TEKNİK

KATALOG
2022-1
Bir Saya Grup iştiraki olan Volt Elektrik
Motorları bugün, teknoloji, üretim kapasitesi
ve ürün kalitesi açısından Türkiye’nin en
büyük elektrik motoru üreticilerinden biridir.

Global bir marka olmak hedefiyle açıldığı

dünya pazarında, sahip olduğu üstün
niteliklerle kısa zamanda dev ihracat
bağlantıları sağlayan Volt Elektrik Motorları,
kazandığı başarılarla Türkiye’nin dış
pazardaki prestijine prestij katıyor.

Gururla...
 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER
• GENEL........................................................................................................................................................................................... 9 • KABLO RAKORU ..................................................................................................................................................................38
• STANDART VE TAVSİYELER ...........................................................................................................................................11 • VOLT ELEKTRİK MOTORLARINDA KULLANILAN RULAMANLAR ..........................................................39
• TS EN 60034-30’A GÖRE ALÇAK GERİLİM MOTORLARDA VERİMLİLİK SINIFLANDIRMASI...12 o 1 Fazlı Motorlarda Kullanılan Rulmanlar ................................................................................................................39
• VERİMLİLİK UYGULAMA TAKVİMİ ..............................................................................................................................12 o 3 Fazlı Motorlarda Kullanılan Rulmanlar ...............................................................................................................39
• IEC 60034-30 (50 Hz)’E GÖRE VERİMLİLİK SINIFI TABLOLARI ...............................................................14 o Yağlamada Kullanılan Rulmanlar ...............................................................................................................................41
• IEC 60034-30 (60 Hz)’E GÖRE VERİMLİLİK SINIFI TABLOLARI ..............................................................16 • GÖVDE TİPLERİNE GÖRE KEÇE ÖLÇÜLERİ ........................................................................................................42
• ASENKRON MOTOR KAYIPLARI .................................................................................................................................18 • GÖVDE TİPLERİNE GÖRE KAMA ÖLÇÜLERİ ..................................................................................................... 44
• ASENKRON ELEKTRİK MOTORU KAYIPLARINI HESAPLAMAK İÇİN .....................................................19 • YAPI VE MONTAJ TİPLERİ ..............................................................................................................................................45
• ÇALIŞMA TİPLERİ ................................................................................................................................................................20 • ÜÇ FAZLI MOTOR ETİKETİNİN OKUNMASI ......................................................................................................... 46
• KORUMA SINIFI ..................................................................................................................................................................... 21 • BİR FAZLI MOTOR ETİKETİNİN OKUNMASI .........................................................................................................47
• TS EN 60034-6’E GÖRE BAŞLICA SOĞUTMA TİPLERİ ................................................................................. 22 • MOTOR KODU AÇIKLAMALARI ...................................................................................................................................48
• SOĞUTMA TİPLERİ ............................................................................................................................................................. 22 • KLEMENS BAĞLANTILARI .............................................................................................................................................49
• YAPI BİÇİMLERİ VE KURULUM DÜZENLERİ .........................................................................................................23 o 1 Fazlı Asenkron Motorun Standart Klemens Bağlantısı ..............................................................................49
• YAPI BÜYÜKLÜKLERİ ........................................................................................................................................................23 o 1 Fazlı Daimi Kondansatörlü Motorların Klemens Bağlantısı .....................................................................49
• STANDART DÖNÜŞ YÖNÜ .............................................................................................................................................25 o 1 Fazlı Kalkış ve Daimi Kondansatörlü Motorların Klemens Bağlantısı .................................................49
• ASENKRON MOTORLARIN BAĞLANTI UÇLARI İŞARETLERİ ...................................................................25 o 3 Fazlı Asenkron Motorların Klemens Bağlantısı ............................................................................................ 50
• YÜZEY SES BASINCI DÜZEYİ UdB(A) .....................................................................................................................26 • VOLT ELEKTRİK MOTORLARININ YILDIZ (Y) VE ÜÇGEN (Δ) BAĞLAMA YÖNTEMLERİ ........... 51
• YALITIM SINIFLARI ..............................................................................................................................................................28 • VOLT MOTOR UYGULAMA ÖNERİLERİ ..................................................................................................................54
• IEC 60034-14 UYARINCA TİTREŞİM SINIFLARI ..................................................................................................29
• ÇALIŞMA KOŞULLARI .......................................................................................................................................................29
o Sıcaklık Kontrollü Koruma Elemanları ...................................................................................................................29
o Mikro Termostatlar .......................................................................................................................................................... 30
o PTC (Positive Temperature Coefficient) Termistör ve Rölest .................................................................. 30
o Sargı Isıtıcı Bant ............................................................................................................................................................... 30
• VFD/VSD İLE KULLANILAN MOTORLAR .............................................................................................................. 31
o Motor Bağlantı Şeklinin Seçilmesi ............................................................................................................................ 31
o Motorların Sürücü ile Kullanıma Uygun Olması ................................................................................................. 31
• GERİLİM VE FREKANS .....................................................................................................................................................33
• ELEKTRİK MOTOLARINDA KULLANILAN RULMANLAR ..............................................................................34
o Rulmanların Sınıflandırılması ......................................................................................................................................34
o Rulman Boşluğu ................................................................................................................................................................34
o Rulman Montajı-Demontajı ve Bakımı ...................................................................................................................35
o Rulmanların Montajı ........................................................................................................................................................35
o Rulmanların Demontajı ..................................................................................................................................................35
o Rulmanların Temizlenmesi ...........................................................................................................................................35
• MOTORLARDA KULLANILAN MALZEME TABLOSU .......................................................................................38
GENEL

Genel maksatlı motorlar 2-4-6 kutuplu; üç fazlı motorlar 380V ve 400V’ta 50Hz ile ve tek fazlı motorlar
220V ve 230V’ta 50 Hz ile üretilebilmektedir. Müşterilerin taleplerine göre özel milli, çeşitli hızlı güçlerde,
çeşitli gerilim değerlerinde ve frekanslarda özel amaçlı motorlar da üretilmektedir.

Üretim ve kurulum sistemleri IEC 60034-7 uyarınca kombine sistem formatlarındadır. Motorlar aynı
zamanda dikey konumda ve diğer uygun kurulum şekillerinde de çalışabilir.

GENEL ÖZELLİKLER
Verimlilik Sınıfı IE5, IE4, IE3, IE2, IE1

Soğutma Sistemi IC411

Çalışma Tipi S1

Koruma Sınıfı IP55

Çalışma Yüksekliği Azami 1000m

Yalıtım Sınıfı F

Isı Artış Sınıfı B

Titreşim Sınıfı B

Çalıştırılabileceği azami
40°C
ortam sıcaklığı
Tablo 1: Genel özellikler

180 gövde ve üzeri motorlarda, sargılara PTC termistör uygulaması standart olarak ilave edilmektedir.
Daha alt gövdelerde müşteri talebine göre PTC termistör eklenmektedir.

