UNIVERZITET U ZENICI

Politehnički fakultet
Odsjek: Softversko inženjerstvo
Predmet: Operativni sistemi
Semestar: II
Datum: 29.05.2023.godine

Pitanja za vlastitu provjeru usvojenog znanja u cilju pripreme za polaganje Završnog ispita
NAPOMENA: Pitanja koja će se pojaviti na ispitu nisu ograničena samo na skup ovih pitanja po pitanju forme, oblika i sadržaja.
01. UVOD U OPERATIVNE SISTEME
1 Šta je to operativni sistem? (navesti barem jednu definiciju)
2 Kako se zove glavna memorija a kako sekundarna memorija?
3 U kojoj memoriji se moraju nalaziti programi da bi ih računar mogao izvršavati?
4 Gledano iz ugla korisnika računara, operativni sistem je:____________________________________________________________________.
5 Gledano iz ugla računarskog sistema, operativni sistem je softver čija je najvažnija uloga da _______________________________________.
6 Operativni sistem program koji se stalno izvršava u računaru i tada se obično zove _______________________________________________.
7 Uz kernel, postoje još dva tipa programa. Koja su to dva tipa programa?
8 Kako se dijele operativni sistemi?
9 Izbor posla iz skupa raspoloživih poslova (pool), koji će se učitati u memoriju i izvršavati zove se ____________________________________.
10 Šta omogućava multiprogramiranje?
11 Šta je to Time-sharing ili multitasking?
12 Šta predstavlja pojam procesa u operativnim sistemima?
13 Kako se vrši podjela operativnih sistema po načinu obrade poslova (tri su osnovne podjele)?
14 Šta proces uključuje u toku svog izvršavanja?
15 Osnovna funkcija jezgra operativnog sistema je?
16 Prilikom pokretanja računara, kernel je sloj softvera koji se učitava koji po redu u računarsku memoriju?
17 Kernel ili jezgro ima zadatak da izvršava kritične funkcije OS-a. Koje?
18 Nabrojite nekoliko osnovnih arhitektura jezgra operativnog sistema?
19 Najpoznatiji operativni sistemi s mikrojezgrom su?
20 Nabrojite dva osnovna tipa monitora virtualnih mašina?
21 Šta je to hipervizor u operativnim sistemima?
22 Tip 1 hipervizora se instalira na ________________________________________________________________________________________.
23 Tip 2 hipervizora instalira se na ________________________________________________________________________________________.
24 Prelazak iz korisničkog u režim jezgra odvija se preko _______________________________________________________________________.
25 Kada nastaje hardverski prekid?
26 Pomoću čega aplikacioni programi komuniciraju sa OS-om?
27 U kojem režimu rada rade korisnički programi?
28 Šta je to POSIX?
29 Šta je to Windows API i čemu služi?
30 Funkcionalnost koju nudi Windows API grupiše se u sedam kategorija. Koje su to kategorije?
02. UPRAVLJANJE PROCESIMA
31 Navedite definiciju procesa.
32 Koje su to dvije osnovne vrste procesa u sistemu?
33 Od kojih elemenata se sastoji jedan proces (struktura procesa u memoriji)?
34 Kakav je procesor entitet a kakav je program kao entitet?
35 Kada program postaje proces?
