Cau Truc May Tinh Pham Cong Thang 2. Bieu Dien Du Lieu Trong Cac He Thong May Tinh (Cuuduongthancong - Com)

Chương 2:
Biểu diễn dữ liệu trong các hệ thống máy tính
TS. Phạm Công Thắng

Bộ môn Hệ thống nhúng
Khoa Công nghệ Thông tin
Đại học Bách Khoa – Đại học Đà Nẵng
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
• Tài liệu Tham khảo:
[1] Computer Organization and Architecture 8th Edition, William
Stallings,2011
[2] Bài giảng kiến trúc máy tính – Viện CNTT-ĐH BK HN
[3] Andrew S. Tanenbaum, Structured Computer Organization, 5rd
Edition, Prentice- Hall International Edition, 2006.
[4] Các nguồn tham khảo khác từ internet
Biểu diễn dữ liệu trong các hệ thống máy tính
• Giới thiệu chung

• Các hệ biểu diễn số
• Các phép toán trên bit
• Biểu diễn số trên máy tính
• Các phép số học trong máy tính
Giới thiệu chung
• Về mặt toán học, ta có thể biểu diễn số theo hệ đếm cơ số bất kì.
• Khi nghiên cứu về máy tính, ta chỉ quan tâm đến các hệ đếm sau đây:
• Hệ thập phân (Decimal System)
• Hệ nhị phân (Binary System)
• Hệ bát phân (Octal System)
• Hệ mười sáu (Hexadecimal System)
Đơn vị thông tin
• Bit
• Đơn vị thông tin nhỏ nhất
• Chữ số nhị phân 0 hoặc 1
• Byte:
• Đơn vị thông tin cơ bản để lưu trữ thông tin
• 1 byte = 8 bit
• 1 nibble =4 bit (half-byte)
• Đơn vị thông tin khác:
• 1 Kilo Byte = 1 KB = 210 byte = 1024 byte
• 1 Mega Byte = 1 MB = 210 KB = 1048576 byte
• 1 Giga Byte = 1 GB = 210 MB
• …
5
Hệ thập phân (decimal)
• Hệ cơ số 10
• Chỉ sử dụng 10 chữ số: 0, 1, …,9
• Ví dụ:
248  2  10 2  4  101  8  10 0
458.45  4  10 2  5  101  8  10 0  4  10 1  5  10 -2
Hệ thập phân (decimal)
• Tổng quát:
A (10)  anan1...a1a0 , a 1...a m
A (10)  an10n  an110n1...  a1101  a0 10 0  a 110 1...  a m 10 m

n
A (10)   ai10i
có igiá
 m trị trong khoảng 0 đến 9
a0 , a1,..., an , a 1,..., a m
Hệ nhị phân (binary)
• Hệ cơ số 2
• Chỉ sử dụng 2 chữ số nhị phân: 0, 1
• Chữ số nhị phân gọi là bit (binary digit)
• Ví dụ:
1011.11 (2)  1011.11b  1 23  0  22  1 21  1 20  1 2-1  1 2-2

 8  0  2  1  0.5  0.25  11.75 (10)
Hệ nhị phân (binary)
• Tổng quát
A (2)  anan1...a1a0 , a 1...a m
A  an 2n  an1 2n1...  a1 21  a0 20  a 1 21...  a m 2m

n
A   ai 2i
i  m
a0 , a1,..., an , a 1,..., a m là các giá trị 0 hoặc 1
Hệ thập lục phân (hexa-decimal)
• Hệ cơ số 16
• Sử dụng 16 chữ số : 0, 1,2,3,4,5,6 ,7,8,9, A, B, C, D, E, F
• Các chữ số A ,B, C, D, E, F biểu diễn các giá trị tương ứng là 10, 11, 12,
13, 14, 15
• Dùng để viết gọn cho số nhị phân: cứ một nhóm 4-bit sẽ được thay bằng
một chữ số Hexa
• Ví dụ:
FB4 (16)  FB4h  15  16 2  11 161  4  16 0

