You are on page 1of 38

REKAPITULASI DATA HASIL PRE-TEST KELAS EKSPRIMEN

SEBEUM DIURUTKAN

X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙
̅) (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-1 2 2 0 2 2 0 8 13.3 0.9 0.8
2 S-2 3 2 1 1 1 4 12 20.0 7.6 57.8
3 S-3 1 2 2 3 3 2 13 21.7 9.3 86.5
4 S-4 2 4 2 0 0 2 10 16.7 4.3 18.5
5 S-5 3 2 2 0 2 2 11 18.3 5.9 34.8
6 S-6 2 2 1 1 2 1 9 15.0 2.6 6.8
7 S-7 2 0 0 0 2 2 6 10.0 -2.4 5.8
8 S-8 2 2 0 0 0 2 6 10.0 -2.4 5.8
9 S-9 2 2 0 0 0 0 4 6.7 -5.7 32.5
10 S-10 2 4 0 0 0 0 6 10.0 -2.4 5.8
11 S-11 2 4 0 2 2 0 10 16.7 4.3 18.5
12 S-12 2 2 0 2 2 2 10 16.7 4.3 18.5
13 S-13 2 2 0 2 2 1 9 15.0 2.6 6.8
14 S-14 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
15 S-15 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
16 S-16 2 1 0 2 2 2 9 15.0 2.6 6.8
17 S-17 0 2 0 2 2 1 7 11.7 -0.7 0.5
18 S-18 2 2 0 0 2 0 6 10.0 -2.4 5.8
19 S-19 2 2 0 2 2 0 8 13.3 0.9 0.8
20 S-20 2 2 0 0 2 2 8 13.3 0.9 0.8
21 S-21 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
22 S-22 2 1 0 0 0 2 5 8.3 -4.1 16.8
23 S-23 2 1 0 0 2 2 7 11.7 -0.7 0.5
24 S-24 2 2 0 0 0 2 6 10.0 -2.4 5.8
25 S-25 2 2 0 2 0 2 8 13.3 0.9 0.8
26 S-26 2 1 0 0 0 0 3 5.0 -7.4 54.8
27 S-27 2 0 0 0 0 1 3 5.0 -7.4 54.8
28 S-28 2 2 0 0 2 0 6 10.0 -2.4 5.8
29 S-29 2 3 0 2 0 0 7 11.7 -0.7 0.5
30 S-30 2 2 0 0 0 0 4 6.7 -5.7 32.5
31 S-31 2 2 0 0 2 2 8 13.3 0.9 0.8
Jumlah 61 61 8 23 34 37 224 373.3 -11.1 537.1
Simpangan Baku 4.21
Nilai Rata-Rata 12.0
REKAPITULASI DATA HASIL PRE-TEST KELAS EKSPERIMEN
SETELAH DIURUTKAN
X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙 ̅) (𝒙𝒊 − 𝒙̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-3 1 2 2 3 3 2 13 21.7 9.3 86.5
2 S-2 3 2 1 1 1 4 12 20.0 7.6 57.8
3 S-5 3 2 2 0 2 2 11 18.3 5.9 34.8
4 S-12 2 2 0 2 2 2 10 16.7 4.3 18.5
5 S-4 2 4 2 0 0 2 10 16.7 4.3 18.5
6 S-11 2 4 0 2 2 0 10 16.7 4.3 18.5
7 S-6 2 2 1 1 2 1 9 15.0 2.6 6.8
8 S-13 2 2 0 2 2 1 9 15.0 2.6 6.8
9 S-16 2 1 0 2 2 2 9 15.0 2.6 6.8
10 S-19 2 2 0 2 2 0 8 13.3 0.9 0.8
11 S-20 2 2 0 0 2 2 8 13.3 0.9 0.8
12 S-25 2 2 0 2 0 2 8 13.3 0.9 0.8
13 S-31 2 2 0 0 2 2 8 13.3 0.9 0.8
14 S-1 2 2 0 2 2 0 8 13.3 0.9 0.8
15 S-17 0 2 0 2 2 1 7 11.7 -0.7 0.5
16 S-23 2 1 0 0 2 2 7 11.7 -0.7 0.5
17 S-29 2 3 0 2 0 0 7 11.7 -0.7 0.5
18 S-7 2 0 0 0 2 2 6 10.0 -2.4 5.8
19 S-18 2 2 0 0 2 0 6 10.0 -2.4 5.8
20 S-28 2 2 0 0 2 0 6 10.0 -2.4 5.8
21 S-10 2 4 0 0 0 0 6 10.0 -2.4 5.8
22 S-24 2 2 0 0 0 2 6 10.0 -2.4 5.8
23 S-8 2 2 0 0 0 2 6 10.0 -2.4 5.8
24 S-14 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
25 S-15 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
26 S-21 2 2 0 0 0 1 5 8.3 -4.1 16.8
27 S-22 2 1 0 0 0 2 5 8.3 -4.1 16.8
28 S-30 2 2 0 0 0 0 4 6.7 -5.7 32.5
29 S-9 2 2 0 0 0 0 4 6.7 -5.7 32.5
30 S-26 2 1 0 0 0 0 3 5.0 -7.4 54.8
31 S-27 2 0 0 0 0 1 3 5.0 -7.4 54.8
Jumlah 61 61 8 23 34 37 224 373.3 -11.1 537.1
Simpangan Baku 4.21
Rata-Rata 12.0
PERHITUNGAN UJI NORMALITAS NILAI PRE-TEST
PADA KELAS EKSPERIMEN

1. Menentukan Nilai Rata-Rata dan Simpangan Baku


Nilai rata-rata pre-test siswa
∑ 𝑥 𝑖 373,3
𝑥̅ = = = 12
𝑛 31
Nilai simpangan baku pre-test

∑(𝑥 𝑖 − 𝑥̅ )2 537,1 537,1


𝑠= √ =√ =√ = √17,90 = 4,21
𝑛−1 31 − 1 30

2. Uji Normalitas
a. Rentang = Nilai terbesar – Nilai terkecil
= 21,7 − 5
= 16,7 ≅ 17
b. Banyak Kelas = 1 + 3,3 log 31
= 1 + 4,92
= 5,92 ≅ 6
𝑟𝑒𝑛𝑡𝑎𝑛𝑔
c. Panjang Interval =
𝑏𝑎𝑛𝑦𝑎𝑘 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠

17
=
6

= 2,8 ≅ 3

3. Batas Kelas
Batas Bawah −0,5 → 5 − 0,5 = 4,5
Batas Atas +0,5 → 8 + 0,5 = 8,5
+0,5 → 11 + 0,5 = 11,5
+0,5 → 14 + 0,5 = 14,5
+0,5 → 17 + 0,5 = 17,5
+0,5 → 20 + 0,5 = 20,3
+0,5 → 23 + 0,5 = 23,5
4. Perhitungan Zhitung
Nilai rata-rata = 12,0
Simpangan baku = 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 4,5−12 −7,5
1) Zhitung = = = = −1,78
𝑠 4,21 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 8,5+12 −3,5
2) Zhitung = = = = −0,83
𝑠 4,21 4,21

𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 11,5+12 −0,5


3) Zhitung = = = = −0,12
𝑠 4,21 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 14,5+12 2,5
4) Zhitung = = = 4,21 = 0,59
𝑠 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 17,5+12 5,5
5) Zhitung = = = 4,21 = 1,31
𝑠 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 20,5+12 20 ,5
6) Zhitung = = = 4,21 = 2,02
𝑠 4,21
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 23,5+14 ,52 23,5
7) Zhitung = = = = 2,73
𝑠 4,21 4,21

5. Perhitungan Ztabel
1) −1,78 = 0,4625
2) −0,83 = 0,2967
3) −0,12 = 0,0478
4) 0,59 = 0,2224
5) 1,31 = 0,4090
6) 2,02 = 0,4783
7) 2,73 = 0,4968

6. Perhitungan Luas Daerah


L = Ztabel atas – Ztabel bawah
(-) (-) → nilai atas dikurangi nilai bawah
(-) (+) → nilai ditambahkan
(+) (+) → nilai bawah dikurangi nilai atas
1) L = 0,4625 − 0,2967 = 0,1658
2) L = 0,2967 − 0,0478 = 0,2489
3) L = 0,0478 + 0,2224 = 0,2702
4) L = 0,4090 − 0,2224 = 0,1866
5) L = 0,4783 − 0,4090 = 0,0693
6) L = 0,4968 − 0,4783 = 0,0185

7. Perhitungan 𝒇𝒉 = 𝑳 × 𝒏
1) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,1658 × 31 = 5,1398
2) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2489 × 31 = 7,7159
3) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2702 × 31 = 8,3762
4) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2866 × 31 = 5,7846
5) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0693 × 31 = 2,1483
6) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0185 × 31 = 0,6735

8. Perhitungan 𝒇𝟎 − 𝒇𝒉
1) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 8 − 5,1398 = 2,8602
2) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 6 − 7,7159 = −1,7159
3) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 8 − 8,3762 = −0,3762
4) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 6 − 5,7846 = 0,2154
5) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 2,1483 = −0,1483
6) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 1 − 0,5735 = 0,4265

9. Perhitungan (𝒇𝟎 − 𝒇𝒉 )𝟐
1) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (2,8602)2 = 8,8107
2) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−1,7159)2 = 2,9443
3) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,3762)2 = 0,1415
4) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (0,2154)2 = 0,0464
5) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,1483)2 = 0,0220
6) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (0,4265)2 = 0,1819
( 𝒇𝟎 −𝒇𝒉 ) 𝟐
10. Perhitungan 𝒇𝒉

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 8,1807
1) = = 1,5916
𝑓ℎ 5,1398

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 2,9443
2) = = 0,3816
𝑓ℎ 7,7159

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,1415
3) = = 0,0169
𝑓ℎ 0,2702

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,0464
4) = = 0,0080
𝑓ℎ 0,1866

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,0220
5) = = 0,0102
𝑓ℎ 2,1483

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,1819
6) = = 0,3172
𝑓ℎ 0,5735

Jadi, 𝑥 2 hitung = 1,5916 + 0,3816 + 0,0169 + 0,0080 + 0,0102 + 0,3172


= 2,3255
Sedangkan, 𝑥 2 tabel = 𝑥 2 (1−∝)(𝑛 − 1)
= 𝑥 2 (1 − 0,05)(6 − 1)
= 𝑥 2 (0,95)(5)
= 11,070
Kesimpulan
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel
2,3255 < 11,070
Maka, data pre-test pada kelas eksperimen berdistribusi normal
UJI NORMALITAS PRE-TEST KELAS EKSPERIMEN
Batas (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Interval Rata-rata Simpangan 𝑥 − 𝑥̅ Luas
Kelas 𝑥 − 𝑥̅ 𝑧= Ztabel 𝑓0 𝑓ℎ (𝑓0 − 𝑓ℎ ) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Kelas (𝑥̅ ) Baku (S) 𝑆 Daerah 𝑓ℎ
(𝑥)
4.5 12 4.21 -7.5 -1.78 0.4625
5–8 0.1658 8 5.1398 2.8602 8.1807 1.5916
8.5 12 4.21 -3.5 -0.83 0.2967
9 – 11 0.2489 6 7.7159 -1.7159 2.9443 0.3816
11.5 12 4.21 -0.5 -0.12 0.0478
12 – 14 0.2702 8 8.3762 -0.3762 0.1415 0.0169
14.5 12 4.21 2.5 0.59 0.2224
15 – 17 0.1866 6 5.7846 0.2154 00464 0.0080
17.5 12 4.21 5.5 1.31 0.4090
18 – 20 0.0693 2 2.1483 -0.1483 0.0220 0.012
20.5 1 4.21 8.5 2.02 0.4783
21 – 23 0.0185 1 0.5735 0.4265 0.1819 0.3172
23.5 12 4.21 11.5 2.73 0.4968
Jumlah 31 2.3255

Rata-rata = 12
Simpangan Baku = 4.21
𝑥 2 hitung = 2.3255
𝑥 2 tabel = 11.070
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel, data pre-test pada kelas eksperimen berdistribusi normal.
KURVA NORMALITAS DATA PRE-TEST KELAS EKSPERIMEN

