Prezo 7€

Sennaciulo estas la oficiala organo de

Sennacieca Asocio Tutmonda
http://www.satesperanto.org
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

Tem-dosiero "Amaskomunikiloj" – paĝo 8

SAT-anoj kutimiĝu al eksternacia sent-, pens- kaj agadkapablo!

 Jalto, lulilo de la tutmonda E-movado
Fine de la 19-a jarcento, dum la frupioniraj
tempoj, en Jalto, Odeso kaj Sankt-Peterburgo
estis la plej aktivaj E-grupoj. Jalto estas nura
urbo en la tuta eksa Sovetunio, kie estas 2
memortabuloj omaĝe al E-pioniroj.
La unua esperantisto en Jalto aperis en jaro
1892, li estis d-ro Ilja Ostrovskij, kuracisto de
fama rusa verkisto Anton Ĉeĥov. En 1893 li
estis jam la plej aktiva E-varbanto en la
mondo. Sufiĉas mencii, ke en tiu jaro inter
malpli ol 800 abonantoj de la unua E-gazeto
La Esperantisto, 100-on varbis li.
En 1905, li la unua ricevis permeson eldoni
rusian E-gazeton kaj ekredaktis ĝin. Estis li,
kiu samjare en la unua U.K. iniciatis oficialan
akcepton de E-flago. Sur lia domo, kiu
konserviĝis ĝis nun, estas establita marmora
tabulo omaĝe al li kaj ĉiam pendas E-flago.
En 2002, estis 100-jara jubileo de jalta
publika biblioteko, kaj jaltaj esperantistoj
eltrovis, ke ĝia fondinto kaj unua direktoro
estis E-pioniro Nikolao Borovko, konata pro
fama letero de Zamenhof pri deveno de
Esperanto, kiun li skribis responde al N.
Borovko.
N. Borovko estis kunfondinto de la unua E-
klubo en Rusio en Odeso kaj prezidanto de la
unua Rusia E-societo "Espero" en Sankt-
Peterburgo en jaroj 1896-97. N. Borovko
estis "patro" de originalaj Esperanto-noveloj,
kiuj aperadis en La Esperantisto ekde 1891.
Sur konstruaĵo de la unua biblioteko, nun
pendas marmora tabulo omaĝe al li kiel unua
direktoro kaj pioniro de E-movado.
Ankaŭ lia edzino Antonina Ĉajkovskaja estis
fama E-pioniro. En 1894 ili kune organizis
balotadon pri reformoj en Esperanto, kies
rezulto estis, ke Esperanto restis netuŝita.
Ilia filino Nina en 1925 iĝis edzino de fama
esperanta pioniro, svedo Valdemar Langlet –
unua E-vojaĝanto, redaktoro de la dua E-
gazeto Lingvo internacia, unua prezidanto de
sveda E-federacio. En 1944-45, V. Langlet
estris en Budapeŝto svedan Ruĝan Krucon kaj
kune kun Nina savis de faŝistoj milojn da
homoj. En jaro 2002, la geedzoj Langlet estis
nomitaj honoraj civitanoj de Israelo.
Jefim Zajdman

Enhavo
Jalto, lulilo de la tutmonda E-movado
Redaktangulo
Jam komenciĝis la jaro 2012…
Venontaj temaj dosieroj
SAT-aj Diversaĵoj
Novaliĝoj
Nekrologo
Nova peranto por Belgio
Kotizoj kaj abono
Malaltiĝo de la vendoprezo de PIV
Jalta SAT-Kongreso 2012: pliajn informojn 6
Aforismoj – Cerbaj impulsoj – DoMo
Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
El Grekio atestas indignulo
Miaj spertoj pri amaskomunikiloj
Amaskomunikiloj senvualigitaj per
dokumentfilmo
Ĉu ni estas manipulitaj de amaskomunikiloj?10
Ĉu nuraj komunikilaj mensogoj aŭ pli
ĝeneralaj manipuladoj?
Informiĝi postulas tempon… kaj sagacon 12
Informa manipulado pri la milito en Libio 13
SAT vivas, debatas agadas
La dom-okupado – ilo por politika liberigo 15
Liberigu niajn kvin heroojn
Post katastrofo en Fukuŝimo – rajto je
forfuĝo
Ĉu Diablo fariĝos SAT-ano?
Besta kondiĉo kaj socia justeco
Helpu al prilaborado de kongresaj tajpaĵoj 20
SAT kulturas
Pierre Bourdieu, engaĝiĝinta sociologo
Karmen' - Kvina kaj lasta parto
Esperanto-teatro ĝuas bonan reprezenton en
Jalto!
Libreto pri Gurs
Sennaciulo
Praktikaj informoj
Sennaciulo estas oficiala organo de S.A.T.
Asocia sidejo de SAT: 67 avenue Gambetta,
2 FR-75020 Paris, Francio
4
Telefono: + 33.9.50.71.01.97
4
4 Retadreso: satesperanto@free.fr
5 Retejo: http://satesperanto.org
5
Poŝtkonto: SAT n°1234-22 K, Paris
5
5 IBAN: FR41 2004 1000 0101 2342 2K02 064
5 BIC: PSSTFRPPPAR
6 Konto de SAT ĉe UEA: sat-x
Plenum-Komitato de SAT
6
7 Prezidanto: Vinko Markovo
7 Sekretario: Tereza Sabatier
8 Kasistino: Franjo Lévêque
9 Membroj: Guy Cavalier, Arturo Prent
Sennaciulo
Ĉefredaktanto: Robin' Beto
11
Enpaĝiganto: Pierre Soubourou “Ŝtonĉjo”
Ceteraj redaktantoj: Kreŝo Barkoviĉ, Nikolao 3
15 Gudskov, Jomo Ipfelkofer, Djemil Kessous,
Petro Levi, Vinko Markovo, Grazina
Opulskiene, José Maria Salguero (Kani),
16 Franciska Toubale.
Kontribuojn sendu rete al:
17
18 sennaciulo.redaktejo@gmail.com aŭ
19 paperpoŝte al SAT-Amikaro: 132-134
boulevard Vincent Auriol, FR-75013 Paris,
Francio
21
Ĉiujn demandojn pri financaj aferoj sendu
21 al: franjo.leveque@gmail.com
23
Libromendojn sendu al:
24 libroservo@sat-amikaro.org
25 Eldonproponojn sendu al:
pimskrabo@yahoo.fr
Pri la enhavo de la artikoloj respondecas la
aŭtoroj mem. Ricevitajn manuskriptojn oni
ne resendas.
Imprimé par: TROISA, Impr. TROISA, 91480
Quincy-sous-Sénart, Francio. Aperas
dumonate – Bimestriel.
Directeur de la publication: Guy Cavalier
Abonnement annuel/jara abono: France 57€,
autres pays / aliaj landoj: demander le tarif à
notre agent du centre de SAT / peti la tarifon
de nia peranto aŭ de la SAT-centro.
Dépôt légal à la date de parution:
N°CPPAP 0515 G 86567
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 Redaktangulo
Jam komenciĝis la jaro 2012…
...kaj la mondo plu tremetas, skuiĝas. La homoj de-
nove ekstaras, elpensadas, novajn sociajn eksper-
imentojn realigadas. La idealoj longtempe kuŝintaj
funde de niaj koroj, dormetintaj sub tavolo da
enuo kaj sur kuseno da komforto, jam revigliĝas.
Ho! Kompreneble, ne tuj ni povas ekfidi je niaj ide-
aloj; ili estis tiom ofte pritraktataj kiel belaj neat-
ingeblaj revoj, nerealigeblaj utopioj (tiagrade, ke
termino "utopio" en la moderna lingvaĵo signifas
"nerealigeblo") aŭ belaj sed naivaj iluzioj, ke ili ne
emas tro rapide kaj brue eliri el sia kaŝejo. Tamen,
iu ondo trakuras la mondon, prenante multdiv-
ersajn aspektojn laŭ loka kondiĉaro, kaj levante
multajn demandojn.
Inter tiuj demandoj, staras plej aktualece tiu pri ef-
iko de la amaskomunikilaro. Ni ja iluziiĝis pensan-
te, ke ju pli grandos la inform-reto, des pli kreskos
la inform-libero. Hodiaŭ, pri tio, kio grava el socia
4 vidangulo okazas sur nia planedo, ni malfacile
povas elsarki inform-elementojn, el vasta propag-
and-nebulo disetendiĝanta sur la tuta globo kaj
remaĉanta la samajn ŝablonojn, kiu ajn estus la
lingvo. Pro tio, ni prezentas dosieron pri rolo de la
amaskomunikilaro - tiu dosiero eble starigos ĉe vi
ankaŭ demandon: kiun rolon havu Sennaciulo? Jes,
Sennaciulo estas informilo!
Per nia komuna lingvo ni ja povas cirkuligi inform-
ojn kaj atestojn pri kio okazas ĉirkaŭ ni... tutmon-
de! Ni kune transpasu kaj transpasigu al niaj kon-
atoj la propagandajn kaj lingvajn barojn (kiujn la
interreto absolute ne ebligas transiri, kvankam la
impreso de multaj uzantoj estas "mi havas aliron
al la tuta mondo!"). SAT-anoj, kutimiĝu al ekstern-
acia sent-, pens- kaj agad-kapablo diris Lanti... Nu,
ĉi tion deziras la redaktoskipo al vi por jaro 2012!
Lastminuta aldono:
Kara leganto, ni pretigis kaj sendis al vi ĉi tiun
numeron treege malfrue. La kialoj estas ĉefe
organizaj. Mi plej forte deziras ke la venonta
dosiero atingos vin en la normala lim-dato. Plie, vi
povas konstati, ke malmultajn kontribuojn ni
ricevis ĉifoje, kaj pro tio ĉi ni prezentas al vi 28-
paĝan numeron. Sekve, ni forte instigas vin verki
artikolojn, fotojn kaj desegnojn pri la temoj
interesantaj vin. Ĉi tiu revuo povas vivi nur pere
de via partopreno!
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
Venontaj temaj dosieroj
Por riĉigi nian revuon, kaj por ampleksigi nian
agad- kaj sci-kampojn, ni plu regule organizas
temajn dosierojn. Le jenaj temoj, kun ties lim-datoj
por sendi viajn kontribuojn, estas jam planitaj:
1 Ateismo - (limdato por ricevo de artikoloj: 25-a
de marto 2012 - kunordigo: Ŝtonĉjo
pierre.soubourou@gmail.com): Signifo,
deveno, uzo, historio de la vorto k koncep-
to kun ties diversaj nuancoj, "magia
pensado" kontraŭ "ateisma pensado",
aktualeco de ateisma lukto, famaj / inter-
esaj ateismuloj: Riĉard Davkins (angle
Richard Dawkins)...
2 Radio kaj Esperanto - (limdato por ricevo
de artikoloj: 25-a de majo 2012 – kun-
ordigo: Robin' BETO
robin.beto@laposte.net): Vi jam
kontribuis (aŭ revis kontribui...) al radi-
elsendo esperant-lingva... Kiujn temojn vi
tuŝis aŭ deziras tuŝi? Kiujn malfacilojn vi
trafis? Kiujn sukcesojn vi atingis? Kiujn
revojn vi havas pri radi-elsendo esperant-
lingva? Por kio kaj kiuj vi radi-elsendas/-
os/-us? Rakontu al ni... ĉifoje skribe!
3 Katastrofo de Fukuŝimo: Ĝiaj sekvoj -
(limdato por ricevo de artikoloj: 25-a de
julio 2012 - kunordigo: Robin' BETO
robin.beto@laposte.net).
4 Publikaj servoj: kiel evoluas la situacio en
via mondparto? (limdato por ricevo de
artikoloj: 25-a de septembro 2012 -
kunordigo: Robin' BETO
robin.beto@laposte.net)
Ĉiaj kontribuoj (artikolaj, desegnaj, fotaj ktp) estu
senditaj al la kunordiganto, kiu transdonos ilin al
la redaktejo.
Vin tre interesas iu temo? Certe ne nur vi inter-
esiĝas pri la temo. Proponu vian temon por ebligi
reciprokan klerigon: skribu al la redaktejo ĉe
(sennaciulo.redaktejo@gmail.com)!
Robin' BETO
 SAT-aj Diversaĵoj
Novaliĝoj Nova peranto por Belgio
35952 HOARAU Andreo, Apt 117, Porte 9, SAT havas novan peranton en Belgio. Lia
200 avenue du Vert-Bois, FR-34090 adreso estas:
MONTPELLIER, Francio
Claude Glady, Rue du Culot, 1 - BE-5630
35953 SANTOS Alex Sousa, Rua Carlos Cerfontaine, Belgio
Turner 290 apto 1002, BR-31140-520 BELO Tel-Fakso-Respondilo : 00-32- (0)71 644916
HORIZONTE - MG, Brazilo
Retadreso : cglady@arcadis.be
35954 CONDON Roger, 1 rue de l'Ecureuil
Bankkonto : 750-6373051-18
FR-57400 SARREBOURG, Francio
IBAN : BE 50 750-6373051-18
35955* GIOMMONI Paola, Via Ugo Foscolo BIC : AXABBE22
22, IT-52100 AREZZO, Italio
Kotizoj kaj abono
35956 DENETT Paul, 34 Laurel Mount,
HALIFAX Hx1 3AJ, Britio Lando Prezo Lando Prezo
Argentino 27 EUR Kanado 81 CAD
35957* SAN SEGUNDO CORDERO Carmen, c/
Ríos Rosas, 5 ; 4º – A, ES-29007, MALAGA, Aŭstralio 52 EUR Koreio 33 EUR
Hispanio Aŭstrio 52 EUR 12 EUR
Kroatio
35958 LHOTZKY Kurt, Am Holzplatz 16, AT- Belgio 52 EUR (90 HRK)
2301 GROSS ENZERDORF, Aŭstrio Bosnio- Latvio 12 EUR
10 EUR 5
35959 CALLEMARD Roger, 24 allée des Hercegovino Litovio 12 EUR
Jonquilles, FR-22100 DINAN, Francio Brazilio 22 EUR Malagasio 5 EUR
35960 CARDENAZ Walter, Crucero "Las Britio 45 GBP Meksikio 15 EUR
Casimbas", CU-53000 SANTO DOMINGO, Villa Bulgario 12 EUR Nederlando 52 EUR
Clara, Kubo
Ĉeĥio 20 EUR Norvegio 52 EUR
35961 GONZALEZ Luis Angel, Calle 2da, n°11, Ĉinio 45 CNY Pollando 12 EUR
Finca, Santa Olaya, CU-53000 SANTO
DOMINGO, Villa Clara, Kubo Danio 52 EUR Portugalio 30 EUR
Estonio 12 EUR Rusio 12 EUR
35962* SEKI Fumi, Noda-tyo 1-8-23, jp-596-
0076 Kisiwada, Japanio Finnlando 52 EUR Serbio 12 EUR
Francio 52 EUR Slovakio 12 EUR
Germanio 52 EUR Slovenio 12 EUR
Hispanio 40 EUR Svedio 52 EUR
Hungario 12 EUR Svisio 79 CHF
Italio 50 EUR Ukrainio 12 EUR
Nekrologo Israelo 32 EUR Usono 74 USD
Fine de novembro 2011 mortis en Saumur 7 150 DUMVIVA 1 300
Japanio
(FR) k-do René BORAIN (27283). JPY MEMBRECO EUR
Naskiĝinta en 1924, profesie dompentristo, La kotizo estas pagenda al la poŝtkonto n-ro
SAT-ano ekde 1949, li restis fidela al la asocio 1234-22 K, Paris, aŭ al la Landa peranto de
ĝis sia lasta jaro. Ni kondolencas al la via regiono. Pli da detaloj, vidu:
familianoj. http://satesperanto.org/SAT-Kotizo.html

