MGA TATANOS A UNAYAN

‫اهلل‬
SII KO MGA NGARAN O ALLAH GO
MGA SIPAT YAN A MGA PIPIYA

INISURAT I:
AL SHAIKH MUHAMMAD IBN AL 'OTHAYMEEN

INITUGALIN GO INUMBUNGAN SA BASA IRANUN I:

MUHD-ATA "ABU HAZIM" IBRAHIM ABDULKARIM

"Usayan aya ko kpit o Ahlu Sunnah ko paratiyaya sii ko mga

ngaran go mga sipat o Allah, go rayagan ko sabaad ko mga
limpangan a karirimbotanon a pamikiran o sabaad pantag ko
mga ngaran go mga sipat o Allah."
1
 SO MAPAPADALMON
B BANDINGAN PANDANGAN
1 PAMKASAN O SUMIYORAT 4
2 PAMKASAN O MINDIRUBASA 6
3 PODIPODI I SHAIKH ABDUL ‘AZEEZ BIN BAZ 8
MGA UNAYAN SII KO MGA NGARAN O ALLAH
4 10
- PAGANAY A UNAYAN
5 - IKADOWA A UNAYAN 12
6 - IKATLO A UNAYAN 15
7 - IKAPAT A UNAYAN 17
8 - IKALIMA A UNAYAN 20
9 - IKAN’M A UNAYAN 21
10 - IKAPITO A UNAYAN 28
MGA UNAYAN SII KO MGA SIPAT O ALLAH
11 31
- PAGNAY A UNAYAN
12 - IKADOWA A UNAYAN 37
13 - IKATLO A UNAYAN 39
14 - IKAPAT A UNAYAN 43
15 - IKALIMA A UNAYAN 45
16 - IKAN’M A UNAYAN 47
17 - IKAPITO A UNAYAN 52
MGA UNAYAN SII KO MGA DALIL O MGA NGARAN GO
18 MGA SIPAT O ALLAH 54
- PAGANAY A UNAYAN
19 - IKADOWA A UNAYAN 60
20 - IKATLO A UNAYAN 62
21 - IKAPAT A UNAYAN 66
MGA SMBAG O SABAAD KO MGA LIMPANGAN O AHLUL
22 82
BIDA
23 - PAGANAY A IBARAT 83
24 - IKADOWA A IBARAT 85
25 - IKATLO A IBARAT 87
26 - IKAPAT A IBARAT 89
27 - IKALIMA GO IKAN’M A IBARAT 90
28 - IKAPITO GO IKAWALO A IBARAT 103
29 - IKASIYAW GO IKASAPULO A IBARAT 106
30 - IKASAPULO AGO ISA A IBARAT 109
31 - IKASAPULO A GO DOWA IBARAT 112

2
32 - IKASAPULO A GO TLO A IBARAT 116
33 - IKASAPULO GO PAT A IBARAT 119
34 - IKASAPULO A GO LIMA A IBARAT 122
35 PULIMPOSAN 125
36 PULIMPOSAN O MINDIRUBASA 146

3
 { PAMKASAN O SUMIYORAT }

So bantogan na palaya rk o Allah, gii tano phodipodin go ron tano

pphangni sa tabang go pphamangni tano ron sa rila go gii tano ron manawbat,
go phlindong tano ko Allah phoon ko karataan o mga ginawa tano go so mga
rarata a mga galbk tano, sa tao a turoon o Allah na dadn a bawn phakadadag, go
sa tao a dadagn yan na dadn a bawn phakaturo, go pshaksian akn a da a Tohan
a dait a simban inonta so Allah a isaisa a dadn a sakotowa iyan, go pshaksian akn
a mataan a so Muhammad na uripn yan go sugo iyan, mambagian yan phoon ko
Allah so kasosoat go kada a rayo-rayo a ginawa, go so pamilya niyan go mga
Sahabah niyan, go so langon a miyunot kiran sa ukit a mapiya.
Uriyan yan;
Na mataan a so kaparatiyayaa ko mga ngaran o Allah a go so mga sipat
yan na isa ko mga rukon o paratiyaya ko Allah, a giyoto so: Kaparatiyayaa ko
kapakamomoayan o Allah, go so kaparatiyayaa ko kababaloy niyan a Kadnan, go
so kaparatiyayaa ko kababaloy niyan a isaisa a Tohan, go so kaparatiyaya a ko
mga ngaran yan a go so mga sipat yan.
Go so kapakaisaisaa ko Allah (sii ko mga ngaran yan a go mga sipata yan)
na isa ko tlo a mbarangan o Tawheed)1(; Tawheed sii ko kababaloy niyan a
Kadnan, Tawheed sii ko kababaloy niyan a Tohan, go Tawheed sii ko mga ngaran
yan a go mga Sipat yan.
Na tanto aya a mapuro i kipantag sii ko Agama, go mala a
kakhikinanglanawn, go didn khatarutop o apiya antaa so simba ko Allah taman
sa di niyan maknal so mga ngaran go mga sipat o Allah, ka giyoto i kakhasimbaa
niyanon sa nggolalan sa elmo, pitharo o Allah:
.]٠٨١ :‫ﱡﭐ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱠ [األعراف‬

"Go rk o Allah so mga pipiya a ngaran na panongganoya niyo Skaniyan

nggolalanon." [Al A'raf: 180].
Na mararangkom anan so kapanongganoy a kapamangni, go so kapanongganoy
a simba.

(1) Aya maana a Tawheed na so kapakaisaisaa ko Allah.

4
 So kapanongganoy (Du'a) a kapamangni na so kapanagipoon ka ko mga
ingaran o Allah sii ko kaphamangni ngka sa nganin a dumadaiton ko mga ngaran
Yan, ibarat na so katharoangka sa: Hay Phamrila na rilai akongka, Hay
Makalimoon na kalimoon akongka, Hay Phaniyan na siyapa akongka, go so
ndalagid anan.
Na so kapanongganoy a simba na so kasimbaa ngka ko Allah nggolalan ko
nganin a manggogonanao a angkai a mga ngaran yan, phanawbat kawn ka
pphanarima skaniyan sa Tawbat, go giingka thadntadman nggolalan sa dila aka
ka Skaniyan na Phakan'g, go shimbaan ka Skaniyan nggolalan ko mga anggawta
aka ka Skaniyan na Phakailay, go ikhalk ka Skaniyan sa masoln ka Skaniyan na
Makakakaip, go lagid dn oto.
Na sabap sangkai a kala iyan i kipantag, go sabap ko giiron kandagidayana
o mga tao nggolalan ko bnar igira, odi na nggolalan sa karibatan a unga o kada a
sabot go maratabat igira, na inikasoat akn a kisoratn akn ko manonompangon a
mga unayan, sa araparap akn ko Allah sa balowin yan angkai a galbk akn a ikhlas
a soasoat rkaniyan, a maka-ayon ko ikasosoat yan, a manggay a guna ko mga
uripn yan, go bithowan akn sa: "Mga Tatanos a Unayan Sii ko Mga Ngaran o
Allah go Mga Sipat Yan a Mga Pipiya."

Inisurat i:
Al Shaikh Muhammad ibn Al 'Othaymeen

5
 { PAMKASAN O MINDIRUBASA }
So langowan a podi a go so kadandan o bantogan na palaya rk o Allah, a
Tohan a isaisa a miphantao ko kapuroan o 'Arsh, a Kadnan a malimo, da a unaan
yan go da a uriyan yan, thatandingan ko langowan a kaadn a phapaar ko
langowan a kadatu sa duniya sampay sa alongan a mawri, so salawat go so
salam a maana kalilintad na mambagian o Nabi tano a Muhammad a datu o
mbawataan o Adam a pangulo o mga Sugo, taman ko mga pamilya niyan go
mga Sahabah niyan go so langon a sumiyongkad ko panduan yan taman sa
alongan a mawri.
Uriyan oto;
Na piyagamasamas tano so mambbtad o gii tano kapagagama, sangkai a
kiyapakalawlad o panulo o mga Asha'irah, a aya mala a di tano phagayonan na
so paratiyaya ko mga ngaran go mga sipat o Allah, na aya miya in'ngka akn a
sabap a kapkharimboti ko pagtao na di iran sasabotn so ukit o Ahlu Sunnah sii ko
kiphapantagn ko mga Dalil a manonompang ko mga ngaran go mga sipat o
Allah, na giyangkai a Kitab a inisurat i Shaikh Ibn Al 'Othaymeen na pd aya ko
mga Kitab a kaiimbulawanan pantag sa angkai a bityara, saya khaknal so
langowan a unayan mipantag ko mga ngaran go mga sipat o Allah, go saya
khalikasawi so sabaad ko mga iportante ko mga limpangan o pagtao a go so
nganin a karirimbotanon a pamikiran o kadaklan.
Sabap roo na miyashingayo akn a itugalin akn sa basa Iranun ka oba
kalokalo a makanggay a guna ko mga bangsa tano a pphangnal sa bnar, go oba
kalokalo a kasabapan sa kaliwanagi ko mga pagari tano a malo karirimbotan
sangkai a makapantag sii, na kasabapan sa kimbalingan o kaiisaisa sa paratiyaya,
na mikasoy so gii kanggiginawai ko Agama o Allah, a giyoto i mala a singayo
tano, ka sasabotn tano a Wajib so kapagisaisa, ugaid na sii ko panduan o
Rasulollah (‫)ﷺ‬, knaba sii ko ribat a paratiyaya.
Didn khapakay oba tano maisaisa a go so mga tao a luminiyo sa guris
taman sa di siran mbalingan ko panduan o Qur-an a go Hadith a go so Ijma' o
mga Salaf, ka di khapakay oba maisaisa so ribat a go so untol, pd anan a sabap a
kiyamurkai ko mga Yahudi ka piyakasmbor iran so ribat a go so bnar, a giyanan i
sabap a pananamaran tano i kapkhalikasawi ko titho a panduan o Rasulollah (‫)ﷺ‬
ka oba kalokalo a maadn so kaisaisa, na go so kanggiginawai, makin mawto na
so skitano ron a maiisaisa sa tindg na paliwgat dn a mapapadalm rkitano so

6
kaiisaisa na go so kathitinabanga sii ko mapiya, na go so kanggiginawai sa
soasoat ko Allah, ka giyanan i kakhasamporna o gii kapagagama.
Sa piyantag tano a basa so randiyar o katharo, ka margn a pantagn so
pishagintasan o basa Arab, rakhs a inumbungan tano sa mayto so dait a
umbonganon ka an masamporna a kapakarayag yan, sa sii akn tiyago so ini-
umbong aknon sa Footnotes, piphoonan tano aya sii ko January 01, 2020, na aya
kiyapasad yan na sangkai a ulanulan a September 2020, mipapantag ko ulanulan
a Muharram a makallbi a ulanulan sa pangilaylayan o Allah, pangninta a
pakambarakatn yan rakhs a mibilang ko mga pipiya a amal a imbtad ko
timbangan sa alongan a mawri.

Inisurat o pagari niyo:

Muhd-ata "Abu Hazim" Ibrahim Abdulkarim

7
 { PODIPODI I SHAIKH ABDUL 'AZEEZ BIN BAZ }
So langon a bantogan na rk o Allah, go so salawat go so salam a giyoto so
kalilintad na mambagian o Rasulollah, go so pamilya niyan go so mga Sahabah
niyan go so langon a miyukit ko turoan yan.
Uriyan yan;
Na sabnar a miyakaip akn angkai a mapiya a Kitab a inisurat a pagari tano
oto a Allamah (mala a Ulama) a si Shaikh Muhammad bin Salih Al 'Othaymeen,
pantag ko mga ngaran go mga sipat (o Allah), a bithowan yan sa: "Mga Tatanos
a Unayan Sii ko Mga Ngaran o Allah go Mga Sipat Yan a Mga Pipiya."
Na piyamamakin'g akn ipoon sa pu-unan taman sa kapos yan na
miyatangkd akn a mapiya inin a Kitab, sabnar a mapapadalmon so 'Aqqedah o Al
Salaf Al Salih)1( sii ko mga ngaran o Allah a go mga sipat yan.

Lagid dn oto a mapapadalmon so mga ssla a unayan, go mga ala a guna

pantag ko mga ngaran go mga sipat (o Allah), go piyakarayag yan so maana o (a
sipat o Allah) a kipaagpdaan (yan ko mga kaadn yan) a miya-aloy sii ko Kitab o
Allah, a mappnto go rangkom, sii ko paratiyaya ron o Ahlu Sunnah wal Jama'ah,
go mataan a bnar oto a siidn ko marayag a maana niyan, a knaba
makanggogonanao sa baniyan mishsmbor so mga kaadn, ka aya mataan na
Skaniyan a miyasutisuti na sii ko puro o 'Arsh yan sa lagid dn o kiyapanothola
niyanon, go sii ko ukit a dumadait ko kabsaran yan, go aya mataan na aya
manggogonanao oto na so elmo iyan a go so kapaka-kakaip yan, go so
kararangkoma niyan kiran, go so kapkhakin'ga niyan ko mga katharo iran go so
sakro kabintng iran, go so kaiilaya niyan ko pimbarang a btad iran a go so
mapapadalm ko mga ginawa iran, go so kasisiyapa niyan ko mga sugo iyan a go
mga tinabanga iyan a mga tao a mapaparatiyaya, go so kapphanabangi niyan
kiran go kaphndauroga niyan kiran, go so salakaw san a manggogonanao o
kipaagpdaan yan kiran a rangkom a go mappnto, a mga ssla a maana go mga
bnar a matatanto ko Allah a suti.

1) Aya phmbthowan sa Salaf na so mga Sahabah (ra) a go so mga Tabi'oon a go

so miyakatalundog ko mga Tabi'oon (Tabi' Tabi'een).

8
 Go lagid dn oto a mapapadalmon so kariribat o katharo o mga
Mu'attilah)1( go mga Mushabbihah go mga Mumatthilah)2( go so mga Ahlul

Hulool wal Ittihaad)3(.

Na balasan o Allah sa mapiya, go thaktakpn yanon so balas yan, go

pagumanumanan tano niyan go skaniyan sa elmo a go turoan a go Tawfeeq, go
kanggonaan a Kitab yan aya o langon a phamatya go so kadandan o mga
Muslim, mataan Skaniyan bo a Allah i phapaar san go ayawn bo phakagaga.
Go mambagian o Nabi tano a Muhammad phoon ko Allah so maana o
Salam go so pamilya niyan taman ko mga Sahabah niyan.

Katharo o uripn a makakhikinanglan ko Allah:

Abdul Azeez bin Abdullah bin Baz, rilaan o Allah
Mapuro a makararangkom ko mga opesina a
Buhooth Al 'Elmiyyah wal Ifta wal Da'wati wal
Ershad.
Inisurat ko 5/11/1404 H.

(1) Aya Mu'attilah na so mga tao a pphaminasaan iran so mga maana o mga
ngaran go mga sipat o Allah, lagid o mga Asha'irah.

(2) Aya Mushabbihah na so mga tao a ipphanolagid iran so Allah, na aya

Mumatthilah na so ipphangibarat iran so Allah, na palaya dn anan mga dadag.

(3) Siran so mga Sofie a aya tindg iran na sumasarkt so Allah sii mga kaadn yan,
miyasutisuti so Allah.

9
 MGA UNAYAN SII KO MGA NGARAN O ALLAH

PAGANAY A UNAYAN: So Mga Ngaran o Allah na Palaya dn Mapiya.

Thataman so kapiya niyan, pitharo o Allah:
.]٠٨١ :‫ﱡ ﭐﱣﱤﱥ ﱠ[األعراف‬

"Go rk o Allah so mga pipiya a ngaran." [Al A'raf: 180].

Aya sabap yan na kapapadalman sa mga sipat a tarutop a mapiya da a bawn
paawing ko apiya antonaa a paawing, mokit sa antap odi na matag karangan.

Aya ibarat yan na so "‫"احلي‬

ّ So Uyagoyag, pd anan ko mga Ngaran o Allah, a
makanggogonanao sa kawyagoyag a tarutop, a da pagphoon sa DA go dadn a
taman yan, kawyagoyag a mithatalon yan so mga tarutop a sipat lagid o elmo,
bagr, kapakan'g, kapakailay a go so salakaw ron.
Ikadowa a ibaratan na so ngaran yan a "‫ "العليم‬So Mmatao, makanggogonanao sa
Katao a Tarutop, a dadn a miyasuno iyan a kada a plng, go didn khawma a
kalipat.

Pitharo o Allah:

.]٢٥ :‫ﱆ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱠ [طه‬

‫ﱇ‬ ‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ‬

Maana: "So katao (pantag roo) na sii sa tangan o Kadnan akn a midadaptar ko
kitab, di khadadag so Kadnan akn go di khalipat". [Taha: 52].
Katao odi na elmo a makararangkom ko langon taman, timbl sa knaba timbl,
mlagid o sii makapantag ko mga galbk Yan odi na mga galbk o kaadn yan.

Pitharo o Allah:

‫ﳅﳇﳈﳉﳊﳋﳌﳍﳎ‬
‫ﳆ‬ ‫ﱡﭐ ﲹ ﲺ ﲻ ﲼ ﲽ ﲾ ﳀ‬
‫ﲿﳁﳂﳃ ﳄ‬

.]٢٥ :‫ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﳓ ﳔ ﳕ ﳖ ﳗ ﳘ ﳙﱠ [األنعام‬

Maana: "Go sii sa tangan yan so mga gunsi o migagayb, dadn a matao ron
inonta na Skiyan, go katawan yan so nganin a mapapadalm ko lupa a go so
kaludan, go da a raon a pkharoro inonta na katawan yan, go da a mapapadalm a

11
unod ko kalibotngan ko didalm o lupa, go da a mawasa go da a mamara inonta
na mapapadalm ko kitab a marayag (Lawh Al Mahfoodh)". [Al An'am: 59].
Pitharo iyan pn:
.]٦ :‫ﱂﱃﱄﱅﱆﱇﱈﱉﱊﱋﱌﱍﱏﱐﱑﱒﱠ[هود‬
‫ﱎ‬ ‫ﱡﭐ‬

Maana: "Go dadn a baranaranap ko lupa inonta na sii ko Allah so rizki niyan go
katawan yan o anda matatago (angkawto a baranaranap) go anda khapadalm,
langon dn anan matatago ko kitab a marayag". [Hud: 6].
Pitharo iyan pn:
.]٤ :‫ﱭﱮﱯﱰﱱﱲﱳﱴﱵﱶﱸﱹﱺﱻﱠ[التغابن‬
‫ﱷ‬ ‫ﱡﭐ‬

Maana: "Katawan yan so nganin a mapapadalm ko mga langit a go so lupa, go

katawan yan so paka-iimbnan yo go so nganin a pakararayagn yo, go skaniyan a
Allah na katawan yan so mapapadalm ko mga puso". [Al Taghabon: 4].
Ikatlo a ibarat an so "‫ "الرحيم‬So Malimo, ngaran pn anan o Allah, makang-
gogonanao ko Kalimo a Tarutop, a giyoto so pitharo o Rasulollah (‫)ﷺ‬: "Mataan a
so Allah na mas mala so limo iyan ko mga uripn yan a diso limo o babay ko wata
iya", go makanggogonanao ko limo a miyawkalala a da a taman yan, a so pitharo
o Allah a: "So limo akn na miyarangkom yan so langon taman", go so pangni o
mga Malaikat a: "Hay Kadnan ami na miyarangkom ka a limo go katao so langon
taman".
Na so kababaloy o mga Ngaran o Allah a mapiya na uman i Ngaran yan na
mapiya dn, go so kipkhisompat yan ko pd a ngaran yan, na na misompat ko pd a
ngaran yan na miyatakp so kapiya niyan go so katatarutop yan.
Ibarat yan na so "‫ "العزيز احلكيم‬So Mabagr a Mawngangn, lalayon dn anan gii
pakashompatn o Allah sa Qur-an (a dowa anan a ngaran yan), na umani isa sa
dowa anan a ngaran na makanggogonanao ko tarutop go mapiya a maana, So Al
'Azeez na makanggogonanao sa kabagr, na so Al Hakeem na makanggogonanao
sa kawngangn go kapiya i kapangukom, na so kiyapakashompat iran a dowa na
miyakanggonanao sa salakaw pn a kamapiyaan, sa aya maana niyan na so
Kabagr o Allah na kapapadalman sa ongangn, na mawatanon so kasalimbot go
kapangarasi go karata a galbk, knaba lagid o mga Kaadn a so mabagr kiran na
igira na khapakay a pkhakowa a maratabat ko marata na pphakapanalimbot go
pphakapangarasi go gii makanggalbk sa marata, sa lagid dn mambo oto a so
Ongangn go mga Kokoman o Allah na madada-urog a Bagr, knaba lagid o
ongangn go kokoman o kaadn a pkhasugat a mulkiya na pphakadampanas.

11
IKADOWA A UNAYAN: So Mga Ngaran o Allah na Mga Ngaran go Mga Sipat.
Mga ngaran sii ko kababaloy niyan a ibbtho ko Allah, go mga Sipat sii ko
kababaloy niyan a makanggogonanao sa mga maana.
Na so kababaloy niyan a Ngaran na lagid dn oto so ngaran yan a Allah, na so
kababaloy niyan a sipat na salakaw a sipat, sabap ko kapakanggogonanao o
umani sipat sa mappnto a maana.
SO UYAGOYAG, SO MATAO, SO GAOS, SO PHAKAKIN'G, SO PHAKAILAY, SO
MALIMO, SO MASALINGGAGAW, SO MABAGR, SO MAWNGANGN, na palaya dn
anan ngaran a isabo a bbthowanon ka so Allah, ugaid na so maana o UYAGOYAG
na salakaw ko maana o MATAO, go so maana o MATAO na salakaw ko maana o
GAOS.
Pitharo tano a so mga Ngaran o Allah na mga ngaran go mga sipat ka giyanan i
manggogonanao o Qur-an, lagid o katharo iyan a: "‫ "وهو الغفور الرحيم‬maana a
(Skaniyan so Phamrila a Malimo), na sii ko isa a ayat na: "‫ "وربك الغفور ذو الرمحة‬maana
a (So Kadnan ka na Phamrila a adn a limo iyan), na miyakanggonanao a ikadowa
anan a ayat sa so magiingaran sa Malimo na adn a Limo iyan, go
piyagayunayonan a di khabthowan sa matao so da a katao niyan, go di
khabthowan sa phakakin'g so di phakakin'g, go di khabthowan sa phakanono so
di phakailay, miyakarayarayag anan a di kailangan sa Dalil.
Sabap san na miyakarayag a kiyadadag o mga tao a kinowaan iran sa maana so
mga ngaran o Allah, siran so pphaminasaan iran so mga ngaran o Allah
bithowan sa )‫ (أهل التعطيل‬giiran tharoon a so Allah na ngaran yan so phakakin'g
ugaid na di phakakin'g, ngaran yan so phakailay ugaid na di phakailay, go
mabagr na da a kabagr yan)1(.

Na pinitowa iran anan sa kagiya kon o tantowangka so mga sipat na phakadakl a

Allah, [ka samawto na salakaw so Matao na salakaw pn so Mabagr], na giyai na
da a bali niyan a pitowa, miyatay inin a pitowa, lagid o kapakanggogonanao o
Dalil a go so Akal sa kabibinasa niyan.
So pantagon ko Dalil na kagiya so Allah na piyakishipat yan sa ginawa niyan so
miyakadakdakl a sipat, inonta na skaniyan na Isaisa.

(1) Siran so mga Mu'tazila, pakaasal o mga Asha'irah.

12
Pitharo iyan:
– ٠٥ :‫ﱡﭐ ﲞ ﲟ ﲠ ﲡ * ﲣ ﲤ ﲥ ﲦ * ﲨ ﲩ ﲪ * ﲬ ﲭ ﲮ * ﲰ ﲱ ﲲ ﱠ [الربوج‬
.]٠٦

Maana: "Mataan a so siksa o Kadnan ka na masopiit, go Skaniyan so

Miyagphoon go Ikhasoy niyan bo, go Skaniyan so Phamrila a Matayaan,
Rkaniyan so Arsh a sslaan, gii niyan nggalbkn so nganin a kabaya iyan." [Al
Burooj: 12-16].
Pitharo iyan pn:
– ٠ :‫ﱡﭐ ﲏ ﲐ ﲑ ﲒ * ﲔ ﲕ ﲖ * ﲘ ﲙ ﲚ * ﲜ ﲝ ﲞ * ﲠ ﲡ ﲢ ﱠ [األعلى‬
.]٢

Maana: "Phodi-podiyangka so Ngaran o Kadnan ka a lbi a Mapuro, so

Miyangadn go Mithaong phiyapiya, so Mindiyangka go Minggonanao, go
Skaniyan so miyapakalunaw ko mga mangngto, na [uriyan yan] na biyaloy niyan
a rarag a magango". [Al A'la: 1-5].
Na mapapadalm sangkai a mga Ayat so miyakadakdakl a Sipat a aya khisipaton
na isaisa, na knaba aya miyanggonanao niyan na ba miyakadakl so Allah.
Sopman so pantagon ko Akal na kagiya so mga Sipat na knaba mabblag ko
khisipaton, na knaba kailangan a makadakl so khisipaton ko kapakadakl yan,
matag skaniyan pd ko mga sipat o khisipaton a mapapadalmon, langon a maka-
momoayan na kailangan dn a madakl i sipat.
Na mapapadalm ko Allah so Sipat a kapakamomoayan, go skaniyan so tanto dn
a kapakamomoayan yan, go skaniyan na uyagoyag thatandingan sa ginawa
niyan, a katawan o salakaw ron so mga sipat yan.
Go sabap san na miyaknal tano a so [DAHR] masa na knaba pd sa ngaran o Allah,
sabap sa da a ba niyan kaaawidi a maana a khasabapan sa kapd yan ko mga
tatanos a ngaran, aya mataan na ngaran anan o temo odi na masa.
Pitharo o Allah pantag ko mga tao a diiran paparatiyayaan so alongan a mawri:
.]٥٤ :‫ﱡﭐ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱠﭐ[اجلاثية‬

Maana: "Go pitharo iran a ayabo man a kawyagoyag tano na giyangkai a

kawyagoyag sa duniya, pphatay tano go pkhawyag tano, go ayabo a phakakaid
rkitano na so masa". [Al Jathiyah: 24].
Maana so kaphagisg o masa, gii kapakashambisambi o mga kadadawndaw a go
mga kagagawii.

13
Sopman so katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a pitharo o Allah:
.‫يؤذيين ابن آدم يسب الدهر وأان الدهر بيدي األمر أقلب الليل والنهار‬

Maana: "Phringasaan ako o wata o Adam, ipphamaninta iyan so masa a sakn so

masa, sii sa tangan akn so langon taman, giiko pakashambiin so gagawii a go so
kadadawndaw".

Na knaba makanggogonanao sa ba pd sa ngaran o Allah so masa, ka so mga tao

a pphamaninta ko masa na aya iran pphamanintaan so masa a kapapadalman ko
mga tiyoba, knaba so Allah, na so katharo iyan a (sakn so masa) na matatafser o
katharo iyan a (sii sa tangan akn so langon taman, gii ko pakashambiin so
gagawii a go so kadadawndaw), ka so Allah i miyadn ko masa a go so
mapapadalmon, na piyakarayag yan a gii niyan pakashambiin so gagawii a go so
dawndaw a siran so masa, na di khapakay oba so gii mapakashambi na aya niyan
gii pakashambiin a ginawa niyan, sabap san na miyakarayag a knaba aya maana
niyan na ngaran o Allah so masa)1(.

(1) Pitharo o Allah a skaniyan so masa ka skaniyan i phapaar ko masa, na

ipamaninta aka so masa na lagid bo a ayangka minipamaninta so Allah ka
skaniyan a giiron nggiragiray.

14
IKATLO A UNAYAN: So Mga Ngaran o Allah na o Makanggonanao sa Mga Sipat a
Mananaros (Ko Kaadn yan))1( na Khapadalmon so Tlo Btad:

1. Khatanto a giyoto na ngaran o Allah.

2. Khatanto so sipat a miyanggonanao a angkawto a ngaran.
3. Khatanto so kokoman yan a go so manggogonanao niyan.
Giyanan i sabap a so mga Ulama na inidalil iran sa di kiphnggolalan o kokoman o
mga tolisan so katharo o Allah:
.]٤٤ :‫ﲐﲑﲒﲓﲔﲕﲖﲗﲙﲚﲛﲜﲝﱠ[املائدة‬
‫ﲘ‬ ‫ﱡﭐ‬

Maana: "Inonta bo so siranoto a mithatawbat ko unaan o da niyo kiran pn

kipaarn (da niyo kiran pn kadakpa) ka knala niyo a mataan a so Allah na Phamrila
a Masalinggagaw". [Al Maidah: 34].
Sabap sa aya manggogonanao a dowa anan a ngaran na inirila kiran o Allah so
miyandusa iran, go inikalimo iyan siran sa di kiran kithanaan ko kokoman iran.
Aya ibarat yan na so ngaran yan a "‫ "السميع‬So Phakakin'g, khatanto a ngaran o
Allah so Phakakin'g, go khatanto a sipat o Allah so kapakakin'g, go khatanto so
nganin a kokoman a manggogonanao niyan, a giyoto so kapkhakin'ga niyan ko
mga sekreto (paka-iimbnan) a go so mga sosoln a bityara, lagid o kiyatharoa
niyan sa:
.]٠ :‫ﱎ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓﱠﭐ[اجملادلة‬
‫ﱏ‬ ‫ﱡﱌﱍ‬

Maana: "Na so Allah na pkhakin'g yan so gii niyo kambityarai, mataan a so Allah
na Phakan'g a Phakailay". [Al Mujadilah: 1].
Na upama pman ka so ngaran o Allah na knaba mananaros na ayabo a
maphnggonanao niyan na dowa:
1. Khatanto ron a angkawto a ngaran.
2. Khatanto ron so sipat a manggogonanao a angkawto a ngaran.

(1) Aya mananaros a Sipat na so adn a kitotompok yan ko Kaadn o Allah, lagid o
sipat o Allah a kapamrila, na mananaros ko kaadn yan ka ayawn gii
makanggona so kaadn yan, na so sipat a knaba mananaros na lagid o sipat o
Allah a kapangimpuroan, sii rkaniyan bo oto.

15
Aya ibarat yan na so ngaran yan a "‫"احلي‬
ّ So Uyaguyag, khatanto ron so ingaran a
Uyagoyag, go khatanto ron so sipat a kawyagoyag)1(.

(1) Knaba lagid o manosiya a adn a mngangaran ibarat sa Malimo na da bo a

baniyan kalimo, so Allah na basta a pngarann yan na giyoto dn i sipat yan.

16
IKAPAT A UNAYAN: So Kapakanggogonanao o Mga Ngaran o Allah ko Dhat yan
go so Mga Sipat Yan na Tlo:
1. Mutabaqah "‫"مطابقة‬

2. Tadhammon "‫"تضمن‬

3. Iltizam )1("‫"التزام‬

Ibarat yan: So ngaran o Allah a "‫ "اخلالق‬So Miyangadn, na makanggogonanao ko

Dhat o Allah)2(, go makanggogonanao ko sipat o Allah a kapangadn.

Giyanan i tarutop a maana niyan, na giyanan i Mutabaqah. Makanggogonanao

upama ko Dhat o Allah ka skiyan i miyangadn.
Na so kapakanggogonanao niyan pn ko sipat o Allah a kapangadn na
Tadhammon.

Na makanggogonanao pn ko sipat o Allah a Matao a go Phakagaga)3(, na giyanan

i Iltizam.
Giyanan i sabap a so kiya-aloya o Allah ko kiya-adna ko langit a go so lupa na
pitharo iyan:
.]٠٥ :‫ﱡ ﳝ ﳞ ﳟ ﳠ ﳡ ﳢ ﳣ ﳤ ﳥ ﳦ ﳧ ﳨ ﳩ ﳪﱠ[الطالق‬

Maana: "Aniyo maknal a mataan a so Allah na khagaga niyan so langon taman,

go mataan a miyarangkom yan a katao so langon taman". [Al Talaq: 12].
So kapakanggogonanao o Iltizam na tanto a mala i guna ko morit upama ka
ndirugoda niyan so maana, go tawfikan o Allah sa sabot pantag ko Iltizam, ka
mataan a sabap roo na khawsar yan so satiman a dalil ko madakl a masail.

(1) Aya Mutabaqah na so katatarutop o maana sii ko shayi a pakatotompaanon.

Na aya Tadhammon na so matag yan miprarakhs a maana, di niyan
malalangon. Na aya Iltizam na so knaba maana o katharo ugaid na kailangan a
mapmaana niyan.

(2) Makin'g ka so ngaran a MIYANGADN na ayadn a shabotn ka a pipikirnon na

so Allah.

(3) Angkayno? Na kagiya odi matao na didn makapangadn, go oda a khagaga

niyan na didn makapangadn.

17
Go knalangka a so LAZIM)1( o katharo o Allah a go so katharo o Rasulollah (‫)ﷺ‬
igira a korek a giyoto i Lazim yan na bnabnar dn oto, sabap sa so katharo o Allah
a go so Sugo iyan (‫ )ﷺ‬na bnar, na so Lazim o bnar na bnar, go kagiya so Allah na
katawan yan so Lazim ko katharo iyan a go katharo o Sugo iyan (‫ )ﷺ‬na giya
angkawto a Lazim na giyoto dn i pakamumuradanon.
Sopman so Lazim o katharo o salakaw ko Allah a go so Rasulollah (‫ )ﷺ‬na tlo
btad:
1. So Kaaloya Ron ko Gii-tharo, na Biyaloy Niyan a Lazim o Katharo iyan.
Ibarat: Pitharo o tao a moonkir ko mga Sipat o Allah a galbk sii ko tao a
pphakatantoniyan: "Giya kapphakatantowangka anan ko mga Sipat o Allah a
galbk na aya Lazim yan na samawto na adn a gii mambago a galbk o Allah?" Na
tigyan: "Oway Lazim yan dn anan sii ko tindg aknon, sabap sa mataan a so Allah
na didn mapipinda a gii niyan nggalbkn so nganin a kabaya iyan, go di pthaman
so mga katharo iyan a go so mga galbk yan.
Lagid o kiyatharoa ron o Allah:

.]٠١٥ :‫ﱡﭐ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳄ ﳅ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑﱠ[الكهف‬

Maana: "Tharoangka (Hay Muhammad) a upama ka mabaloy so kalodan a

dawat (a ishorat) ko mga katharo o Kadnan akn na khalngan dn so kalodan ko
unaan o dapn kalngan o mga katharo o Kadnan akn, go apiya kami pn
mapakamo-ayan sa lagid yan a dawat". [Al Kahf: 109].
Pitharo iyan pn:

‫ﱡﭐ ﳂ ﳃ ﳄ ﳅ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳓ‬
‫ﳒﳔﳕﳖ‬

.]٥٢ :‫ﳗ ﱠ [لقمان‬

Maana: "Go apiya pn mataan a so nganin a mapapadalm ko lupa a mga kayo na

balowin a mga pansom na so kalodan i mabaloy a dawat yan go sii ko uriyan yan
na lagid yan a pito timan a kalodan na didn malngan so mga katharo o Allah,
mataan a so Allah na Mabagr a Mawngangn". [Luqman: 27].
2. So Kaaloya Ron ko Gii-tharo, na di Niyan Tarimaan Oba Giyoto i Lazim o
Katharo iyan.

(1) Aya Lazim na so maana a manggogonanao o katharo nggolalan ko ILTIZAM.

18
Ibarat yan: So katharoa o tao a oonkirn yan so mga Sipat o Allah sii ko tao a
piyakatanto niyan a giya angkanan a kapthantowangka (ko mga Sipat o Allah) na
aya Lazim yan na khisolagid ka so Allah ko kaadn yan sii ko mga sipat yan, na
tharoon yan a di, knaba niyan anan Lazim, sabap sa so mga sipat o Allah na
ronon bo mitotompok, da ma-aloy a kabubutawanan anon milazim a angkanan
a inilazim kawn, sabap san na so sipat yan na ronon bo mappnto sii ko okit a
dumadaiton, sa lagid dn ska a oonkirn ka so mga sipat o Allah ugaid na
paparatiyayaan kabo a adn a Dhat yan, na dingka tharimaan oba so Dhat yan na
lagid o Dhat o mga kaadn yan, na antonai mbidaan o Dhat a go so mga Sipat?
Na so kokoman o Lazim sa dowa anan btad na tanto a marayag.
3. So di Kapkha-aloy o Lazim.
Da niyan matharo oba giyoto i Lazim ko katharo iyan go daniyan mapaka-da, na
aya kokoman yan sangkai a btad na di khapakay a tharoon a giyoto i Lazim o
katharo o mitharo, sabap sa khapakay a o maaloy ron na tharoon yan a oway
giyanan i Lazim yan odi na ayapman a tharoon yan na knaba niyan Lazim, go
khapakay a o maaloy ron na makarayagon so kabibinasa o Lazim o katharo iyan
na imbarndod yan so katharo iyan, sabap sa so kabibinasa o Lazim na
makanggogonanao sa kabibinasa o katharo.
Na sabap sa angkanan a mga antap na di khapakay a kokoman a so Lazim o
katharo na giyoto dn i maana o katharo.
Na upama ka adn a tharo: Upama ka giya angkawto a Lazim na Lazim o katharo
iyan na miyatanto a kiyabaloy niyan a giyoto dn i katharo iyan, ka giyoto i paka-
asal, batabi labaw ron igira a tanto a marani a kababaloy niyan a Lazim.
Na aya ptharoon tano na: Giyanan so kababaloy niyan a manosiya, na adn a mga
btad yan a kamamanosiyai a pkhasabapan sa di niyan kakhain'ngkaa ko Lazim,
na sabap roo na pkhalipat odi na pkharibat, odi na dii thaman so pamikiran yan,
odi na ino niyan oto miyatharo ka sabap sa kiyabnari ron makiphawala, na da
niyan dn mapamagitong so lazim o katharo iyan)1(.

(1) Na igira a lagid anan a miyakarayagon so kariribat o katharo iyan na Wajib a

mimbarndod yan, na odi niyan iphmbarndod ko uriyan o kiyapakarayagiyanon
na giyoto dn i katharo iyan.
Sabap sa angkai a Unayan, na miyakarayag a kariribat o mga Ahlul Bida' sii ko
mga katharo iran a phmbalowin iran a Lazim o mga Sipat o Allah, a knaba iran
di makknal a da a lagid o Allah ko mga Kaadn yan.

19
IKALIMA A UNAYAN: So Mga Ngaran o Allah na Tawqeefiyyah)1( go di Khapakay a
Sholadan o Pamikiran.
Sabap san na paliwgat so katarg ko mga ngaran o Allah ko nganin a miya-aloy ko
Qur-an a go Hadith pantag ko mga ngaran o Allah, di khapakay a pangumanan
go di khapakay a pllbatan.
Sabap sa so Akal na di niyan praotn so nganin a dumadait ko Allah a mga
ngaran, na miyawajib so katargon sii ko mga Dalil.
Sabap ko katharo o Allah:

.]٤٦ :‫ﳄ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎﱠ[اإلسراء‬

‫ﱡﭐ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳅ‬

Maana: "Go dingka pphlabota so nganin a da a sabot kawn, mataan a so

pamamakin'gan a go so pangilaylayan a go so puso na palaya dn palaya dn
shomariyaan (o Allah) makapantag roo". [Al Isra: 36].
Pitharo iyan pn:

‫ﱡﭐ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼ ﱽ ﱾ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ ﲄ ﲅ‬

.]٤٤ :‫ﲆ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ ﲌﱠ[األعراف‬

Maana: "Tharoangka (Hay Muhammad) a aya man a piyakaharam o Kadnan akn

na so piyamakasisingay, mlagid i marayag atawa ka masoln, go so kandusa go so
kapanalimbot sa dadn a bawn kabnar, go so kipanakuton yo ko Allah sa dadn a
baniyanon inituron a Dalil, go so katharo iyo pantag ko Allah sa nganin a di niyo
katawan". [Al A'raf: 33].
Go sabap sa so kabthowi ko Allah sa ngaran a da niyan bthon sa ginawa niyan na
kandunsiyan oto sii rkaniyan, na wajib so kambara-adab san, go so kasanai ko
nganin a miya aloy ko mga Dalil.

(1) Aya maana a Tawqeefiyyah na sabo sa miya aloy sa Qur-an a go Hadith na

aya pharatiyayan, kailangan a makatarg ka ko nganin a miya aloy o Dalil, di
khapakay a sholdan ka a sarag a pamikiran.

21
IKANM A UNAYAN: So Mga Ngaran o Allah na di Mappnto so Bilangan o Kadakl
yan)1(.

Aya Dalil na so katharo Nabi ()2()‫ﷺ‬:

‫ أو استأثرت به يف علم‬،‫ أو علمته أحدا من خلقك‬،‫ أو أنزلته يف كتابك‬،‫ مسيت به نفسك‬،‫"أسألك بكل اسم هو لك‬
.‫ وهو صحيح‬،‫ رواه أمحد وابن حبان واحلاكم‬،‫الغيب عندك" احلديث‬

Maana: "Kadnan ko na phamangni ako rka nggolalan ko langon a ingaran ka, a

inibtho ngka sa ginawa ngka, odi na inituron ka ko Kitab ka, odi na inindao ngka
ko isa ko mga kaadn ka, odi na inisoln ka sii ko migagayb a skabo i matao ron".
[Piyanothol i Imam Ahmad, go si Ibn Hibban, go si Hakim, go giyaya na Hadith a
Sahehh].

Na so nganin a ngaran o Allah a skaniyan bo i matao ron na di khaitong go di

khikaip o apiya antaa dn.
So pman so katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a:
."‫ من أحصاها دخل اجلنة‬،‫ مائة إال واح ًدا‬،‫"إن هلل تسعة وتسعني امسا‬

Maana: "Mataan a adn a ngaran o Allah a siyaw pulo a go siyaw, magatos inonta
so isa, a sa makalangagon na phakasold sa surga".
Na knaba makanggogonanao sa kappnto o mga ngaran o Allah sa angkanan a
bilangan, upama ka aya maana niyan na giyanan bo mga ngaran o Allah na aya
ptharoo iyan na: "Mataan a aya ngaran o Allah na siyaw pulo a go siyaw", odi na
so mipshagit anan.
Samawto na aya maana o Hadith na sa makalangag sa siyaw pulo a go siyaw ko
mga ngaran o Allah na phakasold sa surga, na samawto na so katharo iyan a "Sa
makalangagon na phakasurga" na katharo a itatarutop ko katharo a unaan yan,
knaba makasisibay, aya lagid yan na so katharoangka sa: Adn a magatos akn a
ipshadka akn, na knaba anan makanggogonanao sa ba dadn a pd a perak ka a
knabangka ipshadka.
Go dadn matanto phoon ko Nabi (‫ )ﷺ‬oba niyan tindo angkai a mga ngaran, so
Hadith a pkha-aloy pantag san na malobay (Da'eef) a Hadieh.

