FİLTRELER

Uzun zamandır planladığım bir çalışmaydı, umarım herkes için güzel bir kaynak olur.

Piponun kullanım tarihçesi yüzyıllarca eskiye dayanmaktadır. Bu geçen yüzyıllar boyunca

pipolar ihtiyaç ve beklentilere göre değişiklikler geçirmiştir. Bu değişiklerin en başında da
filtre kullanımı gelmektedir. Bu yazımda filtre nedir, neden kullanılır ve nelere dikkat
etmeliyiz gibi merak ettiğimiz sorularımıza yanıt bulmaya çalışacağım.

İlk konumuz filtrenin kullanım amacını anlamak ve tercihlerimizi buna göre yapmak olacak
olup devamında filtre türlerini ve yaygınlığı ile kullanıma etkilerini değerlendireceğim.
Umarım keyifle okuyacağınız kaynak niteliğinde bir yazı yazabilirim.

Filtre neden kullanılır?

Filtre kullanımının günümüzde gerçek tercih sebebi tabi ki sağlık içindir. Tütün ve tütün
mamullerinin tamamının insan sağlığına zararlı olduğu tıbben kanıtlanmıştır. Bu zararları
minimize etmek için filtre kullanılmaktadır.

Peki herkes aynı sebeple mi filtre kullanıyor?

Filtre kullanımının temel sebebi sağlık olmakla birlikte farklı sebeplerle de filtre kullanımı
tercih edilebiliyor.

• Pipo sulanma yapıyor (temel sebebi hatalı dolum ya da temperleme) filtre tütün suyunun
ağzıma gelmesi engelliyor, nemi çekiyor olması tercih edildiği oluyor.

• İçtiğim tütün çok ağır, içemiyorum, filtreden geçen tütünün tadını daha çok seviyorum.
(Filtreden duman zararlı maddeleri filtrelediği gibi aynı zamanda dumandaki nikotini
azaltıyor, tütünün sertliğini düşürüyor ve aroma kaybına da sebep veriyor, hangi tür filtre
kullanırsanız kullanın bu konuda değişiklik olmayacaktır. Bir tek metal filtreler bunu
yapamaz). Sağlık sebebinden sonra filtre kullanımının tercih edildiği en yaygın kullanım
amacıdır.

Neden bazıları filtresiz pipo içiyor, doğrusu filtresiz pipo içmek mi?

Filtresiz pipo içmek tamamen bir tercih meselesidir. Doğrusunun filtresiz pipo içmek
olduğu düşüncesi tamamen bir algı yanlışlığıdır. Pipo bir keyif aracıdır ve herkes istediği
şekilde keyif almakta özgürdür. Sağlık olarak kendinizi düşünüp düşünmemek ise sizin
kararınızdır. Ancak filtresiz pipo içenlerin genel savunması zaten ciğerime çekmiyorum
olacaktır ki bende de aynı yanıt var 😀. Ancak filtresiz pipo tercih edilmesinin temel sebebi
tütünün sertlik, nikotin ve tat kaybı yaşamadan keyfini sürmektir.
FİLTRE ÇEŞİTLERİ

Filtre çeşitlerini fiziksel kullanım alanına göre iki farklı çeşit olarak alacağız.

1. Tüp Filtreler: Ağızlık ile ağaç arasına takılan tüm türleri bu başlık adında
adlandıracağım.
2. Hazne İçi Filtreler: Hazne içerisine konulan tüm çeşitleri bu isim altında ekliyoruz.

1. Tüp Filtreler:

Günümüzde en yaygın ve tercih edilen filtre çeşidi aktif karbondan (genel kullanım artık
sadece karbon filtre olmuştur) yapılan tüp şeklindeki filtrelerdir. Ancak bu filtre çeşidi
dışında da filtreler mevcuttur. Bildiğim tüm türleri aşağıda yazacağım.

1. Karbon filtre

2. Balsa ağacı filtre

3. Kağıt filtre

4. Metal filtre

5. Akça ağacı filtre

6. Lületaşı filtre

7. Falcon tipi pipolar için pamuk veya keçe filtreler

8. …

9. …

Şu an aklıma gelmeyen ama sizlerin ilave etmek isteyeceği filtre türü olmasına karşın 8 ve
9 madde boş bırakılarak yazılmıştır.

Karbon filtreler

Aktif karbon olarak adlandırılan malzemenin minik granüller halinde tüp şeklinde sarılmış
kağıt kutu içerisine konulması ile filtre çeşididir. Aktif karbon odun, kömür, hindistancevizi
gibi maddelerin çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilir.

Karbon filtre üreten dünya çapında birçok işletme mevcuttur, genel olarak hepsi aynı
kalitede diyebiliriz.