 3840  176  4  402010
10
Hệ cơ số X (X>=2)
• Sử dụng X chữ số : 0, 1,…,X-1 để biểu diễn
• Ví dụ:
137(8)  1 8 2  3  81  7  80
 64  24  7  95 (10)
11
Hệ cơ số X (X>=2)
• Tổng quát
A (X)  anan1...a1a0 , a 1...a m
A  an Xn  an1Xn1...  a1X1  a0 X0  a 1X 1...  a m X m

n
A   ai Xi
có giá trị trong
i  m khoảng 0 đến X-1
a0 , a1,..., an , a 1,..., a m
12
Đổi hệ cơ số
• Đổi hệ cơ số X sang hệ thập phân
A (X)  anan1...a1a0 , a 1...a m
A  an Xn  an1Xn1...  a1X1  a0 X0  a 1X 1...  a m X m
• Ví dụ:
122 (7)  1 7 2  2  71  2  70
 49  14  2  65 (10)
13
Đổi hệ cơ số
• Đổi số nguyên thập phân A sang hệ cớ số X
• Chia dần cho X rồi lấy phần a và thương số N
0 0
• Tiếp tục thực hiện phép chia cho đến khi thương số bằng 0
• Kết quả nhận được các số dư:
• Ta nhận được kêt quả (đảo ngược a1,tựancác số dư) :
a0 ,thứ
A (X)  an an-1 a0
14
Đổi số nguyên thập phân A sang hệ cớ số X
• Ví dụ: chuyển đổi133 (10) sang hệ 2
10000101 (2)
15
Đổi số lẻ thập phân A sang hệ cơ số X
• Đổi số lẻ thập phân A sang hệ cơ số X

• Nhân phần thập phân với X, phần nguyên của tích nhận được là b1
• Nếu phần thập phân nhận được khác không, tiếp tục cho đến khi phần
thập phân của tích nhận được bằng 0 (hoặc dừng lại sau một số bước)
• Phần thập phân A trong hệ cơ số X sẽ là: b1 b 2 bm
16
• Ví dụ:
0.625 (10)  0.101 (2)
17
• Ví dụ:
0.4 (10)  0.0110011 (2)
18
Chuyển đối giữa số nhị phân và thập lục phân
• Nhóm 4 bit từ phải qua trái và đổi sang chữ số trong hệ thập lục phân
tương ứng
• Ví dụ: chuyển đổi số nhị phân sang hệ thập
1111 0111 1010 0001 (2)
lục phân
1111 0111 1010 0001 (2)
F 7 A 1 (2)
1111 0111 1010 0001 (2)  F7 A1(16 )
19
Chuyển đối giữa số nhị phân và bát phân
• Nhóm 3 bit từ phải qua trái và đổi sang chữ số trong hệ bát phân
tương ứng
1111 0111 1010 0001 (2)
• Ví dụ: chuyển đổi số nhị phân sang bát phân
001 111 011 110 10 0 001 (2)
1 7 3 6 4 1 (2)
1111 0111 1010 0001 (2)  173641( 8 )
20
Các phép toán trên bit
• Các phép toán số học
• Cộng(+), trừ(-), nhân(*) và chia(/)
• Các phép toán logic
• AND(&), OR(|), XOR(⊕) và NOT(!)
• Thứ tự ưu tiên(left-right, top-down)
• *, / , + và - ,
• !, &, ⊕ và |
21
Các phép toán trên bit
• Các phép toán số học trên bit
• Ví dụ:
+ +
1001 0101 (2) 149 (10
0101 1101 (2) 93 (10)
1111 0010 (2) 242 (10)
22
Các phép toán logic trên bit
• Các phép toán logic trên bit
Not : !0 =1 !1= 0
23
Các cổng logic cơ bản
• Có các loại cổng logic cơ bản sau đây: BUFFER, NOT, AND, OR,
NAND, NOR, XOR và XNOR.
• Cổng BUFFER
• Cổng NOT
24
• Cổng AND
• Cổng NAND
25
• Cổng OR
• Cổng NOR
26
• Cổng XOR
• Cổng XNOR
27
Biểu diễn số trên máy tính
• Dùng 1 chuỗi bit để biểu diễn. Có 2 trường hợp:
• Số nguyên không dấu (Unsigned)
• Số nguyên có dấu (Signed)
28
Biểu diễn số nguyên không dấu (Unsigned)
• Là một dãy bít 1 byte biễu diễn các giá trị từ 0-->255
• Biểu diễn số nguyên lớn thì ghép các byte: 2 byte, 4 byte,…
• Dạng tổng quát:
A  an1...a1a0
A  an1 2n1...  a1 21  a0 20
n1
A   ai 2i
i0
• Dải biểu diễn của A:

