Géibheann – le Caitlín Maude Téama an Dáin

é;Ta. Is é an daoirse nó an t-uaigneas téama an dáin seo. Uair amháin, bhí an t-ainmhí (an leon)
# ina chónaí sna teochreasa. Bhí sé saor agus bhí áthas an domhain air. Bhí sé láidir,
Ainmhí mé cumhachtach agus álainn. Chaith sé na laethanta ag búiríl agus ag rith timpeall. Bhí sé láidir
ainmhí allta agus chroith sé na crainn nuair a bhí sé ag búiríl. Bhí sé cáiliúil mar bhí sé dathúil agus láidir

as na teochreasa Ach, níl an t-ainmhí saor anois. Tá sé sa zú agus tá an zú cosúil le príosún. Ní bhíonn sé ag
a bhfuil clú agus cáil rith timpeall ná ag búiríl anois. Caitheann sé gach lá ina luí ar an talamh. Tá crann amháin in
aice leis sa zú agus féachann sé air gach lá. Ba mhaith leis a bheith saor, a bheith ar ais sna
ar mo scéimh teochreasa.
Mothúcháin sa Dán
chroithfinn crainnte na coille
Tá brón agus uaigneas sa dán seo. Tá brón agus uaigneas ar an ainmhí toisc nach bhfuil sé
tráth saor. Tá sé i bpríosún sa zú. Luíonn sé síos ar an talamh, níl sé ag rith timpeall sna
le mo gháir teochreasa, níl sé ag búiríl agus ní chuireann sé suim in aon rud anois. Níl a chairde in aice
leis, tá strainséirí timpeall air.

ach anois
luím síos
agus breathnaím trí leathshúil
ar an gcrann aonraic sin thall
tagann na céadta daoine chuile lá
a dhéanfadh rud ar bith
dom
ach mé a ligean amach
Bhí áthas ar an ainmhí nuair a bhí sé saor sna teochreasa. Bhain sé taitneamh as an saol, ag
rith timpeall agus ag búiríl. Bhí sé láidir agus chroith sé na crainn. Bhí sé bródúil as féin.
Is é an brón an mothúchán is láidre sa dán. Feicimid an t-ainmhí i bpríosún sa zú, ina luí ar
an talamh, ní dhéanann sé aon rud, ní osclaíonn sé ach súil amháin mar níl suim aige in aon
rud. Tá trua agam don ainmhí toisc go bhfuil sé brónach. Ba mhaith leis a bheith saor arís sa
teochreasa ach tá sé i ngéibheann sa zú agus cuireann sé brón air. Tá frustrachas air mar
nach scaoilfidh na cuairteoirí saor é.
Scéal an Dáin
 Tá ainmhí fiáin, álainn, láidir (leon nó tíogair b’fhéidir) ag caint sa dán seo.
 Tá sé ina chónaí i zú anois agus tá brón agus uaigneas air.
 Caitheann sé an t-am ina luí síos mar níl suim aige in aon rud anois.
 Fadó bhí sé ina chónaí sna teochreasa, bhí sé saor agus bhí sé sásta.
 Bhí sé ag búiríl agus ag rith timpeall na teochreasa.
 Ba mhaith leis a bheith saor arís.
 Íomhánna sa Dán
Baineann an file úsáid chliste as íomhánna chun saol an ainmhí a chur in iúl dúinn.
Is éifeachtach an léiriú é seo agus is féidir liom saol an ainmhí bhoicht a shamlú.
An Chéad
Véarsa
Sa chéad véarsa tá an t-ainmhí saor
sna teochreasa. Tá áthas agus bród
air. Tá áthas air mar tá sé saor, ag
rith timpeall agus ag búiríl. Croitheann
sé na crainn. Tá bród air mar tá sé
dathúil. Tá sé sona sásta mar tá sé
saor sna teochreasa. Tá an t-ainmhí
ina áit dhúchais agus tá sé i gceannas.
Cuireann sé scéin agus eagla ar
ainmhithe eile. Samhlaímid go bhfuil
leon i gceist – rí na n-ainmhithe.
Tagann athrú air sa dara véarsa.
Ceisteanna Scrúdaithe:
3 (a) nó (b)
An Dara
Véarsa
Tá an t-ainmhí bocht i bpríosún sa zú.
Níl sé saor anois. Níl aon ainmhí eile in
aice leis agus níl ach crann amháin
ann. Ní ritheann sé timpeall ná níl sé
ag búiríl anois. Caitheann sé na
laethanta ina luí ar an talamh. Tá
tuirse air agus ní osclaíonn sé ach
leathshúil. Tá uaigneas agus brón an
domhain air mar níl sé saor. Tagann
daoine ag féachaint air gach lá agus is
fuath leis é sin. Ba mhaith leis a
bheith saor ach tá sé i bpríosún sa zú.
Tá codarsnacht mhór idir an dá íomhá
sa dán.
Ar thaitin an dán leat?
Thaitin an dán go mór liom ach bhí sé brónach. Is maith
liom na híomhánna agus na mothúcháin atá sa dán. Is maith
liom an íomhá den ainmhí nuair a bhí sé saor sna
teochreasa, ag rith timpeall agus ag búiríl. Thaitin sé liom
toisc go raibh áthas ar an ainmhí nuair a bhí sé saor sna
teochreasa. Tá íomhá an-láidir sa dán den ainmhí nuair a
bhí brón agus uaigneas air. Chaith sé na laethanta ina luí ar
an talamh, ní dhearna sé aon rud toisc nach raibh sé sona.
Bhí trua agam don ainmhí bocht i bpríosún sa zú. Tháinig
daoine ag féachaint air gach lá agus níor thaitin sé sin leis
an ainmhí bocht.
Luaigh rud amháin nár thaitin leat…
Níor thaitin an íomhá den ainmhí sa zú liom. Bhí saol an-
bhrónach ag an ainmhí. Luigh sé síos gach lá agus níor rith
sé timpeall. Bhí uaigneas an domhain air toisc nach raibh sé
leis na hainmhithe eile sna teochreasa. Téim chuig an zú go
minic agus níor smaoinigh mé faoi na hainmhithe bochta.

A.

(i) Déan cur síos, i d’fhocail féin, ar an íomhá (ar an bpictiúr) den ainmhí a fhaighimid sna línte 1-8 sa dán. (Is leor dhá phointe eolais.) (8 marc)
(ii) Conas a mhothaíonn an t-ainmhí sna línte 9-12 sa dán, dar leat? Tabhair dhá fháth, i d’fhocail féin, a mhothaíonn sé mar sin. (8 marc)
(iii) An bhfuil an t-ainmhí sásta sna línte 13-17 sa dán, dar leat? Cuir fáthanna, i d’fhocail féin, le do fhreagra. (Is leor dhá fháth). (9 marc)
B.
(iv) Cén mothúchán is mó a thaispeánann an t-ainmhí sna línte 1-8 den dán Géibheann, dar leat? Tabhair dhá phointe eolais, i d’fhocail féin, faoin
mothúchán sin sna línte 1-8. (9 marc)
(v) Cén sórt saoil atá ag an ainmhí anois? Tabhair dhá phointe eolais i d’fhocail féin faoin saol sin. (8 marc).