Karbon filtreler ölçüsel olarak 2 farklı şekilde üretilmektedir.

1. 9mm çaplı

2. 6mm çaplı
9mm karbon filtreler: Genel olarak markadan markaya ufak farklılıklar ölçülerde değişikler
olabiliyor.

9mm olarak adlandırılsa da gerçek çapı 8,10 - 8,20 mm uzunluğu 35,6 - 35,8 mm’dir.

Burada dikkat edilmesi gereken temel konu, kağıt tüp olarak hazırlanan filtrelerin alt üst
kısmında kapakları bulunur. Genel olarak bunlardan biri plastik diğeri seramik malzemeden
olmaktadır. Filtrenin plastik kapaklı kısmı ağızlıkta bulunan tendon içine girecek taraftır.
Seramik kapaklı taraf ısıya karşı daha dayanıklı olması sebebiyle ağaç tarafında
bulunmalıdır.

6mm karbon filtreler: Filtre konusunda bir yazı hazırlamama temel sebep 6mm karbon
filtreler olmuştur. Çünkü bu filtre çeşidinde kesinlikle bir standart bulunmamaktadır. Bu
nedenle değerlendirmemi madde madde marka bazlı ve piyasaya çıkış sırası ile yazacağım.

1. Denicotea 6mm karbon filtre: Bildiğim ve kullanmaya çalıştığım ilk üretilen 6mm
karbon filtredir. Ancak pipo kullanımı için tercih edilmemesi gereken bir markadır. Filtrenin
tüp yapısının içerisine koymuş oldukları karbon granüllerinin sıklığı ve ufaklığı sebebiyle
filtre içinden neredeyse hava akışı sıfır durumdadır. Duman gelmiyor diye bir daha elinize
sürmek istemezsiniz. Ölçüleri: çap 6,23 mm, uzunluk 39,5 mm. Bu ölçülerin dezavantajı
bulunmaktadır. Çoğu pipo üreticisi markalar 9mm filtre boylarını standart bir ölçüsü olması
nedeniyle 6mm filtreli pipoların filtre kanalı ölçüsünüde 9mm gibi standart yapmalarıdır.
Hatası ise ağaç içerisine açmış olduğu filtre taktığımız shank kısmındaki filtre kanalının
uzunluğunun hesabını 35,6mm 9mm karbon filtre mantığı ile yapmaktadır. Ancak bu
markanın filtre uzunluğu 39,5mm olması sebebiyle filtre takıldığında tenon+filtre kanalı
uzunluk toplamı filtrenin uzunluğundan kosaağızlık ağaç kısma oturmayacaktır. Düz billard
kesim pipolarda uzunluk sorunu çözülebiliyor ama bent eğimli pipolarda duman deliği
hava kanalı filtrenin uzunluğu nedeniyle altta olması gerekirken yan tarafına gelmektedir
ve duman çekimi hiçbir şekilde gerçekleşmemektedir. Bu sebeplerle kesinlikle bu filtreden
uzak durun!
2. White Elephant 6mm karbon filtre: Filtrenin karbon granülleri açısından üretimi çok
doğrudur, kesinlikle dumanın çekimini ekstra olarak etkilememektedir (tüm filtreler duman
çekimini azaltmaktadır, bu sebeple ağaç kısmına açılan duman deliği filtresizlere göre daha
geniştir). Ölçüleri çap 6,25 mm uzunluk 40,2 mm’dir. Karbon granülleri açısından sorunsuz
iken ölçüsel olarak birebir ‘’DENICOTEA’’ markanın hataları ile karşılaşıyorsunuz.

3. Savinelli 6mm karbon filtre: 6mm filtrelerin dünyaya yayan marka diyebiliriz, satıştaki
olan pipolarının büyük bir çoğunluğu 6 mm filtrelidir. Ancak karbon filtre olmadan önce
balsa filtre ile kullanılmaktaydı. 6 mm karbon filtrelerin en ideal boyutlusu olanı diyebilirim.
İçimi olarak herhangi bir sıkıntısı yok ama shankta ki filtre kanalında bazen uzun
gelmektedir. Pipoya göre değişiyor. Bent pipo kullanımlarında duman deliği filtrenin
üzerine denk geliyor bu sebeple de duman gelişini olumsuz etkiliyor. Ölçüleri çap 6,25 mm
uzunluk 37,3 mm’dir. Her üretilen 6mm filtre bir öncekinin eksiklerini kapatıyor diyebiliriz.