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 SAT-aj Diversaĵoj
Malaltiĝo de la Jalta SAT-Kongreso 2012: pliajn informojn
vendoprezo de PIV Adresoj de la Organiza Kongresa Komitato
Ĝenerala Poŝtadreso: a/k-489, Yalta, 98600-Ukrainio
Esperantistoj el Ukrainio kaj Rusio, kiuj pagas en hrivnoj, sendu
pagon al adreso:
Зайдман Ефим Семенович, ул. Украинская 1-11, Ялта-4,
98604-Украина
Telefono: +38-0654-319085 (hejma) / +38-096-4838585
(poŝa)
Retadreso: jefim_z@mail.ru
Atenton! Post aliĝo bonvolu registriĝi ĉe www.velura.net
Vojaĝo aviadila al Jalto - Informoj

L
a PK de SAT ĝojas infor-
mi, ke ekde la unua de
januaro la vendoprezo
de la papera PIV estas 60 eŭroj
anstataŭ 80. Ĝi esperas, ke tiu
paŝo helpos igi ĉi tiun libron pli
6 facile alirebla al la esperanti-
staro. Aldona paŝo tiudirekta
estas la klopodoj por pretigi
retan version de la PIV. La
laboroj tiurilate antaŭeniras.
Momente la redaktantoj de PIV
enmetas la ŝanĝojn rilatajn al
la 9a oficiala aldono de la
Akademio. Post tiu paŝo E@I
povos enretigi tiun version sur
iu prova reta interfaco, kiu
povos esti elprovita de scivol-
uloj.
Mendojn de papera PIV
sendu al
libroservo@sat-amikaro.org
Vidu ankaŭ la retejon pri la
Reta PIV:
http://www.vortaro.net
Al Kievo, aviadiloj flugas el Francio (el Parizo, Tuluzo, Liono,
Marsejlo, Strasburgo kaj Lillo) ĝis flughaveno Borispol. El
Hispanio (Barcelono kaj Valencio) kaj el Italio (Venecio) eblas
flugi tre malmultekoste per flugkompanio "Wizzair".
De Flughaveno Borispol ĝis Kievo, veturado daŭras ĉ. 1 horon kaj
20 min. Poste, de Kievo ĝis Simferopolo trajnoj veturas ĉ.16
horojn. Somere kutime de Kievo ĝis Simferopolo (aŭ tra Simfer-
opolo) ĉiutage veturas ĉ. 20 trajnoj. La unua je 00h04, la lasta je
23h05. La somera horaro aperos en majo. Eblas ankaŭ flugi al
Simferopolo.
Al Odeso, el Parizo, Tuluzo, Liono. De flughaveno, veturado
daŭras ĉ. 1 horon. De Odeso, trajnoj veturas ĉ. 12 horojn. Biletoj al
Odeso kostas pli multe ol al Kievo. Krome el Odeso al Simferopolo
somere estos nur 2 trajnoj, kiuj forveturas je 19h30 kaj ĉ.22h00.
En vagonoj de ĉiuj trajnoj lokoj estas kun litoj.
En Odeso kaj Kievo estos niaj kunlaborantoj, kiuj povus antic-
ipe aĉeti al vi biletojn ĝis Simferopolo, se vi post aĉeto de avi-
adilbiletoj informos tempon de la alflugo kaj sendos monon.
En Kievo, ili povos ankaŭ aĉeti aviadbileton ĝis Simferopolo.
El Simferopolo al Jalto dum 2.5 horoj veturas trolebusoj
(ekde 05h00 ĝis 20h15 kun intertempo ĉ. 15-20 min) kaj dum
1.5 horoj busoj (ekde 4h45 ĝis 21h30 kun intertempo 5-
10 min).

Aforismoj – Cerbaj impulsoj – DoMo

PUBLIKA MANIPULADO: vendado al publiko kornon kvazau ĝi estus kandelo.
SIMULANTA DEMOKRATIO: demokratio kiu havas aktoran talenton.
KAPITALO KAJ PROFITO estas kiel fingro kaj ungo. Ju pli granda estas fingro, des pli ungo rapide kreskas.
MERKATA FUNDAMENTISMO: merkata leono kiu formanĝegas ĉiujn pli malfortajn ol ĝi.
NUDA EKZISTADO: oni vidas ĉion kiel sub cara vestaĵo en la fabelo de la dana verkisto Andersen.

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 SAT-aj Diversaĵoj
Aliĝintoj al la SAT-Kongreso en Jalto – 11-18 aŭgust 2012
Se vi intencas partopreni en la Kongreso, registriĝu ĉe Velura.net
K-n-ro Aliĝdato Nomoj familia k persona Lando Urbo Eo-nivelo
001 19.01.12 Zajdman Jefim Ukrainio Jalto Spertulo
002 19.01.12 Belenko Anĵela Ukrainio Jalto Progresanto
003 19.01.12 Ĵdanov Miĥail Ukrainio Jalto Progresanto
004 19.01.12 Snigirjova Jelena Ukrainio Jalto Progresanto
005 19.01.12 Katin Vjaĉeslav Ukrainio Jalto Progresanto
006 19.01.12 Mirnaja Inna Ukrainio Jalto Spertulo
007 19.01.12 Ogirenko Irina Ukrainio Jalto Progresanto
008 19.01.12 Nizamutdinova Marjam Ukrainio Jalto Progresanto
009 19.01.12 Korniljev Gurij Ukrainio Jalto Progresanto
010 19.01.12 Kravcova Svetlana Ukrainio Jalto Progresanto
011 19.01.12 Korotkov Oleg Ukrainio Jalto Progresanto
012 19.01.12 Mikitin Anna Ukrainio Jalto Spertulo
013 19.01.12 Rjazankina Vera Ukrainio Jalto Komencanto
014 19.01.12 Anushkina Nadeĵda Ukrainio Jalto Progresanto
015 19.01.12 Kuĉeruk Lilija Ukrainio Jalto Progresanto
7
016 19.01.12 Koĵevnikov Aleksandr Ukrainio Jalto Komencanto
017 19.01.12 Narkisjan Ruben Ukrainio Jalto Komencanto
018 19.01.12 Moĵajev Pavel Ukrainio Simferopol Spertulo
019 20.01.12 Minin Vladimir Rusio Tomsk Spertulo
020 24.01.12 Lineckij Mikaelo Ukrainio Kijivo Spertulo
021 24.01.12 Bespalov Vladimir Rusio Sochi Spertulo
022 27.01.12 Gudskov Nikolao Rusio Moskvo Spertulo
023 28.01.12 Bojko Raja Ukrainio Bila Cerkva Progresanto
024 28.01.12 Bojko Sergeo Ukrainio Bila Cerkva Spertulo
025 28.01.12 Neĵalskaja Svetlana Ukrainio Ĥarkovo Spertulo
026 29.01.12 Sudakov Vladimir Rusio Sochi Progresanto
027 30.01.12 Karceva Margarita Rusio Uljanovsk Progresanto
028 31.01.12 Hoaro Andreo Francujo Montpeliero Progresanto
029 31.01.12 Richard Diana Francujo Montpeliero Progresanto
030 01.02.12 Markovo Vinko Germanio Tubingeno Spertulo
031 01.02.12 Korsun Valentina Ukrainio Ĥmelnickij Progresanto
032 01.02.12 Ĥodin Volodimir Ukrainio Ĥarkovo Spertulo
033 03.02.12 Redoulez Marcelo Francio Bordozo Spertulo
034 03.02.12 Pomirol Claudine Francio Bordozo Progresanto
035 04.02.12 Markovo Vito Francio San-Maŭro-ĉe-Fosoj Progresanto
036 07.02.12 Seguru Valentin Rusio Moskvo Spertulo
037 08.02.12 Combes Robert Francio Riom Progresanto
038 08.02.12 Berger Gizel Francio Riom Progresanto