Volt Elektrik Motorları 9

Volt Elektrik Motorları için özel olarak seçilmiş en kaliteli rulmanlar kullanılmaktadır. Motor mili STANDARTLAR VE TAVSİYELER
standartlaştırılmış silindirik uca sahiptir. Uç kısmında delik ve kama yuvası vardır. Mildeki keçeler mekanik
koruma içindir.
Standart No. TANIM

Klemens kutusu ve kapağı, üç fazlı motorlarda alüminyum veya termoplastik alaşımdan, bir fazlı IEC 60034-1 Beyan karakteristikleri ve çalışma karakteristikleri
motorlarda ise kondansatör yuvalı termoplastik malzemeden yapılmaktadır. IEC 60034-2-1  Kayıplar ve verimin deneylerle belirlenmesinde kullanılan standart yöntemler

IEC 60034-2-2 Büyük makinaların deneylerden ayrı kayıpların tayini için belirli yöntemler
Klemens kutusu standart pozisyonu üç fazlı motorlarda mil tarafında ve üstte, bir fazlı motorlarda pervane
tarafında ve üsttedir. IEC 60034-5  Koruma seviyesi (IP kodu)

IEC 60034-6 Soğutma metotları (IC kodu)

Topraklama bağlantısı: Klemens kutusunun içerisinde yer almaktadır. Ek olarak, topraklama bağlantısı
Yapılış tiplerinin sınıflandırılması,montaj düzenlemeleri ve bağlantı ucu kutusunun konumu
motor gövdesi üzerinde de bulunmaktadır. IEC 60034-7
(IM kodu)

Rotorlar basınçlı dökülen alüminyum kafes rotorlardır. Dinamik rotor dengelemesi yarım kama ile yapılır. IEC 60034-8 Bağlantı uçlarının işaretlenmesi ve dönme yönü

IEC 60034-9 Gürültü sınırları

Gürültü düzeyi TS EN 60034-9 standardı içinde yer almaktadır. Titreşim şiddeti: TS EN 60034-14
IEC 60034-11 Isıl koruma
standardına göre, ‘’Normal’’ ölçüsünde titreşim şiddetindedir.
IEC 60034-12 Tek hız kademeli, üç fazlı kafesli endüksiyon motorlarının yol verme performansı

Normal endüstri ortamlarından etkilenmeyen ve sonraki uygulamalar için de tek bileşimli sentetik Mil yüksekliği 56 mm ve daha yüksek olan bazı makinalarda mekanik titreşim - Titreşimin
IEC 60034-14
boyamaya uygun RAL 7031 gri renkli boya kullanılmaktadır. ölçülmesi, değerlendirilmesi ve sınırları
IEC 60034-15  Şekillendirilmiş stator bobinleri bulunan döner a.c. makinelerinde darbe gerilimi dayanımı

IEC 60034-26  Üç fazlı kafesli endüksiyon motorlarının performansı üzerindeki dengesiz gerilimlerin etkileri

IEC 60034-27-1  Döner elektrik makinalarının stator rüzgar yalıtımında çevrimdişı kısmi boşalma ölçümleri

TRİFAZE ASENKRON MOTOR 2P & 4P
3 kW ve altı
IEC 60034-27-3  Döner elektrik makinalarının stator sargı yalıtımında dielektrik kayıp faktörünün ölçülmesi
Döner elektrikli makinaların sargı yalıtımı üzerindeki yalıtım direncinin ve kutuplanma
IEC 60034-27-4
indisinin ölçümü
Üç fazlı alçak gerilimli, kafesli indüksiyon motorları için eşdeğer devre diyagramının
IEC 60034-28
niceliklerinin belirlenmesi ile ilgili deney yöntemleri
3 kW üstü IEC 60034-29  Eş değer yükleme ve süper pozisyon teknikleri - Sıcaklık artışının belirlenmesi için dolaylı metot

Frekans 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz IEC 60034-30-1  Şebeke tarafından beslenen a.a motorlar için verimlilik sınıfları

IEC 60027-4  Elektrik teknolojisinde kullanılan harf sembolleri

IE2 230V/400V 480V 400V/690V 480V
Gerilim Değerleri IEC 60252-1 Kondansatörler - Genel; Performans, deneyler ve beyan değerleri, güvenlik kuralları
IE3 230V/400V 460V/480V 400V/690V 460V/480V
IEC 60252-2 Kondansatörler - Motor yol verme kondansatörleri

IEC 1680 Akustik - Elektrikli döner makinelerden hava ile yayılan gürültünün ölçümü için deney kodu

IEC 60085 Elektrik yalıtımı - Isıl değerlendirme ve gösteriliş

TRİFAZE ASENKRON MOTOR 6P
Endüksiyon motorları - Üç fazlı, standard boyutlu ve çıkış güçlü, genel amaçlı - Şasi
TS EN 50347
3 kW altı 3 kW ve üstü numaraları 56 ilâ 315 ve flanş numaraları 65 ilâ 740

Frekans 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz ISO 9001:2015 Kalite yönetim sistemi standardı

ISO 14001:2015 Çevre yönetim sistemi standardı

IE2 230V/400V 480V 400V/690V 480V
Gerilim Değerleri ISO 45001:2018 İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardı
IE3 230V/400V 460V/480V 400V/690V 460V/480V
Tablo 3: Standartlar ve tavsiyeler
Tablo 2: Gerilim ve frekans değerleri

Standart motorların gerilim ve frekans değerleri Tablo 2’de gösterilmektedir.

10 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 11

TS EN 60034-30’a GÖRE ALÇAK GERİLİM MOTORLARDA
VERİMLİLİK SINIFLANDIRMASI

TS EN 60034-30-1 standardı, alçak gerilim motorlarında dünyanın farklı bölgelerinde bulunan farklı
tanımlamaları bir araya getirmeyi planlamaktadır. Motor üreticilerinin farklı standartlar sebebiyle
karşılaştığı zorlukları gidermek, kullanıcıların ürünleri daha kolay anlayabilmesi ve şeffaf bilgilere daha
rahat ulaşabilmesini amaçlamaktadır.

IE (International Efficiency); tek hızlı ve üç fazlı sincap kafesli motorlar için verimlilik sınıflarını tanımlar.

Bu verimlilik sınıfları;
Super Premium Verimlilik IE4
Premium Verimlilik IE3
Yüksek Verimlilik IE2
Standart Verimlilik IE1

IE4 sınıfı asenkron motorlar TS EN 60034-30-1:2014 standardında eklenmiştir. IE3 motora göre %15
daha verimli olması amaçlanmıştır. IE4 verimliliğinin sağlanması için kafes rotorların tasarım ve malzeme
teknolojisinde yeniliklerin yapılması istenilmektedir.

23/6/2010 tarihli ve 2010/643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, enerji ile ilgili
ürünlerin çevreye duyarlı tasarımına ilişkin yönetmeliğin uygulanmasına yönelik regülasyon takvimi altta
sunulmuştur.

VERİMLİLİK UYGULAMA TAKVİMİ

2009 2011 2015 2017 2021 2023

IE3 IE3

IE2 IE2 + VSD IE3 IE4

0,75 kW - 1000 kW
7,5 kW - 375 kW
IE2 + VSD TRİFAZE
0,75 kW - 375 kW TRİFAZE 75 kW - 200 kW
7,5 kW - 375 kW 2P - 4P - 6P - 8P
TRİFAZE 2P - 4P - 6P TRİFAZE
TRİFAZE
2P - 4P - 6P 2P - 4P - 6P - 8P
2P - 4P - 6P
IE2

0,12 kW - 0,75 kW IE2

TRİFAZE
2P - 4P - 6P - 8P 0,12 kW
MONOFAZE
2P - 4P - 6P - 8P

IE2

Ex eb
0,12 - 1000 kW
2P - 4P - 6P - 8P

Şekil 1: Verimlilik uygulama takvimi

12 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 13

IEC 60034-30 (50 Hz)’e GÖRE VERİMLİLİK SINIFI TABLOLARI
*(50 Hz) 2 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ

100
PN 50 Hz IE2 50 Hz IE3 50 Hz IE4
95

VERİMLİLİK (%)
kW
2/3000 4/1500 6/1000 2/3000 4/1500 6/1000 2/3000 4/1500 6/1000 90

0,12 53,6 59,1 50,6 60,8 64,8 57,7 66,5 69,8 64,9 85
80
0,18 60,4 64,7 56,6 65,9 69,9 63,9 70,8 74,7 70,1
75
0,2 61,9 65,9 58,2 67,2 71,1 65,4 71,9 75,8 71,4 70
0,25 64,8 68,5 61,6 69,7 73,5 68,6 74,3 77,9 74,1 65