4. Vauen 6mm karbon filtre: Vauen bir Alman markalıdır ve filtrelerde karbon filtre
kullanımını dünyada yaygın hale getiren markadır. 6mm karbon filtre üretimini Savinelliden
sonra yapmıştır. İçimsel olarak White Elephant ve Savinelli ile aynı kalitededir. Ancak ölçüleri
biraz daha farklıdır, hem artısı hem eksileri bulunmaktadır. Uzunluk olarak diğer filtrelerden
kısa olması nedeniyle bent pipolarda kullanmak için idealdir. Ancak düz pipolarda filtrenin
boyunun kısa olması sebebiyle boyu tendondan birkaç mm dışarıda kalmaktadır. Ağızlıktan
filtreyi çıkarmak için temizleme çubuğu kullanmanız gerekiyor. Ölçüleri çap 6,25 mm
uzunluk 27,0 mm’dir.

Balsa filtreler

Adından anlaşılacağı üzere Balsa ağacından yapılmaktadır. Bu ağaç hem yumuşak bende
dokusal olarak sünger gibidir. Tırnağız ile bile bu ağaçtan parça koparabilirsiniz. Bu dokusal
yapısı sayesinde ayrıca sulanma karşısında karbon filtrelere göre daha çok nemi
emmektedir. Ancak sağlık açısından dumandaki zararları maddeleri karbon filtreler kadar
engelleyemez. Bu sebeple günümüzde birçok pipo üreticisi ürettiği pipoları karbon filtre
ölçülerine göre üretmeyi tercih etmektedir.

Balsa filtrelerde karbon filtreler gibi çap bakımından iki ayrı ölçüye sahiptir. 6mm ve 9mm
çap olarak adlandırılan iki farklı ölçüsü bulunmaktadır. Balsa filtre olarak ülkemizde iki
marka yaygın bulunmaktadır. Bunlardan biri Şahin pipo diğeri Savinelli pipodur. Ancak
daha basit olarak elde etme imkanınız var. Birçok yapı markette çıta bölümlerinde balsa
ağacından çıtalar bulunmaktadır. Bunlardan alarak falçata gibi keskin bir nesne ile
istediğimiz ölçüde kesip kullanabilirsiniz.

Kağıt filtreler

Genel olarak filtresiz pipolar için kullanılıyor ama Mısır koçanı pipolarda da çok yaygındır.
Ayrıca birkaç pipo markasıda kendi pipoları için özel olarak kağıt filtrede üretmiştir.
Kullanım amacı diğer 2 filtre türüyle tamamen aynıdır. Ancak sağlamakta olduğu fayda
diğer ikisi kadar iyi değildir. O zaman kullanılmasının temel avantajının hazne dibinde ki kül
ve tütün parçalarının dumanla birlikte ağzımıza gelmesini engellemek olduğunu
söyleyebiliriz.

Genel üretim ölçü çapları 2, 3, 4, 5 ve 6 mm dir. Özellikle kağıt filtre kullanan pipo
markalarının kullanmış olduğu filtrelerinin ölçüleri de aşağıda ki gibidir;
Koçan için uzunluk 54,8 mm

Diğer kağıtlar uzunluk 55,5 mm

DR.Plumb filtreler uzunluk 56,1 mm çap iki ucu farklıdır, shank tarafında filtre genişliği çapı
5,8 ince 4,4

Metal filtreler

İsminden anlaşıldığı üzere farklı metal türlerinden üretilen filtrelere verilen genel bir addır.
Diğer filtre türlerinde olduğu gibi yaygın olarak üretici bir marka söz konusu değildir. Her
pipo markası kendi sistemlerine göre metal filtrenin tasarımını yapmakta ve
ürettirmektedir. Peki bu filtre türü ne işe yarar dersek temel olarak ancak kağıt filtrelerdeki
gibi duman ile gelecek kül ve tütün parçaları engellemektir. Ancak üretim sebebi biraz daha
farklıdır, sıcak olan pipo dumanının soğumasını sağlayarak daha serin bir içim sunmak
amaçlanmaktadır. Yalnız bu amaca sahip olurken yaşanan en temel sorun ise sıcak hava
soğuk metale temas ettiğinde fizik kanunları gereği gaz sıvı forma dönecektir ve sonucu
olarakta pipomuzun sulanmasına sebep verecektir. Ölçü durumuna gelirsek biraz evvel
bahsettiğim gibi her pipo üreticisi kendine göre tasarımlar yapması sebebiyle kesinlikle bir
standartı yoktur.
Akça ağacı filtre:

Birçok pipo kullanıcısın temel sorunu olan sulanmayı önlemek amacıyla birçok pipo ve filtre
üreticisi denemeler yapmıştır. Ancak bu konuda en başarılı olan ve kendi ardına patent
tescil ettiren Kanada pipo markası BRIGHAM’dır. Brigham birçok denemeler yapmış ve
sonunda akça ağacından bir filtre üretmiştir. Yaklaşık 7cm uzunluğunda olan bu filtre aynı
zamanda birçok kez tekrar tekrar kullanılma imkanı da sağlamaktadır. Şahsen brigham pipo
denememiş olmam sebebiyle içime etkileri konusunda tecrübelerimi paylaşamayacağım.
Resim olarak Balsa filtre resminde mevcuttur, en sağdaki uzun olandır.