36 Tokom izvršavanja proces mijenja stanja. U kojim sve stanjima proces može biti?
37 Koliko procesa može jedan procesor da izvršava u jednom trenutku?
38 Koje 4 osnovne, prve informacije sadrži blok za kontrolu procesa (PCB, Process Control Block)?
39 Koja je osnovna funkcija raspoređivača procesa (process scheduler)?
40 Koji je cilj multiprogramiranja?
41 Koji je cilj vremenske raspodele?
42 Navedite nazive dvije osnovne vrste raspoređivača procesa?
43 Šta je to promjena konteksta (context switch)?
44 Koje resurse operativni sistem oslobađa a koje je koristio proces (nabrojati minimalno tri resursa)?
45 Nabrojite dva modela komunikacije između procesa?
46 Navedite osnovnu definiciju niti (thread)?
47 Nit je mehanizam kojim se obezbjeđuje nezavisno izvršavanje _______________________________________________________________.
48 Koje su prednosti korištenja niti nad kreiranjem novih procesa (nabrojati minimalno 3 prednosti)?
49 Koje zajedničke elemente dijele niti jednog procesa (nabrojati minimalno 2 elementa)?
50 Od kojih elemenata se sastoji nit (nabrojati minimalno 4 elementa)?
51 Operativni sistem može da podržava niti na koja dva nivoa?
52 Korisničkim nitima upravlja se bez podrške jezgra? Da ili Ne
53 Nitima jezgra direktno upravlja operativni sistem? Da ili Ne
54 Jedan proces je blokiran. Niti jedan drugi proces se ne može izvršavati dok trenutni proces ne izađe iz blokade? Da ili Ne
55 Ako je jedna nit blokirana, i čeka, druga nit u sklopu istog zadatka se može nesmetano izvršavati? Da ili Ne
 03. RASPOREĐJIVANJE PROCESA
56 Šta tehnika multiprogramiranja podrazumijeva?
57 Koja je najvažnija funkcija operativnog sistema?
58 Kakvo je to raspoređivanje bez prinudne suspenzije (nonpreemptive scheduling)?
59 Kakvo je to raspoređivanje sa prinudnom suspenzijom procesa (preemptive scheduling)?
60 Šta je to raspoređivač procesa?
61 Koja je glavna zadaća raspoređivača procesa?
62 Koje su tri osnovne vrste raspoređivača procesa?
63 Koji raspoređivač procesa je najbliži CPU po prioritetu dodjele CPU za izvršavanje?
64 Koju funkciju ima modul Dispečer procesa?
65 Šta predstavlja kašnjenje kod izmjene procesa (Dispatch Latency)?
66 Nabrojati 5 osnovnih osobina algoritama za raspoređivanje procesa?
67 Nabrojati najmanje 5 algoritama za raspoređivanje CPU-a?
68 Kako se dodjeljuje procesor procesima kod algoritma First Come First Served?
69 Kod kojeg algoritma za dodjelu procesora procesima je moguća pojava konvoj efekta?
70 Kako se algoritam FCSF obično implementira u smislu izvršavanja procesa i zašto?
U FCFS algoritmu procesi P1, P2 i P3 čija su vremena izvršavanja 24, 3 i 3 msec nailaze u redosljedu: P1, P2, P3.
Vremena čekanja (waiting time) za procese P1, P2 i P3 su 0, 24 i 27 msec respektivno.
71 Izračunati srednje vrijeme čekanja FCFS algoritma i nacrtati Gantt-ov dijagram izvršavanja procesa.
U FCFS algoritmu procesi P1, P2 i P3 čija su vremena izvršavanja 24, 3 i 3 msec nailaze u redosljedu: P2, P3, P1.
Vremena čekanja za procese P1, P2 i P3 6, 0 i 3 msec respektivno.