Ĝisdata listo de aliĝintoj videblas ĉe : http://www.velura.net/aligxilo.php

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
El Grekio atestas indignulo
P
artoprenanto en la indignula marŝo
atinginta Atenon priskribas la situacion
en Grekio. Ĉi priskribo kontrastas kun
tiu ricevita pere de amaskomunikiloj.
"Atesto pri la okazintaĵoj en Grekio la 13-an de
februaro de 2012
La internaciaj amaskomunikiloj ĵus parolis pri
la pasinta nokto en Grekio. Ili parolis pri fajro,
pri kaoso, pri perforto…
Ili parolis pri la 100.000 personoj kunvenintaj
en Syntagma, sed ne pri la 200.000 kiuj vere
ĉeestis, nek pri la 300.000 kiuj ne sukcesis
atingi la placon ĉar la stratoj kaj la metroo
estis blokitaj de la polico.
Ili ne parolis pri kiel la polico provokis la
komencon de la tumultoj je la 17:00 per
8 iu laborista kvartalo, en malgranda
elĵetado de larmigaj gasoj, sendiskriminacie, al
la tuta placo Syntagma, disigante la manif-
estaciantojn en la tutan centron de Ateno, por
ke ili ne ĝenu antaŭ la parlamentejo.
La amaskomunikiloj parolis pri sendiskrimin-
acia detruado, ili disvastigis la klaĉon ke la
nacia biblioteko de Ateno bruladis. Mensogo.
Brulis bankoj, kafejoj kaj vendejoj, ligitaj al
mult-milionaj industrioj kiuj gvidis Grekion al
ties nuna stato.
Amaskomunikiloj parolas pri kontraŭsistemaj
junuloj, sed ili ne parolas pri maljunaj geviroj
portantaj siajn kontraŭgaso-maskojn, montr-
antaj sian apogon ritme batante dum horoj,
per manoj kaj piedoj, la kradojn de bankoj kaj
multnaciaj entreprenoj, fajfantaj kaj kriantaj
por subteni la frontliniulojn kiuj rezistadis la
sturmojn de la kontraŭtumultaj agentoj en
stratoj plenaj je larmigaj gasoj kaj fajroj,
aplaŭdante post rimarki la flamojn en Alpha
Bank kaj Eurobank.
Ili komentas ke la perforto ne solvos la
situacion en Grekio, sed ili ne parolas pri la
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
interkvartala asembleo kiu okazis pasint-
semajne en la universitato de Pantios.
Ili ne parolas pri tio, ke la okupado de la
universitato de Nomiki havis kiel celon fari el
ĝi lokon por interŝanĝo kaj debatado inter la
diversaj grekaj movadoj.
Ili ne parolas pri la liberaj manĝejoj nek pri la
interŝanĝo-bazaroj kiuj realiĝas ĉiusemajne en
la kvartaloj.
Tio, kion ne diros la amaskomunikiloj, estas ke,
post la lasta amasa eksproprietigo ĉe ĉio-
vendejo kaj distribuado de la manĝaĵoj ĉe
laborista kvartalo de Saloniko, la maljunaj
virinoj plendis pro malfrua alveno, instigante
nin denove eniri, kaj, eĉ se ili ankoraŭ ne mem
eniras, ili scias kiuflanke staras iliaj amikoj.
Tio, kion ili ne diros, estas ke, dum ni paŝis tra
manifestacio malproksime de la urbocentro,
homoj montriĝis ĉe la balkonoj levante la
pugnon, kaj la manifestaciantoj multobliĝis:
homoj eliradis el siaj hejmoj kaj aliĝis,
maljunulinoj aplaŭdis, maljunuloj… Diable!,
maljunuloj kantadis himnojn, mi komprenis
absolute nenion, sed vi ne povas imagi tion, vi
ne povas fari al vi ideon pri tio, kaj tion la
amaskomunikiloj ne diros, sed estas ni, kiuj
jam tion diras.
Ĉi tie, en Ateno, ni scias ke ni ne estas solaj, ke
la tuta Eŭropo iras laŭ la sama vojo, [trafas
samajn problemojn, NdlR] sed tio, kion ni ne
scias, estas: kion faras la aliaj homoj en
Eŭropo?… Ĉu ili entute ion faras?
Ni vidas ne nur la nuntempon de Grekio, ni
vidas nian estonton.
Ateno 2012/02/13"
Hispanlingva fonto:
http://www.facebook.com/15mMarchaBruselas
2012/02/13-20:53
Esperantigo de Pedro Sanz
 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
Miaj spertoj pri amaskomunikiloj
M
iaj plej antikvaj spertoj pri la maniero
kiel funkcias amaskomunikiloj deven-
as el la fino de la epoko de la frank-
isma reĝimo en Hispanio, tio estas, el diktaturo,
kaj kvankam eble demokratio ne same funk-
cias, ja iom similas. Kiam la nunaj gereĝoj estis
ankoraŭ geprincoj, ili vizitis mian regionon. Mi
estis juna universitatano kaj koncentriĝis ĉe la
placo ĉar ĉiu sciis ke okazos ia protesto kontraŭ
la tiama reĝimo kaj defendo de la venanta dem-
okratio. Venis la momento de la diskursoj kaj
kiam parolis la tiama princo, multaj hurlis kaj
apenaŭ aŭdiĝis la parolado; pli malbone kiam
ekparolis la tiama urbestro (frankisma), ĉiuj
hurlegis, kriaĉis kaj ne nur ne aŭdiĝis la parol-
ado, sed eĉ la urbestro devis ĉesi siajn klop-
odojn kaj retiriĝi, ĉar ĉiuj protestis kontraŭ lia
faŝisma sinteno, kion ĉiuj konis en la urbo. Mi
vidis tion ege klare ĉar mi ĉeestis sub kaj antaŭ
la balkono kiu utilis kiel malsukcesa predikejo.
Tio estis okazinta matene. Ĉiuj iris tagmeze vidi
la aferon kiel aperos per televido. La filmeto
montris plenplenan placon kiu ŝajne aplaŭd-
adis la aŭtoritatojn. Kiam ekparolis la princo,
ĉiu silentegis kaj poste fervore aplaŭdadis.
Kiam parolis la urbestro, okazis same. Mi sciis,
ke la televidaj teknikoj povis fari tion kaj
similajn aferojn, sed mi apenaŭ povis imagi, ke
la manipulado estos tiom senhonta. De tiam
mia konscienco vekiĝis kaj mi ĉiam estis preta
atenti pri nefido dekomence pri tio dirata de
amaskomunikiloj. Poste venis demokratio, tre
malrapide kaj malserioze en Hispanio, sed la
afero manipuladi daŭris ĝis nun.
Dum preskaŭ kvardek jaroj mi aktivulis unue
en studenta luktado, poste en sindikata,
ekologia, kontraŭmilita movadoj; mi ne estis
heroo el tiaj aferoj, sed tre ofte ĉeestis en
manifestacioj, agadoj, koncentroj, kongresoj
ktp. Mi bedaŭrinde devis spekti tro ofte kiel
funkcias policanoj, foje kiel fidelaj servantoj de
la ŝtato, sed plej ofte kiel fiuloj huliganaj kiuj
profitas de fizika supereco por timigi, aresti,
vundi kaj eĉ mortigi similulojn, kiam konvenas
al ili. Tre ofte mi poste povis konstati kiel
aperas per televido (ankaŭ ĉe paperaj ĵurnaloj)
tio kion mi jam estis vidinta surstrate. Preskaŭ
ĉiam ĉio aperis tordita. La interesoj kiujn
Sennaciulo
defendas ĵurnalistoj estas tiuj de la entreprenoj
(grandaj entreprenoj), dekstremaj politikistoj,
reakciaj politikoj, perfortaj konservativaj mov-
adoj, rasismaj antaŭjuĝoj ktp. Kiam tio temas
pri lokaj aferoj, kiuj estas konata per rekta scio,
oni povas klare vidi kiel funkcias la manipul-
ado. Kiam temas pri internaciaj novaĵoj, plej
ofte devenaj el Usono aŭ “danke” al usonaj
novaĵagentejoj, estas pli malfacile kontraŭ-
atenti ilin, ĉar kiu scias kio okazas en Somalio,
Afganio, Libio, Surinamo ktp.
La lasta epizodo kiun mi povas diskonigi estas
afero kiu tuŝas luktadon de kamparanoj,
loĝantoj kaj ekologiistoj kontraŭ projekto de
naftorafinejo en interna regiono Ekstremaduro,
tute neracia, defendata de la entreprenisto
mem kaj de la tiama socialisma regiona regist-
aro. La lukto pluis sep jarojn kaj ŝajne la polua
industrio malvenkis, ĉar ĝis tiam ili nek atingis
permesojn nek povis ekkonstrui, kaj nun la
ekonomia krizo kaze de malprobabla ŝtata 9
aprobo plej verŝajne ne permesos la entrep-
reniston ekkonstrui. Mi ne parolos pri kiel
aperis en la loka gazetaro la informoj pri la
projekto, ties neceso kaj la lukto de la
opoziciantoj, sed nur pri unu afero, nome la
ekonomiaj interesoj kiuj ligas tiun entrepren-
iston kun la ĉefa ĵurnalo de la regiono, nome li
pagas la paĝon kie oni parolas pri la vetera
prognozo ĉiutage. Kompreneble la ĵurnalo
favoras la projekton kaj ne la opoziciantojn.
Krome se la projekto estus estinta aprobita, oni
devus konstrui naftodukton el proksima
regiono Andaluzio el la maro (Onubo) al la loko
projektita. Tiu oleodukto devus trapasi prot-
ektitan areon (Nacia Parko Doñana) kaj tie
estas multaj opoziciantoj. Tiele la entreprenisto
rekte aĉetis la du ĵurnalojn de Onubo por
klopodi modifi la sintenojn de la lokanoj pri la
afero. Feliĉe malsukcese.
Ke amaskomunikiloj ne celas informon sed
kontrolon de la informo estas konata afero. Mi
kiel instruisto de la nacia lingvo en mezlernejo
devis ofte klarigi al gelernantoj kiel amas-
komunikiloj funkcias kaj ili mem devis serĉi
kiel aperas diferencoj ekzemple inter la
prezentado de la sama afero en la pli
dekstrema ĉefa ĵurnalo enlande nome El
Mundo (La Mondo) kaj en la iom pli maldekstr-
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
ema ĉefa ĵurnalo enlande nome El País (La
Lando). Tre ofte la sama informo aperas
diference ambaŭloke kaj eĉ la plej mallertaj
lernantoj komprenas tion. Se la informo aperas
diversmaniere diversloke, tio signifas, ke al-
menaŭ unu (eble ambaŭ) mensogas, manip-
ulas, tordas la veron.
Plej terure estas la konstato pri kiel la stato de
multaj landoj aperas en la ĵurnaloj plej ofte laŭ
usona interesaro. Ili parolis sinsekve pri Afga-
nio, Irako, Nordkoreio, Irano, Libio, Venezuelo,
Kubo, Sirio ktp. Pri Afganio oni parolis multe
dum kelkaj jaroj. Oni diris, ke ekstremaj islam-
anoj perforte devigis la loĝantaron konduti iel.
Oni ne diras tiom ofte, ke tia konduto pluas en
la nuna Afganio kie hegemonias Usono. Oni ne
diris tiom ofte, ke la tiama talibana reĝimo
fakte venkis danke al apogo de Usono. Oni ne
diris tiom ofte, ke Usama bin Laden estis usona
produkto. Male oni bombardadis la tutan
10 mondon per alia misinforma poluado.
Pri Irako jam evidentiĝis, ke la amasdetruaj armiloj
estis inventaĵo de Bush. Tamen la kontrolado de la
lando kaj de ties nafto plue estas ene de la manoj de
Usono; krome neniu gravulo aperas kulpa pri tiu tut-
monda mensogo, kontraŭjura invado kaj landodet-
ruo ktp. Pri aliaj landoj oni parolas pri supozataj at-
akoj al homaj rajtoj. Lastajn tagojn aperis en la gazet-
aro ke Saŭdarabio estras araban peton al siria reĝ-
imo, ke oni respektu tie homajn rajtojn. Saŭdarabio!
La plej feŭda, kontraŭdemokratia, kontraŭegaleca,
perforteme religieca reĝimo en la mondo, kie kon-
stante aplikatas mezepokaj punoj (inter aliaj la mor-
topuno) pro supozataj deliktoj kiuj ne estas tio en
aliaj landoj. Se Kafka revenus, li pensus, ke temas pri
humoraĵo aŭ koŝmaro.
Konscia persono devas esti informata, sed
evidentiĝas, ke la nunaj amaskomunikiloj ne helpas
je tio, aŭ ĉiukaze oni devas zorgi pri kion kredi kaj
kion ne kredi aŭ eĉ pri kiom. Nepras konsideri la
alternativajn komunikilojn ĉu retajn ĉu paperajn,
radiajn aŭ kiajn ajn, kaj eĉ kunlabori al ili. Kiel oni
faras per tiu ĉi gazeto.
Kani

Amaskomunikiloj kaj estas grandegaj firmaoj –
senvualigitaj per kaj de reakcia hierarkio.
dokumentfilmo Aliaj homoj superregas la
amaskomunikilojn: la "Fak-
(Attali, Lorenzi kaj Godet ap-
eris 912 fojojn sur la televid-
ekranoj inter 2002 kaj 2007!
Post spektado de la dokum-

E
n Francio ĵus aperis dok-
umentfilmo La Novaj
Gardohundoj montranta
la kulisojn de la amaskomunik-
iloj. Guillaume Balastre, unu el
la reĝisoroj respondas deman-
dojn en komunista gazeto
L'Humanité la 14an de januaro
2012.
Mi proponas al vi eltiraĵojn el
la intervjuo.
La ĵurnalistoj perdis sian rez-
istan statuson kiam ili inform-
adas. Ili ne plu povas kontraŭ-
stari sian hierarkion. La fran-
cia gazetaro suferas pro la
superrego de la posedantoj –
kelkaj el ĉi tiuj posedas eldon-
ejojn, perretajn gazetojn ktp
uloj", kiuj tute ne estas ser-
iozaj sciencistoj. Ili male es-
primiĝadas pri ĉio ajn, bone
konas sin reciproke ĉar parto-
prenas la samajn grand-burĝ-
ajn klubojn kaj ĉiam estas in-
vitataj en la informilaro – eĉ se
ili eraras – ĉar ili disvastigas la
Ununuran Penson favoran al
t.n. liber-komerca ekonomio.
Ili fakte reprezentas la
interesojn de tiuj, kiuj regas la
ekonomian mondan sistemon.
Ekzemple, en Francio, Elie
Cohen [eli' koen'] estas unu el
la administrantaro de tri
grandaj firmaoj, kio enspezigis
al li 107.212€ en jaro 2010!
Tri el tiuj famaj "fakuloj"
entfilmo, la homoj eliras pli
batalemaj, dirante "ili estas
amuzistoj!" Iu juristo
deklaris: "Fakte, ili ŝtelis de ni
la publikan esprim-spacon."
La reĝisoroj deklaras: "Ni ja
volas ke la filmo nasku kont-
raŭbatalon. Ankaŭ ni havas
ion dirindan, ankaŭ ni estas
fakuloj. Ni devas lukti por re-
politikigi la diskuton ĉe la
amaskomunikiloj. En la balot-
kampanja periodo kiun ni
travivas, ni deziras ke ĉiuj
civitanoj kiuj ne konas la
kaŝitan flankon de amas-
komunikiloj povu reagi."
Jocelyne Monneret

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
Ĉu ni estas manipulitaj de amas-
komunikiloj?

K
iam mi estis studento, do antaŭ kvardeko
da jaroj, mi iris al Hamburgo por helpi la
farmistojn post inundo kaŭzita de la rom-
po de la digo ĉe la rivero Elbo. Dum la tago ni, la
volontuloj , venintaj el diversaj landoj, eĉ kontin-
entoj, en grupeto laboris sur diversaj farmbienoj
kaj ni traknoktis en junulara gastejo, kie viziti s
nin ĵurnalisto. Ŝi petis nin kune sidi sur la ŝtuparo
de la gastejo kaj fotis nin. Ŝi notis niajn nomojn
kaj devenlokojn. Sekvan tagon en loka ĵurnalo
krom tutpaĝa foto estis artikolo, en kiu ni laŭvice
esprimis niajn sentojn pri la sperto aŭ pli ĝuste la
ĵurnalisto imagis kia sinteno instigis nin ĉeesti
tiun laborprojekton. Tio estis mia unua konkreta
kontakto kun evidenta manipulado de amaskom-
unikilo. Mi konsentas ke la konsekvenco ne estis
grava, sed en krizaj cirkonstancoj ĉu la raportoj
en ĵurnaloj, gazetoj, televidaj novaĵbultenoj speg-
ulas la verajn okazaĵojn?
Se estus tiel neniu aŭdus pri Daniel Ellsberg aŭ pri
Julian Assange. Sciigi kio vere okazas estus la nor-
mala informado facile akirebla de iu ajn en dem-
okrata lando, baza kondiĉo por ke ĉiu civitano
povu konstrui sian opinion sur faktoj. Tiuj in-
formintoj ne estus prezentitaj kiel danĝeruloj.
La paradokso de homoj estas ke kvankam ili
mensogas, certe diversgrade kaj kun diversaj
celoj, ili estas ankaŭ kredemaj. Kelkaj psikologoj
pravigas tion per la necesa fido de infanoj depen-
daj de plenkreskuloj por siaj bazaj bezonoj kaj
pluvivado. Same kiel la gepatroj protektas siajn
idojn, politikistoj protektas la loĝantojn: ĉu la jap-
ana registaro facile informis/informas pri la sek-
voj de la nuklea katastrofo en Fukuŝima? Tio
estas ekzemplo daŭre aktuala inter amaso da
aliaj ekzemploj.
Ĉu vi konas la proverbon: tio, kion oni ne scias, ne
povas ofendi aŭ dolorigi? Silenti povas eviti ne-
deziratajn reagojn. Kiam mi revenis en Melbur-
non pasintan septembron, mi vidis informojn pri
la "indignuloj", kiuj tendumis sur placo en la
komerca centro de la urbo, nur kiam la urbestro,
Robert Doyle, ordonis ke la policanoj forigu ilin.
"Ni komprenis pri kio ili protestas, do nun estas
tempo reiri hejmen" li komentis.
Ĉu memkritiko en la plej legata hispana
ĵurnalo El País? "Sen opiniformiloj oni estus
perditaj: neniu scius kion pensi." 11
Estus naiva konduto pensi ke amaskomunikiloj ne
manipulas la legantojn aŭ aŭskultantojn. Ni povas nur
lerni kiuj estas la strategioj uzataj kaj provi kompari
diversajn fontojn. Kompreneble tio estas temporaba,
aparte por junaj homoj, kiuj devas labori longajn
horojn por perlabori sian vivon.
Mi trovis interalie la legadon de la libro skribita de
Normon Solomon “War made easy” (milito faciligita)
kleriga. Li analizas la "informojn" publikigitajn en famaj
ĵurnaloj kiel New York Times aŭ Guardian aŭ Washing-
ton Post aŭ en la paroladoj de respondeculoj kiel la
prezidentoj de Usono aŭ la generaloj aŭ la sekretarioj
pri nacia defendo kaj montras kiel ili mensogis tiel ke la
usonanoj akceptu militon en Nikaragvo, Vjetnamujo,
Afganujo, Irako ktp. La metodo ne multe varias de unu
periodo al la alia, do eblas rekoni la ŝablonon. Kiam la
nomo de iu eksterlanda ŝtatestro estas menciita kun
negativa eĉ insulta adjektivo kaj la skribinto proklamas
ke lia/ŝia lando deziras antaŭ ĉio pacon kaj intertrakt-
adon, fakte milito estas preparita kun celo ne publike
menciita.
Mi povas nur bedaŭri ke la gravaj informoj estas pli fac-
ile akireblaj post la eventoj kiam iu konflikto estas jam
pasinta. Tamen ili helpas por la estonto ĉar oni fariĝas
pli kritikema.
Franciska Toubale