0,37 69,5 72,7 67,6 73,8 77,3 73,5 78,1 81,1 78 60

55
0,4 70,4 73,5 68,8 74,6 78 74,4 78,9 81,7 78,7
50
0,55 74,1 77,1 73,1 77,8 80,8 77,2 81,5 83,9 80,9 0,12 0,2 0,37 0,55 1,1 2,2 4 7,5 15 22 37 55 90 132

0,75 77,4 79,6 75,9 80,7 82,5 78,9 83,5 85,7 82,7 50 Hz IE2 50 Hz IE3 50 Hz IE4

1,1 79,6 81,4 78,1 82,7 84,1 81 85,2 87,2 84,5 PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)

1,5 81,3 82,8 79,8 84,2 85,3 82,5 86,5 88,2 85,9 Grafik 1: (50 Hz) 2 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği

2,2 83,2 84,3 81,8 85,9 86,7 84,3 88 89,5 87,4

3 84,6 85,5 83,3 87,1 87,7 85,6 89,1 90,4 88,6 *(50 Hz) 4 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ
4 85,8 86,6 84,6 88,1 88,6 86,8 90 91,1 89,5 100

VERİMLİLİK (%)
5,5 87 87,7 86 89,2 89,6 88 90,9 91,9 90,5 90

7,5 88,1 88,7 87,2 90,1 90,4 89,1 91,7 92,6 91,3 80

11 89,4 89,8 88,7 91,2 91,4 90,3 92,6 93,3 92,3 70

15 90,3 90,6 89,7 91,9 92,1 91,2 93,3 93,9 92,9 60

50
18,5 90,9 91,2 90,4 92,4 92,6 91,7 93,7 94,2 93,4
0,12 0,2 0,37 0,55 1,1 2,2 4 7,5 15 22 37 55 90 132
22 91,3 91,6 90,9 92,7 93 92,2 94 94,5 93,7
50 Hz IE2 50 Hz IE3 50 Hz IE4
30 92 92,3 91,7 93,3 93,6 92,9 94,5 94,9 94,2
PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)
37 92,5 92,7 92,2 93,7 93,9 93,3 94,8 95,2 94,5
Grafik 2: (50 Hz) 4 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği
45 92,9 93,1 92,7 94 94,2 93,7 95 95,4 94,8

55 93,2 93,5 93,1 94,3 94,6 94,1 95,3 95,7 95,1

*(50 Hz) 6 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ
75 93,8 94 93,7 94,7 95 94,6 95,6 96 95,4
100
90 94,1 94,2 94 95 95,2 94,9 95,8 96,1 95,6

VERİMLİLİK (%)
90
110 94,3 94,5 94,3 95,2 95,4 95,1 96 96,3 95,8
80
132 94,6 94,7 94,6 95,4 95,6 95,4 96,2 96,4 96
70
160 94,8 94,9 94,8 95,6 95,8 95,6 96,3 96,6 96,2
60
200 - 1000 95 95,1 95 95,8 96 95,8 96,5 96,7 96,3 50

0,12
0,18
0,2
0,25
0,37
0,4
0,55
0,75
1,1
1,5
2,2
3
4
5,5
7,5
11
15
18,5
22
30
37
45
55
75
90
110
132
160
Tablo 4: IEC 60034-30’a (50 Hz) göre verimlilik sınıfı ve değerleri

50 Hz IE2 50 Hz IE3 50 Hz IE4

PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)

Grafik 3: (50 Hz) 6 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği

14 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 15

IEC 60034-30 (60 Hz)’e GÖRE VERİMLİLİK SINIFI TABLOLARI
*(60 Hz) 2 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ

100
60 Hz IE2 60 Hz IE3 60 Hz IE4
PN 90
kW
2/3000 4/1800 6/1200 2/3000 4/1800 6/1200 2/3000 4/1800 6/1200

VERİMLİLİK (%)
80
0,12 59,5 64 50,5 62 66 64 66 70 68
70
0,18 64 68 55 65,6 69,5 67,5 70 74 72

0,25 68 70 59,5 69,5 73,4 71,4 74 77 75,5 60

0,37 72 72 64 73,4 78,2 75,3 77 81,5 78,5 50

0,12
0,18
0,25
0,37
0,55
0,75
1,1
1,5
2,2
3,7
5,5
7,5
11
15
18,5
22
30
37
45
55
75
90
110
150
185
0,55 74 75,5 68 76,8 81,1 81,7 80 84 82,5

0,75 75,5 78 73 77 83,5 82,5 82,5 85,5 84 60 Hz IE2 60 Hz IE3 60 Hz IE4

1,1 82,5 84 85,5 84 86,5 87,5 85,5 87,5 88,5 PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)
1,5 84 84 86,5 85,5 86,5 88,5 86,5 88,5 89,5
Grafik 4: (60 Hz) 2 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği

2,2 85,5 87,5 87,5 86,5 89,5 89,5 88,5 91 90,2

3,7 87,5 87,5 87,5 88,5 89,5 89,5 89,5 91 90,2 *(60 Hz) 4 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ
5,5 88,5 89,5 89,5 89,5 91,7 91 90,2 92,4 91,7
100
7,5 89,5 89,5 89,5 90,2 91,7 91 91,7 92,4 92,4

VERİMLİLİK (%)
90
11 90,2 91 90,2 91 92,4 91,7 92,4 93,6 93 80
15 90,2 91 90,2 91 93 91,7 92,4 94,1 93 70

18,5 91 92,4 91,7 91,7 93,6 93 93 94,5 94,1 60

22 91 92,4 91,7 91,7 93,6 93 93 94,5 94,1 50

0,12
0,18
0,25
0,37
0,55
0,75
1,1
1,5
2,2
3,7
5,5
7,5
11
15
18,5
22
30
37
45
55
75
90
110
150
185
30 91,7 93 93 92,4 94,1 94,1 93,6 95 95

37 92,4 93 93 93 94,5 94,1 94,1 95,4 95 60 Hz IE2 60 Hz IE3 60 Hz IE4

45 93 93,6 93,6 93,6 95 94,5 94,5 95,4 95,4 PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)

55 93 94,1 93,6 93,6 95,4 94,5 94,5 95,8 95,4 Grafik 5: (60 Hz) 4 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği

75 93,6 94,5 94,1 94,1 95,4 95 95 96,2 95,8

90 94,5 94,5 94,1 95 95,4 95 95,4 96,2 95,8 *(60 Hz) 6 KUTUPLU ASENKRON MOTOR VERİMLİLİK GRAFİĞİ
110 94,5 95 95 95 95,8 95,8 95,4 96,2 96,2 100

VERİMLİLİK (%)
150 95 95 95 95,4 96,2 95,8 95,8 96,5 96,2 90
185 95,4 95 95 95,8 96,2 95,8 96,2 96,5 96,2
80
220 - 335 95,4 95,4 95 96,2 96,8 96,5
70
375 - 1000 95,4 95,8 95 96,2 96,8 96,5
Tablo 5: IEC 60034-30 (60 Hz)’e göre verimlilik sınıfı ve değerleri 60

50
0,12 0,25 0,55 1,1 2,2 5,5 11 18,5 30 45 75 110

60 Hz IE2 60 Hz IE3 60 Hz IE4

PN = MOTOR GÜÇ ÇIKIŞI (kW)

Grafik 6: (60 Hz) 6 Kutuplu Asenkron Motor Verimlilik Grafiği

16 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 17

ASENKRON MOTOR KAYIPLARI ASENKRON ELEKTRİK MOTORU KAYIPLARINI HESAPLAMAK İÇİN

• Direkt metot
• Endirekt metot
• Pll (ek kayıplar) ise aşağıdaki şekilde 3 ayrı yöntemle bulunabilir.

Bu yöntemler üreticinin tercihine bırakılmıştır.

