FILIPINO REVIEWER

MGA DAPAT PAG-ARALAN: PANG-URI:

- ay salitang nagsasaad ng katangian o uri ng
tao, hayop, bagay, lunan at iba pa na
OUTLINE tinutukoy ng pangngalan o panghalip na
i. TALAMBUHAY NI DR. JOSE RIZAL
ii. KONDISYONG PANLIPUNAN NG PILIPINAS SA kasama nito sa loob ng pangungusap.
BAGO AT PAGKATAPOS ISULAT ANG NOLI
ME TANGERE
iii. PANG-URI  Ang mga pang-uri ay may iba’t ibang kayarian:
a.) Kahulugan 1. Payak – ito ay binubuo ng salitang-ugat lamang.
b.) Kayarian
1. Payak Halimbawa: luma, pangit, payat
2. Maylapi Luma na ang kanyang mga gamit panskwela
3. Inuulit
4. Tambalan
bagkus pinapahalagahan at iniingatan pa rin niya
a.) Karaniwang kahulugan ang mga ito.
b.) Matalinghagang kahulugan
iv. ANTAS NG PORMALIDAD NG WIKA AT MGA
2. Maylapi – binubuo ng salitang-ugat na may
TAMANG PAHAYAG SA PAGPAPAOHAYAG panlapi.
NG OPINION. Mga panlaping mapanuring na madalas na
a.) Pampanitikan
b.) Pambansa ginagamit: kayganda, kaylinis, malabo, magaling,
v. MGA URI NG DI-PORMAL NA SALITA makatao
a.) Lalawiganin
b.) Kolokyal Halimbawa: Kayganda ng mga tanawin sa
c.) Balbal Pilipinas.
vi. IBA’T IBANG PARAAN SA PAGPAPAHAYAG
NG DAMDAMIN AT EMOSYON: 3. Inuulit – ay binubuo ng salitang-ugat o salitang
a.) Pangungusap na padamdam maylapi na may pag-uulit.
b.) Maikling sambitla
c.) Mga pangungusap na nagsasaad na tiyak na Halimbawa: maputing-maputi, maliliit, payat na
damdamin ng isang tao payat
d.) Mga pangungusap na nagpapahiwatig ng
damdamin sa hindi diretsahang paraan
Si Bemar ay hindi kumakain sa tamang oras dahil
vii. IBA’T IBANG PARAAN SA PAGLALAHAD NG sa paglalaro ng online games kaya payat na payat
KATWIRAN O PANININDIGAN:
a.) Pangangatwiran
na siya.
b.) Pangatnig na Panahi 4. Tambalan – binubuo ng dalawang salitang-ugat
c.) Pang-abay na panang-ayon a. Karaniwang kahulugan
d.) Pang-abay na pananggi
viii. ANG MGA ANGKOP NA SALITA/ Halimbawa: balikbayan, biglang-yaman, taos-
EKSPRESYON SA: puso
a.) Paglalarawan
b.) Paglalahad ng sariling pananaw Taos-puso pagbibigay niya ng tulong sa mga
c.) Pag-iisa-isa taong naghihirap ngayon dulot ng pandemiya.
d.) Pagpapatunay
ix. IBA’T IBANG PARAAN NG PAGBIBIGAY- b. Matalinghagang Kahulugan
PAHIWATIG SA KAHULUGAN: Halimbawa: bukas-palad, kapit-tuko, ngising-
a.) Pagbibigay kahulugan sa talinhaga o idyoma
1. Matalinhaga (Kahulugan) aso
2. Mga Idyoma Siya ay bukas-palad lalo na sa mga mahihirap.
b.) Denotasyon at Konotasyon
c.) Tindi ng Kahulugan o Klino
d.) Paggamit ng contextual na clue ANTAS NG PORMALIDAD NG WIKA AT MGA
x. MGA PANGUNGUSAP NA NAGSASAAD NG
TIYAK NA DAMDAMIN O EMOSYON
TAMANG PAHAYAG SA PAGPAPAHAYAG NG
a.) Kahulugan OPINION.
b.) Kasiyahan A. Pampanitikan
c.) Pagtataka
d.) Pagdududa - salitang ginagamit ng mga manunulat at
e.) Pagkalungkot dalubwika. Ito ay mga salitang may malalim
f.) Pagkagalit
g.) Pagsang-ayon na kahulugan at ginagamit na mga pahiwatig.
h.) Pagpapasalamat B. Pambansa
xi. NARITO ANG MGA EKSPRESYONG
GINAGAMIT SA PAGBIBIGAY NG MATINDING - yaong ginamit sa pamahalaan mga aklat, o
PANININDIGAN SA MGA PANGYAYARI: mga wikang ginamit sa pagtuturo.
xii. MGA EKSPRESYON SA PAGPAPALIWANAG,
PAGHAHAMBING AT PAGBIBIGAY NG
OPINYON/PANANAW Halimbawa:
a.) Pagpapaliwanag
b.) Paghahambing
Pambansa – asawa Pampanitikan –
c.) Pagpapahayag ng opinion/pananaw kabiyak

