮرت ﭘﻮدر ﮔﺎز از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ دﻫﺎن وارد رﻳﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪﻩ و ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﮑﲔ ﺣﺎل وى ﻣﻰﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎﻫﻰ ﺑﻴﻤﺎر ﳎﺒﻮر‬
‫ﻣﻰ ﺷﻮد در ﻳﮏ روز ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر از آن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻳﻦ دارو‪ ،‬روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ ﺟﺎﻳﺰ‬
‫اﺳﺖ؟ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﮑﻪ ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آن روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ ﻏﲑﳑﮑﻦ و ﻳﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺎدﻩ ﻣﺬﮐﻮر ﻫﻮاى ﻓﺸﺮدﻩ ﳘﺮاﻩ ﺑﺎ داروﱙ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﮔﺎز ﻳﺎ ﭘﻮدر ﺑﺎﺷﺪ و وارد ﺣﻠﻖ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺻﺤّﺖ روزﻩ ﳏﻞ اﺷﮑﺎل اﺳﺖ و در ﺻﻮرﺗﻰ ﮐﻪ روزﻩ ﮔﺮﻓﱳ ﺑﺪون اﺳﺘﻌﻤﺎل آن‪ ،‬ﳑﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﻣﺸﻘّﺖ‬
‫دارد‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﮑﻦ اﺣﺘﻴﺎط آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﻄﻞ دﻳﮕﺮى اﳒﺎم ﻧﺪﻫﺪ و در‬
‫ﺻﻮرت ﲤﮑّﻦ )ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آن( روزﻩﻫﺎ را ﻗﻀﺎ ﳕﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻣﻦ در ﺑﻴﺸﱰ روزﻫﺎ آب دﻫﺎﱎ ﺑﺎ ﺧﻮﱏ ﮐﻪ از ﻟﺜﻪﻫﺎﱘ ﻣﻰآﻳﺪ ﳐﻠﻮط ﻣﻰﺷﻮد و ﮔﺎﻫﻰ ﳕﻰداﱎ آب‬
‫دﻫﺎﱏ ﮐﻪ ﻓﺮو ﻣﻰﺑﺮم ﳘﺮاﻩ ﺑﺎ ﺧﻮن اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟ روزﻩام ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟ اﻣﻴﺪوارم ﻣﺮا‬
‫راﻫﻨﻤﺎﱙ ﻓﺮﻣﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮن ﻟﺜﻪ در آب دﻫﺎن ﻣﺴﺘﻬﻠﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﳏﮑﻮم ﺑﻪ ﻃﻬﺎرت اﺳﺖ و ﺑﻠﻌﻴﺪن آن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و‬
‫ﻣﺒﻄﻞ روزﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﳘﭽﻨﲔ در ﺻﻮرت ﺷﮏ در ﳘﺮاﻩ ﺑﻮدن آب دﻫﺎن ﺑﺎ ﺧﻮن‪ ،‬ﻓﺮو ﺑﺮدن آن اﺷﮑﺎل‬
‫ﻧﺪارد و ﺑﻪ ﺻﺤّﺖ روزﻩ ﺿﺮر ﳕﻰزﻧﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬در ﻳﮑﻰ از روزﻫﺎى ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن روزﻩ ﮔﺮﻓﺘﻢ وﱃ دﻧﺪانﻫﺎﱘ را ﻣﺴﻮاک ﻧﺰدم‪ ،‬و ﺑﺪون اﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﻰ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ واﺟﺐ اﺳﺖ؟‬

‫ﻠﻖ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻳﺪ و‬ ‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﺎﻗﻰ‬

‫ﻓﺮو رﻓﱳ آن ﻫﻢ ﻋﻤﺪى و ﺑﺎ اﻟﺘﻔﺎت ﻧﺒﻮدﻩ‪ ،‬ﻗﻀﺎى روزﻩ ﺑﺮ ﴰﺎ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬از ﻟﺜﻪ ﺷﺨﺺ روزﻩدارى ﺧﻮن زﻳﺎدى ﺧﺎرج ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آﻳﺎ روزﻩاش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد؟ آﻳﺎ ﺑﺮاى او رﳜﱳ‬
‫آب ﺑﺎ ﻇﺮف ﺑﺮ ﺳﺮش ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﺎ ﺧﺮوج ﺧﻮن از ﻟﺜﻪ ﺗﺎ آن را ﻓﺮو ﻧﱪدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬روزﻩ ﺑﺎﻃﻞ ﳕﻰﺷﻮد‪ .‬ﳘﭽﻨﲔ رﳜﱳ آب ﺑﺮ روى ﺳﺮ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻇﺮف و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻪ ﺻﺤّﺖ روزﻩ ﺿﺮر ﳕﻰرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬داروﻫﺎى ﳐﺼﻮﺻﻰ ﺑﺮاى ﻣﻌﺎﳉﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﺑﻴﻤﺎرىﻫﺎى زﻧﺎن وﺟﻮد دارد )ﺷﻴﺎﻓﻬﺎى روﻏﲎ( ﮐﻪ در‬
‫داﺧﻞ ﺑﺪن ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد‪ ،‬آﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن روزﻩ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آن داروﻫﺎ ﺑﻪ روزﻩ ﺿﺮر ﳕﻰرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﱃ درﺑﺎرﻩ ﺗﺰرﻳﻖ آﻣﭙﻮل و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺰرﻳﻘﺎت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روزﻩداران در ﻣﺎﻩ ﻣﺒﺎرک‬
‫رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫س ‪ :‬آﻳﺎ ﺧﻮردن ﻗﺮص ﻓﺸﺎر ﺧﻮن در ﺣﺎل روزﻩ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﲑ؟‬
‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮردن آن در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺑﺮاى درﻣﺎن ﻓﺸﺎر ﺧﻮن ﺿﺮورى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬وﱃ ﺑﺎ ﺧﻮردن‬
‫آن روزﻩ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ و ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدم ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻗﺮﺻﻬﺎ ﺟﻬﺖ ﻣﺪاوا ﻋﻨﻮان ﺧﻮردن‬
‫و آﺷﺎﻣﻴﺪن ﺻﺪق ﳕﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ و ﺑﻪ روزﻩام ﺿﺮر ﳕﻰزﻧﺪ؟‬

‫ج‪ :‬ﺧﻮردن ﻗﺮص روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺎ ﳘﺴ ﺮ ﺧﻮد در ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﲨﺎع ﳕﺎﻳﺪ و زن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن راﺿﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻳﮏ از آﻧﺎن ﺣﮑﻢ اﻓﻄﺎر ﻋﻤﺪى ﺟﺎرى اﺳﺖ و ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﻗﻀﺎ‪ ،‬ﮐﻔّﺎرﻩ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻫﺮ دو واﺟﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮدى ﺑﺎ ﳘﺴﺮش در روز ﻣﺎﻩ رﻣﻀﺎن ﺷﻮﺧﻰ و ﻣﻼﻋﺒﻪ ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﻪ روزﻩاش ﺿﺮر ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻧﺰال ﻣﲎ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ روزﻩ ﺧﻠﻠﻰ وارد ﳕﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﻄﻼت و اﺣﮑﺎم ﳕﺎز‬

 ‫اﺣﮑﺎم ﳕﺎز ‪ -‬ﻣﺒﻄﻼت ﳕﺎز‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ ﳕﺎز ﺑﺎ ذﮐﺮ ﺷﻬﺎدت ﺑﻪ وﻻﻳﺖ اﻣﲑاﳌﻮﻣﻨﲔ ﻋﻠﻰ)ﻋﻠﻴﻪاﻟﺴﻼم( در ﺗﺸﻬﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬ﳕﺎز و از ﲨﻠﻪ ﺗﺸﻬﺪ را ﳘﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻋﻈﺎم ﺷﻴﻌﻪ)ﮐﺜّﺮ ﷲاﻣﺜﺎﳍﻢ( در رﺳﺎﻟﻪﻫﺎى ﻋﻤﻠﻴّﻪ ﺑﻴﺎن‬
‫ﳕﻮدﻩ اﻧﺪ ﲞﻮاﻧﻴﺪ و ﭼﻴﺰى ﺑﺮ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻧﮑﻨﻴﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻼم ﺣﻖ و ﺻﺤﻴﺤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫س‪ :‬ﺷﺨﺼﻰ در ﻋﺒﺎدات ﺧﻮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ رﻳﺎ اﺳﺖ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻣﺒﺎرزﻩ ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ وى ﻧﻴﺰ رﻳﺎ ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮان از رﻳﺎ دورى ﮐﺮد؟‬

‫ج‪ :‬ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪا اﳒﺎم ﮔﲑد از ﲨﻠﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﺑﺎ رﻳﺎ‪ ،‬رﻳﺎ ﳏﺴﻮب ﳕﻰﺷﻮد و ﺑﺮاى رﻫﺎﱙ از رﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻋﻈﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و ﺿﻌﻒ و اﺣﺘﻴﺎج دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻔﮑﺮ ﳕﺎﻳﺪ و ﳘﭽﻨﲔ در ﺑﻨﺪﮔﻰ‬
‫ﺧﻮد و دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﺑﺮاى ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﱃ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫س‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺮﮐﺖ در ﳕﺎز ﲨﺎ ﻋﺖ ﺑﺮادران اﻫﻞ ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻗﺮاﺋﺖ ﺳﻮرﻩ ﲪﺪ ﺗﻮﺳﻂ اﻣﺎم ﲨﺎﻋﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪ »آﻣﲔ« ﺑﺎ ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ و ﺑﻪﺻﻮرت دﺳﺘﻪ ﲨﻌﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺎر ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻘﺘﻀﺎى ﺗﻘﻴﻪ‪ ،‬ﮔﻔﱳ آﻣﲔ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و در ﻏﲑ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
 ‫س‪ :‬ﮔﺎﻫﻰ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﳕﺎز واﺟﺐ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐﻮدﮐﻰ ﻣﻰﺷﻮﱘ ﮐﻪ در ﺣﺎل اﳒﺎم ﮐﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﻰ اﺳﺖ‪،‬‬
‫آﻳﺎ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ از ﮐﻠﻤﺎت ﺳﻮرﻩ ﲪﺪ ﻳﺎ ﺳﻮرﻩ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻌﻀﻰ از ذﮐﺮﻫﺎ را ﺑﻠﻨﺪ ﲞﻮاﻧﻴﻢ ﺗﺎ ﮐﻮدک‬
‫ﻳﺎ ﮐﺴﺎﱏ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻄﺮ رﻓﻊ ﮔﺮدد؟ اﮔﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻴﺎم ﳕﺎز دﺳﺖ ﻳﺎ اﺑﺮو را‬
‫ﺑﺮاى ﻓﻬﻤﺎﻧﺪن ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﮐﺴﻰ و ﻳﺎ در ﺟﻮاب ﺳﺆال او ﺗﮑﺎن دﻫﻴﻢ‪ ،‬آن ﳕﺎز ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫اﺣﮑﺎم ﳕﺎز ‪ -‬ﺷﮑﻴﺎت ﳕﺎز‬