9
8.3762

7.7159 8

5.7846
6
5.1398
5

3
2.1483
2

1 0.5735

0
-2 -1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5
Zhitung
REKAPITULASI DATA HASIL PRE-TEST KELAS KONTROL
SEBELUM DIURUTKAN
X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙̅ ) (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-1 0 1 0 4 1 1 7 11.7 0.66 0.44
2 S-2 1 1 0 2 4 1 9 15.0 3.96 15.68
3 S-3 1 1 0 1 4 0 7 11.7 0.66 0.44
4 S-4 2 1 0 4 0 2 9 15.0 3.96 15.68
5 S-5 2 1 0 1 1 1 6 10.0 -1.04 1.08
6 S-6 1 1 0 1 1 1 5 8.3 -2.74 7.51
7 S-7 0 0 0 2 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
8 S-8 2 0 1 0 0 1 4 6.7 -4.34 18.84
9 S-9 2 1 0 1 1 2 7 11.7 0.66 0.44
10 S-10 3 1 0 1 1 0 6 10.0 -1.04 1.08
11 S-11 2 1 0 1 1 1 6 10.0 -1.04 1.08
12 S-12 3 1 0 1 0 2 7 11.7 0.66 0.44
13 S-13 0 1 0 1 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
14 S-14 2 1 0 1 1 2 7 11.7 0.66 0.44
15 S-15 1 1 0 0 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
16 S-16 2 3 1 2 2 2 12 20.0 8.96 80.28
17 S-17 2 2 0 2 2 2 10 16.7 5.66 32.04
18 S-18 2 1 1 1 1 2 8 13.3 2.26 5.11
19 S-19 1 1 0 2 2 1 7 11.7 0.66 0.44
20 S-20 0 1 0 0 2 1 4 6.7 -4.34 18.84
21 S-21 1 0 0 2 2 2 7 11.7 0.66 0.44
22 S-22 1 0 0 0 2 0 3 5.0 -6.04 36.48
23 S-23 1 1 0 2 0 2 6 10.0 -1.04 1.08
24 S-24 1 1 0 0 1 1 4 6.7 -4.34 18.84
25 S-25 2 2 1 3 3 2 13 21.7 10.66 113.64
26 S-26 2 1 0 2 1 2 8 13.3 2.26 5.11
27 S-27 2 0 0 1 0 1 4 6.7 -4.34 18.84
28 S-28 2 1 0 0 1 0 4 6.7 -4.34 18.84
29 S-29 1 1 0 1 2 2 7 11.7 0.66 0.44
30 S-30 1 2 0 0 0 0 3 5.0 -6.04 36.48
31 S-31 1 2 0 1 2 1 7 11.7 0.66 0.44
Jumlah 44 32 4 40 44 41 205 342.1 -0.14 453.73
Simpangan Baku 3.89
Rata-rata 11.04
REKAPITULASI DATA HASIL PRE-TEST KELAS KONTROL
SESUDAH DIURUTKAN
X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah (𝒙𝒊 − 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor ̅)
𝒙
1 S-25 2 2 1 3 3 2 13 21.7 10.66 113.64
2 S-16 2 3 1 2 2 2 12 20.0 8.96 80.28
3 S-17 2 2 0 2 2 2 10 16.7 5.66 32.04
4 S-2 1 1 0 2 4 1 9 15.0 3.96 15.68
5 S-4 2 0 0 4 1 2 9 15.0 3.96 15.68
6 S-18 2 1 1 1 1 2 8 13.3 2.26 5.11
7 S-26 2 1 0 2 1 2 8 13.3 2.26 5.11
8 S-1 0 1 0 4 1 1 7 11.7 0.66 0.44
9 S-3 1 1 0 1 4 0 7 11.7 0.66 0.44
10 S-9 2 1 0 1 1 2 7 11.7 0.66 0.44
11 S-12 3 1 0 1 0 2 7 11.7 0.66 0.44
12 S-14 2 1 0 1 1 2 7 11.7 0.66 0.44
13 S-19 1 1 0 2 2 1 7 11.7 0.66 0.44
14 S-21 1 0 0 2 2 2 7 11.7 0.66 0.44
15 S-29 1 1 0 1 2 2 7 11.7 0.66 0.44
16 S-31 1 2 0 1 2 1 7 11.7 0.66 0.44
17 S-7 0 0 0 2 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
18 S-10 3 1 0 1 1 0 6 10.0 -1.04 1.08
19 S-11 2 1 0 1 1 1 6 10.0 -1.04 1.08
20 S-13 0 1 0 1 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
21 S-15 1 1 0 0 2 2 6 10.0 -1.04 1.08
22 S-23 1 1 0 2 1 1 6 10.0 -1.04 1.08
23 S-5 2 1 0 1 1 1 6 10.0 -1.04 1.08
24 S-6 1 1 1 1 0 1 5 8.3 -2.74 7.51
25 S-8 2 0 1 0 0 1 4 6.7 -4.34 18.84
26 S-20 0 1 0 0 2 1 4 6.7 -4.34 18.84
27 S-24 1 1 0 0 1 1 4 6.7 -4.34 18.84
28 S-27 2 0 0 1 0 1 4 6.7 -4.34 18.84
29 S-28 2 1 0 0 1 0 4 6.7 -4.34 18.84
30 S-22 1 0 0 0 2 0 3 5.0 -6.04 36.48
31 S-30 1 2 0 0 0 0 3 5.0 -6.04 36.48
Jumlah 44 31 5 40 45 40 205 342.1 -0.14 453.73
Simpangan Baku 3.89
Rata-rata 11.04
PERHITUNGAN UJI NORMALITAS NILAI PRE-TEST
PADA KELAS KONTROL

1. Menentukan Nilai Rata-Rata dan Simpangan Baku


Nilai rata-rata pre-test siswa
∑ 𝑥𝑖342,1
𝑥̅ = = = 11,04
𝑛 31
Nilai simpangan baku pre-test

∑(𝑥 𝑖 − 𝑥̅ )2 453,73 453,73


𝑠=√ =√ =√ = √15,12 = 3,89
𝑛−1 31 − 1 30

2. Uji Normalitas
a. Rentang = Nilai terbesar – Nilai terkecil
= 21,7 − 5,0
= 16,7 ≅ 17
b. Banyak Kelas = 1 + 3,3 log 31
= 1 + 4,92
= 5,92 ≅ 6
𝑟𝑒𝑛𝑡𝑎𝑛𝑔
c. Panjang Interval =
𝑏𝑎𝑛𝑦𝑎𝑘 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠
17
=
6

= 2,8 ≅ 3

3. Batas Kelas
Batas Bawah −0,5 → 5 − 0,5 = 4,5
Batas Atas +0,5 → 8 + 0,5 = 8,5
+0,5 → 11 + 0,5 = 11,5
+0,5 → 14 + 0,5 = 14,5
+0,5 → 17 + 0,5 = 17,5
+0,5 → 20 + 0,5 = 20,5
+0,5 → 23 + 0,5 = 23,5
4. Perhitungan Zhitung
Nilai rata-rata = 11,04
Simpangan baku = 3,89
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 4,5−11,04 −6,54
1) Zhitung = = = = −1,68
𝑠 3,89 3,89
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 8,5+11,04 −2,54
2) Zhitung = = = = −0,65
𝑠 3,89 3,89
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 11,5+11 ,04 0,46
3) Zhitung = = = = 0,12
𝑠 3,89 3,89
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 14,5+11 ,04 3,46
4) Zhitung = = = = 0,89
𝑠 3,89 3,89
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 17,5+11 ,04 6,46
5) Zhitung = = = = 1,66
𝑠 3,89 3,89

𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 20,5∓11,04 9,46


6) Zhitung = = = 3,89 = 2,43
𝑠 3,89

𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 23,5+11 ,04 12,46


7) Zhitung = = = = 3,20
𝑠 3,89 3,89

5. Perhitungan Ztabel
1) −1,68 = 0,4535
2) −0,91 = 0,3189
3) 0,12 = 0,0478
4) 0,89 = 0,3133
5) 1,66 = 0,4515
6) 2,43 = 0,4925
7) 3,20 = 0,4993

6. Perhitungan Luas Daerah


L = Ztabel atas – Ztabel bawah
(-) (-) → nilai atas dikurangi nilai bawah
(-) (+) → nilai ditambahkan
(+) (+) → nilai bawah dikurangi nilai atas
1) L = 0,4535 − 0,2422 = 0,2113
2) L = 0,2422 + 0,0478 = 0,2900
3) L = 0,3133 − 0,0478 = 0,2655
4) L = 0,4515 − 0,3133 = 0,1382
5) L = 0,4925 − 0,4515 = 0,041
6) L = 0,4993 − 0,4925 = 0,0068

7. Perhitungan 𝒇𝒉 = 𝑳 × 𝒏
1) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2113 × 31 = 6,5503
2) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2900 × 31 = 8,9900
3) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2655 × 31 = 8,2305
4) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,1382 × 31 = 4,2842
5) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,041 × 31 = 1,2710
6) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0068 × 31 = 0,2108

8. Perhitungan 𝒇𝟎 − 𝒇𝒉
1) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 8 − 6,5503 = 1,4497
2) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 7 − 8,9900 = −1,9900
3) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 11 − 8,2305 = 2,7695
4) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 3 − 24,2842 = −1,2842
5) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 1 − 1,271 = −0,271
6) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 1 − 0,2108 = −0,7892