O Farklı gerilim ve yüklerde yapılan yük testleri sonucunda hesaplama ile bulunur.
STATOR KAYIPLAR (Ps) O 0,1-1000 kW motorlar için anma yükünde motor giriş gücünün 2.5%- 1.0%’i
olarak alınır.
O Alternatif endirekt metodu ile hesaplama yöntemi ile bulunur. Stator ve rotor
ROTOR KAYIPLARI (Pr) sargı (bilezikli motorlar için) direnç değerleri hesaplanmasında ortam
sıcaklığı olan 25°C’deki (veya gerçek ortam sıcaklık değeri) ve motorun ısı
testinde sargı sıcaklığının ısıl kararlılığa ulaşmasından sonraki değerleri
DEMİR KAYIPLARI (Pfe) kullanılır.

MEKANİK VE HAVA Ek kayıplar, tanımlanan özel metotlar ile ölçüm ve hesaplama yöntemleriyle daha hassas ölçüldüğünden
SÜRTÜNME KAYIPLARI (Pfw) ek kayıpların giriş gücünün %0,5’inden daha fazla olduğu görülmüştür. Yeni standarda göre hesaplanan
verim değerleri eski standarda göre hesaplanandan daha düşük çıkabilmektedir.
İLAVE YÜK
KAYIPLARI (PII) TS EN 60034-2-1: 2014 standardındaki yeni hesaplama metodu ile birlikte yeni verim değerleri TS
EN60034-30 standardında IE1, IE2, IE3 ve IE4 verim sınıflarında beyan edilmiştir.

MOTOR
GİRİŞ GÜCÜ
MOTOR MİL PELK = 3 . Ufaz . Ifaz . coso
ÇIKIŞ GÜCÜ
PELK = (2nn/60)T

Şekil 2: Asenkron motor kayıpları

18 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 19

ÇALIŞMA TİPLERİ
S1 S2 TS EN 60034-5 standardına göre motorlarımız katı ve sıvı maddelere karşı korumalı olarak yapılmaktadır.
Sürekli çalışma tipi
Sıcaklık dengesi sağlanıncaya kadar
motor sabit yük altında çalışır.
Motor için anma tipi belirtilmemişse
S1 sürekli iş tipi olduğu kabul
edilmelidir. Bu tip motorlar pompa,
fan, havalandırma ve kompresör
uygulamalarında kullanılır.
S1 iş tipi - Sürekli çalışma
S3 S4 Katı Maddelere
Marş sürecinden
etkilenmeyen aralıklı
çalışma tipi
Çalıştırma süreleri sabit yüklü
çalıştırma ardında dinleme molasından
oluşur. Marş akımı sıcaklık artışı
yaratmaz. Aksi belirtilmedikçe
çalıştırma süresi 10 dakikadır. Görece
çalıştırma süresi sürenin %15’i, %25’i,
%40’ı ve %60’ı olabilir. Motor valfi
sistemleri ve tel çekme makineleri S3 iş
tipinde sınıflandırılır.
S3 iş tipi - Aralıklı çalışma
S5 S6
Marş sürecinden ve
elektrikli frenlemeden
etkilenen aralıklı
çalışma tipi
Bu sistem özdeş iş devri serilerinden
oluşur. Her bir iş devri marş süresi,
sabit yüklü süre ile ani elektrikli
frenleme ve atlanamayacak mola
sürelerinden oluşur.
S5 iş tipi - Elektrikli frenlemeli aralıklı çalışma
S7 S8 Tablo 6 Koruma sınıfları
Marş sürecinden ve
elektrikli frenlemeden
etkilenen kesintisiz
periyodik çalışma tipi
Bu sistem özdeş iş devri serilerinden
oluşur. Her bir iş devri marş akımı,
değişmez yük altında çalışma süresi ve
elektrikli frenleme süresinden oluşur.
Frenleme yöntemi termal dengenin
sağlanması için çok kısadır.
6 S7 iş tipi - Elektrikli frenlemeli
sürekli çalıştırmalı periyodik çalışma
Şekil 3: Asenkron motor çalışma tipleri
20
KORUMA SINIFI
Kısa süreli çalışma tipi Standart motorlarımız IP55 koruma sınıfında üretilmektedir. Ayrıca IP56, IP65 ve IP66 koruma sınırlarında
Sıcaklık dengesi sağlanıncaya kadar siparişe göre üretim yapılmaktadır. Tablo 6’da gösterildiği gibi IP (Ingress Progress) diziminde ilk rakam
motor sabit yük altında çalışır. Durma
sürelerinde motor oda sıcaklığına katı maddelere karşı korumayı tarif ederken, ikinci rakam sıvı maddelere karşı korumayı belirtmektedir.
soğur. 10, 30, 60 ve 90 dakikalık
çalıştırma süreleri tavsiye edilir.
Baraj kapakları, sirenler ve bazı
vinçler uygulama örnekleri olarak
gösterilebilir.
S2 iş tipi - Kısa süreli çalışma
IP 5 5
Sıvı Maddelere
Marş sürecinden
etkilenen aralıklı
Karşı Koruma Karşı Koruma
çalışma tipi
Bu sistem özdeş iş devri serilerinden
oluşur. Her bir iş devrinde uzun
marş süresi, sabit yüklü süre ve
atlanamayacak mola süreleri bulunur. Korumasız 0 0 Korumasız
Çok kısa çalışma süreleri nedeniyle
termal dengeye ulaşılamaz. Baş üstü
vinçler, tipik vinçler ve asansörler bu
uygulama tipine örnek gösterilebilir.
50 mm'den büyük cisimlere Dikey olarak gelen sulara
karşı koruma
1 1 karşı koruma
S4 iş tipi - Marş süreçli aralıklı çalışma 12 mm'den büyük cisimlere Dikeyden 15°'ye kadar açıyla
karşı koruma
2 2 gelen sulara karşı koruma
Aralıklı yüklü, sürekli 2,5 mm'den büyük cisimlere Dikeyden 60°'ye kadar açıyla
çalıştırmalı periyodik karşı koruma
3 3 gelen sulara karşı koruma
çalışma tipi
Bu sistem özdeş iş devri serilerinden 1 mm'den büyük cisimlere Tüm yönlerden gelen sıçrayan
oluşur. Her bir devir iki kısımdan
oluşur: Biri sabit yük altında çalışma, karşı koruma
4 4 sulara karşı koruma
diğeri ise yüksüz çalışmadır. Çok
kısa çalışma süreleri nedeniyle
termal dengeye ulaşılamaz. Aksi
belirtilmedikçe çalışma süresi 10 Tüm yönlerden gelen fışkıran
dakikadır. Görece çalıştırma süresi
sürenin %15’i, %25’i, %40’ı ve %60’ı
Toza karşı koruma 5 5 sulara karşı koruma
olabilir. Konveyörler, işleme aletleri ve
el aletleri S6 iş tipine girer.
Tüm yönlerden gelen güçlü su
Toza karşı tam koruma 6 6 fışkırmalarına karşı koruma
S6 iş tipi - Aralıklı yüklü, sürekli çalıştırmalı çalışma
Tekrarlanan hız ve yük
değişiklikleri ile
kesintisiz periyodik
çalışma tipi
Bu sistem özdeş iş devirlerinden
oluşur. Her bir devir değişmez yük
altında (önceden belirlenmiş bir
dönme hızına göre) çalışma süresi ile
diğer yükler altında (değişik dönme
hızlarına göre) bir veya daha fazla
çalışma süresinden oluşur. İş devri
periyodu termal dengeye ulaşılması
için çok kısadır. Bu iş tipi kutup
değiştiren motorlarda kullanılır. Farklı
yükler ve farklı hızlar gerektiren
uygulamalar S8 iş tipine girer.
S8 iş tipi - Yük/hız değişiklikleri gerektiren
sürekli çalıştırmalı periyodik çalışma
Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 21
TS EN 60034-6’e GÖRE BAŞLICA SOĞUTMA TİPLERİ YAPI BİÇİMLERİ VE KURULUM DÜZENLERİ