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
Ĉu nuraj komunikilaj
mensogoj aŭ pli
ĝeneralaj manipuladoj?
Por ŝafon formanĝi, lupo
trovas pretekstonZ
ojn en la golfo de Ton-
kino… laŭdire de la usona
ŝtato, al kiu tiu mensogo
ebligis ekigi militon, kiu
okazigis milionojn da mor-
tintoj.
ekzistas ankaŭ potenca in-
dustrio de amaskomunikiloj,
kiu tute pretas samcele ag-
adi: oni tion nomas la "dolĉa
potenco" (angle soft power).
Ja multiĝas la komunikilmen-

(L a proparolantoj de la
imperiismo diras […],
ke) Ahmadinaĝad kaj
mi, de la prezidenta perono,
celos Vaŝingtonon per kan-
onoj kaj misiloj. Tial ke ni es-
tas atakontaj Vaŝingtonon!
Jen la deklaro de Hugo Cha-
vez, kiun dissendis multaj
televidoj. Sed la antaŭaj
interkrampaj vortoj estis dis-
tranĉitaj, la frazo senhonte
stumpita (samkiel la tuta
parolado). Tiu deklaro dat-
12 iĝas de la lasta 9a de januaro,
kiam la irana prezidento al-
venis en Karakason. Okaze de
lia publika akcepto, Chavez
moke prezentis la kampan-
jon de la "proparolantoj de la
imperiismo", kiuj asertus la
ĉi-supran diron. Kompren-
eble nek li, nek Ahmadinaĝ-
ad, estas tiagrade frenezaj, ke
ili iamaniere celus ataki la
unuan nuklearan potencon
en la mondo, laŭdire "de la
prezidenta perono" aŭ de
ajna loko!
"Granda komunikilmensogo
antaŭas kaj pravigas ĉiun
militon", skribas Michel Col-
lon en sia TTT-ejo (en la fran-
ca http://www.michelcollon.info).
En 2008 tiu belga aktivulo ti-
el prezentis etan resumon
("tute ne kompletan", li aser-
tis) de tiuj trompaĵoj. Ni ob-
servu kelkajn erojn de lia
raporto.
En 1964 Nord-Vjetnamio
estus atakinta usonajn ŝip-
En 1983 Ronald Reagan
akuzis la registaron de la
eta insulo de Grenado
sogoj en la ĉiutaga informado
de la popoloj. Sed tiuj ĉi prez-
entas nur la elmariĝintan
(norde de Venezuelo), ke parton de la granda glaci-
ĝi konstruus militbazon monto da ĉiutaga mensman-
helpe de Sovetunio kaj ipulado. Vidu la aferon Nor-
Kubo. Temis enreale pri iega. Oni ne povas nepre par-
internacia flughaveno. La oli pri "komunikilmensogo",
insuleto estis invadita de tial ke ja Noriega ŝakris drog-
usonaj trupoj. Eĉ la reĝino ojn. La usona propagando
Elizabeth protestis (tial ke forgesis nur precizigi, ke an-
Grenado aniĝis en la angla kaŭ la CIA partoprenis en tiu
Commonwealth). fikomerco. Estas same pri
Chavez. La amaskomunikiloj
En 1989 Usono akuzis la
ne mensogis. Li prave asertis
generalon Noriega, prezid-
"(…) ni estas atakontaj Vaŝ-
ento de Panamo, pri
ingtonon", oni nur forigis la
drogoŝakro. Fakte tiu per-
antaŭajn vortojn.
fida Noriega, kiu estis ag-
ento de la usonaj sekret-
servoj CIA, jam kaŝe sin
turnis al Kubo. Li plie in-
tencis ne renovigi la lu-
kontrakton pri la kanalo
de Panamo. Sekve Usono
invadis tiun landon la 20-
an de decembro 1989. La
reala celo estis la regado "Oni ĝis nun kredis, ke la for-
de la kanalo. miĝo de la kristanaj mitoj en
Michel Collon daŭrigas la lis- Romio eblis nur ĉar la pres-
ado ne estis inventita. Tute
ton, notinde elvokante la di-
male. La ĉiutaga gazetaro kaj
abligon de ĉiuj roluloj, kiuj ne
la telegrafo, kiu fulmarapide
plaĉis al Usono (Bin Laden,
dissemas siajn fikciojn tra la
Saddam Hussein, ktp, cetere
tuta planedo, fabrikas pli da
tute ne sanktulidoj). Ĉiuj bo-
mitoj dum unusola tago, ol
ne memoras pri la afero de la
tio, kion oni povis fabriki
granda publika mensogo de
iame dum unu jarcento (kaj
Colin Powel ĉe la Unuiĝintaj
tiuj burĝaj bovidoj englutas
Nacioj pri la laŭdire amasde-
kaj dissendas ilin)", asertis
truaj armiloj de Irako. La plej
Marx (letero al Kugelman, la
teruraj el tiuj amasdetruiloj,
fakte, kuŝas en Usono duon- 27-an de julio 1871).
dorme, ĉiam pretaj agadi. Kaj Ghemil Kessous

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
Informiĝi postulas tempon…
kaj sagacon
N e eblas diri ke ni ne ricevas sufiĉe da
informoj. Kiel pritaksi la kvaliton?
Ĉu ni kapablas kribri inter ĉio, kion
ni aŭdas aŭ legas? Plej ofte, ni ricevas dum
la tuta tago plurfoje la samajn informojn, pli
malpli konscie, ĉu radie, ĉu televide, ĉu rete,
ĉu per papera informilo, ĉu konversacie…
Mi estas pli radio- ol televid-ŝatanto. La
radio akompanas min dum la tago, dum mia
dommastrumado aŭ dum mia laboro super
la komputoro por esperantaĵoj. Plie,
matene, tagmeze kaj vespere, mi ricevas
informojn per la televido. Sed ne estas
diferenco inter ĉiuj tiuj informoj. Mi devas
agnoski, ke mi ne plu legas regule ĵurnalon,
en kiu la informoj povus esti reprenitaj kaj
pliprofundigitaj. Tio postulus de mi, ke mi
tiam faru nur tiun legadon. Koncerne la
aliajn informilojn, mi ĉiam faras alion. Oni
devas konsideri ke la tempo ne estas elasta
(tamen mi emeritas, do kiam plie oni
laboras, imagu!).
Tamen, mi aprezas ĉiutagan unuhoran
televido-elsendon, kiu pritraktas ĉiujn
temojn, sociajn, politikajn… La avantaĝo
estas ke ĝi daŭras unu horon, ke estas
dokument-filmo, intervjuoj kaj ĉefe debato
inter fakuloj, kiuj povas kontaŭdiri, alporti
precizigojn, diri sian senton sub gvidado de
ĵurnalisto. Tiam eblas iomete fari sian
propran opinion. Tamen certe
oni ricevas nur vidpunktojn
elektitajn de la elsendisto.
Plurfoje,
Ĉe radio France Inter ke li ne plu havos
[fransenter] de multaj jaroj
daŭre estas elsendo farita de
sian elsendon
Daniel Mermet [Danjel'
Merme'], ĵurnalisto kiu prezentas dum unu
horo raportojn tute malsimilajn disde la
kutimaj aliaj elsendoj. La elsendo
komenciĝas per kelkaj mesaĝoj de
aŭskultantoj, kiuj anoncas sociajn aŭ
politikajn manifestaciojn, plendas pri
diversaj temoj, pri maldungoj, diras sian
senton pri antaŭaj elsendoj, kuraĝigas la
ĵurnaliston… Iuj, ĝenerale dekstruloj,
Sennaciulo
plendas kontraŭ la ĵurnalisto, uzas
insultojn, konsiderante ke estas nenormale,
ke li daŭrigu sian laboron pere de la publika
mono. Liaj aŭskultantoj kreis en diversaj
urboj, regionoj regulajn renkontiĝojn,
ĝenerale en kafejo por pridiskuti sociajn,
ekonomiajn, politikajn temojn, kaj tiel
evolui en siaj konoj kaj opinioj.
Plurfoje, oni timis ke li ne plu havos sian
elsendon, sed relative al la aliaj elsendoj,
eblas ke tio estas eltenebla, malgraŭ la
protestoj de iuj. Tamen la ŝatantoj estas
nombraj kaj jam faris pet-skribon, kiam
estis eĥoj pri risko de forigo de la elsendo.
Eĉ kiam ŝanĝiĝis la elsend-horo de la 17a al
la 15a. Ankaŭ kiam okazis kontraŭ li
13
proceso de fanatikuloj pro elsendo kun
veraj intervjuoj, kiun ili ne toleris.
Per neoficiala retejo eblas reaŭskulti liajn
elsendojn de post 2001 (http://www.la-
bas.org). Li ankaŭ estas filmisto kaj mi
spektis iun pri Chomsky (ŝomski) kaj vidas
ĉe la reto, ke estas mon-alvoko por iu filmo,
kun Olivier Azam [Olivje] pri la vivo de
Howard Zinn ([hoŭad zin] 1922-2010),
aŭtoro de la libro Populara Historio de
Usono. Ankaŭ kino estas ebleco ricevi
informojn.
Certe por pritaksi informojn
kaj el ili eltiri kiel eble plej da
oni timis vero, informo… necesus esti pli
kleriga pri ekonomio, politiko,
sociaj aferoj. Tio certe postulas
konojn, studojn, kiujn plejparto
el ni ne havas.
Sekvi la informojn estas maniero
plikapabliĝi en tiu direkto, sed, kiel mi jam
diris, tio postulas tempon, kapablon, kiujn
bedaŭrinde foje ni ne havas. Bonvolemo ne
sufiĉas.
Tereza Sabatier
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 Tem-dosiero "Amaskomunikiloj"
Informa manipulado
pri la milito en Libio