(1) Maana a da a taman o kadakl yan, di khabilang.

(2) Igira a gii mamangni ko Allah.

21
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko Al Fatawa V. 6, P. 382: "So
kiyatndoa sangkai a mga ngaran na knaba pd sa katharo o Nabi (‫)ﷺ‬,
piyagayunayonan anan o langon a adn a elmo iyan sa Hadith". Go pitharo iyan
pn ko P. 379: "Si Waleed na matag yan anan inaloy phoon ko mga Shaikh yan sa
Sham, sa lagid o kiyarinayag yan ko sabaad ko pd a kiyapakawkit o tothol yan".
Go pitharo i Ibn Hajar sii ko Fath Al Bari, V. 11, P. 215: "Knaba ayabo a kababaloy
i Waleed a malobay i Hadith sii ki Bukhari go Muslim na so kiyatarambisa niyan
sa angkanan a totholan, ka aya mataan na so di niyan kaphakamorays phiyapiya,
go so kababaloy niyan a Mudallis, go so kaantapa ko Hadith yan sa matagon
inipaguman")1(.

Na sabap sa da matanto oba tindo o Nabi (‫ )ﷺ‬angkawto a mga ngaran a siyaw

pulo a go siyaw na da pamagayon so mga Salaf sii ko kiyatndoa ron,
miyakambarambarang so miyapanothol a katharo iran pantag san)2(, na adn a
tinimo akn a siyaw pulo a go siyaw a mga ngaran o Allah a pd ko miyakarayag
rakn phoon ko Kitab o Allah a go so Hadith o sugo iyan (‫)ﷺ‬.
So phoonon ko Qur-an na:
‫هللا‬
‫األحد‬
‫األعلى‬
‫األكرم‬

(1) Aya Mudallis na so gii niyan ndalunganan so ngaran o tao a bukhag asar bo
a matarima so tothol yan.
Aya ibarat yan na so katharo o mala a Shi'ah a si Abu Tahir Al Batini a
miyakasabot kon si Abu Talib, na piyanothol anan o mga Ahlul Bida' na dairan
pakarayaga o antaa si Abu Tahir ka asar bo a matarima o mga tao so katharo,
na piyakarayag tano o antaa si Abu Tahir na tigiran a ba sasakatao a Abu Tahir
sa Duniya?
Na sii ko mga Ulama na sa tao a giyanan i okit yan na di khapakay a tarimaan
so katharo iyan, knaba lagid a masa tano aya imanto a sadn sa mapasang i
kapamokhag na aya bolawan i lalag.

(2) Na knaba anan kaso ka aya iportante na makalangag so tao sa siyaw pulo a
go siyaw a pd ko miyakadakdakl a mga ingaran o Allah.

22
 ‫اإلله‬
‫األول‬
‫واآلخر‬
‫والظاهر‬
‫والباطن‬
‫البارئ‬
‫الرب‬
‫البصري‬
‫التواب‬
‫اجلبار‬
‫احلافظ‬
‫احلسيب‬
‫احلفيظ‬
‫احلفي‬
‫احلق‬
‫املبني‬
‫احلكيم‬
‫احلليم‬
‫احلميد‬
‫احلي‬
‫القيوم‬
‫اخلبري‬
‫اخلالق‬
‫اخلالق‬
‫الرؤوف‬
‫الرمحن‬
‫الرحيم‬
‫الرزاق‬
‫الرقيب‬
‫السالم‬
‫السميع‬

‫‪23‬‬
‫الشاكر‬
‫الشكور‬
‫الشهيد‬
‫الصمد‬
‫العامل‬
‫العزيز‬
‫العظيم‬
‫العفو‬
‫العليم‬
‫العلي‬
‫الغفار‬
‫الغفور‬
‫الغين‬
‫الفتاح‬
‫القادر‬
‫القاهر‬
‫القدوس‬
‫القدير‬
‫القريب‬
‫القوي‬
‫القهار‬
‫الكبري‬
‫الكرمي‬
‫اللطيف‬
‫املؤمن‬
‫املتعايل‬
‫املتكرب‬
‫املتني‬
‫اجمليب‬
‫اجمليد‬
‫احمليط‬

‫‪24‬‬
 ‫املصور‬
‫املقتدر‬
‫املقيت‬
‫امللك‬
‫املليك‬
‫املوىل‬
‫املهيمن‬
‫النصري‬
‫الواحد‬
‫الوارث‬
‫الواسع‬
‫الودود‬
‫الوكيل‬
‫الويل‬
‫الوهاب‬

‫‪):‬ﷺ( ‪So phoonon ko mga Hadith o Rasulollah‬‬

‫اجلميل‬
‫("صحيح مسلم"‪ ،‬كتاب اإلميان (‪.)٥٠‬‬

‫اجلواد‬
‫("سنن الرتمذي"‪ ،‬كتاب صفة القيامة (‪ )٥٤٥٢‬وحسنه‪ ،‬و"سنن ابن ماجه" كتاب الزهد (‪ ،)٤٥٢٢‬و"مسند أمحد" (‪،)٠٢٤/٢‬‬
‫والبيهقي يف الشعب)‪.‬‬

‫احلكم‬
‫("سنن أيب داود"‪ ،‬كتاب األدب (‪ ،)٤٥٢٢‬و "سنن النسائي"‪ ،‬كتاب آداب القضاة (‪).)٢٤٨٢‬‬

‫احليي‬

‫("سنن أيب داود"‪ ،‬كتاب احلمام (‪ ،)٤١٠٥‬و "سنن النسائي"‪ ،‬كتاب الغسل (‪ ،)٤١٦‬ومسند أمحد (‪ ،)٥٥٤/٤‬والرتمذي)‪.‬‬

‫الرب‬

‫("سنن النسائي" كتاب الطهارة (‪ ،)٢‬و "سنن ابن ماجه"‪ ،‬كتاب الطهارة (‪ ،)٥٨٥‬و "مسند أمحد" (‪.)٠١٨/٥ ،٤/٠‬‬

‫‪25‬‬
 ‫الرفيق‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب استتابة املرتدين (‪ ،)٦٥٥٢‬وصحيح مسلم‪ ،‬كتاب الرب والصلة (‪.)٦٦٥٤‬‬

‫السبوح‬
‫("صحيح مسلم"‪ ،‬كتاب الصالة (‪.)٤٨٢‬‬

‫السيد‬
‫("سنن أيب داود"‪ ،‬كتاب األدب (‪ ،)٤٨١٦‬و "مسند أمحد" (‪.)٥٢ ،٥٤/٤‬‬

‫الشايف‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب الطب (‪ ،)٢٢٤٥‬ومسلم‪ ،‬كتاب الطب (‪.)٥٠٥٠‬‬

‫الطيب‬
‫("صحيح مسلم"‪ ،‬كتاب الزكاة (‪.)٠١٠٢‬‬

‫القابض‬
‫("سنن أيب داود"‪ ،‬أبواب اإلجارة (‪ ،)٤٤٢٠‬و "سنن ابن ماجه"‪ ،‬كتاب التجارات (‪.)٥٥١١‬‬

‫الباسط‬
‫("سنن أيب داود"‪ ،‬أبواب اإلجارة (‪" ،)٤٤٢٠‬سنن ابن ماجه"‪ ،‬كتاب التجارات (‪.)٥٥١١‬‬

‫املقدم‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب التهجد (‪ ،)٠٠٥١‬ومسلم‪ ،‬كتاب صالة املسافرين (‪.)٢٢٠‬‬

‫املؤخر‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب التهجد (‪ ،)٠٠٥١‬ومسلم‪ ،‬كتاب صالة املسافرين (‪.)٢٢٠‬‬

‫احملسن‬
‫(الطرباين يف "األوسط" وقال اهليثمي‪ :‬رجاله ثقات)‪.‬‬

‫املعطي‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب االعتصام (‪ ،)٢٥٥٥‬و "صحيح مسلم" (‪.)٤٢٠‬‬

‫املنان‬
‫("سنن أيب داود"‪ ،‬كتاب الوتر (‪ ،)٠٤٥٢‬و "سنن الرتمذي"‪ ،‬كتاب الدعوات (‪ ،)٤٢٤٤‬و "سنن النسائي"‪ ،‬كتاب السهو‬
‫(‪ ،)٠٤١١‬و "سنن ابن ماجه"‪ ،‬كتاب الدعاء (‪ ،)٤٨٢٨‬و "مسند أمحد" (‪.)٠٥١/٤‬‬

‫الوتر‬
‫("صحيح البخاري"‪ ،‬كتاب الدعوات (‪ ،)٦٤٠١‬ومسلم‪ ،‬كتاب الذكر (‪.)٥٦٢٢‬‬

‫‪26‬‬
Giyanan i miyapili tano a mga ngaran sii ko kiyambabanoga ron, walo pulo a go
isa phoon ko Qur-an, go sapulo a go walo a phoon ko Hadith o Rasulollah (‫)ﷺ‬,
ugaid na malo tano ndodowadowa ko kini-itongn tano ron ko "‫"احلفي‬
ّ sabap sa aya
kiya-aloy niyan na Muqayyad)1( sii ko katharo o Allah pantag ko Ibrahi (as):

.]٤٢ :‫ﱡﭐﲭ ﲮ ﲯ ﲰﱠ[مرمي‬

Maana: "Mataan a Skaniyan (a Kadnan akn) na lalayon ako niyan dn ikakalimo".

[Maryam: 47].
Go so"‫"احملسن‬sabap sa da tano mapangdg so mga tao a kiyanggolalanan o
totholanon sii ki Tabarani, ugaid na inaloy aya i Shaikhol Islam a pd ko nga
ngaran.
Adn pn a mga ngaran o Allah a misosompat, lagid o "‫ "مالك امللك‬maana a SO KHIRK
KO KADATU, go so "‫ "ذواجلالل واإلكرام‬maana a SO KHIRK KO KABSARAN A GO
KORMAT.

(1) Aya Muqayyad na so makanggogonanao sa maana a mappnto, na aya

suranga iyan so Mutlaq, maana a so maana niyan na knaba ppntoa, na sii sa
Ayat anan na mappnto sa so Ibrahim (as), ugaid na aya korik na
makararangkom dn.

27
IKAPITO A UNAYAN: So Kapag ILHAD Sii ko Mga Ngaran o Allah na Sii Gii
Makanggolalan ko Kapphakasilaya Ron ko Nganin a Paliwgat a Panonompangan
yan)1(.

Na giyanan na mbarambarang:
Paganay ron: So ka-unkira o tao ko sabaadn ko mga ngaran o Allah, odi na so
sabaad ko manggogonanao niyan a mga sipat a go mga kokoman, lagid siyowa o
mga Mu'attilah a mga Jahmiyyah a go so salakaw kiran.
Ino khabthowi sa ILHAD ka wajib a maparatiyaya oto go so nganin a
manggogonanao niyan a mga kokoman a go mga sipat a dumadait ko Allah, na
so ka-onkira ko sabaadon na pd sa kapphakasilaya ron ko nganin a dumadaiton
a paliwgat a manonompangon)2(.

(1) Aya maana a ILHAD na so kawnkir sa tarutop, a giyanan i da a pithamanan

yan a mala a Dusa, so Kafir na khapakay a di niyan paparatiyayaan so Allah
ugaid na paparatiyayaan yan a adn a Tohan, sopman so Mulhid na dadn a
paparatiyayaan yan a Tohan, giyanan so mga Atheists.
Na pkhapadalm pn anan ko mga ingaran o Allah, pitharo o Allah:
.]٠٨١ :‫ﱡﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲﱠ[األعراف‬

Maana: "Go talikhodi niyo (Pananggilai niyo) so siranoto a gii mag-ilhad ko mga
ngaran o Allah, sabnsabnar a mbalasan siran dn ko nganin a giiran nggalbkn".
[Al A'raf: 180].
Miyakalala a dusa, aya inipmaanawn o mga Salaf na giiran pakambokhagn so
mga ngaran o Allah, odi na di iran tharimaan.
Na giya unayan aya a inaloy i Shaikh Ibn Al Othaymeen na ron phakarinayag a
angkai a pantag sii.
Aya tigyan a gii kambaloy o tao a Mulhid sii ko mga ngaran o Allah na so
kapphakasilaya niyanon ko nganin a paliwgat a dumadaiton, lagid ibarat o
kapphamagalina ko mga maana niyan, so kaptha'wila ron sa di bnar, go so
manggogonanao niyan a mga sipat.
Giyaya dn a angkai a mga Ahlul Bida', na marayag a katharo anan o Allah a
PANANGGILAI NIYO SIRAN.

(2) Maana a paliwgat a maparatiyaya.

28
Ikadowa: So kabaloya niyan ko mga ngaran o Allah a makanggogonanao sa mga
sipat a lagid o sipat o mga kaadn, lagid o siyowa o mga Mushabbihah, kagya so
Tashbeeh (kipanolagidn ko Allah) na binasa a maana a didn khapakay oba giyoto
i manggonanao o mga Dalil, aya mataan na makanggogonanao so mga Dalil sa
kabibinasa oto, na so kabaloya ron a makanggogonanao ron na pd sa
kapphakasilaya ron ko nganin a dumadaiton a paliwgat a manonompangon)1(.

Ikatlo: So kabthowi ko Allah sa ngaran a daniyan pngaran, lagid o kaphmbthowi

ron o mga Kristiyan sa (Ama), go so kaphmbthowi ron o mga Falasifah (Ahlul
Kalam) sa Al 'Ellah Al Fa'ilah, sabap sa so mga ngaran o Allah na tawqeefiyyah,
na so kabthowi ko Allah sa ngaran a da niyan pngarana na pd sa kapphakasilaya
ron ko nganin a dumadaiton a paliwgat a manonompangon, go kagiya giyangkai

(1) Aya puntos yan na so kipanulagidn ko Allah sii ko mga kaadn yan na pd sa
Ilhad, a giyanan i di shabotn o mga Asha'irah, ino iran di pharatiyayaa so mga
Sipat o Allah ka phmabloy kon a kapanolagid odi na Tashbeeh.

Na so kiyaparatiyayaa tano ko mga sipat o Allah na bithowan tano iran sa mga

Mushabbihah odi na mga Mujassimah.

Na malalalim tano iran, ka skitano mismo na aya tindg tano na mga Kafir so
mga Mushabbiha a go so mga Mujassimah ipphanolagid iran so Allah.

So kaparatiyayaa ko sipat a manggogonanao o ngaran o Allah na wajib, na so

kipanolagidnon na haram, go so kasalinga ko manggogonanao niyan na haram.

Na skitano na giyanan dn i ininggolalan tano, na so mga Mushabbihah na sii

siran miyawlog sa paganay anan a haram, na so mga Mu'attilah na sii siran
miyawlog sa ikadowa anan a haram.

Na so mga Asha'irah na miyapikir iran a o paratiyaya-angka so sipat o Allah na

mimbaloy ka a Mushabbih odi na Mujassim, sabap sa aya pshold sa otk iran
uman iran makin'g so sipat o Allah na lagid o sipat o kaadn, kalilipatan iran a
dadn a lagid o Allah, na piyalagoyan iran anan na siyaling iran so maana niyan
na sii siran miyawlog ko kiyawlogan ko mga Mu'attilah.

Na mimbaloy siran a Mushabbihah a mga Mujassimah, na mimbaloy siran pn a

Mu'attilah.

Sktano na piyaratiyaya tano so mga sipat o Allah sa lagid dn o kiya-aloy niyan sa

Qur-an a go Hadith, da tano panolagidn, go da tano pangalina.

29
a mga ngaran a inibtho iran ko Allah na mga binasa i maana a di dumadait ko
Allah, paliwgat a mapakawatan ko Allah.
Ikapat: So kisolagidn ko mga ngaran yan so ngaran o mga barahala, lagid o
siyowa o mga Mushrik, bithowan iran sop barahala iran sa Al 'Ozza, kinowa iran
ko ngaran o Allah a Al 'Azeez, go so Al Laat a kinowa iran ko ngaran o Allah a Al
Ilah, na inipagingaran iran ko mga barahala iran.
Aya sabap na so mga ngaran o Allah na parabo oto ko Allah, pitharo o Allah:
.]٠٨١ :‫ﱡﭐﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧﱠ[األعراف‬

Maana: "Go adn a mga ngaran o Allah a mga tatanos na pphanongganoya niyon
Skaniyan nggolalanon". [Al A'raf: 180].
Pitharo iyan pn:
.]٨ :‫ﲗ ﲙ ﲚ ﲛ ﱠ[طه‬
‫ﱡﭐ ﲓ ﲔ ﲕ ﲖ ﲘ‬

Maana: "So Allah na dadn a Tohan a salakaw ron, Rkaniyan so mga tatanos a
ngaran". [Taha: 8].
Pitharo iyan pn:
.]٥٤ :‫ﲺ ﲼ ﲽ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁﱠ[احلشر‬
‫ﲻ‬ ‫ﱡﲸ ﲹ‬

Maana: "Rkaniyan so mga tatanos a ngaran, gii phodipodin o nganin a

mapapadalm ko mga langit a go so lupa". [Al Hashr: 24].
Na so kappntoon o simba sa kababaloy niyan a Tohan a isaisa, go so giiron
kaphodipodiya o nganin a mapapadalm ko mga langit a go so lupa, na lagidoto
dn a mappnto-on so mga ngaran yan a mga tatanos, na so kibthon ko mga
ngaran yan ko salakaw ron sa lagid o kappnto iyan rkaniyan na na pd sa
kapphakasilaya ron ko nganin a dumadaiton a paliwgat a manonompangon.
Na so ILHAD sangkai a langon a pimbarangan yan na Haram, sabap sa
piyamagitaan o Allah so mga Mulhid sii ko katharo iyan a:
.]٠٨١ :‫ﱡﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲﱠ[األعراف‬

Maana: "Go talikhodi niyo (Pananggilai niyo) so siranoto a gii mag-ilhad ko mga
ngaran o Allah, sabnsabnar a mbalasan siran dn ko nganin a giiran nggalbkn". [Al
A'raf: 180].
Sa igira na dii mbaloy a Shirk (Kapanakuto), go igira na gii mbaloy a Kufr, sii oto
misasangkot ko kapakanggogonanao ron o mga Dalil o agama.

31
 MGA UNAYAN SII KO MGA SIPAT O ALLAH

PAGANAY A UNAYAN: So Mga Sipat o Allah na Palaya dn Sipat a Makatatarutop a

Dadn a Bawn Minos)1(.

So mga sipat o Allah na palay dn sipat a tarutop a dadn a bawn minos apiya
andangka kilanga, lagid o sipat yan a Elmo, Kapakagaga, Kapakakin'g, Kapakailay,
Kalimo, Kapakagagaus, Kawngangn, Kapuro, Kasla, go so salakaw san, sa
miyanggonanao anan o Mga Dalil, go so Pamikiran, a go so Tabiat.
So pantagon ko Dalil na pdon so katharo o Allah:

.]٦١ :‫ﲈ ﲊ ﲋ ﲌﱠ[النحل‬

‫ﲉ‬ ‫ﲄﲆﲇ‬
‫ﲅ‬ ‫ﱡﭐ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ‬

Maana: "Rk o siranoto a di mapaparatiyaya ko alongan a mawri so marata a

ibaratan, na rk o Allah so ibaratan a lbi a mapuro, go Skaniyan so Mabagr a
Mawngangn". [Al Nahl: 60].
Aya maana a ibaratan a mapuro na so mga sipat a mga pupuro i daradat.
So pman so mipantagon ko pamikiran na aya buntal yan na mataan a langon a
makamumuayan na kinanglan dn a adn a sipat yan, odiba sipat a tarutupo na
sipat a minos, na giya ikadowa anan na di khapakay ko Kadnan a Tarutop a
kapapatutan ko simba, giyanan i sabap a piyakarayag o Allah a kabibinasa o
kaphmbaloya a tohan ko mga Barahala, sabap sa kapakashihipat yan sa sipat a
minos a go di kaphakagaga.
Pitharo o Allah:

.]٢ :‫ﱡﭐﲺ ﲻ ﲼ ﲽ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳄ ﳅ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋﱠ[األحقاف‬

Maana: "Na antaa i lawan sa kiyadadag ko tao a pphanongganoy sa salakaw ko

Allah a di niyan dn khasmbag sa taman dn sa bangkit, go siran na di iran
katawan a kapphanongganoya kiran". [Al Ahqaf: 5].
Pitharo iyan pn:

(1) Aya maana niyan na tarutop a mapiya a dadn a bawn paawing ka palaya dn
manis.

31
‫ﱼ ﱾ ﱿ ﲀ‬
‫ﱽ‬ ‫ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ * ﱺ ﱻ‬ ‫ﱡﭐ ﱯ ﱰ‬

.]٥٠ – ٥١ :‫ﲁﱠ[النحل‬

Maana: "Go so pphanongganowin iran a salakaw ko Allah na di phakagaga madn

sa mayto bo a nganin ka siran pn i phagadnn, miyamatay a knaba mga bibiyag,
go di iran dn khagdam o anda i kapagadna kiran sharoman". [Al Nahl: 20-21].
Go pitharo iyan a pitharo o Ibrahim (as) ko ama iyan:

.]٤٥ :‫ﱡﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭ ﱮ ﱯﱠ[مرمي‬

Maana: "Hay ama na inongka pshimbaa so di phakakin'g na go di phakailay, go

di rka phakanggay a guna sa mayto bo". [Maryam: 42].
Go so pitharo iyan ko pagtao niyan:

‫ﱡﭐﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ ﲌ ﲍ ﲎ ﲏ ﲐ ﲑ * ﲓ ﲔ ﲕ ﲖ ﲗ ﲘ ﲚ‬
‫ﲙ‬
.]٦٢ – ٦٦ :‫ﲛ ﲜﱠ[األنبياء‬

Maana: "Ba kano pshimba sa salakaw ko Allah a da a nganin a khinggay iran

rkano a guna go di kano iran khabinasaan? Siyangka akn skano! Go ino kano
pshimba sa salakaw ko Allah? ba da a mga otk yo?" [Al Anbiya: 66-67].
Go miyatanto nggolalan sa kagdam a go so kiyamasai ron, a mataan a so mga
kaadn na adn a mga sipat iran a tarutop, a giyoto na phoon ko Allah
(piyakishipat yan kiran oto), na so pphamgay sa mga sipat a tarutop na mas
dadaitanon.
So pman so mipantag ko Tabiat na kagiya so mga tao a mga pipiya (i pamikiran)
na inadn siran o Allah a aya tabiat iran na pkhababayaan iran so Allah go giiran
shlaslaan, na ino bangka khababayai go shimbaan ka inonta na so katawan ka a
makashisipat sa mga sipat a kapakatatarutop a dumadait ko kababaloy niyan a
Kadnan a go so kababaloy niyan a Tohan?
Na upama ka so sipat na minos, a dadn a bawn kapakatatarutop na di khapakay
ko Allah, lagid o kapatay, kada a sabot, kapakalipat, di kaphakagaga, kabuta,
kabiso, go so ndalagid anan, sabap sa pitharo iyan:

.]٢٨ :‫ﱡﭐﱖﱗﱘﱙﱚﱛﱠ[الفرقان‬

Maana: "Go shalimbotawan ka sii ko Uyagoyag a didn phatay". [Alfurqan: 58].

32
Go so pitharo iyan a pitharo o Musa (as):

.]٢٥ :‫ﱡ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱠ[طه‬

Maana: "Di khadadag so Kadnan akn go di khalipat". [Taha: 52].

Go pitharo iyan:

.]٤٤ :‫ﱡﭐ ﳛ ﳜ ﳝ ﳞ ﳟ ﳠ ﳡ ﳢ ﳣ ﳤ ﳥﱠ[فاطر‬

Maana: "Go da maadn so Allah oba adn a di niyan khagaga a mayto bo sii ko
mga langit a go sii ko lupa". [Fatir: 44].
Go pitharo iyan:

.]٨١ :‫ﱴ ﱶﱠ[الزخرف‬

‫ﱵ‬ ‫ﱡﭐ ﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ‬

Maana: "Bairan tatangkapn a mataan a di ami khakin'g so paka-iimbnan iran a

go so kapphamagtonga iran? K'na (ka mataan a pkhakin'g ami)". [Al Zukhrof:
80].
Go pitharo o Nabi (‫ )ﷺ‬pantag ko Dajjal:
.‫ وإن ربكم ليس أبعور‬،‫إنه أعور‬

Maana: "Mataan a skiyan (Dajjal) na sabala i mata, go mataan a so Kadnan yo na

knaba sabala i mata".
Go pitharo iyan:
.‫ فإنكم ال تدعون أصم وال غائبا‬،‫ اربعوا على أنفسكم‬،‫أيها الناس‬

Maana: "Hay mga tao, pakalbodi niyo a mga ginawa niyo (di kano lalalis amay ka
pphamangni kano ko Allah) ka mataan a knaba aya niyo pphanongganoya na
biso odi na kawawatanan".
Go siyogat o Allah a siksa so mga tao a iphropa iran so Allah sa sipat a minos,
lagid o katharo iyan a:

.]٦٤ :‫ﲼ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃﱠ[املائدة‬

‫ﲶﲸﲹﲺ ﲻ ﲽ‬
‫ﲷ‬ ‫ﱡﭐﲲ ﲳ ﲴ ﲵ‬

Maana: "Go pitharo o mga Yahudi a so lima o Allah na magagakot, aya

miyagakot a mga lima iran, go kiyamorkaan siran sabap sa angkawto a pitharo

33
iran, aya mataan na so dowambala a lima niyan na mabbkar a pphamrizki sa
sadn sa ukit a kabaya iyan". [Al Maidah: 64].
Go pitharo iyan:

‫ﱁﱂﱃﱄﱅﱆﱇﱈﱉﱊﱋﱍﱎﱏﱐﱑﱒﱓﱔﱕﱖﱠ[آل‬
‫ﱌ‬ ‫ﱡﭐ‬
.]٠٨٠ :‫عمران‬

Maana: "Sabnar a miyakin'g o Allah so katharo o siranoto a mitharo sa mataan a

so Allah na pubri na sktano i mga kawasa, ishorat ami dn so nganin a pitharo
iran a go so kiyapamunoa iran ko mga Nabi a da a bairanon kabnar, go ptharoon
ami kiran a tintimi niyo so siksa a phakatotong". [Ali Emran: 181].
Go inawat yan sa ginawa niyan so giiranon pakishipat a mga minos a sipat,
pitharo iyan:

.]٠٨٥ – ٠٨١ :‫ﱡﭐ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎ * ﳐ ﳑ ﳒ* ﳔ ﳕ ﳖ ﳗﱠ[الصافات‬

Maana: "Tarutop a suti so Kadnan ka a Kadnan o kapakagagaus phoon ko nganin

a giiranon pakishipat, kalilintad sii ko mga sugo, go so langon a bantogan na rk o
Kadnan o langowan a kaadn". [Al Saffaat: 180-182].
Go pitharo iyan:

‫ﱛﱝﱞ‬
‫ﱜ‬ ‫ﱡﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱑ‬
‫ﱐﱒﱓﱔﱕﱖﱗﱘ ﱙﱚ‬
.]٥٠ :‫ﱟ ﱠﱠ[املؤمنون‬

Maana: "Dadn kowa sa wata so Allah, go dadn a ba salakaw ron a Tohan, ka (o

adn a pd yan a Tohan) na umani isa na khowaan yan so rkiyan a kaadn, go
mataan a phagumbawa siran dn, tarutop a suti so Allah phoon ko giiranon
pakishipat". [Al Mu'minoon: 91].
Na igira pman a so sipat na tarutop (mapiya) a sipat sii ko isa a btad, go minos a
sipat (marata) sii ko isa a btad na di khapakay sii ko Allah, go di khapakay a
pakadaanon dn sa tarutop, na diwn thanton sa tarutop, go diwn phakadaan sa
tarutop.
Aya bnar na kailangan a mapagosay, na khapakay sii ko btad a khabaloy ron a
mapiya, na di khapakay sii ko btad a khabaloy ron a marata.
Lagid o kapagikmat, go kapangakal, go so ndalagid anan, ka giyangkai a mga
sipat na khabaloy a mapiya sii ko btad a matag ipphantag ko galbk o giiron

34
nggalbk, ka sa angkanan a btad na makaphnggonanao sa so minggalbkon na
khagaga niyan a mapakambalingan yan ko ridoay niyan so lagid o galbk yan, od
na mas masupiit pn, go khabaloy a marata sii ko salakaw a btad.
Sabap san na dadn anan maaloy o Allah oba pd sa sipat yan sa ba aya ukit yan
na makararangkom, ka aya bo a kiya-aloya ron o Allah na so kinipantagniyanon
ko galbk o minggalbkon mipantag rkaniyan a go so sugo iyan.
Lagid o katharo iyan:

.]٢٤ :‫ﱍ ﱏ ﱐ ﱑ ﱠ[آل عمران‬

‫ﱡﭐ ﱋ ﱌ ﱎ‬

Maana: "Go miyagikmat siran na inikmat siran o Allah, go so Allah i Mapiya ko

langon a baraikmat". [Ali Emran: 54].
Go so katharo iyan:

.]٠٦ – ٠٢ :‫ﱡﭐﲃ ﲄ ﲅ * ﲇ ﲈﱠ[الطارق‬

Maana: "Mataan a pphagikmat siran, na phagikmat ako mambo sa titho a

kapagikmat". [Al Tariq: 15-16].
Go so katharo iyan:

.]٠٨٤ – ٠٨٥ :‫ﲆ ﲈ ﲉ ﲊﱠ[األعراف‬

‫ﲇ‬ ‫ﱡﭐﱼ ﱽ ﱾ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ * ﲅ‬

Maana: "Go so siranoto a piyakambokhag iran so mga tanda ami na phalanatn

ami siran dn sa di iran dn katawan, go ishndod akn siran, mataan a so ikmat akn
na mabagr". [Al A'raf: 182-183].
Go so katharo iyan:

.]٠٤٥ :‫ﱡﭐﱨ ﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭ ﱠ[النساء‬

Maana: "Mataan a so mga munapik na phagakaln iran so Allah, na Skiyan i

pagakal kiran". [Al Nisa': 142].
Go so katharo iyan:

.]٠٢ – ٠٤ :‫ﱡﭐ ﲴ ﲵ ﲶ ﲷ ﲸ ﲹ * ﲻ ﲼ ﲽ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Pitharo iran (mga kafir sii ko mga pd iran): mataan a sii kami rkano pd
ka matag ami siran gii shodiin, na so Allah i pshodi kiran". [Al Baqarah: 14-15].

35
Sabap san na dadn maaloy o Allah oba niyan tiraydor so pthraydor ron, pitharo
iyan:

.]٢٠ :‫ﱤ ﱦ ﱧ ﱨ ﱠ[األنفال‬

‫ﱥ‬ ‫ﱡﭐ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ‬
Maana: "Go o aya kabaya iran na thraydorn ka iran na sabnar a miyatraydor iran
dn gowani so Allah na piyakipgs siran o Allah, so Allah na Matao a Mawngangn".
[Al Anfal: 71].
Aya pitharo iyan na: Piyakipgs yan siran, knaba niyan aya pitharo na Tiraydor yan
siran mambo, sabap sa so kathraydor na kapangakal ko masa a kathatagompiya
(kapanibaba), na marata dn anan a sipat.
Sabap san na kiyatokawan a so katharo o sabaad ko da a mga sabot yan a:
"Traydorn aki o Allah so Traydor" na miyakaratarata a katharo a wajib so
kisaparnon.)1(

(1) Giyangkai a usayan i pd a sabap sa kiyadadag o mga Asha'irah ka dairan

sabuta.

36
IKADOWA A UNAYAN: So Pintoan o Mga Sipat o Allah na Mablang a di so Pintoan
o Mga Ngaran.
Sabap sa uman i ngaran na makanggogonanao sa sipat, lagid o miyawna a kiya-
aloy niyan ko ikatlo a unayan ko mga unayan ko mga ngaran.
Go sabap sa so sabaad ko mga sipat na manonompang ko mga galbk o Allah, na
so mga galbk yan na da a taman yan, sa lagid dn o mga katharo iyan a da
mambo a taman yan.
Pitharo o Allah:
‫ﱡﭐ ﳂ ﳃ ﳄ ﳅ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳓ‬
‫ﳒﳔﳕﳖ‬

.]٥٢ :‫ﳗﱠ[لقمان‬

Maana: "Go upama bo ka so mapapadalm ko lupa a mga kayo na (mbaloy) a

mga pansom na so kalodan i mbaloy a dawat yan, na sii ko uriyan yan na pito
timan pn a kalodan na didn malngan so mga katharo o Allah, mataan a so Allah
na Mabagr a Mawngangn". [Luqman: 27].
Na pd sa mga ibarat anan na: Pd sa mga sipat o Allah so Kaphakatalingoma
niyan, go so Kaphakawma niyan, go so Kapkhowa, go so Kapangrn, go so
Kapaniksa, go so salakaw san a mga sipat a dadn a bilangan yan.
Lagid o kiyatharoawn o Allah sa:
.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﱠ[الفجر‬
Maana: "Go Miyakatalingoma so Kadnan ka". [Al Fajr: 22].
Go pitharo iyan:
.]٥٠١ :‫ﱡﭐ ﲻ ﲼ ﲽ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳄﱠ[البقرة‬

Maana: "Ba adn a nanayawn iran inonta na so kapakawma o Allah a rrngann o

makapal a maputi a gabon". [Al Baqarah: 210].
Go pitharo iyan:
.]٠٠ :‫ﱡﭐﱜ ﱝ ﱞﱠ[آل عمران‬

Maana: "Na Kinowa siran o Allah sabap ko mga dusa iran". [Ali Emran: 11].
Go pitharo iyan:

.]٦٢ :‫ﱡﭐﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖﱗﱠ[احلج‬

37
Maana: "Go phagrnn yan so langit ka an di khawlog ko lupa, inonta na nggolalan
sa idin yan". [Al Hajj: 65].
Go pitharo iyan:
.]٠٥ :‫ﱡﭐ ﲞ ﲟ ﲠ ﲡ ﱠ[الربوج‬

Maana: "Mataan a so kapaniksa o Kadnan ka na malipds". [Al Burooj: 12].

Go pithatro iyan:
.]٠٨٢ :‫ﱡ ﲥ ﲦ ﲧ ﲨ ﲩ ﲪ ﲫ ﲬ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Aya kabaya rkano o Allah na so malbod, go di niyan rkano kabaya so

margn". [Al Baqarah: 185].
Go pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬:
."‫"ينزل ربنا إىل السماء الدنيا‬

Maana: "Phmbaba so Kadnan tano sii ko paganay a langit".

Na palaya tano dn aya thanton ko Allah a mga sipat, sii ko ukit a kiya-aloy niyan,
na di tano ron aya imbtho [Knaba niyan aya mga ngaran], di tano ptharoon a pd
sa mga ngaran yan so Phakatalingoma, go so Phakawma, go so Phangowa, go so
Phangrn, go so Phaniksa, go so Adn a babaya iyan, go so Phmbaba, go so
ndalagid anan, ugaid na thanton tano ron a angkanan a mga sipat.)1(

(1) Giya inaloy aya i Shaikh Ibn Al 'Othaymeen a mga sipat na giyaya bo so
sabaad ko mga sipat o Allah a manonompang ko mga galbk yan, khawma bo so
sabaad a usayan ko pd a mga sipat sii ko phamakatalingoma a unayan.

Di tano lilipatan a aya paratiyaya tano a Ahlu Sunnah ko mga sipat o Allah na
sadn sa miya-aloy sa Qur-an a go Hadith na pharatiyayaan tano, ugaid na di
tano iphanolagid ko kaadn yan, go di tano iphangibarat, go di tano ipropa so
ukit yan, ka aya bo a matao san na so Allah.

38
IKATLO A UNAYAN: So Mga Sipat o Allah na Dowa Barang; Matatanto a go di
Matatanto.
Aya matatanto na so nganin a tiyanto o Allah sa ginawa niyan, sii ko Kitab yan
(Qur-an) odi na sii ko katharo o Sugo iyan (‫)ﷺ‬, a palaya dn oto mga tarutop a
mga pipiya a sipat a dadn a bawn minos, lagid o Kawyagoyag, Katao (Elmo),
Kaphakagaga, Kaphapantao ko kapuroan o 'Arsh, Kaphmbaba ko paganay a
langit, Paras, Dowambala a lima, go so salakaw san.
Na wajib so katantowa san ko Allah sa bnabnaar dn (a mga sipat yan anan) sii ko
rupaan a dumadaiton, sa manggogonanao anan o mga Dalil a go so Pamikiran.
So pantagon ko mga Dalil na pdon so katharo o Allah:

‫ﱺﱼ‬
‫ﱻ‬ ‫ﱡﭐﱫ ﱬ ﱭ ﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ‬
.]٠٤٦ :‫ﱽ ﱾ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ ﲄ ﲅ ﲆ ﲇﱠ[النساء‬

Maana: "Hay so skano a miyamaratiyaya na paratiyayaa niyo so Allah a go so

Sugo iyan a go so Kitab yan a inituron yan ko Sugo iyan a go so Kitab a inituron
guwani, na sa tao a onkirn yan so Allah a go so mga Malaikat yan a go so mga
Kitab yan a go so mga Sugo iyan a go so alongan a mawri na sabnar a miyadadag
sa mawatan a kadadag". [Al Nisa': 136].
Na so kaparatiyayaa ko Allah na miprarakhs yan so kaparatiyayaa ko mga sipat
yan, go so kaparatiyayaa ko Kitab a inituron yan ko Sugo iyan (‫ )ﷺ‬na mipaagpda
iyan so kaparatiyayaa ko langon a miya-aloy ron a mga sipat o Allah, go so
kaparatiyayaa sa kababaloy o Muhammad (‫ )ﷺ‬a sugo iyan na miprarampat yan
so kaparatiyayaa ko langon a pphanotholn yan a pantag ko sumiyugoon, a
Skaniyan so Allah.
So pman so mipantagon ko Pamikiran na kagiya so Allah na inilaoy niyan oto a
pantag sa ginawa niyan, a skaniyan i mas lbi ron a matao a diso salakaw ron, go
skaniyan i lbi a bnar i katharo, go mapiya i bityara a diso salakaw ron, na
miyawajib so kapakatantowa ron sa lagid dn o kiyapanothola niyanon sa dadn a
bawn kandowadowa, sabap so kandowadowa ko kaparatiyayaa ko tothol na
ayabo a kakhapakay niyan na igira a so tothol na aya kapopoonan yan na so
miyapakay ron so kada a sabot a go so kapamrak odi na pngaw a di niyan
khabals sa mapiya so kabaya iyan a matharo iyan, na langon angkai a mga ayb a
tlo timan na palaya mawatan ko Allah, na miyawajib so katarimaa ko tothol yan
sa lagid dn o kiyapanothola niyanon.

39
Go giyanan dn mambo i ptharoon tano pantag ko miyapanothol o Nabi (‫)ﷺ‬
pantag ko Allah, ka mataan a so Nabi (‫ )ﷺ‬na skaniyan i pinaka makakakaip ko
Kadnan yan, go pinaka matitho i kapanothol a manosiya, go pinaka mababaya sa
mapiya, go pinaka matompis i katharo, na miyawajib so katarimaa ko tothol yan
sa lagid dn o kiyapanothola niyanon.
So pman so mga sipat a di matatanto na giyoto so nganin a piyakada o Allah odi
na ini-angiyas yan sa ginawa niyan sii ko Kitab yan, odi na sii ko mga katharo o
Sugo iyan (‫)ﷺ‬, a langon dn oto minos a mga sipat mipantag rkaniyan, lagid o
kapatay, kapakaturog, kada a sabot, kalipat, kada a khagaga, dokaw)1(.

Na wajib a mapakada anan odi na maawat tano ko Allah, sabap ko miyawna a

miyaaloy tano sa kiyatantowa tano ron ko mga suranga iyan ko tarutop a ukit.
sabap sa so nganin a piyakada o Allah sa ginawa niyan na aya antap roo na so
kawatan yan ko Allah go so katatanto ron o suranga iyan, knaba asar bo a
miyapakada-on.
Kagiya so kapakadaawn na knaba kapakatatarutop inonta na makanggonanao sa
maana a kapakatatarutop, kagiya so kapakadaa ko shayi na di
kapakamomoayan, na so di kapakamomoayan na da a baniyan bali, go sabap sa
so kapakadaa ko Shayi na khapakay a sabap sa di niyan kadadait ko
thantowanon na di khabaloy a kapakatatarutop, lagid o katharoangka sa: "So
alad na di phanalimbot")2(, go khapakay a sabap sa diwn kakhagagaa nggalbk o
thantowanon na phmbaloy a kamiminos.

(1) Go so salakaw san.

(2) Maana a miyapakada aka so kapanalimbot ko Alad, na dawto

makanggonanao sa so Alad na makatatarutop ka knabawn matatanto so
suranga o kapanalimbot a giyoto so kawntol, sa aya maana niyan na so Alad na
knaba salimbot na knaba mambo mawntol.

Na so kapakadaa ko Shayi na aya kapakaphnggonanao niyan sa

kapakatatarutop na o matanto so suranga iyan.

Ibarat na piyakada tano ko Allah so kapatay, na makanggogonanao anan sa

kapakatatarutop o Allah ka matatanto ron so Kawyagoyag a suranga o kapatay,
kawyagoyag a da a kaposan yan.

41
Lagid o katharo o mga pababayok:

ّ ‫قُبَ يِّّلَةٌ ال يغدرون‬

‫ وال يظلمون الناس حبة خردل‬... ‫بذمة‬

Go pitharoo o salakaw ron:

)1(
‫ ليسوا من الشر يف شيء وإن هاان‬... ‫لكن قومي وإن كانوا ذوي حسب‬

Ibarat yan na so katharo o Allah:

.]٢٨ :‫ﱡﭐ ﱖ ﱗ ﱘ ﱙ ﱚ ﱛ ﱠ[الفرقان‬

Maana: "Go panarig ka ko Uyagoyag a didn phatay". [Al Furqan: 58].