‫س‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﳕﺎز ﺷﮏ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻨﻮت را ﲜﺎ آوردﻩ ﻳﺎ ﺧﲑ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد‪ ،‬آﻳﺎ ﳕﺎزش‬
‫را ﲤﺎم ﮐﻨﺪ و ﻳﺎ از ﻫﻨﮕﺎم ﺷﮏ آن را ﻗﻄﻊ ﳕﺎﻳﺪ؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﻪ ﺷﮏ ﻣﺬﮐﻮر اﻋﺘﻨﺎ ﳕﻰﺷﻮد و ﳕﺎز ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﭼﻴﺰى ﺑﺮ ﻣﮑﻠّﻒ واﺟﺐ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ در ﳕﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﮏ در ﻏﲑ از رﮐﻌﺖ ﻫﺎى آن ﻣﺜﻞ ﺷﮏ در اﻳﻦ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺠﺪﻩ اﳒﺎم دادﻩ ﻳﺎ‬
‫دو ﺳﺠﺪﻩ‪ ،‬اﻋﺘﻨﺎ ﻣﻰﺷﻮد؟‬
 ‫ج‪ :‬ﺷﮏ در اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل ﳕﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﳘﺎن ﺣﮑﻢ ﺷﮏ در اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل ﳕﺎز ﻓﺮﻳﻀﻪ را دارد‪ ،‬ﻳﻌﲎ اﮔﺮ‬
‫از ﳏﻞ آن ﲡﺎوز ﻧﮑﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن اﻋﺘﻨﺎ ﻣﻰ ﺷﻮد و اﮔﺮ از ﳏﻞ اﳒﺎم آن ﲡﺎوز ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن‬
‫اﻋﺘﻨﺎ ﳕﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﺜﲑ اﻟﺸﮏ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﮏ ﺧﻮد اﻋﺘﻨﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮاى او در ﳕﺎز ﺷﮑﻰ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪،‬‬
‫وﻇﻴﻔﻪاش ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﳒﺎم ﮐﺎرى ﺑﮕﺬارد ﮐﻪ در آن ﺷﮏ ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ اﳒﺎم آن ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﳕﺎز ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﺪم اﳒﺎم آن ﻣﻰ ﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻓﺮﻗﻰ ﺑﲔ رﮐﻌﺘﻬﺎ و اﻓﻌﺎل‬
‫و اﻗﻮال ﳕﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫س‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻄﻼن ﻋﺒﺎدتﻫﺎﻳﺶ ﺷﻮد و ﻳﺎ در آن ﺷﮏ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪاش‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﻪ ﺷﮏ ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻞ اﻋﺘﻨﺎ ﳕﻰﺷﻮد‪ ،‬و در ﺻﻮرت ﻋﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻄﻼن‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﻋﺒﺎدتﻫﺎى ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺪارک را ﻗﻀﺎء ﳕﺎﻳﺪ‪.‬‬
 ‫س‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﺳﻬﻮاً ﺑﻌﻀﻰ از اﺟﺰاء ﳕﺎز را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ اﳒﺎم دﻫﺪ و ﻳﺎ در ﻫﻨﮕﺎم ﳕﺎز‬
‫ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﱙ ﺑﻴﻔﺘﺪ ﻳﺎ ﺳﻬﻮاً ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﳕﺎز او ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؟ وﻇﻴﻔﻪ او ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﻋﻤﻞ ﺳﻬﻮى در ﳕﺎز ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن آن ﳕﻰ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﻴﮑﻦ در ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ وﺟﻮب ﺳﺠﺪﻩ‬
‫ﺳﻬﻮ ﻣﻰ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ رﮐﲎ از ﳕﺎز را ﮐﻢ ﻳﺎ زﻳﺎد ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﳕﺎز ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺮدى ﻳﮏ رﮐﻌﺖ از ﳕﺎز را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ و در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻳﺎدش ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً ﻓﮑﺮ ﻣﻰﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫رﮐﻌﺖ اول ﳕﺎزش رﮐﻌﺖ دوم اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا رﮐﻌﺖ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم را ﻫﻢ ﲜﺎ آورد‪ ،‬و در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﺷﺪ ﮐﻪ در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ او ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫واﺟﺐ اﺳﺖ ﻫﺮ رﮐﻌﱴ را ﮐﻪ ﲜﺎ ﻧﻴﺎوردﻩ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﺳﻼم ﳕﺎز ﲜﺎ آورد و ﺳﭙﺲ ﺳﻼم دﻫﺪ و در اﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﮐﻪ ﺗﺸﻬﺪ واﺟﺐ ﳕﺎز را در ﳏﻞ ﺧﻮد اﳒﺎم ﻧﺪادﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﻴﺎط ﻗﻀﺎى آن را اﳒﺎم دادﻩ و‬
‫دو ﺳﺠﺪﻩ ﺳﻬﻮ ﺑﺮاى آن ﲜﺎ آورد‪.‬‬

‫س‪ :‬ﺑﺮاى ﻣﮑﻠّﻒ داﻧﺴﱳ ﺗﻌﺪاد رﮐﻌﺘﻬﺎى ﳕﺎز اﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮏ رﮐﻌﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ دو رﮐﻌﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﳑﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ؟‬
 ‫ج‪ :‬ﺗﻌﺪاد رﮐﻌﺘﻬﺎى ﳕﺎز اﺣﺘﻴﺎط ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﺒﻮد اﺣﺘﻤﺎﱃ در ﳕﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ در ﺷﮏ ﺑﲔ دو و‬
‫ﭼﻬﺎر‪ ،‬د و رﮐﻌﺖ ﳕﺎز اﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ؛ و در ﺷﮏ ﺑﲔ ﺳﻪ و ﭼﻬﺎر‪ ،‬ﻳﮏ رﮐﻌﺖ ﳕﺎز اﺣﺘﻴﺎط‬
‫اﻳﺴﺘﺎدﻩ ﻳﺎ دو رﮐﻌﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ اى از ذﮐﺮﻫﺎى ﳕﺎز ﻳﺎ آﻳﺎت ﻗﺮآﱏ ﻳﺎ دﻋﺎﻫﺎى ﻗﻨﻮت‪ ،‬ﺳﻬﻮاً ﻏﻠﻂ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ ،‬آﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ‬
‫ﺳﻬﻮ واﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدن ﺻﺪا ﻫ ﻨﮕﺎم ﻗﺮاﺋﺖ آﻳﺎت ﻳﺎ ذﮐﺮﻫﺎى ﳕﺎز ﺑﺮاى آﮔﺎﻩ ﮐﺮدن دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮوج از‬
‫ﻫﻴﺄت ﳕﺎز ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺸﺮوط ﺑﻪ اﻳﻦ ﮐﻪ ﻗﺮاﺋﺖ و ذﮐﺮ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻗﺮاﺋﺖ و ذﮐﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺣﺮﮐﺖ دادن دﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﺸﻢ و اﺑﺮو اﮔﺮ ﳐﺘﺼﺮ و ﺑﻪ ﳓﻮى ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮار و آراﻣﺶ و ﻳﺎ ﻫﻴﺄت‬
‫ﳕﺎز ﻣﻨﺎﻓﺎت ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن ﳕﺎز ﳕﻰﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫س‪ :‬آﻳﺎ اﮔﺮ ﮐﺴﻰ ﻫﻨﮕﺎم ﳕﺎز ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﺎدآور ِى ﺣﺮف ﺧﻨﺪﻩدار ﻳﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻨﺪﻩآورى ﲞﻨﺪد‪،‬‬
‫ﳕﺎزش ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﲑ؟‬

‫اﮔﺮ ﺧﻨﺪﻩ ﺑﺎ ﺻﺪا )ﻳﻌﲎ ﻗﻬﻘﻬﻪ( وﻋﻤﺪى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﳕﺎز ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺎﻟﻴﺪن دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﻌﺪ از ﻗﻨﻮت در ﺣﺎل ﳕﺎز‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻄﻼن آن ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬و در ﺻﻮرﺗﻰ‬
‫ﮐﻪ ﳕﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ و ﮔﻨﺎﻩ ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد؟‬

‫ج‪ :‬ﮐﺮاﻫﺖ دارد وﱃ ﳕﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﳕﻰﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫دارد‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ‬
‫اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﺴﱳ ﭼﺸﻢﻫﺎ در ﳕﺎز ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺮﻋﻰ ﻧﺪارد‪ ،‬ﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﮑﺮوﻩ ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫س‪ :‬ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻰ در ﻫﻨﮕﺎم ﳕﺎز ﺑﻪ ﻳﺎد ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎى اﳝﺎﱏ و ﻣﻌﻨﻮى ﮐﻪ در دوران ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻧﻈﺎم ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻌﺜﻰ‬
‫داﺷﺘﻢ ﻣﻰاﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻮع ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﮐﺎر ﳕﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﮐﻨﺪ؟‬

‫ج‪ :‬ﺑﻪ ﺻﺤّﺖ ﳕﺎز ﺿﺮر ﳕﻰزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺮدد؟‬ ‫س‪ :‬آﻳﺎ اداﻣﻪ ﻗﻬﺮ‬

‫ج‪ :‬وﻗﻮع دﴰﲎ و ﻗﻬﺮ ﺑﲔ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﳕﺎز و روزﻩ را ﺑﺎﻃﻞ ﳕﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺷﺮﻋﺎً ﻣﺬﻣﻮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺣﮑﺎم ﳕﺎز ‪ -‬ذﮐﺮ ﳕﺎز‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ ﻗﺮاﺋﺖ ﻋﻤﺪى ذﮐﺮﻫﺎى رﮐﻮع و ﺳﺠﺪﻩ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ اﺷﮑﺎل دارد؟‬

‫ج‪:‬‬
‫ﳘﮕﻰ ﺻﺤﻴﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫س‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻰ ﺳﻬﻮاً در ﺳﺠﺪﻩ ذﮐﺮ رﮐﻮع را ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﻳﺎ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ‪ ،‬در رﮐﻮع ذﮐﺮ ﺳﺠﺪﻩ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫و در ﳘﺎن ﺣﺎل ﻣﺘﻮﺟﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺧﻮد ﺷﺪﻩ و آن را اﺻﻼح ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﳕﺎز او ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و ﳕﺎزش ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬اﮔﺮ ﳕﺎز ﮔﺰار در ﻫﻨﮕﺎم ﳕﺎز و ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﻏﺖ از آن ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ذﮐﺮ رﮐﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ را‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻩ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از رﮐﻮع و ﺳﺠﻮد ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ ﻳﮏ ﺑﺎر ﮔﻔﱳ ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ارﺑﻌﻪ در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﳕﺎز ﮐﺎﰱ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬ﮐﺎﰱ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﺣﺘﻴﺎط اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫س‪ :‬ﺗﻌﺪاد ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ارﺑﻌﻪ در ﳕﺎز ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﱃ ﻓﺮدى ﺳﻬﻮاً ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬آﻳﺎ ﳕﺎز او‬
‫در ﭘﻴﺸﮕﺎﻩ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ؟‬
 ‫ج‪ :‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪.‬‬

‫س‪ :‬ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﳕﻰداﻧﺪ ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت ارﺑﻌﻪ را در رﮐﻌﺖ ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﳕﺎز ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﱰ و ﻳﺎ‬
‫ﮐﻤﱰ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﮑﻤﻰ دارد؟‬