[0, 2n - 1]
29
• Dải biểu diễn
• n =8 bit : dải biểu diễn là: [0, 255]
• n =16 bit : dải biểu diễn là: [0,65535]
• n =32 bit : dải biểu diễn là:
32
• n =64 bit : dải biểu diễn là: [0, 2 - 1]
[0, 264 - 1]
30
• Ví dụ:
• 1. Biểu diễn số nguyên không dấu A = 44 bằng 8 bit:
A = 44  32  8  4  25  23  22
 A=
0010 1100 (2)
2. Cho số nguyên không dấu A được biểu diễn bằng 8 bit

A=
Giá trị của A trong hệ thập phân là
A= 1100 1100 (2)
• 27  26  23  22  128  64  8  4  204
31
Số bù hai
• Cho 1 số nguyên nhị phân được biểu diễn bởi n bit. Khi đó:
• Số bù một của A: đảo ngược tất cả các bit của A
• Số bù hai của A : số bù một của A cộng 1
• Biểu diễn số âm bằng số bù 2
32
Biểu diễn số nguyên có dấu (Signed)
• Biểu diễn số nguyên có dấu (Signed)

• Số âm
• Số dương
• Là một dãy bít

• Bít đầu tiên bên trái được dùng để biểu diễn dấu:
• 1 biểu diễn số âm
• 0 biểu diễn số dương
• 1 byte (8 bit) biểu diễn các giá trị từ -128 ---> 127
33
• Nguyên tắc tổng quát: A  an1...a1a0
• Với A là số dương: bit an1  0 , các bit còn lại biểu diễn độ lớn như
số nguyên không dấu
• Với A là số âm: được biểu diễn bằng số bù hai của số dương tương ứng,
vói bit
an1  1
34
• Biểu diễn số dương A
A  0an2 ...a1a0
• Giá trị số dương A trong hệ thập phân:
n2
A   a i 2i
i 0
• Dải biểu diễn cho số dương: 0 đến

A  2n-1 - 1
35
• Biểu diễn số dương A
A  0an2 ...a1a0
• Giá trị số dương A trong hệ thập phân:
n2
n1
A  2   a i 2i
i 0
• Dải biểu diễn cho số âm: từ -1 đến
 2n-1
36
• Ví dụ: Biểu diễn số nguyên có dấu sau đây bằng 8 bit:
• A= - 60 (10)
• B= 58 (10)
60 (10)  00111100 (2)
Bù 1:1100 0011 B   58  00111010

+1
Bù 2:
1100 0100
Vậy A=
- 60 (10)  11000100 ( 2 )
37
Biểu diễn số thực
• Để biểu diễn số thực, trong máy tính người ta thường dùng dấu chấm
động (Floating Point Number) :
• N  M * RE
• M là phần định trị (Mantissa)
• R là cơ số (Radix)
• E là phần mũ (Exponent)
• Trong cơ số R bất kỳ thì :
R -1 | F | 1
38
• Chuẩn IEEE:
• Cơ số X = 2
• Các dạng: độ chính đơn 32 bit và kép 64 bit
• Các qui ước
31 30 23 22 0
S E 11bit f 52 bit
63 62 52 51 0
N = (-1)S * 2 (E-127) * (1.f)

39
• Ví dụ: Xác định giá trị thập phân của số thực A được biểu diễn bằng
32-bit như sau:
A  1100 0001 0 101 0110 0000 0000 0000 0000
A  1100 0001 0 101 0110 0000 0000 0000 0000
A  -1 * 2(130-127) * 1.101011
A  -1.101011 * 23  - 1101.011  - 13.375 (10)
40
• Ví dụ: Biểu diễn các số thực sau đây về dạng số dấu phẩy động
chuẩn IEEE 32-bit: A = - 27.625
27  16  8  2  1  11011 (2)
27.625  11011.101 (2)  1.1011101*2 4
0.625
s=1 0.5  0.125
vì là số âm 0.101 (2)
f=1011101
E - 127  4  E  131  10000011 (2)
A  1 10000011 1 011101 0000000000 000000
41
Cộng số nguyên không dấu
• Khi cộng hai số nguyên không dấu n-bit, kết quả nhận được là n-bit:
• Nếu C  0 : nhận được kết quả đúng.
out
• Nếu : nhận được kết quả sai, do tràn nhớ ra ngoài (Carry
Out).Cout  1
n
• Tràn nhớ ra ngoài khi: kết quả > – 1)
(2
42
Cộng số nguyên không dấu
• Ví dụ
53 0011 0101
+38 + 0010 0110
91 0101 1011 91 đúng
200 1100 1000 0000 0000 1100 1000