72 Izračunati srednje vrijeme čekanja FCFS algoritma i nacrtati Gantt-ov dijagram izvršavanja procesa.
73 Kako se dodjeljuje procesor procesima kod algoritma “prvo najkraći posao” (Shortest Job First, SJF)?
74 Razlikujemo dva načina implementacije SJF algoritma. Koja su to?
U primjeru kružnog raspoređivanja procesa (Round-robin), kvantum (vremenski interval) je 20 vremenskih jedinica.
Četiri procesa (P1, P2, P3 i P4) su došla u red u skoro istom trenutku. Vremena izvršavanja ovih procesa su 53, 17, 68 i 24 vremenskih jedinica,
respektivno.
75 Nacratati Gantt-ov dijagram i obilježiti slijed i vremenski tok izvrašavanja ovih procesa.
76 Kako se zove tehnika za rješavanje problema neograničenog blokiranja kod raspoređivanja po prioritetu i kako funkcioniše?
77 Kako se drugačije zove algoritam za kružno raspoređivanje procesa?
78 Po kom principu funkcionište algoritam za kružno raspoređivanje procesa?
79 Raspoređivanje procesa u više procesorskih redova-nivoa se dijeli na dvije klase. Koje su to klase?
80 Kod raspoređivanja procesa u multiprocesorskim sistemima, postoje dva načina pristupa u multiprocesiranju. Koja su to dva načina?
 04. SINHRONIZACIJA PROCESA I UPRAVLJANJE RESURSIMA I ZASTOJ
81 U smislu sinhronizacije procesa, šta operativni sistem treba da obezbijedi i šta da spriječi?
82 Kada se dešava "Stanje trke" (race condition) kod sinhornizacije procesa?
83 Šta je to kritična sekcija procesa?
84 Rješenja za problem kritične sekcije moraju da zadovolje tri važna zahtjeva. Koja?
85 Bilo koje rješenje problema kritične sekcije zahtjeva jednostavnu alatku koja se zove ____________________________________________.
86 Kod rješenja problema kritične sekcije zaključavanjem, šta proces mora da dobije prije ulaska u kritičnu sekciju a šta da uradi nakon izlaska iz nje?
87 U sinhornizaciji procesa, koje se dvije osnovne (atomic) operacije koriste kod semafora i šta znače?
88 Kod sinhronizacije procesa, koje se dvije osnovne vrste semafora razlikuju?
89 Kako se zove najvažniji nedostatak implementacije semafora?
90 Koja su to tri najčešća problema koja se koriste za provjeru gotovo svih novih algoritama za sinhronizaciju procesa?
91 Pod kojim nazivom je još poznat problem proizvođača i potrošača?
92 Koji problem sinhronizacije procesa se koristi za modeliranje pristupa bazama podataka?
93 Definišite pojam potpunog zastoja (Deadlock) kod sinhronizacije procesa?
94 Navedite i opišite barem jedan primjer potpunog zastoja u slučaju sinhronizacije procesa?
95 Kako jednim opštim imenom nazivamo rezervisane objekte u slučaju upravljanja resursima?
96 Kakav resurs može biti u smislu njegovog korištenja od strane jednog ili više procesa?
97 Navedite barem jedan primjer oduzivog (preemptable) resursa?
98 Korištenje jednog resursa u sučaju upravljanja resursima sastoji se iz tri koraka. Koja?
99 Koja 4 uslova moraju biti ispunjena da bi došlo do pojave potpunog zastoja?
100 Koji je najjednostavniji i najgrublji način otklanjanja potpunog zastoja?