Na so kapakadaan rkaniyan ko kapatay na makanggogonanao sa so kawyagoyag
yan na tarutop a dadn a taman yan.
Ikadowa a ibarat na so katharo iyan:

.]٤٥ :‫ﱡﭐ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﱠ[الكهف‬

Maana: "Go dadn a isabo a shalimbotan o Kadnan ka". [Al Kahf: 49].
Na so kapakadaawn ko kapanalimbot na makanggogonanao sa katatarutop o
kababaloy niyan a Mawntol.
Ikatlo a ibarat na so katharo iyan:
.]٤٤ :‫ﱡﭐ ﳛ ﳜ ﳝ ﳞ ﳟ ﳠ ﳡ ﳢ ﳣ ﳤ ﳥﱠ[فاطر‬

(1) Mga pilosopo aya a katharo a paka-uukitn sa bayok a margn a sabotn a aya
antap sii na ipshmbag ko mga Ahlul Bida' a mga pilosopo, pkhlidn kiran so ukit
iran, na ayabo a shabot saya sa mapiya na so mala i miyassb ko ndalagid aya a
bityara.
Na aniyo kasaboti na aya puntos o bityara na langon a sipat a pitharo o Allah sa
Qur-an a knaba niyan sipat na wajib a maparatiyaya tano a giyoto na knaba
sipat o Allah, lagid o kapatay.
Go knaba san bo taman ka wajib a matanto tano ko Allah so suranga a sipat
anan, sabap sa gyoto i kakhatarutop yan.
Na aya suranga o kapatay na so tarutop a kawyagoyag.

41
Maana: "Go da maadn so Allah oba adn a di niyan khagaga a Shayi sii ko mga
langit a go sii ko lupa". [Fatir: 44].
Na so kapakadaa ron ko di kaphakagaga na makanggogonanao sa katatarutop o
Elmo iyan a go so Kabagr yan, giyanan i sabap a pitharo iyan ko uriyan anan:
.]٤٤ :‫ﱡﭐ ﳧ ﳨ ﳩ ﳪ ﱠ[فاطر‬

Maana: "Mataan a skaniyan na Matao a Phakagaga". [Fatir: 44].

Sabap sa so di kaphakagaga na aya sabap yan na odiba kada a sabot ko ukit a
kapangadn, odi na kakhokorang o kabagr odi na kapakagagaus, na sabap sa
katatarutop o Elmo o Allah a go so Kabagr yan na dadn a baniyan di khagaga a
Shayi sangkai a mga langit a go so lupa.
Na sabap sa mga ibarat anan na miyaknal tano a so mga sipat a di matatanto (na
so di tano ron kathantowa ko Allah) na makanggogonanao sa madakl a sipat a
makanggogonanao sa kapakatatarutop o Allah.

42
IKAPAT A UNAYAN: So Mga Sipat a Matatanto (Ko Allah) na Palaya dn Bantogan
a go Kapakatatarutop.
Na sadn sa kapphakadakl go dii kapakambarambarang o mga (sipat a mga
pipiya) a gii niyan manggonanao na gii kapagumarg o kapkhapayag o
Kapakatatarutop sa bantogan o khisipaton (Allah), giyanan i sabap a so miyanga-
aaloy o Allah a sipat yan a matatanto na mawatan i kadakl yan a diso mga sipat a
di matatanto sa lagid o katawi ron.
So mipantag ko mga sipat a di matatanto na ayabo a kiya-aloy niyan na sii
sangkai a mga btad:
1. So kapphakarayaga sa kapakararangkom o kababaloy o Allah a tarutop, lagid
o katharo iyan a:

.]٠٠ :‫ﱡ ﱐ ﱑ ﱒﱓﱠ[الشورى‬

Maana: "Da a lagid yan a mayto bo". [Al Shoora: 11].

Go so katharo iyan:

.]٤ :‫ﱡﭐ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱠ[اإلخالص‬

Maana: "Dadn a bawn phakasolagid a isabo". [Al Ikhlas: 4].

2. So kapphakadaa ko iphagangkob ron o mga bokhag, lagid o katharo iyan:

.]٥٥ – ٥٠ :‫ﱡﭐ ﲲ ﲳ ﲴ ﲵ * ﲷ ﲸ ﲹ ﲺ ﲻ ﲼﱠ[مرمي‬

Maana: "Sabap sa kiyatharoa iran sa adn a wata o Allah (na mayto bo na

khatmpag so mga langit a go khabngkag so lupa), didn man dumadait ko Allah
oba kowa sa wata iyan". [Maryam: 91-92].
3. So kaphrinayaga sa dadn a ba minos ko kapakatatarutop yan, sii ko
manonompang ko mattndo a shayi, lagid o katharo iyan:

.]٤٨ :‫ﱡﭐ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﳓ ﱠ[الدخان‬

Maana: "Go knaba ino ami inadn so mga langit a go so lupa go so nganin a
pagltan iran oba matag kanggitagita". [Al Dukhaan: 38].
Go so katharo iyan:

.]٤٨ :‫ﱡﭐ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱪ ﱫﱠ[ق‬

43
Maana: "Go sabnar a inadn ami so mga langit a go so lupa a go so pagltan iran
sa sold o nm gawii, na da kamiwn dn dokawi".)1(

(1) Adn pman a mga Sipat a da tantowa o Allah sa ginawa niyan go niyan pman
pakadaa, da maaloy oba niyan sipat go da maaloy oba niyan knaba sipat.

Aya paratiyaya tano san a Ahlu Sunnah na sabap sa pd anan sa migagayb na di

tano anan psholdan.

Aya ibarat yan na so lawas, da maaloy o Allah oba adn a lawas yan go da niyan
maaloy oba da a lawas yan.

Na sa tao a tharoon yan a adn a lawas o Allah a siran so bithowan sa mga

Mujassimah na Kafir.

Giyanan i pd a limpangan o mga Asha'irah, sabap sa piyaratiyaya tano so mga

sipat a tiyanto o Allah sa ginawa niyan na mga Mujassimah tano kon na mga
Kafir tano, di iran sasabotn so paratiyaya tano odi na sasabotn iran na
phagangkobn tano iran sa da a katantowan yan, skitano mismo na aya tindg
tano ko mga Mujassimah na mga Kafir.

Go sa tao mambo a tharoon yan a da a lawas o Allah na Kafir, ino oto? Na

sabap sa da anan matharo o Allah, na bangka katawi so migagayb?

Na so mga Asha'irah na giyanan i tingd iran a dakon a lawas o Allah, na ilaya

niyo a kiyawlog iran ko mala a karibatan.

44
IKALIMA A UNAYAN: So Mga Sipat o Allah a Matatanto na Dowa Barang;
Manonompang ko Dhat)1( o Allah, go Manonompang ko Mga Galbk o Allah.

Na aya mga sipat a manonompang ko Dhat o Allah na so mga sipat a miprrsha

iyan dn go diwn dn khada taman sa taman go sii ko tnday o masa, lagid o Elmo
(katao), go so Kaphakagaga, go so Kaphakakin'g, go so Kaphakailay, go so
Kapakagagaus, go so Ongangn, go so Kapuro, go so Kasla. Na so sabaadon na
mga (Khabariyyah))2(, lagid o Paras, Dowambala a Lima, Dowambala a Mata)3(.

Na so pman so mga sipat o Allah a manonompang ko mga galbk yan na giyoto

so makaphapashod ko kabaya iyan, o kabaya iyan na phnggalbkn yan, opman o
di niyan kabaya na di niyan phnggalbkn yan, lagid o Kaphapuro ko 'Arsh, go so
Kababa sii ko paganay a langit.
Na igira na pkhabaloy so sipat a manonompang ko Dhat na manonompang pn
ko mga galbk, lagid o sipat a Katharo, ka sii ko paka-asal yan na manonompang
ko Dhat, ka so Allah na ipoon sa paganay na taman dn imanto go so
kapakalalagaday o masa na sipat yan dn so Katharo, na sopman so gii niyan
katharo na manonompang ko galbk yan, kagiya makaphapashod oto ko kabaya
iyan, gii tharo igira a kabaya iyan, lagid o sii ko katharo iyan a:
.]٨٥ :‫ﱡﭐ ﲹ ﲺ ﲻ ﲼ ﲽ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂﱠ[يس‬

Maana: "Mataan a btad yan (Allah) na igira a adn a kabaya iyan (a pagadnn yan)
a nganin san na ptharooniyanon a (Kon) maadn ka na pkha-adn". [Yaseen: 82].
Na langon a sipat a mikakampt ko kabaya o Allah na sii mitotompok ko Ongang
yan.
Na khapakay a pkhatokawan tano so Hikma, khapakay pman a di tano
khatokawan, ugaid na sasabotn tano sa da a saninsaning yan a sabot a Skaniyan

(1) Aya mararani a maana o Dhat sii ko basa tano na so ginawa niyan go so
kapakamomo-ayan yan.
(2) Aya maana a Khabariyyah na aya kiyatokawi tano ron sa giyoto na sipat o
Allah na miyakawakit sa Khabar, maana a piyanothol o Allah a go so Nabi (‫ )ﷺ‬a
giyoto na sipat yan.
(3) Mga sipat a di tano katawan i bontal go rupaan yan, knaba lagid o kaadn
yan.

45
a Allah na aya bo a pkhabayaan yan na so maka-aayon ko Ongangn yan, lagid o
manggogonanao o katharo iyan a:

.]٤١ :‫ﱭ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱠ[اإلنسان‬

‫ﱡﭐ ﱨ ﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱮ‬

Maana: "Go da a nganin a kabaya iyo inonta na o kabaya o Allah, mataan a so

Allah na Matao a Mawngangn". [Al Insan: 30].)1(

Maana a apiya antonai kabaya aka a manosiya na odi kabaya o Allah na

dingkabo maphnggalbk, go dingkabo khaparoli.

(1) Matao a Mawngangn, na langon a galbk yan na maka-aayon ko ungangn

yan.

46
IKANM A UNAYAN: Kinanglan Sii ko Kathantowa ko Mga Sipat o Allah so
Kapananggilai ko Dowa a Mga Ala a Haram;
Paganay ron na: So Kipanolagidn ko Allah.

Ikadowa na: So Kirupaan ko Allah.)1(

Aya kipanulagidn ko Allah na so katarimaa o tao a tiyanto niyan ko Allah so sipat

yan a so nganin a sipat a tiyanto niyan ko Allah na lagid o sipat o mga kaadn yan,

(1) Giyaya i kailangan a sabotn o pithanggisaan ka saya miyadadag so mga

Asha'irah;
Pitharo ibarat o Allah a pd a sipat yan na adn a dowambala a lima niyan.
Na tiyanto tano ron anan ka wajib a maparatiyaya so katharo iyan.
Na irarakhs tano ron a angkai a Unayan, di tano iphanolagid so Allah, sa aya
maana niyan na paparatiyayaan tano a adn a lima niyan ugaid na da a lagid
yan, knaba lagid o lima o mga kaadn yan.
Go di tano ipropa, di tano ptharoon a anggawta, di tano ptharoon a giyaya i
bontal yan, apiya igira a inaloy tano so sipat yan na di tano iphagsenyas i
rupaan yan ka di tano katawan i rupaan yan ka da niyan rktano panuthola.
Na so mga Ash'irah na ino iran phagalina so maana o mga sipat o Allah kagiya
kon a khisulagid ka ko kaadn yan, ka basta kon a lima na anggawta.
Giiran pakambalsn so katharo a da pakarayaga o Allah, inonta na miyawna so
unayan a miya aloy tano ron a di khapakay a sholdan a sarag a akal so
migagayb.
Na aya miyasowa iran na inipanulagid iran so Allah go inirupa iran, uriyan yan
na siyaling iran so maana o sipat o Allah, na piyalagoyan iran so isa a marata na
miyawlog siran ko ikadowa a marata, ka so kapamagalina ko maana o sipat o
Allah na Haram, giyanan so tig tano a Ta'teel.
Na giyanan i sabap a paratiyayaan tano so sipat o Allah na tigiran a tiyagoan
tano kon so Allah sa anggawta odi na giraw manaya, sabap oto sa da iran
sabota so agama.
Aya paratiyaya tano na pharatiyayaan tano so sipat o Allah rakhs a
phananggilaan tano oba tano misulagid ko mga kaadn yan go oba tano
pkhipangibarat odi na iphrupa, ka paka-kakafir anan.

47
na ribat anan a paratiyaya sa ayadn a makanggogonanao san na so mga Dalil a
go so mapiya a pamikiran.
So pantagon ko mga Dalil na pdon so katharo o Allah:

.]٠٠ :‫ﱡ ﱐ ﱑ ﱒﱓﱠ[الشورى‬

Maana: "Dadn a lagid yan a mayto bo". [Al Shoora: 11].

Go so katharo iyan:

.]٠٢ :‫ﱗ ﱙ ﱚﱠ[النحل‬

‫ﱘ‬ ‫ﱡﭐ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖ‬

Maana: "Ba so pphangadn na ba lagid o di phakagaga mangadn? ba da a rugu-

rugod yo?" [Al Nahl: 17].
Go so katharo iyan:

.]٦٢ :‫ﱡ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍﱠ[مرمي‬

Maana: "Ba adn a katawan ka a mipshagit yan (sa ingaran)?" [Maryam: 65].
Go pitharo iyan pn:
.]٤ :‫ﱡﭐ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒﱠ[اإلخالص‬
Maana: "Go dadn a miya adn a isa bo a lagid yan". [Al Ikhlas: 4].

So pman so pantagon ko pamikrian na)1(:

Paganay ron: Katawan tano so kapakamomoayan o miyangadn a go so inadn na

mbida sa mawatan. Na makanggogonanao anan sa kapakambibida o mga sipat
iran, kagiya umani isa na aya sipat yan na so nganin a dumadaiton, lagid dn o
kapapayag yan sii ko mga sipat o mga kaadn a mbidabida sa kapakamomoayan,
so kabagr o Unta ibarat na knaba lagid o kabagr o Pila, na o mbidabida sa sipat
so mga kaadn a isaisa siran bo ko kababaloy iran a mga kaadn na mas lbi a
mbida sa sipat so miyangadn a go so kaadn.

(1) Khapakay a miisha o sabaad: Ino oto phndauroga a Dalil a Pamikiran so Dalil
a Qur-an a go Hadith?

Aya smbag yan na kagiya so Ahlul Kalam lagid o mga Asha'irah na mas paka-
uunaan iran so dalil a pamikiran a diso Qur-an, na para dadn a phalagoyan iran
ka mlagid o Qur-an odi na Pamikiran na palaya iran masosopak.

48
Ikadowa: Andamanaya i kakhabaloy o Kadnan a Miyangadn a Tarutop i mga
sipat a lagid sa sipat o mga Kaadn a mga minos i sipat a makakhikinanglan sa
pphakatarutopon? Aya mataan na so kapphamikira san na kada a adat ko
Miyangadn (Allah), ka so kisulagidn ko Tarutop siiko Minos na khabaloy niyan a
Minos.
Ikatlo: Mataan a kababantayan tano a pd ko mga kaadn so mlagilagid sa ngaran
ugaid na mbidabida ko rupaan a go so katatanto niyan, pkhailay tano a so lima o
manosiya na mbida a go so lima o elipante, go so bagr yan na knaba lagid o bagr
o unta, ugaid na isaisa sa ngaran, lima aya na lima oto, giyaya na bagr na giyoto
na bagr mambo, ugaid na mbida ko rupaan a go sipat, na sabap san na miyaknal
tano a so gii kapakaplagid sa ngaran na knaba aya maana niyan na mlagid pn sa
katantowan.
So Tashbeeh na giyoto dn so Tamtheel (maana a kapanolagid), ayabo a mbidaan
yan na so Tamtheel na makanggogonanao sa kapakaplalagid o dowa ko langon a
sipat, na so Tashbeeh na so kapakaplagid o dowa ko kadaklan ko mga sipat, na
so kaphagusara ko basa a Tamtheel siiko kapphakadaa ron ko Allah na aya
taralbi sabap sa giyanan i maka-aayon ko Qur-an.
Sopman so Kirupaan ko Allah na so katarimaa o tao a tiyanto niyan ko Allah so
sipat yan a so rupaan o mga sipat o Allah na giraw manaya giraw manaya, sa
knaba niyan iphangibarat (ugaid na iphropa niyan), na ribat pn anan a
paratiyaya sa ayadn a makanggogonanao ron na so mga Dalil a go so mapiya a
pamikiran.
So pantagon ko mga Dalil na pdon so katharo o Allah:

.]٠٠١ :‫ﱡﭐ ﲵ ﲶ ﲷ ﲸ ﱠ[طه‬

Maana: "Go di iran skaniyan (Allah) khikaip a elmo". [Taha: 110].)1(

Go so katharo iyan:
.]٤٦ :‫ﳄ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎﱠ[اإلسراء‬
‫ﱡﭐ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳅ‬

Maana: "Go dingka pphlabota so nganin a da a sabot kawn, mataan a so

pamamakin'gan a go so pangilaylayan a go so puso na palayadn pagishaan
pantag roo". [Al Isra: 36].)1(

(1) Maana a ditano kaip so Allah na andamanaya i kiprupaan kawn?

49
Na sasabotn tano a dadn a batano katawi ko mga rupaan o mga sipat o Kadnan
tano, ka ayabo a pitharo rktano o Allah na so mga sipat yan na da niyan rktano
tharoa so mga rupaan yan, na o iprupa tano so Allah na pd oto sa gii kaplabota
ko da a bawn knal odi na sabot, go katharo oto pantag ko nganin a di tano
makknal.
Sopman so pantagon ko pamikiran na kagiya so Shayi na didn khaknal so rupaan
o mga sipat yan inonta na uriyan o kaknala ko rupaan o kapakamomoayan yan,
odi na so kaknala ko lagid yan a makasasaginda-on, odi na makawkit sa bnar a
totholan, na palayadn aya di mapaparuli sii ko makapantag ko mga rupaan o
mga sipat o Allah, na miyapaliwgat a kiyaharam o kiphrupaanon.
Go gii tano tharoon a antonaa upama i rupaan a ipagantap ka ko Allah? Mataan
a langon a rupaan a pagantapn ka sii ko pamikiran ka na mataan a mawatan ko
Allah, so Alalh na lbi a masla go lbi a makabbsar pantag san. Go apiya antonaa
dn i rupaan a pagantapn ka pantag ko mga sipat o Allah na makaphamrak ka,
sabap dingka skaniyan makknal.
Na kagiya miyaknal anan; na wajib so kapakawatani ko kiphrupaan ko Allah
mlagid o antap pantag ko mga anggawta, odi na katharo a nggolalan ko mga
dila, odi na paratiyaya a ngolalan ko pamusungan.
Sabap san na so kiya-ishai ko Imam Malik - ikalimo o Allah - pantag ko katharo o
Allah:

.]٢ :‫ﱡﭐ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼﱠ[طه‬

Maana: "So Masalinggagaw (Allah) na miphantao ko kapuroan o 'Arsh". [Taha:

5].
Anda manaya i ukit a kiyaphapuro iyan?
Na dumiyonga sa miyathay so Imam malik taman sa lumiyangag pman uriyan
yan na pitharo iyan: "So kiyaphapuro iyan na katawan tano dn anan, na so
rupaan o ukit a kiyaphapuro iyan na di tano katawan, na so kaparatiyaya-aron
na Wajib, na so kiphagishaanon na Bid'ah")2(.

(1) Maana a ishomariya rka so diingka kaplabota ko da a bangkawn sabot.

(2) Na so mga Asha'irah na basta kon a tharoon ka a sii ko puro o 'Arsh so Allah
na miyakafir ka, sabap sa lagid ka kon bo a pitharo a kailangan o Allah so 'Arsh
na makititibal ko mga Malaikat. =

51
Go miyapanuthol pn phoon ko Shaikh yan a si Rabee'ah: "So kiyaphapuro o Allah
na katawan dn, na so rupaan yan na di makknal".
Na giyanan dn i kidg o mga ulama sii ko uriyan iran a dowa, na upama ka so
rupaan na di makknal go da aloya o Agama, na dadn samawto a bawn
makanggogonanao mlagid o Dalil odi na Pamikiran, na miyawajib so
kapananggilai ron.
Na pananggilai niyo so Kiphrupaan ko Allah odi na so kaphanaguntamani ron, ka
mataan a o nggalbka ngka anan na miyawlog ka ko landng a dikawn dn phaka-
awa, na o iwaswas o shaitan ko puso oka na knalangka a pd anan sa litag yan, na
pagapas ka ko Kadnan ka ka shiyapn ka niyan dn, go ayanggolalann ka na so
sugoan yan rka ka aya rka phakabulong.
Pitharo o Allah:

.]٤٦ :‫ﲟ ﲡ ﲢ ﲣ ﲤﱠ[فصلت‬

‫ﲠ‬ ‫ﱡﭐ ﲙ ﲚ ﲛ ﲜ ﲝ ﲞ‬

Maana: "Na upama ka phakatalingoma rka so pangunsi (waswas) o Shaitan na

lindong ka ko Allah ka mataan a Skaniyan so Phakakin'g a Matao". [Fussilat: 36].

= Iphropa iran so Allah na mimbaloy siran a Mushabbihah a go Mujassimah.

Uriyan oto na tigiran a kailangan a ma Ta'weel anan ka di kh'n a Akal na tigiran

a di ka so Allah na da a katatago-anon na aya maana a Ayat anan na aya
miphapuro ko 'Arsh na so kadatu iyan. Na mimbaloy siran pn a Mu'attilah.

51
IKAPITO A UNAYAN: So Mga Sipat o Allah na Tawqeefiyyah)1(, di Khapakay a
Pakisholdan sa Sarag a Akal.
Sabap roo na di tano thanton ko Allah so mga sipat inonta na so miyanggonanao
o Qur-an a go Hadith a katatanto niyan.
Pitharo i Imam Ahmad Rahimahullah: "Ayabo a khapakay a pakishipat ko Allah
na sa piyakishipat yan sa ginawa niyan, odi na piyakishipaton o Sugo iyan (‫)ﷺ‬, di
khapakay a subraan so Qur-an a go so Hadith".
Ilayangka so ikalima a unayan ko mga ngaran o Allah.
Na so kapakanggogonanao o Qur-an a go so Hadith ko kapkhatanto o sipat na
tlo btad:
Paganay ron: So kaphmbalsa niyan sa marayag ko sipat, lagid o Kapakagagaus,
Kabagr, Kalimo, Kapaniksa, Paras, Dowambala a lima, go so ndalagid anan.
Ikadowa: So kapakanggogonanao ron o ngaran, lagid o kapakanggogonanao o
ngaran yan a Phamrila ko sipat a Kapamrila, go so ngaran yan a Phakakin'g na
makanggogonanao ko sipat a Kapakakin'g, go so ndalagid anan.
Ilayangka so Ikatlo a Unayan ko mga ngaran o Allah.
Ikatlo: So kaphmbalsa sa marayag ko galbk a makanggogonanao ron, lagid o
Kiyaphapuro iyan ko 'Arsh, go so Kaphmbaba iyan ko paganay a langit, go so
Kaphakawma niyan sa alongan a mawri ka khokomn yan so mga tao, go so
Kashiksaa niyan ko mga baradusa.
Aya makanggogonanao sa tiyaritib (tano anan) na so katharo o Allah:
.]٢ :‫ﱡﭐ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼﱠ[طه‬

Maana: "So Masalinggagaw (Allah) na miphantao ko kapuroan o 'Arsh". [Taha:

5].
Go so katharo o Nabi (‫)ﷺ‬:
.‫ينزل ربنا إىل السماء الدنيا‬

Maana: "Phmbaba so Kadnan tano sii ko paganay a langit".

(1) Miya-usay tano dn so maana o Tawqeefiyyah sii ko mga unayan ko mga

ngaran o Allah.

52
Go so katharo o Allah:
.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﱠ[الفجر‬

Maana: "Go miyakatalingoma so Kadnan ka (sa alongan a mawri) go so mga

Malaikat a khisasaap siran". [Al Fajr: 22].
Go so katharo iyan:
.]٥٥ :‫ﱡﭐﱕﱖﱗﱘﱠ[السجدة‬

Maana: "Mataan a skami na shiksaan ami so mga baradusa". [Al Sajdah: 22].)1(

(1) Go madakl pn a salakaw san, matag anan mga ibaratan, pangninta a sabotn
o salakaw di salakaw, na mabaloy a gumaan iran sii ko kipkhitalmba o
pimbarang a limpangan o mga dadag a pagtao.

53
 MGA UNAYAN SII KO MGA DALIL O MGA NGARAN GO MGA SIPAT O ALLAH

PAGANAY A UNAYAN: Aya Mga Dalil a Phakatanto ko Mga Ngaran go Mga Sipat
o Allah na so Kitab o Allah (Qur-an) a go Hadith o Rasulollah (‫)ﷺ‬, na di Khatanto
Nggolalan ko Salakaw San)1(.

Sabap san na so nganin a miyatanto ko Allah a (mga ngaran go mga sipat) sii ko
Qur-an a go Hadith na Wajib a mapakatanto (go maparatiyaya).
Go so nganin a piyakada o Qur-an a go Hadith na wajib a mapakada go wajib a
matanto sa tarutop so suranga iyan)2(.

Go so nganin a da ma-aloy sa Qur-an a go Hadith oba miyatanto odi na

miyapakada na wajib a diron kapsholdi ko lapiyat yan, di thanton go di
phakadaan, sabap sa da maaloy oba miyatanto go da maaloy oba piyakada.
Sopman so maana niyan na maphagosay, o aya paka-aantapanon na so
kapakatatarutop o Allah go so kapakadadait yan ko Kabsaran yan na khatariman,
na upama pman ka so maana niyan na di dumadait ko Allah na wajib a di
matarima)3(.

(1) Lagid o sarag a akal odi na mga pamikirana a ipshopak ko mga rarayag a
Dalil sa Qur-an a go Hadith.
(2) Lagid o sipat a Kapakaturog, piyakada o Qur-an ko Allah, pitharo iyan a so
Allah na di thurogn, na wajib a mapakada tano anan ko Allah, go matanto tano
ro sa tarutop so suranga anan a giyoto so tarutop a kawyagoyag a da a kaposan
yan.
(3) Aya ibarat anan na so Lawas, Anggawta, da maaloy sa Qur-an a go Hadith
oba adn Lawas o Allah, da ma aloy sa Qur-an a go Hadith oba adn a Anggawta
iyan, na da mambo maaloy oba da a Lawas go Anggawta iyan.
Na Haram so kasholdi san, di khapakay a tharoon ka a adn a lawas yan ka da a
bangkawn Dalil, na di khapakay a tharoon ka a da a lawas yan ka da a
bangkawn Dalil.
Kailangan a sabotn yo aya ka saya miyadadag so mga Asha'irah, di iran
pharatiyayaan so mga sipat o Allah a miya-aloy sa Qur-an a go Hadith sabap sa
ayakon a maphmaana niyan na adn a lawas go anggawta o Allah =

54
Na pd sa miya-aloy a (sipat) a miyatanto ko Allah: So langon o sipat a
miyanggonanao o mga ngaran o Allah, nggolalan sa Mutabaqah odi na
Tadhammon odi na Iltizam)1(.

Go pdon so langon a sipat a miyanggonanao o galbk o Allah, lagid o kaphapuro

ko 'Arsh, go so kapthpad ko paganay a langit, go so kapakatalingoma niyan sa
alongan a mawri ka khokomn so langon a uripn, go so mga lagid anan a pd ko
mga galbk yan a di khabilang so mbarangan yan, na aypandapat ka ko
pishatimanan yan;
.]٥٢ :‫ﱡﭐ ﱭ ﱮ ﱯ ﱰﱠ[إبراهيم‬

Maana: "Go gii nggalbkn o Allah so nganin a kabaya iyan." [Ibrahim: 27].
Pdon so Paras go so Dowambala a mata, go dowambala a lima, go so salakaw
san.
Pdon pn so Katharo, Kambabayabaya, ko dowa a mbarangan yan;
manonompang ko kiyapangadn go manonompang ko kaphagagama.
Na so kambabayabaya iyan a manonompang ko kiyapangadn na idin yan oto, na
so kambayabaya iyan a manonompang ko kaphagagama na ipkhababaya iyan.
Pdon pn so Kapkhasoat, go Kapkhababaya, Kaprangit, Kagowad, go so salakaw
ron.
Na pd sa miya-aloy a (sipat) a piyakada ko Allah sabap sa diwn dumadait go
matatanto so suranga iyan na so Kapatay, go Kapakaturog, go Turatod, go
Kalobay, go Dokaw, go Kapanalimbot, go so Kalimbani ko mga galbk o mga
oripn, go so ba adn a mabaloy a rimbang yan a isa bo, go so salakaw san.
Na pd sa da ma-aloy oba miyatanto go da maaloy obawn piyaka na so: Tampar
"‫ "جهة‬na upama ka adn a makaisha oba adn a katatamparan ko Allah? Na
ptharoon tano ron: Da anan ma aloy sa Qur-an a go sa Hadith oba miyatanto odi
na piyakada, na maka-ankoson dn so miya-aloy a so Allah na sii sa langit, na so
pman so maana niyan na khapakay a aya pakamomoradanon na so katatago o
Allah sa baba odi na puro (rakhs a malilibt skaniyan o darpa, odi na so
kapapadalm o Allah ko pagltan o mga tamparan odi na Jihat (Directions), odi

= Aya sabap yan na da iran sabota angkai a Unayan.

(1) Miyawna so usayan a tlo anan sii ko mga unayan ko mga ngaran o Allah.

55
pman na aya paka-aantapanon na so katatago iyan sa puro ugaid na di malilibt o
darpa.
Na giya paganay oto na binasa a maana, ka masosorang yan so Kapuro o Allah a
matatanto ko Qur-an a go Hadith, go mapiya a pamikiran go tabiat a go so Ijma'.
Na giya ikadowa oto na binasa pn a maana, ka so Allah na masla a diso darpa na
di khalibt o darpa a pd ko mga kaadn yan.
Na giya ikatlo oto i korek a maana, sabap sa so Allah na Mapuro a phapapuroan
yan so mga kaadn yan, na di Skaniyan malilibt o nganin a pd ko mga kaadn yan
lagid o darpa)1(.

Sa aya Dalil a angkai a Unayan na so "‫ "مسع‬Sam')2( a go so mapiya a Akal.

So pantagon ko mga Dalil a Sam' na pdon so katharo o Allah:

.]٠٢٢ :‫ﱡﭐ ﲐ ﲑ ﲒ ﲓ ﲔ ﲕ ﲖ ﲗﱠ[األنعام‬

Maana: "Go katan so Kitab a inituron ami a babarakatn na unoti niyo go

pananggila kano ka angkani mikalimo (o Kadnan yo)". [Al An'am: 155].
Go so katharo iyan:

:‫ﱡﭐﲦ ﲧ ﲨ ﲩ ﲪ ﲫ ﲬ ﲭ ﲮ ﲯ ﲰ ﲱﱠ[األعراف‬
.]٠٢٨

(1) Miyakarayag a aya panarima tano a Ahlu Sunnah na so Allah na sii sa puro
ugaid na di malilibt o Darpa ka skaniyan i mala a diso darpa.
Knaba lagid o katharo o mga dadag a andamanaya kon i kaphakasolk o Allah ko
langit? Miyabinasa so pamikiran iran na miyabinasa pn so agama iran.
Na o ipagisha aka o andamanaya oto? Na giyanan so tig tano a ditano katawan
i rupaan o mga sipat o Allah ka da niyan panothola, na di tano maphangantok
ka elmol ghayb oto na pakakakapir so giiron kasholdi.
(2) Aya phmbthowan sa Dalil a Sam' "‫ "مسع‬na giyanan dn so Naql, a aya
pakamumuradanon na so: Qur-an, Hadith, go Ijma'.

56
Maana: "Na paratiyayaa niyo so Allah a go so sugo iyan a (Ommiyy))1( a skaniyan
so mapaparatiyaya ko Allah a go so mga katharo iyan, go unoti niyo ka angkano
mangatuturo". [Al A'raf: 158].
Go so katharo iyan:

.]٢ :‫ﱡﭐﲐ ﲑ ﲒ ﲓ ﲔ ﲕ ﲖ ﲗ ﱠ[احلشر‬

Maana: "Go so nganin a minitalingoma rkano o Sugo na tarimaa niyo, go so

nganin a inisapar yan rkano na targi niyo". [Al hashr: 7].
Go so katharo iyan:

.]٨١ :‫ﱆ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍﱠ[النساء‬

‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱇ‬

Maana: "Sa pangungunotanan yan so Sugo na sabnar a kiyapangungunotanan

yan so Allah, go sa tao a tumalikhod na knaba man ino ami ska siyugo ka an ka
siran masiyap". [Al Nisa': 80].
Go so katharo iyan:

.]٢٥ :‫ﱡ ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﳓ ﳔ ﳕ ﳖ ﳗ ﳘ ﳙ ﳚ ﳛ ﳜﱠ[النساء‬

Maana: "Na upama ka miyakashoransorang kano sii ko Shayi na ndodn yo ko

Allah a go so Sugo, upama ka skano na piyaratiyaya niyo so Allah a go so alongan
a mawri". Al Nisa': 59].
Go so katharo iyan:

.]٤٥ :‫ﱡﭐ ﲩ ﲪ ﲫ ﲬ ﲭ ﲮ ﲯ ﲰ ﲱ ﱠ[املائدة‬

Maana: "Go kokomn ka ko pamagltan iran so nganin a inituron o Allah go di

ngka phangunoti so mga baya a ginawa iran". [Al Maidah: 49].
Go madakl pn a salakaw san a mga Dalil a makanggogonanao sa kawawajib o
kapartatiyayaa ko nganin a miya-aloy sa Qur-an a go Hadith.)1(

(1) Aya maana a Ommiyy na di phakasurat go di phakabatiya, sa aya Hikmah sa

kababaloy o Nabi a di phakabatya go di matao shorat na an di maptharo o mga
tao a matag yan piyaganad so Qur-an ko salakaw ron.
Di ka mataan a so Qur-an na phoon ko Allah.

57
Na so langon a Dalil a makanggogonanao sa kawawajib o kaparatiyayaa ko
nganin a miya-aloy sa Qur-an na makanggogonanao pn sa kawawajib o
kaparatiyayaa ko nganin a miya-aloy sa Hadith, kagiya inisugo o Qur-an so
kaparatiyayaa ko Nabi (‫ )ﷺ‬go so kapakandoda ron ko nganin a di
phamagayonan, a aya kiphnggolalan anan na so kapakandodawn ko kokoman sii
ko kawyagoyag yan, na so kiyapatay niyan na aya pagilayn na so mga Hadith
yan.
Na anda dn so kaparatiyayaa ko Qur-an? Sii ko mga tao a diiran
phangungunotan so Rasulollah (‫ )ﷺ‬a isusugo o Qur-an?
Anda dn so kaparatiyayaa ko Qur-an? Sii ko mga tao a diiran phakandodn so di
phamagayonan sii ko Nabi (‫ )ﷺ‬a inisugo oto o Allah sa Qur-an?
Anda dn so kaparatiyayaa ko Rasulollah (‫ ?)ﷺ‬Sii ko mga tao a di iran tharimaan
so mga Hadith yan?)2(

Sabnar a pitharo o Allah:

.]٨٥ :‫ﱡﭐ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱠ[النحل‬

Maana: "Go inituron ami rka (Hay Muhammad) so Kitab a rayagan o langon
taman". [Al Nahl: 89].
Na sasabotn tano a mataan a so kadaklan ko mga sugoan (kokoman) o Agama a
elmo odi na galbk na sii miyapayag ko mga Hadith, na so kiyapakarayag yan ko
mga Hadith na pd dn oto ko rayagan o Qur-an.
Sopman so mipantagon ko pamikiran na aya maptharo tano na mataan a so
kandaginga ko nganin a pantag sa wajib odi na di khapakay pantag ko Allah na

(1) Na imanto na baya a ginawa a kinowa o mga Asha'irah a agama iran, na

pisharampong iran ndakmar so mga Ayat a go so mga Hadith, taman sa
piyamakabnastos iran so mga rarayag a Hadith o Nabi (‫)ﷺ‬, marayag a kiyabaloy
iran a Kafir.
(2) Mataan a so tao a uriyan o kiyapakarayagon o mabagr a Hadith na di niyan
tharimaan na KAFIR, lagid angkaya a mga Zindieq.

58
pd sa mga elmol ghayb a di kharaot a pamandapat o pamikiran, na ayadn a
Wajib na so kapakandoda ron ko nganin a miya-aloy sa Qur-an a go Hadith.)1(

(1) Knaba lagid o kabasa o mga Asha'irah a sa tao a sanaan yan so Qur-an a go
so Hadith na miyadadag, giyanan i sabap a mas paka-uunaan iran so Akal a diso
mga Dalil, aya kon a dait na Free Style, bayran dn ishayan so Agama sa
kandbora, ilidas tano o Allah ko mga limpangan iran.

59
IKADOWA A UNAYAN: Aya Wajib Makapantag ko Mga Lapiyat o Qur-an a go so
Hadith na so Kapakawndasawn ko Marayag a Maana Niyan sa Didn
Phamagalinn, Labaw Ron so Mipantag ko Mga Sipat ka di Kapsholdan a Sarag a
Akal.
Na ayadn a makanggogonanao san na sodn so mga Dalil a go so pamikiran.

So mipantagon ko mga Dalil)1( na so katharo o Allah:

.]٠٥٢ – ٠٥٤ :‫ﱡﭐ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ *ﲍ ﲎ ﲏ ﲐ ﲑ * ﲓ ﲔ ﲕﱠ[الشعراء‬

Maana: "(So Qur-an) na inituron a nggolalan ko Jibreel sii ko puso-oka (Hay

Muhammad) ka angka mabaloy pd ko pphamaka-iktiyar (Mga Nabi), sa
minggolalan sa basa a Arab a marinayag". [Al Shu'ara: 193-195].
Go so katharo iyan:
.]٥ :‫ﱡﭐ ﲙ ﲚ ﲛ ﲜ ﲝ ﲞ ﱠ[يوسف‬

Maana: "Mataan a inituron ami skaniyan (Kitab) a Qur-an a basa Arab ka

angkano mamakasabot". [Yusof: 2].
Na nanao anan sa Wajib so kasabota ron sii ko marayag a manggogonanao niyan
ko kababaloy niyan a Basa Arab, inonta bo na ba adn a makanggonanao a Dalil
ko agama sa (Kaphmaanai ron sa salakaw ko marayag a maana niyan))2(.

Go sabnar a piyakarata o Allah so mga Yahudi sabap ko kapphamgalina iran ko

maana o Kitab, go piyakarayag yan a giya kapphamagalina iran oto ko maan o
Kitab na kiyasabapan sa kiyabaloy iran a da a lawan iran ko mga tao a mawatan
ko paratiyaya.
Pitharo iyan:

(1) Basta tharoon akn a Dalil na giyanan so Dalil a Sam' odi na Naql, maana a
Qur-an a go Hadith go Ijma'.

(2) Giyanan so Ta'weel, a tigtano a ayabo a kakhapakay niyan na

makanggolalan ko dowa a Sharat, lalayon tano anan pkhawsay, miyawsay tano
pn ko Usayan o Al Arba'oon Al Nawawiyyah na sa kabaya iyan a kasabotan yan
sa mapiya na pamamakin'ga niyan, sii ko Hadith a ikasapulo a go tlo odi ako
khalipat.
Sa aya puntos yan na so mga Ayat a manonompang ko mga Ngaran go mga
Sipat o Allah na didn khapakay oba pamagalina so marayag a maana niyan.

61
‫ﱡﲲﲳﲴﲵﲶﲷﲸﲹ ﲺﲻﲼﲽﲾﲿﳀﳁﳂ ﳃ‬
.]٢٢ :‫ﳄ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Ba niyo maiinam a kapakaparatiyaya iran rkano (Mga Yahudi) a sabnar
a so sagurompong kiran na pkhakin'g iran so mga katharo o Allah uriyan yan na
pphamagalinn iran uriyan o kiyasabota-iranon a siran na katawan iran". [Al
Baqarah: 75].)1(

Go pitharo iyan:
.]٤٦ :‫ﱡﭐ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱠ[النساء‬

Maana: "Pd ko siranuto a mga Yahudi so pphamagalinn iran so katharo siiko

paka-aantapanon go giiran tharoon a miyamakin'g kami go sumiyopak kami". [Al
Nisa: 46].)2(

So pman so mipantagon ko pamikiran na kagiya so khikatharo sangkai a mga

Dalil na skiyan i lbi a matao ko paka-aantapaniyanon a diso salakaw ron, na aya
inipamityara niyan rkitano na marayag a basa Arab, na miyawajib a katarimaa
ron sii ko karayag yan, ka makaphmbidabida so pamikiran na khawparik angkai a
Ummah)3(.

(1) Maana a giiran thibabaan, na lagid dn aya so Ahlul Bida'.

(2) Maana a giiran thibabaan a kapshopaka iran ko agama, pkhasabotan iran so
katharo na pphamagalinn iran so maana niyan ka salakaw a pphaka-
antapaniranon, lagid dn o mga Asha'irah.
(3) Ikalimo o Allah si Shaikh Ibn Al Othaymeen, mataan a bnabnar dn angkai a
katharo iyan.
Upama ka umani isa na aya usarn yan ko Qur-an na sarag a akal na khawparik
so Ummah ka umani isa na salakaw i pamikiran.
Na ino man miya uparik a angkai a Ummah ka sabap ko mga Asha'irah a aya
inosar iran na so sarag a akal iran, na inilbad iran so marayag a maana o Qur-
an.

61
IKATLO A UNAYAN: So Kapakararayag o Mga Dalil Pantag ko Mga Sipat o Allah na
Adn a Katawan Tano Ron na Adn a di Tano Ron Katawan.

Katawan tano so maana niyan, na di tano katawan so rupaan yan.)1(

Na sabnar a ayadn a makanggogonanao san na so mga Dalil a go so pamikiran)2(.

(1) Giyaya so kiyambidaan tano a mga Ahlu Sunnah a go so mga Asha'irah sii ko
Tafweedh, aya maana a Tafweedh.
Adn a Tafweedh tano na adn mambo a Tafweedh iran, ugaid na mbida sa paka-
aantapan.
Sktano na ayabo a phagusaran tano sa Tafweedh na so mga rupaan o mga sipat
o Allah, maana a aya di tano oto psholdan ka sii tano dn riyumag ko Allah, ka da
niyan rkitano tharoa o antoani rupaan yan.
So pman so mga Asha'irah na ayadn a initafweedh iran na so maana o sipat, di
iran kon katawan i maana niyan, sodn so Allah i matao ron, ah na samawto na
di siran shabot sa basa Arab, ka basa Arab so Qur-an a marayag i maana, na
andamanaya i kaptharoa iran sa di iran khasabotan o antonai maana o katharo,
ba tano piyamityaraan o Allah sa katharo a di tano khasabotan?
Sabap san na miyasongkang-bangking so tindg iran, phnggiraw siran a di iran
katawan i maana niyan na pphamagalinn iran bo so mga maana niyan, mala a
nanao sa kabibinasa o paratiyaya iran.
Giyanan i sabap a igira na pphakagiraw siran a da a katatagoan ko Allah,
giyanan so Ta'weel iran, na igira pman na pphakagiraw siran a dingka pphlobaa
so Allah, giyanan so Tafweedh iran.
Dowa a inukitan iran ko mga Sipat o Allah, Ta'weel a go Tafweedh ko maana a
palaya dn binasa, sa aya mala a nanao sa kabibinasa niyan na so
kapakashisidonga mismo o mga tindg iran.
Na igira na adn a pkha-aloy a pd a tindg o Imam Ahmad so Tafweedh, na
pkhababaya siran ka kiya-ayonan siran kon o Imam Ahmad, di iran sasabotn a
so Tafweedh tano na sii ko rupaan, knaba sii ko maana, makanggogonanao oto
sa di iran sasabotn si giiran panaroon.
(2) Aya maana na so katawi tano ko maana o mga sipat go so di tano katawi ko
rupaan yan.