Lületaşı filtre

Lületaşı pipolarında ülkemiz Dünya çapında ilk akla gelen ülke olmasına karşın maalesef bu
filtre türünü Almanlar üretmektedir. Ülkemizde de lületaşı filtre çalışmaları yapılıyor ancak
henüz sonuçlanmış ve tescil almış bir filtre türü pipo camiamıza kazandırılmamıştır. Peki
lületaşı filtreyi kim üretiyor dersek Dünyada pipo konusunda bir dünya şirketi haline gelen
KOPP firması tarafından White Elephant markasıyla üretiliyor. Karbon filtreler gibi tüplerin
içerisinde lületaşı granüller parçaları bulunuyor ve 40’lı paketler halinde satılmaktadır.
Burada önemli olan Karbon filtre ile Lületaşı filtre arasında farklar nedir ve yararları nedir
dersek, bunun için ülkemizde akademik bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma sonucuna göre
lületaşının karbon filtreye göre daha fazla nikotin emilimi yaptığı tespit edilmiştir. Ancak
pipo kullanıcıların genel alışkanlıkları karbon filtre kullanımına devam etmek şeklindedir.
Falcon pipolar için keçe ve pamuk filtre

Açıkçası Falcon tipi pipolardan hiç kullanmadım, bu sebeple bu filtrelerin içime olumlu ya
da olumsuz etkisi hakkında bir şey yazamayacağım ama şunu söyleyebileceğim, sağladığı
en büyük fayda dumanın metale temas ederek soğuması nedeniyle oluşan suyu emmesi
olacaktır.

Adaptörler

Son başlık olarak filtreli pipolarını filtresiz kullanmak isterseniz dönüştürücü adaptörlerden
kullanmanızı tavsiye ederim. Bu adaptörler filtre boşluğu doldurması nedeniyle duman
yoğunluğunu daha iyi ayarlamanıza ve dumanın daha az yüzeyle temas etmesini
sağlayacaktır.
 2. Granül Filtreler:

Bu filtre türlerinin genel kullanım amacı hazne içerisinde oluşan sulanmaya karşı suyu
emmesi, duman deliğine küçük tütün parçaları ve küllün kaçmasını engellemek ve hazne
dibine ısının zarar vermesini engellemektir.

Lületaşı Granül Filtreler:

Lületaşının en temel özelliği nikotini ve nemi emebilme yapısına sahip olmasıdır. Bu işlemi
yaparken de tütünün tadını değiştirmediği içinde tercih edilmesi gereken kullanışlı bir
üründür. Dolum hatası ve temperleme hatası nedeniyle piponun sulanmasını daha doğrusu
duman yolu ile ağzınıza su gelmesini minimize edecektir. Ayrıca tabi ki hazne dibini de
koruyor olacaktır.
Lületaşı Disk Filtreler:

Lületaşı Granül filtre ile aynı işleve sahiptir ama ölçüsel olarak hazne genişliğine göre
boyutları değişmektedir. Çapına göre 13 – 18 mm arasında ölçüleri mevcuttur.

Kil Granül Filtreler:

Kil granül filtreleri hiç denemedim ama en temel özellik olarak şunu söyleyebiliriz. Hazne
içindeki küçük tütün ve kül parçalarının duman yoluna kaçmasına engel olmak ve hazne
dibinin ateşten etkilenmesini engellemek olduğunu söyleyebiliriz. Az da olsa nem emme
özelliği olacağını düşünüyorum.
Metal Kafes Filtreler:

İsminden belli olacağı gibi metal tellerden yapılmış kafes şeklinde bir yapıya sahiptir.
Kullanım faydası hazne içindeki küçük tütün ve kül parçalarının duman yoluna kaçmasına
engel olmak ve hazne dibinin ateşten etkilenmesini engellemek olduğunu söyleyebiliriz.

Ve yazımın sonuna geldim, Umarım herkes için faydalı olabilmişimdir. Mümkün olduğu
kadar detaylı yazmaya çalıştım, bu sebeple yazıyı bitirmem benim için uzun sürdü,
muhtemelen okuması da sizler için uzun sürecektir.

Saygılarımla,

Oktay Emre Özkan