Soğutma, motorda oluşan ve ısıya dönüşen kayıpların dış çevreye iletilmesidir. Amaç, yalıtkan malzemelerin
sıcaklığını sınır değerlerin altında tutmaktır. Elektrik makinelerinde uygulanan soğutma türü TS 3210
EN 60034-6 standardına göre, IC (International Cooling / Uluslararası Soğutma) kod harflerini izleyen
“1-9” arası rakamlar ve harflerle belirtilir. Yapı büyüklüğü 56-355 arası gövdeli motorlarımız, koruma
kapağı içinde çalışan soğutucu bir pervane ile dış yüzeyden soğutulur. Volt Elektrik Motorları, tam kapalı
dış yüzeyden pervane soğutmalı motorlar olduğundan soğutma türü IC 411’dir. Özel isteklerde IC410
Soğutma türünde motorlar da üretilmektedir. Şekil 4’te TS 3210 EN 60034-6 standardına örnek olarak
en çok kullanılan soğutma türleri verilmiştir.
SOĞUTMA TİPLERİ
Ayaklı asenkron motorlarda tabandan mil eksenine olan yükseklikler (H) standartlaştırılmıştır. Bu eksen
yükseklikleri motorun yapı büyüklüğünü tanımlar. Aynı gövde büyüklüğünde, ayak tespit deliklerinin
boyuna mesafesi (B), değişik uzunlukta (S, M, L) yapılarak farklı “B“ ölçülerinde gövdeler oluşturulur.
S - Kısa boy gövde uzunluğu
M - Orta boy gövde uzunluğu
L - Uzun boy gövde uzunluğunu ifade eder.
Standartlaştırılan yapı büyüklükleri ve standartlaştırılmış gövde ölçüleri, TS EN 60072-1 ve TS EN
50347 standardında gösterilmiştir. Yapı büyüklükleri ve buna uygun (H) eksen yükseklikleri Tablo 7’de
gösterilmiştir

YAPI BÜYÜKLÜKLERİ

IEC Yapı Büyüklükleri H (mm)

56 63 71 80 90 100 112
IC411 132 160 180 200 225 250 280

315 355 400 450 500 560 630

710 800 900 1000 1120 1250 1400

Tablo 7: Yapı büyüklükleri

Soğutma havası motor miline bağlı bir plastik fan ile

sağlanır ve delikli çelik levhadan olan bir muhafaza
içinde çalışır. Soğutma işlemi motorun tamamıyla
kapalı yüzeyinin dışında gerçekleşir.
Üç Fazlı Volt Elektrik Motorları
56- 63 – 71 – 80 – 90S – 90L – 100 – 112 – 132S – 132M – 160M – 160L – 180L – 200L – 225S – 225M- 250M
– 280M – 315S-- 315M – 315L – 355 gövde büyüklüklerinde üretilmektedir.

Asenkron Motorlarda Standartlaştırılmış Boyut Ölçüleri:

Asenkron motorlarda; güçler ile eksen yükseklikleri (gövde büyüklükleri) ve bazı dış boyutlar
standartlaştırılmıştır. Bu standartlar sayesinde, motorların değişebilirliği ve yeni proje çalışmaları
kolaylaşmıştır. Motor sipariş ederken motorun çalışma gerilimini, gücünü, devir hızını, gövde büyüklüğünü,
koruma türünü ve yapı biçimini belirtmek yeterli olmaktadır. IEC 60072-1 kapsamında asenkron motorlar
için öngörülen altı temel standartlaştırılmış boyut şunlardır:
IC410
1. Eksen yüksekliği H (gövde büyüklüğü ya da yapı büyüklüğü)
2. Tespit deliklerinin enine ve boyuna mesafeleri A, B
3. Mil faturasından, en yakın ayaktaki tespit deliği eksenine olan uzaklık, C
4. Mil ucu çapı, D
5. Mil faturasından itibaren mil uzantısı uzunluğu, E
Soğutma işlemi pervane olmadan, gövde yüzeyinden
6. Tespit deliğinin çapı, K
serbest şekilde gerçekleşir.
Şekil 4: Soğutma tipleri
TS EN 50347 standartlaştırılmış boyut ölçülerini, kama ve kama yuvası ölçüleri, güç değerlerini, flanşlı
motorlar için flanşlardaki standart ölçüleri vermektedir

22 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 23

Yapı Biçimleri (IM): STANDART DÖNÜŞ YÖNÜ
Elektrik makinelerinin yapı biçimleri standartlaştırılmıştır. TS 3211 EN 60034-7’e göre yapı biçimleri ve
kurulma düzenleri standartlaştırılmıştır.
3 fazlı asenkron motorun mil ucuna kasnak (tahrik-D) tarafından bakıldığında, saat ibresi dönüş yönü,
motorun standart dönüş yönüdür. Dönüş yönü değiştirilmek istendiğinde iki fazın yerinin değiştirilmesi
yeterlidir.

1 fazlı asenkron motorun mil ucuna kasnak (tahrik-D) tarafından bakıldığında, saat ibresi dönüş yönü
tersi, motorun standart dönüş yönüdür.

Başlıca beş yapı biçimi vardır:

1. Ayaklı tipler (B3)
2. Ayaklı ve flanşlı tipler (B35 ve B34)
Şekil 5: 3 Fazlı Asenkron motor dönüş yönü Şekil 6: 1 Fazlı Asenkron motor dönüş yönü
3. Ayaksız, flanşlı tipler (B5 ve B14)
4. Ayaklı, ön kapaksız tipler (B15)
5. Ayaksız, ön kapaksız tipler (B9)
ASENKRON MOTORLARIN BAĞLANTI UÇLARI İŞARETLERİ
Çok kullanılan türler; ayaklı, ayaklı flanşlı ve ayaksız flanşlı tiplerdir.

Kama yuva genişliği F, kama kalınlığı GD, kama yuvası derinliği GE, kama tepesinden eksenin karşı Elektrik makinelerinde uçların hatasız ve kısa sürede bağlanmasını kolaylaştırmak için uçlar, standart
tarafındaki mil yüzeyine olan uzaklığı GA’dır. simgelerle işaretlenir. Volt Elektrik Motorları’nda TS EN 60034-8’e göre belirlenmiş işaretler
kullanılmaktadır. Bu işaretler Tablo 8’de gösterilmiştir.
Motorların yapı tiplerinin ve montaj düzenlemelerinin çeşitlerinin sınıflandırılması TS 3211 EN 60034-7
bölümünde yapılmış ve IM (International Mounting) olarak kısaltılmıştır. Bu bölümün simgelemesi iki ayrı
kodlamadan oluşmuştur. Sıra No Anlamı IEC 60034-8'e Göre Simgeler