‫ج‪ :‬ﻳﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ و ﭼﻴﺰى ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺑﻪ رﮐﻮع ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ‬
‫اﻗﻞ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺗﺴﺒﻴﺤﺎت را ﺗﮑﺮار ﳕﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻳﻘﲔ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ آن را ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س‪ :‬آﻳﺎ ﻗﺮاﺋﺖ »ﲝﻮل ﷲ و ﻗﻮﺗﻪ اﻗﻮم واﻗﻌﺪ« ﻫﻨﮕﺎم ﳕﺎز در ﺣﺎل ﺣﺮﮐﺖ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ و آﻳﺎ ﮔﻔﱳ آن در‬
‫ﺣﺎل ﻗﻴﺎم ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ؟‬

‫ج‪ :‬اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد و اﺻﻮﻻً اﻳﻦ ذﮐﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻗﻴﺎم ﺑﺮاى رﮐﻌﺖ ﺑﻌﺪى ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫س‪ :‬ﻣﺮاد از ذﮐﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﺻﻠﻮات ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﱪ)ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻴﻪ وآﻟﻪ( و ﺧﺎﻧﺪان آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﻣﻰﺷﻮد؟‬
‫ج‪ :‬ﻫﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤّﻦ ذﮐﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ذﮐﺮ ﳏﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد و ﺻﻠﻮات ﺑﺮ ﳏﻤﺪ و آل‬
‫‪.‬‬

‫س‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ در ﳕﺎز وﺗﺮ ﮐﻪ ﻳﮏ رﮐﻌﺖ اﺳﺖ دﺳﺘﻬﺎ را ﺑﺮاى ﻗﻨﻮت ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻩ و ﺣﺎﺟﺎت ﺧﻮد را از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّوﺟ ّﻞ ﻃﻠﺐ ﻣﻰﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬آﻳﺎ ﻃﻠﺐ ﺣﺎﺟﺎت ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ اﺷﮑﺎل دارد؟‬

‫ج‪ :‬دﻋﺎ در ﻗﻨﻮت ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻰ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺮ دﻋﺎﱙ را در ﻗﻨﻮت ﻣﻰﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺮ زﺑﺎﱏ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ ﺑﲔ وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬

‫ﻳﮑﯽ از ﻣﻮرادی ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺳﻮﻻت ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﮑﻠﻴﻒ ﻓﺮد در ﻣﻮاردی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﲔ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ وی و وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺜﻼ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ زﻧﺎن‪،‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﺳﻮال و ﭼﻨﺪ ﺳﻮال ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﻔﺘﺎﺋﺎت آﻳﺖ ﷲ ﺧﺎﻣﻨﻪ ای‬
 ‫س ‪ :‬در ﺻﻮرت ﺗﻌﺎرض ﻓﺘﻮاى وﱃ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﲔ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاى ﻣﺮﺟﻌﻰ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻴﺎﺳﻰ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ و‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ ﻣﻌﻴﺎرى ﺑﺮاى ﺗﻔﮑﻴﮏ اﺣﮑﺎم ﺻﺎدرﻩ از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ و وﱃ ﻓﻘﻴﻪ وﺟﻮد دارد؟ ﻣﺜﻼً اﮔﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﻈﺮ وﱃ ﻓﻘﻴﻪ در ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ اﺧﺘﻼف‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ از ﮐﺪاﻣﻴﮏ از آﻧﺎن واﺟﺐ و ﳎﺰى اﺳﺖ؟ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﻠﻰ اﺣﮑﺎم ﺣﮑﻮﻣﱴ ﮐﻪ در‬
‫آن ﻧﻈﺮ وﱃ ﻓﻘ ﻴﻪ ﺑﺮ ﻓﺘﻮاى ﻣﺮاﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺑﺮﺗﺮى دارد‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫ج ‪ :‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ادارﻩ ﮐﺸﻮر اﺳﻼﻣﻰ و اﻣﻮرى ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ارﺗﺒﺎط دارد‪ ،‬ﻧﻈﺮ وﱃ اﻣﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﲔ ﺑﺎﻳﺪ اﻃﺎﻋﺖ ﺷﻮد‪ .‬وﱃ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮدى ﳏﺾ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﮑﻠﻔﻰ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﺘﻮاى ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪش ﭘﲑوى‬
‫ﳕﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫س‪ :‬ﳘﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻄّﻠﻊ ﻫﺴﺘﻴﺪ در اﺻﻮل ﻓﻘﻪ از ﻣﺴﺄﻟﻪاى ﲢﺖ ﻋﻨﻮان »اﺟﺘﻬﺎد ﻣﺘﺠﺰّى« ﲝﺚ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آﻳﺎ اﻗﺪام اﻣﺎم ﲬﻴﲎ)ﻗﺪّس ﺳﺮّﻩ( در ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ و رﻫﱪى‪ ،‬ﮔﺎﻣﻰ در ﲢﻘﻖ ﲡﺰّى در‬
‫اﺟﺘﻬﺎد ﳏﺴﻮب ﳕﻰﺷﻮد؟‬

‫ج ‪ :‬ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺑﲔ رﻫﱪى وﱃ ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺮﺟﻌﻴﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬رﺑﻄﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﲡﺰّى در اﺟﺘﻬﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫س ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻘﻠﺪ ﻳﮑﻰ از ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﺎﺷﻢ و در اﻳﻦ ﺣﺎل وﱃ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﲔ اﻋﻼن ﺟﻨﮓ ﻳﺎ ﺟﻬﺎد ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﮐﻔّﺎر ﻇﺎﱂ ﳕﺎﻳﺪ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻦ اﺟﺎزﻩ ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻨﮓ را ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻈﺮ وى‬
‫ﻫﺴﺘﻢ؟‬

‫ج‬
‫ﻣﺴ ﺘﮑﱪان ﻣﺘﺠﺎوز اﺳﺖ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ از ﺣﮑﻢ وﱃ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﲔ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫س ‪ :‬ﺣﮑﻢ ﻳﺎ ﻓﺘﻮاى وﱃ اﻣﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﻣﻰﺑﺎﺷﺪ؟ و در ﺻﻮرت ﺗﻌﺎرض ﺑﺎ رأى‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ اﻋﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺪاﻣﻴﮏ ﻣﻘﺪم اﺳﺖ؟‬

‫ج ‪ :‬اﻃﺎﻋﺖ از ﺣﮑﻢ وﱃ ﻓﻘﻴﻪ ﺑﺮ ﳘﮕﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ و ﻓﺘﻮاى ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﳕﻰﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﻣﻌﺎرﺿﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‬

‫ی ﻧﻈﺎرﺗﯽ ﻧﻈﺎم ﲨﻬﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﻳﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ از دوازدﻩ ﻋﻀﻮ‬ ‫ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪ .‬ﺷﺶ ﻋﻀﻮ از اﻳﻦ دوازدﻩ ﺗﻦ ﻓﻘﻬﺎﻳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﮑﻢ رﻫﱪ ﻋﺰل و ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺶ ﻋﻀﻮ دﻳﮕﺮ ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﯽ رﻳﻴﺲ ﻗﻮﻩ ﻗﻀﺎﻳﻴﻪ و اﻋﻼم ﻧﻈﺮ ﳕﺎﻳﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﲤﺎﻣﯽ ﻗﻮاﻧﲔ ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ و ﺻﻼﺣﻴﺖ ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎی ﲤﺎﻣﯽ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺳﺮاﺳﺮی ﮐﺸﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎی‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎی ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﺷﻮرا ﺑﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﳔﺴﺘﲔ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﻗﻮاﻧﲔ در ﳎﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻮرا‬
‫وﻇﻴﻔﻪ دارد ﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺷﺪﻩ در ﳎﻠﺲ را ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ و ﻗﻮاﻧﲔ ﺷﺮﻋﯽ اﺳﻼم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫دﻫﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﱳ‪ ،‬ﻻﳛﻪ ﻳﺎ ﻃﺮح ﳎﻠﺲ را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‪،‬‬
‫آن ﻻﳛﻪ ﻳﺎ ﻃﺮح ﺑﻪ ﳎﻠﺲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﳎﻠﺲ اﺻﻼﺣﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن را ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﭘﺎﻓﺸﺎری ﳎﻠﺲ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﻃﺮح ﻳﺎ ﻻﳛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﳎﻤﻊ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺼﻠﺤﺖ‬
‫ﻧﻈﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎدﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دوﻣﲔ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﻮرا ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﮐﻠﻴﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺻﻼﺣﻴﺖ ﳘﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺰدﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺷﺮﮐﺖ در ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺑﻪ ﺟﺰ اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت ﺷﻮراﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺷﻬﺮ و روﺳﺘﺎ در‬
‫وزارت ﮐﺸﻮر ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ را ﺑﺮرﺳﯽ ﳕﻮدﻩ و ﭘﺲ از آن اﺟﺎزﻩ ﺷﺮﮐﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﻪ آن‬
‫ﮐﺎﻧﺪﻳﺪا ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻋﻀﺎی ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن‬

‫ﻓﻘﻬﺎ‬

‫‪-۱‬اﲪﺪ ﺟﻨﺘﯽ )دﺑﲑ ﺷﻮرای ﻧﮕﻬﺒﺎن)‬

‫‪-۲‬ﳏﻤﺪ ﻣﻮﻣﻦ‬

‫‪-۳‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ رﺿﻮاﻧﯽ‬

‫‪-۴‬ﺻﺎدق ﻻرﳚﺎﻧﯽ ‪ <-‬ﻫﺎﴰﯽ ﺷﺎﻫﺮودی‬

‫‪-۵‬ﳏﻤﺪﺣﺴﻦ ﻗﺪﻳﺮی ‪ < -‬ﳏﻤﺪ رﺿﺎ ﻣﺪرس ﻳﺰدی‬

‫‪-۶‬ﳏﻤﺪ ﻳﺰدی‬

‫ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن‬

‫‪-۱‬ﻏﻼﳏﺴﲔ اﳍﺎم‬

‫‪-۲‬ﳏﻤﺪ رﺿﺎ ﻋﻠﻴﺰادﻩ‬

‫‪-۳‬ﳏﺴﻦ اﲰﺎﻋﻴﻠﯽ‬
 ‫‪-۴‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﺰﻳﺰی‬

‫‪-۵‬ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﯽ ﮐﺪﺧﺪاﻳﯽ)ﺳﺨﻨﮕﻮ)‬

‫‪-۶‬ﻋﺒﺎس ﮐﻌﺒﯽ‬

‫اﺣﮑﺎم و دﺳﺘﻮرات ﳕﺎز ﲨﻌﻪ‪ ،‬ﳕﺎز آﻳﺎت و‪...‬‬

‫ﳕﺎز آﻳﺎت‬

‫ﳕﺎز آﻳﺎت ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ واﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ‪:‬‬

‫اول‪ :‬ﮔﺮﻓﱳ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪.‬‬

‫دوم‪ :‬ﮔﺮﻓﱳ ﻣﺎﻩ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻤﯽ از آن ﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﮐﺴﯽ ﻫﻢ از آن ﻧﱰﺳﺪ ‪.‬‬
 ‫ﺳﻮم‪ :‬زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻫﻢ ﻧﱰﺳﺪ ‪.‬‬

‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬رﻋﺪ و ﺑﺮق و ﺑﺎدﻫﺎی ﺳﻴﺎﻩ و ﺳﺮخ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻫﺎ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﱰ ﻣﺮدم ﺑﱰﺳﻨﺪ ‪.‬‬

‫دﺳﺘﻮر ﳕﺎز آﻳﺎت‬

‫ﳕﺎز آﻳﺎت دو رﮐﻌﺖ اﺳﺖ و در ﻫﺮ رﮐﻌﺖ‪ ،‬ﭘﻨﺞ رﮐﻮع دارد و دﺳﺘﻮر آن اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺒﲑ ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﻳﮏ ﲪﺪ و ﻳﮏ ﺳﻮرﻩ ﲤﺎم ﲞﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع رود و ﺳﺮ از رﮐﻮع ﺑﺮدارد‪ ،‬دوﺑﺎرﻩ‬
‫ﻳﮏ ﲪﺪ و ﻳﮏ ﺳﻮرﻩ ﲞﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع رود‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺗﺒﻪ و ﺑﻌﺪ از ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن از رﮐﻮع ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬دو‬
‫ﺳﺠﺪﻩ ﳕﺎﻳﺪ و ﺑﺮﺧﻴﺰد و رﮐﻌﺖ دوم را ﻫﻢ ﻣﺜﻞ رﮐﻌﺖ اول ﺑﻪ ﺟﺎ آورد و ﺗﺸﻬﺪ ﲞﻮاﻧﺪ و ﺳﻼم دﻫﺪ ‪.‬‬

‫در ﳕﺎز آﻳﺎت‪ ،‬ﳑﮑﻦ اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﺖ و ﺗﮑﺒﲑ و ﺧﻮاﻧﺪن ﲪﺪ‪ ،‬آﻳﻪ ﻫﺎی ﻳﮏ ﺳﻮرﻩ را ﭘﻨﺞ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻨﺪ و ﻳﮏ آﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ ﺗﺮ از آن را ﲞﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع رود و ﺑﺮﺧﻴﺰد و ﺑﺪون اﻳﻦ ﮐﻪ ﲪﺪ ﲞﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ دوم از ﳘﺎن ﺳﻮرﻩ را ﲞﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع رود و ﳘﲔ ﻃﻮر ﺗﺎ ﭘﻴﺶ از رﮐﻮع ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺳﻮرﻩ را ﲤﺎم‬
‫ﳕﺎﻳﺪ و ﺑﻌﺪ از آن ﺑﻪ رﮐﻮع رود و دو ﺳﺠﺪﻩ ﮐﻨﺪ و رﮐﻌﺖ دوم را ﺑﻪ ﳘﲔ دﺳﺘﻮر اﳒﺎم دﻫﺪ و ﳕﺎز را‬
‫ﲤﺎم ﳕﺎﻳﺪ ‪.‬‬
 ‫ﳕﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ‬

‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﺶ ﺷﺮط ﺑﺎﻳﺪ ﳕﺎزﻫﺎی ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ را دو رﮐﻌﺖ ﲞﻮاﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪1-‬ﺳﻔﺮ او ﮐﻢ ﺗﺮ از ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺳﺦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﲞﻮاﻫﺪ ﭼﻬﺎر ﻓﺮﺳﺦ ﺑﺮود و ﭼﻬﺎر ﻓﺮﺳﺦ ﺑﺮﮔﺮدد ‪.‬‬

‫‪2-‬از اول ﻣﺴﺎﻓﺮت‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻫﺸﺖ ﻓﺮﺳﺦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪3-‬در ﺑﲔ راﻩ از ﻗﺼﺪ ﺧﻮد ﺑﺮﻧﮕﺮدد ‪.‬‬

‫‪4-‬ﺳﻔﺮش ﺳﻔﺮ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪5-‬ﺷﻐﻞ او ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﻐﻞ او ﻣﺴﺎﻓﺮت اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻧﻨﺪﻩ( ﺑﺎﻳﺪ ﳕﺎزش را ﲤﺎم‬
‫ﲞﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﮐﻪ دﻩ روز در ﻣﻨﺰل ﺧﻮد ﲟﺎﻧﺪ ﮐﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﳕﺎزش را ﺷﮑﺴﺘﻪ ﲞﻮاﻧﺪ ‪.‬‬
 ‫‪6-‬ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﺮﺧﺺ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ از وﻃﻨﺶ ﻳﺎ ﺟﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﮐﺮدﻩ دﻩ روز در آن ﺟﺎ ﲟﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪری‬
‫دور ﺷﻮد ﮐﻪ دﻳﻮار ﺷﻬﺮ را ﻧﺒﻴﻨﺪ و ﺻﺪای اذان آن ﺟﺎ را ﻧﺸﻨﻮد ‪.‬‬

‫ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ‬

‫ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﳕﺎزﻫﺎی ﻳﻮﻣﻴﻪ را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎع ﲞﻮاﻧﻨﺪ و ﺛﻮاب ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫ﻫﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ﳕﺎزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ و ﻓﺮادا ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﻳﻂ ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ‬

‫‪1-‬اﻣﺎم ﲨﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﮑﻠﻒ و ﻣﻮﻣﻦ و ﻋﺎدل و ﺣﻼل زادﻩ ﺑﺎﺷﺪ و ﳕﺎز را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺤﻴﺢ ﲞﻮاﻧﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎﻣﻮم ﻣﺮد اﺳﺖ اﻣﺎم او ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫‪2-‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﲔ اﻣﺎم و ﻣﺎﻣﻮم‪ ،‬ﭘﺮدﻩ ﻳﺎ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮی ﻧﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ از دﻳﺪن اﻣﺎم ﺷﻮد وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﺎﻣﻮم زن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻮدن ﭘﺮدﻩ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد ‪.‬‬
‫‪3-‬ﺟﺎی اﻣﺎم‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﺟﺎی ﻣﺎﻣﻮم ﻧﺒﺎﺷﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻤﯽ )ﺑﻪ ﻗﺪر ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ ﻳﺎ ﮐﻢ‬
‫ﺗﺮ( ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد ‪.‬‬

‫‪4-‬ﻣﺎﻣﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﺐ ﺗﺮ از اﻣﺎم ﻳﺎ ﻣﺴﺎوی او ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ ‪.‬‬

‫اﺣﮑﺎم ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ‬

‫‪1-‬ﻣﺎﻣﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﻏﲑ از ﲪﺪ و ﺳﻮرﻩ‪ ،‬ﳘﻪ ﭼﻴﺰ ﳕﺎز را ﺧﻮدش ﲞﻮاﻧﺪ وﻟﯽ اﮔﺮ رﮐﻌﺖ اول ﻳﺎ دوم او‪،‬‬
‫رﮐﻌﺖ ﺳﻮم ﻳﺎ ﭼﻬﺎرم اﻣﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﲪﺪ و ﺳﻮرﻩ را ﻫﻢ ﲞﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮرﻩ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫رﮐﻮع اﻣﺎم ﳕﯽ رﺳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﲪﺪ را ﲞﻮاﻧﺪ و ﺧﻮد را در رﮐﻮع ﺑﻪ اﻣﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﻓﺮدا‪ ،‬ﳕﺎز را ﲤﺎم ﮐﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪2-‬ﻣﺎﻣﻮم ﺑﺎﻳﺪ رﮐﻮع و ﺳﺠﻮد و ﮐﺎرﻫﺎی دﻳﮕﺮ ﳕﺎز را ﺑﺎ اﻣﺎم ﻳﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ از اﻣﺎم ﺑﻪ ﺟﺎ آورد وﻟﯽ‬
‫ﺗﮑﺒﲑة اﻻﺣﺮام و ﺳﻼم ﳕﺎز را ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻌﺪ از اﻣﺎم ﺑﮕﻮﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪3-‬اﮔﺮ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ اﻣﺎم در رﮐﻮع اﺳﺖ اﻗﺘﺪا ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ رﮐﻮع اﻣﺎم ﺑﺮﺳﺪ ﳕﺎزش ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ و ﻳﮏ‬
‫رﮐﻌﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬
 ‫اﺣﮑﺎم ﺟﻌﺎﻟﻪ‬

‫‪1.‬ﻋﻘﺪ »ﺟُﻌﺎﻟﻪ« ﻳﻌﲎ اﻧﺴﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﺬارد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺑﺮاى او اﳒﺎم ﻣﻰ دﻫﻨﺪ ﻣﺎل ﻣﻌﻴّﲎ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ » :‬ﻫﺮﻛﺲ ﮔﻤﺸﺪﻩ ﻣﺮا ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻩ ﺗﻮﻣﺎن ﺑﻪ او ﻣﻰ دﻫﻢ‪».‬‬

‫‪2.‬ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار را ﻣﻰ ﮔﺬارد »ﺟﺎﻋﻞ« و ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻛﺎر را اﳒﺎم ﻣﻰ دﻫﺪ »ﻋﺎﻣﻞ« ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫و ﻓﺮق ﺑﲔ ﺟﻌﺎﻟﻪ و اﺟﲑ ﳕﻮدن ﺷﺨﺺ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺟﺎرﻩ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮاﻧﺪن ﺻﻴﻐﻪ‪ ،‬اﺟﲑ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻞ‬
‫را اﳒﺎم دﻫﺪ و ﻛﺴﻰ ﻛﻪ او را اﺟﲑ ﻛﺮدﻩ‪ ،‬اُﺟﺮت را ﺑﺪﻫﻜﺎر ﻣﻰ ﺷﻮد‪ ،‬وﱃ در ﺟﻌﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻋﻤﻞ ﻧﺸﻮد و ﺗﺎ ﻋﻤﻞ را اﳒﺎم ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻋﻞ ﺑﺪﻫﻜﺎر ﳕﻰ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ 3.‬ﺟﺎﻋﻞ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﻟﻎ و ﻋﺎﻗﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از روى ﻗﺼﺪ و اﺧﺘﻴﺎر‪ ،‬ﻗﺮارداد ﺑﺒﻨﺪد و ﺷﺮﻋﺎً ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﺎل ﺧﻮد‬
‫ﺗﺼﺮّف ﳕﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻌﺎﻟﻪ آدم ﺳﻔﻴﻬﻰ ﻛﻪ ﻣﺎل ﺧﻮد را در ﻛﺎرﻫﺎى ﺑﻴﻬﻮدﻩ ﻣﺼﺮف ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ 4.‬ﻛﺎرى را ﻛﻪ ﺟﺎﻋﻞ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺮاى او اﳒﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺮام ﻳﺎ ﰉ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﺷﺮاب ﲞﻮرد‪ ،‬ﻳﺎ در ﺷﺐ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺑﺮود‪ ،‬دﻩ ﺗﻮﻣﺎن ﺑﻪ او ﻣﻰ دﻫﻢ‪ ،‬ﺟﻌﺎﻟﻪ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﲔ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻫﺮﻛﻪ اﺳﺐ ﻣﺮا ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻨﺪم را ﺑﻪ‬
‫‪ 5.‬اﮔﺮ ﻣﺎﱃ را ﻛﻪ ﻗﺮار ﻣﻰ ﮔﺬارد ﺑﺪﻫﺪ ّ‬
‫ﻣﻌﲔ‬
‫او ﻣﻰ دﻫﻢ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ آن ﮔﻨﺪم ﻣﺎل ﻛﺠﺎﺳﺖ و ﻗﻴﻤﺖ آن ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬وﱃ اﮔﺮ ﻣﺎل را ّ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻰ ﻛﻪ اﺳﺐ ﻣﺮا ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ دﻩ ﻣﻦ ﮔﻨﺪم ﺑﻪ او ﻣﻰ دﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺼﻮﺻﻴّﺎت آن را‬
‫ﻣﻌﲔ ﳕﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ّ‬