+ 61 + 0011 1101 + 0000 0000 0011 1101
261 0000 0101 0000 0001 0000

0101
5 sai! 261 đúng
43
Phép trừ hai số nguyên
• Phép trừ hai số nguyên X−Y=X+(−Y)
• Lấy bù hai của Y để được –Y, rồi cộng với X
• Thực hiện như cộng số nguyên
44
Nhân số nguyên không dấu
• Thực hiện phép nhân như trong hệ thập phân
• Nếu bit của số nhân bằng 0 thì tích bằng 0.
• Nếu bit của số nhân bằng 1 thì tích riêng phần bằng số bị nhân
• Nhân hai số nguyên n-bit, tích có độ dài 2n bit
45
Nhân số nguyên có dấu
• Chuyển đổi số bị nhân và số nhân thành số dương tương ứng
• Nhân hai số dương như nhân số nguyên không dấu, nhận được tích
của hai số dương.
• Hiệu chỉnh dấu của tích:
• Nếu hai thừa số ban đầu cùng dấu thì giữ nguyên kết quả
• Nếu hai thừa số ban đầu là khác dấu thì đảo dấu kết quả (lấy bù hai)
46
Chia số nguyên không dấu và có dấu
• Chia số nguyên không dấu
• Thực hiện chia thông thường như chia hai số thập phân
• Chia số nguyên có dấu
• Chuyển đổi số bị chia và số chia về thành số dương tương ứng
• Thực hiện phép chia số nguyên không dấu để chia hai số dương, kết quả
nhận được là thương và phần dư đều là dương
• Hiệu chỉnh dấu của kết quả như sau:
• phép đảo dấu là phép lấy bù hai
47
Các phép số học lên số thực
• Các phép số học lên số thực
X1 = M1× R E1 X 2 = M 2 × R E2
X1× X 2 = (M1× M 2 )× R E1 +E2
X1 ÷ X 2 = (M1 ÷ M 2 )× R E1 -E2
X1 ± X 2 = (M1× R E1 -E 2 ± M 2 )× R E2 , E 2 ³ E1
48
Các phép số học lên số thực
• Kiểm tra các số hạng có bằng 0 hay không
• Hiệu chỉnh phần định trị (phần mũ)
• Thực hiện phép toán ở phần định trị (phần mũ)
• Chuẩn hoá kết quả
49
Biểu diễn ký tự
• Các ký tự cũng cần được chuyển đổi thành chuỗi bit nhị phân gọi là
mã ký tự.
• Số bit dùng cho mỗi ký tự theo các mã khác nhau là khác nhau.
• Ví dụ
• Bộ mã ASCII dùng 8 bit cho 1 ký tự
• Bộ mã Unicode dùng 16 bit
50
• Bộ mã ASCII
• Do ANSI (American National Standard Institute) thiết kế
• ASCII là bộ mã được dùng để trao đổi thông tin chuẩn của Mỹ.
• Lúc đầu chỉ dùng 7 bit (128 ký tự) sau đó mở rộng cho 8 bit và có thể
biểu diễn 256 ký tự khác nhau trong máy tính
• Bộ mã 8 bit : mã hóa được cho 256 kí tự, có mã từ
• 128 ký tự chuẩn
0016   FF16 ,
• 128 ký tự mở rộng
51
• Ký tự chuẩn – Bộ mã ASCII Do ANSI (American National Standard
Institute) thiết kế
• 95 kí tự hiển thị
• Chữ cái hoa Latin A ÷ Z
• 26 chữ cái thường Latin a ÷ z
• 10 chữ số thập phân 0 ÷ 9)
• Các dấu câu: . , ? ! : ; …
• Các dấu phép toán: + - * / …
• Một số kí tự thông dụng: #, $, &, @, ...
• 33 mã điều khiển: dùng để mã hóa cho các chức năng điều khiển
52
• Bộ mã ASCII (ký tự chuẩn)
53
• Ký tự mở rộng – Bộ mã ASCII
• Được định nghĩa bởi nhà chế tạo máy tính hay nhà phát triển
phần mềm
• Bộ mã ký tự mở rộng của IBM: được dùng trên máy tính IBM-
PC.
• Bộ mã ký tự mở rộng của Apple: được dùng trên máy tính
Macintosh.
• Các nhà phát triển phần mềm tiếng Việt cũng đã thay đổi phần
này để - mã hoá cho các ký tự riêng của chữ Việt, ví dụ như
bộ mã TCVN 5712.
• Bộ mã Unicode
• Do các hãng máy tính hàng đầu thiết kế
• Là bộ mã 16-bit
• Được thiết kế cho đa ngôn ngữ, trong đó có tiếng Việt.
54
HẾT CHƯƠNG 2
55