Pambansa – problema Pampanitikan – tinik

FILIPINO REVIEWER
Mga Uri ng Di-Pormal na salita
1. Lalawiganin
- Ito ay mga bokabularyong dayalektal.
Ginagamit ang mga ito sa isang partikular na
pook o lalawiganin
Halimbawa:
Iskapo (takas) Atche (ate)
Datong (pera) Banas (init)
Kaon (kain) Itang/Tatang (tatay)
Balay (bahay) Inang (nanay)
2. Kolokyal
- Ito ay mga pang-araw-araw na salitang
ginagamit sa pagkakataong impormal. Kasama
na rito ang pagpapaikli ng salita.
Halimbawa:
Dalwa (dalawa) Dyan (diyan)
Meron (mayroon) Kelan (Kailan)
Nasan (Nasaan)
3. Balbal
- Ito ay mababang antas ng wika. Nagmumula
ang mga salitang ito sa mga pangkat ng taong
may sariling “code”.
- Ito ay mga salitang Pangkalye o Panlasangan.
- Tinatawag din itong singaw ng panahon
sapagkat bawat panahon ay may nabubuong
mga salita.
Halimabawa:
Ermat/mudra (nanay) Parak (pulis)
Lodi (idol) Werpa (power)
IBA’T IBANG PARAAN SA PAGPAPAHAYAG NG
DAMDAMIN AT EMOSYON:
A. Mga pangungusap na padamdam –
nagpapahayag ng matinding damdamin o
emosyon. Ginagamitan ito ng bantas na
tandang padamdam ( ! ).
Halimbawa: Bawiin mo ang iyong sinabing
kasinungalingan!
B. Maikling sambitla- ito ay mga sambitlang
iisahin o dadalawahing pantig na
nagpapahayag ng matinding damdamin.
Halimbawa: Aray! Lagot! Naku! Aba!
C. Mga pangungusap na nagsasaad na tiyak na
damdamin o emosyon ng isang tao -
Kadalasan, ito’y mga pangungusap na may
anyong pasalaysay kaya’t mahihinuhang hindi
gaanong matindi ang damdaming ipinahayag
subalit maaari ding maging pangungusap na
padamdam na nagsasaad naman ng
matinding damdamin.
Halimbawa:
Kasiyahan: Natutuwa ako sa iyong pagdating G.
Crisostomo.
Pagtataka: Bakit hindi baliktad ang papel na kanyang
binasa?
Pagkalungkot: Ikinalulungkot ko ang nagyari sa iyong
ama.
D. Mga pangungusap na nagpapahiwatig ng
damdamin sa hindi diretsahang paraan.
Halimbawa: Nakalulungkot isiping ang iyo ama ay
sumakabilang buhay na bago kayo nakarating.
IBA’T IBANG PARAAN SA PAGLALAHAD NG KATWIRAN
O PANININDIGAN.
1. Pangangatwiran – ay paraan ng pagpapahayag
na may layuning manghikayat at sa
pamamagitan na makatwirang pananalita.
Ginagamit ang mga pangatnig na pananhi na dahil
sa/kay, sanhi sa/kay, gawa ng, pagkat o sapagkat,
palibhasa, mangyari, kasi, dangan kasi, kaya, kung
kaya.
Gumagamit sa pagbibigay ng katwiran/paninindigan
ng pang-abay na panang-ayon tulad ng totoo, tunay,
talaga, siyanga, totoo.
Gumagamit ng pang-abay na pananggi tulad ng
hindi/di, huwag, wala, ayaw, aywan.
ANG MGA ANGKOP NA SALITA/ EKSPRESYON SA:
• Paglalarawan: mga pang-uri
• Paglalahad ng sariling pananaw: sa aking
palagay, sa tingin ko, naniniwala ako na, sa aking
pananaw, sa aking obserbasyon, masasabing
• Pag-iisa-isa: una, pangalawa, sa simula, una sa
lahat, tulad nag, susunod, at sahuli, at sa wakas,
muna, saka, bago, sabay-sabay, kauna-unahan, kahuli-
hulihan, pangatlo, panlima, atbp
• Pagpapatunay: sa madaling salita, ibig kong
sabihin, tingnan mo sa ganito, sang-ayon sa, batay sa
resulta ng, ipinakikita na, pinatutunayan na, makikita