9. Perhitungan (𝒇𝟎 − 𝒇𝒉 )𝟐
1) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (1,4497)2 = 2,1016
2) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−1,9900)2 = 3,9601
3) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (2,7695)2 = 7,6701
4) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−1,2842)2 = 1,6492
5) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,271)2 = 0,0734
6) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−7892)2 = 0,6228
( 𝒇𝟎 −𝒇𝒉) 𝟐
10. Perhitungan 𝒇𝒉
2
(𝑓0−𝑓ℎ ) 2,1016
1) = = 0,3208
𝑓ℎ 6,5503

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 3,9601
2) = = 0,4405
𝑓ℎ 8,9900

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 7,6701
3) = = 0,9319
𝑓ℎ 8,2305

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 1,6492
4) = = 0,3849
𝑓ℎ 4,2842

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,0734
5) = = 0,0577
𝑓ℎ 1,271

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,6288
6) = = 2,9545
𝑓ℎ 0,2108

Jadi, 𝑥 2 hitung = 0,3208 + 0,4405 + 0,9319 + 0,3849 + 0.0577 + 2,9545


= 5,0903
Sedangkan, 𝑥 2 tabel = 𝑥 2 (1−∝)(𝑛 − 1)
= 𝑥 2 (1 − 0,05)(6 − 1)
= 𝑥 2 (0,95)(5)
= 11,070
Kesimpulan
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel
5,0903 < 11,070
Maka, data pre-test pada kelas kontrol berdistribusi normal
UJI NORMALITAS PRE-TEST KELAS KONTROL
Batas (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Interval Rata-rata Simpangan 𝑥 − 𝑥̅ Luas
Kelas 𝑥 − 𝑥̅ 𝑧= Ztabel 𝑓0 𝑓ℎ (𝑓0 − 𝑓ℎ ) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Kelas (𝑥̅ ) Baku (S) 𝑆 Daerah 𝑓ℎ
(𝑥)
4.5 11.04 3.89 -6.54 -1.6812 0.4535
5–8 0.2113 8 6.5503 1.4497 2.1016 0.3208
8.5 11.04 3.89 -2.54 -0.6530 0.2422
9 – 11 0.2900 7 8.9900 -1.9900 3.9601 0.4405
11.5 11.04 3.89 0.46 0.1183 0.0478
12 – 14 0.2655 11 8.2305 2.7695 7.6701 0.9313
14.5 11.04 3.89 3.46 0.8895 0.3133
15 – 17 0.1382 3 4.2824 -1.2842 1.6492 0.3849
17.5 11.04 3.89 6.46 1.6607 0.4515
18 – 20 0.041 1 1.2710 -0.2710 0.0734 0.0577
20.6 11.04 3.89 9.46 2.4319 0.4925
21 – 23 0.0068 1 0.2108 0.7892 0.6228 2.9545
23.5 11.04 3.89 12.46 3.2031 0.4993
Jumlah 31 5.0903

Rata-rata = 11.04
Simpangan Baku = 3.89
𝑥 2 hitung = 5.0903
𝑥 2 tabel = 11.070
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel, data pre-test pada kelas kontrol berdistribusi normal.
KURVA NORMALITAS DATA PRE-TEST KELAS KONTROL

10
8.99
9
8.2305

6.5503 7

5
4.2824

2
1.271

1
0.2108
0
-2 -1 0 1 2 3 4
Zhitung
REKAPITULASI DATA HASIL POST-TEST KELAS EKSPERIMEN
SEBELUM DIURUTKAN

X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙
̅) (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-1 8 10 6 8 9 8 49 81.7 5.80 33.64
2 S-2 9 10 8 8 8 8 51 85.0 9.10 82.81
3 S-3 10 10 8 9 9 9 55 91.7 15.80 249.64
4 S-4 10 9 8 8 8 8 51 85.0 9.10 82.81
5 S-5 9 10 8 9 9 6 51 85.0 9.10 82.81
6 S-6 7 8 8 8 8 8 47 78.3 2.40 5.76
7 S-7 10 8 6 8 8 8 48 80.0 4.10 16.81
8 S-8 8 10 8 8 8 6 48 80.0 4.10 16.81
9 S-9 8 8 6 8 8 7 45 75.0 -0.90 0.81
10 S-10 8 8 6 8 9 8 47 78.3 2.40 5.76
11 S-11 8 10 6 8 8 7 47 78.3 2.40 5.76
12 S-12 10 10 8 8 8 8 52 86.7 10.80 116.64
13 S-13 8 8 8 8 8 7 47 78.3 2.40 5.76
14 S-14 10 8 6 8 8 7 47 78.3 2.40 5.76
15 S-15 7 9 7 8 9 6 46 76.7 0.80 0.64
16 S-16 8 8 6 8 8 8 46 76.7 0.80 0.64
17 S-17 8 8 8 6 8 7 45 75.0 -0.90 0.81
18 S-18 8 8 4 7 8 6 41 68.3 -7.60 57.76
19 S-19 6 6 6 6 6 6 36 60.0 -15.90 252.81
20 S-20 6 8 6 4 8 4 36 60.0 -15.90 252.81
21 S-21 8 8 6 8 8 7 45 75.0 -0.90 0.81
22 S-22 9 8 6 7 8 7 45 75.0 -0.90 0.81
23 S-23 8 8 4 6 8 6 40 66.7 -9.20 84.64
24 S-24 8 8 6 8 8 8 46 76.7 0.80 0.64
25 S-25 9 9 7 9 9 8 51 85.0 9.10 82.81
26 S-26 4 8 4 6 6 6 34 56.7 -19.20 368.64
27 S-27 4 6 4 6 6 4 30 50.0 -25.90 670.81
28 S-28 8 8 8 8 9 8 49 81.7 5.80 33.64
29 S-29 8 9 6 8 8 7 46 76.7 0.80 0.64
30 S-30 8 8 6 7 8 8 45 75.0 -0.90 0.81
31 S-31 9 8 6 8 8 8 47 78.3 2.40 5.76
Jumlah 249 262 200 234 249 219 1413 2355.1 2.2 2527.06
Simpangan Baku 9.2
Rata-rata 76.0
REKAPITULASI DATA HASIL POST-TEST KELAS EKSPERIMEN
SETELAH DIURUTKAN

