Khái niệm

Nội dung là một phạm trù triết học dung để chỉ tổng hợp những mặt
những thuộc tính, những yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật.
Hình thức là một phạm trù triết học dùng để chỉ phương thức tồn tại và
phát triển của sự vật, hiện tượng, là hệ thống những mối liên hệ tương đối bền
vững giữa các yếu tố tạo nên sự vật, hiện tượng.
Mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức
1) Nội dung và hình thức là hai yếu tố thống nhất không tách rời. Không
có một nội dung nào mà không biểu hiện dưới một hình thức nhất định
và ngược lại cũng không có hình thức nào mà không chứa một nội
dung nhất định. VD: nội dung của con người tổng hợp tất cả các bộ
phận, các yếu tố, các quá trình bên trong cơ thể tạo nên con người;
Hình thức của
2) Nội dung quyết định hình thức. Nội dung thế nào thì hình thức như thế
ấy. Khi nội dung thay đổi thì hình thức cũng thay đổi theo. Khuynh
hướng chung của nội dung là biến đổi còn khuynh hướng chủ đạo của
hình thức là tương đối bền vững, biến đổi chậm hơn so với nội dung vì
vậy khi những mặt, những bộ phận bên trong sự vật hoặc giữa các sự
vật với nhau tác động làm cho các yếu tố của nội dung thay đổi trước
còn các mối liên kết giữa các yêu tố của nội dung – tức là hình thức
chưa biến đổi này => hình thức sẽ trở nên lạc hậu hơn so với nội dung
kìm hãm nội dung phát triển vì vật yêu cầu đặt ra là phải thay đổi hình
thức cho phù hợp với sự phát triển của nội dung. VD: MỐI QUAN HỆ
GIỮA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT VÀ QUAN HỆ SẢN XUẤT
3) Một nội dung thì có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức và ngược lại
một hình thức có thể là sự biểu hiện của nhiều nội dung khác nhau.
VD: cùng một số vốn như nhau nhưng nhiều người sẽ có cách thức
triển khai kinh doanh khác nhau; cùng một hình thức là doanh nghiệp
tư nhân nhưng các công ty khác nhau có số vốn, có quy mô khác
nhau…
4) Hình thức có tính độc lập tương đối có thể quay lại tách động trở lại
nội dung. Nếu hình thức phù hợp với nội dung thì sẽ thúc đẩy nội dung
phát triển và ngược lại nếu hình thức không phù hợp, lạc hậu hơn so
với nội dung sẽ kìm hãm sự phát triển của nội dung VD: Quan hệ sản
xuất lỗi thời lạc hậu sẽ kìm hãm sự phát triển của LLSX => phải thay
đổi QHSX cũ bằng QHSX mới tiến bộ hơn phù hợp với trình độ phát
triển của LLSX.
Ý nghĩa pp luận
1) Vì nội dung và hình thức tồn tại thống nhất không tách rời nên trong
nhận thức và thực tiễn không được tuyệt đối hoá một trong hai mặt.
Đặc biệt cần chống lại bệnh hình thức chỉ xem trọng hình thức mà
không chú trọng nội dung. VD:
2) Vì nội dung quyết định hình thức nên khi xem xét sự vật hiện tượng
cần xem xét trước hết nội dung. Tuy nhiên cũng cần xem xét sự tác
động trở lại của hình thức đối với nội dung. VD: ở VN hiện nay để
phát triển nền kinh tế thì cần phải phát triển mạnh mẽ LLSX bằng các
hoạt động đẩy mạnh CNH, HĐH, đẩy mạnh áp dụng khoa học công
nghệ, chú trọng đào tạo người lạo động nâng cao trình độ, tay nghề…
bên cạnh đó cũng cần phải thường xuyên quan tâm đổi mới toàn diện
QHSX nhằm thúc đẩy LLSX phát triển.
3) Vì một nội dung có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức và ngược lại
một hình thức có thể chứa đựng nhiều nội dung khác nhau nên trong
thực tiễn cần áp dụng sáng tạo các hình thức khác nhau nhằm đạt hiểu
quả cao trong công việc.