‫‪ 6.‬اﮔﺮ ﺟﺎﻋﻞ‪ ،‬ﻣﺰد ﻣﻌﻴّﲎ ﺑﺮاى ﻛﺎر ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﭽّﻪ ﻣﺮا ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﱃ ﺑﻪ او ﻣﻰ‬
‫ﻣﻌﲔ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻛﺴﻰ آن ﻋﻤﻞ را اﳒﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺰد او را‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪارى ﻛﻪ‬
‫دﻫﻢ و ﻣﻘﺪار آن را ّ‬
‫ﻛﺎر او در ﻧﻈﺮ اﻫﻞ ِﺧﱪﻩ ارزش دارد‪ ،‬ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ 7.‬اﮔﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻴﺶ از ﻗﺮارداد‪ ،‬ﻛﺎر را اﳒﺎم دادﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﻗﺮارداد‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻮل ﻧﮕﲑد اﳒﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺰد ﺣﻘّﻰ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪8.‬ﭘﻴ ﺶ از ﺷﺮوع ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﺎﻋﻞ و ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻰ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻌﺎﻟﻪ را ﺑﺮﻫﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‬

‫ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ‬
 ‫ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ‬

‫در ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﳕﺎز او ﺑﺎ ﳕﺎز اﻣﺎم ﻳﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﳕﺎز ﻇﻬﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﳕﺎز‬
‫ﻋﺼﺮ اﻣﺎم اﻗﺘﺪا ﮐﻨﺪ‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮدن ﻣﮑﺎن ﻣﺄﻣﻮم از ﺟﺎی اﻳﺴﺘﺎدن اﻣﺎم اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‬

‫ﻣﺄﻣﻮم ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺗﮑﺒﲑة اﻻﺣﺮام را ﻗﺒﻞ ﻳﺎ ﳘﺮاﻩ اﻣﺎم ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﱪ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﮑﺒﲑ اﻣﺎم ﲤﺎم ﺷﻮد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺗﮑﺒﲑ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬

‫ﻣﺄﻣﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﮐﺎرﻫﺎی ﳕﺎز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﱳ ﺑﻪ رﮐﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮ از رﮐﻮع و ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮداﺷﱳ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﱳ‬
‫ﯽ ﺑﻌﺪ از او اﳒﺎم دﻫﺪ‪ ،‬واﮔﺮ ﻋﻤﺪا از اﻣﺎم ﺟﻠﻮﺗﺮ اﳒﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺼﻴﺖ‬
‫ﮐﺮدﻩ اﺳﺖ وﻟﯽ ﳕﺎزش ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫اﮔﺮ ﻣﺄﻣﻮم اﺷﺘﺒﺎﻫﺎ ﻗﺒﻞ از اﻣﺎم ﺳﺮ از رﮐﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ ﺑﺮدارد و ﺑﺒﻴﻨﺪ اﻣﺎم ﻫﻨﻮز در رﮐﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮرا ﺑﻪ رﮐﻮع و ﺳﺠﺪﻩ رﻓﺘﻪ و ﺑﺎ اﻣﺎم ﺳﺮ ﺑﺮدارد‪ ،‬و در اﻳﻦ ﻣﻮرد زﻳﺎد‬
‫ﺷﺪن رﮐﻮع و ﺳﺠﺪﻩ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬و ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺳﻬﻮا ﻗﺒﻞ از اﻣﺎم ﺑﻪ رﮐﻮع ﻳﺎ ﺳﺠﺪﻩ رود‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺎ اﻣﺎم ﳘﺮاﻩ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت اﮔﺮ اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪ را اﳒﺎم ﻧﺪاد‪ ،‬ﳕﺎزش ﺑﺎﻃﻞ ﳕﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﲔ ﺟﺎی ﺳﺠﺪﻩ ی ﻣﺄﻣﻮم و ﺟﺎی اﻳﺴﺘﺎدن اﻣﺎم و ﻧﻴﺰ ﻓﺎﺻﻠﻪ ی ﺟﺎی ﺳﺠﺪﻩ ﺻﻒ دوم ﺗﺎ ﭘﺎی‬
‫ﻣﺄﻣﻮﻣﲔ ﺻﻒ اول و ﻧﻴﺰ ﺑﻘﻴﻪ ی ﺻﻒ ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﻒ ﺟﻠﻮﺗﺮ‪ ،‬ﮐﻤﱰ از ﻳﮏ اﻧﺴﺎن در ﺣﺎل ﺳﺠﺪﻩ‬
‫) ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﭼﻬﺎر وﺟﺐ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ( ﺑﺎﺷﺪ‬
‫اﮔﺮ ﻣﺄﻣﻮم از ﻳﮑﯽ از ﺳﻪ ﻃﺮف ﺟﻠﻮ ﻳﺎ راﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﭗ ‪ ،‬ﺑﯽ واﺳﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﺘﺼﻞ ﻳﺎﺷﺪ ‪،‬‬
‫ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﻴﮑﻨﺪ‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ در ﺑﲔ ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ ﻗﺼﺪ ﻓﺮادی ﮐﻨﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ی ﳕﺎز را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﲤﺎم ﮐﻨﺪ‬

‫ﳘﻪ ﭼﻴﺰ درﺑﺎرﻩ ﳕﺎز‬

‫واﺟﺒﺎت ﳕﺎز ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎرﻫﺎﻳﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﳕﺎز اﳒﺎم ﺷﻮد‪ .‬واﺟﺒﺎت ﳕﺎز ‪ ۱۱‬ﻣﻮرد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻳﻦ واﺟﺒﺎت‬
‫ﺑﻪ دو ﻧﻮع رﮐﻦ و ﻏﲑ رﮐﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬واﺟﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ رﮐﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻢ ﻳﺎ‬
‫و ﭼﻪ ﺳﻬﻮا ﳕﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬واﺟﺒﺎت رﮐﻦ در ﳕﺎز ‪ ۵‬ﻣﻮرد ﺑﻮدﻩ و ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻧﻴّﺖ‪ ،‬ﺗﮑﺒﲑة اﻹﺣﺮام‪،‬‬
‫ﻗﻴﺎم )ﻗﻴﺎم در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﮑﺒﲑة اﻻﺣﺮام و ﻗﻴﺎم ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ رﮐﻮع(‪ ،‬رﮐﻮع و ﺳﺠﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﺟﺒﺎت ﳕﺎز از‬
‫اﻳﻦ ﻗﺮارﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻧﻴﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻗﺼﺪ ﻗﻠﺒﯽ اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزی ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن آوردﻩ ﺷﻮد؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﳕﺎزﮔﺰار‬
‫ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎری و ﻗﺼﺪ ﳕﺎز را ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻴﺖ در ﳕﺎز ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﻣﺜﻼ ﮐﺴﯽ ﳕﺎز را ﺑﺮای ﻏﲑ ﺧﺪا ﲞﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻼ ﳕﺎز ﳔﻮاﻧﺪﻩ اﺳﺖ؛ در ﻋﺒﺎدتﻫﺎی‬
‫دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻨﻘﺪر ﺳﺨﺖﮔﲑی در ﻣﻮرد ﻧﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﮑﺒﲑﻩ اﻻﺣﺮام ‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ ﮔﻔﱳ ﷲ اﮐﱪ در اول ﳕﺎز؛ و در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﻤﻮﻻً دﺳﺖﻫﺎ را ﺗﺎ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮔﻮﺷﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻴﺎم‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﻳﺴﺘﺎدن اﺳﺖ؛ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﳕﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻩ ﳕﺎز ﲞﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺮاﺋﺖ‪ :‬در اﺑﺘﺪای رﮐﻌﺖ ﺧﻮا ﻧﺪن ﺳﻮرﻩ ﻓﺎﲢﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬در دو رﮐﻌﺖ اول ﳕﺎزﻫﺎی ﻇﻬﺮ‪ ،‬ﻋﺼﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎ ﳘﭽﻨﲔ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮرﻩ ي دﻳﮕﺮی ﭘﺲ از ﻓﺎﲢﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﲞﺸﯽ از ﻳﮏ ﺳﻮرﻩ را ﻫﻢ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫رﮐﻮع ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻢ ﺷﺪن ﳕﺎزﮔﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﮐﻪ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﻪ زاﻧﻮ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻫﻨﮕﺎم‬
‫رﮐﻮع اذﮐﺎری را ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﷲ ﻳﺎ ﺳﺒﺤﺎن رﺑﯽ اﻟﻌﻈﻴﻢ وﲝﻤﺪﻩ‬

‫ﺳﺠﺪﻩ ‪ :‬در اﻳﻦ زﻣﺎن‪ ،‬ﳕﺎزﮔﺰار ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻒ دﺳﺖﻫﺎ و ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﭘﺎﻫﺎ را ﺑﺮ زﻣﲔ ﻣﯽ ﮔﺬارد؛ در‬
‫زﻣﺎن ﺳﺠﺪﻩ ﻧﻴﺰ اذﮐﺎری ﭼﻮن ﺳﺒﺤﺎن ﷲ ﻳﺎ ﺳﺒﺤﺎن رﺑﯽ اﻷﻋﻠﯽ وﲝﻤﺪﻩ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ذﮐﺮﻫﺎی ﺳﺠﺪﻩ و رﮐﻮع‬

‫ﺗﺸﻬﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﮔﻮاﻫﯽ دادن ﺑﺮ ﻳﮑﺘﺎ ﺑﻮدن ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﱪی ﳏﻤﺪ)ص(اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮐﺎر در رﮐﻌﺖﻫﺎی‬
‫زوج و در رﮐﻌﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪﻩ اﳒﺎم ﻣﯽﺷﻮد ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﺸﻮد‪ :‬در رﮐﻌﺖ آﺧﺮ ﳕﺎزﻫﺎی‬
‫دورﮐﻌﺘﯽ و ﭼﻬﺎررﮐﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺗﺸﻬﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻼم‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ درود ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﱪ و ﺧﺎﻧﻮادﻩاش و ﺑﺮ ﺧﻮد و ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺷﺎﻳﺴﺘﻪٔ ﺧﺪا‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﳕﺎز‪.‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ اﻳﻦ ﮐﻪ ﮐﻪ ﮐﺎرﻫﺎی ﳕﺎز ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻮدش اﳒﺎم ﺷﻮد و ﻣﺜﻼ ﺳﻼم ﳕﺎز در اﺑﺘﺪای ﳕﺎز ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاﻻت‪ :‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﯽدرﭘﯽﺑﻮدن اﺟﺰای ﳕﺎز؛ ﺑﲔ ﮐﺎرﻫﺎی ﳕﺎز ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﻮد )ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺣﺪاﮐﺜﺮ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺛﺎﻧﻴﻪ)‬

‫ﻣﺴﺘﺤﺒﺎت ﳕﺎز‬

‫ﺑﻌﺪ از رﮐﻮع‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﳕﺎزﮔﺰار ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ » :‬ﷲ اﮐﱪ« و »ﲰﻊ ﷲ ﳌﻦ ﲪﺪﻩ»‬
 ‫ﺑﻌﺪ از ﺳﺠﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﳕﺎزﮔﺰار ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ » :‬ﷲ اﮐﱪ« و »اﺳﺘﻐﻔﺮ ﷲ رﺑﯽ و اﺗﻮب اﻟﻴﻪ»‬

‫در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﺎﺳﱳ از زﻣﲔ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ ﳕﺎزﮔﺰار ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬ﲝﻮل ﷲ و ﻗﻮﺗﻪ اﻗﻮم و اﻗﻌﺪ»‬

‫ﳕﺎز ﻫﺎي واﺟﺐ‬

‫ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﳕﺎز ﻫﺎي ﻳﻮﻣﻴﻪ ﳕﺎز ﻫﺎي زﻳﺮ ﻧﻴﺰ از ﳕﺎز ﻫﺎي واﺟﺐ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‬

‫ﳕﺎز ﻃﻮاف ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻫﻔﺖ دور ﭼﺮﺧﻴﺪن ﺑﻪ دور ﮐﻌﺒﻪ ‪ ،‬ﻳﮏ ﳕﺎز دورﮐﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﳕﺎز ﻃﻮاف ﺧﻮاﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﳕﺎز ﻣﻴﺖ‪ ،‬ﳕﺎز ﻗﻀﺎي ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﳕﺎز ﻧﺎﻓﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﮑﻪ واﺳﻄﻪ ﻧﺬر و ﻗﺴﻢ و‪ ...‬واﺟﺐ ﻣﻴﮕﺮد‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺮدان اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﳕﺎز ﲨﻌﻪ و ﻋﻴﺪ ﻧﻴﺰ از ﳕﺎز ﻫﺎي واﺟﺐ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﳕﺎز آﻳﺎت در ﻣﻮاﻗﻊ زﻣﲔ ﻟﺮزﻩ‪ ،‬ﮐﺴﻮف و ﺧﺴﻮف ﺣﱵ ﺟﺰﺋﻲ و رﻋﺪ وﺑﺮق ﻣﻬﻴﺐ ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻪ واﺟﺐ و‬
‫ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻴﮕﺮدد‬

‫ﳕﺎز ﲨﻌﻪ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﮐﱪي واﺟﺐ ﲣﲑي اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﲏ ﳐﲑ اﺳﺖ از ﺑﲔ ﳕﺎز ﲨﻌﻪ و ﻇﻬﺮ ﻳﮑﻲ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﳕﺎز را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫از ﺑﲔ رﻓﱳ ﻫﺮ ﮐﺪام از ﺷﺮاﻳﻂ ﳕﺎز و ﳕﺎزﮔﺰار‬

‫ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪن وﺿﻮ‬

‫ﮔﻔﱳ آﻣﲔ ﺑﻌﺪ از ﲪﺪ‬

‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﱳ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‬

 ‫ﺧﻨﺪﻳﺪن و ﮔﺮﻳﻪ ﮐﺮدن‬

‫ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن‬

‫اﳓﺮاف از ﺟﻬﺖ ﻗﺒﻠﻪ‬

‫ﮐﻢ ﻳﺎ زﻳﺎد ﮐﺮدن ارﮐﺎن ﳕﺎز‬

‫ﲤﺎز ﻋﻴﺪﻳﻦ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻀﻮر اﻣﺎم واﺟﺐ اﺳﺖ‬

‫ﳕﺎز ﲨﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻮﮐﺪ اﺳﺖ‬

‫ﳕﺎز ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﲏ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﳕﺎز ﭼﻬﺎر رﮐﻌﱵ را دو رﮐﻌﺖ ﲞﻮاﻧﺪ‬

‫ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺐ‬
‫ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﳕﺎزﻫﺎﻳﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮای ﮐﺴﺐ ﺛﻮاب ﺑﻴﺸﱰ و ﻧﺰدﻳﮏ ﺗﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫و دوری از ﺷﻴﻄﺎن ﲜﺎ ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻳﻦ ﳕﺎزﻫﺎ ﳐﺼﻮص ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت دورﮐﻌﺖ‪ ،‬دورﮐﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﳕﺎزﻫﺎی ﻧﺎﻓﻠﻪ‬

‫ﳕﺎزﻫﺎی ﻧﺎﻓﻠﻪ از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻫﺎ ﻧﻮاﻓﻞ ﻫﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از ﻣﻬﻤﱰﻳﻦ ﳕﺎزﻫﺎی‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎی ﺷﺒﺎﻧﻪروزی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻧﻮاﻓﻞ ﻳﻮﻣﻴﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺻﺒﺢ )دو رﮐﻌﺖ(‪،‬‬
‫ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻇﻬﺮ )ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ(‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺼﺮ )ﻫﺸﺖ رﮐﻌﺖ(‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﻐﺮب )ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ(‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺸﺎء )دو‬
‫رﮐﻌﺖ( و ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺷﺐ )ﻳﺎزدﻩ رﮐﻌﺖ(‪ .‬از آﳒﺎﻳﯽ ﮐﻪ دو رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻋﺸﺎء‪ ،‬ﻳﮏ رﮐﻌﺖ ﳏﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‬
‫در ﳎﻤﻮع ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎی ﺷﺒﺎﻧﻪ روزی ‪ ۳۴‬رﮐﻌﺖ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در روزﻫﺎی ﲨﻌﻪ ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎی‬
‫ﻇﻬﺮ و ﻋﺼﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد و در ﲨﻊ ‪ ۳۸‬رﮐﻌﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎی ﺷﺒﺎﻧﻪ روزی ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﳕﺎزﻫﺎی دورﮐﻌﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﻴﺎن ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎی ﺷﺒﺎﻧﻪ روزی‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺷﺐ ﻳﺎ ﳕﺎز ﺷﺐ ﻧﺰد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از اﳘﻴﺖ ﺑﻴﺸﱰی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‬
‫و در رواﻳﺖ ﻫﺎ ﺑﺮ اﳒﺎم آن ﺗﺎﮐﻴﺪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬از ﻳﺎزدﻩ رﮐﻌﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺷﺐ‪ ۸ ،‬رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ‬
‫ﺷﺐ‪ ۲ ،‬رﮐﻌﺖ آن ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺷﻔﻊ و ‪ ۱‬رﮐﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﻧﺎﻓﻠﻪ وﺗﺮ ﲜﺎ آوردﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﳕﺎز ﺟﻌﻔﺮ ﻃﻴﺎر ﻧﻴﺰ از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان آن را از ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻫﺎ ی ﺷﺐ ﻳﺎ روز ﺣﺴﺎب‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎﻓﻀﻴﻠﺖ ﺗﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﳕﺎز روز ﲨﻌﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮآﻣﺪن آﻓﺘﺎب ذﮐﺮ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﳕﺎز ﭼﻬﺮ رﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ و دو ﺳﻼم دارد‪.‬ﳕﺎز ﻏﻔﻴﻠﻪ‬

‫ﳕﺎز ﻏﻔﻴﻠﻪ از دﻳﮕﺮ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﲔ ﳕﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎء ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﳕﺎز‪ ،‬از ﳕﺎز ﻣﻐﺮب ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﺧﯽ ﻣﻐﺮب از ﺑﲔ ﺑﺮود‪ .‬اﻳﻦ ﳕﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و دﺳﺘﻮر ﳐﺼﻮص ﺧﻮد را دارد‬

‫ﳕﺎز ﲢﻴﺖ ﻣﺴﺠﺪ‬

‫َﲢﻴّﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺳﻼم اﺳﺖ و ﳕﺎز ﲢﻴﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﳕﺎزی دورﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﲢﻴﺖ و اﺣﱰام ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻳﮏ ﳕﺎز دورﮐﻌﺘﯽ واﺟﺐ )ﻣﺜﻼ ﳕﺎز ﺻﺒﺢ( را ﻫﻢ‬
‫ﲞﻮاﻧﺪ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﳕﺎز ﻫﻢ ﳕﺎز ﺻﺒﺢ و ﻫﻢ ﳕﺎز ﲢﻴﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﳏﺴﻮب ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﳕﺎز اﻳﺎم ﻫﻔﺘﻪ‬

‫از دﻳﮕﺮ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ رواﻳﺎت و ﺑﺮ اﺳﺎس دﺳﺘﻮر ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ در ﻃﻮل اﻳﺎم ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ﻫﺮ روز ﻫﻔﺘﻪ دو ﳕﺎز ﳐﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﮏ ﳕﺎز ﺑﺮای ﺷﺐ ان‬
‫روز و ﻳﮏ ﳕﺎز ﺑﺮای ﳘﺎن روز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﳕﺎز ﻋﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ‬

‫ﻳﮑﯽ دﻳﮕﺮ از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در روز ﻋﻴﺪ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﳕﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ‬
‫ﻳﮏ ﻇﻬﺮ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﳕﺎز وﺣﺸﺖ‬

‫ﻳﺎ ﳕﺎز ﺷﺐ اول ﻗﱪ‪ ،‬از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دو رﮐﻌﺖ دارد و در ﺷﺐ اول ﻗﱪ ﺑﺮای ﻣﻴﺖ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﳕﺎز اﻣﻮات‬

‫از دﻳﮕﺮ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای درﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﳕﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﳕﺎز زﻳﺎرت ﻣﻌﺼﻮﻣﲔ‬

‫ﺑﻪ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ زﻳﺎرت ﻣﻌﺼﻮﻣﲔ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﮐﺪام آداب‬
‫ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‪.‬‬
 ‫ﳕﺎز ﭼﻬﺎردﻩ ﻣﻌﺼﻮم‬

‫از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام آداب ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد و ﺑﺮﺧﯽ دو رﮐﻌﺘﯽ و ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﭼﻬﺎر رﮐﻌﺘﯽ و ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺶ رﮐﻌﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﳕﺎز اﻣﺎم زﻣﺎن‬

‫از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﳕﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ اﺳﺖ و آداب ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد‬

‫ﳕﺎز ﻫﺪﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﲔ‬

‫از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ آن را ﲜﺎ آوردﻩ و ﺛﻮاب آن را ﺑﻪ ﻣﻌﺼﻮﻣﲔ ﻫﺪﻳﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﳕﺎز اﺳﺘﻐﺎﺛﻪ‬

‫‪.‬‬ ‫از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دو رﮐﻌﺘﯽ‬

‫ﳕﺎز آﻣﺮزش ﮔﻨﺎﻫﺎن‬

‫از دﻳﮕﺮ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ ﲞﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪن ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﳕﺎز دو رﮐﻌﺘﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﳕﺎز ﺷﮑﺮ‬