1 Üç Fazlı Şebeke L1 - L2 - L3
Kod I: Yalnızca yan kapaklardan yataklanmış ve tek mil çıkıntılı motorları kapsamaktadır. B harfi yatay
milli motorları ifade ederken, V harfi düşey montajı yapılan motorları tanımlamaktadır. Bu tip motorlar 2 Üç Fazlı ve Bir Fazlı Şebeke Nötr Hattı N
(yan kapaklardan yataklanmış ve tek mil çıkıntılı) B veya V harflerini takip eden bir sayı ile gösterilir.
3 Bir Fazlı Şebeke L-N
En çok kullanılan bazıları aşağıda belirtilmiştir.
U1 - U2
Üç Fazlı,Tek Hızlı Stator Sargısı (6 Bağlantı
Kod II: Bu kısım genel ve özel kullanım için tasarlanmış tüm elektrik motorlarını kapsamaktadır. 4 Giriş V1 - V2 Çıkış
Uçlu)
W1 - W2
IM harflerini takip eden 4 adet rakam ile sınıflandırılmıştır. Rakamların anlamları ise aşağıda belirtilmiştir.
Tablo 26’da gösterilmektedir. Üç Fazlı,Tek Hızlı Stator Sargısı (3 Bağlantı
5 U-V-W
Uçlu)
1. rakam yapım tipinin sınıfını gösterir, 2. ve 3. rakam kurulma (montaj) düzenini gösterir 6 Bir Fazlı Motor Sargısı Ana Sargı,Yardımcı Sargı
U1 - U2
4. rakam ise mil uzantısını gösterir.  Z1 - Z2
1U - 1V - 1W (Düşük)
7 Üç Fazlı,İki Hızlı Dahlander Sargı
2U - 2V - 2W (Yüksek)
8U - 8V - 8W
8 Üç Fazlı,İki Hızlı PAM Sargı veya İki Ayrı Sargı
6U - 6V - 6W
9 Üç Fazlı Rotor Sargısı K-L-M
Tablo 8: Asenkron motorların bağlantı uçları işaretleri

24 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 25

YÜZEY SES BASINCI DÜZEYİ UdB(A)
TS EN 60034-9’A GÖRE BOŞTA ÇALIŞMA SES GÜCÜ SINIR SEVİYESİ LWA (dB)

2 Kutup 4 Kutup 6 Kutup

Genel maksat elektrik motorlarında gürültü düzeyinin sınırları TS EN 60 034-9’da belirtilmiştir. Bu Çıkış Gücü,
Pn kW
standarda göre izin verilen boş çalışma ve anma yükünde çalışmada A-ses güç seviyesi LWA sınır 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz
değerleri Tablo 8 ve Tablo 9’ da yer almaktadır. dB (A) birimindeki yüzey ses basıncı düzeyi LPA ile LWA
1,0<PN ≤2,2 78 85 70 71 70 71
arasında LpA= LWA- 10log (~to) şeklinde bir bağıntı vardır.
2,2<PN ≤5,5 83 88 73 76 73 76
LPA, motor yüzeyinden 1 metre mesafedeki yansıtma düzlemi üzerinde yer alan serbest alandaki ses
5,5<PN ≤11 88 91 78 81 77 80
basınç seviyesini, LWA ise bu standarda göre belirlenen ses gücü seviyesini S0=1 m2 (referans alan)
temsil eder. 11<PN ≤22 91 94 85 88 81 84

22<PN ≤37 93 100 88 91 84 87

Volt Elektrik Motorları’ndaki S, yani ölçme yüzeyinin alanındaki gürültü düzeyi Tablo 9 ve Tablo 10’ da
görüleceği üzere standarda göre sınır değerlerinin oldukça altındadır. dB (A) birimindeki yüzey ses 37<PN ≤55 95 101 91 95 87 91
basıncı düzeyi, LpA motor yüzeyinden 1 metre mesafedeki değişik yerlerde yapılan ses basıncı ölçümlerin
55<PN ≤110 97 104 95 98 91 95
ortalaması ise Tablo 11’de yer almaktadır.
110<PN ≤220 100 107 99 102 96 99

220<PN ≤400 103 109 102 105 98 101

YÜZEY SES BASINCI DÜZEYİ UdB(A) 440<PN ≤1000 105 110 105 108 99 102
Tablo 10: TS EN 60034-9’A göre boşta çalışma ses gücü sınır seviyesi LWA (dB)
2 Kutup dB(A) 4 Kutup dB(A) 6 Kutup dB(A)
Gövde
Tipi
50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz

56 42 47 40 43 * *

63 52 57 41 44 * *

71 54 59 45 48 43 46
ANMA YÜKTE ÇALIŞMADA SES GÜCÜ SINIR SEVİYESİ LWA (dB)
80 58 63 49 52 46 49

90 62 67 54 57 53 56 2 Kutup 4 Kutup 6 Kutup

Çıkış Gücü,
Pn kW
100 66 71 55 58 56 59 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz 50 Hz 60 Hz

112 68 73 58 61 58 61 1,0<Pn≤2,2 80 87 75 76 77 78

132 69 74 62 65 61 64 2,2<Pn≤5,5 85 90 78 81 80 83

160 70 75 63 66 63 66 5,5<Pn≤11 90 93 83 86 84 87

180 77 82 67 70 69 72 11<Pn≤22 93 96 89 92 87 90

200 78 83 70 73 70 73 22<Pn≤37 95 102 92 95 90 93

225 81 86 71 74 66 69 37<Pn≤55 97 103 94 98 92 96

250 82 87 72 75 67 70 55<Pn≤110 101 108 101 104 100 104

280 84 89 73 76 68 71 110<Pn≤220 102 109 102 105 100 104

315 87 92 76 79 72 75 220<Pn≤400 103 109 102 105 98 101

355 87 92 87 90 72 75 400<Pn≤1000 107 112 107 110 102 105

Tablo 9: Gövde tiplerine göre ölçüm sonuçları Tablo 11: Anma yükte çalışmada ses gücü sınır seviyesi LWA (dB)