X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai (𝒙𝒊 − 𝒙
̅) (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-3 10 10 8 9 9 9 55 91.7 15.8 249.64
2 S-12 10 10 8 8 8 8 52 86.7 10.8 116.64
3 S-2 9 10 8 8 8 8 51 85.0 9.1 82.81
4 S-4 10 9 8 8 8 8 51 85.0 9.1 82.81
5 S-25 9 9 7 9 9 8 51 85.0 9.1 82.81
6 S-5 9 10 8 9 9 6 51 85.0 9.1 82.81
7 S-28 8 8 8 8 9 8 49 81.7 5.8 33.64
8 S-1 8 10 6 8 9 8 49 81.7 5.8 33.64
9 S-7 10 8 6 8 8 8 48 80.0 4.1 16.81
10 S-8 8 10 8 8 8 6 48 80.0 4.1 16.81
11 S-13 8 8 8 8 8 7 47 78.3 2.4 5.76
12 S-31 9 8 6 8 8 8 47 78.3 2.4 5.76
13 S-6 7 8 8 8 8 8 47 78.3 2.4 5.76
14 S-10 8 8 6 8 9 8 47 78.3 2.4 5.76
15 S-11 8 10 6 8 8 7 47 78.3 2.4 5.76
16 S-14 10 8 6 8 8 7 47 78.3 2.4 5.76
17 S-16 8 8 6 8 8 8 46 76.7 0.8 0.64
18 S-15 7 9 7 8 9 6 46 76.7 0.8 0.64
19 S-24 8 8 6 8 8 8 46 76.7 0.8 0.64
20 S-29 8 9 6 8 8 7 46 76.7 0.8 0.64
21 S-22 9 8 6 7 8 7 45 75.0 -0.9 0.81
22 S-21 8 8 6 8 8 7 45 75.0 -0.9 0.81
23 S-30 8 8 6 7 8 8 45 75.0 -0.9 0.81
24 S-17 8 8 8 6 8 7 45 75.0 -0.9 0.81
25 S-9 8 8 6 8 8 7 45 75.0 -0.9 0.81
26 S-18 8 8 4 7 8 6 41 68.3 -7.6 57.76
27 S-23 8 8 4 6 8 6 40 66.7 -9.2 84.64
28 S-19 6 6 6 6 6 6 36 60.0 -15.9 252.81
29 S-20 6 8 6 4 8 4 36 60.0 -15.9 252.81
30 S-26 4 8 4 6 6 6 34 56.7 -19.2 368.64
31 S-27 4 6 4 6 6 4 30 50.0 -25.9 670.81
Jumlah 249 262 200 234 249 219 1413 2355.1 2.2 2527.06
Simpangan Baku 9.2
Rata-rata 76.0
PERHITUNGAN UJI NORMALITAS NILAI POST-TEST
PADA KELAS EKSPERIMEN

1. Menentukan Nilai Rata-Rata dan Simpangan Baku


Nilai rata-rata post-test siswa
∑ 𝑥 𝑖 2355,1
𝑥̅ = = = 76
𝑛 31
Nilai simpangan baku pre-test

∑(𝑥 𝑖 − 𝑥̅ )2 2527,06 2527,06


𝑠= √ =√ =√ = √84,24 = 9,2
𝑛−1 31 − 1 30

2. Uji Normalitas
a. Rentang = Nilai terbesar – Nilai terkecil
= 91,7 − 50
= 41,7 ≅ 42
b. Banyak Kelas = 1 + 3,3 log 31
= 1 + 4,92
= 5,92 ≅ 6
𝑟𝑒𝑛𝑡𝑎𝑛𝑔
c. Panjang Interval =
𝑏𝑎𝑛𝑦𝑎𝑘 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠

42
=
6

=7

3. Batas Kelas
Batas Bawah −0,5 → 50 − 0,5 = 49,5
Batas Atas +0,5 → 57 + 0,5 = 57,5
+0,5 → 64 + 0,5 = 64,5
+0,5 → 71 + 0,5 = 71,5
+0,5 → 78 + 0,5 = 78,5
+0,5 → 85 + 0,5 = 85,5
+0,5 → 92 + 0,5 = 92,5
4. Perhitungan Zhitung
Nilai rata-rata = 76
Simpangan baku = 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 49,5−76 −26,5
Zhitung = = = = −2,88
𝑠 9,2 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 57,5+76 −18,5
1) Zhitung = = = = −2,01
𝑠 9,2 9,2

𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 64,5+76 −11,5


2) Zhitung = = = = −1,25
𝑠 9,2 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 71,5+76 −4,5
3) Zhitung = = = = −0,49
𝑠 9,2 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 78,5+76 2,5
4) Zhitung = = = 9,2 = 0,27
𝑠 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 85,5+76 9,5
5) Zhitung = = = 9,2 = 1,03
𝑠 9,2
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 92,5+76 16,5
6) Zhitung = = = = 1,79
𝑠 9,2 9,2

5. Perhitungan Ztabel
1) −2,88 = 0,4980
2) −2,01 = 0,4778
3) −1,25 = 0,3944
4) −0,49 = 0,1879
5) 0,27 = 0,1064
6) 1,03 = 0,3485
7) 1,79 = 0,4633

6. Perhitungan Luas Daerah


L = Ztabel atas – Ztabel bawah
(-) (-) → nilai atas dikurangi nilai bawah
(-) (+) → nilai ditambahkan
(+) (+) → nilai bawah dikurangi nilai atas
1) L = 0,4980 − 0,4778 = 0,0202
2) L = 0,4778 − 0,3944 = 0,0834
3) L = 0,3944 − 0,1879 = 0,2065
4) L = 0,1879 + 0,1064 = 0,2943
5) L = 0,3485 − 0,1064 = 0,2421
6) L = 0,4633 − 0,3485 = 0,1148

7. Perhitungan 𝒇𝒉 = 𝑳 × 𝒏
1) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0202 × 31 = 0,6262
2) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0834 × 31 = 2,5852
3) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2065 × 31 = 6,4015
4) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2943 × 31 = 9,1233
5) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2421 × 31 = 7,5051
6) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,1148 × 31 = 3,5588

8. Perhitungan 𝒇𝟎 − 𝒇𝒉
1) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 0,6262 = 1,3738
2) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 2,5852 = −0,5854
3) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 6,4015 = −4,4015
4) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 15 − 9,1233 = 5,8767
5) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 8 − 7,5051 = 0,4949
6) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 3,5588 = −1,5588

9. Perhitungan (𝒇𝟎 − 𝒇𝒉 )𝟐
1) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (1,3738)2 = 1,8873
2) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,5854)2 = 0,3427
3) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−4,4015)2 = 19,3732
4) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (5,8767)2 = 34,5356
5) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (0,4949)2 = 0,2449
6) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−1,5588)2 = 0,4299
( 𝒇𝟎 −𝒇𝒉 ) 𝟐
10. Perhitungan 𝒇𝒉

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 1,8873
1) = = 3,0139
𝑓ℎ 0,6262

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,3427
2) = = 0,1326
𝑓ℎ 2,5854

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 19,3732
3) = = 3,0264
𝑓ℎ 6,4015

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 34,5356
4) = = 3,7864
𝑓ℎ 9,1233

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,2449
5) = = 0,0326
𝑓ℎ 7,5051

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 2,4299
6) = = 0,6828
𝑓ℎ 3,5588

Jadi, 𝑥 2 hitung = 3,0139 + 0,1326 + 3,0264 + 3,7854 + 0,0326 + 0,6828


= 10,6737
Sedangkan, 𝑥 2 tabel = 𝑥 2 (1−∝)(𝑛 − 1)
= 𝑥 2 (1 − 0,05)(6 − 1)
= 𝑥 2 (0,95)(5)
= 11,070
Kesimpulan
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel
810,6737 < 11,070
Maka, data post-test pada kelas eksperimen berdistribusi normal
UJI NORMALITAS POST-TEST KELAS EKSPERIMEN
Batas (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Interval Rata-rata Simpangan 𝑥 − 𝑥̅ Luas
Kelas 𝑥 − 𝑥̅ 𝑧= Ztabel 𝑓0 𝑓ℎ (𝑓0 − 𝑓ℎ ) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Kelas (𝑥̅ ) Baku (S) 𝑆 Daerah 𝑓ℎ
(𝑥)
49.5 76 9.2 -26.50 -2.88 0.4980
50 – 57 0.0202 2 0.6262 1.3738 1.8873 3.0139
57.5 76 9.2 -18.50 -2.01 0.4778
58 – 64 0.0834 2 2.5854 -0.5854 0.3427 0.1326
64.5 76 9.2 -11.50 -1.25 0.3944
65 – 71 0.2065 2 6.4015 -4.4015 19.3727 3.0264
71.5 76 9.2 -4.50 -0.49 0.1879
72 – 78 0.2943 15 9.1233 5.8767 34.5356 3.7854
78.5 76 9.2 2.50 0.27 0.1064
79 – 85 0.2421 8 7.5051 0.4949 0.2449 0.0326
85.5 76 9.2 9.50 1.03 0.3485
86 – 92 0.1148 2 3.5588 -1.5588 2.4299 0.6828
92.5 76 9.2 16.50 1.79 0.4633
Jumlah 31 10.6737