‫از ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪن ﻧﻌﻤﺖ ﻳﺎ دﻓﻊ ﺑﻼ ﺧﻮاﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‬

‫از دﻳﮕﺮ ﳕﺎزﻫﺎی ﻣﺴﺘﺤﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آن ﻫﺎ در ﲤﺎم ﻣﺎﻩ ﻫﺎ ﻣﺸﱰک ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺮای ﻫﺮ‬
‫ﻣﺎﻩ و ﳘﭽﻨﲔ روزﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ آن ﻣﺎﻩ آداب ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺗﻴﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و آزﻣﻮن اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ‬

‫ﻓﺮوع دﻫﮕﺎﻧﻪ دﻳﻦ‬

‫اﳕﺎز )ﳕﺎز ﻳﻮﻣﻴﻪ ﮐﻪ ‪ ۵‬ﺑﺎر در روز و ‪ ۱۷‬رﮐﻌﺖ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

 ‫روزﻩ‬

‫ﺣﺞ‪ :‬از ﻣﻬﻤﱰﻳﻦ ﻓﺮوع دﻳﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ داﺷﱳ ﺷﺮاﻳﻄﯽ ﻣﮑﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻫﻪ اول ذی‬
‫اﳊﺠﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪاﳊﺮام در ﻣﮑﻪ رﻓﺘﻪ و ﳎﻤﻮﻋﻪ ای از اﻋﻤﺎل ﻧﻴﺎﻳﺸﯽ را اﳒﺎم دﻫﻨﺪ‬

‫ﻴﻌﺖ ﺑﻪ‬ ‫زﮐﺎت‪ :‬از دﺳﺘﻮرات اﺳﻼﻣﻴﺴﺖ و در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﯽ‬

‫وﺟﻮد ﻣﯽآورد‪ ،‬آن ﻫﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﻬﻞ و ﺳﺎدﻩ؛ ﻳﻌﻨﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﺎر ﮐﻤﯽ اﳒﺎم ﻣﯽدﻫﺪ و ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﮐﺎر ﺑﻴﺸﱰ را اﳒﺎم ﻣﯽدﻫﺪ و ﳏﺼﻮل را ﻣﻔﺖ و راﻳﮕﺎن در اﺧﺘﻴﺎر اﻧﺴﺎن ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫ﺑﲔ ﻓﻘﻴﻬﺎن‪ ,‬زﻛﺎت‪ ,‬ﺑﺮﻧُﻪ ﭼﻴﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻼت‪ :‬ﮔﻨﺪم‪ ,‬ﺟﻮ‪ ,‬ﺧﺮﻣﺎ و ﻛﺸﻤﺶ‪ .‬در داﻣﻬﺎ‪:‬‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ,‬ﺷﱰ و ﮔﺎو‪ .‬در ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻰ‪ :‬ﻃﻼ و ﻧﻘﺮﻩ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﱪ از ﻣﻴﺰان ﻫﺮ ﻳﮏ ﮐﻠﻴﮏ ﮐﻨﻴﺪ‬

‫ﲬﺲ‪ :‬ﻳﮑﯽ از اﻧﻮاع ﻣﺎﻟﻴﺎتﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت‬
‫اﺳﺖ ُ◌◌ُ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻟﯽ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺛﺮوت و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﻨﻴﻪ ﻣﺎﻟﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ وﺿﻊ ﺷﺪﻩ ُ‬
‫ﻣﻴﺎن ﲬﺲ و زﮐﺎت اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻣﻬﻢ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ زﮐﺎت ﺟﺰء اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﳏﺴﻮب‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﺼﺎرف آن ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﳘﲔ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﲬﺲ از ﻣﺎﻟﻴﺎت ﻫﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﳐﺎرج دﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﮔﺮداﻧﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎﻩ از آن‬
‫ﺗﺄﻣﲔ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﲬﺲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻳﺎ ﳕﺎﻳﻨﺪﻩ آن ﲢﻮﻳﻞ داد‬

 ‫ﲬﺲ در ﻫﻔﺖ ﻣﻮرد اﺳﺖ‪ :‬ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺟﻨﮕﻲ‪ ،‬ﮔﻨﺞ‪ ،‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﺟﻮاﻫﺮ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﻏﻮاﺻﻲ از درﻳﺎ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ از ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺷﺨﺺ و ﻧﻔﻘﻪ ﺧﻮاراﻧﺶ ﺳﺮاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﳐﻠﻮط ﺷﺪن ﺣﺮام ﺑﺎ ﺣﻼل‬
‫ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﲤﻴﺰ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ ﮐﻪ زﻣﻴﲏ را از ﻣﺴﻠﻤﺎن ﲞﺮد‬

‫ﺟﻬﺎد ‪ :‬ﺟﻬﺎد اﮐﱪ ﮐﻪ در ﺣﻮزﻩ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﱐ از ﲨﻠﻪ ﻣﺒﺎزرﻩ ﺑﺎ اﻣﻴﺎل ﻧﻔﺴﺎﱐ و ﺟﻬﺎد اﺻﻐﺮ ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺶ‬
‫در دﻓﺎع از دﻳﻦ اﺳﻼم و ﮔﺴﱰش ﻗﻠﻤﺮو دﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫‪ -‬ﺑﻪ ﻗﺪر ﻛﻔﺎﻳﺖ ‪ -‬ﺑﻪ اﳒﺎم آن‬ ‫اﻣﺮ‬

‫اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ ,‬از دﻳﮕﺮان ﺳﺎﻗﻂ ﻣﻰ ﺷﻮد‪ .‬و اﮔﺮ ﳘﻪء اﻓﺮاد آن را ﺗﺮك ﻛﺮدﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آن‬
‫‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬

‫ﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‬ ‫اﻣﺮ‬

‫ﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮاﻳﻂ واﺟﺐ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﺒﻮد آن ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫اﻣﺮ‬
‫‪:‬‬ ‫ﺗﮑﻠﻴﻒ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻣﺮ ﻳﺎ ﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ دﻳﮕﺮی اﳒﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ را ﺗﺮک ﮐﺮدﻩ‪،‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮﮐﺲ ﳕﯽداﻧﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﻪ او اﳒﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﺣﺮام اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺟﻠﻮﮔﲑی واﺟﺐ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﯽ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺪﻫﺪ اﻣﺮ ﻳﺎ ﯽ او ﺗﺎﺛﲑ دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ ﻣﯽداﻧﺪ ﺗﺎﺛﲑ‬

‫ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر اﺻﺮار ﺑﺮ اداﻣﻪ ﮐﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺪﻫﺪ ﮔﻨﺎﻫﮑﺎری ﺑﻨﺎی ﺗﺮک ﻋﻤﻞ را دارد و دوﺑﺎرﻩ ﺗﮑﺮار ﳕﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار ﳕﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﯽ واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮ ﯽ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺿﺮر ﺟﺎﻧﯽ ﻳﺎ آﺑﺮوﻳﯽ ﻳﺎ ﺿﺮر ﻣﺎﻟﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﮑﺎن و ﳘﺮاﻫﺎن‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮﻣﻨﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‬ ‫ﻣﺮاﺗﺐ‬

‫ﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‪ ،‬ﻣﺮاﺗﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭘﺎﻳﲔﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫ﺑﺮای‬
‫ﺷﻮد؛ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪی ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ و آن ﻣﺮاﺗﺐ ﭼﻨﲔ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﮐﺎر ﻃﻮری ﻋﻤﻞ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﳒﺎم آن ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺎ او اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺜﻞ‬
‫اﻳﻨﮑﻪ از او روﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﭼﻬﺮﻩ ﻋﺒﻮس ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ او رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﯽ ﺑﺎ زﺑﺎن؛ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ واﺟﺒﯽ را ﺗﺮک ﮐﺮدﻩ دﺳﺘﻮر دﻫﺪ ﮐﻪ واﺟﺐ را ﺑﻪ ﺟﺎ آورد و ﺑﻪ‬ ‫اﻣﺮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر دﺳﺘﻮر دﻫﺪ ﮐﻪ ﮔﻨﺎﻩ را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از زور‪ ،‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﲑی از ﻣﻨﮑﺮ و ﺑﺮﭘﺎﻳﯽ واﺟﺐ؛ ﻳﻌﻨﯽ زدن ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر )ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻓﺘﻮای آﻳﺖ ﷲ‬
‫ﯽ زﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﯽ از ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺑﺮ ﭼﻴﺰی‬ ‫ﺧﺎﻣﻨﻪ اي ﻣﻮاردی‬
‫اﮔﺮ در ﺳﺮزﻣﻴﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ دارای ﻧﻈﺎم و ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﻀﻪ اﺳﻼﻣﯽ اﳘﻴﺖ دادﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ اذن ﺣﺎﻛﻢ و ﻣﺴﺌﻮﻟﲔ ذﻳﺮﺑﻂ و ﭘﻠﻴﺲ ﳏﻠﯽ و دادﮔﺎﻫﻬﺎی ﺻﺎﱀ دارد)‬

‫ﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‬ ‫اﺣﮑﺎم‬

‫ﯽ‬ ‫ﯽ‬ ‫ﻓﺮاﮔﲑی ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻼف ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﯽاش ﺑﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ ﺗﮑﺮار ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ‬

‫ﯽ او در ﺣﻀﻮر ﲨﻊ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﯽ‪ ،‬اﮔﺮ اﳒﺎم دﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬آن‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﺪ ﻳﺎ‬
‫ﯽ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﲔ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫ﻋﻤﻞ را ﺑﻄﻮر آﺷﮑﺎر اﳒﺎم ﻣﯽدﻫﺪ ﺟﺎﻳﺰ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﺣﺘﻴﺎط واﺟﺐ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى را ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ آن ﺑﺮاى ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﱪ و ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ]او[‬
‫و ﻳﺘﻴﻤﺎن و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن و در راﻩﻣﺎﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪...‬‬

‫ﺗﻮﱄ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دوﺳﺖ داﺷﱳ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﳏﺒﺖ آﻧﺎن را در دل داﺷﱳ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﱪي‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﯽ ﺑﻴﺰاری و دوریﺟﺴﱳ از دﴰﻨﺎن ﺧﺪا و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ او و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزﻩ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰى را ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ آن ﺑﺮاى ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﱪ و ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ]او[‬
‫و ﻳﺘﻴﻤﺎن و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن و در راﻩﻣﺎﻧﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪...‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺮﺗﻴﻂ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و آزﻣﻮن اﺳﺘﺨﺪا‬

‫زﮐﺎت‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﲔ ﻓﻘﻴﻬﺎن‪ ,‬زﻛﺎت‪ ,‬ﺑﺮﻧُﻪ ﭼﻴﺰ واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬در ﻏﻼت‪ :‬ﮔﻨﺪم‪ ,‬ﺟﻮ‪ ,‬ﺧﺮﻣﺎ و ﻛﺸﻤﺶ‪.‬‬
‫در داﻣﻬﺎ‪ :‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ,‬ﺷﱰ و ﮔﺎو‪ .‬در ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻰ‪ :‬ﻃﻼ و ﻧﻘﺮﻩ‪.‬‬