Cau Truc May Tinh Pham Cong Thang 2. Bieu Dien Du Lieu Trong Cac He Thong May Tinh (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cau Truc May Tinh Pham Cong Thang 2. Bieu Dien Du Lieu Trong Cac He Thong May Tinh (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương 2:

Biểu diễn dữ liệu trong các hệ thống máy tính

TS. Phạm Công Thắng

• Giới thiệu chung

A (10)  anan1...a1a0 , a 1...a m

A (10)  an10n  an110n1...  a1101  a0 10 0  a 110 1...  a m 10 m

1011.11 (2)  1011.11b  1 23  0  22  1 21  1 20  1 2-1  1 2-2

A (2)  anan1...a1a0 , a 1...a m

A  an 2n  an1 2n1...  a1 21  a0 20  a 1 21...  a m 2m

a0 , a1,..., an , a 1,..., a m là các giá trị 0 hoặc 1

FB4 (16)  FB4h  15  16 2  11 161  4  16 0

A (X)  anan1...a1a0 , a 1...a m

A  an Xn  an1Xn1...  a1X1  a0 X0  a 1X 1...  a m X m

A (X)  anan1...a1a0 , a 1...a m

A  an Xn  an1Xn1...  a1X1  a0 X0  a 1X 1...  a m X m

A (X)  an an-1 a0

• Đổi số lẻ thập phân A sang hệ cơ số X

• Phần thập phân A trong hệ cơ số X sẽ là: b1 b 2 bm

0.625 (10)  0.101 (2)

0.4 (10)  0.0110011 (2)

1111 0111 1010 0001 (2)

1111 0111 1010 0001 (2)  F7 A1(16 )

001 111 011 110 10 0 001 (2)

1111 0111 1010 0001 (2)  173641( 8 )

0101 1101 (2) 93 (10)

1111 0010 (2) 242 (10)

• Dải biểu diễn của A:

2. Cho số nguyên không dấu A được biểu diễn bằng 8 bit

• Biểu diễn số nguyên có dấu (Signed)

• Là một dãy bít

• 0 biểu diễn số dương

• Dải biểu diễn cho số dương: 0 đến

• Ví dụ: Biểu diễn số nguyên có dấu sau đây bằng 8 bit:

60 (10)  00111100 (2)

Bù 1:1100 0011 B   58  00111010

• Trong cơ số R bất kỳ thì :

N = (-1)S * 2 (E-127) * (1.f)

A  1100 0001 0 101 0110 0000 0000 0000 0000

A  -1.101011 * 23  - 1101.011  - 13.375 (10)

A  1 10000011 1 011101 0000000000 000000

200 1100 1000 0000 0000 1100 1000

261 0000 0101 0000 0001 0000

• phép đảo dấu là phép lấy bù hai

X1× X 2 = (M1× M 2 )× R E1 +E2

• Kiểm tra các số hạng có bằng 0 hay không

• Hiệu chỉnh phần định trị (phần mũ)

• Thực hiện phép toán ở phần định trị (phần mũ)

• Chuẩn hoá kết quả

You might also like