Rata-rata = 76
Simpangan Baku = 9.2
𝑥 2 hitung = 10.6737
𝑥 2 tabel = 11.070
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel, data post-test pada kelas eksperimen berdistribusi normal.
KURVA NORMALITAS DATA POST-TEST KELAS EKSPERIMEN

10
9.1233
9

8 7.5051

7
6.4015

4 3.5588

2.5854 3

0.6262 1

0
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3
Zhitung
REKAPITULASI DATA HASIL POST-TEST KELAS KONTROL
SEBELUM DIURUTKAN

X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai 𝒙𝒊 − 𝒙
̅ (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-1 6 6 4 4 5 4 29 48.3 3.6 12.96
2 S-2 7 6 6 6 6 6 37 61.7 17.0 289.00
3 S-3 6 4 2 4 6 2 24 40.0 -4.7 22.09
4 S-4 6 6 6 6 6 6 36 60.0 15.3 234.09
5 S-5 4 4 2 2 6 2 20 33.3 -11.4 129.96
6 S-6 6 4 2 5 4 4 25 41.7 -3.0 9.00
7 S-7 5 5 3 4 4 3 24 40.0 -4.7 22.09
8 S-8 6 6 4 4 4 3 27 45.0 0.3 0.09
9 S-9 4 6 3 4 4 4 25 41.7 -3.0 9.00
10 S-10 6 6 3 4 4 3 26 43.3 -1.4 1.96
11 S-11 6 6 4 4 6 4 30 50.0 5.3 28.09
12 S-12 6 6 2 6 6 4 30 50.0 5.3 28.09
13 S-13 6 5 4 4 6 4 29 48.3 3.6 12.96
14 S-14 4 3 2 6 6 2 23 38.3 -6.4 40.96
15 S-15 4 3 3 4 6 4 24 40.0 -4.7 22.09
16 S-16 8 8 7 7 8 7 45 75.0 30.3 918.09
17 S-17 7 7 6 7 7 7 41 68.3 23.6 556.96
18 S-18 4 6 4 4 6 4 28 46.7 2.0 4.00
19 S-19 6 6 2 4 4 4 26 43.3 -1.4 1.96
20 S-20 4 3 3 3 3 3 19 31.7 -13.0 169.00
21 S-21 6 4 3 4 4 3 24 40.0 -4.7 22.09
22 S-22 3 3 2 3 3 2 16 26.7 -18.0 324.00
23 S-23 6 6 2 4 6 3 27 45.0 0.3 0.09
24 S-24 4 4 2 2 4 2 18 30.0 -14.7 216.09
25 S-25 8 8 7 8 8 8 47 78.3 33.6 1128.96
26 S-26 6 5 2 4 6 3 26 43.3 -1.4 1.96
27 S-27 4 4 2 3 3 2 18 30.0 -14.7 216.09
28 S-28 4 4 2 2 3 2 17 28.3 -16.4 268.96
29 S-29 6 6 6 4 6 4 32 53.3 8.6 73.96
30 S-30 4 2 2 2 3 2 15 25.0 -19.7 388.09
31 S-31 6 6 3 4 6 3 28 46.7 2.0 4.00
Jumlah 168 158 105 132 159 114 836 1393.2 7.5 5156.73
Simpangan Baku 13.1
Rata-rata 44.9
REKAPITULASI DATA HASIL POST-TEST KELAS KONTROL
SETELAH DIURUTKAN

X1 X2 X3 X4 X5 X6 Jumlah 2
No Subjek Nilai 𝒙𝒊 − 𝒙
̅ (𝒙𝒊 − 𝒙
̅)
10 10 10 10 10 10 Skor
1 S-25 8 8 7 8 8 8 47 78.3 33.6 1128.96
2 S-16 8 8 7 7 8 7 45 75.0 30.3 918.09
3 S-17 7 7 6 7 7 7 41 68.3 23.6 556.96
4 S-2 7 6 6 6 6 6 37 61.7 17.0 289.00
5 S-4 6 6 6 6 6 6 36 60.0 15.3 234.09
6 S-29 6 6 6 4 6 4 32 53.3 8.6 73.96
7 S-11 6 6 4 4 6 4 30 50.0 5.3 28.09
8 S-12 6 6 2 6 6 4 30 50.0 5.3 28.09
9 S-1 6 6 4 4 5 4 29 48.3 3.6 12.96
10 S-13 6 5 4 4 6 4 29 48.3 3.6 12.96
11 S-18 4 6 4 4 6 4 28 46.7 2.0 4.00
12 S-31 6 6 3 4 6 3 28 46.7 2.0 4.00
13 S-8 6 6 4 4 4 3 27 45.0 0.3 0.09
14 S-23 6 6 2 4 6 3 27 45.0 0.3 0.09
15 S-10 6 6 3 4 4 3 26 43.3 -1.4 1.96
16 S-19 6 6 2 4 4 4 26 43.3 -1.4 1.96
17 S-26 6 5 2 4 6 3 26 43.3 -1.4 1.96
18 S-6 6 4 2 5 4 4 25 41.7 -3.0 9.00
19 S-9 4 6 3 4 4 4 25 41.7 -3.0 9.00
20 S-3 6 4 2 4 6 2 24 40.0 -4.7 22.09
21 S-7 5 5 3 4 4 3 24 40.0 -4.7 22.09
22 S-15 4 3 3 4 6 4 24 40.0 -4.7 22.09
23 S-21 6 4 3 4 4 3 24 40.0 -4.7 22.09
24 S-14 4 3 2 6 6 2 23 38.3 -6.4 40.96
25 S-5 4 4 2 2 6 2 20 33.3 -11.4 129.96
26 S-20 4 3 3 3 3 3 19 31.7 -13.0 169.00
27 S-24 4 4 2 2 4 2 18 30.0 -14.7 216.09
28 S-27 4 4 2 3 3 2 18 30.0 -14.7 216.09
29 S-28 4 4 2 2 3 2 17 28.3 -16.4 268.96
30 S-22 3 3 2 3 3 2 16 26.7 -18.0 324.00
31 S-30 4 2 2 2 3 2 15 25.0 -19.7 388.09
Jumlah 168 158 105 132 159 114 836 1393.2 7.5 5156.73
Simpangan baku 13.1
Rata-rata 44.9
PERHITUNGAN UJI NORMALITAS NILAI POST-TEST
PADA KELAS KONTROL

1. Menentukan Nilai Rata-Rata dan Simpangan Baku


Nilai rata-rata post-test siswa
∑ 𝑥𝑖1393,2
𝑥̅ = = = 44,9
𝑛 31
Nilai simpangan baku pre-test