26 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 27

YALITIM SINIFLARI IEC 60034-14 UYARINCA TİTREŞİM SINIRLARI

Volt Elektrik Motorları’nın ısınma İzin verilen titreşim yoğunlukları IEC 60034-14 standartları ile belirlenmiş olup, Tablo 13’te verilen bu
karakteristiği, yüksek verimli izolasyon değerler motor üreticilerinin uyması tavsiye edilen üst sınırları teşkil eder. Bu standarda göre üç ayrı
190
malzemeleri ve tasarımı sayesinde B titreşim yoğunluğu seviyesi belirlenir. Volt Elektrik Motorları’nın titreşim seviyeleri normal sınırlar içerisinde
sınıfındadır. Çift katlı emaye kaplamalı °C olup, standardın hükümlerini karşılar. Bütün rotorlarımız yarım kama ile dinamik olarak dengelenir.
180 180°C
bakır ve alüminyum iletkenden oluşan
170
stator sargıları H sınıfında yer almaktadır. 15
Faz sargıları (her oluk içerisinde) ve sargı 160 Mil Yüksekliği (mm) 56 ≤ H ≤ 132 132 < H ≤ 280 H > 280
başlarındaki tam izolasyon, yüksek kaliteli Titreşim
155°C Kaydırım Hız İvme
150 Derecesi
H sınıfında vernik emdirme sistemi ile Destek Kaydırım Hız İvme Kaydırım Hız İvme
10 μm mm/s m/s2
sağlanmaktadır (toplam 180 °C). Diğer 140 Serbest Süspansiyon 25 1,6 2,5 35 2,2 3,5 45 2,8 4,4
yalıtım malzemeleri F sınıfındadır. Böylece A
130 130°C Sabit Montaj 21 1,3 2 29 1,8 2,8 37 2,3 3,6
155 °C’ye kadar dayanabilen sargı yapısı
sağlanır. 40 °C ortam sıcaklığında ve S 120 10 Serbest Süspansiyon 11 0,7 1,1 18 1,1 1,7 29 1,8 2,8
120°C
maksimum 1000 m yükseklikte standart I 5 B
C 110 Sabit Montaj 14 0,9 1,4 24 1,5 2,4
öngörülen maksimum sıcaklık artışı 105
°K’dir. Tabloda izolasyon malzemelerinin A 105°C Tablo 13: IEC 60034-14 uyarınca titreşim sınırları
100
5 125
dayandıkları ısıya göre sınıflandırılması yer K “A” Derecesi özel titreşim koşulları olmayan makineler için geçerlidir.
L 90 105
almaktadır. “B” Derecesi özel titreşim koşulları bulunan makineler için geçerlidir. 132 mm’den düşük mil yüksekliğine sahip
I 80 80 makinelerde sabit montaj kabul edilmez.
UL (Underwriters Laboratories Inc.) K 75
Kaydırım/hız ve hız/ivme etkileşim frekansları sırasıyla 10 Hz ve 250 Hz’dir.
70 60
sertifikası, bağımsız bir ürün güvenlik
sertifikasyon kurumu olan UL tarafından 60
ürünlere verilen bir onaydır. UL, Amerika ÇALIŞMA KOŞULLARI
50
Birleşik Devletleri merkezli, temel olarak
güvenlik konusuna yoğunlaşan, bağımsız 40
Volt Elektrik Motorları 40°C ortam sıcaklığında, deniz seviyesinden 1000 m’ye kadar olan yükseklikte ve
ürün güvenlik sertifikasyon kurumudur.
30 S1 sürekli çalışma türünde üretilmektedir. Bu sıcaklığı ve rakımı aşan değerlerde motorun performansı
Volt Elektrik Motorları talep üzerine hem
düşeceğinden verilen oranlara göre motor anma güçleri azaltılmalıdır.
standart ürünlerde hem de OEM müşterilere 20
40 40 40 40 40
UL onaylı ürün sunabilmektedir.
10 Sıcaklık Kontrollü Koruma Elemanları:
Motorların korunması sigortalar, termik röleler, termik manyetik şalterler ve termistörlerle yapılır. Sigortalar
0
motor, kablo, röle ve şalterleri eğer kullanılıyor ise yumuşak yol vericileri ve hız kontrol cihazlarını kısa
A E B F H devrelere karşı koruma görevi üstlenirler, ancak tek başlarına motoru aşırı yüklenme ve aşırı ısınmalara
karşı koruyamazlar. Termik röleler ve termik manyetik şalterler ise motorun anma akımına ayarlanır, aşırı
yükleme ve aşırı akım halinde devreyi keserek motoru korurlar. Ancak aşırı yükleme dışında birtakım
Azami Ortam İzin Verilen Azami Sıcaklık
Sıcaklığı Sıcaklık Artışı Toleransı etkenler de motorun yanmasına sebep olabilir. İki faza kalma, soğutma havasının azalması veya kesilmesi,
aşırı ortam sıcaklığı veya düzensiz ortam koşulları (termik rölenin bulunduğu yerde ortam sıcaklığı
Şekil 7: Yalıtım sınıfları şeması
düşük, motorun bulunduğu yerde ortam sıcaklığının fazla olması gibi), yüksek rakımda çalışma, aşırı
sıklıkta kalkış/duruş, uzun yol alma ve frenleme benzeri durumlarda stator sargı sıcaklıkları izin verilen
Yalıtım Sınıfları sınır değerlere yükseldiği halde termik röle koruma yapmayabilir. Bu gibi durumlarda, motorun sargı
İzin Verilen Azami Değerler
Birim sıcaklıklarının öngörülen değerlerin üstüne çıkmasına izin verilmemelidir. Bu amaçla yapılacak en güvenli
t ortam
A E B F H koruma, sıcaklık kontrollü korumadır.
Toplam Sargı Sıcaklığı (tortam + ∆t + t tolerans °C 105 120 130 155 180
Sıcaklık kontrollü korumada, başlıca iki çeşit koruma elemanları kullanılmaktadır.
Sargı Sıcaklığı Artışı (∆t) K 60 75 80 105 125

Ortam Sıcaklığı (tortam) °C 40 40 40 40 40 •Bimetal devre kesicileri (mikro termostatlar)

Tolerans (t tolerans) K 5 5 10 10 15
•Yarı iletken sıcaklık hissedicileri (PTC termistörler)
Tablo 12: Yalıtım sınıfları

28 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 29

Mikro Termostatlar: VFD/VSD İLE KULLANILAN MOTORLAR
Seri bağlı iki veya üç elemanlı bimetal devre kesicileridir. Sınır sıcaklığın üzerinde devreyi açarlar. Sınır
sıcaklığın altında kapanırlar. NC (Normalde Kapalı) ve NO (Normalde Açık) kontaklı tipleri vardır. Motorun
yalıtım sınıfına uygun ve sargılar için izin verilen en yüksek sıcaklık sınırı değerine göre seçilir. Stator faz Motor Bağlantı Şeklinin Seçilmesi
sargıları arasına yerleştirilir. Termostat uçları motorun klemens tablosuna getirilir. Her güçteki motor için
tek tip takım termostat kullanılır. Sürücü Besleme Gerilimi Motor Sargı Bilgisi Uygun Bağlantı Şekli