‫در ﻏﻼت ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ,‬اﮔﺮ ﭘﺲ از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن‪ ,‬ﺑﻪ ﻧﺼﺎب ﻻزم‪ ٢٨٨ :‬ﻣﻦ ﺗﱪﻳﺰ و ‪ ٤٥‬ﻣﺜﻘﺎل ﻛﻢ‪,‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٨٤٧/٢٠٧‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﺮﺳﺪ‪ ,‬ﻗﺎﻧﻮ‬
‫وﺟﻮب زﻛﺎت‪ ,‬ﻛﻪ در ﮔﻨﺪم وﺟﻮ‪ ,‬وﻗﺖ ﺑﺴﱳ داﻧﻪ‪ ,‬در ﺧﺮﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎم زرد‪ ,‬ﻳﺎ ﻗﺮﻣﺰ ﺷﺪن و در ﻛﺸﻤﺶ‬
‫‪.‬‬
‫زﻛﺎت ﻏﻼت ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ‪ ,‬آﺑﻴﺎرى ﺷﺪﻩ از آب ﺑﺎران‪ ,‬ﻳﺎ رودﺧﺎﻧﻪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﻟﻮ‪ ,‬ﻳﺎ ﻣﻮﺗﻮر و‪ ...‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺲ از ﲨﻊ آورى ﳏﺼﻮل و ﻛﺴﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ‪ ,‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫در ﻫﺮﻳﻚ از داﻣﻬﺎى ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ‪ ,‬ﻧﺼﺎب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اى اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﭘﻨﺞ ﻧﺼﺎب ﮔﺎو دو ﻧﺼﺎب و ﺷﱰ‬
‫‪ ١٢‬ﻧﺼﺎب دارد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ اﮔﺮ در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﭽﺮﻧﺪ و ﳘﻪ ﺳﺎل‪ ,‬رﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ و در ﲤﺎم‬
‫‪.‬‬

‫در ﭘﻮﳍﺎى از ﺟﻨﺲ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮﻩ ﺳﻜﻪ ﺧﻮردﻩ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻧﺼﺎب ﻻزم‪ ,‬ﻛﻪ در ﻃﻼ‪ ,‬ﻧﺼﺎب ﳔﺴﺖ آن‬
‫ﺑﻴﺴﺖ و ﻧﺼﺎب دوم آن ﭼﻬﺎر ﻣﺜﻘﺎل و در ﻧﻘﺮﻩ ﻧﺼﺎب ﳔﺴﺖ آن‪ ١٠٥ ,‬و ﻧﺼﺎب دوم آن ‪٢١‬‬
‫ﻣﺜﻘﺎل اﺳﺖ‪,‬ﺑﺮﺳﻨﺪ و در ﲤﺎم ﺳﺎل‪ ,‬از آ ِن ﻣﺎﻟﻚ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‪ ...‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻟﻚ )‪٥/٢‬‬
‫زﻛﺎت‪ ,‬ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﯽ اﺳﻼﻣﯽ‬

‫در اﻳﻦ ﭘﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﻬﻤﱰﻳﻦ ﮐﺘﺐ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﮐﺘﺐ ﻣﺮﺟﻊ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻪ در ﻫﻢ در‬
‫آرﻣﻮن ﻫﺎی اﺳﺘﺨﺪاﻣﯽ ﭼﻪ در ﲞﺶ ﻣﻌﺎرف و ادﺑﻴﺎت و ﲞﺶ ﮐﺘﺎﺑﺪاری ﺳﻮﻻت ﻣﺘﻌﺪدی از اﻳﻦ ﲞﺶ‬
‫آوردﻩ ﻣﻴﺸﻮد و ﳘﭽﻨﲔ در ﲞﺶ ﻣﺼﺎﺑﻪ ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ دوﺳﺘﺎن ﺳﻮﻻﺗﯽ ﻣﺘﺪاوﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﲞﺶ‬
‫ﲣﺼﺼﯽ از اﻳﻦ ﲞﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪﻩ ﻣﻴﺸﻮد‬

‫ﮐﺘﺐ ارﺑﻌﻪ ﺷﻴﻌﻪ‬

 ‫‪. ۱‬اﻟﮑﺎﻓﯽ ﮔﺮداوری ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻠﻴﻨﯽ در ﺳﻪ ﲞﺶ اﺻﻮل)رواﻳﺎت اﻋﺘﻘﺎدي(‪ ،‬ﻓﺮوع)رواﻳﺎت ﻓﻘﻬﻲ( و‬
‫روﺿﻪ)اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ)‬

‫‪ . ۲‬ﻣﻦ ﻻﳛﻀﺮاﻟﻔﻘﻴﻪ ﮔﺮداوري ﳎﻤﻮﻋﻪ اﺣﺎدﻳﺚ در ﺷﺶ ﺟﻠﺪ در ﺑﺎب ﺣﻼل و ﺣﺮام و ﳎﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﲔ‬
‫ﺷﺮﻋﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق‬

‫‪ . ۳‬ﺗﺬﻫﻴﺐ اﻻﺣﮑﺎم اوﻟﲔ ﮐﺘﺎب ﺷﻴﺦ ﻇﻮﺳﻲ ﮐﻪ ﳎﻤﻮﻋﻪ اﺣﺎدﻳﺜﻲ از ﻓﺮوع دﻳﻦ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‬

‫‪ . ۴‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر ﰲ ﻣﺎ اﺧﺘﻠﻒ ﻣﻦ اﻻﺧﺒﺎر اوﻟﲔ ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻪ اﳊﺪﻳﺜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرض در‬
‫اﺧﺒﺎر ﺣﺪﻳﺜﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‬

‫ﲪﺎﺳﻪ ﺣﺴﻴﲏ ﮐﻪ ﳎﻤﻮﻋﻪ ﺳﺨﻨﺮاﱐ ﻫﺎ و ﻳﺎداﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﻄﻬﺮي در ﺑﺎرﻩ واﻗﻌﻪ ﮐﺮﺑﻼ و ﲢﺮﻳﻔﺎت ﺗﺎرﳜﻲ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻟﻴﺴﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺘﺐ ﻣﻄﻬﺮی و داﻧﻠﻮد ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺘﺎب ﻫﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﮐﻠﻴﮏ ﮐﻨﻴﺪ‬
 ‫ﺗﻔﺴﲑ اﳌﻴﺰان از ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﮐﻪ در ‪ ۲۰‬ﺟﻠﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﺗﺎﻟﻴﻒ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﻮﺳﻮي ﳘﺪاﱐ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺮﲨﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ اﺻﻮل ﻓﻠﺴﻔﻪ و روش رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﳔﺴﺘﲔ‪ ،‬و ﻳﮑﯽ از‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎﻳﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻓﻠﺴﻔﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻳﮑﺮدﻫﺎی ﺣﮑﻤﺖ ﻓﻠﺴﻔﯽ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ و ﻓﻠﺴﻔﻪٔ ﺟﺪﻳﺪ ﻏﺮﺑﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪاﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺎ ﳘﮑﺎري ﻣﻄﻬﺮي ﺗﺎﻟﻴﻒ ﺷﺪﻩ‪.‬‬

‫رﺳﺎﻟﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﺒﻞ از دﻧﻴﺎ در دﻧﻴﺎ و ﺑﻌﺪ از دﻧﻴﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﮐﺘﺎب ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﻴﺎﻳﻲ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﺎ‬
‫ﻧﺎم »اﻧﺴﺎن از آﻏﺎز ﺗﺎ اﳒﺎم« ﺗﺮﲨﻪ ﺷﺪﻩاﺳﺖ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﻣﻔﻴﺪ از ﻋﻮاﱂ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻣﺎدﻩ‪ ،‬ﻣﺜﺎل و ﻋﻘﻞ ﻣﻄﺮح‬
‫ﮐﺮدﻩ و ﭘﲑاﻣﻮن ﺷﺒﻬﺎت و دﻏﺪﻏﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ﻻزم اراﺋﻪ ﮐﺮدﻩاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪاﻳﻪ اﳊﮑﻤﻪ از ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ دورﻩ ﺗﺪرﻳﺲ ﻓﺸﺮدﻩ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺮای دوﺳﺘﺪاران ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﯽ‬
‫در ﻗﻢ و ﺳﭙﺲ داﻧﺸﮕﺎﻩﻫﺎی ﮐﺸﻮر ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﳊﮑﻤﻪ از ﻋﻼﻣﻪ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺮای ﺗﺪری ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺑﻴﺸﱰ‪ ،‬ﻋﻤﻘﯽ اﻓﺰون ﺗﺮ و‬
‫ﺳﻄﺤﯽ ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﻟﻐﺪﻳﺮ از ﻋﻼﻣﻪ اﻣﻴﲏ در ‪ ۲۰‬ﺟﻠﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﰊ ﮐﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﲝﺚ آن ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ در دﻳﺪ اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ‬
‫ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﺎﻟﻴﻒ اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ‪ ۱۰‬ﻫﺰار ﮐﺘﺎب را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻫﺰار‬
‫ﮐﺘﺎب ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﮑﺮر داﺷﺘﻪ!‬

‫اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﳎﻤﻮﻋﻪای از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و اﻧﺪرزﻫﺎی اﻣﺎم ﻋﻠﻲ)ع( ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺪ رﺿﻲ ﮔﺮداوري‬
‫ﺷﺪﻩ‬

‫ﮐﺘﺎب ﺻﺤﻴﻔﻪ ﺳﺠﺎدﻳﻪ‪ ،‬ﳎﻤﻮﻋﻪای از دﻋﺎﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺟﺎت اﻣﺎم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ‬
‫اﳊﺴﲔ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ »اﳒﻴﻞ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ« و »زﺑﻮر آل ﳏﻤﺪ« و »اﺧﺖ اﻟﻘﺮآن« ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺮوف‬
‫اﺳﺖ‬

‫ﮐﺘﺎب اﻟﺘﺒﻴﺎن اﳉﺎﻣﻊ ﻟﻌﻠﻮم اﻟﻘﺮآن ﻳﺎ اﻟﺘﺒﻴﺎن ﻓﯽ ﺗﻔﺴﲑاﻟﻘﺮآن ﺗﻔﺴﲑي از ﻗﺮآن ﺗﺎﻟﻒ ﺷﻴﺦ ﻇﻮﺳﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﻋﺮﰊ و در ‪ ۱۰‬ﺟﻠﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺴﲑ در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮی ﻗﻤﺮی ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪﻩاﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺗﻔﺴﲑ ﺗﺒﻴﺎن ﳔﺴﺘﲔ ﺗﻔﺴﲑ ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻴﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﲤﺎم ﻣﺒﺎﺣﺚ و ﻋﻠﻮم ﻗﺮآﱐ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻔﺴﲑ‬
‫ﻳﮑﯽ از اﺻﻴﻞﺗﺮﻳﻦ و ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳﲑ ﺑﻪ ﴰﺎر ﻣﯽآﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺎﺧﺬ اﺻﻠﯽ ﺑﺴﻴﺎری از ﺗﻔﺎﺳﲑ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ‬

‫اﻷﺑﻮاب ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ رﺟﺎل ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﯽ‬