∑(𝑥 𝑖 − 𝑥̅ )2 5156,73 2527,06


𝑠=√ =√ =√ = √171,89 = 13,1
𝑛−1 31 − 1 30

2. Uji Normalitas
a. Rentang = Nilai terbesar – Nilai terkecil
= 78,3 − 25
= 53,3 ≅ 53
b. Banyak Kelas = 1 + 3,3 log 31
= 1 + 4,92
= 5,92 ≅ 6
𝑟𝑒𝑛𝑡𝑎𝑛𝑔
c. Panjang Interval =
𝑏𝑎𝑛𝑦𝑎𝑘 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠
53
=
6

= 8,88 ≅ 9

3. Batas Kelas
Batas Bawah −0,5 → 25 − 0,5 = 24,5
Batas Atas +0,5 → 34 + 0,5 = 34,5
+0,5 → 43 + 0,5 = 43,5
+0,5 → 52 + 0,5 = 52,5
+0,5 → 61 + 0,5 = 61,5
+0,5 → 70 + 0,5 = 70,5
+0,5 → 79 + 0,5 = 79,5
4. Perhitungan Zhitung
Nilai rata-rata = 44,9
Simpangan baku = 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 24,5−44 ,9 −20,4
1) Zhitung = = = = −1,56
𝑠 13,1 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 34,5+44 ,9 −10,4
2) Zhitung = = = = −0,79
𝑠 13,1 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 43,5+44 ,9 −1,4
3) Zhitung = = = = −0,11
𝑠 13,1 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 52,5+44 ,9 7,6
4) Zhitung = = = 13,1 = 0,58
𝑠 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 61,5+44 ,9 16,6
5) Zhitung = = = 13,1 = 1,27
𝑠 13,1

𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 70,5+44 ,9 25,6


6) Zhitung = = = 13,1 = 1,95
𝑠 13,1
𝑏𝑎𝑡𝑎𝑠 𝑘𝑒𝑙𝑎𝑠− 𝑥̅ 79,5+44,9 34,6
7) Zhitung = 𝑠
= 13,1
= 13,1
= 2,64

5. Perhitungan Ztabel
1) −1,56 = 0,4406
2) −0,79 = 0,2852
3) −0,11 = 0,0438
4) 0,58 = 0,2190
5) 1,27 = 0,3980
6) 1,95 = 0,4744
7) 2,64 = 0,4959

6. Perhitungan Luas Daerah


L = Ztabel atas – Ztabel bawah
(-) (-) → nilai atas dikurangi nilai bawah
(-) (+) → nilai ditambahkan
(+) (+) → nilai bawah dikurangi nilai atas
1) L = 0,4406 − 0,2852 = 0,1554
2) L = 0,2852 − 0,0438 = 0,2414
3) L = 0,0438 + 0,2190 = 0,2628
4) L = 0,3980 − 0,2190 = 0,1790
5) L = 0,4744 − 0,3980 = 0,0764
6) L = 0,4959 − 0,4744 = 0,0215

7. Perhitungan 𝒇𝒉 = 𝑳 × 𝒏
1) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,1554 × 31 = 4,8174
2) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2414 × 31 = 7,4834
3) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,2628 × 31 = 8,1468
4) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,1790 × 31 = 5,5490
5) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0764 × 31 = 2,3684
6) 𝑓ℎ = 𝐿 × 𝑛 = 0,0215 × 31 = 0,6665

8. Perhitungan 𝒇𝟎 − 𝒇𝒉
1) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 7 − 4,8174 = 2,1826
2) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 10 − 7,4834 = 2,5166
3) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 8 − 8,1468 = −0,1468
4) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 5,5490 = −3,5490
5) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 2,3684 = −0,3684
6) 𝑓0 − 𝑓ℎ = 2 − 0,6665 = 1,3335

9. Perhitungan (𝒇𝟎 − 𝒇𝒉 )𝟐
1) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (2,1826)2 = 4,7637
2) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (2,5166)2 = 6,3333
3) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,1468)2 = 0,0216
4) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−3,5490)2 = 12,5954
5) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (−0,3684)2 = 0,1357
6) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2 = (1,3335)2 = 01,7782
( 𝒇𝟎 −𝒇𝒉) 𝟐
10. Perhitungan 𝒇𝒉
2
(𝑓0−𝑓ℎ ) 4,7637
1) = = 0,9889
𝑓ℎ 4,8174

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 6,3333
2) = = 0,8463
𝑓ℎ 7,4834

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,0216
3) = = 0,0027
𝑓ℎ 8,1468

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 12,5954
4) = = 2,2699
𝑓ℎ 5,5490

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 0,1357
5) = = 0,0573
𝑓ℎ 2,3684

(𝑓0−𝑓ℎ ) 2 1,7782
6) = = 2,6680
𝑓ℎ 0,6665

Jadi, 𝑥 2 hitung = 0,9889 + 0,8463 + 0,0027 + 2,2699 + 0,0573 + 2,6680


= 6,8331
Sedangkan, 𝑥 2 tabel = 𝑥 2 (1−∝)(𝑛 − 1)
= 𝑥 2 (1 − 0,05)(6 − 1)
= 𝑥 2 (0,95)(5)
= 11,070
Kesimpulan
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel
6,8331 < 11,070
Maka, data post-test pada kelas kontrol berdistribusi normal
UJI NORMALITAS POST-TEST KELAS KONTROL
Batas (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Interval Rata-rata Simpangan 𝑥 − 𝑥̅ Luas
Kelas 𝑥 − 𝑥̅ 𝑧= Ztabel 𝑓0 𝑓ℎ (𝑓0 − 𝑓ℎ ) (𝑓0 − 𝑓ℎ )2
Kelas (𝑥̅ ) Baku (S) 𝑆 Daerah 𝑓ℎ
(𝑥)
24.5 44.9 13.1 -20.4 -1.56 0.4406
25 - 34 0.1554 7 4.8174 2.1826 4.7637 0.9889
34.5 44.9 13.1 -10.4 -0.79 0.2852
35 – 43 0.2412 10 7.4834 2.5166 6.3333 0.8463
43.5 44.9 13.1 -1.4 -0.11 0.0438
44 – 52 0.2628 8 8.1468 -0.1468 0.0216 0.0027
52.5 44.9 13.1 -7.6 0.58 0.2190
53 – 61 0.1790 2 5.5490 -3.5490 12.5954 2.2699
61.5 44.9 13.1 16.6 1.27 0.3980
62 – 70 0.0764 2 2.3684 -0.3684 0.1357 0.0573
70.5 44.9 13.1 25.6 1.95 0.4744
71 – 79 0.0215 2 0.6665 1.3335 1.7782 2.6680
95.5 44.9 13.1 34.6 2.64 0.4959
Jumlah 31 6.8331

Rata-rata = 44.9
Simpangan Baku = 13.1
𝑥 2 hitung = 6.8331
𝑥 2 tabel = 11.070
𝑥 2 hitung < 𝑥 2 tabel, data post-test pada kelas kontrol berdistribusi normal.
KURVA NORMALITAS DATA POST-TEST KELAS KONTROL

9
8.1468
8
7.4834

6 5.549

4.8174
5

3
2.3684

1 0.6665

0
-2 -1.5 -1 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3
Zhitung
HOMOGENITAS PRE-TEST