62
So mipantagon ko Dalil na pdon so katharo o Allah:

.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱪﱠ[ص‬

Maana: "Kitab a inituron ami rka (Hay Muhammad) a babarakatn ka aniran

mandirugod so mga Ayat yan go an makathanothanod so mga lalantas i
pamikiran". [Sad: 29].
Go so katharo iyan:

.]٤ :‫ﱡﭐ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ ﱺﱠ[الزخرف‬

Maana: "Mataan a biyaloy ami skaniyan a Qur-an a basa Arab ka angkano

pamanabot". [Al Zukhrof: 3].
Go so katharo iyan:

.]٤٤ :‫ﱓ ﱕ ﱖ ﱗ ﱘ ﱙ ﱚ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞﱠ[النحل‬

‫ﱔ‬ ‫ﱡﭐ ﱒ‬

Maana: "Go inituron ami rka so tadn-tadm (Qur-an) ka an-ka mapakarayag ko

mga tao so nganin a inituron kiran ka ansiran makapamamikiran". [Al Nahl: 44].
Na so kandirugod go so kapamamikiran na sii bo mapapakay ko nganin a
khasabotan, ka an gii makathanothanod so tao nggolalan ko nganin a siyabot
yan sa angkawto a pindirugod yan)1(.

Go so kababaloy o Qur-an a basa Arab na sabota o mga tao a shabot sa basa

Arab, sa makanggogonanao anan sa so maana niyan na katawan, odi katawi so
maana niyan na antonai mbidaan yan upama ka badn miyabaloy a salakaw a
basa?
Go so kiyapakarayaga o Nabi (‫ )ﷺ‬ko Qur-an sii ko mga tao na mararangkom yan
so lapiyat yan a go so maana niyan.
Sopman so mipantagon ko pamikiran na na sabap sa Mustaheel oba pakaturon
so Allah sa Kitab odi na ba tharo so sugo iyan sa katharo (a ino inituron odi na
ino pitharo ka mbalowin a turoan ko mga kaadn) uriyan yan na so pantagon ko
pinaka-eportante ron na di shabotn so maana niyan, sa lagid o matag mga
batang (alipalipan) a daabawn shabota a maana, ka pd anan sa katatalng a
mawatan ko unangn o Allah, a badi sabnar a pitharo o Allah sii ko Kitab yan:

(1) Na upama ka ba di khasaboti so sabaad ko mga Ayat o Qur-an na ino rktano

shugoon o Allah a kaphndirugoda ron?

63
 .]٠ :‫ﱡﲆ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ ﲌ ﲍ ﲎﱠ[هود‬

Maana: "Kitab anan a piyagongangnan so mga Ayat yan uriyan yan na inimpidan
(inosay phiyapiya) a phoon sa tangan o Mawngangn a Makakakaip". [Hud: 1].
Giyanan i manggogonanao o mga Dalil a go so pamikiran, ko nganin a
kasasabotan tano ko mga maana o mga Sipat o Allah.
Sopman so kapakanggogonanao niyan ko ditano kikakaipn ko mga rupaan yan
na miyawna dn ko Ikanm a Unayan ko Mga Sipat.

Sabap san na miyatangkd a kariribat o tindg o mga Mufawwidhah)1(, a siran so

phagangiyasan iran so elmo ko maana o mga dalil pantag ko mga sipat o Allah,
na aya tangkapiranon na giyanan kon i tindg o mga Salaf, a so mga Salaf na
angiyas siran sa angkanan a lagid anan a tindg, ka miyakapayapat so mga
katharo iran a tatanton iran so mga maana o mga sipat, mauusay igira na igira
na matitimbl, sa aya iran iphromag ko Allah na so mga rupaan yan.
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah ko Kitab yan a Al 'Aql wa Al Naql, V. 1, P.
116 sii ko Hamish o Minhaj Al Sunnah: "So pman so Tafweedh na katawan tano
a inisugo rktano o Allah so kandirugoda ko Qur-an, go inipangoyat yan rkitano
so kasabuta ron, na andamanaya i kakhapakay (o katharoa sa) aya paliwgat
rkitano na so katalikhodi ko kasabota ron go so katokawi ron?".
Taman sa pitharo iyan ko P. 118: "Na samawto na khabaloy so nganin a tiyanto
o Allah sa ginawa niyan a sipat yan sii ko Qur-an odi na so kadaklanon na di
sasabotn o mga Nabi (as) so maana niyan? Go gii siran bs tharo sa katharo a
diiran sasabotn i maana niyan?". Pitharo iyan pn: "Na maliwanag a giyanan na
phaka-paawing ko Qur-an a go so mga Nabi, ka inituron o Allah so Qur-an go
pitharo iyan a biyaloy niyan a turoan go rayagan ko mga tao, go inisugo iyan ko
Nabi (‫ )ﷺ‬a panampay sa marayag a kapanampay, go pakarayaga niyan ko mga
tao so nganin a inituron kiran, go inisugo iyan so kandirugoda go kasabuti ko
Qur-an, na uriyan oto na so pinaka iportante ron na da a isabo a matao ko
maana niyan? Na di anan khasabotan, go di maphndirugod, go di khabaloy so
Nabi a ba niyan miyapakarayag ko mga tao so inituron kiran, go da samawto
makapanampay sa marayag a kapanampay, na sabap san na maptharo o langon
a Mulhid (Di mapaparatiyaya ko Tohan) go so mga Mubtadi' a: Aya mataan a

(1) Aya Mufawwidha na so thitindg sa Tafweedh, aya maana o lalag na diiran

kon katawan so maana o mga Sipat o Allah, lagid o mga Asha'irah a pd aya sa
kabibinasa o tindg iran, ka di iran kon katawan so maana niyan uriyan yan na
pphangantokn iran bo a sarag a akal.

64
bnar na sa siyabot akn nggolalan ko pamikiran akn go sarag akn a akal, na da a
bawn makasosopak ko mga Dalil, sabap sa giya mga dalil anan na di khasabotan
go di makararayag, go da a isabo a matao ko maana niyan, na so di sasabotn so
maana niyan na di khapakay a iphndalil, na phmbaloy a angkanan a katharo
(Tafweedh) a pangalang ko paytao o turoan a go so rayagan o mga Nabi, go
phakalka ko paytao o mga tao a sumusopak kiran, go maptharo iran: Mataan a
aya turoan a go rayagan na so ukit ami, knaba so ukit o mga Nabi, sabap sa
skami na katawan ami so gii ami tharoon go pphakarayagn ami nggolalan ko
mga akal ami, na so mga Nabi na di iran sasabotn so giiran tharoon, na ayapn
obairan mapakarayag so nganin a kabaya iran!

Sabap san na miyakarayarayag so katharo o mga tao a thitindg ko Tafweedh)1( a

aya tangkapiranon na uunotan iran so Sunnah a go so Salaf na pd sa
miyakaratarata a katharo o mga Ahlul Bida' a go mga Mulhid.
Giyanan i katharo i Shaikhol Islam, katharo a untol, phoon ko adn a pamikiran
yan a matitho, a dadn a batano ron miphagoman, ikalimo o Allah sa mablang a
kalimo, go timoon tano niyan ko mga Kasurgaan.

(1) Lagid o sabaad ko mga Asha'irah.

65
IKAPAT A UNAYAN: Aya Mapayag a Maana o Mga Dalil na Sadn sa Maana a
Tumatarasay ko Pamikiran)1(.

Na gii anan makambidabida dipindi ko kapakadadansal o katharo, odi na dipindi

ko pkhisompaton a katharo, so satiman a katharo na kaphmaanaan sa maana a
dumadait sa angkawto a kapakadadansal o bityara, go salakaw a maana sii ko
salakaw a bityara, go so gii kapakashompasompat o katharo na giiron
makambidabida so maana.
Ibarat: So Ingd "‫ "قرية‬na gii kapmaanaan igira sa Qur-an sa Pagtao, igira pman na
gii kapmaanaan sa so Darpa a kakadnan o Pagtao.
Aya ibarat a angkawto a paganay na so katharo o Allah:

.]٢٨ :‫ﱡﭐ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﳓ ﳔﱠ[اإلسراء‬

Maana: "Go dadn a isabo a ingd inonta na phakaragundongn ami ko unaan o

bangkit odi na shiksaan ami sa siksa a malipds". [Al Isra: 58].)2(

Go aya ibarat a ikadowa anan na so katharo o Allah:

.]٤٠ :‫ﱡﭐﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋﱠ[العنكبوت‬

Maana: "Mataan a skami na mbinasaan (phamonoon) ami so khibabaling sa

angkai a ingd". [Al 'Ankaboot: 31].)3(

Go ptharoon ka ibarat: Inombaalan akn aya nggolalan sa dowambala a lima akn.

Na so lima san na knaba lagid sa maana o lima sa angkawto a ayat a:

.]٢٢ :‫ﱡﭐﲱ ﲲ ﲳﱠ[ص‬

(Giyaya so kiya-ishai o Allah ko Iblis sa tigyan a inoka da Sujod ko Adam a):

"Ayadn a ini-adn aknon na so dowa mbala a lima akn?". [Sad: 75].

(1) Di khapakay oba so katharo ibarat na aya pitharo iyan na Kayo na tigka a
knaba Kayo ka Kamo, kadupangan anan go kada a lalag.
(2) Aya maana san a ingd anan so mga tao a magiingdon a giyoto so pagtao,
sabap sa knaba pkhasiksa so ingd, aya pkhasiksa na so pagtao ron.
(3) Na marayag san a aya maana a "‫ "قرية‬anan sa ayat na so darpa a babalingan
o pagtao.

66
Sabap sa so a miya-aloy sa angkawto a ibaratan na sii misosompat ko kaadn (Aya
khilima ron na kaadn) na aya lima niyan na lima a dumadaiton.
Na so lima a miya-aloy sa angkawto a ayat na sii misosompat ko Miyangadn
(Lima o miyangadn) na aya lima niyan na lima a dumadaiton, na dadn a tao a
mapiya i tabiat a thatagompiya i pamikiran oba niyan mapikir a so lima o
Miyangadn na lagid o lima o Kaadn)1(.

Go ibarat na tigka a: Da a matatago sa tangan ka inonta si Zaid, odi na tigka a Si

Zaid na dadn a btad yan inonta na sii sa tangan ka.
Na giya ikadowa anan a katharo na adn a mapapadalmon a maana a di
mapapadalm sa angkawto a paganay, inonta na makapshagit sa basa, ugaid na
miyakambida so kiyapakadansal yan na miyakambida sa maana.
Na kagiya miyakarayag anan na Aya Mapayag a Maana o Mga Dalil a
Manonompang ko Mga Sipat na Sadn sa Maana a Tumatarasay ko Pamikiran.
Na miya-uparik san so mga tao sa tlo ka lumpokan;
Paganay a lumpokan: Mga tao a biyaloy iran so marayag a maana (o mga sipat)
a bnar a maana a dumadait ko Allah, a ron iran bo tiyaman so kapaka-
nggogonanao o dalil, a giyanan so mga Salaf a miyataayon siran ko kpit o Nabi
(‫ )ﷺ‬a go so mga Sahabah (ra), siran bo i dadaitan o ingaran a Ahlu Sunnah wal
Jama'ah)2(.

Piyagayonayonan iran anan, lagid o kiyapanothola ron i Ibn Abdul Barr; pitharo
iyan: "Miyagayonayon (Ijma') so Ahlu Sunnah wal Jama'ah ko katarimaa ko mga

(1) O mbida so kaadn a go so miyangadn na langon a sipat o miyangadn na

knaba lagid o sipat o kaadn, ti apiya giya napas ka aya a mapapadalm sa lawas
ka na dingka mikakaip na ayangka pn mikaip so mga sipat o Allah?
paparatiyayaan ka a adn a Allah na ino bangka mikakaip? na lagid dn oto so
mga sipat yan a di tano mikakaip, wajib a maparatiyaya tano a giyoto na sipat
yan ka pitharo iyan a sipat yan, ugaid na di tano ipropa go di tano iphanolagid
ka so Allah na da a ba niyan lagid ko langowan a kaadn, go pantk a di khiropa.
Giyaya i dadn sabota o mga Asha'irah a kiyasabapan sa kiyapakasilay iran ko
lalan a matitho, inirupa iran so Allah uriyan yan na piyakada iran, na mataan a
sa thindg san a tao ko uriyan o kiyapakarayagon o bnar na mataan a Kafir.
(2) Go so phagunot kiran.

67
Sipat o Allah a miya-aloy sa Qur-an a go Hadith, go so kaparatiyayaa ron, go so
kapmaanai ron sa Haqeeqah knaba Majaz)1(, ugaid na knaba iran iphropa so
mayto bo a pantag roo, go knaba iran pthamani sa sipat a mappnto".
Go pitharo i Al Qadhee Abu Ya'la ko Kitab a Ibtal Al Ta'weel: "Di khapakay so di
katarimaa sangkai a mga tothol, go so kapana'weela ron, aya wajib na so
kapmaanai ron ko marayag a maana niyan, go mataan a giyaya na mga sipat o
Allah a knaba lagid o sipat o langon o mga kaadn, go di khapakay oba
paratiyayaa sa ba adn a lagid yan, ugaid na lagid o miyapanothol a katharo o
Imam Ahmad)2( go so langon o mga Imam."

Miyapanothol anan phoon ko Ibn Abdil Barr, go si Al Qadhe, i Shaikhol Islam Ibn
Taymiyyah sii ko Al Fatwa Al Hamwiyyah, P. 87 - 89, V. 5, phoon ko Majmo' Al
Fatawa i Ibn Al Qasim.
A giyanan i kpit a korek, go lalan a untol a iimpidan, sabap sa:
Paganay ron na: Giyanan i kapakamomoayan o nganin a miyanggonanao o Qur-
an a go Hadith, a Wajib so kakhpiti ko nganin a miya-aloy ron a mga ngaran go
mga sipat o Allah, lagid o kakhaknala ron o phmababnogon sa kawntol.
Ikadowa na: Upama ka tharoon a so bnar na khapakay a sii ko katharo o mga
Salaf, odi na sii ko katharo o salakaw kiran, na giya ikadowa anan na binasa, ka
samawto na so mga Salaf a siran so mga Sahabah (ra) a go so mga Tabi'oon na
aya iran pitharo na karibatan a marayag odi na mapayag, go da iran dn tharoa so
bnar a wajib a paratiyayaan sa mapayag marayag sa apiya miyaka isa, na
samawto na odi ba aya maana anan na di iran katawan so bnar odi na katawan
iran ugaid na piyagma iran, na palaya anan binasa, na miyatanto a aya dn a bnar
na so nganin a pitharo o mga Salaf.
Ikadowa a lumpokan: Mga tao a biyaloy iran so marayag a maana (o mga sipat)
a binasa a maana a di dumadait ko Allah, a giyoto so (Tashbeeh) kapanulagid, na
roo iran bo tiyaman so kapanggogonanao o dalil, a sirans o bithowan sa mga

(1) Aya Haqeeqah na so bnabnar a maana o katharo, na aya Majaaz na so

knaba marayag oba niyan maana.
(2) Aya miyapanothol a katharo o Imam Ahmad na so mga Dalil a
manonompang ko mga Sipat o Allah na Wajib a ayadn a mipmaana ron na so
marayag a maana niyan.

68
Mushabbihah, [Ipphanolagid iran so Allah ko mga kaadn yan], na giya kpit iran
anan na ribat a haram a panarima.
Sa katii so mga sabap:
Paganay ron: Giyoto na kandonsiyan sii ko mga Dalil, go kabinasaa ron ko paka-
aantapanon, ka andamanaya i kisholagidn ka ko Allah ko kaadn yan a sabnar a
miyatharo iyan a:

.]٠٠ :‫ﱡﭐ ﱐ ﱑ ﱒ ﱠ[الشورى‬

Maana: "Dadn a lagid yan a maito bo". [Al Shoora: 11].

Ikadowa: So pamikiran na makanggogonanao sa kapakambibida o Miyangadn a
go so kaadn, sii ko Dhat a go so mga Sipat, na andamanaya i kaptharoangka sa
so mga Dalil na aya manggogonanao niyan na makaphlagid so Kadnan a go so
kaadn?
Ikatlo: Giya maana anan a siyabot iran ko mga Dalil na makasosopak ko sabot o
mga Salaf, na ribat anan a sabot.

Na upama ka tharo o tao a Mushabbih)1( upama ka tharoa niyan a sakn na

ayabo a khapikir akn sa angkanan a kaphmbaba o Allah go so lima niyan na lagid
dn o sii ko kaadn, ka so Allah na aya inipamityara niyan rkitano na so nganin a
shabotn tano, na aya smbag yan na tlo btad:
Isawn: So mitharo rktano san na skaniyan dn so mitharo pantag sa ginawa niyan
a dadn a lagid yan a mayto bo, go inisapar yan ko mga uripn yan oba iran
pphangibaratn, odi na basiran kowa sa iprimbangiranon, pitharo iyan:

.]٢٤ :‫ﱔ ﱖ ﱗ ﱘ ﱙ ﱚ ﱛﭐﱠ[النحل‬

‫ﱕ‬ ‫ﱡﭐ ﱑ ﱒ ﱓ‬

Maana: "Na di niyo pphangibaratn so Allah, mataan a so Allah na matao na

skano na da a katawan yo". [Al Nahl: 74].
Pitharo iyan pn:

.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﲪ ﲫ ﲬ ﲭ ﲮ ﲯ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Di kano khowa sa rimbang o Allah a skano na katawan yo".

(1) Aya Mushabbih na so tao a aya tindg yan na so sipat o Allah na lagid o sipat
o mga kaadn, aya Plural yan na Mushabbihah.

69
Na so katharo o Allah na mataan a bnar, gii makashosolaya go knaba gii
makashoran-sorang.

Ikadowa: Ptharoonon; Bangka di tatarimaa a adn a Dhat o Allah a knaba lagid o

Dhat tano? Na ayadn a maptharo iyan na: Oway. Na aya ptharoonon na: Na
tarima angka a adn a mga sipat yan a knaba lagid o mga sipat tano, ka so
katharo ko dhat na lagid dn oto so katharo ko mga sipat, na sa pakambidaan yan
anan na sabnar a miyakashoranga so lalag yan.
Ikatlo: Ptharoonon; Bangka di khailay so mga kaadn a adn a makaphlagilagidon
sa ngaran na mbidabida bo so kapakamomoayan yan a go so mga rupaan yan?
Na ayadn a maptharo iyan na: Oway. Na ptharoonon: Na kagiya siyabot ka a
apiya so mga kaadn na makambibidabida na inongka di shabota a
kapakambibida o Miyangadn a go so mga kaadn? A mas marayag a kala i
mbidaan o Miyangadn a go so kaadn! Aya mataan na Mustaheel oba
makaplagid so Miyangadn a go so kaadn, lagid o kiyawna o usayanon ko Ikanm a
Unayan ko mga unayan ko mga sipat)1(.

Ikatlo a lumpokan: Mga tao a biyaloy iran so marayag a maana (o mga sipat) a
binasa a maana a di dumadait ko Allah, a giyoto so Tashbeeh, uriyan yan na

(1) Miyakarayarayag aya mga uripn o Allah, phapandapati niyo ka giyayay i

mala a sabap a kiyadadag o mga Asha'irah ka dairan sabota, miyagayon tano a
go so mga Asha'irah sa so kipanolagidn ko Allah na Haram a paka-kakafir.
Ugaid na aya kiyambidaan tano na tiyanto tano ko Allah so mga sipat yan ugaid
na ibabanay tano ron a so mga sipat o Allah na knaba lagid o sipat o kaadn yan,
lagid a karayag yan sangkai a piyagosay tano.
Na so mga Asha'irah na dairan tantowa so mga sipat o Allah ka phmbaloy kon a
kapanulagid na Haram oto go paka-kakafir.
Na aya siyowa iran na piyanambian iran sa maana so mga sipat o Allah, na
piyalagoyan iran so Haram na sii siran bo miyawlog ko ikadowa a Haram, na
miyakasilay siran ko guris a inibtad o Allah a go so Nabi (‫)ﷺ‬.
Aya mataan na oda iran mapikir a so Allah na lagid o kaadn yan, na di iran dn
pamagalinn so maana o mga sipat o Allah, na kagiya dairan sabota angkaya a
pphamagosayn tano na ayadn a pphalalagoy sa otk iran na so Allah na lagid o
kaadn yan, na tigiran a Wajib a mapamagalin so maana angkai a mga ayat, na
miyadadag siran sa dowa lapis a kadadagan.

71
sabap roo na inongkir iran miyanggonanao o sipat a maana a dumadait ko
Allah.)1(

A siran so mga Mu'attilah)2(, mlagid o Aya kaphmbinasaa iranon na rangkom ko

mga ngaran go mga sipat o Allah odi na mappnto odi na sii ko satimanon, na
giya mga tao anan na piyakasilay iran so mga dalil ko marayag a maana niyan na
siiran piyakatompa ko mga maana a phoon sa sarag a akal iran, na dasiran dn
thakna sii ko kiyatndoa iran sa mga maana oto, a bithowan iran sa Ta'weel a aya
mataan bnar na giyoto na Tahreef odi na kapphakasilaya ko mga Ayat ko titho a
maana niyan.
Sa giya kpit iran anan na marayag a binasa, sa katii so mga sabap:
Paganay ron: Kandonsiyan oto ko mga dalil ka siiran piyaka-antap ko binasa a
maana a di dumadait ko Allah go mawatan ko paka-aantapanon.
Ikadowa: Kapakasilaya oto ko katharo o Allah a go katharo o Rasulollah (‫ )ﷺ‬ko
marayag a maana niyan, a so Allah na aya inipamityara niyan ko mga tao na
marayag a basa arab, ka aniran sabota so katharo ko nganin a manggogonanao
niyan, go so mambo so Nabi (‫ )ﷺ‬na aya inipamityara niyan ko mga tao na
miyakarayarayag a katharo, da a unaan yan a marayag a katharo a manosiya, na
miyapatot a ayadn a ipmaana ko katharo o Allah a go so katharo o Rasulollah
(‫ )ﷺ‬na so marayag a maana niyan ko basa arab, ugaid na phakawatanan so
kirupaan ko mga sipat o Allah go so kipanolagidnon.
Ikatlo: Mataan a so kapshambii ko marayag a maana o katharo o Allah a go
katharo o Rasulollah (‫ )ﷺ‬sa maana a makasosopakon na pd oto sa katharo
pantag ko Allah sa di makknal (Angkob a katharo ka da a ba niyan dalil), na
Haram anan, ka pitharo o Allah:

(1) Aya mbidaan aya a go so ikadowa a lumpokan na so ikadowa a lumpokan na

ayadn a miyapikir iran ko mga Sipat o Allah na lagid dn o sipat o kaadn. Na roo
iran bo tiyaman, sa ayadn a piyaratiyaya iran na so Allah na lagid o kaadn yan.
Na giya ikatlo aya a lumpokan na miyapikir iran mambo anan, na sabap roo na
tigiran a di anan khn a akal, na piyakada iran so maana o mga sipat, odi na
piyanambian iran.
(2) Aya Mu'attilah na so mga tao a phmbinasaan iran so maana o mga sipat o
Allah, siran so mga Mu'tazilah, a go so mga Asha'irah.

71
‫ﱡﭐ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼ ﱽ ﱾ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ ﲄ ﲅ‬

.]٤٤ :‫ﲆ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ ﲌﱠ[األعراف‬

Maana: "Tharoangka (Hay Muhammad) a ayabo man a piyakaharam o Kadnan

akn na so piyamakasisingay mlagid o marayag odi na masoln, go so kandusa go
so kapanalimbot sa dadn a bawn kabnar, go so kipanakoton yo ko Allah sa da a
barkano ron inituron a dalil, go so katharo iyo pantag ko Allah sa nganin a di
niyo makknal". [Al A'raf: 33].
Go pitharo iyan:
.]٤٦ :‫ﳄ ﳆ ﳇ ﳈ ﳉ ﳊ ﳋ ﳌ ﳍ ﳎﱠ[اإلسراء‬
‫ﱡﭐ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﳃ ﳅ‬

Maana: "Go dingka pphlabota so nganin a di ngka makknal, mataan a so

pamakin'gan a go so pangilaylayan a go so puso na langon anan shomariyaan
pantag roo". [Al Isra: 36].
Na so tao a pphakasilayn yan so katharo o Allah a go so sugo iyan (‫ )ﷺ‬ko
marayag a maana niyan ka sii niyan pphaka antapn ko suranga iyan a maana na
miyaplabot yan so da a baniyanon knal, go miyakatharo sa pantag ko Allah sa
nganin a di niyan katawan, sa katii so dowa a sabap:
Paganay ron: Initangkap yan sa so marayag a maana o katharo o Allah a go
katharo o Rasulollah (‫ )ﷺ‬na knaba giyoto i paka-aantapanon.
Ikadowa: Initangkap yan sa aya paka-aantapan ko katharo na giyaya angkai a
maana a knaba manggogonanao o katharo, na upama ka kalalayaman (katawan
dn) a so katndoa ko isa ko dowa a maana a makaphapantag a mlagid dn a
kapakanggogonanao ron o katharo na katharo oto sa di makknal na ay pandapat
ka ko katndoa ko maana a ribat a makasosopak ko marayag a maana o
katharo?)1(

Ibarat yan: So katharo o Allah ko Iblis:

(1) Sii sa Islam na basta so katharo na dowa i maana a palaya niyan oto
mararangkom na palaya niyan dn oto maana, di khapakay a gumiraw ka a
giyaya bo i maana niyan a isa aya oda a dalil ka, ka makaptharo ka sa dingka
makknal na mala a dusa, na upama a tigyan ka di anan khapakay na
aypandapat ka ko ayapn a gii tharoon a maana o katharo na so marayag a ribat
a knaba manggogonanao o katharo? Lagid a pshowaan aya o mga Asha'irah a
pphanambian iran sa maana so katharo o Allah ka pphaka-ayonn iran ko baya a
ginawa iran.

72
 .]٢٢ :‫ﱡ ﲭ ﲮ ﲯ ﲰ ﲱ ﲲ ﲳ ﱠ[ص‬

Maana: "Antonai miyakarn rka sa kasujodingka ko nganin a inadn akn (Adam)

nggolalan ko dowa a lima akn?" [Sad: 75].)1(

Na upama ka pakasilaya a Ayat anan ko maana niyan a marayag ka aya tharoon

na: Knaba aya maana anan na so bnar a dowa a lima ka aya maana niyan na
giraw manaya giraw manana, na aya ptharoon tano na: Antonai Dalil ka sa
angkanan a piyakada aka a maana? Go antonai Dalil ka sa tiyanto ngka anan a
maana? Na o makabgay sa Dalil a mataan a didn phakabgay sa Dalil, na sabnar a
miyakatharo pantag ko Allah sa nganin a di niyan makknal.
Ikapat a ukit ko kapakarayaga sa kabibinasa o kpit o mga Mu'attilah (Mga
Mu'tazilah go mga Asha'irah):
Mataan a so kapakasilaya ko mga Dalil pantag ko mga Sipat phoon ko marayag a
maana niyan na makasosopak ko ukit o Nabi (‫ )ﷺ‬a go so mga Sahabah niyan go
so kadandan o mga Salaf angkai a Ummah a go so mga Ulama iran, na samawto
na binasa, ka da a sangkaan a atay sa so bnar na sii mapapadalm ko ukit o Nabi
(‫ )ﷺ‬a go so mga Sahabah niyan go so kadandan o mga Salaf a go so mga Ulama
kiran.
Ikalima: Ptharoon sa tao oto; Ba ska i mas maka-kakaip ko Allah a di giya ginawa
niyan? Na ayadn a maptharo iyan na knaba, na ptharoonon: Ino so piyanothol o
Allah pantag sa ginawa niyan bnar? Na ayadn a ptharoon yan na oway, na
ptharoonon: Ba adn a katawan ka a katharo a mas mawngangn go marayag a
diso katharo o Allah? Na ayadn a maptharo iyan na da, na ptharoonon: Ba aya
tangkap kawn na so Allah na aya kabaya iyan na kadilongan so bnar sii ko mga
kaadn yan sangkai a mga dalil ka aniranon mimbabanog a mga akal iran? Na
ayadn a maptharo iyan na knaba.
Giyanan i ptharoonon ko mipantag ko nganin a miya-aloy sa Qur-an.

(1) In'ngka: Di tano maiin'ngka igira na pkharibat tano, apiya sakn na imanto
akn pn ma in'ngka, aya dii tano matharo na dowambala a lima, na di anan
khapakay ka da maaloy sa Qur-an a go Hadith oba makambabala, ayabo a
miya-aloy na dowa, kawanan a go diwang, na da maaloy oba makambabala odi
na ba knaba makambabala, na di khapakay a sholdan tano anan ka da a dalil
tano ron, iportante na maparatiyaya tano a adn a lima o Allah a dowa, na di
tano dn katawan i rupaan yan go sa kapakambbtad yan, sabo sa miya-aloy sa
Qur-an a go Hadith na aya tano ptharoon go aya tano pharatiyayaan.

73
So pman so pantagon ko nganin a miya aloy sa Hadith na:-
Ptharoonon: Ba mas makknal ka so Allah a diso Nabi (‫ ?)ﷺ‬Na ayadn a maptharo
iyan na knaban, na ptharoonon: Ba so piyanothol o Nabi (‫ )ﷺ‬pantag ko Allah na
bnar? Na ayadn a maptharo iyan na oway, na ptharoonon: ba adn a katawan ka
a isa bo a manosiya a mas mawngangn go marayag i katharo a diso Nabi (‫ ?)ﷺ‬Na
ayadn a maptharo iyan na da, na ptharoonon: Ba adn a katawan ka a isabo a tao
a mas kabaya iyan so mapiya sii ko mga tao a diso Nabi (‫ ?)ﷺ‬Na ayadn a
maptharo iyan na da, na ptharoonon: Na upama ka aayunan kadn anan na
inongka di kharawi tumanto so nganin a tiyanto o Allah sa ginawa niyan a go so
tiyanto o Nabi (‫ )ﷺ‬mga bnar a sipat sii ko marayag a maana niyan a dumadait ko
Allah? Go inongka pkharawi mapamakada ko Allah so tiyanto niyan sa ginawa
niyan go tiyanto ron o Nabi (‫ )ﷺ‬go pphamakasilayn ka ko maana a makasosopak
ko marayag a maana niyan sa da a bangkawn knal (ka da a bangkawn dalil)?
Antonai khibinasa niyan rka o tantowangka ko Allah so nganin a tiyanto niyan
(mismo) sa ginawa niyan sii ko Kitab yan go sii ko mga Hadith o Nabi niyan (‫)ﷺ‬
ko ukit a dumadaiton na ayangkadn khpiti so nganin a miya-aloy sa Qur-an a go
Hadith? Ba di giyanan i phakasiyap rka a smbag amay ka ishaangka o Allah sa
alongan a mawri:
.]٦٢ :‫ﱡﭐ ﲕ ﲖ ﲗ ﱠ[القصص‬

Maana: "Antonai inismbag yo ko mga Sugo?" [Al Qasas: 65].

Ba di so kapphamagalinangka ko maana angkai a mga Dalil ko marayag a maana
niyan ka ska i phmbgay ron sa maana na madidilikado kawn? Ka khapakay a so
pakamomoradanon apya pn mapapakay a kapphamagalinangkawn na sii
matatago ko salakaw a maana!)1(

(1) Giyanan igira a so tao na pphloba sa bnar, giya pman angkaya a mga
Zindeeq lagid i Aminola a go si Abdulrahman go so salakaw kiran na ishaan ka
kiran o bnar so katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬pantag ko Allah na khapakay a aya matharo
iran na di bnar, odi na pinakaminos na kailangan kon sa ungangn, ka siran kon i
mawngangn a diso Nabi (‫)ﷺ‬.
Lagid o kiyatharoa i Aminola sa aya minimbityarai o Nabi (‫ )ﷺ‬sa langit na so
'Arsh knaba so Allah, siyopak yan mismo so marayag a katharo o Nabi (‫)ﷺ‬.
Go lagid o kiyatharoa i Abdulrahman sa da misampay langon o Nabi (‫ )ﷺ‬so
agama ka miya-busy, timpowan yan so Nabi (‫ )ﷺ‬sa dawn misarig o Allah so
agama sa lagid o kiyatmpowi ron o apo o mga Shi'ah a si Ibn Saba. =

74
Ikanm a ukit ko kapakarayaga sa kabibinasa o kpit o mga Mu'attilah (Mga
Mu'tazilah go mga Asha'irah):
Giya kpit iran anan na aya undas yan na mga binasa a maana, sa katii so
sabaadon:-
Paganayron: So mga Mu'attilah na ayabo a kiyapakasilaya iran ko mga dalil o
mga Sipat o Allah sii ko marayag a maana niyan na sabap sa pinikir iran
khisolagid so Allah ko kaadn yan, na so kisolagidnon ko kaadn yan na paka-
kakapir, sabap sa mapakaphmbokhag yan so katharo o Allah a:

.]٠٠ :‫ﱡﭐﱐ ﱑ ﱒﱠ[الشورى‬

Maana: "Dadn a lagid yan a mayto bo". [Al Shoora: 11].

Pitharo i Na'eem bin Hammad Al Khuza'ee, pd ko mga Shaikh i Imam Bukhari
ikalimo siran a dowa o Allah: "Sa tao a isolagid yan so Allah ko kaadn yan na
sabnar a miyakafir, go sa tao a unkirn yan so nganin a piyakishipat o Allah sa
ginawa niyan na sabnar a miyakafir, go so nganin a tiyanto o Allah sa ginawa
niyan a sipat a go so tiyanto ron o sugo iyan na knaba kapanulagid".
Na sasabotn tano a da a lawan yan a binasa a pamikiran so kabaloya ko marayag
a maana o katharo o Allah a go katharo o Rasulollah (‫ )ﷺ‬a kapanulagid a paka-
kakapir odi na bawn matag khaantap)1(.

Ikadowa (a undas o paratiyaya iran na) mataan (kon) a so Kitab o Allah a inituron
yan a rayagan ko langon taman, go turoan ko mga tao, go bulong o mga puso,
go sindaw a maliwanag, go pagltan o bnar a go so ribat, na dawn (kon)
pakarayaga o Allah so nganin a wajib ko mga uripn so kaparatiyayaa ron pantag
ko mga ngaran yan a go mga sipat yan, ka aya mataan na inibowang yan sa mga
akal iran, na thanton iran ko Allah so nganin a kabaya iran, go pnapin iran ko
Allah so nganin a kabaya iran. Na miyakarayarayag anan a binasa a pamikiran.

= Go lagid o kiyatharoa i Nasrullah Arimao sa sadn sa tao a sarigan yan so Qur-

an a go Hadith na miyadadag, ka ayakon a kailangan ko agama na FreeStyle
(saraga akal).
Na minipananalo tano kiran anan sa Social Media a thawbata iran na dairan dn
tawbata, knaba giyanan bo ka tanto pn a madakl, matagon anan mga ibaratan.
(1) Samanan na ino iran bs pphamagalina so maana o katharo o Allah ka
inipanulagid iran so Allah sa pamikiran iran.

75
Ikatlo (a undas o paratiyaya iran na) so Nabi (‫ )ﷺ‬samawto a go so mga Khulafa Al
Rashidoon a go so kadandan o mga Sahabah a go so mga Salaf (ra) na
inindaraynon iran so katokawi iran go so kapayaga iran ko nganin a wajib a
maparatiyaya pantag ko Allah, odi na so nganin a dait a manapi ron, sabap sa
dadn a ba miyapanothol a phoon kiran a apiya sasatiman a batang a maka-
aayon sangkai a kpit a mga Mu'attilah pantag ko mga Sipat o Allah a bithowan
iran sa Ta'weel.
Na samawto na odiba so Nabi (‫ )ﷺ‬go so mga Khulafa Al Rashidoon a go so
kadandan o mga Sahabah a go so mga Salaf (ra) na ino siran miyakandaraynon
ka mga buda siran, a di iran khagaga oba iran oto sabota, odi na sabap sa
pithibaba iran a dairanon kapayaga ko mga tao! Na palaya dn anan binasa a
pamikiran.

Ikapat: So katharo o Allah (samawto) a go so katharo o Rasulollah (‫ )ﷺ‬na knaba

aya pashodan o mga tao ko nganin a tatarimaan odi na paparatiyayaan iran
pantag ko Tohan iran, a so kakilalaa-iranon na pinaka iportante a minitalingoma
o agama, ka ayadn puntosan o da'wah o langon o mga sugo, ka aya mataan
samawto na aya pashodan iran na so mga sarag a akal iran a di thatakna a
makashusuransorang, na sa diwn maka-ayon na sii minirampi ko kapamokhag o
katooni iran sa okit, odi na phangalinn iran so mga maana niyan a giyanan so
bithowan iran sa Ta'weel odi iran magaga a mapakambokhag iran.)1(

Ikalima (a undas o paratiyaya iran na) samawto na khapakay a pakadaan so

nganin a tiyanto o Allah sa ginawa niyan a go so tiyanto ron o Sugo iyan (‫)ﷺ‬, na
khapakay (samawto) a aya ipmaana ko katharo o Allah a:

.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﳌ ﳍﱠ[الفجر‬

Maana: "Go phakatalingoma so Kadnan ka" [Al Fajr: 22].

Na di phakawma, go so katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a phmbaba so Kadnan tano ko
paganay a langit na khapakay (samawto) a aya ipmaana ron na knaba phmbaba,

(1) Giyaya so tigtano a aya iran pphaka-ayonn ko baya a ginawa iran na so mga
Dalil, o khagaga iran tharo a giyanan na di bnar na ptharoon iran dn, lagid o
Hadith Jariyah a Saheeh a Hadith na ittgl iran a Dha'eef inonta na phndalil siran
bo sa Hadith a piyangmbaalan ka da a baniyan sanad ka asar bo a mapakabagr
iran so sarag a akal iran, na odi iran khagaga a tharoon iran a giyanan na di
bnar na phamakasilayn iran so mga maana niyan, lagid dn angkai a kamamasai
tano ron.

76
sabap sa so kipthumpokn ko Allah ko Kapakawma go Kaphmbaba na kanaba
kiran bnar a maana (Majaaz).
Giyanan i mabagr a ipthndo iran ko Majaz a sokon so kakhapakay niyan a
pakadaan odi na so kakhapaka a napin o nganin a tiyanto o Allah go so
Rasulollah sa ginawa niyan, na miyakalala anan a binasa a pamikiran, go giya
ayat oto a phakawma so Allah na di khapakay a ta'weeln sa ba aya phakawma
na so sugoan yan ka dadn a bawn makanggogonanao ko lapiyat o katharo.
Uriyan anan, na so sabaad ko mga Mu'attilah na miyamaday so unayan iran sii
ko langon a sipat o Allah)1(, odi na miyanaros pn oto ko mga ngaran o Allah.

Sopman so sabaad kiran na miyakshuransurang a pamikiran yan na tiyanto niyan

so pd a sipat na piyakada iyan so pd a sipat, lagid o mga Asha'irah a go so mga
Maturidiyyah, tiyanto iran so piyakatanto iran ka kagiya kon a manggogonanao
o Akal, na piyakada odi na niyapi iran so niyapi iran ka kagiya kon a di khn a akal
odi na di niyan manggogonanao.)2(

Na ptharoon tano kiran: So piyakada iyo ko Allah sabap sa di manggogonanao o

Akal na khapakay a tanton ko Allah sa ayadn a Dalil na so akal inusar yo sa
kiyatantowa niyo ko nganin a tiyanto niyo, (di bnar oba niyan di
manggogonanao), sa lagid dn o katatanto niyan nggolalan ko mga Dalil (Qur-an
a go Hadith).

(1) Maana a langon a sipat o Allah na piyakada iran sa dadn a bairanon

tiyabiya.

(2) Ibarat: Piyakada iran ko Allah so sipat a Lima inonta na pitharo o Allah a adn
a lima niyan, sa kagiya kon a di khn a akal, ka samawto na lagid o kaadn yan ka
kagiya adn a lima o kaadn.

Ugaid na tiyanto iran ko Allah so sipat a kapakan'g, kagiya kon a

manggogonanao o akal.

Na aya pakaisha: Ba so kaadn na di phakan'g? na ino niyo bo ptharoa a

phakan'g so Allah? samawto na lagid o kaadn yan?

Na miyasurang iran a ginawa iran, miyasurang so nap yan a tigo khibasa ron, a
miyakalala anan a nanao sa kabibinasa o paratiyaya iran.

77
Ibarat yan: Tiyanto iran ko Allah so sipat a kambayabaya, na piyakada iran so
sipat a Gagaw.)1(

Tiyanto iran ko Allah so sipat a Kambayabaya sabap sa manggogonanao kon o

Dalil a go so Akal.
So pantagon ko Dalil na pdon so katharo o Allah:

.]٥٢٤ :‫ﱡﭐ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ ﱺ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Ugaid na so Allah na phnggalbkn yan so nganin a kabaya iyan". [Al

Baqarah: 253].
Na so pman so pantagon ko Akal na kagiya so kapakambibidabida o mga kaadn a
go so kapntoa ko sabaadon sa dhat go sipat a dumadaiton na nanao sa
kambabayabayai ron o Allah.
Na niyapi iran so gagaw, pitharo iran: Sabap sa makaphnggonanao sa kalobay o
pphaninggagaw, go so kapakalmk yan ko iphaninggagaw niyan, na di anan
khapakay ko Allah.
Na tiya'weel iran so mga Dalil a makanggogonanao ko Kasalinggagaw o Allah sa
matag kon oto galbk, odi na kabaya ko gablbk, na aya inipmaana iran ko
Masalinggagaw na so Pphamgay sa limo, odi na so kabaya iyan so kapamgay sa
limo.
Na ptharoon tano kiran: So sipat a Kasalinggagaw na miyatanto ko Allah
nggolalan ko mga Dalil, sa mas madakl so Dalil yan a diso sipat a Kambayabaya,
go miyakathibarang, ka miya-aloy sa nggolalan sa ingaran, lagid o ‫الرمحن الرحيم‬
"Masalinggagaw a Makalimoon", go sipat lagid o: ‫" وربك الغفور ذو الرمحة‬Go so Kadnan
ka na Phamrila a adn a Gagaw niyan", go galbk lagid o: ‫" ويرحم من يشاء‬Go
iphaninggagaw niyan so tao a kabaya iyan")2(.