Ĵ urnalistino Lizzie Phelan atestas pri la

grandskala informo-manipulado realigita de la
amaskomunikilaro.
Jen eltiraĵoj el prelego de la ĵurnalisto Lizzie Phelan
realigita la 4-an de oktobro de 2011
(http://vimeo.com/31322866). Per ĝi mi celas
konigi konkretan kazon pri hontinda informo-
manipulado realigita de la regantaj kaj regataj
amaskomunikiloj.
Tiuj amaskomunikiloj, almenaŭ en Hispanio,
abunde propagande misraportis pri Libio. Gadafi,
antaŭ nelonge honore gastigita en Madrido, subite
ricevis plej aĉajn kvalifikojn. Tuj post la komenco
de la amasa (miloj da aeratakoj) bombardo de la
ĉefurbo Tripolo, ĉesis la raportoj. Hontinda, kaj
signifoplena, silento regis. Nur post la murdo de
Gadafi novaj raportoj, eĉ se daŭre misinformaj,
14 alvenis.
En la prelego de Lizzie aperas dateno, kiu ŝajnas placoj dum multaj personoj filmis per poŝtelefonoj
nefidinda: la kuniĝo de pli ol miliono da personoj sub la rigardo de okcidentaj specialaj milit-fortoj.
en la Verda Placo de Tripolo. Kvankam estas ek-
sterdube ke okazis impona koncentriĝo, la alport- Ili rakontis ke Gadafi estis malamata de sia popolo…
ita dateno ŝajnas troigo. Sed, krom tiu dateno, la sed ili neniam montris al ni tiun milionon sepcent
vereco de preskaŭ ĉiuj aliaj estas kontrolebla, eĉ se mil da personoj, en lando de ses milionoj, en la Ver-
nur alirante ne vaste konatajn informofontojn. da Placo la 1-an de julio, ĉiujn popol-amasojn en
Tarhuna, en Sabha, en Beni Walid, en Sirte, kaj tra
Jen do, la eltiraĵoj: la tuta lando, kiuj pruvis ties sindevontigon kun sia
Ĉar mi estas ĵurnalisto, mi iom parolos pri la rolo de reganto kaj la Ĵamahirija.
la amaskomunikiloj. Estas okazinta nekredebla Neniam ili montris al ni la amasojn da civilaj viroj
amaskomunikila milito. kaj virinoj kiuj akceptis la proponatajn armilojn por
Amaskomunikiloj rakontis ke miloj da personoj estis defendi siajn familiojn, najbarojn kaj landon kon-
murditaj en Bengasi… sed ili neniam montris al ni traŭ tiuj, kiuj deziras kondamni ilin al la sklaveco de
ajnan pruvon. la imperiismo.
Ili rakontis al ni ke la registaro estas murdinta 6000 Ili rakontis ke ilia celo estis la milit-fortoj de Gad-
personojn… homrajtaj organizoj konfirmis la afi… sed ili preteratentis tiujn 33 infanojn, 32 vir-
morton de pli-malpli 250… en ambaŭ tendaroj. inojn kaj 20 virojn, kiujn mi vidis enterigitajn en tiu
eta kaj tradicia haven-urbo Majer, en Zliten,
Ili rakontis ke la libia registaro estis atakanta sian komence de aŭgusto.
propran popolon per aviadiloj… kaj la rusaj spion-
satelitoj estas montrinta ke tio estis neebla. Ili rakontis al ni ke la 20-an aŭ 21-an de aŭgusto
Tripolo sen ajna rezistado falis… sed ili ne rakontis
Ili rakontis al ni ke la registaro dungis soldatojn el al ni ke, dum nur 12 horoj, 1300 personoj estis mas-
aliaj afrikaj landoj… neniam ili montris al ni ajnan akritaj en tiu urbo, kaj aliaj 900 estis vunditaj.
pruvon pri tio, anstataŭe ni vidis videofilmojn pri
libiaj nigruloj kaj aliaj afrikaj nigruloj, kiujn la ter- Ili rakontis al ni ke Tripolo sen ajna rezistado falis,
trupoj de NATO, la ribeluloj, linĉadis ĉe publikaj kaj ke Saif al Islam estis arestita kaj kaptita, kaj ke

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

la restadejo de Gadafi, Bab al Aziziya, estis prenita
de la ribeluloj… sed, eĉ kiam Saif al Islam mem al-
venis al la hotelo kie mi enestis, kaj prenis eksteren
grupon da ĵurnalistoj por ke ili vidu per propraj ok-
uloj, ili ne montris al ni milojn da personoj plenig-
antaj Bab al Aziziya kaj la stratojn de Tripolo, flirt-
igantaj verdajn flagojn, la nokton de la 22-a de aŭg-
usto.
Ili rakontis al ni ke Tripolo sen ajna rezistado falis…
sed ili ne montris al ni ke, 24 horoj post kiam ĉeestis
tiuj ĵurnalistoj apartenantaj al ĉiuj grandaj amas-
komunikiloj, Bab al Aziziya estis 63 fojojn bombard-
ita de NATO.
Ili ne montris al ni kiel la popol-amasoj, kiuj kuniĝis
por defendi la ĉefurbon kontraŭ tiuj, kiuj deziras re-
venigi ilin al la tempoj de la kolonia pup-reĝo Idris,
estis atakitaj per misiloj kaj helikopteroj "Apache".
Ili ne montris al ni kiel la kuraĝuloj de Abusalim, la
plej malriĉa areo de Tripolo kaj la plej senkondiĉa
apog-areo de Gadafi, rezistadis dum 5 tagoj ĝis
NATO, la 24-an de aŭgusto, atakis ĉion, kio mov-
iĝadis, kaj amasoj da mortintoj kuŝadis surstrate.
Sennaciulo
Ili rakontis al ni ke la lando estis liberigita… post 6
semajnoj la ribeluloj konsideris ke ili ne povos trans-
lokigi ties regad-bazon al la ĉefurbo kaj konfirmis
ke hodiaŭ (4-an de oktobro) ili ne povos preni Benid
Walid, kaj Sirte ankaŭ restas forta.
(…)
La spektakla sinten-ŝanĝo de al-Ĵazira, el kritika
voĉo rilate al la imperiismaj agres-militoj en Irako,
Afganio kaj Palestino al malferma faciliganto de la
sama agreso kontraŭ Libio, Sirio kaj nun eĉ kontraŭ
la progresemaj landoj de Latinameriko, estis eble la
plej granda propagand-truko kiun mi vidis en mia
tuta vivo.
Nun ĉio estas klara. La ĝenerala direktoro de al-
Ĵazira, Wadah Khanfar, demisiis post la disvastigo
de informoj de Wikileaks kiuj rivelis ke li agadis sub
la ordonoj de CIA. Li estas anstataŭigita per mem-
bro de la katara reĝa familio, kiu multe implikiĝis
en la militon kontraŭ ties fratoj kaj fratinoj en Libio.
Pedro Sanz
15
Simioj estas senditaj en Fukuŝimon, por ke ili
indiku al homoj kia estas la radioaktiveco tie
Ŝtonĉjo 2012
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 SAT vivas, debatas agadas
La dom-okupado – ilo
por politika liberigo
kaze de la okupado de la konstruaĵo ĉe
batalilojn al la koncernataj personoj. Ni
kredas ke la ideo reloĝigi elhejmigitajn
personojn, simile al tio, kio jam okazas en

O
"Nou Barris" kaj okazos en "Hotel Madrid",
la strato "Almagro" de "Nou Barris",
estas bona deirpunkto ĉar ĝi permesas al la
Barcelono, de "Hotel Madrid" (Hotelo
kolektivo potenciĝi kaj arogi al si la eblecon
Madrido) kaj de aliaj planataj
kunmastrumi la problemon pri loĝlokoj ene
okupadoj de publikaj aŭ privataj
de nia socio, kaj, samtempe, proponi rektan
spacoj kadre de la 15M-movado, krom multaj
alfrontadon al bankoj kaj loĝej-agentejoj, kiuj
aliaj ekster ĉi kadro, ni deziras publike
spekulas kaj eltiras profiton el la baza bezono
montri nian apogon al ĉi iniciatoj kaj al la
de loĝejo, kaj ankaŭ konfrontadon al la
intensaj laboroj de neado de la privata
kapitalisma sistemo de mastrumado de la
proprieto kaj de konstruado de liberigitaj
vivo.
spacoj, kiujn en tiuj lokoj oni disvolvas.
Ĉi tiu paŝo antaŭen en la
Ni komprenas ke ĉi tiu
ĝenerala procezo de la
devas esti longperspek- Temas pri komenco de vasta dom-okupado, devas utili
tiva laboro por sisteme procezo en kies kadro la ankaŭ por etendi la
repreni spacojn el la kap- kvartaloj devas fenomenon mem de la dom-
16 italo (privata proprieto)
memmastrumi ĉi tiujn lokojn okupado, kaj fari ĝin
kaj el la ŝtato (kapital-
cele al ties popolaj uzo kaj atingebla, videbla kaj
igita publika proprieto)
ĝuado komprenebla al ĉiuj, kaj ĝi
kaj tiel meti ilin sub
devas komenci esti
kolektivan mastrum-
rigardata kiel amasa
adon. Temas pri kom-
alternativo ebla kaj realigebla, aparte kadre
enco de vasta procezo en kies kadro la
de ekonomia kunteksto kiu limigas pli kaj pli
kvartaloj devas memmastrumi ĉi tiujn lokojn
la eblojn de aliro al loĝejo kaj malebligas
cele al ties popolaj uzo kaj ĝuado. Krome, ĉi
liberan vivon. Pro tio, ni konsideras ke tiuj
tiuj dom-okupadoj nur havos realan
prenitaj kaj liberigitaj spacoj ne devas emi
transformokapablon se ili daŭre restas ekster
fariĝi, unu plian fojon, kaj ekskluzive, nek
la influo de la kapitalo, kun sia privata
novaj sociaj centroj nek alternativaj distro-
iniciativo, kaj de la ŝtato, kun siaj subvenci-
lokoj, sed ili devas stariĝi kiel
politikoj. Sekve, se ni ne volas ke ili
memmastrumataj centroj en kiuj estu
aliformiĝu en nuran kunmastrumadon de la
disvolvataj liberaj kaj politike konsciaj
mizero ene de la kapitalismo, oni devas
spertoj, kiuj faru de la dom-okupado
ekskludi el ili ajnajn pretendojn pri ekonomia
deirpunkto por la ĝenerala memmastrumado
profito, pri mastrumado sub kontrolo de
de niaj vivoj. Por ili ni kredas interesa pli
malmultaj homoj, kaj de ŝtata socia
funde pritrakti kvar aspektojn de la dom-
renormaligo.
okupado kiuj estas ĉe la bazo de la projekto
Ĉi tio devus esti kvalita salto kadre de la pli de "Hotel Madrid":
ampleksa movado de la dom-okupado, en tiuj
Reloĝigo de personoj,
agadoj oni devas fari paŝon al pli radikala
projekto en kiu la tuta kolektivo okupu kaj Kreado de centroj de praktika kaj jura
mastrumu spacojn, kaj ankaŭ proponu aliajn informado por estontaj dom-okupadoj
(oficejoj de dom-okupado),
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