05. UPRAVLJANJE MEMORIJOM

101 Memorija se može generalno podijeliti u koje dvije grupe?
102 Koje zahtjeve treba da zadovolji upravljanje memorijom?
103 Koji su to ciljevi upravljanja memorijom?
104 Kako se naziva skup svih logičkih adresa?
105 Koji hardver obavlja mapiranje (preslikavanje) virtuelnog adresnog prostora u fizički?
106 Gdje se čuvaju (u smislu memorije) procesi viskog prioriteta a gdje procesi niskog prioriteta?
107 Koja je funkcija dijela diska koji se zove Swap space?

108 Koje se strukture mogu koristiti za vođenje evidencije o zauzetosti memorije (o zauzetim particijama) i o rupama između particija (slobodna memorija)?
109 Ukratko objasniti projam virtualne memorije.
110 Koje metode se koriste za diskontinualno upravljanje memorijom?
06. ULAZNO IZLAZNI PODSISTEM
111 Koje dvije osnovne funkcije obavlja ulazno-izlazni sistem računara?
112 Šta su to drajveri za računar i koja im je namjena?
113 Koji su to 0snovni ciljevi razvoja ulazno-izlaznog sistema?
114 Prema namjeni, u koje opšte kategorije se smještaju uređaji?
115 U/I kontroleri su komponente koje su interfejs između čega?
116 U koja dva osnovna tipa U/I interfejsi mogu biti podijeljeni?
117 Kod paralelnih interfejsa, U/I kontroler je višežično povezan sa perifernim uređajem, a na koji način se biti podataka prenose?
118 Kod serijskih interfejsa, U/I kontroler je jednožično povezan na periferni uređaj, a na koji način se biti podataka prenose?
119 Šta je to bafer i čemu služi?
120 Šta je to keš memorija i čemu služi?
07. UREĐAJI ZA KOMUNIKACIJU SA KORISNIKOM
121 Koji su to uređaji za komunikaciju sa korisnikom (nabrojati najmanje 3)?
08. DISKOVI - UREĐAJI SEKUNDARNE MEMORIJE
122 Kako je izvršena ogranizacija tvrdog diska (hard disk)?
123 Šta je to fragmentacija diska?
124 Šta je to defragmentacija diska?
125 Kakav je to proces formatiranje diska kod računara i šta se tada dešava?
126 Informacije o svim particijama diska su zapisane u nultom logičkom sektoru. Kako se ovaj sektor zove?
127 Za raspoređivanje pristiglih zahtjeva za rad sa diskom postoji više algoritama. Nabrojite minimalno 3 algoritma.
128 RAID je skup fizičkih diskova koje operativni sistem vidi kako?
129 Iz koliko nivoa se sastoji RAID šema i koji su to nivoi?
130 Koja RAID šema može riješiti problem u slučaju otkaza više od jednog diskova?
131 Od kojih elemenata i sklopova se isključivo prave SSD diskovi?
09. DATOTEČNI SISTEM
132 Koja su tri suštinska zahtjeva za dugoročno čuvanje podataka?
133 Koje su to glavne teme u projektovanju datotečnog sistema?
134 Šta datoteke predstavljaju unutar datotečnog sistema?
135 Šta su to direktoriji unutar datotečnog sistema?
136 Multimedijalne datoteke tj. datoteke s filmom i zvukom kombinuju koja dva pristupa datotekama?
137 Gdje se indeks-sekvencijalna organizacija pristupa datotekama najvše koristi?
138 Šta je to datotečni deskriptor (fd) i čemu služi?
139 Šta je to FAT sistem i gdje se koristi?
140 Šta je to NTFS sistem, gdje se kristi i za šta je primarno dizajniran?
141 Pomoću kojeg programa na Windows OS-u možemo testirati konzistentnost datotečnog sistema?
10. SIGURNOST OPERATIVNIH SISTEMA
142 Koja su tri važnija izazova sa kojima se sučena sigurnost OS-a?
143 Kakvi su to pasivni a kakvi aktivni uljezi u računarski sistem?
144 Šta je to računalni virus?
145 Kakav je do DoS napad na računarski sistem?
146 Kakav je to DDoS napad na računarski sistem?
147 Kako se računarski Crv širi?
148 Šta je to logička bomba?
149 Šta je to spyware i šta oni sadrže?
150 Šta je to autentifikacija a šta autorizacija korisnika?
151 Kako se zove imenski servis koji je uveden od servera Windows 2000 i koji čuva informacije o svim resursima na mreži?
11. ARHITEKTURA OPERATIVNIH SISTEMA
Obzirom da je OS bio zamišljen za različite platforme, uveden je još jedan sloj između hardvera i jezgre operativnog sistema. Kako se zove taj sloj i
152 prema čemu je on interfejs?
153 Šta je to Hyper V virtualizator i koja mu je namjena?
154 Koje su to dvije osnovne funkcije koje obavlja kernel?
Paralelno sa UNIX operativnim sistemom, nastala su još dva jezgra koja su sa stanovišta sistemskih poziva slična UNIX jezgru. Koja su to dva jezgra i koja
155 im je namjena?

156 Šta je to POSIX (ukratko opisati) i za što je skraćnica?

157 Šta je cilj POSIX standarda?
158 Koje su to glavne grupe komponenti Linux sistema?
159 Koja je osnovna funkcija jezgre Linux operativnog sistema?

160 Koji su to osnovni elementi od kojih se obično sastoje Linux distribucije operativnog sistema?

161 Koja su to stanja procesa u kojima se oni mogu nalaziti u Linux jezgri operativnog sistema?