(1) Khapakay a matharo o mga Asha'irah a di bnar oba iran piyakada ko Allah so
sipat a gagaw, na o tharoa iran anan na nanao sa apiya so tindg o mga Ulama
iran na di iran pn mikakaip, ka tiya'weel pn i Ghazali a mala a Imam o mga
Asha'irah a sipat anan a gagaw sa lagid dn o kiyata'weela ron o Imam o mga
Mu'tazilah a si Zamakhsharie.

(2) Palaya dn anan mga Ayat sa Qur-an.

78
Go khapakay pn a tanton nggolalan ko Akal: Ka mataan a so mga limo a gii
makashambisambi ko mga uripn sa pimbarang a ukit yan, go so mga rarata a
pphakawatnn kiran o Allah ko tnday o masa, na nanao sa adn a gagaw o Allah,
na so kapakanggogonanao niyan san na marayag a diso kapphntoa ron ko
Kambayabaya, ka miyakarayarayag anan ko langowan a tao Ulama di Ulama,
knaba lagid o kapphntoa ron ko Kambayabaya a ayabo a shaboton na so
kainotan ko pagtao.
Na so kapphakadaa niyo ron sa aya sabap yan na kagiya makanggogonanao sa
kalobay go kalmk na aya smbag yan na: Giyangkai a daawa niyo na upama ka
bnar na maphakada iyan pn so sipat a Kambayabaya, ka so Kambayabaya na
makanggogonanao sa gii kashoramig o gii mbayabaya sii ko mashisingayo iyan a
khaparoli a mapiya odi na maphakada a marata, na makanggogonanao anan sa
kapakakhakailangan, na mawatan anan ko Allah.
Na o tharoa iran a: Giyangkai a pitharo tano na sii bo ko kaadn, na ishmbag tano
kiran mambo anan sii ko pantag ko Kasalinggagaw, sa giya tigiran oto a so
Kapaninggagaw na makanggogonanao sa kalobay go kalmk na sii bo ko kaadn.
Sabap san na miyakarayag a kabibinasa o tindg o mga Mu'attilah, mlagid o
rangkom odi na ppntoon.)1(

Go sabap roo na miyaknal a so ukit o mga Asha'irah a go so mga Maturidiyyah sii

ko mga ngaran o Allah a go so mga sipat yan a go so nganin a iphndalil iran na di
phakarn ko mga limpangan o mga Mu'tazilah a go so mga Jahmiyyah, sa dowa a
sabap yan:
Paganay ron: So ukit o mga Asha'irah na Bid'ah, da maadn ko Nabi (‫ )ﷺ‬go da
maadn ko Salaf angkai a Ummah a go so mga Ulama iran, na so Bid'ah na di
maphakada a Bid'ah, aya maphakada-on na so Sunnah (ukit o Nabi ‫!)ﷺ‬
Ikadowa: Mataan a so mga Mu'tazilah a go so mga Jahmiyyah na khapakay a
idalil iran ko kiphapantagn iran ko mga Asha'irah a go Maturidiyyah ko nganin a
piyamakada iran ko Allah a sipat so nganin a iphndalil o mga Asha'irah a go so
mga Maturidiyyah ko nganin a pphamakadaan iran sa kiphapantagn iran ko Ahlu
Sunnah.

(1) Aya rangkom i kapaminasa na so mga Mu'tazilah, ka palaya iran dn bininasa

so sipat o Allah, aya mappnto i kapaminasa na so mga Asha'irah ka adn a
ppntoon iran a dairan binasaa, lagid a kiya-usaya tano ron anan.

79
Sa ptharoon iran (Mu'tazilah): Piyakay niyo sa ginawa niyo (Hay mga Asha'irah a
go mga Maturidiyyah) so kapphamakadaa niyo ko nganin a piyakada iyo ko Allah
a mga sipat nggolalan ko sarag a akal yo, na tiya'weel (piyamagalin yo) so maana
o mga dalil, na ino niyo rka di phakaya a kapphamakada ami ko piyamakada ami
a sipat nggolalan ko sarag a akal ami go ptha'weeln ami mambo so mga Dalil?
Adn a mga akal ami sa lagid dn mambo a adn a mga akal yo, na o ribat so sarag a
akal ami na ino oto ayabo a korek na so sarag a akal yo? Go o korek so sarag a
akal yo na ino kharibat so sarag a akal ami? Da a baniyo dalil sa kapakariribata
niyo rkami salakaw sa baya a ginawa niyo.
Na miyakabagbagr ini a dalil a khipgs o mga Jahmiyyah a go mga Mu'tazilah ko
mga Asha'irah a go mga Maturidiyyah, da a bairan san khismbag go di iran anan
khapalagoyan, inonta na mbalingan siran ko kpit o mga Salaf, a tatalikhodan iran
anan a bityara, ka pthanton iran ko Allah so mga ngaran a go mga sipat a tiyanto
niyan sa ginawa niyan sii ko Qur-an, odi nggolalan ko katharo o sugo iyan (‫)ﷺ‬, sa
katanto a di iphanolagid, go di iprupa, go pshotin iran so Allah ko mga rarata a
sipat sa knaba kapaminasa sa sipat, go knaba kapamagalin sa maana, na sa tao a
di bgan o Allah sa sindaw na dadn a baniyan sindaw.
IN'NGKA: Miyatanto sa angkawto a miyanga-uuna a usayan a langon a Mu'attil
na Mumatthil, go langon a Mumatthil na Mu'attil.)1(

Marayag a kababaloy o Mu'attil a Mu'attil, sopman so kababaloy niyan

Mumatthil na sabap sa: Ino niyan pnapiya odi na phamagalina so maana o mga
sipat o Allah ka aya paparatiyayaan yan na o tantowangka ko Allah na
miphanolagid ka, na miyanolagid a daan uriyan yan na miyaminasa sa maana, go

(1) Miya aloy tano sa miyawna a aya Mu'attil na so tao a phnapin yan so sipat o
Allah, odi na pphamagalinn yan so maana niyan, lagid o mga Mu'tazilah a go so
mga Asha'irah.

Aya pman a Mumatthil na so tao a gii niyan tharoon a so Allah na lagid o kaadn
yan, giyanan dn so Mushabbih, a mga Mujassimah.

Na o siyabot yo so miyanga-uuna a usayan na khatanto niyo a langon a Mu'attil

na Mumatthil odi na Mujassim, samawto na aya bnar a Mujassim na so mga
Asha'irah.

81
lagid yan bo a inisulagid so Kadnan ko mga kaadn a makashisipat sa minos a mga
sipat.)1(

Marayag mamabo a kababaloy o Mumatthil a Mumatthil, so pman so kababaloy

niyan a Mu'attil na tlo a ukit yan:
Paganay ron: Ayadn mismo a bininasa niyan na so Dalil a makanggogonanao sa
angkawto a sipat, ka biyaloy niyan a makanggogonanao sa kapanolagid, a dadn a
bawn makanggogonanao sa kapanolagid, ka aya mataan na miyakanggonanao
sa sipat a dumadait ko Allah.
Ikadowa: Langon a Dalil a makanggogonanao sa dadn a ba lagid o Allah na
bininasa niyan pn.
Ikatlo: Aya dn a bininasa niyan na so kababaloy o Allah a tarutop, ka inisulagid
yan ko kaadn a minos i sipat.

(1) Di niyan dn pamagalinn so maana o mga sipat o Allah oda niyan a daan
mapikir a so Allah na khilagid ko kaadn yan, samawto na siran i mga
Mujassimah.

81
 GINTASAN[MGA SMBAG O SABAAD KO MGA LIMPANGAN O AHLUL BIDA'])1(

Knalangka a so sabaad ko mga panana'weel (mga Asha'irah) na

phagaloyan iran so Ahlu Sunnah sa limpangan sii ko mga Dalil sa Qur-an a go
Hadith makapantag ko mga sipat o Allah, sa aya kabasa iran na so Ahlu Sunnah
na piyakasilay iran so mga maana niyan, ka aniran mitgl ko Ahlu Sunnah so
kapaka-ayon iran ko kapana'weel)2(.

Go giiran tharoon: Ino niyo krami pshaparn so kapthaawila ami ko nganin a

pthaawiln ami a miyakapana'weel kano mambo?)3(

Na shmbagn tano anan sa dowa a smbag; Timbl a smbag go Pishagintas odi na

Piyagosay a smbag.
Na so Timbl a smbag na matitimo sangkai a dowa:
Paganay ron: Di bnar oba so usayan o mga Salaf sangkai a mga Dalil na ba
makasisilay ko maana niyan, ka aya marayag a maana o katharo na so maana a
tumatarasay ron sa pamikiran, a gii anan makambidabida ko gii
kapakambidabida o lapiyat o katharo, go so nganin a pkhisompaton a lalag, ka
so mga katharo na gii makambidabida sa maana ko gii kapakambidabida go gii
kapaka-shompasompat o lalag, ka so katharo na aya kapkhapayag o maana
niyan na so giiron kapakashompasompata.
Ikadowa: Apiya pn adn a katharo o mga Salaf a miyakasilay ko marayag a maana
o mga dalil na mataan a adn a dalil iran roo a phoon sa Qur-an a go Hadith,

(1) Sabaad aya ko mga limpangan o mga Asha'irah pantag ko Ta'weel.

(2) Andang so katawi tano ron a papakayin tano so Ta'weel ugaid na dowa a
sharat yan: Kailangan na di khapakay a ayawn ipmaana so marayag a maana
niyan, ikadowa dowa na kailangan a adn a dalil yan.
Sabap san na so ta'weel na didn khapakay ko mga sipat o Allah, ka mapapakay
a ayaron ipmaana so marayag a dalil yan, go da a dalil ko nganin a maana a
ipthaawil ron o mga Ahlul Bida'.

(3) Lagid dn aya so limpangan a mga Zindeeq aya imanto a mga Asha'irah,
phmbgay siran sa mga Ayat odi na mga Hadith a kailangan kon a mata'weel, a
phmbalowin iran a dalina sa kipphanaawila iran ko mga sipat o Allah.

82
odiwn misosompat na sii ko salakaw a kiya-aloy niyan, knaba matag mga
limpangan sa lagid o kitatangkapnon angkai a mga tao a pphamagalin sa maana
a phmbalowin iran a mga dalil sa kapphamakadaa iran ko nganin a tiyanto o
Allah sa ginawa niyan sii ko Kitab yan odi na nggolalan ko katharo o Sugo iyan
(‫)ﷺ‬.
Sopman so smbag a piyagusay odi na pishagintas na sii ko langon a dalil a pitharo
iran a piyangalin o mga Salaf so marayag a maana niyan.
Na bgan tano sa mga ibaratan, unaan tano maloy so miya aloy i Abu Hamid Al
Ghazzali)1( a pitharo kon o sabaad ko mga Hanabilah a: "Mataan a si Imam
Ahmad na dadn pana'weel inonta sii ko tlo: So Hajarol Aswad na lima a kawanan
o Allah sa lupa, go so mga puso o mga uripn na sii ko pagltan o dowa a kmr o
Masalinggagaw, go mataan a pkhagdaman akn so kaphniyawa o Allah sa
tumampar sa Yama".)2(

Piyanothol anan i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah a pitharo kon i Ghazzali, go

pitharo iyan: "Angkob anan langon ki Imam Ahmad")3(.

Sii ko Majmo' Al Fatawa V. 5, P. 398.

PAGANAY A IBARAT: "‫"حجر األسود ميني هللا يف األرض‬.

Maana: "So Hajarol Aswad na kawanan o Allah sangkai a lupa")4(.

SMBAG: Giyanan na di bnar oba Hadith, dadn anan matanto oba miyatharo o
Nabi (‫)ﷺ‬, Pitharo i Ibn Al Jawzie sii ko Kitab yan a Al Ilal Al Mutanahiyah: "Di
anan bnar oba Hadith". Go pitharo i Ibn Al Arabie: "Kabokhagan anan a Hadith
na di thagoon sa ginawa". Go pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah:

(1) Isa aya ko mga ala a Ulama o mga Asha'irah.

(2) Mga Hadith kon anan a tiya'weel kon o Imam Ahmad.

(3) Giyabs a kapangangkob aya na siidn kiyawarisan a mga Asha'irah aya ko
mga palokloksan iran, ka katii si Ghazzali a inangkob yan si Imam Ahmad.
(4) Tiya'weel kon anan o mga Ulama tano a mga Salafie, na samawto tigiran na
wajib so Kata'weel.

83
"Miyapanothol anan a pitharo kon o Nabi (‫ )ﷺ‬ugaid na so Sanad yan na di
matatanto".
Na kagiya ka mawto a na da a bali o kapsholdi ko maana niyan.
Ugaid na pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah: "Aya katawan pantag sa miya-
aloy anan na sii phoon ki Ibn Abbas (ra), pitharo iyan: "So Hajarol Aswad na
kawanan o Allah sangkai a lupa, na sa makakomoson go kaarkan yan na lagidoba
niyan miyakomos so Allah go kiya-arkan yan a kawanan yan". (Na ibtad ta sa
bnar anan a miyatharo iyan) na sa tao a ndirugodn yan a angkanan a kilalapiyat
a katharo na phakarayagon a da a bawn awida akal, ka aya pitharo iyan na:
"Kawanan o Allah sa lupa", na marayag anan a so pphaka-kapton na knaba aya
niyan miyakomos so bnar a kawanan o Allah, aya mataan na matagiyanon
inisolagid, ka so paganay a Hadith anan go so kaposan yan na marayagon a
knaba aya maana o lalag na ba pd sa sipat o Allah so Hajarol Aswad.")1(

Sii anan ko Majmo' Al Fatawa V. 6, P. 398.

(1) Iphagoman akn sa usayan yan anan: Ibarat na so Datu, na uman i darpa na
adn a ibbtadiyanon a Right Hand yan, na tigakn ibarat a si Folan na Right Hand i
Du30 sa Marawi, na sa makakomoson na lagid yan bo a miyakomos si Du30, ba
aya siyabot ka san na so lima i Du30 na matatago sa Marawi? Ayabo a
makaphamikir san na so phmbthang, na lagid dn mambo anan a katharo anan a
miya-aloy, na inokon ari ka kabokhagan pn anan ka di bnar oba miyatharo o
Nabi (‫)ﷺ‬.
Na dadn a basan Ta'weel ka aya mataan na giyanan i marayag a maana niyan.
Sabuta niyo aya ka pd aya ko mga limpangan a pkha-aloy gowani angkaya a
mga tao a binasa i paratiyaya.

84
IKADOWA A IBARAT: "‫"قلوب العباد بني إصبعني من أصابع الرمحن‬.

Maana: "So mga puso o mga uripn na sii ko pagltan o dowa a kmr o Allah a
Masalinggagaw".)1(

SMBAG: Giyanan na Saheeh anan a Hadith, miyapanothol anan i Muslim sii ko

ikadowa a pintoan ko Kitab Al Qadr, miyakapoon ki Abdullah bin Amr bin Al As a
mataan a miyakin'g yan so Nabi (‫ )ﷺ‬a gii niyan tharoon:
."‫ يصرفه حيث يشاء‬،‫ كقلب واحد‬،‫"إن قلوب بين آدم كلها بني إصبعني من أصابع الرمحن‬

Maana: "Mataan a so langon o mga puso o mbawataan o Adam na sii ko pagltan

o dowa a kmr o Allah a Masalinggagaw sa lagid o isaisa a puso, a gii niyan
khliklidn sa sadn sa kabaya iyanon".
Uriyan yan na pitharo iyan (‫)ﷺ‬:
." ‫"اللهم مصرف القلوب صرف قلوبنا على طاعتك‬

Maana: "Hay Tohan ami na gii nggiragiray ko mga puso na siingka paka-antapa a
puso ami ko unotonot rka".
Na ayadn a inipmaana san o mga Salaf Ahlu Sunnah sa angkanan a Hadith na so
marayag a maana niyan, sa pitharo iran a mataan a adn a mga kmr o Allah a
bnabnar a kmr, na thanton tano ron oto sa lagid o kiyatantowa ron o Rasulollah
(‫)ﷺ‬.
Go knaba aya manggogonanao a kababaloy o mga puso o mbawataan o Adam a
matatago ko pagltan o dowa kmr yan na ba kailangan a middkton, an midalil
upama sa giya Hadith anan na makanggogonanao sa missmbor so Allah ko
kaadn yan, na kailangan a mata'weel odi na masaling so maana niyan, ka katan
so gabon a mapapadalm ko pagltan o langit a go so lupa na knaba middkt sa
langit na knaba middkt sa lupa, go giya Badr na pagltan a Makkah a go Madinah,
inonta na miyakawatawatan a lt yan sa dowa anan, na so langon a puso o

(1) Giyaya so lalayon dn limpangan o mga Asha'irah, ayapn a gii ipmaana i

Mahdi sa kmr anan na tinduro, sabap sa di niyan kashabot sa basa arab go
kiyadai ron sa adat ko Allah.

85
mbawataan o Adam (as) na bnabnar dn a sii ko pagltan o dowa a kmr o Allah, na
knaba aya maana niyan na ba niyan masskho odi na bawn sumasarkt.)1(

(1) Sa aya maana a kababaloy a Hadith aya a limpangan o mga Ahlul Bida' na
dowa:

1. Tiya'weel kon aya i Imam Ahmad rahimahullah, na kabokhagan anan a

angkob ki Imam Ahmad a tig i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah, miya-aloy tano sa
paganay.

2. Pkhowaan iran aya a daawa sa kailangan kon so Ta'weel, ka odingka kon aya
Ta'weela na khisolagid ka so Allah ko kaadn yan, na kataya so smbag yan a
mapuntok:

Bnabnar dn a so mga puso o mga tao na sii ko pagltan o mga kmr o Allah, ka
pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬, na kagiya gophoon anan miya aloy na aya pphalalagoy sa
otk o mga Ahlul Bida' na so rupaan o kaadn, aya pphalalagoy sa otk iran na giya
mga kmr iran, ka ipsholagid iran so Allah sa ginawa iran.

Pkhalipatan iran a so Allah na da a rimbang yan, di tano katawan i rupaan yan,

di tano katawan i ukit o mga galbk yan, na di tano ipropa go di tano
iphanolagid, aya mataan na sa miya aloy sa Qur-an a go Hadith na tharimaan
tano sa di tano phamagalinn so maana a mapapadalmon apiya pn di tano
katawan i mga rupaan yan.

86
IKATLO A IBARAT: "‫"إين أجد نفس الرمحن من قبل اليمن‬.

Maana: "Mataan a pkhagdam akn so napas o Masalinggagaw (Allah) sa

tumampar sa Yaman".)1(

SMBAG:)2( Giya Hadith anan na miyapanthol o i Imam Ahmad sii ko Musnad a

miyakapoon ki Abu Huurairah (ra), pitharo iyan a pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬:
."‫س ربكم من قبل اليمن‬
َ ‫ وأجد نَ َف‬،‫ واحلكمة ميانية‬،‫"أال إن اإلميان ميان‬
Maana: "Badi mataan a so Eman (paratiyaya) na sii sa Yaman, go so ungangn na
sii sa Yaman, go pkhagdam akn so Napas o Kadnan yo sii sa tumampar sa
Yaman".
Pitharo i Haithamie sii ko Mujamma' Al Zawaid: "So mga mama o Sanad yan na
mga mama o Saheeh, inonta si Shabeeb ugaid na kasasarigan."
Pitharo akn: "Giyanan dn i pitharo o sumiyorat ko (Kitab a) Taqreeb, si Shabeeb
na kasasarigan, go giya Hadith anan na adn a miya aloy i Bukhari a miphlagid yan
sii ko Al Tareekh Al Kabeer."
Na giya Hadith anan na ayadn a maana niyan na so marayag a maana niyan (a
da sabuta o mga Asha'irah), aya maana a Napas anan san na so kaphlokhaingka
ko tao, lagid o:
.‫ ن ّفس ين ّفس تنفيسا‬،‫يفرج تفرجيا‬
ّ ‫فرج‬
ّ
Giyanan i kabasa o mga Ulama sa Lugha, lagid o kisosorat yan ko Al Nihayah, go
Al Qamus, go Maqayees Al Lugha.)3(

(1) Pd pn aya a Hadith a phagalowin o Ahlul Bida' a wajib kon a Mata'eel, ka

odingka tigiran Ta'weela na samawto na shisii so Allah sa Yaman ka adn a napas
yan roo? Go tiya'weel kon aya o mga Ulama tano, na samawto a tigiran na
Wajib so kata'weela ko mga sipat o Allah.
(2) Miyawna so kiya-aloya tano ron ko unaan o paganay a ibaratan a di bnar
oba anan tiya'weel o mga Ulama tano, matag kiran iphagangkob o mga bukhag
a mga Asha'irah.

(3) Lagid o siiko Hadith a:

=."‫"من نفس عن مؤمن كربة من كرب الدنيا نفس هللا عنه كربة من كالب اآلخرة‬

87
Pitharo i Ibn Faris ko Maqayees Al Lugha: "Aya maana a Nafas na langon a shayi
a pkhasabapan sa kapkhalokhai ko tao a kamamargnan".
Na aya maana a Hadith anan na: "So kaplokhai o Allah ko mga tao a
mapaparatiyaya na khisabap ko mga tao sa Yaman")1(.

Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah: "Siran (mga tag a Yaman) so kadaklan ko
miyakithidawa ko mga tao a mimumurtadd (ko masa i Abu Bakr r.a.), go
minisabap kiran a kiyapakalawlad o agama ko mga ingd, na giyoto i maana a
siran i shabapan o Allah sa kaloagi ko mga tao a mapaparatiyaya".)2(

Sii anan ko Majmo' Al Fatawa V. 6, P. 398.

= Aya maana Napas anan sa Hadith na so kaplolooga, maana: "Sa tao a

pakaloagan yan sa awida akal so mapaparatiyaya na phakaloagan o Allah sa
awida akal sa alongan a mawri".
Knaba gophoon miya aloy a Napas na ayadn a maana niyan a niyawa, matag
inibtho ko kaginawa ka uman ka makaginawa na kaloagan ka, go igira a
kiyaloagan ka ko mala a awida akal na pphakala a kaginawa ngka.
(1) Giya Hadith anan na bantobantog o Nabi ko mga tao sa Yaman, so tig yan so
Paratiyaya a go so Ungangn na sii sa Yaman, maana a mga ala siran i ungangn
a go paratiyaya, knaba aya maana o lalag na siran bo i adn a ungangn yan na
siran bo i adn a iman yan, go ishabap kiran tigo Nabi (‫ )ﷺ‬o Allah a kakhalokhagi
sa awida akal ko mga tao a mapaparatiyaya.
Giyanan i marayag a maana a angkanan a Hadith, ugaid na di shabotn o mga
tao a di shabot sa basa Arab, so pman so pshabot kiranon na gii niyan
thibabaan a kapphakasilay o maana niyan ka iphlimpang yan ko madakl a tao.
(2) Na kagiya giyangkai a mga Asha'irah a mga Jahmiyyah na andadn i adn a
miya-aloy a Dalil a pantag ko Allah na ayadn a pphalalagoy sa otk iran na lagid
iran so Allah, na giyoto i sabap a kapphanamar iran sa kasaling o maana o mga
Dalil, marshik siran a tanto i pamikiran, ipsholagid iran sa ginawa iran so Allah
mapasad na piyaminasa iran so mga Dalil a manonompang Rkaniyan.

88
IKAPAT A IBARAT: So katharo o Allah:
.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﳂ ﳃ ﳄ ﳅ ﱠ [البقرة‬

Maana: "Uriyan yan na miphapuro (so Allah) sa langit." [Al Baqarah: 29].
SMBAG: So Ahlu Sunnah na dowa a initafseer iran sangkai a ayat:
Paganay ron: Maana a so Allah na miphapuro sa langit, a giyanan i inipmaana
ron i Imam Ibn Jareer Al Tabari, pitharo iyan ko Tafseer yan uriyan o kiya-aloya
niyan ko Khilaf: "Aya pinaka dumadait a maana sangkai a katharo o Allah na
miphapuro ko kapuroan o langit go miphantao ron, na pinggiragiray niyan
nggolalan ko bagr yan, go biyaloy niyan a pito a langit".
Go miya-aloy pn anan i Baghawie sii ko Tafseer yan, a katharo i Ibn Abbas (ra) a
go so kadandan o mga Mufassiroon ko mga Salaf, ka giyanan i marayag a maana
o ISTAWA, go iniromag dn ko Allah so elmo ko rupaan a angkanan a kaphapuro.
Ikadowa: Aya maana a angkanan a ISTAWA a miya aloy sa ayat na so kasangor a
tarutop. Giyanan i tindg i Ibn Katheer ko kiyatafseera niyan ko Suratol Baqarah,
go si Baghawie ko kiyatafseera niyan ko Surah Fussilat, pitharo i Ibn Katheer:
"Aya maana niyan na miyantap sa langit, ka giya angkanan a ISTAWA san na
mirarakhs yan a maana so kasangor, sabap sa aya minisumpaton na ILA". Go
pitharo i Baghawie: "Aya maana niyan na siyangor yan so kapagadna niyan ko
langit".

Na giya katharo anan na knaba kapamagalin sa marayag a maaana)1(, sabap sa

so galbk a ISTAWA na aya minisompaton na ILA a sii phagosara ko galbk a
makanggogonanao sa adn a apta iyan, na miyalat so maana sii ko nganin a
dumadait sa angkanan a minisumpaton a ILA.
Bangka di khailay a katharo oto o Allah:

.]٦ :‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱠ[اإلنسان‬

Maana: "Bowalan a phaginomon so mga uripn o Allah." [Al Insan: 6].

Giyanan i asal a maana niyan, na sabap sa aya minisompaton na BIHA kanaba
MINHA na miyalat so maana niyan sa: "Bowalan a pkhawsogon minom so mga
uripn o Allah", ka giyanan i dumadaiton, ka so galbk (Fi'l) na pkharangkom yan a

(1) Di khabthowan sa Ta'weel ka pd anan sa marayag a maana niyan.

89
maana so nganin a dumadait ko batang a pkhisompaton, ka an milapiyat sa
mapiya so katharo.)1(

(1)So pman so katharo o Allah a:

]٢ :‫ﱡﭐ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼﱠ[طه‬

Maana: "So Masalinggagaw (Allah) na miphantao ko kapuroan o 'Arsh". [Taha:

5].
Na ayadn a maana niyan na so Allah na sii ko puro o 'Arsh, sabap sa aya
misosompaton a batang na ALA knaba ILA, na sabotangka anan ka tanto a
marayag ko mga tao a bigan o Allah sa linang a pamikiran].

91
IKALIMA GO IKAN'M A IBARAT: So katharo o Allah sa Surah Al Hadeed:
.]٤ :‫ﱡﭐ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢﱠ[احلديد‬

Maana: "Go pd kano Niyan (Allah) apiya anda kano matago". [Al Hadeed: 4].
Go so katharo o Allah sa Surah Al Mujadalah:
.]٢ :‫ﱡﭐﱚ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥﱠ[اجملادلة‬

Maana: "Go da a mas mayto (a bilangan) a di giyoto go da a mas madakl inonta

na pd Yan (Allah) siran apiya anda siran matago". [Al Mujadilah: 7].)1(

SMBAG: So katharo a mapapadalm sa dowa anan a Ayat na bnabnar dn a sadn

sa marayag a maana niyan, ugaid na antonaa bs i bnar a marayag a maana
niyan?
Ba maptharo a aya marayag a maana niyan go aya bnar a maana niyan na
mataan a so Allah na pd o kaadn yan sa kapagpda a missmbor kiran? Odi na
matatago ko darpa a katatagoan kiran?
Odi na ba maptharo a mataan a aya marayag a maana niyan odi na aya bnar a
maana niyan na mataan a so Allah na pd o kaadn yan sa kapagpda a
makanggogonao sa so Allah na mikakaip go malilibt yan so mga kaadn yan
nggolalan ko elmo a go kaphakagaga niyan, go kaphakakin'g go kaphakailay go
so gii niyan kanggiragiray a go so kadatu iyan go so salakaw san ko mga sipat o
kababaloy niyan a Tohan? Sa makin mawto na phapapuro Skaniyan ko 'Arsh yan
ko kapuroan o langon a kaadn yan?
Na da a sangkaan a atay sa giya paganay oto a katharo na di manggogonanao o
lapiyat o katharo, di niyan manggogonanao ko apiya antonaadn a ukit, sabap sa
so kapagpda a miya-aloy sangkanan a Ayat na initumpok ko Allah a Skaniyan na
miyasutisuti oba mapadalm ko shayi a pd ko mga kaadn yan, go sabap sa so
kapagpda sii sa basa Arab a inituronon so Qur-an na knaba makanggogo ka
kashmbor odi na kapagunota ko satiman a darpa, ka aya manggogonanao niyan

(1) Aya kabasa o mga Ahlul Bida' na ayakon a marayag a maana a angkai ayat
na so Allah na mipagoobay tano go mipaagpda tano ko apiya anda a darpa, o
shold ka sa CR na ndodoo dn mambo ka pd kano niyan tigyan apiya anda kano,
na sabap san tigiran na wajib a mapagalin so maana a ayat aya ka di khapakay
oba apiya anda ka song na totondogn ka o Allah, na dalil anan tigiran sa wajib
so kapamagalina ko maana o mga Ayat a pantag sa sipat o Allah.

91
na kapagpda a rangkom, uriyan yan na aya khitafsiron na sa dumadaiton ko
kiyawsara ron ko lapiyat o katharo.
Na so katafseera ko kipaagpdaan o Allah ko kaadn yan sa aya maana niyan na na
mishsmbor yan siran go Skaniyan na kumakadn ko darpa iran na binasa, sa katii
so mga sabap:
Paganay ron: Makasosopak ko Ijma' o mga Salaf, dadn a sakatao kiran oba
giyanan i initafsir-yanon, aya mataan na maga-ayonayon siran sa kabibinasa
anan.
Ikadowa: Masosopak yan so kababaloy o Allah a mapuro a matatanto ko Qur-an
a go Hadith, go pamikiran go tabi'at go Ijma' o mga Salaf, na sadn sa
makasosopak ko miyatanto o Dalil na binasa, na sabap san na ayadn a
makanggogonanao sa kabibinasa o kapthafsira sa ayat anan sa so Allah na
missmbor ko kaadn yan na sodn so Qur-an a go Hadith a go pamikiran a go
tabi'at a go so Ijma' o mga Salaf.
Ikatlo: Mataan a giyoto na ad'n a matotoyok yan a mga binasa a maana a di
dumadait ko Allah a suti.
Go didn khapakay ko tao a miyakilala niyan so Allah go pishlasla iyan sa titho a
kashlasla, go siyabot yan so manggogonanao o ‫( معية‬Kapagpda) sii ko basa Arab a
ron inituron so Qur-an oba niyan tharoa a: Mataan a so bnar a maana o
kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan na makanggogonanao sa Skaniyan na
missmbor kiran odi na sumasarkt ko mga darpa iran, odi ba niyan anan matuyok
a maana)1(, go dadn a ba san ptharo inonta so da a sabot yan ko basa Arab, a di
niyan sasabotn so kasla o Kadnan a lbi a mapuro.
Na kagiya miyakarayag a kabibinasa a angkanan a katharo na miyatanto a aya
korek na so ikadowa a katharo, a giyoto so: Mataan a so Allah na tagpda o mga
kaadn yan sa kapagpda a makanggogonanao sa kararangkoma niyan kiran
nggolalan ko elmo iyan, bagr yan, kaphakakin'g yan, kaphakailay niyan, go so gii
niyan kanggiragiraya a go kiphapaarn yan kiran, go so salakaw san a
manggogonanao o kababaloy niyan a Kadnan rakhs o kababaloy niyan a sii ko
puro 'Arsh yan sii ko kapuroan o langon a kaadn yan.
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko Al Fatawa Al Hamwiyyah V. 5 P. 103
a pd ko Majmo' Al Fatawa i Ibn Al Qasim: "Uriyan yan na giya angkayni a
kipaagpdaan o Allah ko kaadn yan na mbidabida i kokoman dipindi ko

(1) Giyanan so maana a Lazim a miyawna so kiya-usaya tano ron.

92
kaphapashodan yan, so kiyatharoa niyan sa: (Katawan yan so nganin a pshold ko
lupa go so nganin a phliyo ron) taman ko katharo iyan a (Go Skaniyaniyan na pd
kano niyan apiya anda kano matatago) na miyakanggonanao a marayag anan a
katharo sa aya kokoman a kapagpda anan a miya-aloy go aya manggogonanao
niyan na: Mataan a Skaniyan na phagilayn kano niyan, kasasaksian kano niyan,
sasagotiyapn kano niyan, mikakaip kano niyan, a giyanan i maana o katharo o
mga Salaf a tagpda kano niyan nggolalan ko ilmo iyan. A giyanan dn i marayag a
maana a angkanan a Ayat g giyanan dn i bnar a manggogonanao niyan, lagid dn
mamabo o katharo iyan a: (Da a gii mamagtonga a tlo katao inonta na Skaniyan i
ikapat iran) taman ko katharo iyan a (Go Skaniyan na tagpda iyo apiya anda kano
matatago).
Go so kiyatharoa o Nabi (‫ )ﷺ‬ko tagpda iyan ko girb a (Dika gii mbuko ka mataan
a so Allah na ayata tagpda) na bnabnar dn mamabo anan, a miyakanggonanano
so btad sa aya kokoman a angkanan a kathagpda a miya-aloy na kakaip go
kapanabang a go kababid.
Uriyan yan na pitharo iyan (Shaikhol Islam): "Na so lapal a kathagpda na miya-
aloy sa Qur-an a go sa Hadith sii ko mga btad a makanggogonanao sii ko umani
btad sa mga shayi a di niyan manggogonanao ko pd a btad. Igira na gii
makambidabida so manggogonanao niyan dipindi ko mga btad, odi na
makanggogonanao sa diyangka a kathotompotompokan ko mga pashodan yan,
apiya pn makasisibay so uman i btad sa salakaw a maana, na sii sa dowa anan
diyangka na knaba aya mapmamaana niyan na missmbor so Kadnan ko mga
kaadn yan sa ptharoon o ptharo a piyanambian kon so maana niyan a marayag."
Go makanggogonanao pn sa mataan a knaba aya manggogonanao niyan na
missmbor so Kadnan ko mga kaadn yan: Mataan a aya kiya-aloya o Allah ko
kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan na pagltan o kiya-aloya niyan sa
kapakararangkom o ilmo iyan sii ko poonan o ayat a go sii ko kaposan yan,
pitharo iyan:

‫ﱋﱍﱎ ﱏﱐﱑﱒﱓﱔﱕﱖﱗﱘﱙ ﱚ‬
‫ﱌ‬ ‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ‬

.]٢ :‫ﱬ ﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲﱠ[اجملادلة‬

‫ﱭ‬ ‫ﱥﱧﱨ ﱩﱪﱫ‬
‫ﱦ‬ ‫ﱛﱜﱝﱞﱟﱠﱡﱢﱣﱤ‬

Maana: "Bangka di khailay a mataan a so Allah na katawan yan so nganin a

mapapadalm ko mga langit a go so lupa, go da a khaadn a gii kapamagtonga o
tlo katao inonta na Skaniyan i ikapat iran, odi na lima katao inonta na Skaniyan i
ikan'm iran, go da a mas mayto san go da a mas madakl san inonta na tagpda
iyan siran apiya anda siran matatago, uriyan yan na phanotholn yan kiran so

93
nganin a miyanggalbk iran sa alongan a mawri, mataan a so Allah na katawan
yam so langon a Shayi." [Al Mujadilah: 7].
Na aya marayag a maana a angkanan a Ayat na makanggogonanao sa so
kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan na nggolalan ko ilmo iyan)1(, go mataan a da
a maphagmaon a mayto bo ko galbk o mga kaadn yan, knaba aya maana niyan
na bakiran missmbor, odi na bairan mithatagpda sangkai a lupa.
So pman so Ayat sa Suratol Hadid na aya kiya-aloya ron o Allah na uriyan o kiya-
aloya niyan sa mataan a Skaniyan na sii ko puro o 'Arsh, go so kapakararangkom
o ilmo iyan a nggolalan sa kiyapakarayaga niyan sa kapkhailaya niyan ko mga
galbk o mga uripn yan, pitharo iyan:

‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖ ﱗ‬
.]٤ :‫ﱢ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱠ[احلديد‬
‫ﱣ‬ ‫ﱜﱞﱟﱠﱡ‬
‫ﱘ ﱙﱚﱛ ﱝ‬

Maana: "Skaniyan (Allah) so miyadn ko mga langit a go so lupa sii ko n'm gawii
uriyan yan na miphapuro ko 'Arsh, katawan yan so nganin a pshold ko lupa a go
so nganin a phliyo ron go so nganin a pthuron a phoon ko langit go so nganin a
pphamanikon, go tagpda kano niyan apiya anda kano matatago, go so Allah na
pkhailay niyan so nganin a gii niyo nggalbk." [Al Hadeed: 4].
Na aya marayag a maana a Ayat anan na mataan a aya manggogonanao a
kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan na so kikakaipn yan kiran a go so
kapkhailaya niyan ko mga galbk iran, rakhs o kababaloy niyan a sii ko kapuro-an
iran, sa kaphapantao niyan ko kapuro-an o 'Arsh, knaba aya maana niyan na
missmbor kiran, odi na bairan mithatagpda ko lupa, ka o ba giyoto na
makapshoranga so poonan o ayat a go so kaposan yan a makanggogonanao sa
katatago iyan ko kapuroan o 'Arsh yan.
Na kagiya miyakarayag anan a mataan a aya manggogonanao o kababaloy o
Allah a tagpda o mga uripn yan na mataan a mikakaip yan so mga btad iran, go
pkhakin'g yan so mga katharo iran, go pkhailay niyan so mga galbk iran, go gii
niyan nggiragirayn so mga btad iran, na Pphangoyag a go Pphangimatay, go gii
mapakakhawasa go gii mapakaphobri, go iphmbgay niyan so kadatu ko tao a
kabaya iyan, go pkhowaan yan so kadatu phoon ko tao a kabaya iyan, go

(1) Sa aya karina na bago niyan pagaloya so kipaagpdaan yan ko mga kaadn
yan na aya iniphoon yan ko Ayat na inaloy niyan a katawan yan so langon a
mapapadalm ko mga langit a go so lupa, na ayapman a inposan yanon na
katawan yan so langon taman.

94
phakabagrn yan so kabaya iyan, go phakadampanasn yan so kabaya iyan, go so
salakaw san a mga waraan a manggogonanao o kababaloy Niyan a Kadnan a go
so katatarutop o kadatu iyan, da a bawn phakarnding a mayto bo phoon ko mga
kaadn yan.
Na sa giyanan i btad yan na mataan a tagpda dn o kaadn yan sa bnabnar dn
anan, apiya pn Skaniyan na kapuroan iran siiko puro o 'Arsh.
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko Al Aqeedah Al Wasitiyyah, P. 142 a
ika V. 3 ko Majmo' Al Fatawa a tiyanto i Ibn Qasim, sii ko kiyapagusaya niyan ko
kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan, pitharo iyan: "Langon a angkai a mga
katharo a inaloy o Allah a mataan a skaniyan na sii ko puro o 'Arsh, go skaniyan
na tagpda tano, na bnabnar dn aya sii ko bnar a maana niyan, di kailangan a
kamanambian sa maana, aya mataan na pagawatnon so mga binasa a antap."
Pitharo iyan pn sii ko Al Fatawa Al Hamawiyyah P. 102-103, ika V. 5 sa angkawto
a Majmo' Al Fatawa: "Aya kapupuntosan sangkai a bityara na mataan a so Qur-
an a go Hadith na ron khakowa so tarutop a turoan a go sindaw sii ko tao a
pindirugod yan Kitab o Allah a go so mga katharo o Nabi (‫)ﷺ‬, go aya hadap yan
na so kapagunoti niyan ko bnar, go tiyalikhodan yan so kapakasilaya ko katharo
phoon ko paka-aantapanon, go so kaphagongkira ko mga Ngaran o Allah na go
so mga tanda iyan.
Na oba tangkapn o tao a so sabaad san na gii makashosoranga, lagid o gii
katharoa o pd sa: So mapapadalm ko Qur-an a go so Hadith a mataan a so Allah
na sii ko puro o 'Arsh na masosorang yan so katharo o Allah a:
.]٤ :‫ﱡ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢﭐﱠ [احلديد‬

Maana a "Skaniyan na tagpda iyo apya anda kano matago", go so katharo o Nabi
(‫ )ﷺ‬a: "Igira a ithindg o isa rkano so sambayang na mataan a so Allah na sii sa
tampar sa unaan yan", go so salakaw san, ka mataan a giyanan na karibatan,
sabap sa so Allah na bnabnar dn a tagpda tano, go bnabnar dn a shisii Skaniyan
ko puro o 'Arsh, lagid o kiya-aloyawn palaya o Allah sii ko katharo iyan:
‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖ ﱗ‬
.]٤ :‫ﱢ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱠ[احلديد‬
‫ﱣ‬ ‫ﱜﱞﱟﱠﱡ‬
‫ﱘ ﱙﱚﱛ ﱝ‬

Maana: "Skaniyan (Allah) so miyadn ko mga langit a go so lupa sii ko n'm gawii
uriyan yan na miphapuro ko 'Arsh, katawan yan so nganin a pshold ko lupa a go
so nganin a phliyo ron go so nganin a pthuron a phoon ko langit go so nganin a

95
pphamanikon, go tagpda kano niyan apiya anda kano matatago, go so Allah na
pkhailay niyan so nganin a gii niyo nggalbk." [Al Hadeed: 4].
Piyanothol yan a Skaniyan na sii ko puro o 'Arsh a go Skaniyan na pd tano apya
anda tano matago, lagid o pitharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a: "So Allah na sii ko puro o 'Arsh,
na katawan yan so nganin a pshowaan yo."
Go knala ngka a mataan a so kipmaanaan ko kipaagpdaan o Allah ko kaadn yan
ko marayag na go bnabnar a maana niyan a dumadait ko Allah na knaba niyan
masusurang so kiyatanto o kapuro o Allah go so kiyaphapuro iyan ko 'Arsh,
sabap sangkai a tlo btad:
Paganay ron: Mataan a so Allah na tinimo iyan palaya a dowa anan sii sa ginawa
niyan sangkai Qur-an a marayag a Kitab a mawatanon so kapakashuransurang,
na sadn sa inaloy o Allah sangkai a Qur-an na dadn a bawn maka-
shusuransurang.
Go langon a shayi sa Qur-an a pkhaantap ka a makashusuranga sii ko
kapakararayag yan rka na ndirugod angka taman sa makaliwanag rka, pitharo o
Allah:

.]٨٥ :‫ﱭ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱠ[النساء‬

‫ﱮ‬ ‫ﱡﭐ ﱫ ﱬ‬

Maana: "Bairan di phndidirugoda so Qur-an? Upama ka sii miyakapoon sa

salakaw ko Allah na mataan a katoonan iran dn sa kapakashusuransurang a
miyakadakdakl." [Al Nisa': 82].
Na odi rka makarayag na aya waliwgat rka na so ukit o mga mampunay sa Elmo
a aya giiran tharoon na: "Piyaratiyaya ami dn ka palaya phoon ko Kadnan ami",
ka langon a btad na ayawn bo matao na so miyapakaturonon.
Go knala ngka a aya ndidipirinsya na so elmo oka a go so sabot ka, ka mataan a
so Qur-an na da a bawn makashusuransurang.
Giyanan i iilatan i Shaikhol Islam sii ko katharo iyan a miyawna so kiya-aloy
niyan.
Go si Ibn Al Qayyim sii ko Kitab i Al Mosili a Mukhtasar Al Sawa'iq, P. 410, a sii ko
lapiyat o katharo iyan ko ibaratan a ikasiyaw a miya-aloy a pd sa Majaz, pitharo
iyan: "Go sabnar a piyanothol o Allah a mataan a skaniyan na tagpda o kaadn
yan sa kababaloy niyan a phapapuro ko 'Arsh, go tinimo iyan a dowa anan sii ko
kiyatharoa niyan sa:

96
‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱐ ﱑ ﱒ ﱓ ﱔ ﱕ ﱖ ﱗ‬
.]٤ :‫ﱢ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱠ[احلديد‬
‫ﱣ‬ ‫ﱜﱞﱟﱠﱡ‬
‫ﱘ ﱙﱚﱛ ﱝ‬

Maana: "Skaniyan (Allah) so miyadn ko mga langit a go so lupa sii ko n'm gawii
uriyan yan na miphapuro ko 'Arsh, katawan yan so nganin a pshold ko lupa a go
so nganin a phliyo ron go so nganin a pthuron a phoon ko langit go so nganin a
pphamanikon, go tagpda kano niyan apiya anda kano matatago, go so Allah na
pkhailay niyan so nganin a gii niyo nggalbk." [Al Hadeed: 4].
Uriyan yan na pitharo iyan (Ibn Al Qayyim): "Na piyanothol o Allah a mataan a
inadn yan so mga langit a go so lupa, go mataan a Skaniyan na miphapuro ko
'Arsh, go mataan a tagpda iyan so mga kaadn yan ka pkhailay niyan so mga
galbk iran a Skaniyan na sii ko puro o 'Arsh, agid o pitharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a: "So Allah
na sii ko puro o 'Arsh, na katawan yan so nganin a pshowaan yo." Na sabap san
na so katatago iyan sa puro na knaba mishusuranga o kipaagpdaan yan ko kaadn
yan, go so kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan na di niyan maphakada so
kababaloy niyan a sii sa puro, aya mataan na palaya dn anan bnar.")1(

Ikadowa: Mataan a so bnar a maana o kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan na

knaba niyan masusurang so kababaloy o Allah a sii sa puro, ka apiya sii ko kaadn
na khapakay a matimo iyan a dowa anan, ibarat na gii tharoon o sabaad:
"Phlalakaw kami na so olan na pdami", na dadn a basan makashusuranga, na
dadn a mapiya i pamikiran a ba aya khapikir yan na ba tumipad sa lupa so olan,
na o khapakay anan ko kaadn na mas taralbi sii ko miyangadn a makararangkom
ko langon taman, a Skaniyan na sii ko kapuroan o mga kaadn yan, sabap sa so
katantowan o kapagpda na knaba niyan sharat so kapakathimo ko satiman a
darpa.