Kreado de spacoj kie eblos lerni laŭ
maniero nek aŭtoritata nek hierarkia,
libera de ajna dogmo aŭ sektisma volo, kaj
ekster utilismaj konsideroj,
Liberigo de publikaj spacoj fronte al la
kapitalisma kaj ŝtata logiko,
Ni ankaŭ taksas ege grava la dom-okupadon
kaj kolektivigon de kamparaj areoj, grundoj,
legom-ĝardenoj, forlasitaj pli malpli grandaj
vilaĝoj, kiuj permesos al la homoj aliri ilin
spite al iliaj neokupiteco, spekulado kaj
forlaso. La samo devus aplikiĝi al placoj,
parkoj, kaj pli malpli grandaj urbaj ter-pecoj.
Laste, ni kredas ke la dom-okupado devas,
laŭeble kaj kiel eble plej baldaŭ, etendiĝi al
ĉiuj ekonomiaj, politikaj kaj sociaj sektoroj:
fabrikoj, entreprenoj, labor-centroj, lernejoj,
universitatoj, por ke la kolektivo komencu
ilian mastrumadon el interne, kaj ni mem
estu tiuj, kiuj decidos pri ĉio, kio nin tuŝas:
kion ni volas detrui, kion konservi kaj kion
transformi, sen atenti aliajn kriteriojn krom
tiuj de la realaj bezonoj de la homoj. Por tio ni
kredas necesa malligi ĉiun liberigitan spacon
el la merkantilisma logiko, el la tiranecoj de la
mono kaj la salajrata laboro, kaj el ajna formo
de dominado, kio sekvos el nia kapablo
generadi spertojn kaj el niaj persisto kaj
rezistado. Nur kuraĝe provante esti liberaj, ni
iam estos tiaj.
Unu trudita malokupado, alia okupado!
"Socia movado kiu forgesas siajn malliber-
ulojn estas destinita al malsukceso".
Komisiono de la 15M-Movado
pri Long-perspektiva politiko
Teksto aperigita kadre de la indignula
movado la 25-an de oktobro 2011
Sennaciulo
SAT vivas, debatas agadas
Liberigu niajn kvin heroojn
E
stas eble ke en la tuta mondo ne sufiĉe
estas konate ke en kvin usonaj
malliberejoj estas kvin kubanoj
malliberaj pro maljustaj kondamnoj. Ili estis
infiltritaj en teroristaj organizoj de Miami.
Tiuj organizoj ekde la venko de nia revolucio
en 1959 estas kontraŭ Kubo. Ilia membraro
estas riĉuloj, eksaj oficiroj, krimuloj de la
diktatora reĝimo de Fulgencio Batista Zaldivar
kiu forlasis la landon dum la falo de tiu
diktatora sistemo.
Ili ne akceptis la socialisman politikon kaj dum
dekoj da jaroj agadis en aktiva terorista
kampanjo kiu okazigis morton de miloj da
senkulpaj kubanoj, inter kiuj infanoj, virinoj
kaj maljunuloj, ankaŭ estas miloj da kripligitoj
rezulte de tiuj atakoj.
Ĝuste por eviti tion aŭ almenaŭ kun intenco
malkreskigi tiujn krimojn, por eviti pliajn 17
suferojn de nia popolo, Gerardo Hernandez
Nordelo, René González, Antonio Guerrero,
Fernándo González kaj Ramón Lavanino
infiltriĝis.
Ili ne estas danĝeruloj, ili estas batalantoj
kontraŭ la krimoj, kontraŭ terorismo, ne por
favorigi Kubon, ankaŭ por Usono kaj la tuta
homaro.
Tamen ĉar la juĝo estas en la urbo Miami -
loko kie regas malamika etoso kontraŭ nia
lando, urbo el kiu venas la teroristaj atakoj - la
procezo kontraŭ ili iĝis politika kaj pro tio ili
estis maljuste kondamnitaj. La kortumo
aŭskultis nek la advokatojn, nek iliajn
sampartianojn.
Post dekdu jaroj pasigitaj en usonaj
malliberejoj, la internacia solidareco kreskas.
Tamen ili bezonas ke ĉiuj sumiĝu al ĉi tiu
kampanjo por finigi la maljustecon, ebligi ke ili
revenu al sia patrio.
La sennaciula esperantistaro multe povas fari
ĉu ne?
Jose Luis Montes De Oca
apartado postal 10, Santo Domingo
Villa Clara CO-53000 Cuba (Kubo)
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 SAT vivas, debatas agadas
Post katastrofo en
Fukuŝimo
– rajto je forfuĝo
Kiel oni klasifikas la areojn
laŭ radioaktiveco
L
a japania registaro dec-
idis ke 3 kvaronoj (1,5
miliono) el la loĝantaro
de gubernio Fukuŝimo ric-
evos iom da monkompeso.
Ambaŭ surlokaj kaj forfuĝan-
taj loĝantoj rajtas ricevi tiun
ĝeneralan monkompenson.
"Specifa loko forfuĝ-rekom-
endita" estas loko de ne dev-
iga sed rekomendita forfuĝo.
Tie, forfuĝantoj povas ricevi
subtenon de la registaro
(monon por translokiĝo,
18 translokejo k.t.p.) kaj ĝener-
alan monkompenson jam
menciitan. Surlokaj loĝantoj
ricevos nur tiun ĝeneralan
monkompenson.
Kvin kategorioj pri radioak-
tive malpurigitaj lokoj trov-
iĝas en gubernio Fukuŝimo:
5 "Gardita areo": plej prok-
simaj lokoj al la atomcen-
tralo (<20 km for de la
atomcentralo). La forfuĝo
estas deviga kaj mone sub-
tenata de la registaro, an-
kaŭ per ĝenerala mon-
kompenso.
6 "Areo por planita forfuĝo":
malpurigitaj lokoj je grado
supera al 20 mSv jare. La
forfuĝo estas rekomen-
data kaj mone subtenata
de la registaro, ankaŭ per
ĝenerala monkompenso.
7 "Specifa loko forfuĝ-
rekomendita" (angle hot
spot). La forfuĝo estas
rekomendata kaj mone
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
subtenata de la registaro,
ankaŭ per ĝenerala mon-
kompenso.
8 "Areoj damaĝitaj de radio-
aktiveco": forfuĝo ne ric-
evas specialan subtenon.
Loĝantoj ricevas la ĝen-
eralan monkompenson.
9 "Areo relative ne malpur-
igita": forfuĝo ne ricevas
specialan subtenon. Loĝ-
antoj ne ricevas la ĝener-
alan monkompenson.
Loĝantoj de kvartalo
Watari postulas klasifikon
al kategorio 3 el
kategorio 4
La 2-an de februaro, kunveno
por "rajto je forfuĝo" okazis
en Sapporo. De ekster Fuk-
uŝimo, oni malfacile kom-
prenas kial nun ni traktas
rajton de forfuĝo al dam-
aĝitoj pro la akcidento de la
atomcentralo.
Unue, la japana registaro kaj
urbo Fukuŝimo rifuzas al
kvartalo Watari en la urbo
Fukuŝima klasfikiĝon kiel
"specifan lokon forfuĝ-rek-
omenditan" kie forfuĝantaj
loĝantoj povas ricevi subten-
on de la registaro. La tuta
kvartalo Watari estas alte
malpurigita, kaj en la kvar-
talo troviĝas multaj pli mal-
puraj lokoj ol la 20 mSv jare,
kiun la registaro decidis kiel
kriterion. (Eĉ 20 mSv jare
estas tre alta kaj 20-obla de
kutima limnivelo). La kvar-
talo estas tiel nomata "varma
loko" (angle hot spot). Iu
urbo proksima al atomcen-
tralo klasifikis lokojn kun pli
malaltaj niveloj de radioak-
tiveco ol la kvartalo Watari.
Oni ne komprenas kial la reg-
istaro kaj la urbo rifuzas
klasifiki ĝin malgraŭ tio, ke la
loĝantoj forte postulas tion.
Oni diras ke ili ne volas klas-
ifiki la kvartalon ĉar la kvar-
talo situas tre proksime al
prefektejo de gubernio Fuk-
uŝimo, piede 10 minutojn for.
La urbo Fukuŝimo intencas
solvi la problemon per la
demeto de malpurigaĵoj, sed
ĝi ne efikas pro remalpurigo
el ĉirkaŭaj montoj post
pluvo. La loĝantoj daŭre pos-
tulas klasifikiĝon kaj prep-
aras rifuĝejon por siaj infanoj
ĉe proksima varmofonta urb-
eto kiu havas kompare mal-
altan radioaktivecon.
Pli serioza estas vaste trov-
ebla penso de la popolo en
gubernio Fukuŝimo. Tio es-
tas, ke memvolaj forfuĝantoj
estus egoismaj, aŭ ke ili estus
eskapintaj por forlasi la
hejmlokon, aŭ ke ili estus
perfidintaj la hejmlokon.
Troviĝas forta komunumeca
sento precipe en Fukuŝimo
kompare kun urbegaj reg-
ionoj en Japanio.
La japana registaro uzas
municipojn en Fukuŝimo kaj
ekspluatas tiun popolan
komunumecon, kaj intencas
revenigi kaj vivigi popolon en
malpura regiono. Tiel la reg-
istaro volas rekonstrui la ek-
onomion oferante popolan
sanon.
En gubernio Fukuŝimo kaj
tra la tuta Japanio necesas
kampanjo por rajto je forfuĝo
al damaĝitoj pro la akcidento
de la atomcentralo, kaj por
plena rekompenso fare de la
elektra kompanio.
MIYAZAWA Naoto
 SAT vivas, debatas agadas
Ĉu Diablo fariĝos SAT-ano? sistemon patrecan, hierarkian, kie obeemo restas
grava virto. La mekanika societo donas lokon al
Laŭ legendo, Dio kreis universon kaj, ĉiopovulo, ĉiu radero en la funkciilaro: la problemo pri celo
estras la mondon. Diablon, la ribelantan anĝelon, de la vivo ne aperas. Bone oleumita maŝino
Dio forpeli. Ĉu dio vere kreis mondon kaj estaĵojn kontentige funkcias sed neniam vivas. Maŝinoj
aŭ ĉu homoj kreis Dion por respondi al la deman- kaj maŝineroj nur eluziĝos per elfrotado ĉefe ki-
do pri origino kaj celo de la vivo? Timante prires- am sableroj, senlaboreco, ekonomia krizo kaj
pondecon, ili sin submetis al imagita ĉiela patro aliaj, ekenŝoviĝas en nian ekzistadon. Se homaro
reganta la universon. Ĉu la gekokaro ekiĝis per ne vekiĝos, ĝi finkuniĝos en rubejon kie kuŝas el-
ovo aŭ per kokino? Mi ne respondos al tiu deman- uzitaj aparatoj. Ruinoj, ni finfariĝos ruinoj. De
do sed vidas la diablan destinon kiel simbolon: Dio longe ni aŭdas pri apokalipso.
ne toleris malobeemulon kiu rifuzis la potencon.
Dio ĉefo, reĝo... La potenculoj bez-
onas subulojn por montri kaj pruvi
sian valoron. Subuloj bezonas pot-
enculojn por eskapi prirespondec-
on. Patro diktas moralon, kondut-
on, infano petas protekton... Mi vid-
as nek la unuan nek la alian kiel
starantajn homojn: la unua, volante
montris sian valoron per potenco,
obeas al sia rolo, la alia konsentas 19
sian subulecon; ĉiuj dubas pri sia
interna esteco. Ili ne evoluas al sia
sendependeco. Obeemo montriĝas
ĉefvirto. Ribelanta anĝelo aspektas
malbenita diablo terurega.
Ĝisgrunde kliniĝantaj homoj aŭ
kokparadantaj reĝoj, vestantaj
kostumon pompan de mastro aŭ
mizeran de sklavo, forĵetas sian
memrespekton, sian dignon. Hat-
ante sin mem, homoj ne povas ami Serĝ’ Sir’ 2012
la aliajn. Ordonoj cirkulas, sed nek Alian solvon mi videtas. Homoj devu forlasi sian
interkomunikado, nek sentemo. Finfine ribelulon rolon en la maŝino kaj agi en societo kiel
mi pli simpatias ol ĉielopatron. prirespondeculoj, ne plu montrante valoron per
Se mi renkontus Dion, mi klarigus al ĝi (jes, "ĝi" funkciado sed serĉante ĝin en sia sino. Komence,
ĉar oni konas la sekson nek de anĝeloj, nek de tio multe malkomfortas sed, post evoluo, tio
Dio) ke io mankas al ĝi en la koro. Tiu malpleneco kuraĝigas. Paŝon post paŝo la progreso ekaperas.
naskas malestecon. Ne estante per sentkapablo, Mi forlasis Dion, mastrojn kaj ĉefojn, kiuj montras
ĝi volas montri kaj pruvi sian ekzistadon per pov- la bonan vojon. Ĉiu komencu per memkonstruo,
o, socia rolo. Ekaperas la nesatigebla bezono pri ĉiu en sia menso kaj en sia koro! La ega revolucio
potenco, la fonto de konfliktoj: ĉiu volas montri ekiĝu, ne konstruante barikadojn sur stratoj sed
ke ĝi plivaloras kaj plifortas ol la alia. La konkuro malmuntante la barilon kiun hierarkia edukado
inter ĉefoj, volantaj altigi sian rangon naskas ŝovis en nian menson. Ĉiu komencu la evoluon en
monavidecon, batalojn, militojn… si mem, kaj nia socio sekvos. Mi sentas tion. Kaj
Nek politiko nek socialaj bataloj aŭ programoj vi, karaj geamikoj en SAT aŭ aliloke, ĉu?
plibonigos la homaron. Ĉiuj revolucioj fiaskas. Michel Marko
Ĉiam agitistoj fariĝas ĉefoj, daŭrigante la