sa, tinutukoy sa, ipinahayag ni, mababasa sa, ang
katotohanan ay…..
IBA’T IBANG PARAAN NG PAGBIBIGAY-PAHIWATIG
SA KAHULUGAN:
FILIPINO REVIEWER
1. Pagbibigay kahulugan sa Talinhaga o Idyoma
Ang salitang talinhaga ay mula sa pariralang “tali
ng hiwaga” o salitang nagtataglay ng “hiwaga” dahil
sa malalim, nakatago o kakaiba nitong kahulugan.
Ang matatalinghagang pahayag ay mga salitang
may kahulugang taglay na naiiba sa karaniwan.
Ito ay mga pahayag na di tuwirang nagbibigay ng
kahulugan.
Karaniwang hinango ang kahulugan nito sa
karanasan ng tao gaya ng mga pangyayari sa buhay o
mga bagay-bagay sa ating paligid.
• Mga Idyoma - mga pahayag na karaniwang
hango mula sa karanasan ng tao, mga pangyayari sa
buhay at sa paligid subalit nababalutan ng higit na
malalim na kahulugan.
Ang kahulugan ng mga idyoma sa ating wika ay
nakaugnay sa kultura, kasaysayan at pamumuhay ng
ating lahi kung kaya, malalim man ang kahulugan ng
mga ito, ay kaya pa ring maunawaan ng mga kabataan
kung kilala nila nang lubos ang ating lahi at bansa.
Mga halimbawa at kahulugan nito:
balat-sibuyas – maramdamin
buto’t balat - payat na payat
ilista sa tubig - kalimutan
butas ang bulsa - walang pera
bahag ang buntot – duwag
2. Denotasyon at Konotasyon
Denostasyon – literal.
Mga halimbawa at kahulugan nito:
Ang ganda ng mga bulaklak sa kanyang hardin. (bahagi
ng halaman na karaniwang mabango at makulay)
Malaki na ang punong itinanim ko sa bahay.
(halamang lumalaki nang mataas)
Konotasyon – may dalang nakatagong kahulugan o
pansariling kahulugan ng isang tao
Mga halimbawa at kahulugan nito:
Maraming naggagandahang bulaklak na dumalo sa
pagtitipon. (babae)
Kadalasang mababait ang mga anak na nanggaling sa
mabubuting puno.(magulang)
3.Tindi ng Kahulugan o Klino
- pag-aayos ng kahulugan ng salita ayon sa intensidad
o tindi ng kahulugang nais ipahiwatig.
Halimbawa:
Poot- matinding galit na halos gusto nang
makapanakit
Suklam - matinding galit sa dibdib na matagal
bago mawala
Galit - tumatagal na inis
Tampo - munting galit na madaling mawala
Pikon - damdamin ng pagkagalit bunga ng maliit
na bagay lamang
4. Paggamit ng contextual na clue
Ang kahulugan ng salita ay mauunawaan ayon sa
pagkakagamit sa pangungusap.
Mga halimbawa:
Ang panganganlong ng tulisan sa kagubatan ay
hindi nalingid sa mga guwardiya sibil. (pagtatago)
Isang marusing na babae ang dumating sa
pagtitipon. (marumi)
MGA PANGUNGUSAP NA NAGSASAAD NG TIYAK NA
DAMDAMIN O EMOSYON
– Ito’y mga pangungusap na pasalaysay kaya’t hindi
nagsasaad ng matinding damdamin, ngunit ito ay
nagpapakita ng tiyak na damdamin o emosyon.
Halimbawa:
Kasiyahan: Anumang nagdudulot ng tugon sa
pangangailangan.
Halimbawa: Napakasayang isipin na may isang bata na
namang isinilang sa mundo.
Pagtataka: pagdududa
Halimbawa: Hindi ko lubos maisip kung bakit
ipatatapon ng isang magulang ang isang walang malay
na sanggol
Pagkalungkot: pakiramdam ng kawalan ng pag-asa at
kawalan ng interes sa mga nakasisiyang gawain.
FILIPINO REVIEWER