A giyanan i iilatan i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko Al Fatawa Al Hamwiyyah

P. 103 a ika lima a Volume sii ko Majmo' Al Fatawa a tiyanto i Ibn Qasim, pitharo
iyan: "Sabap oto sa so katharo o "‫( "مع‬Tagpda) sii sa basa Arab na igira a inusar na
dadn a maana niyan inonta na so rangkom a kapagpda a knabawn paliwgat so
kapakashkhoay odi na kapakapagobay sa kawanan odi na diwang, na igira a
kiyatakhsan sa maana a salakaw a maana na aya miyanggonanao niyan na so
kapagpda a dumadait sa angkawto a maana, lagid o gii katharoa sa: "Phlalakaw
kami na pd ami so olan". Go so gii katharoa sa: "Giya angkanan a awid na pd

(1) Na giyangkai a mga Asha'irah a umamanti a mga ala i ungangn na di iran dn

aya shabotn, ka ayadn a ittgl iran na so baya a ginawa iran.

97
akn", sabap ko katitimo iyo a dowa apya pn sii sa puro a ulongka matatago, na
so Allah na pd o kaadn yan, apya pn bnabnar a Skaniyan na sii ko puro o 'Arsh."
Na bnabnar dn a pitharo iyan anan -Rahimahullah - ka mataan a sadn sa maka-
kakaip rka, a maiilay ka niyan, a sisiyapn ka niyan, a pkhakin'g yan so katharo
oka, a go pkhailay niyan so mga galbk ka, a go thatandingan ko langon a btad ka,
na bnabnar dn a tagpda aka, apyapn Skaniyan na bnabnar dn a sii ko puro o
'Arsh, sabap sa so kapagpda na knabawn misasarat so katimo siiko isaisa a
darpa.

Ikatlo: Upama ka ibtad pn sa di khapakay so katimoa ko kapagpda a go so

kipupuro sii ko kaadn, na knaba aya maana anan na di mambo khapakay sii ko
miyangadn, ka tinimo iyan anan mismo sa ginawa niyan, sabap sa mataan a so
Allah na da a bawn phakarimbang a mayto bo sii ko mga kaadn yan, lagid o
kiyatharoa niyanon:
.]٠٠ :‫ﱒ ﱔ ﱕ ﱖ ﱠ[الشورى‬
‫ﱓ‬ ‫ﱡﭐﱐ ﱑ‬

Maana: "Dadn a baniyan lagid a mayto bo go Skaniyan na Phakakin'g na go

Phakailay." [Al Shoora: 11].
A giyanan i inilatan i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko Al Aqeedah Al
Wasitiyyah, P. 143, V. 3 sii ko Majmo' Al Fatawa, pitharo iyan: "Go so nganin a
miya-aloy sa Qur-an a go Hadith a kapakararani o Allah odi na kipaagpdaan yan
ko kaadn yan na knaba niyan masusurang so kababaloy niyan a sii sa puro, ka
mataan a Skaniyan a miyasutisuti na dadn a baniyan rimbang sii ko langon a
sipat yan, mapuro a marani, marani a mapuro."

Tarutop ko miyawna:
Miyawparik so mga tao pantag ko paratiyaya sii ko kipaagpdaan o Allah ko mga
kaadn yan sa tlo bagi:
Paganay ron: Giiran tharoon a mataan a so kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn
yan na giyoto so kikakaipn yan kiran go so kararangkoma niyan kiran sa rangko a
kapagpda, go so kabababida niyan kiran go kapphanabangi niyan kiran, rakhs a
matatanto a Skaniyan na sii sa puro, a phapantaw ko kapuro-an o 'Arsh.
A giyanan so mga Salaf (mga Sahabah a go so mga Tabi'oon), a giya tindg iran
anan i bnar, lagid o kiyawsaya tano ron sa miyawna.

98
Ikadowa: Mga tao a giiran tharoon a so kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan
na aya maana niyan na mipaagpda iran sangkai a lupa, di bnar oba matatago sa
kapuroan.
A giyanan so mga andang a Jahmiyyah a aya tindg iran na so Allah na somasarkt
ko kaadn yan, go so salakaw kiran, na giya tindg iran anan na miyakaratarata a
karibatan, miyataayon so mga Salaf sa kariribat yan go so kawawadib o
kisaparnon.
Ikatlo: Mga tao a giiran tharoon a so kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan na
aya maana niyan na pdiran dn sii sa lupa, rakhs a Skaniyan na sii dn mambo sa
puro.

Miya-aloy anan i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah ko Majmo' Al Fatawa P. 229, V. 5.

A giya mga tao anan na aya pamikiran iran na ayakon a ininggolalan iran na so
marayag a maana o mga Dalil mipantag ko katatago o Allah sa Puro a go so
kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan, aya mataan na miyamokhag siran sa
katharo iran anan na miyadadag siran, ka mataan a so mga Dalil pantag ko
kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan na knaba aya maana niyan na bakiran
missmbor, ka mala anan a karibatan, na di khapakay oba aya marayag a maana
o katharo o Allah a go so Rasulollah (‫ )ﷺ‬na karibatan.)1(

IN'NGKA: Knalangka a so gii kapmaanai o mga Salaf ko kipaagpdaan o Allah ko

mga kaadn yan sa giyoto na nggolalan ko elmo iyan na knaba aya maana anan
na ba roo bo matataman sa angkawto a elmo iyan kiran, ka makanggogonanao
pn oto sa kararangkoma niyan kiran, nggolalan ko Kaphakakin'g yan, go so
Kaphakailay niyan, go so Kaphakagaga niyan, go so Kathatandingana niyan kiran,
go so salakaw san a mga maana a manggogonanao o kababaloy niyan a Tohan.
IN'NGKA A IKADOWA: Miya-aloy akn ko muna a so kababaloy o Allah a sii sa puro
na miyatanto nggolalan ko Qur-an, Hadith, Akal a thatagompiya, Tabiat a da
mabinasa, a go so Ijma'.

(1) Iphagoman tano ron a ikapat: Mga tao a aya tindg iran na da sa puro so
Allah na dapn sa lupa, da a katatagoan ko Allah, a giyanan so mga bago a
Jahmiyyah, a khipagiingaran sa masa imanto sa mga Asha'irah.
Na miyakalala a kadadagan go karibatan a tindg iran anan, ka kinowaan iran dn
a tarutop sa kipantag so mga Dalil, ka so sarag a akal iran na aya iran biyaloy a
unayan.

99
Na so pantagon ko Qur-an na miyakambarambarang a kiyanggonanaowa
niyanon.
Igira manoto na nggolalan ko lapiyat o kababaloy niyan a Mapuro odi na so
kiyaphapuro iyan ko 'Arsh, odi na so katatago iyan sa langit, lagid o katharo iyan
a: "Go Skaniyan so Mapuro a Masla", "Go Skaniyan so maka-uumbaw sii ko
kapuroan o mga oripn yan", "So Masalinggagaw na miphapuro ko 'Arsh", "Ba
kano makaliligtas ko Matatago ko langit o pakitandp kano niyan badn ko lupa?".
Igira pman na nggolalan ko lapiyat o kapphanikon sa puro o pimbawang a mga
Shayi, lagid o katharo iyan a: "Ron pphanik so mga pipiya a katharo", "Pphanikon
so mga Malaikat a go so Jibreel", "Hay Eisa na khowaan akn ska na iphuro akn
ska sii rakn".
Igira pman na nggolalan ko lapiyat o kaphmbaba odi na kapthoron o mga Shayi
phoon siirkaniyan, lagid o katharo iyan: "Tharoangka (hay Muhammad) a
inituron anan odi na inibaba anan o suti a napas (Jibreel) phoon ko Kadnan ka",
"Gii niyan thadingann so mga btad sa langit na pphakaturonn yan sa lupa".
Na so pman so pantagon ko Hadith na miyakanggonanao ron mambo ko
pimbarang a ukit yan; katharo, galbk, odi na inayonan yan a katharo, a
miyakadakdakl, lagid o katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬igira a sumusujod:
."‫"سبحان ريب األعلى‬

Maana: "Miyasutisuti so Kadnan akn a da a lawan yan a mapuro".

Go so katharo iyan:
."‫ إن رمحيت سبقت غضيب‬:‫"إن هللا ملا قضى اخللق كتب عنده فوق عرشه‬

"Mataan a so Allah na so kiyapasada niyan madn go thakdir ko kaadn na inisurat

yan sii sa tangan yan ko kapuroan o 'Arsh a mataan a so limo akn na mauuna a
diso rarangit akn".
Go so katharo iyan:
." ‫"أال أتمنوين وأان أمني من يف السماء؟‬

"Ba ako niyo di sharigi a sasarigan ako o matatago sa langit?".

Go miyatanto a miyakaisa a inipuro iyan a dowambala a lima niyan sii ko mimbar
a gawii a Jumo'ah a kakawaan yan a puro a tigyan:"Ya Allah na pakawrani
kamingka", go inipuro iyan pn a lima niyan sa langit a skaniyan na gii mangotba

111
sa Arafah ko kiyatharoa o mga Sahabah sa pshaksian ami a mataan a
minisampay ngka so ishampay ngka; na tigyan: "Ya Allah na shaksii ngka")1(.

Go mataan a pitharo iyan ko babay a oripn: "Anda so Allah?", na tigyan: Sii sa

langit, na inayonan o Nabi (‫ )ﷺ‬go pitharo iyan ko khi-oripnon: "Pakamaradika
angka ka skaniyan na mu'minah".
Sopman so mipantagon ko Akal na miyakanggonanao sa kawawajib a kashipata
o Allah ko langun a tarutop a mapiya a sipat a go sa kasoti niyan ko langon a
kurang a sipat, na so kapuro na sipat a kapakatatarutop, na so kababa na kurang
a sipat, na miyawajib a matanto ko Allah so sipat a kapuro, go so kasoti niyan ko
suranga oto.
Sopman so mipantagon ko Tabiat a thatagompiya na miyakanggonanao mambo
sa kapuro o Allah sa kinanglan dn a kiyanggonanaowa niyanon, ka dadn a
pphamangni odi na pkhalk a miyagapas ko Kadnan yan inonta na magdam yan
sa puso iyan a kaaantap yan sa puro, a diwn dn maapas phakasilay sa mayto bo.
Na ishaingka so gii shasambayang, giiran tharoon ko kasusujod iran a: "Subhana
rabbiyal a'la" maana: "Miyasutisuti so Kadnan akn a da a unaan yan a mapuro",
anda maantap a puso iran sa oras oto a kasusujod iran?)2(

Sopman so mipantagon ko Ijma' na sabnar a miya ijma' so mga Sahabah (ra) a

go so mga Tabi'oon a go so mga Imam sa mataan a so Allah na sii ko kapuroan o
mga langit, phapapuro ko 'Arsh, go so katharo iran na lumalangkap a karayag
yan pantag san.

(1) Dalil aya sa sii sa puro so Allah ka inipuro o Nabi (‫ )ﷺ‬a lima niyan sa tig yan a
ya Allah na shaksii ngka.

Go Dalil aya sa minisampay langon o Nabi (‫ )ﷺ‬so langon a inisugoon o Allah a

ishampay niyan ko Ummat yan, mala a Dalil sa kabobokhag o sabaad ko mga
Asha'irah a aya kabasa iran na da langon misampay o Nabi (‫ )ﷺ‬so Agama ka =
= miya-busy, na giyanan na piyagayonayonan o mga ala a Ulama a sa tao a
thindgan yan anan na sabnar a miyakafir.

(2) Skano na sistingi niyo sa ginawa niyo, amaya ka sumusujod kano a

pphanongganowin yo so Allah na gdama niyo a puso iyo o anda aantap! Aniyo
matanto so bnar.

111
Pitharo i Awza'ee: "Skami a go so mga Tabi'oon na madakl kami a tanto (sa masa
oto), na ayami gii tharoon (a pagaayonayonan ami) na mataan a so Allah a
mapuro na sii ko kapuroan o 'Arsh yan, go paparatiyayaan ami so langon a miya
aloy sa Hadith a sipat o Allah".
Go miyakadakdakl pn ko mga Ulama a miyakapanothol ko kiya-ijma iran pantag
san, a imposible dn oba iran oto di pamagayoni, a go kiya-ayonan pn anan
angkai a mga ssla a Dalil, a ayabo a shopakon na so di tharima sa bnar, a
tiyutopan a puso iyan, a go binanasa o mga Shaitan so tabiat yan a mapiya,
pakawatann tano o Allah ko lagid anan.)1(

Na so kababaloy o Allah a mapuro odi na so katatampar yan sa puro sa giya dn a

ginawa niyan a go so mga sipat yan na pd ko miyamakarayarayag i Dalil, ago
pinaka matatanto sii ko kapakamomoayan.
IN'NGKA A IKATLO: Knalangka sslaan a phmbatiya a gowani na adn a
miyakapoon rakn a surat ko sabaad ko mga morit, a mapapadalmon so
miyatharo akn ko sabaad ko mga kiyapagosaya ko kipagpdaan o Allah ko mga
kaadn yan, miya-aloy aknon a:
Mataan a aya 'Aqeedah tano na: Matamataan a so Allah na mipaagpda iyan so
kaadn yan sa bnabnar dn a kapagpda a dumadat rkaniyan, a makanggogonanao
sa kararangkoma niyan ko langon a Shayi, nggolalan ko elmo iyan go so
kaphakagaga niyan, go so kaphakakin'g yan go so kaphaka ilay niyan, go so
kadatu iyan go so kathatandingan yan, go mataan a Skaniyan na miyasutisuti
phoon ko oba niyan mishmbor sa darpa so mga kaadn yan, odi ba sumasarkt ko
mga darpa iran, ka aya mataan na Skaniyan so Mapuro ko kababaloy niyan a
Tohan go Mapuro sii ko mga sipat yan, go so kapuro iyan na pd ko mga
mauunay ron a sipat yan a diwn khaawat, go mataan a Skaniyan na phapapuro
ko 'Arsh yan sii ko ukit a dumadaiton ko Kabsaran yan, go mataan a giyoto na
knaba mishusuranga o kipaagpdaan yan ko mga kaadn yan, sabap sa Skaniyan
na: "Dadn a rimbang yan a mayto bo go Skaniyan na Phakan'g a Phakailay."
Aya pipikirn ko sa sipat yan oto a mauunay ron na so katantowa sa bnabnar a pd
yan so mga kaadn yan.

(1) Ayabo a kiya-adn o tindg a so Allah na da a katatagoanon na giya

kiyapakatalingoma aya a mga Asha'irah, siyopak iran so Qur-an, na siyopak iran
so Hadith, na siyopak iran so mapiya a tabiat a go so thatagompiya a Akal, na
go siyopak iran so Ijma' sa ayabo a dalina iran na kagiya mga uungangn siran!
Aya mataan na mga binasa siran i pamikiran.

112
Go knaba akn aya pipikira na Skaniyan pd dn o mga kaadn yan sii sa lupa!
Andamanaya? A sabnar a pitharo akn mismo sa angkawto a surat a mataan a
Skaniyan na miyasutisuti oba mishmbor o mga kaadn yan odi na ba misasarkt ko
mga darpa iran, go mataan a skaniyan na mapuro, go so kapuro iyan na pd ko
mga sipat a mauunay ron a diwn khablag, go pitharo akn roo pn sa lagid dn aya i
lapiyat yan: "Go aya ilayan ami ko tao a aya tangkap yan na mataan a so Allah na
matatago ko langon a darpa na KAFIR, odi na dadag o giyoto dn i paratiyaya
niyan, go bukhag o tumpokn yan oto ko mga Salaf."
Go didn khapakay ko tao a adn a akal yan a katawan yan so Allah go gii niyan
shlaslaan sa titho a kashlasla oba niyan tharoa a mataan a so Allah na pd o mga
kaadn yan sangkai a lupa, go taman imanto go didn khapinda na ipshapar akn
anan a katharo sii ko langon a giiko kapamagusayan a mga darpa a pkhaaloy ron
anan a bityara, phangnin akn ko Allah a pakathaknaan ako niyan a go so mga
pagariko a mga Muslim nggolalan ko thatakna a katharo sa dunya sampay sa
alongan a mawri.
Go adn pn a minisurat akn sii ko uriyan oto a katharo a inipayapat sa Majallah Al
Da'wah a so pphakapoon sa Riyadh, inipayapat sii ko gawii a Isnin a ikapat sii ko
ulanulan a Muharram, ragon a ika 1404 H, nomero a ika 911, a tiyanto aknon so
nganin a tiyanto i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah Rahimahullah: A mataan a so
kipaagpdaan o Allah ko mga kaadn yan na bnabnar dn a sodn so bnar a maana
niyan, go mataan a giyoto na knaba aya manggogonanao niyan na ba Skaniyan
sasarkt odi na somsmbor ko mga kaadn, odi na ba giyoto i mapmaana niyan. Go
miya-ilay akn a kailangan a mablagon so Kalimah a "Dhatiyyah" [Sii sa angkawto
a katharo a inipayapat so mga sabap yan], go inaloy akn so mga ukit a
kapakathimponga ko kapuro o Allah go so kabbnar o kipaagpdaan yan ko mga
kaadn yan.
Go knalangka, a mataan a langon a katharo a aya maphmaana niyan na so Allah
na sii sa lupa odi na mishsmbor yan siran, odi na da Skaniyan sa puro, odi na
knaba phapantaw ko 'Arsh, odi na so salakaw san a mga katharo a diwn
dumadait, na mga katharo anan a palaya dn ribat, a wajib so kisaparnon ko
giiron tharo, apiya antonaadn a lapiyat i kapakawkit yan.)1(

Go langon a katharo a khaantap sa aya maana niyan - apiya sii bo ko sabaad ko

mga tao - na so di dumadait ko Allah na wajib a kapananggilaan, ka an di

(1) Makras sa maninay, knaba ka phamili sa mamis a lalag, ka ayadn a kadaklan

ko mga amis i lalag na mga bokhag a manosiya.

113
khaantap so Allah sa marata a antap, ugaid na so nganin a tiyanto o Allah sa
ginawa niyan sii ko Qur-an a go sii ko katharo o Sugo iyan (‫ )ﷺ‬na wajib a
matanto ron, go wajib a pakarayagn so kariribat a angkawto a di dumadait a
antap a maaantap o diwn sumasabot.

114
IKAPITO GO IKAWALO A IBARAT:So katharo o Allah:
.]٠٦ :‫ﱡﭐ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱏ ﱠ[ق‬

Maana: "Go skami i mas marani ron a di so ugat sa bakrng yan." [Qaf: 16].
Go so katharo o Allah:
.]٨٢ :‫ﱡﭐ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱠ[الواقعة‬

Maana: "Go skami i mas marani ron a di skano." [Al Waqi'ah: 85].

Aya pd a initafseer sii na ayawn marani na so mga Mala-ikat, knaba so Allah.)1(

SMBAG: So kapmaanai sa Ayat anan sa so mga Amalaikat na aya marani sa

angkawto a gii shakaratal mawt a di so mga tao a lumilibton na knaba
miyakaliyo ko marayag a maana o Ayat, shabotn anan o phndirugodon.
Giya angkawto a paganay a Ayat na so karani na mappnto sa angkawto a nganin
a manggogonanao niyan, aya pitharo iyan na: "Go skami i mas marani ron a di
so ugat sa bakrng yan, ko masa a phndawatn o dowa a makaikat (so mga galbk
yan) sii sa diwang kawanan na adn a kumakadnon (a malaikat), dadn a maptharo
iyan a katharo inonta na adn a tumatamngon a tumunggo." Na marayag a aya
maana a Ayat anan na giya angkawto a karani o dowa a Malaikat a pshorat ko
mga amal sii sa angkawto a manosiya.
Na giya pman a ikadowa oto a Ayat na mappnto ko masa a gii kashakaratal
mawt o tao, na aya pphakatalingoma man sii ko tao igira a phatay na so mga
Malaikat knaba so Allah.
Pitharo o Allah:
.]٦٠ :‫ﱡﭐﱡﱢﱣﱤﱥﱦﱧﱠ[األنعام‬

Maana: "Taman sa igira a miyawma a kapatay so isa rkano na phagimatayan o

mga sugo ami." [Al An'am: 61].

(1) Pd aya sa iphndalil o mga Asha'irah sa wajib so kata'weel, wajib so

kapakasilaya ko maana o ayat, lagid tigiran angkai a dowa a Ayat, o ayangkawn
iphmaana so marayag a maana niyan na so Allah na mas marani rka a di giya
bakrng ka? Samawto tigiran na kumakadn so Allah sa lig ka? Na sabap roo
tigiran na wajib a mapakasilay so maana o Ayat sa lagid tigiran a kiyapmaanai
ron o sabaad ko mga Salaf sa aya marani ko tao na so mga Malaikat, knaba so
Allah.

115
Aya mga sugo o Allah a phagimatay ko tao na so Malakolmawto a go so mga
tantara iyan a mga Malaikat.
Salakaw san pn na so katharo o Allah a sompat a Ayat oto:
.]٨٢ :‫ﱡﭐ ﱪ ﱫ ﱬ ﱠ[الواقعة‬

Maana: "Ugaid na di niyo khailay." [Al Waqi'ah: 85].

Na miyakarayarayag a Dalil a siran so mga Malaikat, ka makanggogonanao a giya
angkawto a marani ko gii shakaratal mawt na ndodoo sa angkawto a darpa
ugaid na di tano khailay, na ayadn a maana anan na siran so mga Malaikat,
sabap sa di khapakay oba so Allah i kumakadn roo.
Na ino niyan ptharo a: "Skami mas marani ron" maana sii niyan initumpok sa
ginawa niyan, da niyan tharo a so mga Malaikat? Go ba miyawsar so lagid anan
a lapiyat a aya paka aantapanon na so mga Malaikat?
Aya smbag na initumpok o Allah so karani o mga Malaikat a miya aloy sa mga
Ayat anan sa ginawa niyan sabap sa giya angkawto a kapakararani iran sa
angkawto a manosiya na sugoan kiran o Allah, mga sundaro niyan siran go mga
sugo iyan.
Miya usar pn so lagid anan a kapiya sii ko pd a mga Ayat a aya paka aantapanon
na so mga Malaikat, lagid o katharo o Allah:
.]٠٨ :‫ﱡﭐ ﳓ ﳔ ﳕ ﳖﱠ[القيامة‬

Maana: "Na amay ka mabatiya ami na batiya angka mambo (Hay Muhammad)".
[Al Qiyamah: 18].
Aya maana anan na giyanan so kaphmbatiyaa o Jibreel (as) ko Qur-an igira a
inituron yan ko Nabi )‫(ﷺ‬,)1( na initumpok o Allah so kabatya sa ginawa niyan,
sabap sa giya angkawto a kaphmbatiyaa o Jibreel (as) ko Qur-an sii ko Nabi (‫)ﷺ‬
na sugoanon o Allah na miyapakay a aya tharoon o Allah na "Amay ka mabatiya
ami..."
Lagid mambo o katharo o Allah:
.]٢٤ :‫ﱡﭐ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱪﱠ[هود‬

(1) Ka sii ko paganay na di makalalanat so Nabi (‫ )ﷺ‬ka kawan yan oba niyan di
katanodi, na tigo Allah a lalanat ka hay Muhammad pphakapasadangka daan
matiya so Jibreel na gokabo mambo phmbatiya.

116
Maana: "Na kagiya kadaan sa kalk so Ibrahim go miyakatalingomawn so mapiya
a balita na gii rkami makiphawala pantag ko pagtao o Lut." [Hud: 74].)1(

So Ibrahim (as) na aya iniphawala iyan na so mga Malaikat, knaba so Allah.)2(

(1) Giyaya so kiyasagad o mga Malaikat ko Ibrahim (as) a shongowan iran so Lut
ka khlidn iran so darpa o pagtao niyan a mga baradusa, na inikalk siran o
Ibrahim (as) ka dairan kana so inipaga niyan kiran, na kagiya tigo Allah a
kadaan sa kalk ka miyakikilalawn so mga Malaikat na pphamawaln kami niyan
pantag ko pagtao o Lut, giyo so kiyatharoa o Ibrahim (as) ko mga Malaikat a di
niyo mbinasaa a darpa anan ka shasan so Lut (as). Aya iniphawala o Ibrahim
(as) na so mga Malaikat, knabawn pd so Allah, na aya pitharo o Allah na
"Skami", sabap sa sugoan kiran oto o Allah.

(2) Sabap san na di khapakay oba gii tharoa o mga Asha'irah a miyata'weel
angkai a Ayat, aya mataan na diiran shabotn so ungangn o Qur-an sabap ko
kiyapakaitm a mga puso iran.

117
IKASIYAW GO IKASAPULO A IBARAT:So katharo o Allah pantag ko barko o Nuh
(as):
.]٠٤ :‫ﱡﭐ ﱻ ﱼ ﱠ[القمر‬

Maana: "Pphalalagoy (phrarga) sa pangilaylayan ami." [Al Qamar: 14].

Go so katharo iyan ko Musa (as):
.]٤٥ :‫ﱡﭐ ﱜ ﱝ ﱞ ﱠ[طه‬

Maana: "Go angka mambiat sa pangilaylayan ko." [Taha: 39].)1(

SMBAG: Aya dn a iphmaana sa mga Ayat anan so marayag a bnar a maana

niyan, ugaid na antonai marayag a maana niyan?
Ba aya ptharoa na: Aya marayag a maana niyan na so barko na sii pphalalagoy sa
mata o Allah? odi na so Musa (as) na sii sa puro a mata o Allah?
Odi na ba aya maptharo na: Mataan a aya marayag a bnar a maana niyan na so
barko na pphalalagoy na sisiyapn skaniyan o pangilaylayan o Allah? go lagid
mamabo oto so Musa (as) a ptharbiyaan sa siyap o pangilaylayan o Allah?
Na da a sangkaanon sa atay a giya angkawto a paganay na ribat, dowa a sabap
yan:
Paganay ron: Mataan a knaba giyoto i manggogonanao o katharo a
manggogonanao o katharo sa basa Arab, na so Qur-an na inituron a basa Arab,
pitharo o Allah: "Mataan a inituron ami oto a Qur-an a Arabic ka angkano
makanggdagda", go pitharo iyan: "Inituron o napas a sasarigan (Jibreel), sii ko
puso oka (hay Muhammad) ka angka mapd ko pphamaka-ktiyar, nggolalan sa
basa Arab a marayag", go dadn a sakatao bo a aya shabotn yan ko katharo a: "Si
folan na phlalakaw sa pangilaylayan akn" na sii dn phlalakaw sa sold a mata
niyan. Go so katharo a: "Si Folan na miyakaliyo sa puro a mata akn" na ba aya
maana niyan na so kiyapakaliyo niyan na sii dn phoon sa mata i aki oto. O aya

(1) Pd pn aya ko mga Ayat a iphndalil o mga Ahlul Bida' a mga Asha'irah sa
giiran katharoa sa wajib so kata'weel odi na so kapamakasilaya ko mga maana
o ayat a manonompang ko mga sipat o Allah.
Pitharo iran: O ayadn a iphmaana sa mga Ayat anan a miya aloy na so marayag
a maana niyan na samawto na sii pphalalagoy so barko o Nuh (as) sa sold a
mata o Allah? di tigiran khapakay, sabap san na wajib tigiran a mapakasilay so
maana niyan, da tigiran a mata o Allah.

118
tharoa o tao na giyanan dn i marayag a maana a angkanan a katharo na
mapshodi o mga buda, na ayapn so mga pipiya i pamikiran.
Ikadowa: Na sabap sa dadn a okit oba giyanan i marayag a maana niyan, go didn
patot ko tao a katawan yan so Allah a go gii niyan shlaslaan so Allah sa titho a
kashlasla oba giyanan i kasabota niyan sa angkanan a katharo pantag ko Allah,
sabap sa mataan a so Allah na sii ko puro o 'Arsh yan, a mabblag ko mga kaadn
yan, knaba missmbor ko nganin san a pd ko mga kaadn yan, odi na bakiran
sasarkt, miyasuti-suti san so Allah sa mapuro a kasuti.)1(

Na kagiya miyatanto a kabibinasa (a angkanan a katharo iran) nggolalan ko

lapiyat yan a go so maana niyan, na ayadn a miyatanto a marayag a maana o
Ayat na giya ikadowa oto a mataan a so barko na pphalalagoy sa ragat sa siyap
na go tandingan o Allah ka phagilayn yan ka aniyan masisiyap, go lagid dn
mambo a gii oto kambiata ko Musa (as) a sii sa tandingan na go siyap o Allah.
A giyanan i maana o katharo o sabaad ko mga Salaf: "‫ "مبرأى مين‬maana a sii sa
kaphagilaya amiron, ka mataan a so Allah na upama ka baniyan sisiyapa
nggolalan sa mata niyan na ayadn a manggogonanao oto na pkhailay niyan.

(1) Apiya sa basa Iranun na tharoon ka a phlalakaw si aki oto sa pangilaylayan

akn na ayadn a marayag a maana niyan na phlalakaw si aki oto na iilayn ka ka
sisiyapn ka, knaba aya shabota roo a marayag a maana niyan na ba sii
phlalakaw sa sold a mata ngka.
Na andamanaya i kaptharoa o mga Asha'irah sa aya marayag a maana a
angkawto a Ayat na sii pphalalagoy so Barko sa sold a mata o Allah?
Miyakarayarayag anan a kabubuda a go kada a adat ko Allah.
Sabap san tigiran na Wajib a mapakasilay so maana o Ayat, ka skami tigiran i
mawngangn! Upama na mawngangn siran a diso Allah?
Dadn a basan Ta'weel ka ayadn a iphmaana tano ron na so marayag a maana
niyan, maana a pphalalagoy so barko sa pangilaylayan o Allah, siyap na go
tandingan o Allah.
Na giya angkai a mga Asha'irah na ayadn a siyanan iran na so mga Yahudi sii ko
kapphaminasaa iran ko mga katharo o Allah, na doandoan yan so tao a
minisowasowa kiran.

119
Na so manggogonanao o korek a maana na pdiyan dn, sa lagid dn o karayag oto
ko kapakanggogonanao ron o lapiyat o katharo, nggolalan ko Mutabaqah,
Tadhammon go Iltizam)1(.)2(

(1) Miyawna so usayan tano ko maana a Mutabaqah go Tadhammon a go

Iltizam.

(2) Giyaya so miya-aloy i Mahdi gowani a inidalil yan sa kawawajib o kata'weel,

na kataya a miyapnag yo so marayag a usayan sa kabibinasa o mga katharo
iran.

111
IKASAPULO A GO ISA A IBARAT: So katharo o Allah sa Hadith Qudsie:
‫ ويده اليت‬،‫ وبصره الذي يبصر به‬،‫ فإذا أحببته كنت مسعه الذي يسمع به‬،‫"وما يزال عبدي يتقرب إىل ابلنوافل حىت أحبه‬
."‫ ولئن استعاذين ألعيذنه‬،‫ ولئن سألين ألعطينه‬،‫ ورجله اليت ميشي هبا‬،‫يبطش هبا‬

Maana: "Go didn mapipinda a gii rakn kaphapakarani o uripn akn nggolalan ko
mga Nawafil (mga sunat) taman sa kababayaan Akn, na amay ka kababayaan
Akn na mabaloy Ako a pamamakin'gan yan a ipphamamakin'g yan, go
pangilaylayan yan a aya niyan pkhi-ilay, go lima niyan a gii niyan nggolimaan, go
ae niyan a iphlalakaw niyan, go mataan a o pamangni Rakn na sabnar a mbgan
Akn dn, go o lindong Rakn na phakalindongn Akn dn.")1(

SMBAG: Giya angkanan a Hadith na Saheeh, miyapanothol i Bukhari ko pintoan

a kapangalimbabaan; bilangan a ika tlo pulo a go walo ko Kitab Al Riqaq.
Na so mga Salaf; Ahlu Sunnah wal Jama'ah na ayadn a pithindg iran na so
marayag a maana a Hadith anan, go piyakawndas iran dn ko bnar a maana
niyan, ugaid na antonaa bs i marayag a maana a Hadith anan?)2(

Na ino ba maptharo a aya marayag a bnar a maana a angkanan a Hadith na

mataan a so Allah na phmbaloy a pamamakin'gan o pkhababayaan yan a uripn
yan go pangilaylayan yan go lima niyan go ae niyan?
Odi na aya maptharo na aya marayag a bnar a maana niyan na mataan a so
Allah na thawfiqan yan so oripn a pkhababayaan yan sii ko pamamakin'gan yan,
go pangilaylayan yan, go lima niyan a go ae niyan, sa aya maana na so
kapphakasabot go kapphakailay niyan go so mga galbk yan na para ko Allah go
pantag ko Allah go soasoat ko Allah?
Na dadn a sangkaanon a atay a giya paganay oto na knaba giyanan i marayag a
maana o katharo, aya mataan na knaba niyan manggogonanao, marayag anan

(1) Pd pn aya a iphndalil o mga Asha'irah sa kailangan kon so kata'weel odi na

kapakasilaya ko maana o mga Ayat a go mga Hadith, ka odi ngka a tigiran
pamakasilaya na ti upama na kababayaan ka o Allah na Skaniyan dn i phmbaloy
a lima na go ae ngka?.
(2) So mga Asha'irah na pd a kadarowakaan iran sa kaphlimpanga iran ko mga
tao na so giiran katharoa sa aya bo a kapmaana tano na literal, na kabokhagan
anan, ka aya literal na "‫"لغوي‬
ّ na skitano na aya kapmaana tano na "‫ "حقيقي‬maana
a so bnar a undas o bityara.

111
ko tao a phndirugodn yan a angkanan a Hadith, ka adn a mapapadalm sa Hadith
anan a dowa a makanggogonanao sa knaba giyanan i maana niyan:
Paganay ron: Pitharo o Allah a: "Go didn mapipinda a gii rakn kaphapakarani o
uripn akn nggolalan ko mga Nawafil (mga sunat) taman sa kababayaan Akn", go
pitharo iyan: "Mataan a o pamangni Rakn na sabnar a mbgan Akn dn, go o
lindong Rakn na phakalindongn Akn dn."
Na miyatanto sa Hadith anan so oripn go khi-oripn, pphamakarani go
pphamakaraniyan, go pkhababaya go pkhababayaan, go pphamangni go
pphamangniyan, go phmbgay go phmbgan, go phlindong go phlindongan, na
samawto na giya angkanan a lapiyat a Hadith na makanggogonanao sa dowa a
mbida sa tarutop, umani isa kiran na salakaw ko isa, na makanggogonanao anan
sa di khapakay oba mbaloy so isa kiran a matag sipat o isa odi na matag yan
anggawta.)1(

Ikadowa: Mataan a so pamakin'gan o oripn a pkhababayaan o Allah a go so

pangilaylayan yan go so lima niyan go so ae niyan na langon anan sipat odi na
mga anggawta o kaadn, miyambago a kiya-adnawn o Allah, na so adn a akal yan
na didn khapakay oba niyan mapikir a so Allah a miyangadn a dadn baniyan
unaan a Shayi na ba phmbaloy a anggawta a pamamaki'gan odi na pangilaylayan
odi na lima odi na ae o kaadn yan, aya mataan na tano anan a pakasisingay a
maana a ikakagowad o ginawa, go ikhangingiri o dila a kaphmbalsawn apiya
matag upama odi na ibaratan, na andamanaya i kaptharo-awn sa giyanan i
marayag a maana o Hadith a Qudsie? Odi na ba miyakasilay so kapmaanai ron?
Miyasuti-suti ka hay Tohan ami a bagian ka so langowan a bantogan, di ami
khabilang so mga bantogan ka, lagid o kiyabantogangka sa ginawa ngka.)2(

(1) Na andamanaya i kaptharoa o tao sa aya marayag a maana o Hadith na aya

lima o oripn na so Allah? Ayabo a ptharo san na so sa a lalag yan.
(2) Iphagoman aknon: So Hadith na pthafseern yan a ginawa niyan, lagid dn oto
o Qur-an a pthafseern yan a ginawa niyan, madakl a Ayat sa Qur-an a siingka
pkhasaboti so maana niyan ko sumpat yan odi na sii ko pd a Ayat, na lagid dn
mambo anan so Hadith.
Na ibtad tapn sa bnar a miyata'weel so Hadith ka aya inipmaana ron na knaba
so marayag a maana niyan, ka aya maana niyan na kababayaan o Allah so uripn
yan na thawfiqan yan ko langon a Amal yan, na adn Dalil anan ka so kaposan o=

112
Na kagiya miyakarayag a kabibinasa a paganay oto a katharo na miyawajib a aya
maana niyan na angkawto a ikadowa, a skaniyan so mataan a so Allah na
pthawfiqan yan so oripn yan igira a kiyababayaan yan sii ko pamakin'gan yan go
sii ko pangilaylayan yan go sii ko mga galbk yan, sa phmbaloy oto a palaya
tulabos a para ko Allah, a giyanan i da a lawan yan a Tawfeeq, a giyanan i
initafseer san o mga Salaf, a giyanan dn i makasosogat ko marayag a maana o
Hadith, a maka-aayon ko bnar a maana niyan, a wajib a ayawn dn mipmaana
sabap ko lapiyat yan, a dadn a bawn mapapadalm a Ta'weel, go dadn a bawn
mapapadalm a kapamakasilay sa maana phoon ko bnar a maana niyan,
Walhamdulillah.

= Hadith, pitharo iyan: "Mataan a o pamangni Rakn na sabnar a mbgan Akn dn,
go o lindong Rakn na phakalindongn Akn dn."
Na marayag anan a kababayaan ka o Allah na sadn sa kabaya aka na plbodn yan
rka, na katan so Dalil yan a sumpat yan mismo.
Na miyawna so kiyapagusaya tano sa so Ta'weel na khapakay igira a miyaka-
moayan so dowa a Sharat:
1. Kailangan na diwn dn khapakay a ipmaana so marayag a maana niyan.
2. Go kailangan a so iphmaana ron na adn a Dalil yan.
Na so mga Asha'irah na langon a pphana'weeln iran, langon a Dalil a
pphanambian iran sa maana na diwn makamomoayan a dowa anan a Sharat.
Na ayapn ari ka katan a miyakarayag a aya marayag a maana o Hadith na
giyadn a tindg tano anan, sa Mustaheel oba aya mabaloy a marayag a maana
niyan na so binasa a maana ka mawatan ko lapiyat o katharo.