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 SAT Vegetara Sekcio
Besta kondiĉo kaj socia justeco
O
fte oni kontraŭstaris zorgon por
bestoj al zorgo por socia justeco,
forlasante protekton de bestoj en la
flankon de politiko. Tamen koncerno pri
bestoj ne nur starigas moralajn problemojn,
sed ankaŭ rilatas al justeco. Ĝi estas eĉ
elprovo de nia justeco, ĉar nia uzado de
bestoj malkovrigas misfunkciadojn de
labororganizo kaj de ekonomio kies homoj
ankaŭ estas viktimoj.
La procedo per kiu oni bredas bestojn, per-
forte adaptigante ilin al sistemo paŭsita sur
seriproduktado de industriaj objektoj, estas
maljusta, pro tri kialoj. Unue, ĉar etologiaj
(konduto- k moro-sciencaj) bezonoj de
bestoj limigas la rajton de homo uzi ilin laŭ
sia plaĉo kaj devigas ĝin, kiel per ekstera
normo, kiun ĝi povas rekoni, sed kies fonto
ĝi ne estas. Tiu deklaro, kiu ne ĝilatas al
20 ampleksigo de homrajtoj al rajtoj de bestoj,
sekvigas ke la kondiĉoj de enŝloso kaj de
ekspluato kiuj trudas al besto afliktatan
vivon estas maljustaj. Besto ne estas
persono, ĉar ĝi ne estas priresponda. Ĝi ne
estas civitano, ĉar ne voĉdonas, sed estas
subjekto kiu aspiras trafi disfloradon laŭ
normoj propraj a l sia specio. Kokino
bezonas etendi siajn flugilojn kaj grati grun-
don. Kiam tiu bezono estas malhelpita, ĝi
ekmontras morojn, kiuj ne nur aperigas
ĝian suferon, sed ankaŭ maljustecon de ni.
Ni favoras al ni absolutan rajton je ili, kvan-
kam tiu rajto limiĝas pro ilia statuso de
sentipovaj estoj. Tion mencias la franca
Punkodo, en la naŭa leĝa artikolo de la deka
de julio 1976. Tio signifas ke besto mem
rajtas ricevi respektan traktadon kaj ke la
Civilkodo, en kiu besto estas konsiderata
nur kiel moveblaĵo, sekvu la Punkodon, tiel
ke posedantoj de besto, kiuj kulpiĝus pri
malbona traktado, ricevu punon proporcian
al la graveco de la delikto, ne nur simbolan.
Transe de tiuj gravaj koncernoj, celas
montri ke niaj rilatoj al bestoj lumĵetas sur
niajn labororganizadon kaj ekonomi-
modelon.
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
Tio estas la dua
kialo kiu faras de
besta koncerno
justecan koncer-
non. Konfuzo in-
ter bredado kaj
industrio ne kal-
kulas pri estoj,
kiujn ni eksplu-
atas, nek pri
laboristoj. Decid-
ita laŭ ciferoj de
plej alta prod-
uktado, ĝi atestas pri neado de realeco. Tio
retroviĝas en la maniero per kiu laboron
nuntempe oni emas taksi, tiel ke konfuzo
inter signifoj de konsumeblaĵo, al kiu rilatas
la diversaj agadoj, estas fonto de
absurdaĵoj. Tiel rakontas flegistoj kiuj
devas submetiĝi al normoj devigante ke
lavado de maljunulo daŭru ses minutojn.
Tiu konfuzo ankaŭ kaŭzas kontraŭprod-
uktivojn kaj suferojn, kreante dividon kaj
instigante enmemiĝon, kiuj siavice mal-
helpas reziston kontraŭ trudita maljustaĵo.
Efektivigo de produktivecaj ciferoj antaŭ-
difinitaj klarigas kial en bredejoj de ovind-
ustriaj kokinoj, oni ĵetas virajn kokidojn en
pistilon. En buĉejoj, kadencoj estas tiaj, ke
antaŭsvenigado ne alkonformiĝas al
regularoj. Eŭropaj direktivoj kaj franca
leĝaro ne estas aplikitaj. Kaŝeco ofte regas.
Kiel ne vidi ke maljusteco en nia rilato al
bestoj ankaŭ estas maljusteco kontraŭ
homoj kaj eĉ maljusteco kiu elmontras
elŝovas principon de ekonomio kiu ne suf-
iĉe konsideras protekton de finita vivmedio,
kiu estas ekstera limo de ĉiuj produktadoj,
nek de la valoro de estoj? Igi la koncernon
pri bestoj justeca koncerno sekve konsistas
en pridiskutado pri disvolva modelo kiu
devigas bredistojn uzi intensan bredadon,
pro la subtraho el la uzvaloro de la
interŝanĝa merkatvaloro, kaj pro la
marĝenoj postulitaj de la distribuistaro, kiu
ne lasas alternativon al ili. Ne eblas apartigi
zorgadon far politikuloj pri besta kondiĉo
disde socia justeco.
Tiuj tri kialoj vokas kvaran. Se tio, kion ni
faras al bestoj malkaŝas la fundamentojn de
nia juro kaj la realecon de nia organizo, kaj
se niaj politikuloj ĉiam estas por-bestaj, do
por-besta lukto estas nia lukto. Besta
koncerno iĝas rimedo por pensadi pri
demokratio. Ĉar maljustas ke tiun
solidarecon inter besta kondiĉo kaj socia
justeco ne sekvus politika realigo. Kial ne
konsideri respekton al bestoj kiel devon de
Ŝtato? Ni atingus novan etapon de besta
protektado, kie tiu koncerno estus traktita
plurdirekte. Ĉar maleblas malpliigi konsum-
on de viando sen edukado pri vegetara
manĝpretigo, same kiel maleblas malpliigi
intensan bredadon se ne ekzistas
alternativo por bredistoj.
Kiu diros, sen misprezenti tiun mesaĝon, ke
besta kondiĉo estas koncerno de la Respub-
liko? Kelkaj kontestos ke perdo de la A-
triopa takso de Francio kaj ekonomia krizo
plejurĝigas senlaborecon kaj aĉetpovon.
Tamen, besta koncerno estas levilo de
Tiun vintron, mi survestas homan pelton
Ŝtonĉjo 2012
Sennaciulo
memdemando pri deveno de la nuna krizo
ekonomia, morala, spirita kaj politika. Man-
ko de konsidero pri besta koncerno de ĉiuj
kandidatoj por prezidenta voĉdono estas
signo de distanco inter civitanoj kaj polit-
ikaj reprezentantoj. Ĉar pli kaj pli nombras
tiuj, kiuj rekonsideras la fundamentojn de
niaj rilatoj al bestoj kaj kiuj ne plu toleras la
traktadon, kiujn oni suferigas al ili. Besta
koncerno estas plejgrava politika koncerno.
Ĝi koncernas ĉiujn ni kaj ĉiujn kampojn de
nia vivo, de manĝado kaj edukado al
vendado kaj manĝa industrio. Krei ŝtatan
sekretariejon pri besta kondiĉo estus min-
imumo. Ĉar besta koncerno levas civilizan
defion kiun neniu plu povas pretervidi.
Corinne Pelluchon (Korin' Peluĉon') estas
verkistino de “Eléments pour une éthique de
la vulnérabilité. Les hommes, les animaux, la
nature” (Elementoj por etiko de
vundebleco. Homoj, bestoj, naturo) (eldono
"Le Cerf", 2011)
Traduko far Ŝtonĉjo kaj Vito de originala
franca teksto: 21
http://www.lemonde.fr/idees/article/2012/02
/24/condition-animale-et-justice-sociale_1647
765_3232.html
Helpu al prilaborado de
kongresaj tajpaĵoj
Kamaradoj partoprenantaj en la
kongresoj ekde 2007 eble rimarkis, ke
mi multe tajpis ĉu dum laborkunsidoj,
ĉu dum sociaj forumoj. Kvankam
resumoj pri laborkunsidoj aperis en
ĉiuj postkongresaj Sennaciuloj, granda
parto de la tiel kolektita materialo
restas neekspluatita - pro
tempomanko. Se iuj deziras helpi al pli
rapida disponigo de tiu ĉi materialo, ĉu
arĥivigite en la retpaĝoj de SAT, ĉu
reprilaborite sub formo de artikoloj
(por la sociaj forumoj) eblas peti la
tajpaĵojn, kaj plejofte ankaŭ la
sonregistraĵojn rekte al mia retadreso:
vinkomarkov@yahoo.fr
Vinko Markovo
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 SAT kulturas
Pierre Bourdieu, engaĝiĝinta sociologo usonaj sociologoj, pri la brita antropologio kaj pri
L
a franca sociologo Pierre Bourdieu estas dek
jarojn post sia morto unu el la plej citataj kaj
admirataj francaj intelektuloj en Usono kaj
Germanio. Liaj libroj La heredantoj kaj La mizero
de la mondo daŭre riĉigas la debaton pri la kleriga
sistemo kaj la rolo de la
ŝtato.
Biografiaj indikoj
Pierre Bourdieu naskiĝis
en 1930 en la vilaĝo Den-
guin (Francio, depar-
temento Atlantikaj Pir-
eneoj) en la modesta med-
io de kamparanoj kaj dum
sia vivo atingis altan
universitatan pozicion kaj
internacian renomon. Jam
kiel internulo en la liceo
22 de la urbo Pau, li estis
bonega lernanto kaj oni
tial ebligis al li la eniron en
la famkonatan liceon
Louis-le-Grand en Parizo.
Poste li studis kiel ĉeffakon filozofion en la elita
altlernejo ENS (1) kaj atingis en 1954 la
agregacion. Li studis i.a. logikon kaj historion de la
sciencoj ĉe Gaston Bachelard kaj Georges
Canguilhem, okupiĝis pri Hegel kaj skribis
traktaton pri Leibniz – ĉio surfone de la ekzis-
tencialismo, kiu havis grandan signifon en la
franca filozofio (Sartre).
Surterenaj esploroj en Alĝerio
Pierre Bourdieu plenumis la devigan soldatservon
dum la milito en Alĝerio de 1956 ĝis 1958 kaj
poste deziris daŭrigi siajn studojn en Alĝero. Tie li
instruis en la filozofia fakultato kaj direktis
diversajn etnologiajn esplorojn, i.a. en Kabilio pri
la kulturo de la berberoj. Jam en 1958 aperis la
unuaj publikigoj pri Alĝerio.
Esploristo kaj universitatano
Pierre Bourdieu estis asistanto de Raymond Aron
de 1960 ĝis 1961 en la filozofia fakultato de la
Sorbono. Poste li instruis sociologion kiel docento
en la universitato de Lille. Li okupiĝis inter aliaj pri
Emile Durkheim, Max Weber kaj Alfred Schütz, pri
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
la lingvisto Ferdinand de Saussure. Samtempe li
daŭrigis siajn etnologiajn esplorojn dum la
libertempoj en Alĝerio kaj publikigis tiujn studojn
parte en kunlaboro kun aliaj aŭtoroj. La etnologiaj
kaj sociologiaj esplorrezultoj en Alĝerio eniris pli
postajn publikigojn.
En 1964 li eniris la alt-
lernejon pri socisciencoj
EHESS (2), kie li long-
tempe kunlaboris kun
Jean-Claude Passeron.
Samjare ambaŭ publik-
igis la verkon La iluzio de
la ŝancegaleco; esploroj
pri la sociologio de la
klerigsistemo en Francio,
kiu estigis grandan aten-
ton en la faka publiko kaj
konatigis Bourdieu kiel
sociologon. Kun la helpo
de Raymond Aron kaj la
Ford Foundation li fondis
la Centron de Eŭropa
Desegno de Jean-Olivier Irisson Sociologio CSE (3).
Kolegio de Francio
Bourdieu okupis ekde 1981 katedron pri sociolog-
io en la Kolegio de Francio (4), unu el la plej altaj
pozicioj en la franca universitata sistemo. En 1985
li iĝis direktoro de CSE kaj EHESS en Parizo. Sam-
jare la ŝtatestro François Mitterrand petas lin fari
proponojn pri reformo de la franca klerigsistemo.
Bourdieu estis, precipe en postaj jaroj, politika intel-
ektulo kiu solidariĝis ekzemple kun la strikantaj
fervojistoj en decembro 1995. En la jaro 1998, li
subtenis la movadon de la senlaboruloj kaj estis
kunfondinto de Attac, movado kritika pri tutmond-
iĝo, kaj engaĝis sin en majo 2000 por interretigo de
sociaj movadoj en Eŭropo kontraŭ la novliberalis-
mo. Vivante en la centro de la akademia povo, dev-
enante el modesta medio, li ja kritike sintenis rilate
la kondutojn kaj kutimojn de la Kolegio de Francio.
Sociologia teorio
Bourdieu estas heredanto de la klasika sociologio,
sed per persona aliro li sintezis la sociologian
tradicion. De Max Weber li reprenis la gravecon
rilate la simbolan dimension de la legitimeco de
ĉiu dominado en la socia vivo: la ideo de la sociaj
statoj iĝas en la teorio de Bourdieu la kampoj.
De Karl Marx li reprenis la koncepton de kapitalo –
ĝeneraligita al ĉiuj sociaj aktivecoj, kaj ne plu
ekskluzive al la ekonomiaj – kaj kreas la nocion de
simbola kapitalo. Bourdieu rifuzis la marksisman
ideon, ke la socia strukturo estas determinata per
nuraj kriterioj ekonomiaj. La individuo situas
rilate aliulojn laŭ la diversaj kapitaloj kiujn li
posedas: ekonomiaj rimedoj, kulturaj rimedoj,
sociaj rimedoj. La varieblecoj de ĉi tiuj rimedoj
determinas la apartenon al socia klaso. La simbola
kapitalo indikas ĝuste ĉiun formon de kapitalo
rekonita en la socio. Bourdieu ellaboris la nocion
de simbola kapitalo en Alĝerio observante la
kabilan socion kaj konstatante ke la honoro estis
pli grava ol la riĉeco.
De Emile Durkheim fine li heredis iun determin-
ismon kaj en difinita senco iun strukturalismon
pere de Marcel Mauss kaj Claude Lévi-Strauss.
Inspiro por li estis ankaŭ la fenomenologio de
Husserl, kiu ludas centran rolon en la pensado de
Bourdieu pri la propra korpo, la dispozicioj por
agado, la praktika kapablo, la neteoria aktiveco
koncerne la difinon de la centra koncepto pri
habitus. Fontoj de inspiro ankaŭ troviĝis ĉe
Wittgenstein kaj Pascal.
Ĉefaj konceptoj
La verko de Bourdieu konsistas el trideko da libroj
kaj centoj da artikoloj kiuj pritraktas grandan
nombron da empiriaj objektoj. Tamen ĝi estas
strukturita laŭ kelkaj gvidaj konceptoj:
en la centro la habitus kiel agada principo de la
agantoj en la sociaj medioj;
socia medio dividita en kampojn kiuj
konsistigas konkurencajn spacojn strukturitajn
ĉirkaŭ specifaj celkonfliktoj;
socia medio kie la simbola perforto ludas
centran rolon, tio signifas la kapablon daŭrigi
rilatojn de dominado kiujn ignoras tiuj kiuj ilin
suferas.
La verko de Bourdieu fine kondukas al teorio de la
socio kaj de grupoj ĝin konsistigantaj. Ĝi intencas
montri:
1 kiel konstituiĝas la hierarkio inter la sociaj
grupoj;
2 kiel la kulturaj praktikoj okupas gravan lokon
en la lukto de ĉi tiuj grupoj;
Sennaciulo
3 kiel la lerneja sistemo ludas decidan rolon por
reprodukti kaj legitimigi ĉi tiujn sociajn
hierarkiojn.
Influoj kaj oponoj
La impliko de Bourdieu en la publikan spacon
certigis al li renomon transpasanta la universit-
atajn mediojn kaj li iĝis unu el la internacie konataj
intelektuloj de la dua duono de la 20-a jarcento
same kiel ekzemple Michel Foucault aŭ Jacques
Derrida. Sed, kiel por tiuj du filozofoj, lia penso,
malgraŭ ties konsiderinda influo en la sociaj
sciencoj, estis vive kritikata kaj oni akuzis lin
interalie pri reduktismo.
La morton de Pierre Bourdieu, la 23-an de januaro
2002, oni abunde traktis en la amaskomunikiloj
(pri kiuj li cetere havis tre kritikan sintenon) kaj
estis atesto pri lia internacia rekono. Ekde la jaro
2005, la Fondaĵo Pierre Bourdieu en Ĝenevo
subtenas internaciajn sciencajn kaj politikajn
debatojn kaj projektojn de la diversaj prisociaj kaj
prihomaj sciencoj laŭ la metodoj de Bourdieu.
Kelkaj ĉefaj nocioj estas intertempe ofte uzataj en
politiko, kulturo kaj sciencoj.
23
Ĉefaj verkoj
Les Héritiers. Les étudiants et la culture, 1964 (La
heredantoj. La studentoj kaj la kulturo, kunlabore
kun J.-C. Passeron)
La Distinction, critique sociale du jugement, 1979
(La distingo, socia kritiko de la juĝado)
Le Sens pratique, 1980 (La praktika kapablo)
La Domination masculine, 1989 (La vira
dominado)
La Reproduction: éléments d’une théorie du système
d’enseignement, 1970 (La reproduktado:
elementoj de teorio pri la sistemo de la instruado,
kunlabore kun J.-C. Passeron)
Les Règles de l’art: genèse et structure du champ
littéraire, 1992 (La reguloj de la arto: genezo kaj
strukturo de la literatura kampo)
La Misère du monde, 1993 (La mizero de la
mondo)
Notoj
1 Ecole Normale Supérieure
2 Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales
3 Centre de sociologie européenne
4 Collège de France
(Laŭ artikoloj en la franc- kaj german-lingvaj Viki-
pedioj kaj aliaj fontoj, kompiltradukis R. Schneller)
januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 SAT kulturas
Karmen' - Kvina kaj lasta parto
Don José
D
on José estas la kruciĝo kie batalas la
du universoj reprezentitaj de Karmen'
kaj Mikaela. De la kvar fundamentaj
roluloj li estas la sola evoluanta, la sola kiu
dum la opero ne restas fiksita en sia origina
statuso. Do, pro li la neinversigeblo okazas.
La enradikiĝo
Tiun popolon de Eŭskoj enplantitaj tie en
"Elizondo" ekde la fundo de la aĝoj oponas la
Ciganoj, popolo elradikigita, alveninta antaŭ
nelonge en Eŭropo. Tia opozicio kontribuas
al la fortigo de la paro José-Karmen'. Enirante
la klanon, la klanon de la ciganoj, Jose faras
pli ol forlasi, li malagnoskas esencan
enradikiĝon. Tiu trajto estas plifortigita de la
nobela prapatraro de José. Al la eŭska patron-
imo estas aldonita la "don"-titolo de hispana
24 nobelo: mi prenas la 'don' ĉar rajtas mi tion
fari, kaj se mi estus al en Elizondo, mi mon-
trus al vi mian genealogion sur pergameno…
Karmen' male havas nek patronimon nek
originan lokon; ŝi estas nur familiara
antaŭnomo kiu cirkulas de buŝo en buŝo,
Karmen' / la Karmenjo.
José prezentas sin ankaŭ kiel "malnovan
kristanon"; tiu depostulo pri katolika tradicio
estas evidente ligita al la moralaj privilegioj
kiujn garantias la antikveco de lia raso.
Dume Karmen' neniam al dio sin turnas, kon-
fidante sin al la sola "destino". Mikaela havis
konstantan rilaton kun Dio kaj José mem
plufoje kunligis Karmenon kun la diablaj
fortoj. José starigis ligon inter sia aparteneco
al la eŭska popolo kaj la defendo de tradicia
katolikismo kies forto tiam kulminis.
La armeo
En Andaluzio, José disponas referencepunk-
tojn: lia patrino kaj Mikaela - ne malproksim-
aj de Sevilo - kaj la armeo. Lia devontigo en la
armeo donas al li la rimedon pro sin elaĉeti,
reintegri la ordon, kiun li kompromitis. La
milita institucio aperas kiel la ekzakta inver-
so de la universo de la bohemianoj. La
kontrasto inter tiuj du statusoj sufiĉas por
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
resumi la intrigon: pro amo al la cigano
Karmen', don José, brigadisto en la dragonoj,
forlasas la armeon kaj fariĝas kontraband-
isto…
En Francio depost la malvenko de 1870, la
soldato obeis al io multe pli profunda ol la
milita regularo: li estas antaŭ ĉio kaj esence
la civitano, kiu sin senŝuldigis de la ŝuldo
kiun ĉiu franco kontraktis rilate la patrujon.
Neniu surprizo en la fakto ke Jose elaĉetas sin
per sia bona konduto en la armeo. En tia
kunteksto, la dizerto reprezentas gravegan
eraron, forigon sen apelacio el la socia grupo.
Tion Jose provas klarigi al Karmen': Forlasi
mian flagon… dizerti… estas la honto, estas la
malnoblaĵo; Mi ne volas tion!
Karmen', senpatriulino, la knabino de
migranta popolo, ne povas kompreni ke
dizerti estas la plej grava peko kontraŭ la
Patrujo kaj ŝi oponas la leĝon de la Nacio,
favore al la leĝo de la individua volo.
Ĉu José malsupreniros ĝis suba nivelo, tiu
de Karmen', aŭ ĉu li levos sin ĝis sia
patrino kaj Mikaela?
La karaktero "meza" de lia pozicio estas klare
komprenigita al la spektanto, simple per la
kombino de koloroj: Mikaela bluas, Karmen'
ruĝas kaj José povas nur esti flave vestita, la
tria el la fundamentaj koloroj. Ekde la
mezepokaj tempoj, la flavo estas ankaŭ la
koloro de la perfido, de la ĵaluzo, de la
malĉasteco.
José trovas sin ŝirita inter la malvarma koloro
de la virgulino kaj la ruĝo de la arda Ciganino.
Li okupas la mezan pozicion inter la pura
spiriteco de la anĝelo Mikaela kaj la besteco
de Karmen'; li okupas la lokon de la pekinta
viro disdividita inter la spirito kaj la karno, la
Bono kaj la Malbono.
Eskamijo
La rolulo Eskamijo, la "toreisto" ne lokas sin
sur la sama plano kiel la tri aliaj roluloj. La
taŭrobatalo, la arenoj konsistigas devigatan
elementon en ĉiu elvoko de Hispanio
romantika.
La viro de spado
José kaj Eskamijo estas ambaŭ homoj de spado.
Irante de Mikaela al Karmen', José renkontis un-
iverson de kontraŭaj valoroj, male ne estas mal-
akordo por Karmen', kiam ŝi pasas de la brig-
adisto al la toreisto, ŝi pasas nur de portanto de
spado al alia.
Kiel Karmen', Eskamijo estas iu kiu montras sin,
al kiu konverĝas la rigardoj kaj la deziroj. Es-
kamijo estas la viro de unu loko. Neniam li eliras
el tiuj limoj, li estas nur toreisto kaj amanto.
Li havas fine nur unu aferon por diri lian faman
arion, kiun li kantas en la 2a akto kaj la 3a akto
fermiĝas per lia rekantaĵo; koncerne la lastan
akton, li donas al ĝi la gravecon, kiun ni konas.
Tiu ario nur rakontas la protokolon de la taŭro-
batalo, la rito de la mortigado.
La mortigado nenuligeble kvalifikas la toreiston
al la okuloj de la virino dezirita. Mortigado estas
prokrastita ĝis la fino. La paron toreisto-virbovo
anstataŭas la triangulo toreisto-virbovo-
dezirata virino. La duelo inter la toreisto kaj la
besto tiras grandan parton de sia simbola
potenco el sia tuja seksa valoro: tiu batalo sub la
rigardo de la virino dezirata ripetas la ritan
batalon inter viroj por la posedo de la inoj. La
penetrado de la spado funkcias kiel penetrado
de la karno de Karmen'. Necesos atendi la
konkludon de la lasta akto por ke realiĝu la
penetrado de la spado.
Je la lasta akto, la aferoj malordiĝos. Principe, la
morto de la virbovo estus devinta funkcii kiel la
modelo kaj la promeso de la posedo de Karmen',
"nigra okulo" observanta la gestojn de sia am-
anto. Fakte tiu spado, kiu eniĝas en la korpon de
la virbovo estas la modelo de tute alia afero;
modelo de la ponardopiko de José mortiganta
Karmenon, forestanta la cirkon. La vera murd-
isto, fine estos José kaj ne la matadoro (matador
estas mortigisto, en la hispana).
Efektive la libreto nur paralele konstruas la du
mortigojn, tiun de Karmen kaj tiun de la vir-
bovo; oni scias aliflanke ke la toreisto kaj la Cig-
anino amas unu la alian, ke José kaj Eskamijo es-
tas rivalaj.
Restas nur unu libera loko por interpreto: tiu,
kiun okupas la virbovo. Laŭ la maniero en kiu
oni ĝin plenigos, oni havos la plej diversajn ver-
siojn. Nenio malhelpas subteni ke la besto, kiu
falas sub la batojn de la toreisto, estas José mem,
aŭ ankaŭ ke Karmen' kaj la virbovo ludas la
rolon de pentofaraj viktimoj, kondamnitaj ĝuste
pro troa forto al neebleco eliri vivaj el la areno…
Koncerne la bilancon de la duobla rivalbatalo, ĝi
aperas tute ne solvebla: Eskamijo kredas posedi
Karmenon danke al sia venko kaj li perdas ŝin;
José, por ne esti elposedigita, devas mortigi
ĝuste la objekton de sia posedo; Karmen' ne
cedis pri sia deziro sed por tion fari ŝi rezignis la
vivon, kondiĉo de ĉiu deziro.
25
Stranga ludo kie, sammomente, ĉiuj gajnas
kaj perdas.
Tradukis kaj reverkis la tutan
analizon Franjo, Ĥorestrino de Interkant',
helpita de Franciska Toubale
Fontoj:
Filmo de Francesco Rossi - kun Julia
Migenes-Johnson kaj Placido Domingo
libro Carmen, les racines d'un mythe,
Dominique Maingueneau, eld. du Sorbier,
Parizo