𝑠21 𝑣𝑎𝑟𝑖𝑎𝑛𝑠 𝑡𝑒𝑟𝑏𝑒𝑠𝑎𝑟


Fhitung = =
𝑠22 𝑣𝑎𝑟𝑖𝑎𝑛𝑠 𝑡𝑒𝑟𝑘𝑒𝑐𝑖𝑙

1. Simpangan Baku/Standar Deviasi Tes Awal Kelas Eksperimen dan Kelas


Kontrol
Diketahui:
Kelas Eksperimen = 4.21 (Kelas VII.7 terdiri dari 31 siswa )
Kelas Kontrol = 3.89 (Kelas VII.8 terdiri dari 31 siswa)

2. Hipotesis yang akan diuji


H0 = Kedua varians sama atau homogen
Ha = Kedua varians tidak sama atau tidak homogen

3. Nilai Fhitung
Simpangan baku kelas eksperimen lebih besar dari simpangan baku kelas
kontrol maka:
𝑠21 4,212 17,72
Fhitung = = 3,892 = = 1,17
𝑠22 15,13

4. Nilai Ftabel dengan derajat kebebasan dk = 31 – 1 dengan α = 0,05 maka:


Nilai Ftabel dengan dk (30:30) dan α = 1.84

5. Uji Hipotesis
Fhitung = 1.17 dan Ftabel = 1.84, karena Fhitung < Ftabel maka H0 diterima, dengan
demikian varians skor tes awal kelas eksperimen dan kelas kontrol adalah
homogen.
HOMOGENITAS POST-TEST

𝑠21 𝑣𝑎𝑟𝑖𝑎𝑛𝑠 𝑡𝑒𝑟𝑏𝑒𝑠𝑎𝑟


Fhitung = =
𝑠22 𝑣𝑎𝑟𝑖𝑎𝑛𝑠 𝑡𝑒𝑟𝑘𝑒𝑐𝑖𝑙

1. Simpangan Baku/Standar Deviasi Tes Akhir Kelas Eksperimen dan Kelas


Kontrol
Diketahui:
Kelas Eksperimen = 9.2 (Kelas VII.7 terdiri dari 31 siswa )
Kelas Kontrol = 13.1 (Kelas VII.8 terdiri dari 31 siswa)

2. Hipotesis yang akan diuji


H0 = Kedua varians sama atau homogen
Ha = Kedua varians tidak sama atau tidak homogen

3. Nilai Fhitung
Simpangan baku kelas kontrol lebih besar dari simpangan baku kelas
eksperimen maka:
𝑠21 13 ,12 171 ,61
Fhitung = = = = 2,03
𝑠22 9,22 84 ,64

4. Nilai Ftabel dengan derajat kebebasan dk = 31 – 1 dengan α = 0,05 maka:


Nilai Ftabel dengan dk (30:30) dan α = 1.84

5. Uji Hipotesis
Fhitung = 2.03 dan Ftabel = 1.84, karena Fhitung > Ftabel maka Ha diterima, dengan
demikian varians skor tes akhir kelas eksperimen dan kelas kontrol adalah tidak
homogen atau heterogen.
UJI KESAMAAN DUA RATA-RATA

1. Uji Kesamaan Dua Rata-Rata Skor Tes Awal

Hipotesis yang akan diuji adalah:

H0 = Rata-rata kemampuan pemecahan masalah matematika siswa pada kelas

eksperimen sama dengan rata-rata kemampuan pemecahan masalah

matematika siswa pada kelas kontrol.

Ha = Rata-rata kemampuan pemecahan masalah matematika siswa pada kelas

eksperimen tidak sama dengan rata-rata kemampuan pemecahan masalah

matematika siswa pada kelas kontrol.

a. Data

𝑥̅ 1 = 12,0 𝑠1 = 4,21 𝑛1 = 31

𝑥̅ 2 = 11,04 𝑠2 = 3,89 𝑛2 = 31

b. Nilai Thitung

Kedua kelompok data adalah normal dan homogen maka menggunakan uji-

t dengan rumus:

𝑥̅ 1 − 𝑥̅ 2
𝑡=
(𝑛 − 1)𝑠12 + (𝑛2 − 1)𝑠22 1 1
√ 1 (𝑛 + 𝑛 )
𝑛1 + 𝑛2 − 2 1 2

12,0 − 11,04
𝑡=
( ) 2 ( ) 2
√ 31 − 1 (4,21) + 31 − 1 (3,89) ( 1 + 1 )
31 + 31 − 2 31 31

12,0 − 11,04
𝑡=
√(30)(17,7241) + (30)(15,1321) ( 1 + 1 )
60 31 31
1,56
𝑡=
√531,7230 + 453,9630 ( 2 )
60 31

1,56
𝑡=
√985,6860 ( 2 )
60 31

1,56
𝑡=
√16,4281( 2 )
31

1,56
𝑡=
√16,4281(0,0645)

1,56
𝑡=
√1,0599

1,56
𝑡=
1.0295

𝑡 = 1,515

c. Nilai Ttabel

Dengan derajat kebebasan dk = ne + nk – 2 = 31 + 31 – 2 = 60 dan α=0.05

adalah ttabel = 2.000 sedangkan thitung = 1.515

d. Uji Hipotesis

Nilai thitung =1.515 dan ttabel = 2.000 karena thitung < ttabel, 1.515 < 2.000, maka

H0 diterima, dengan demikian kedua rata-rata kemampuan pemecahan

masalah matematika tes awal siswa kelas eksperimen dan kontrol adalah

sama.
UJI KESAMAAN DUA RATA-RATA POST-TEST

1. Uji Kesamaan Dua Rata-Rata Skor Tes Akhir

Hipotesis yang akan diuji adalah:

H0 = Rata-rata nilai skor kemampuan pemecahan masalah pada pelajaran

matematika siswa kelas eksperimen kurang dari atau sama dengan rata-

rata skor kemampuan pemecahan masalah pada pelajaran matematika

siswa kelas kontrol.

Ha = Rata-rata skor kemampuan pemecahan masalah pada pelajaran

matematika siswa kelas eksperimen lebih besar dari rata-rata skor

kemampuan pemecahan masalah pada pelajaran matematika siswa kelas

kontrol.

a. Data

𝑥̅ 1 = 76 𝑠1 = 9,2 𝑛1 = 31

𝑥̅ 2 = 44,9 𝑠2 = 13,1 𝑛2 = 31

b. Nilai Thitung

Kedua kelompok data tersebut berdistribusi normal dan tidak homogen

maka menggunakan uji-t semu dengan rumus:

̅1 − 𝑥
𝑥 ̅2
t′ =
𝑠21 𝑠22
√ +
𝑛1 𝑛2

76 − 44,9
t′ =
2 2
√ (9,2) + (13,1)
31 31
31,1
t′ =
√84,64 + 171,61
31 31
31,1
t′ =
√256,25
31
31,1
t′ =
√8,266

31,1
t′ =
2,875
t ′ = 10,817

c. Nilai Ttabel

Dengan derajat kebebasan dk = n1 + n2 – 2 = 31 + 31 – 2 = 60 dan α = 0.05

adalah ttabel = 1.671 sedangkan thitung = 10.817

d. Kesimpulan

Nilai thitung = 10.817 dan ttabel = 1.671 karena nilai thitung > ttabel, 10.817 >

1.671, maka H0 ditolak dan Ha diterima, berarti hipotesis menyatakan ada

pengaruh yang signifikan terhadap model pembelajaran yang digunakan.

You might also like