113
IKASAPULO A GO DOWA A IBARAT: So katharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a pitharo o Allah:
."‫ ومن أاتين ميشى أتيته هرولة‬،‫ ومن تقرب مين ذراعا تقربت منه ابعا‬،‫"من تقرب مين شربا تقربت منه ذراعا‬

Maana: "Sa mamakarani rakn sa sarangaw na phakarani ako ron sa isa ka

barokan, go sa mamakarani rakn sa isa ka barokan na phakarani ako ron sa
sarpa, go sa sa sumong rakn a kalalakaw na shongowan akn a kapalalagoy.")1(

SMBAG: Giya Hadith anan na Saheeh, miyapanothol i Muslim sii ko Kitab Al

Dhikr Wal Du'a, Hadith a miyakathitayan ki Abu Dhar (ra), go adn a miphlagid
yan a Hadith a miyakathitayan ki Abu Hurairah (ra), go miyapanothol pn i
Bukhari a Hadith oto i Abu Hurairah sii ko Kitab Al Tawheed, pintoan a ikasapulo
a go lima.
Giya Hadith anan na lagid dn o pd a mga Hadith a makanggogonanao sa adn a
mga sipat o Allah a kanggalbk a mbabayabayaan yan, go mataan a so Allah na
phnggalbkn yan so nganin a kabaya iyan, lagid o kiyatanto niyan sa Qur-an a go
Hadith.
Lagid o katharo o Allah:
.]٠٨٦ :‫ﲼ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ ﳂ ﱠ[البقرة‬
‫ﲽ‬ ‫ﱡﭐ ﲷ ﲸ ﲹ ﲺ ﲻ‬

Maana: "Go igira a iniisha ka rakn o mga uripn akn na tharoangka a Marani ako a
tharimaan akn so pangni o pphamangni igira a miyamangni rakn." [Al Baqarah:
186].
Go so katharo iyan:
.]٥٥ :‫ﱡﭐ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐﱠ[الفجر‬

Maana: "Go phakawma so Kadnan ka a go so mga Malaikat a shasa-asaap siran."

[Al Fajr: 22].
Go so katharo iyan:
.]٠٢٨ :‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱋ ﱌ ﱍ ﱎ ﱠ[األنعام‬

(1) Pd pn aya sa pkhowaan o mga Asha'irah a limpangan iran, upama a tigiran

na phakapalalagowin ka so Allah? Ishonggiring ka tigiran ko tao? Na di anan
tigiran khapakay, na dalil anan tigiran sa Wajib a kapanambian so maana o
Hadith.

114
Maana: "Ba adn a nanayawn iran inonta na so kapakawma kiran o mga Malaikat
odi na makawma so Kadnan ka odi na makawma so sabaad ko mga tanda o
Kadnan ka." [Al An'am: 158].
Go so katharo o iyan:
.]٢ :‫ﱡﭐ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼ ﱠ[طه‬

Maana: "So Masalinggagaw (Allah) na miphantao ko kapuroan o 'Arsh." [Taha:

5].
Go so katharo o Nabi (‫)ﷺ‬:
.‫ينزل ربنا إىل السماء الدنيا حني يبقى ثلث الليل اآلخر‬

Maana: "Phmbaba so Kadnan tano sii ko pagampaganay a langit igira a ayabo a

malalamba ko gagawii na so ikatlo bagi."
Go so katharo iyan (‫)ﷺ‬:
.‫ إال أخذها الرمحن بيمينه‬،‫ وال يقبل هللا إال الطيب‬،‫ما تصدق أحد بصدقة من طيب‬

Maana: "Dadn a kashadka o tao sa sadka a phoon sa Halal - da a tharimaan o

Allah inonta na suti - inonta na tarimaan o Masalinggagaw (Allah) nggolalan sa
kawanan yan."
Go so salakaw san a mga Ayat a go mga Hadith a makanggogonanao sa so Allah
na adn a mga galbk yan a mbabayabayaan yan.
Na giya katharo anan o Allah sa Hadith Qudsie a: "Phakarani ako ron, go
shongowan akn a kapalalagoy"; na pd sa angkanan a ndalagid anan.
Na so mga Salaf; Ahlu Sunnah wal Jama'ah na pphakawndasn iran a mga dalil
aya sii ko marayag a maana niyan, go so bnar a maana niyan a dumadait ko
Allah, sa di iprupa na go di iphangibarat.
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko kiyawsaya niyan ko Hadith a
kaphmbaba o Allah sii ko paganay a langit; P. 466, V. 5 sii ko Majmoo' Al Fatawa:
"Na so pman so kapphakarani o Allah ko sabaad ko mga uripn yan na tatanton
anan o mga tao a paparatiyayaan iran a matatanto ko Allah so sipat a
kanggalbka ko mga galbk a mbabayabayaan yan, go so kaphakawma niyan sa
alongan a mawri, go so kaphmbaba iyan, go so kaphapapuro iyan ko 'Arsh. A
giyanan i tindg o mga Imam a mga Salaf, go mga kilala a Imam o mga Muslim, go
so mga Ahlul Hadith, go so kiyapanothola san phoon kiran na lumalangkap."

115
Na antonai sabap a di khapakay a tharoon a pphakarani Skaniyan ko uripn yan sii
ko ukit a kabaya iyan a Skaniyan na shisii ko puro o 'Arsh yan? Go antonai sabap
a di khapakay a tharoon a pphakawma Skaniyan a didn iprupa na go di
iphangibarat?
Giyanan na pd ko katatarutop yan, sa kababaloy niyan a phnggalbkn Yan so
nganin a kabaya iyan, sii ko ukit a dumadair Rkaniyan.)1(

Go ayapn a initafseer o sabaad ko mga Ulama sii sa angkanan a katharo o Allah

sa Hadith Qudsie a: "phakawma ako ron a palalagoy" na aya maana niyan na so
kagaad a kaptharimaa o Allah go kapshangora niyan ko uripn yan a giiron
phapakarani, a sumasangoron sa nggolalan sa puso iyan go mga nggawta iyan,
go mataan a aso kambalasi o Allah ko galbk o gii magamal na mas tarutop a diso
galbk o miyagamal.
Sa aya dalil o mitharo san na kagiya pitharo o Allah a: "Sa makawma rakn a
lalakaw" na katawan tano a so pphamakarani ko Allah a pphlobaan yan a
katoona niyan ko Allah na knaba kalalakaw bo, ka igira na kalalakaw lagid o
kasong sa Masjid go kapag Hajj, go Jihad, igira pman na karuko' go kasujod, go
sabnar a miyatanto a pitharo o Nabi (‫ )ﷺ‬a aya masa a pinaka marani ron so tao
sii ko Allah na igira a sumusujod, go igira na khapakay pn a aya okit a
kapphakarani o tao ko Allah na skaniyan na miiga sa takilidan yan, lagid o
kiyatharoa ron o Allah:

.]٠٥٠ :‫ﱡﭐ ﲅ ﲆ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋﱠ[آل عمران‬

Maana: "Siranoto a giiran thadnradman so Allah a khititindg siran gi khi-uuntod

go sii ko kaiiga iran." [Ali Emran: 191].
Go pitharo o Nabi (‫ )ﷺ‬ki Emran bin Husayn (ra): "Shambayang ka a tumitindg ka,
na odingka khagaga na uuntod ka, na odingka khagaga na iiga ka."
Pitharo iyan: Na amay ka lagid anan, na aya maana a Hadith oto na so
kaphmbalasi o Allah ko uripn sii ko mga amal yan, go mataan a sa thinithowan
sii ko kaphagantap yan ko Allah na apiya pn malombat na mbalasan o Allah sa
mas tarutop a diso amal yan.

(1) Knaba lagid o galbk go goagoay o mga kaadn yan, na kagiya giya angkai a
mga Asha'irah na gophoon adn a miya-aloy a sipat o Allah na ayadn a
pphalalagoy sa pamikiran iran na lagid iran a manosiya, pkhalipatan iran a so
Allah na da a lagid yan go da a rimbang yan.

116
Na giyanan i marayag a maana a angkanan a Hadith sabap ko kapaka-uukit go
kilalapiyat yan.
Na upama ka giyanan i marayag a maana o hadith sabap ko Karina a kaaagamai
na so kitafseernon sa hadith anan na knaba miyakasilay ko titho a maana niyan,
go knaba Ta'weel sa lagid o kapphana'weel o mga Mu'attilah (Asha'irah), na di
khapakay oba iran kowaa a Dalil sa kasosopaka iran ko Ahlu Sunnah,
walhamdulillah.
Go giya miya aloy anan a katharo o khikatharoon na adn a kakokorek yan, ugaid
na so miyawna a katharo [a miya aloy a tindg o mga Salaf] na aya mabagr go
sumadait ko tindg o mga Salaf.
Na aya smbag o kiyabaloya a karina sa so kapphakarani ko Allah go giiron
kambabanoga na knaba kalalakaw bo na giya Hadith anan na matag ibaratan,
knabawn tatamana so maana o bityara, na aya maana oto na: "Sa sumong rakn
a phlalakaw sii ko simba niyan rakn a kailangan sa lalakaw ka giyoto i ukit a
kinggolalan yan lagid o kasong sa Masjid sa para sa kashambayang, odi na
sompat yan dn lagid o kathawap go kasha'ee sa Hajj..," Wallahu A'lam.)1(

(1)Aya puntos yan na ayta tindg tano a Ahlu Sunnah na sii sa angkanan a Hadith
na giyanan dn i maana niyan ugaid na di tano katawan i rupaan yan go di tano
iphangibarat, lagid dn o pd a mga Sipat o Allah, na di maptharo o mga Asha'irah
a kailangan a Ta'weeln so ndalagid anan.
Go khapakay pn a aya ipmaana ron na matag anan ilat sa kagaan a
kaphmbalasi o Allah ko amal o manosiya go kagaan a kaptharimaa niyanon go
katatarutop o balas a imbalasiyanon, na knaba anan Ta'weel ka giyanan i bnar
a marayag a maana o Hadith sabap ko mga Karina.

117
IKASAPULO A GO TLO A IBARAT So katharo o Allah:
.]٢٠ :‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱠ[يس‬

Maana: "Ba iran di khailay a ini-ad ami siran sa mga binatang a galbk o mga lima
ami?" [Yaseen: 71].)1(

SAMBAG: Na ptharoon kiran: Antonaabs i marayag a maana a Ayat anan ka an

matharo a miyapakasilay ron?)2(

Ba aya maptharo na mataan a aya marayag a maana niyan na pinggolima niyan

so kiya-adna ko mga Binatang sa lagid o kiya-adna niyan ko Adam (as)?
Atawaa ka aya maptharo na mataan a aya marayag a maana niyan na so Allah
na inadn yan so mga binatang sa lagid o kiya-adna niyan ko kadandan o mga
kaadn sa knaba niyan pinggolima, ugaid na pitharo iyan a "galbk o lima niyan" sa
aya paka-aantapan roo na galbk yan mismo, a giyanan na katawan anan a Uslob
sii sa basa Arab a giyoto i basa o Qur-an.
Giya katharo oto a paganay na knaba giyanan i marayag a maana o Ayat, sa
dowa a sabap yan:

(1) Giyangkai a Ayat na pd pn a iphlimpang o mga Asha'irah ko mga pagtao

pantag ko sipat o Allah a lima.
Katawan tano a inidan o Allah so Adam (as) nggolalan sa dowambala a lima
niyan.
Sabap san na paparatiyayaan tano a adn a dowambala a lima o ALlah, ugaid na
di tano katawan i rupaan yan, go sa tao a irupa niyan so lima o Allah na Kafir.
Na so mga Asha'irah na aya tindg iran na da a lima o Allah, ayakon a maana a
lima oto a miya-aloy sa Ayat na bagr.
Na pd tigiran a Dalil na pitharo o Allah a "Ba iran di khailay a ini-ad ami siran sa
mga binatang a galbk o mga lima ami?"
Samawto tigiran na apiya so mga binatang na lima a ini-adnon o Allah? Di
tigiran khapakay, sabap san na wajib a mapakasilay so maana a Ayat anan sa
aya maana o lalag na aya iniadnon o Allah na nggolalan ko bagr yan, na dalil
anan tigiran sa Wajib a mapphakasilay so maana o mga Ayat.
(2) Dairan pman sabuta so marayag a maana o Ayat.

118
Paganay ron: So lapiyat o katharo na di niyan anan manggogonanao sii ko basa
Arab a aya basa o Qur-an, bangka di khailay so katharo o Allah:

.]٤١ :‫ﱡﭐ ﳌ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﱠ[الشورى‬

Maana: "Go so nganin a pkhisugat rkano a tiyoba na sabap ko miyanggalbk o

mga lima niyo." [Al Shoora: 30].
Go so katharo iyan:
.]٤٠ :‫ﱡﭐ ﳍ ﳎ ﳏ ﳐ ﳑ ﳒ ﳓ ﳔ ﳕ ﱠ[الروم‬

Maana: "Miyapayag so kabinasaan ko lupa a go so kaludan sabap ko

miyanggalbk o mga lima o mga tao." [Al Room: 41].
Go so katharo iyan:
]٠٨٥ :‫ﱡﭐ ﱙ ﱚ ﱛ ﱜ ﱠ[آل عمران‬

Maana: "Sabap anan ko miyanggalbk o mga lima niyo." [Ali Emran: 182].
Na aya paka-aantapan san na so miyanggalbk mismo o manosiya, sa apiya pn
miyanggalbk yan oto sa da nggolalan sa lima niyan.)1(

Knaba lagid o igira a aya pitharo iyan na: "Pinggalbk akn nggolalan sa lima akn."
Lagid o katharo o Allah:
.]٢٥ :‫ﱡﭐ ﱗ ﱘ ﱙ ﱚ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱠ[البقرة‬

Maana: "Na doandoan yan dn so siranoto a pshorat siran sa kitab nggolalan sa

mga lima iran uriyan yan na giiran tharoon a giyaya na phoon ko Allah." [Al
Baqarah: 79].
Ka marayag anan a ayadn amaana niyan na so mga lima i kiyanggolalanan o
galbk.
Ikadowa: Upama ka mataan a aya paka-aantapan roo na mataan a so Allah na
pinggolima niyan dn so kiya-adna niyan ko mga binatang na aya khabaloy a
lapiyat o Ayat na:
.‫خلقنا هلم أبيدينا أنعاما‬

Maana: "Ini-adn ami siran sa mga binatang nggolalan ko mga lima ami."

(1) Ibarat: Miyamokhag so manosiya, na dusa oto a ishiksaon, bawto galbk o

lima niyan? mishina, bawto galbk a lima niyan?

119
Sa lagid o katharo iyan pantag ko Adam (as):
.]٢٢ :‫ﱡﭐ ﲭ ﲮ ﲯ ﲰ ﲱ ﲲ ﲳﱠ[ص‬

Maana: "(Hay Iblis) antonai miyakarn rka sa kasujod ka ko inadn akn nggolalan
sa dowambala a lima akn?" [Sad: 75].
Saba sa so Qur-an na inituron a rayagan, knaba kandalungan, pitharo o Allah:
.]٨٥ :‫ﱡﭐﱟﱠﱡﱢﱣﱤﱠ[النحل‬

Maana: "Go inituron ami rka so Kitab a rayagan ko langon taman." [Al Nahl:
89].)1(

Na kagiya miyakarayag a kabibinasa a angkawto a paganay a katharo na

miyawadib a aya makorek na so ikadowa a katharo, sa aya maana o lalag na
mataan a aya marayag a maana o lapiyat o katharo o Allah na inadn yan so mga
binatang sa lagid dn o kiya-adna niyan ko salakaw ron, go knaba niyan
pinggolima, ugaid na so kinitumpokn yan ko galbk sii sa lima niyan na ukit oto o
katharo sa basa Arab, sa knaba lagid igira a aya kinitumpokiyanon na inusaran sa
) ‫ (ب‬na in'ngka angka angkanan a mbidaan yan, ka mataan a so kapkhain'ngkaa
ko mbidabidaan o makaphlagilagid na pd ko mga pipiya a elmo, a khasabapan sa
kapkhalikasawi ko madakl a di makaririnayag.)2(

(1) Na miyaklaro san a so katharo o Allah pantag ko mga binatang na mbida a

go so katharo iyan pantag ko Adam (as).
So katharo iyan pantag ko mga binatang na lagid a katharo iyan oto pantag ko
mga galbk o mga tao a inusay tano.
Maana a inidn yan so mga binatang sa lagid dn o kiya-adna niyan ko langon
taman, na pitharo iyan a galbk o lima niyan ka kagiya a galbk o ginawa niyan.
Na so katharo iyan pantag ko Adam na marayag a tanto a ayadn a ini-
adniyanon na nggolalan sa dowambala a lima niyan.
(2) Aya diron salakaw na upama ka aya maana o Ayat na aya ini-adn o Allah ko
Adam na nggolalan sa bagr yan knaba niyan pinggolima na antonai kibibida
iyan ko langowan a kaadn? Badi marayag a langon a kaadn na inadn yan
nggolalan sa bagr yan? Na ino oto ka sako tharoon yan ko Iblis a hay Iblis na
inoka da Sujod ko Adam a aya ini-adn aknon na giyadn a lima akn na ino oto =
= da tharoa o Iblis a sakn mambo man na giya lima ngka i ini adn ka rakn ka
inadn akongka nggolalan ko bagr ka na antonai mbidaan ami?

121
IKASAPULO A GO PAT A IBARAT: So katharo o Allah:

.]٠١ :‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱇ ﱈ ﱉ ﱊ ﱠ[الفتح‬

Maana: "Mataan a so siranoto a mimumubaya'ah rka na aya mataan na aya

kiyamubaya'an iran na so Allah; so lima o Allah na sii ko puro o lima iran." [Al
Fath: 10].
SMBAG: Giyangkai a Ayat na dowa a mapapadalmon a katharo:~
Paganay ron na giya tigyan oto a: "Mataan a so siranoto a mimumubaya'ah rka
na aya mataan na aya kiyamubaya'an iran na so Allah."
Na sabnar a so mga Salaf (mga Sahabah go mga Tabi'oon) na ayadn a
piyaratiyaya iran na so marayag a maana niyan, marayag anan a mataan a so
mga Sahabah (ra) na ayadn a pimubaya'an iran na so Rasulollah (‫)ﷺ‬, lagid o
kiyatharoawn pn o Allah:

.]٠٨ :‫ﱡﭐﱿﲀﲁﲂﲃﲄﲅﲆﲇﱠ[الفتح‬

Maana: "Sabnar a miyasoat so Allah ko mga Mu'min gowani a pmubaya'a siran

rka sii ko atag o kayo." [Al Fath: 18].
Na di dn khapakay oba aya kasabota o tao ko katharo o Allah a: "Mataan a so
siranoto a mimumubaya'ah rka na aya mataan na aya kiyamubaya'an iran na so
Allah" na sodn sodn so Allah i pimubaya'an iran (sa angkawto a atag a kayo), go
didn khapakay oba tharoa o tao a giyanan i marayag a maana niyan, sabap ko
kasusuranga niyan ko poonan o Ayat a go so bnar a miyawlawla, go so di niyan
kakhaparo ko Allah.
Aya mataan na ino biyaloy o Allah so mubaya'ah ko Nabi (‫ )ﷺ‬a lagid bo a
mubaya'ah sii ko Allah sabap sa sugo iyan so Nabi (‫)ﷺ‬, go sabnar a aya
inipmubaya'ah o mga Sahabah (ra) na so kapakiphrang sa lalan ko Allah, na so
kapmubaya'ah ko Rasul sii ko sugoan o sumiyogoon na mubaya'ah oto ko

Aya mataan na katawan o Iblis a pinggolima o Allah so kiya-adna Niyan ko

Adam ka piyakalbi niyan ko langowan a kaadn, na siyanggoy a Kibr so Iblis na
aya miyatharo iyan na sakn man ya Allah i mas mapiya a di so Adam ka phoon
skaniyan sa lapot na phoon ako sa apoy!
Aya kapantk yan na adidi pn so Iblis ka sasabotn iran so katharo o Allah a di so
mga Ahlul Bida'.

121
sumiyogoon kagiya ayawn sumusugo sa kipanampayn ko sugoan yan, lagid dn
oto a so unutunot ko Rasul (‫ )ﷺ‬na unutunot dn ko Allah, aya Dalil na so katharo
o Allah:

.]٨١ :‫ﱡﭐ ﱁ ﱂ ﱃ ﱄ ﱅ ﱆ ﱠ[النساء‬

Maana: "Sa tao a unotan yan so Rasulo na sabnar a kiyawnutan yan so Allah."
[Al Nisa': 80].
Go so kinitumpokn ko kiyamubaya'ah iran ko Rasul (‫ )ﷺ‬sii ko Allah na slasala oto
ko Nabi (‫ )ﷺ‬go inibabid ko bagr yan, go nanao sa kasslaa sa angkawto a
Mubaya'ah go kala iyan i bali, go nanao sa kapuro i daradat angkawto a
mimumubaya'ah, a miyakarayarayag anan a di khadalongan ko apiya antaa.)1(

Aya ikadowa na so katharo iyan a: "So lima o Allah na sii ko puro o lima iran."
Sa giyaya mamabo na sodn so marayag a bnar a maana niyan, ka matamataan a
so lima o Allah na sii ko puro o lima o mimumubaya'ah, sabap sa so lima na pd
sa sipat yan, na Skaniyan na kapuroan yan ka shisii ko puro o 'Arsh yan, na so
lima niyan na kapuroan iran pn.
A giyanan i marayag a go bnar a maana o katharo, a matag anan initaratanto sa
kababaloy o mubaya'ah ko Nabi (‫ )ﷺ‬a mubaya'ah ko Allah, sa knaba aya maana
oto na ba so lima o Allah na middkt sa mga lima iran)2(, bangka di khailay a gii
matharo a: "So langit na sii ko kapuroan tano", ugaid na tanto rkitano a
mawatan.
Na so lima o Allah na puro o lima o langon a mimubaya'ah ko Rasulollah (‫)ﷺ‬
ugaid na knaba niyan siran masskho, sabap ko kapuro iyan.

(1) Sa aya oto a tarasay o katharo na so mga Sahabah (ra) a mimubaya'ah ko

Nabi (‫ )ﷺ‬sa angkawto a btad na lagid bo aya sii siran miyakapmubaya'ah ko
Allah sabap sa suguan yan oto.

(2) Tanto a marayag ko lapiyat o Ayat a aya pitharo o Allah na so lima niyan na
sii ko puro o lima iran, na salakaw pn a kapshabotawn o mga Ahlul Bida' sabap
sa kiyabuta o pamikiran iran, miyatanto a so Allah na kapuroan o mga kaadn
yan ka da a lawan yan a mapuro, na makanggogonanao oto sa langon a sipat
yan na kapuroan iran pn.

122
Go didn khapakay ko apiya antaa oba aya niyan kasabota sa katharo anan o
Allah a: "So lima o Allah na sii ko puro o lima iran" oba aya maana niyan na lima
o Nabi (‫)ﷺ‬, odi na ba giyanan i marayag a maana niyan, ka so Allah na pitharo
iyan a lima niyan so lima, go pitharo iyan a giyoto na kapuroan o mga lima iran,
na so lima o Nabi (‫ )ﷺ‬sii ko kiyapmubaya'ah na knaba kapuroan o mga lima iran,
aya mataan na kakayatn yan kiran, na pkhaptan yan a lima iran sa lagid yan siran
a kokomosn, na so lima niyan samawto na pd dn o lima iran, knaba puro o lima
iran.)1(

(1) Smbag anan o katharo o mga Ahlul Bid'a a wajib so kapana'weel sa giyaya
kon i pd a Dalil a kagiya odakon aya Ta'weela na samawto na middkt so lima o
Allah ko lima o mga Sahabah (‫?)ﷺ‬
Go so katharo iran a ayakon a maana a lima anan sa Ayat na lima o Nabi (‫)ﷺ‬, na
marayag a kiya-usayawn anan ko knaba binasa i pamikiran.

123
IKASAPULO A GO LIMA A IBARAT: So katharo o Allah sa Hadith Qudsie:
.‫ مرضت فلم تعدين" احلديث‬،‫"ايبن آدم‬

Maana: "Hay wata o Adam, miyasakit ako na da akongka bisitaa.")1(

Giya Hadith anan na miyapanothol i Muslim, sii ko pintoan o kalbihan o kabisitaa

ko pkhasakit, sii ko Kitab Al Birr wa al silati wal adab, #43, P. 1990 ko
kiyandiyatora ron i Muhammad Fuad Abdul Baqie.
Piyanothol i Muslim phoon ki Abu Hurairah (ra) a pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬: "Mataan a
so Allah na ptharoon yan sa alongan a mawri: Hay wata o Adam miyasakit ako
na da akongka bisitaa. Na ptharoon o tao: Hay Tohan akn na andamanaya i
kambisitaa akn Rka a Ska so Kadnan o langowan a kaadn? Na ptharoon o Allah:
Bangka da katokawi a so oripn akn a si Folan na miyasakit na dangka bisitaa!
Bangka di katawai a o binisita ngka na khawma akongkawn? Hay wata o Adam,
miyangni ako rka sa khakan na da akongka pakakana. Na ptharoon o tao: Hay
Kadnan akn na andamanaya i kaphakakana akn Rka a Ska so Kadnan o langowan
a kaadn? Na ptharoon o Allah: Bangka kiyalipatan a miyamangni rka sa khakan
so oripn akn a si Folan na dangka pakakana! Bangka di katawi a o piyakakan ka
na khawmangka rakn so balas yan? Hay wata o Adam, miyangni ako rka sa
khainom na da akongka pakainoma. Na ptharoon o tao: Hay Kadnan ko na
andamanaya i kaphakaynoma akn Rka a Ska so Kadnan o langowan a kaadn? Na
ptharoon yan: Miyangni rka sa khainom so oripn akn a si Folan na dangka
pakainoma, mataan a o piyakainom ka na khawmangka rakn so balas yan."
SMBAG: So Salaf (Mga Sahabah go mga Tabi'oon) na ayadn a piyaratiyaya iran
na so marayag a maana a Hadith anan, dairan pakasilaya sa nggolalan ko mga
baya a ginawa iran, aya mataan na ayadn a initafseer iranon na giya itatafseeron
anan o mitharoon (a so Allah).)2(

(1) Isapn aya a mala a babalowin o mga Asha'irah a limpangan iran ko madakl a
tao, o tigiran o di phakasilaya so maana a Hadith anan na samawto na
pkhasakit bs so Allah? Sabap san tigiran na Wajib a mapakasilay so maana o
mga Ayat a go so mga Hadith ka an maka-ayon ko Akal.
(2) Pd aya sa ibaratan o miya aloy tano ko muna a so Hadith na pthafseern yan
a ginawa niyan.

124
Giya angkawto a katharo o Allah a "Miyasakit ako" go "Miyangni ako rka sa
khakan" go "Miyangni ako rka sa khainom" na piyakarayag bo mismo o Allah o
antonaa i maana niyan.
Sa pitharo iyan: "Bangka da katokawi a so oripn akn a si Folan na miyasakit", go
"Miyangni rka sa khakan so oripn akn" go "Miyangni rka sa khainom so oripn
akn".
Na miyakarayarayag anan a aya paka-aantapanon na aya miyasakit so na so isa
ko mga oripn o Allah, go aya miyangni sa khakan na so isa ko mga oripn o Allah,
go aya miyangni sa khainom na so isa ko mga oripn o Allah.
Aya mimaanawn san na so mismo so Allah a ayawn mitharo, na da a lawan yan a
matao ko maana o katharo iyan, na o giyanan i ipmaana tano ron na knaba anan
miyakasilay ko marayag a maana niyan, ka giyanan i initafseeron o mismo
mitharo, sa lagid dn o giyanan dn i muna a pitharo iyan, matag yan initumpok sa
ginawa niyan ka panguyat ko mga oripn yan, lagid o kinipangoyatn yan ko
kanggasto sa pitharo iyan: "Sa tao a pagutangan yan so Allah".)1(

Giya angkanan a Hadith na pd ko miphanga-ala a Dalil sa kabibinasa o tindg o

mga papasang i kapana'weel (mga Asha'irah), a siran so pphamakasilayn iran so
mga Dalil phoon ko marayag a maana niyan a dadn a bairanon dalil phoon sa
Qur-an go Hadith o Rasulollah (‫)ﷺ‬, aya mataan na pphamakasilayn iran
nggolalan ko mga limpangan iran a binasa, a apiya siran mismo na di siranon
thatakna.
Ka mataan a o aya marayag a maana o katharo na so lagid o tindg iran na
pakarayagn dn o Allah a go so Nabi )‫(ﷺ‬,2( go upama ka so marayga a maana
niyan na di khapakay ko Allah lagid o giiran tharoon na pakarayagn dn o Allah a
go so Sugo iyan (‫)ﷺ‬, sa lagid a angkanan a sii sa Hadith, go upama ka so maana
niyan a bnar a dumadait ko Allah na di khapakay ko Allah na samawto na
mippno ko Qur-an go Hadith so mga sipat a didn khapakay ko Allah inonta na
mokit sa masansara, na Mustaheel anan.

(1) Na andamanaya i kaptharoa o mga Asha'irah sa aya marayag a maana a

Hadith anan na miyasakit so Allah? Di phamanabot.
(2) Sabap sa aya hadap sa kinituron o Qur-an a go so kiyasugoa o Allah ko Nabi
(‫ )ﷺ‬na an makarayag ko mga tao so Agama iran, knaba aya sabap na an siran
makapamagantoka.

125
Sa kiyasokodan dn angkai a mga ibaratan a inaloy tano ka an mabaloy a taks o
pd a mga limpangan, ka giyangkoto a Unayan na mattndo dn ko Ahlu Sunnah
wal Jama'ah, giyoto so kapakawndasa ko mga dalil o mga Sipat o Allah a mga
Ayat go mga Hadith sii ko marayag a maana niyan, sa di phamakasilayn, go di
phaminasaan, go di iprupa, go di iphangibarat.
Miyawna dn so kiyabityaraa san sa maliwanag ko unayan o mga Sifat, Na so
bantogan na palaya dn rk o Allah a Kadnan o langowan a kaadn.

126
 { PULIMPOSAN }

Upamaka tharoa o tao a sabnar a miyaknal ami dn so kabibinasa o tindg o

mga tao a pphana'weel pantag ko mga Sipat (o Allah), ugaid na katawan tano a
mataan a so mga Asha'irah na siran i madakl i kapana'weel sii ko mga Sipat (o
Allah), na andamanaya i kakhabaloy o tindg iran a binasa a aya gii matharo a aya
kadakl iran na 95% siyaw pulo a go lima ka porsento ko mga Muslim?
Go andamanaya i kakhabaloy o tindg iran a binasa a aya iran ladiyawan na si
Abul Hasan Al Ash'arie?
Go andamanaya i kakhabaloy niyan a binasa a pd kiran si Folan go si Folan a mga
Ulama a makikilala ko siyap iran ko Agama o Allah a go so Kitab yan a go so Sugo
iyan (‫ )ﷺ‬a go so mga khawnotan ko mga Muslim a go so kadandan iran?

Na aya ptharoon tano na:

Aya smbag ko paganay a pakaishana di tano pharatiyaya oba bnar a giyanan i
kadakl o mga Asha'irah a di so kadandan o mga guropo a Islam)1(, kailangan
anan sa katantowan nggolalan ko bilangan a iimpidan.
Uriyan yan na upama ka paratiyayaan tano pn a bnar dn a giyanan i kadakl iran
odi na mas madakl pn na knaba anan makanggogonanao sa miyapapas kiran dn
so karibat, ka so kawatan ko karibatan na sii ko Ijma' o mga Muslim knaba sii ko
antaa i madakl.

(1) Miyakadakdakl a grupo a mitotompok ko Islam sa duniya, lagid o mga Shi'ah,

mga Sofie, mga Khawarij, mga Ibadhiyyah, na umann kawn so Ahlu Sunnah, na
upama na 5% siran bo ko mga Muslim na 95% so mga Asha'irah? Apiya so bo so
mga Shi'ah na tanto siran mambo a madakl sa duniyan.

Na andamanaya i gii katharoa o mga Asha'irah sa 95% siran ko mga Muslim? Ba

langon a tao sa duniya na kiya-ishaan iran? Mataan a kiyalayaman iran a giiran
katharoa ko katawan iran a di bnar, inonta oba so kapphamagitonga iran ko
kadakl iran na iphmbilangiranon dn so mga Shi'ah a go so mga pd a dadag a
grupo ka an siran pphakadakl, a giyanan i kamamasaan tano a bnar ka gii siran
magisaisa sa kaphmbinasaa iran ko Islam.

127
Uriyan yan na ptharoon tano: Mataan a so Ijma' o mga Muslim gowani na
matatanto a supaka o tindg o mga panana'weel, ka mataan a so mga Salaf Al
Salih ko paganayan a angkai a Ummah a siran so mga Sahabah (ra) a lbi a
makallbi a pagtao go so miyamangunot kiran ko mapiya a ukit (mga Tabi'oon) a
go so langon a mga khawnotan ko turoan (mga Ulama) ko uriyan iran na miya-
ijma' siran ko katantowa ko nganin a tiyanto o Allah sa ginawa niyan, odi na
tiyanto ron o sugo iyan (‫ )ﷺ‬a mga ngaran a go mga sipat, go so
kapakapangundasa ko mga Dalil sii ko marayag a maana niyan a dumadait ko
Allah, sa di phamakasilayn go di phaminasaan, go di iprupa, na go di
iphangibarat.)1(

A siran i pinaka mapiya a pagtao sangkai a Umat sabap sa pitharo anan mismo o
Rasulollah (‫)ﷺ‬, go so Ijma' iran na Dalil a Wajib a maparatiyaya, ka giyoto i
mapapadalm ko Qur-an a go Hadith, na miyawna dn so kiya-aloya tano ko Ijma'
iran sii ko ikapat a unayan ko mga unayan o mga sipat o Allah.
Go aya smbag ko ikadowa a pakaisha na mataan a si Abul Hasan Al Ash'arie a go
so salakaw ron a pd ko mga Ulama o mga Muslim na knaba iran tatangkapn a
basiran di phangariribat, aya mataan na da siran mabaloy a phanga-uunotan ko
Agama inonta sii ko kiyaknala iran ko titho a btad o mga ginawa iran, na inibtad
iran a ginawa iran ko dait a mbtadanon, go miyapadalm ko mga puso iran so

(1) Aya Ijma' na so gii kapagayonayon o langon a Ulama a isaisa i masa, sangkai
a Ummah sii ko bityara ko agama mlagid o kokoman odi na paratiyaya sa dadn
a sakataw bo a makasosopak kiran.

Na basta a maadn so Ijma' na didn oto khapakay a supakn, ka giyoto dn i bnar,

sabap sa pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬: "Di kha ijma' so Umat akn sii ko kadadagan."

Na so Ijma' na dowa: Ijma' a aya pashodan yan na ijtihad o mga Ulama a

giyanan so ijma' dhannie, go Ijma' a aya pashodan yan na mga rarayag a Dalil a
giyanan so ijma' qat'ee, na pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah a so kasopaka
ko lagid anan a Ijma' na paka-kakafir.

Na so mga Sahabah (ra) a go so mga Tabi'oon na miya-ijma' siran langon sa

mataan a so Allah na sii ko puro o 'Arsh sabap ko mga rarayag a Dalil sa Qur-an
a go Hadith, maana a ijma' qat'ee a ijma' iran oto, uriyan yan na
miyakatalingoma so mga Asha'irah na siyopak iran oto ka tigiran a aya Kafir na
sa tao a tharoon yan a sii ko puro o 'Arsh so Allah.

128
slasla ko Kitab o Allah a go so Sunat o Nabi (‫ )ﷺ‬a kiyasabapan sa kiyadait kiran o
kabaloy iran a mga khawnotan, pitharo o Allah:

.]٥٤ :‫ﱰ ﱲ ﱳ ﱴﱠ[السجدة‬

‫ﱱ‬ ‫ﱡﭐ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭ ﱮ ﱯ‬

Maana: "Go miyadn kami sa mga phanga-uunotan a pd kiran a pphanuro

nggolalan ko sugoan ami ko kiyashabar iran, go miyaadn siran a thotomangkd ko
mga Ayat ami." [Al Sajdah: 24].
Go pitharo iyan pantag ko Ibrahim (as):

‫ﱢ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ‬
‫ﱣ‬ ‫ﱡﭐﱕ ﱖ ﱗ ﱘ ﱙ ﱚ ﱛ ﱜ ﱝ ﱞ ﱟ * ﱡ‬

.]٠٥٠ – ٠٥١ :‫ﱨﱠ[النحل‬

Maana: "Mataan a so Ibrahim na miyabaloy a khawnotan (ladiyawan) a

pphangungunotan ko Allah a thitinithowan a dadn mapd ko mga pananakuto,
mananalamat ko mga limo iyanon, pinili iyan go tiyuro iyan ko lalan a untol." [Al
Nahl: 120-121].
Uriyan yan na giyangkai a miyanga-uuri a tao a a itotompokiranon (Abul Hasan)
a ginawa iran na dairan bo unoti sa kawnot a dumadait, sabap sa si Abul Hasan
na miyakatlo mipangkat so 'Aqeedah niyan:
So paganay niyan khipangkat: So kababaloy niyan a pd ko mga Mu'tazilah.
Miyakapatpulo ragon na aya tindg yan na so tindg o mga Mu'tazilah, pthanton
yan go gii makindedebate pantag roo, uriyan yan na inawaan yan oto a tindg, go
piyakarayag yan a kadadadag o mga Mu'tazilah, go miyanagontaman a tanto sa
kiyapan'mbaga niyan kiran)1(.

So ikadowa niyan khipangkat: Pangkatan a pagltan o titho a tindg o mga

Mu'tazilah a go so titho a tindg o Ahlu Sunnah.
Aya inunutaniyanon na si Abu Muhammad Abdullah bin Sa'eed bin Kullab,
pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah sii ko pandangan a ika 471 sii ko
ikasapulo a go n'm ka Volume ko Majmo' Al Fatawa a tiyanto i Ibn Qasim: "Si
(Abul Hasan) Al Ash'arie a go so mga lagid yan na sii matatago ko pagltan o tindg
o mga Salaf a go so mga Jahmiyyah, kuminowa siran sa sabala sa mga katharo a
makasosogat, go kuminowa siran sa sabala sa mga unayan a sarag a akal a
tigiran oba makasosogat na takinoba a ribat."

(1) Ilayangka so Majmo' Al Fatawa i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah, 4/ 72.

129
So ikatlo niyan khipangkat: So kiyatarimaa niyan ko tindg o Ahlu Sunnah wal
Hadieth.)1(

Sa aya kinowa niyan san a ladiyawan na si Imam Ahmad ibn Hanbal

Rahimahullah, lagid o kiyatantowaniyanon ko Kitab yan a Al Ibanah, a giyoto i pd
sa muripuri odi na giyoto dn i muripuri a Kitab a minisurat yan.)2(

Pitharo iyan ko Pamkasan yan (sa angkawto a Kitab): "Minitalingoma rkitano o

Nabi (‫ )ﷺ‬so Kitab a sslaan, a di ndapoan a karibatan ko unaan iyan go sii ko
uriyan yan, a inituron a phoon ko Mawngangn a Barabantoga, tinimo iyanon so
elmo o miyanga-uuna, go tiyarutopiyanon so mga sugoan a go so agama, na
skaniyan so lalan ko Allah a matitho, a go so tali niyan a mabagr, sa komapton
mbagr na miyakaligtas, go sa sumopakon na miyadadag go miyakasilay, go
miyakakhlit ko kada a sabot.
Go inipangoyat o Allah sii ko Kitab yan so kathamli ko ukit o Sugo iyan (‫)ﷺ‬,
pitharo iyan:

.]٢ :‫ﱡﭐ ﲐ ﲑ ﲒ ﲓ ﲔ ﲕ ﲖ ﲗﱠ[احلشر‬

Maana: "Go sa nganin a minitalingoma rkano o Sugo na kowaa niyo na sa nganin

a inisapar yan rkano na tagakn yo." [Al Hashr: 7].
Taman sa tigyan: "Na inisugo iyan kiran (mga tao) so kawnoti iran ko sugo iyan
(‫ )ﷺ‬sa lagid dn o kinisugoon yan kiran sa unoti iran Skaniyan (Allah), go
inipangoraw niyan kiran so kathamli ko Sunnah o Nabi niyan (‫ )ﷺ‬sa lagid dn o
kinisugoon yan kiran ko kinggolalann ko Kitab yan, na inilbad o kadaklan ko mga
tao a tiyaban o kadadagan, go kiyawaswasan o Shaitan, so mga ukit o Nabi (‫)ﷺ‬
sii ko talikhodan iran, na aya iran pithondoga so miyanga-uunaan iran a aya iran
kinowa a rawatn ko agama iran, na aya iran dn piyagagama so agama iran, na
aya iran bininasa so mga ukit o Rasulollah (‫ )ﷺ‬go dairan tarimaa go

(1) Pd a ibbtho ko mga Ahlu Sunnah wal Jama'ah na Ahlul Hadieth, Ahlul Athar,
go so salakaw san.

(2) Giyanan so Kitab i Abul Hasan Al Ash'arie a tiyanto niyanon so kiyatarimaa

niyan ko tindg o mga Salaf, giyanan so pitharo i Aminola ko Arab a sadn tigyan
sa mapapadalm ko Kitab i Abul Hasan Al Ash'arie a Al Ibanah na ayakn dn
tatarimaan, takinoba a kapamokhag go kapmunafiq ka sosopakn yan bo.

131
piyamakaribat iran sa angkob iran oto ko Allah, na sabnar a miyadadag siran na
da siran dn mangatuturo."
Uriyan yan na inaloy niyan (Abul Hasan Al Ash'arie) so mga unayan o mga Ahlul
Bida' go piyayag iyan a kariribat yan, uriyan yan na pitharo iyan pman:
"Na o ptharoa o tao:Sabnar a piyakaribat yo so tindg o mga Mu'tazilah a go so
mga Jahmiyyah go so mga Karooriyyah go so mga Rafidhah (mga Shi'ah) a go so
mga Murji-ah, na tharoa niyo rkami i tindg yo a thitindgan yo, a go so Agama
niyo a paga-agamaan yo.
Na aya ptharoon tano ron aya tindg ami a thitindgan ami a Agama ami a paga-
agamaan ami na so kathamli ko Kitab o Kadnan ami a Mabagr a Mapuro, a go so
ukit (Sunnah) o Nabi ami (‫)ﷺ‬, go so nganin a miyapanothol a phoon ko mga
Sahabah a go so mga Tabi'een a go so phanga-uunotan ko Hadith, a giyanan dn i
kakaptan ami, a go so nganin a gii tharoon i Imam Ahmad bin Muhammad bin
Kanbal pakaliwanagn o Allah a paras yan go ipuro iyan a pangkatan yan go
pakalaan yan so balas yan na ayamidn mambo gii tharoon, go sadn sa
sumiyopak ko katharo iyan na phananggilaan ami, ka kagiya skaniyan i titho a
makallbi a Imam, go khawnotan a tarutop.")1(

Uriyan yan na pimbantobantog yan dn sa nganin a initawfikon o Allah a bnar a

katharo, go inaloy niyan (sa angkawto a Kitab yan) so katatanto o mga sipat o
Allah, go so mga mas-alah pantag sa Qadar go Shafa'ah, go so sabaad ko mga
"Sam'iyyat")2(, go tiyanto niyan oto palaya nggolalan ko mga Dalil a Naql)3( go
'Aql.