Halimbawa: Masakit isiping ang mag ama ay ang • Sapagkat • Sana

nagharap sa isang pagtutunggali.
Halimbawa:
Pagkagalit: pagkamuhi o oagkainis Lahat ng hirap ay malalagpasan natin kung hindi tayo
susuko.
Halimbawa: Hindi dapat kinikitil ang buhay ng isang Mahirap ang buhay ngayon kaya kailangan nating
sanggol. magtipid.
Dahil sa pandemya, maraming pamilyang Pilipino ang
Pasang-ayon: ito ay nangangahulugan ng pagtanggap, naghihirap ngayon.
pagpayag, pakikiisa o pakikibagay sa isang pahayag o
ideya. Paghahambing
Halimabawa: Tama ang naging desisyon ng pastol na
hindi patayin ang bata. - ay proseso ng pagsususri ng dalawa o mas
madami pang tao, bagay, ideya o pangyayari
Pagpapasalamat: pagbigay ng bunyi, gantimpala, o upang makita ang pagkakapareho at
pagkilala matapos ang isang gawain o serbisyong pagkakaiba-iba. Mga ilang ginagamit sa
mataas, malaki, at napakahalaga ang naging ambag sa paghahambing:
isang tao, bagay, lugar, kompanya, o pangyayari.
Pahambing na Magkatulad
Halimbawa: Mabuti na lamang at nakapag-isip ang • gaya • hawig/kahawig
pastol. • tulad • mukha/kamukha
• kapwa • wangis/kawangis
NARITO ANG MGA EKSPRESYONG GINAGAMIT SA • mistula • pareho/kapareho
PAGBIBIGAY NG MATINDING PANININDIGAN SA
MGA PANGYAYARI: Halimbawa:
Mistulang puno ang tatag ng kanyang pananalig na
Sumasang-ayon ako Hindi dapat lahat ay babalik sa dati.
Kumbinsido akong Sa paniniwala ko Tulad ng isang awit, ang pagdurusang ito ay may
Lubos akong naninindigan na Naniniwala ako katapusan din.
Lubos kong pinaninindigan na
Kung sakali ‘pag, pagka, kapag Paghahambing na Di-magkatulad
nang upang • lalo, • di-tulad
• higit/mas, • di-gaano
Halimbawa: • labis • Di-gaya
• di-hamak
Humanda kayo kapag ako ay magiging mayaman.
Kung hindi ka uuwi sa bahay ng maaga, lagot ka talaga Halimbawa:
sa akin Di-gaanong malaki ang kita ng mga negosyo ngayon
dahil marami ang nawalan ng trabaho.
MGA EKSPRESYON SA PAGPAPALIWANAG, Mas maraming nagkakasakit sa mga lungsod dahil mas
PAGHAHAMBING AT PAGBIBIGAY NG malaki ang populasyon kaysa sa mga lalawigan.
OPINYON/PANANAW
PAGPAPALIWANAG Pagpapahayag ng Opinyon/Pananaw

Bahagi na ng pang-araw-araw na buhay ang

Pagbibigay-linaw at pagpapalawak ng detalye upang
maunawaang mabuti ang pahayag.
Ginagamit ang mga pangatnig na ito kung:
- nais magpasubali
- nais magpahayag ng dahilan,
- nais linawin ang mga mahahalagang bagay.
pagbibigay ng opinyon sa mga pangyayaring
nagaganap o namamamalas natin sa ating paligid. Sa
pagbibigay ng sariling pananaw ay maaring banggitin
o magpahayag batay sa sariling damdamin,
paniniwala, ideya, kaisipan at nararanasan. Ilang mga
angkop na pahayag sa pagbibigay ng opinyon:

• Kung •Palibhasa • Sa aking palagay…

• Kapag/pag • Kaya • Hindi ako sumasang-ayon sa sinasabi dahil…
• Dahil sa • Kung gayon • Para sa akin…
• Mahusay ang sinasabi mo at ako man ay…
FILIPINO REVIEWER

• Sa tingin ko…
• Nasa iyo ‘yan kung hindi ka sumasang-ayon
• Ang paniniwala ko ay…
• Kung ako ang tatanungin…
• Alinsunod sa… naniniwala ako..

Halimbawa:

Lubos ang aking paniniwala sa kasabihang pagkatapos

ng gabi may umagang darating.
Kung ako ang tatanungin, dapat pa ring laging mag-
ingat at sumunod sa health protocols kahit niluwagan
na ang mga kautusan ukol sa COVID.