Esperanto-teatro okazas internaciaj teatro-fes- etoj Ĉevala Familinomo kaj

ĝuas bonan tivaloj je lia nomo. Tio aspek- Longa Lango laŭ rakontoj de
tis simbole, ĉar la unuan ar- Anton Ĉeĥov. Svetlana par-
reprezenton en Jalto!
tikolon pri neceso de E-te- kerigis la tekstojn de siaj

A
ntaŭ kelkaj jaroj,
jaltanoj ekflamis krei
E-teatron, kies reper-
tuaro estu unuaktaj spektak-
loj laŭ rakontoj de la fama
rusa verkisto Anton Ĉeĥov,
kies nomo estas firme ligita
kun Jalto. Anton Ĉeĥov loĝis
en Jalto - ĉi tie estas Domo-
muzeo de Ĉeĥov kaj ĉiujare
atro, aperintan en 1892 en roloj kaj mi poluris ŝian
La Esperantisto, verkis Nikol- prononcadon. Unuan fojon ni
ao Borovko. prezentis la spektaklojn en
IET-1 (Internaciaj Esperanto-
Mi kontaktis profesian reĝis-
Tagnoktoj) en Tarĥankut
orinon kaj aktorinon Svet-
(Krimeo) en jaro 2008. Tiam
lana Kravcova kaj proponis al
Svetlana ankoraŭ tute ne
ŝi krei E-studion, promesinte
povis paroli esperante, sed
vojaĝojn kun spektakloj al E-
sciis la rolojn perfekte.
renkontiĝoj en Eŭropo. Mi
tradukis tekstojn de teatraĵ-
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)
 Baldaŭ ni partoprenis "Ago-
semajno"-n en Slovakio, kie
kolektiĝis internacia actoraro
kaj Svetlana sukcesis dum 3
provludoj prepari kaj prez-
enti Ĉevala Familinomo. Inter
la aktoroj, krom ni, estis es-
perantistoj el Francio, Pollan-
do, Germanio, Slovakio,
Rusio.
Sekvajare niajn spektaklojn
en "Aroma Jalto" ĉeestis polo,
kiu rakontis pri ni al organiz-
antoj de "Arkones", la plej
fama E-festivalo en Pollando.
Rezulte, ni estis invititaj al la
festivalo, kie prezentis teatr-
aĵon Ĥoristino (A. Ĉeĥov),
Longa Lango kaj Svetlana
monoscenon el Majstro kaj
Margarita (Bulgakov). Tiu-
tempe la studio jam kreskis
al E-teatro "Improvizo", kiu
okupiĝis nur pri klasikaĵoj,
sed ĉe la klubo ekfunkciis
aparte ankaŭ teatra E-studio.
Svetlana jam ne timis paroli,
ĉar lernis esperanton ĉe
lernu.net kaj praktikis paroli
per skajpo.
Samjare ni vizitis novjaran
JES-1 en Pollando, kie E-
teatro "Improvizo" prezentis
spektaklojn Longa Lango,
Ĥoristino, Edziniĝo (N.
Gogol). La studio dum kelkaj
provludoj preparis kaj prez-
entis originalan teatraĵon en
versoj Krimea legendo. Du-
ono de la aktoroj estis parto-
prenantoj el Italio, Israelo,
Germanio, Brazilo kaj Svedio
(filino de Ĵomart kaj Nataŝa).
Sekvis partopreno de JES-2,
kie krom du jam konataj
spektakloj, estis prezentita
Masko de A. Ĉeĥov (E-teatro
"Improvizo") kaj Benko
(teatra E-studio).
En 2011, la teatro prezentis
spektaklojn en la festivalo
"Velura sezono" en Jalto por
partoprenantoj de la post-
kongreso de IJK-67. Kaj sep-
tembre okazis turneo tra Pol-
lando kun prezento de spek-
takloj en bjelostoka E-klubo
kaj festivalo "Arkones".
En la SAT-kongreso, la
spektaklojn prezentos kaj la
teatro kaj la studio.
Jefim Zajdman

26 Libreto pri Gurs

M
albone konata flanko de Francio - La
faŝismema reĝimo de Franca Ŝtato inter
1940-1945
Kial ni esperante tradukis tiun libreton ?
Ni esperante tradukis tiun libreton pro pluraj
kialoj :
1 Tiu libreto tre bone priskribas la vivon de diversaj
personoj malliberigitaj en la koncentrejo de Gurs
inter 1939 kaj 1945.
2 Tiu libreto estis france redaktita en 2005, kaj
germane tradukita en 2007. La esperanta traduko
ebligas plivastigi la kampon de legantoj.
3 Tiu libreto montras ke la Franca Ŝtato (1940-1944)
malfermis multajn koncentrejojn en Francio. Ĝi
kunlaboris kun la germana nazia Registaro. En la
franca departemento Malalta Rejno, estis
koncentrejo kun gaskamero kaj kremacifornego:
Struthof, sed dum tiu periodo la departemento estis
aneksita al Germanio.
4 Ni esperas ke ĉiuj, kiuj legos tiun libreton, iĝos
pacistoj, kontraŭstaros ĉiujn militojn kaj aktivos por
la malarmado.
La libro estos disdonata al ĉiuj kongresanoj en
Jalto.
Colette Weiss kaj André Weiss

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

 Trolejbusa stacidomo – Jalto – paĝo 6 Ĥoristino en Arkones – paĝo 24

27

Jalto: E-a ekskurso ĉe domo de Jalta E-a teatro: Krimea legendo prezentita en
Ostrovskij – paĝo 2 JES – paĝo 24

Prezento de Masko en JES– paĝo 24

Reĝisoro Svetlana Kravcova – paĝo 24 Spektaklo Ĉevala familinomo en Slovakio– p. 24

Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)

28

En la urbo Viñales troviĝas pluraj tiaj tabuloj – paĝo 16

Okupo de Hotelo Madrido – paĝo 15

Okupo de publika spaco – paĝo 15

Kontribui, disvastigi, kotizi

tiel ni pluvivigu nian Asocion
Sennaciulo januaro-februaro 2012, n-ro 01-02 (1279-1280)