(1) Miyakarayarayag a katharo anan i Abul Hasan Al Ash'arie a sadn kon sa

tindg i Imam Ahmad na ayaniyan dn tindg, na sa makasosopakon na
phananggilaan yan, na ino mangaday ba giyanan i tindg o mga Asha'irah
imanto? Na sii dn anan mismo khabatiya sa angkawto a Kitab yan a Al Ibanah.

(2) Aya Sam'iyyat na so Ghaybiyyat odi na pantag sa mga elmol ghayb a wajib
dn a maparatiyaya tano a didn khapakay a sholdan o akal.

(3) Aya Dalil a Naql na so Qur-an a go Hadith a go so Ijma', na giyanan i

iphndaleel i Abul Hasan Al Ash'arie, knaba lagid o mga Asha'irah imanto a
kailangan ko na Free Style. Ayakon a founder iran na si Abul Hasan Al Ash'arie
na susupakn iran bo, suti so Allah a lbi a mapuro.

131
Na so miyanga-uuri a mga tao a giiran tharoon a skaniyan i uunotan iran na aya
kokowaan iran na so ikadowa pangkat ko kinipangkat o 'Aqeedah niyan, na aya
iran dn a inokitan a lalan na so kapana'weel sii ko langon a Sipat o Allah, sa dadn
a tiyanto iran ko Allah a sipat inonta so pito a maaaloy sa angkai a katharo:
‫ إرادة وكذلك السمع والبصر‬... ‫حي عليم قدير والكالم له‬

Maana: "Uyaguyag, Matao, Phakagaga, go adn a Katharo iyan … go

Kambayabaya, lagid mamabo oto a (adn) a Pamamakin'gan yan go Kailay.
Ugaid na makambibida siran a go so Ahlu Sunnah sii ko ukit a kiyatantowa iran
sa angkanan a mga Sipat.)1(

(1) Giyabo a pito anan a sipat i tiyanto o mga Asha'irah a sipat o Allah a dairan
usari sa Ta'weel, na aya piyakammsa ron na ino iran pphana'weela so mga sipat
o Allah maana a pphamakasilayn iran ka okon o dingka pakasilaya na khisolagid
ka Skaniyan ko mga kaadn yan, upama na tharoon ka a adn a lima o Allah na
miyakafir ka kon ka lagid kabo a pitharo a lagid o manosiya sabap sa adn a lima
o manosiya, na sabap roo na siyambian iran sa maana so lima o Allah a miya-
aloy sa Qur-an ka ayakon a maana niyan na bagr a go limo, na ayaman a
pitharo o Allah na dowa a lima niyan na samawto na dowa bs a bagr yan? Dowa
bs barang so bagr? Kada anan a sabot.

Na so kiyatantowa iran sa pito anan a sipat a dairan pamakasilaya so maana

niyan na ptharoon tano kiran: Pitharo iyo a Uyagoyag so Allah, na uyaguyag
mambo man so mga kaadn yan, na samawto na minisulagid yo bo ko kaadn
yan? Na ayabo a khismbag iran san na salakaw so kawyaguyag o Allah, na aya
ptharoon tano na: Katawan kabs a salakaw so kawyaguyag o Allah na inongka
di shabota a salakaw mambo so mga sipat yan a pd? Inongka di shabota a
salakaw so lima niyan a pitharo iyan a sipat yan?

Giya pman a pitharo anan i Shaikh Ibn Al 'Othaymeen a kibibida iran ko Ahlu
Sunnah sii ko katantowa sangkai a mga sipat a pito na siibo anan sii ko sipat a
katharo o Allah.

Aya tindg tano a Ahlu Sunnah na bnar dn a gii makatharo so Allah, sii ko rupaan
a dumadaiton a di tano katawan i ukit yan.

Na so mga Asha'irah na sokon so katharo o Allah na da a sowara niyan, da a

lapiyat yan, ka matag oto mga maana a phagadn'n yan a iphagilaham yan ko
phamityaraan yan.

132
Go sii ko kiya-aloya i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah ko nganin a miya-aloy ko btad
o mga Asha'irah sii ko pandangan a ika 359 sii ko ikan'm ka Volume ko Majmo'
Al Fatawa; pitharo iyan: "Go aya mapipikir iran a mga Asha'irah (a
miyangadadadag) na so pphamakadaan iran so mga sipat o Allah a
miyapanothol, na so pman so ayadn a thitindgan yan kiran na so Kitab a "Al
Ibanah" a inisurat i Abul Hasan Al Ash'arie sii ko kaposan o omor yan a da bawn
miyapayag a karibatan na pd siran ko mga Ahlu Sunnah."
Go pitharo iyan ko unaan oto sii ko pandangan a 310: "So pman so mga
Asha'irah na suranga a mga tao anan, so katharo iran (Asha'irah) na aya undas
yan na so kapaminasaa ko mga sipat o Allah (Ta'teel), go mataan a so Allah na di
makasosold sa duniya go diwn makaliliyo, a go so katharo iyan na isaisa a
maana, sa so maana o Ayatol Kursee go so Ayatol Dayn go so Tawrat a go so
Injeel na isaisa, na giyanan na miyakarayarayag a kabibinasa niyan (a tindg)."
Go pitharo o morit yan a si Ibn Al Qayyim sii ko Nooniyyah pandangan a ika 312
sii ko kiyawsaya ron i Harraas:
‫ طريق املستقيم ملن له عينان‬... ‫اعلم أبن طريقهم عكس ال‬
:‫إىل أن قال‬
‫ كون املقلد صاحب الربهان‬... ‫فاعجب لعميان البصائر أبصروا‬
‫ ه بغري ما بصر وال برهان‬... ‫ورأوه ابلتقليد أوىل من سوا‬
‫معنامها عجبا لذي احلرمان‬... ‫وعموا عن الوحيني إذ مل يفهموا‬

Maana:"Knalangka a so ukit iran (mga Asha'irah) na supaka o ukit a matitho; sii

ko tao a phakanono."
Taman sa tig yan: "Na mammsa ka ko kabobota o phamakailay ka aya kiya-ilaya
iran ko Muqallid)1( na aya adn a dalil yan.

Go initangkap iran sabap ko Taqleed yan a mas thomo a diso salakaw ron, sa
dadn a elmo-on go dadn a bawn dalil.)1(

Na lagid iran bo a pitharo a inadn o Allah so katharo iyan, inadn o Allah so Qur-
an, na giyanan dn so tindg o mga Mu'tazilah, giyanan i sabap a pitharo o
Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah a so mga Asha'irah na mga bayot a Mu'tazilah.

(1) Aya Muqallid na so tigiran a Blind Follower, apiyawn miyakarayag so Dalil na

di niyan dn isurrender so tindg o Ulama a phagunotan yan.

133
Go miyabuta siran ko dowa a Wahi)2( ka dairan dn sabota so maana niyan,
piyakammsa so tao a kiyawiswisan.
Go pitharo i Shaikh Muhammad Al Ameen Al Shanqeetee sii ko Tafseer yan a
Adhwa-ol Bayan, pandangan a ika 319, Volume a ikadowa sii ko Tafseer o Ayat a
kiyaphapuro o Allah ko 'Arsh yan sii Surah Al A'raf:
"Knalangka a miyaribat san so kaadn a miyanga-uuri a di khabilang a kadakl iran,
ka initangkap iran a aya maana a phanarasay sa pamikiran o kiyaphapuro o Allah
a go so Lima – ibarat – ay miya aloy ko mga Ayat sa Qur-an na so makalalagid ko
mga sipat a gii mambago (mga kaadn), go pitharo iran: Wajib a pakasilay tano ko
marayag a maana niyan sa giyanan i Ijma".
Pitharo iyan: "Na di kaphndalonganan ko tao a pinaka mayto i akal a aya
mapmamaana angkanan a katharo na mataan a so Allah na piyakishipat yan sa
ginawa niyan so sipat a aya tumatarasay a maana niyan ko pamikiran na so
pakakakafir, go so kapakishipatnon ko diwn dumadait, a go so Nabi (‫ )ﷺ‬na
pitharoon o Allah a "Inituron ami rka so Qur-an ka an ka mapakarayag ko mga
tao so nganin a inituron kiran" na dadn a baniyan san samawto piyakarayag a
apiya satiman a batang, inonta na miya ijma' so khawnotan ko mga Ulama a
mataan a so Rasulollah (‫ )ﷺ‬na diwn khapakay oba niyan langgaya so
kapakarayaga ko nganin san a pantag ko Agama ko oras a kakhikinanglanawn,
labaw ron sii ko 'Aqeedah, labaw ron sii ko aya maana niyan a phanarasay sa
pamikiran na pakakakafir go kadadagan a mala, taman sa miyakawma a
angkanan a mga buda a pagtao a pd ko miyanga-uuri na aya initangkap iran na
mataan a so Allah na inibtho niyan sa ginawa niyan so sipat a aya marayag a
maana niyan na di dumadait, go so Nabi (‫ )ﷺ‬na piyagma iyan oba so marayag a
maana oto na pakakakafir go kadadagan a wajib a mapakasilay so maana niyan,
na langon dn phoon sa ginawa iran, a dadn a bairan san dalil a phoon sa Qur-an
a go Hadith, Miyasutisuti ya Allah miyakalala anan a kabokhagan.)3(

(1) Giyanan so mga tao a pkhailay ran dn a so phagunotan iran na miyadadag

na uunotan iran pn, na o buta so phagunotan iran na mas miyabuta siran.

(2) Aya dowa a Wahi na so Qur-an a go Hadith, dadn sabota o mga Ahlul Bida'
ka siyapngan o Allah a mga puso iran.

(3) Giya gii katharo o mga Asha'irah sa di khapakay a paratiyayaan so mga

rarayag a maana o mga sipat o Allah ka pakakakafir a giyanan i sabap a
kiyapamagalina-iranon na aya maana anan samawto a tigyan na ayabs a

134
Na di maphagma a giya angkanan a katharo na miyakalala a kadadagan, go
miyakaslasla a angkob ko Allah a go so Sugo iyan (‫)ﷺ‬.
Go aya bnar a diwn pshangka a atay o pinaka mayto i akal na so langon a sipat a
piyakishipat o Allah sa ginawa niyan na odi na piyakishipaton o Sugo iyan (‫ )ﷺ‬na
aya marayag a maana niyan a tumatarasay sa pamikiran go sabot o tao a
kapapadalman a puso iyan sa mayto bo a paratiyaya na so tarutop a kasutiya ko
Allah phoon ko kisolagid yan ko mayto bo a sipat o mga kaadn."
Pitharo iyan: "Na ba shangkaa o adn a akal yan a aya phanarasay sa pamikiran o
tao a adn a akal yan na so kapakambibida o Miyangadn a go si inad'n yan sii ko
ginawa niyan go sii ko langon a sipat yan? Di ebt ko Allah ka dadn a basan
shangka inonta so di tharima sa bnar."
Go so buda a tangangkob a aya itatangkap yan na mataan a aya marayag a
maana o mga Ayat a makanggogonanao ko mga sipat o Allah na di dumadait ko
Allah sabap sa paka-kakapir go (kapanolagid) Tashbeeh)1( na aya mataan na aya
miyakatulodon sa angkanan a tindg yan na so kiyanajisi sa puso iyan sa marshik
a Tashbeeh (kipanolagidn) ko Miyangadn sii ko kaadn yan, na minitulod skaniyan
o karata o Tashbeeh sii ko kiyapakadaa niyan ko mga sipat o Allah, go so di
niyanon kapharatiyayaa, inonta na so Allah na Skaniyan mismo i miyapakishipat
roo sa ginawa niyan, na giya angkanan a buda na paganay na Mushabbih, uriyan
yan na mimbaloy a Mu'attil)2(, na miyawlog ko paratiyaya a di dumadait ko Allah
sa poonan go kaposan, go upama bo ka makikilala o puso iyan so Allah go sslaan
yan so Allah, go masusuti ko karshik o Tashbeeh na ayadn a maana a
phanarasay sa pikir yan na mataan a so mga sipat o Allah na tarutop a mapiya a
go bantogan, sa khaputol so mga antap yan sa kapakaplalagid o Miyangadn a go
so mga kaadn sii ko mga sipat, na phmbaloy a puso iyan a reparado sa

piyakishipat o Allah sa ginawa niyan na so aya maana niyan na paka-kakafir?

Na upama na dapn anan pakarayaga o Nabi (‫ )ﷺ‬ka piyagma iyan sa angkainin a
Umat?
(1) Aya Tashbeeh na so kipanolagidn ka ko Allah sii ko mga kaadn yan, na paka-
kakafir anan, na aya iphmbtho ko mga tao a giyanan i tindg iran na mga
Mushabbihah, miyawsay tano sa miyawna.

(2) Giyaya so tigtano sa paganay a so mga Asha'irah na mga Mushabbih na mga

Mu'attil pn, aya Mu'attil na so pphaminasaan yan so mga sipat o Allah ka
pphanambian yan sa maana.

135
kapharatiyayaa niyan ko mga sipat o Allah a tarutop sa kapiya go kabsaran, a
matatanto ko Allah sii ko Qur-an a go Hadith a Saheeh, rakhs a shotin yan sa
tarutop phoon ko kapakasolag yan ko sipat o mga kaadn, lagid o katharo o Allah:
.]٠٠ :‫ﱒ ﱔ ﱕ ﱖ ﱠ[الشورى‬
‫ﱓ‬ ‫ﱡﭐ ﱐ ﱑ‬

Maana: "Dadn a lagid yan a mayto bo, go Skaniyan so Phakan'g go Phakailay."

[Al Shoora: 11].

San taman so katharo iyan (Shaikh Muhammad Al Ameen Al Shanqeetee).)1(

Si Abul Hasan Al Ash'arie Rahimahullah na sii ko kaposan o kawyaguyag yan na

sii ko tindg o Ahlu Sunnah wal Hadieth, a giyoto so katantowa ko nganin a
tiyanto o Allah sa ginawa niyan sii ko Kitab yan odi na sii ko katharo o Sugo iyan
(‫)ﷺ‬, sa di phamakasilayn so maana niyan go di ipropa go di iphangibarat.
Na aya dn a tindg o tao na sadn sa miyawri niyan a miyatharo igira a piyakarayag
yan a roo miyatimo so tindg yan, lagid o btad i Abul Hasan, sa lagid dn o
kakhasaboti ron ko katharo iyan sa angkawto a Al Ibanah.
Na sabap san na aya kakhatarutop o kapagunoti ron na so kawnoti ko muri a
tindg yan, a giyoto so kathindgi ko tindg o Ahlul Hadieth wal Sunnah, sabap sa
giyoto i untol a tindg a wajib a kawnotan, a giyoto mismo i inunotan i Abul
Hasan.)2(

Na aya pman a smbag ko ikatlo a pakaisha na dowabtad:

Paganay ron: So bnar na knaba aya taks yan na so mga mama, ka so mga mama
na siran i aya taks iran na so bnar)3(, giyanan i korek a taks, apiya pn ad'n a rarad
o daradat o mga mama sii ko kaptharimaa ko mga katharo iran, lagid o
kaptharimaa tano ko tothol o mawntol, go di tano tharimaan so tothol o
baradusa, ugaid na knaba giyanan i taks sii ko langon a btad, ka mataan a so

(1) Isa inin ko mga bolawan a miyabatiya akn a rayagan sa kadadag o mga
Asha'irah a go so ndalagid iran, tanto a marayag a masagogod.

(2) Sa aya maana o lalag na o bnar a uunotan o mga Asha'irah so Abul Hasan Al
Ash'arie na ndod siran ko tindg o mga Salaf.

(3) Aya maana niyan na knaba kagiya miyakadakdakl a Ulama a thitindg ko

tindg na ba tigka a giyoto dn i bnar, di, ka aya thaksn so mga Ulama, o
makasosogat so tindg iran na tharimaan, odi makasosogat ko bnar na iplbad.

136
mga tano na manosiya, di niyan khatarutopan so elmo a go sabot, khapakay a so
mama na malaon so Agama go mapiya i parangay, ugaid na korang i elmo go
malobay i sabot, na pkhapokas ko untol sa sadn sa kakhokorangi ron sa sabot go
sa kalobay niyan, odi na sii miyambiat ko mattndo a ukit, odi na mattndo a
tindg, a khapakay a dadn a katawan yan a salakaw roo, na aya katawi niyanon na
giyoto bo i korek, go so ndalagid anan.
Ikadowa: Mataan a o iphantag tano so mga mama a matatago ko ukit o mga
Asha'irah sii ko mga mama a matatago ko ukit o mga Salaf na khatoon tano
sangkai a ukit (ukit o mga Salaf) so mga mama a mas sslaan go mas mala i
pangkatan go mas matuturo go mas thitinithowan a di so mga mama a
matatago ko ukit o mga Asha'irah, so pat a Imam – ibarat – a khirk ko pat a
Madh-hab na knaba siran pd ko mga Asha'irah, na labaw ron so miyanga-
uunaan iran a mga Tabi'een ka dika kiran dn makatoon sa matatago ko ukit o
Asha'irah, Na pangimpuroan ka pman ko masa o mga Sahabah (ra) go so pat a
Khulafa Al Rashideen ka dika kiran dn makatoon sa miyakarani ko tindg o
Asha'irah ko mga ngaran go mga sipat o Allah, go so salakaw san (a mga mas-
alah) a miyakaliyo ron so mga Ash'irah ko tindg o mga Salaf.
Go skitano na knaba tano uunkira a mataan a so sabaad ko mga Ulama a
itutumpok yan a ginawa niyan ki Al Ash'arie na adn a lakadan iran a matitho sii
ko Islam, go adn a miniwmbong iran ko kapshiyapa ron, go so kaphlindinga ron,
go so kasagotiyapa ko Kitab o Allah a go so Sunnah o Sugo iyan (‫)ﷺ‬, nggolalan ko
kapanothol go knal, go so panaguntaman ko kabgi sa guna ko mga Muslim a go
so katuro iran, ugaid na giyanan na knaba aya maana niyan na ba kiran
miyapapas so karibatan sii ko nganin a piyangariribatan kiran, go so katarimaa
ko katharo iran ko langon a pitharo iran, go di anan phaka-alang sa kapphayaga
ko karibayan iran a go so kapshmbaga ron, sabap sa giyanan i kaphakarayag o
bnar a go kakhaturo o mga kaadn.
Go di tano pn pagunkirn a mataan a so sabaad kiran na mapapadalmon so
mapiya a niat sii ko nganin a pithindgan yan, a dawn makarinayag so bnar, ugadi
na knaba kagiya mapiya i niat na bawto phakatiwkop sa katharimaa ko langon a
katharo iyan, ka aya mataan na kailangan a maka-ayon ko pangitaban o Allah a
Mabagr a Sslaan, na o makasosopakon na miya-wajib so diwn katharimaa go
phakandodn ko mitharoon sa apiya antonaa i miyasowa)1(, sabap ko katharo o
Nabi (‫)ﷺ‬:

(1) Wajib a mapakarayag a giyoto na ribat go di khapakay a tarimaan, apiya

miyatay a gani so phatay a gani, ka sugoan oto o Allah a go so Nabi (‫)ﷺ‬.

137
 ."‫"من عمل عمال ليس عليه أمران فهو رد‬

Maana: "Sa tao a nggalbk sa galbk a da ko sugoan ami na di tharimaan."

Uriyan yan na upama ka so tao a mitharo roo na makikilala ko kapiya niyan go so
kathotomangkd ko gii kaploba sa bnar na khamaapan sangkawto a
kiyapakasopak yan)1(, opman o di na aya kiphndolonaanon na so dumadaiton
sabao ko karata iyan i Hadap a go so kiyasopak yan.
Na o adn a makaisha: Ino ba niyo paka-kakapira odi na ba niyo kokokoma sa
baradusa so mga tao a pphana'weel?
Na ptharoon tano: So kapangokom sa kakakapir odi na kabaradusa na knaba ami
sangan, rk oto o Allah a go so Sugo iyan (‫)ﷺ‬, ka pd anan sa mga kokoman o
Islam a sii pphakanduda ko Qur-an a go Hadith, na wajib so kapangamadon sa
titho a kapangamad, na da a phakakapirn go da a khokomn sa badarusa inonta
so tao a miyanggonanao o Qur-an a go Hadith a skaniyan na Kafir od na
baradusa.
Go aya paka-asal ko Muslim na so kawntol yan, so kalalamba o Agama niyan go
kalalamba o kawntol yan, taman sa di mataratanto a kiyadaon a dowa oto
nggolalan ko Dalil ko Agama, di khapakay a panikhalbodn so kapaka-kapira ko
tao go so kakokomawn sa baradusa sabap sa kapapadalman anan sa dowa a
mga ala a isasapar:
Paganay ron: So kakha-angkoba ko Allah sii ko kokoman go sii ko thanaan o
kokoman sii ko rupaan a sabap a kiyasogatawn a kokoman.
Ikadowa: So kakhawlog o tao ko nganin a inilbad yan ko pagari niyan o di bnar a
giyoto na misosogaton, ka matatago ko Saheeh Muslim a miyakapoon ki
Abdullah bin Omar (ra) a mataan a so Nabi (‫ )ﷺ‬na pitharo iyan:
."‫"إذا كفر الرجل أخاه فقد ابء هبا أحدمها‬

Maana: "Igira a piyaka-kafir o mama so pagari niyan na sabnar a miyatanto oto

ko isa kiran."
Sii ko isa a kiyapanothola ron na:
."‫"إن كان كما قال وإال رجعت عليه‬

(1) Lagid i saki Imam Nawawie a adn a piyangariribatan kiran a mayto, a knaba
aya sabap a kiyaribat iran na napso hawa, ka gyoto so kamamanosiyai.

138
Maana: "O bnar a pitharo iyan oto, odi na ron makambalingan.")1(

Go manonompang san pn so miyakapoon ki Abu Dharr (ra) a pitharo o Nabi (‫)ﷺ‬:

."‫ وليس كذلك إال حار عليه‬،‫ أو قال عدو هللا‬،‫"ومن دعا رجال ابلكفر‬

Maana: "Go sa tao a italo niyan ko mama so kafir, odi na tharoon yan a hay
ridoay o Allah, a giyoto na di bnar na sii rkaniyan miyatanto.")2(

Sabap san so unaan ko kakhokoma ko Muslim sa skaniyan na Kafir na kailangan

a mailay so dowa a btad:
Paganay ron: So kapakanggogonanao o Qur-an a go Hadith sa mataan a giya
angkawto a katharo odi na galbk na paka-kakafir odi na ikhabaradusa o tao.
Ikadowa: So katanto a angkawto a kokoman sii sa angkawto a mattndo a
mitharo odi na minggalbk sa angkawto a galbk, sa ayawto a ilat na matanto
rkaniyan so mga Sharat o kakhakafir yan odi na kakhabaloy niyan a baradusa a
go da a bawn maka-alang.
Na pd sa iportante a sharat na:So kasasabuta niyan sa angkawto a minisopak
yan a kiyasabapan sa kakhabaloy niyan a Kafir odi na baradusa, sabap ko
katharo o Allah:
‫ﱰ‬ ‫ﱯ‬ ‫ﱡﭐ ﱞ ﱟ ﱠ ﱡ ﱢ ﱣ ﱤ ﱥ ﱦ ﱧ ﱨ ﱩ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭ ﱮ‬

.]٠٠٢ :‫ﱱ ﱲ ﱠ[النساء‬

Maana: "Go sa tao a supakn yan so Sugo ko uriyan o kiyapakarayagon o turoan

go aya unotan yan na so salakaw ko lalan o mga mapaparatiyaya na imbowang
ami dn ko nganin a inunutan yan go phagiyawn ami dn sa Jahaanam, na
miyakaratarata oto a khalumbokan." [Al Nisa': 115].
Go so katharo iyan:
:‫ﲌ ﲎ ﲏ ﲐ ﲑ ﲒﱠ[التوبة‬
‫ﲍ‬ ‫ﱡﭐﲀ ﲁ ﲂ ﲃ ﲄ ﲅ ﲆ ﲇ ﲈ ﲉ ﲊ ﲋ‬
.]٠٠٢

(1) Aya maana niyan na o paka-kafirn ka so tao na Kafir oto upama ka bnar a
Kafir, na gophoon knaba bnar a Kafir na ska i miyakafir.

(2) Lagid o sosowaan o mga Khawarij odi na so mga Harooriyyah.

139
Maana: "Go da ko btad o Allah oba niyan dadaga so pagtao ko uriyan o
kiyaturoa niyan kiran a taman sa di kiran makarayag so nganin a phananggilaan
iran, mataan a so Allah na katawan yan so langon taman." [Al Tawbah: 115].
Giyanan i sabap a pitharo o mga Ulama: Di khapakay a paka-kapirn so gopn
miyagislam a di niyan tharimaan so sugoan taman sa diwn mapakarayag.)1(

Go pd sa phamaka-alang)2( na:So kapakanggalbk yan sa paka-kakafir odi na dusa

a knaba niyan oto kabaya, na pimbarang anan i buntal;
Pdon so: Upama ka initglon a angkawto a galbk, na miyanggalbk yan ka miyatgl,
knabawn thatakna a ginawa niyan, na di niyan oto ikhakafir, sabap ko katharo o
Allah:

‫ﱡﭐ ﱭ ﱮ ﱯ ﱰ ﱱ ﱲ ﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸ ﱹ ﱺ ﱻ ﱼ‬
.]٠١٦ :‫ﱽ ﱾ ﱿ ﲀ ﲁ ﲂ ﲃ ﲄ ﱠ[النحل‬

Maana: "Sa tao a unkirn yan so Allah (nggalbk sa ikhakafir yan) ko uriyan o
kiyaparatiyaya niyan – inonta na so tao a miyatgl na so puso iyan na thatakna ko
paratiyaya – ka so tao a kiyaliwanagan a puso iyan ko kakakapiri na bagian iran
so rarangit a phoon ko Allah a go bagiran iran so masla a siksa." [Al Nahl: 106].
Go pdon so: So kada iyan sa ginawa na di niyan dn katawan o antonai gii niyan
matharo sabap ko kinitaralo a babaya odi na kinitaralo a rata a ginawa odi na
kinitaralo a kalk, odi na so salakaw san.
Aya Dalail anan na so miyatanto a Hadith ko Saheeh Muslim a phoon ki Anas bin
Malik (ra) a pitharo o Rasulollah (‫)ﷺ‬:

(1) Pd pn sa Sharat na kailangan na matanto a giya angkawto a tao na

pithibaba iyan a angkawto a galbk a paka-kakafir, odi na knaba malilipat, odi na
kabaya iyan oto da a bawn miyakatgl.

Na giya mga Zindieq aya imanto na sasabotn iran dn so bnar ka mga ala sowa
go miyapos dn a mudol sa kapphakarayaga kiran ko bnar, na thitibabaan iran a
kisusumk iran ko kadadagan.

(2) Phamaka-alang sa kakhabaloy niyan a Kafir apiya pn miyakanggalbk sa

paka-kakafir.

141
،‫ فانفلتت منه وعليها طعامه وشرابه‬،‫"هلل أشد فرحا بتوبة عبده حني يتوب إليه من أحدكم كان على راحلته أبرض فالة‬
‫ فأخذ خبطامها مث‬،‫ فبينما هو كذلك إذا هو هبا قائمة عنده‬،‫ قد أيس من راحلته‬،‫ فأتى شجرة فاضطجع يف ظلها‬،‫فأيس منها‬
."‫ أخطأ من شدة الفرح‬.‫ اللهم أنت عبدي وأان ربك‬:‫قال‬

Maana: "Mataan a mas mala a kapkhababaya o Allah sabap ko gii kathawbat a o

uripn yan igira a mithawbat rkaniyan, a di so isa rkano a khokodaan yan so kuda
iyan sii ko lupa a deserto na miyakapalagoy so kuda iyan a marororanon so
pangn'ngkn yan a go so panginginomn yan, na kiyadaanon sa inam, na somiyong
ko kayo na miniga ko sironsirong yan a sabnar a kiyadaan dn sa inam ko kuda
iyan, na kagiya giyoto dn i mambbtad yan na badn minitkaw a makatitindg ko
obay niyan so kuda iyan na kinowa niyan so tali niyan uriyan yan na pitharo iyan:
Ya Allah na uripn akn ska na Kadnan akongka. Miyaribat sabap ko kinitaralo a
kiyababaya iyan."
Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah Rahimahullah, sii ko pandangan a ika 180
a Volume a ika 12 sii ko Majmo' Al Fatawa: So pman so kapamakakapir na aya
korek na: Mataan a sadn sa managontaman a pd ko Umat o Muhammad (‫ )ﷺ‬a
pphloloba sa bnar na badn miyaribat na di khakafir, aya mataan na iprilaon so
karibatan yan, na sapman sa tao a miyakarayagon so nganin a minitalingoma o
Rasulollah (‫ )ﷺ‬na siyurang yan so Rasul ko uriyan o kiyapakarayagon o turoan go
aya inukitan yan na so salakaw ko lalan o mga mapaparatiyaya na giyoto i Kafir,
go sa tao a aya unotan yan na so baya a ginawa niyan go da niyan plobaa so
bnar go mimbrak sa nganin a di niyan sasabotn na baradusa oto, a khapakay a
ipakaliyo niyan sa guris, go khapakay pman a ad'n a manggalbk yan a mga pipiya
a phakapn'd a diso mga kadusaan yan)1(."

Go pitharo iyan pn sii ko pandangan a ika 229 Volume a ika 3 sa Kitab oto a
miya-aloy: "Giyanan, sa mataan a sakn na lalayon dn a katawan pn anan o tao a
minipaguntoda akn, mataan a sakn pd ako ko mga tao a tanto a pshapar sa oba
pakakafira so mattndo a manosiya odi na ba kokoma sa baradusa odi na
makaliliyo sa guris, inontabo na igira a kiyatokawan a mataan a giya tao oto na
miyakatindgon so Dalil a sadn sa sumopakon na miyakafir, odi na baradusa, odi
na makaliliyo sa guris, go mataan a sakn na tatanton akn a mataan a so Allah na
inirila iyan sangkai a umat so karibatan yan, a mararangkom anan so karibatan

(1) Giyanan so aya niyan piyangunotan so baya a ginawa niyan ka da niyan

katokawi so bnar, na so pman so kiyatokawan yan dn so bnar na ayapn a
uunotan yan na so baya a ginawa niyan na Kafir oto, sii pd sa miyawna oto a
inaloy niyan.

141
ko mga Mas-alah a tothol a mga katharo odi na mga Mas-alah a galbk)1(, go
apiya so mga Salaf na kiyashopasopakan iran angkai a mga Mas-alah, na dadn a
isa kiran a ba niyan piyaka-kafir so pd yan odi na ba niyan kiyokom sa baradusa
odi na ba miyakaliyo sa guris."
Go miyangaloy sa mga ibaratan, uriyan yan na pitharo iyan: "Go aya btad akn na
pphakarayagn ko a mataan a so miyapanothol phoon ko mga Salaf a go so
phanga-uunotan a gii katharoa sa sa tao a tharo sa lagid aya na Kafir, na bnar
mambo oto, ugaid na kailangan a mapakambida so rangkom a kapakakafir a go
so mattndo"
Taman sa pitharo iyan: "Go so kapamakakafir na pd ko pamagita, ka mataan a
giya angkawto a katharo na apiya pn upama piyakambokhag yan so Rasulollah
(‫ )ﷺ‬na khapakay a so tao na gopn miyagislam, odi na sii miyakala sa liyo a ingd,
na so ndalagid anan na di khakapir ko kapshangkaa niyan ko nganin a
pshangkaan yan taman sa diwn mapakatindg so Dalil, go kapakay pn a so tao na
daniyan makin'g a angkawto a mga Dalil odi na miyakin'g yan ugaid na da niyan
matanto oba bnar, odi na adn a minithomlanga iyan a nganin san a kiyasabapan
sa kiyataawila niyanon, apiya pn skaniyan na mariribat.

Go lalayon akn dn phagalowin so Hadith a mapapadalm ko dowa a Saheeh)2(

pantag ko mama a pitharo iyan: Amay ka matay ako na tutunga ako niyo, uriyan
yan na taponga ako niyo, uriyan yan na ithogn ako niyo sa kalodan, ka mataan a
gophoon ako masampn o Allah na shiksaan ako niyan dn sa siksa a daniyan dn
misksa ko apiya antaa ko langowan a kaadn, na ininggolalan iran oto, na pitharo
o Allah: Inongka oto showaa? Na tigyan: Tanto akn ska a inikalk. Na rinilaan o
Allah.
Giya angkawto a mama na tigyan oba didn khasampn o Allah go di niyan dn
khawyag sharoman o matapong na milbad sa kalodan, ka tiyangkd yan dn a didn
khawyag sharoman, a giyanan a paka-kakafir anan a piyagayonayonan, ugaid na
kagiya di niyan oto sasabotn, na skaniyan na mapaparatiyaya a ipkhalk yan so
Allah oba niyan siksaa, na rinilaan yan.

(1) Giyanan so mga Mas-alah a mga kokoman a sapak o Agama, knaba so mga
Mas-alah a pantag ko 'Aqeedah.
(2) Aya dowa a Saheeh na so Saheeh Al Bukhari go Saheeh Muslim.

142
Na so pphanaawil a pd ko mga tao a Mujtahid (mananagontaman sa katoona
niyan ko bnar) a mala sa ginawa niyan so kaphagunoti ko Rasulollah (‫ )ﷺ‬na mas
dadaitan a rila a diso lagid oto."
Sabap san na miyaknal so mbidaan o katharo a go so khikatharoon, go so
mbidaan o galbk a go so minggalbkon, sa knaba langon a katharo odi na galbk (a
paka-kakafir) na ikhakafir o tao a minggolalanon.)1(

Pitharo i Shaikhol Islam Ibn Taymiyyah Rahimahullah sii ko pandangan a ika 165
Volume a ika 35 ko Majmo' Al Fatawa: "Sa aya paka-asal anan na mataan a so
katharo a ikhakapir o tao ko Qur-an a go Hadith a go so Ijma' na maptharo dn a
giyoto na pakakakapir, sa lagid o kapakanggogonanao ron o mga Dalil ko Agama,
ka mataan a so paratiyaya na pd ko mga kokoman a phoon ko Allah a go su Sugo
iyan (‫)ﷺ‬, sa knaba oto pd ko ipphangokom o mga tao phoon ko mga antapantap
iran a go mga baya a ginawa iran, go di paliwgat oba makokom so tao sa gii
tharo sa lagid oto oba mataan a skaniyan na kafir, taman sa di rkaniyan matanto
so mga sharat a ikhakapir yan go diwn mada so mga alang yan, lagid o gii tharo
sa: Mataan a so pakabrg a go so Riba na Halal, sabap ko gopn yan kiyapagislam,
odi na sabap sa kiyapakala iyan sa liyo a phagingdan, odi na miyakakin'g sa
katharo na siyopak yan ka di niyan katawan oba Qur-an, odi na di niyan katawan
oba pd ko mga Hadith o Rasulollah (‫)ﷺ‬, lagid o btad o sabaad ko mga Salaf a adn
igira a di iran pharatiyayaan a katharo taman sa di iran matanto a mataan a so
Nabi (‫ )ﷺ‬na miyatharo iyan oto."
Taman sa pitharo iyan: "Na sabnar a giya mga tao anan na di phangabbthowan
sa Kafir taman sa di kiran makatindg so mga Dalil, lagid o katharo o Allah:
.]٠٦٢ :‫ﱡﭐ ﱱ ﱲﱳ ﱴ ﱵ ﱶ ﱷ ﱸﱠ[النساء‬

Maana: "Ka an di phakakowa so mga tao sa daawa ko Allah ko uriyan o mga

Sugo." [Al Nisa': 165].)2( Go sabnar a inirila o Allah sangkai a Umat so karibatan a
go so kalipat." San taman so katharo iyan.
Na sabap san na miyaknal a so katharo odi na galbk na khapakay a pakakakapir
odi na dusa, na knaba aya maana niyan na kailangan dn a so minggolalanon na
Kafir dn odi na baradusa, khapakay a sabap sa dawn matanto so mga sharat a
ikhakafir odi na ikhadusa, odi na adn a miyaka-alangon a ttndoon o Agama.

(1) Giyaya i mala a di sasabotn o mga Khawarij.

(2) Aniran ibarat di maptharo a ya Allah na di kamingka shiksaa ka di ami man
anan katawan.

143
Na sa pman sa tao a miyakarayagon so bnar na initaros yan dn so kasosopaka
niyanon sabap ko Aqeedah niyan a uunotan yan odi na sabap ko phagunotan
yan a sslaan yan odi na sabap ko kpit a di niyan phakilawanan, na mataan a
giyoto na dumiyaiton dn so dumadait sa kasosopak yan oto a ikhakapir yan odi
na ikhabaradusa niyan.
Na paliwgat ko mapaparatiyaya a mapakaphashod yan so 'Aqeedah niyan a go
so galbk yan sii ko Kitab o Allah a go mga Hadith o Sugo iyan (‫)ﷺ‬, na balowin yan
a dowa oto a aya niyan uunotan, a babalowin yan a sindaw go aya niyan kkdgn
so mga atoran yan, ka mataan a giyanan i lalan a matitho a inisugo o Allah sii ko
katharo iyan:

‫ﱶﱸﱹﱺﱻ‬
‫ﱷ‬ ‫ﱮﱰﱱﱲ ﱳﱴﱵ‬
‫ﱯ‬ ‫ﱡﭐ ﱪ ﱫ ﱬ ﱭ‬

.]٠٢٤ :‫ﱼﱠ[األنعام‬

Maana: "Go (tharo angka hay Muhammad) a mataan a giyanan i lalan akn a
matitho na unoti niyo, go di niyo pagunoti so pimbarang a mga lalan (a salakaw
ron) ka khablag kano niyan ko lalan yan, giyanan i usiyat yan rkano ka angkano
mabaloy a maalkn (mga sasanggila)." [Al An'am: 153].
Go kailangan a kapananggilaan yan so nganin a phagukitan o mga tao a sii niyan
pakapphashoda so 'Aqeedah niyan odi na galbk yan sii ko mattndo a kpit, na
amay ka miya ilay niyan so mga Dalil ko Qur-an a go Hadith a masosopak yan bs
na pphanamaran yan a mapakasilay niyan so mga Dalil ka an maka ayon sa
angkawto a kpit apiya pn tanto dn a margn a kapakawkit yan, na biyaloy niyan
so Qur-an a go Hadith a aya miyakaphasiyunot knaba aya kiyawnotan, na so
salakaw ron na aya kiyawnotan, na giyangkai ukit pd ko mga ukit o mga tao a
phagunot sa baya a ginawa, knaba phagunot ko turoan, na sabnar a piyakarata
aya o Allah sii ko katharo iyan:

:‫ﲹ ﲻ ﲼ ﲽ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁﱠ[املؤمنون‬
‫ﲺ‬ ‫ﱡﭐﲱ ﲲ ﲳ ﲴ ﲵ ﲶ ﲷ ﲸ‬
.]٢٠

Maana: "Go upama ka aya inunutan o bnar so mga baya a ginawa iran na
mabinasa dn so mga langit a go so lupa a go so nganin a mapapadalmon, aya
mataan na initalingoma ami kiran so tadntam iran (Qur-an) na tiyalikhodan
iran." [Al Mo'minoon: 71].
Na so tao a pagilayn yan so mga ukit o mga tao sii sa angkanan a bitiyara na
phakailay dn sa piyamakammsa, go khatokawan yan a tanto niyan dn a
kailangan so kapagapas ko Kadnan yan sa makapamangni ron sa turoan go
katatap ko bnar, go kalindong phoon ko kadadagan a go so kapakasilay.

144
Na sa tao a mamangni ko Allah sa tanto a kapamangni go kaprondarondan, a
makknal yan a knaba skaniyan kailangan o Kadnan yan ka skaniyan i
makakhikinanglanon na giyoto i marani a tarimaanon o Allah so pangni niyan,
pitharo o Allah:
‫ﳂ ﳄ ﳅ ﳆ ﳇ ﳈ‬
‫ﳃ‬ ‫ﲼ ﲾ ﲿ ﳀ ﳁ‬
‫ﲽ‬ ‫ﱡﭐﲷ ﲸ ﲹ ﲺ ﲻ‬
.]٠٨٦ :‫ﳉﱠ[البقرة‬

Maana: "Go igira a iniisha ako rka (Hay Muhammad) o mga uripn akn na mataan
a sakn na Marani, ptharimaan akn so pangni o pphamangni igira a miyamangni
rakn, na tarimaa ako iran go paratiyayaa ako iran ka ansiran mangatuturo." [Al
Baqarah: 186].
Na pphamangnin tano ko Allah a balowin tano niyan a pd ko mga tao a aya kiya-
ilaya iran ko bnar na bnar)1( na inunutan iran, go aya kiya-ilaya iran ko ribat na
ribat na piyananggilaan iran, go balowin tano niyan a pphanuro a khikatuturo,
go mga tao a thatagompiya go pphangompiya, go di niyan pakasilayn so mga
puso tano ko uriyan o kiyaturoa niyan rkitan, go bgan tano niyan sa limo a
phoon rkaniyan ka mataan a Skaniyan bo i Pphamgay.
So bantogan na rk o Allah a Kadnan o langowan a kaadn, a Skaniyan so sabap ko
limo iyan na pkhatarutop so mga pipiya a galbk.
Go so salawat a go salam a maana kalilintad na mambagian o Nabi a limo, a
minggonanao sa angkainin a Umat ko lalan o Mabagr a Barabantuga nggolalan
ko kabaya o Kadnan iran, go taman ko mga pamilya niyan a go mga Sahabah
niyan go so tumiyondog kiran sa mapiya a ukit taman dn ko gawii a iphangukom.

Miyapasad sumurat ko gawii a ikasapulo a go lima ko

ulanulan a Shawwal, ragon a ika 1404 H.
Nggolalan ko pansom o sumiyoraton a makhikinanglan
yan so Allah:
Muhammad bin Salih Al 'Othaymeen.

(1) Di tano niyan balowin a lagid o mga tao a aya kapkhailaya iran ko bnar na
ribat na aya kapkhailaya iran ko ribat na bnar.

145
 PULIMPOSAN O MINDIRUBASA

Phanalamatan ko so Allah sa da a taman yan a panalamat sa kiyatawfeeq

yan sa katarutop a angkai a galbk, go phanalamatan akn so langon a
miyakawmbungon a galbk pamikiran odi na panguyat sa katarutop o galbk, lagid
o kiyathandinganawn ndiyator i Shaikh Gabriel "Abu Tasneemah" Taratanto, a go
si Shaikh Mobarac Dimasangcay, balasan siran o Allah sa da a taman yan a balas
sa duniya sampay sa alongan a mawri.

Miyapasad ndirubasa ko gawii a Ahad a ika dowa pulo a

go lima ko ulanulan a Muharram, ragon a ika 1442 H.
Gawii a ika sapulo a go tlo ko September, 2020 G.
© Muhammad-ata "Abu Hazim" Ibrahim Abdulkarim

146