230V∆ / 400VY
Mikro termostat koruma uçları, motorun enerji kontaktörüne kumanda eden kontaktör bobini devresine ∆ (ÜÇGEN)
220V∆ / 380VY
seri bağlanır. Motor sargılarındaki sıcaklık, sınır değerin üzerine çıkarsa bimetal devre kesicisi açılır. Monofaze
220V - 230V
Termostat devresi motorun enerji kontaktörü bobin devresine seri bağlı olduğundan, enerji kontaktörü 380V∆ / 660VY
BAĞLANMAZ!
açılır ve motor durur. Volt Elektrik Motorları, özel sipariş üzerine motor sargılarına mikro termostat
400V∆ / 690VY
elemanlarını yerleştirmektedir.
  230V∆ / 400VY
Y (YILDIZ)
PTC (Positive Temperature Coefficient) Termistör ve Rölesi: 220V∆ / 380VY
Trifaze
PTC termistörler, bulunduğu ortamın veya temas ettiği yüzeyin sıcaklığı arttıkça elektriksel direnci de 380V - 400V
380V∆ / 660VY
artan elektronik devre elemanlarıdır. Yarı iletken sıcaklık hissedici elemanlardır. Belirli sıcaklık derecesinde
∆ (ÜÇGEN)
elektrik dirençleri artar. Dirençlerinin çok ani arttığı sıcaklık derecesine “nominal açma sıcaklığı” (NAT) 400V∆ / 690VY
denir. Nominal açma sıcaklığı, korunmak istenen motorun yalıtım sınıfına uygun ve izin verilen sınır sıcaklığı Tablo 14: Motor bağlantı şeklinin seçilmesi
değerine göre seçilir. Her güçteki motor için tek tip takım ve röle bulunur. Büyük güçlü motorlarda
oldukça ekonomiktir. PWM (Darbe Genişlik Modülasyonu): Günümüzde endüstriyel tesislerde kullanılan frekans çeviricilerin
büyük bir kısmı PWM tekniğiyle çalışmaktadır. Sürücü çıkış gerilim dalga şekli; sabit genlikli, ancak
Takım halindeki PTC termistör elemanları, motorun stator sargıları arasına yerleştirilir. PTC röle, motor değişken süreli bir dizi kare dalga işaretten oluşmaktadır.
kumanda panosunda bulunur. Üretici firmalara göre röle bağlantısı farklı olabilir. Röle, motorun enerji
kontaktörüne kumanda eder. Termistör elemanları, röleye izin verilen sınır sıcaklığına yakın ihbar sinyali, Anahtarlama Frekansı (Taşıyıcı Frekans/PWM Frekansı): Anahtarlama elemanlarının birim zamandaki
izin verilen sınır sıcaklıkta açma sinyali verir. Açma sinyalini alan röle çalışarak, enerji kontaktörünü açar. açma kapama sayısı sürücü taşıyıcı frekansı olarak da adlandırılır. Taşıyıcı frekans arttıkça, motorda insan
Böylece ani aşırı akım yükselmesi ve ani aşırı gerilim değişimi haricinde sargıları yanmaktan korumaktadır. kulağının duyabileceği frekanslardaki (20 Hz – 20 kHz) titreşimler azalacağı için akustik gürültü azalır.
Ancak yarı iletken elemanlardaki kayıplar artar ve sürücü daha fazla ısınır.
Volt Elektrik Motorları’nda gövde büyüklüğü 180 ve üstündeki gövdelerde standart olarak stator
sargılarına her 3 fazda birer adet olmak üzere 3 adet PTC termistör kullanılmaktadır. Müşteri isteğine Anahtarlama Frekansının Artması ile;
bağlı olarak daha küçük gövdelerde PTC termistör veya bimetal termostat kullanılabilir.
- Ses azalır,
Bir fazlı motorlarımız standart olarak 220 volt anma gerilimine ve 50 Hz frekansa göre imal edilirler. Üç - Gerilim yükselme hızı (du/dt) artar,
fazlı motorlarımız ise 380V ve 400V anma gerilimlerine ve 50 Hz frekansa göre imal edilir, özel istek - Nötr ile topraklama iletkenleri arasında gerilim artar,
üzerine 480V’dan 660V kadar gerilimlere ve 50-60 Hz frekanslara göre imalat yapılır. Anma gerilimindeki - Elektromanyetik gürültü artar.
±%5 ve frekansındaki ±%2 oranındaki değişmeler motor gücünde önemli bir değişikliğe neden olmaz.
İzin verilebilir gerilim değişikliğinin alt ve üst sınır değerlerinde sürekli çalışan motorların sıcaklık değeri, Rulman Akımları: Sürücü ile çalışan motorlarda rulmanlardan nötr akımları olarak adlandırılan akımlar
sargı yalıtım sınıfına göre izin verilen sıcaklık artış sınırının en fazla 10K üzerine çıkabilir. Anma gerilimde akar. Özellikle büyük motorlar için bu akımları önlemek adına izole rulman kullanımı ve mil topraklaması
±%10 ve anma frekansında ±%5 oranındaki değişmelerin motorun elektrik performans değerlerini nasıl önerilir.
etkilediğini (gerilim ve frekans farklarının motor performansı üzerindeki etkileri) Tablo 14’te görebiliriz.
Kablo Mesafesi: Sürücü ile motor arasındaki kablo uzunluğu maksimum 10 metre olmalıdır. Kablo
Sargı Isıtıcı Bant: uzunluğunun daha uzun olması gerektiği durumlarda du/dt filtre kullanılmalıdır.
Elektrik motorlarının stator sargılarında, motorun çalışma koşulları ve bulunduğu ortam şartlarına
bağlı olarak nem oluştuğu durumlar gerçekleşebilir. Genellikle motorun belirli bir süre çalıştıktan sonra Motorların Sürücü ile Kullanıma Uygun Olması
durması ile beraber motor iç sıcaklığı yükselir ve motorun soğuma evresinde, sargı çevresinde oluşan Motor sargısı ile sürücü arasındaki kablodaki empedans farkı nedeniyle motora uygulanan gerilim yansır.
alçak basınç aracılığı ile mil üzerindeki keçelerden dışarıdan nemli hava girebilir. Bu durum sargı yalıtım
performansını olumsuz etkileyebilir. Motorun yüksek nemli ortam koşullarında kullanımında bu durumun Yansıyan gerilim motor terminallerindeki gerilimi artırır.
gerçekleşmemesi için yoğuşma önleyici ısıtıcı bant kullanılmalıdır. Sargı üzerinde bulunan makaronlar
içerisine yerleştirilmiş bu bantlar, haricen 220V veya 400V beslenebilir ve 25 watt’dan 200 watt’a kadar Verilen sürede motor terminallerinde görülen gerilim zirve değeri 500V’a kadar anma gerilimine sahip
enerji üreterek motor içerisinde oluşan nemin yoğuşturularak sargılara zarar vermesini engeller motorlarda A eğrisini, 500V ile 690V arası anma gerilimine sahip motorlarda ise B eğrisini aşmamalıdır.
IEC 60034-25 uyarınca belirlenmiş olan A ve B eğrileri aşağıdaki Şekil 8’de gösterilmiştir.

30 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 31

 Gerilim Zirvesi GERİLİM ve FREKANS
(kW)
2,4
Standart motorlarımız yukarıdaki koşullarda invertör uygulamalarına uygundur.
2,2
B Değişiklikler için bizimle irtibata geçebilirsiniz.
2,0
1,8
1,6 GERİLİM (V) FREKANS (Hz)
ELEKTRİK PERFORMANS
DEĞERLERİ
1,4 110% 90% 105% 95%
A
1,2 Kalkış ve Anma Torku 1,21 0,81 0,95 1,11
1,0 Senkron Hızı 1 1 1,05 0,95
0,8
Anma Hızı 1,01 0,98 1,05 0,95
0,6
% Kayma 0,83 1,23 Çok küçük Çok küçük
0,4
Tam yükte kayma 1,01 0,985 1,05 0,95
0,2
Boştaki akım 1,10 - 1,16 0,90 - 0,88 0,95 - 0,94 1,05 - 1,06
0,0
0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 Kalkış akımı 1,10 - 1,12 0,90 - 0,88 0,95 - 0,94 1,05 - 1,06
Gerilim Atımı Yükseltme Süresi (μs) Anma akımı 0, 93 1,11 Az düşüş Az düşüş
Şekil 8: Gerilim zirve değerleri
Sıcaklık yükselmesi 0,97 - 0,96 1,06 - 1,07 Az düşüş Az düşüş
Bu bilgiler doğrultusunda sürücü ile kullanıma uygun motorlarda izolasyon sisteminin dayanımı büyük Aşırı yükte çalışma
1,21 0,81 Az düşüş Az düşüş
önem taşımaktadır. kapasitesi
Manyetik gürültü Az düşüş Az düşüş Az düşüş Az düşüş
Motor Sargısı: Motor sargıları ancak pik gerilim ya da yükselme süresi aşılırsa zarar görür. Eğer motor
4 3 2 1

Anma Verimi 1,05 - 1,1 0,985 Az düşüş Az düşüş

klemensinden yansıyan gerilim izin verilen maksimum gerilim seviyesini aşarsa ‘Kısmi Deşarj’ ya da
Corona adı verilen olay meydana gelir. Bunun sonucunda iki iletken ya da iletken ile toprak arasında
F F
küçük gerilim atlamaları görülür. Sargı izolasyonundaki çatlaklar mikroskobik olmasına rağmen, periyodik
olarak tekrarlandığında motorun yanması ile sonuçlanabilir. Burada motor sargı izolasyonun ne kadar
iyi olduğu büyük önem taşımaktadır. Motorlarımızda sargı izolasyonunu güçlendirmek için korona tel
kullanılması önerilir.
Conductor / iletken
E E
Polyester - imide
Corona
Güç faktörü (Cos ϕ) 0,97 1,01 Az düşüş Az düşüş
Tablo 15: Gerilim ve frekans farklarının motor performansı üzerindeki etkileri
Gerilim değişmeden frekans artırılırsa manyetik akı yoğunluğu azalır. Frekans azalırsa manyetik akı
yoğunluğu artar. Manyetik akı çok artarsa motor doyuma gider. Motorun döndürme momenti, manyetik
akı yoğunluğunun karesi ile orantılıdır. Motorun gücü ise, devir hızı ve momentinin çarpımıdır. Yani motor
gücü, hız ve moment değerine bağlı olarak değişir. Motorlar, anma gerilimi ve anma frekansına uygun
tasarlanarak üretilirler. Üç fazlı Volt Elektrik Motorları; ülkemizin şebeke gerilimi olan 380V ve 400V
50 Hz’e göre üretilir. Oysa standart gerilim değerleri ülkelere göre farklılıklar gösterir. Firmamız özel
sipariş üzerine farklı gerilim ve frekanslarda motor üretimi yapmaktadır

D D

Polyamide - imide
C C

Şekil 9: Korona Tel

Vernik: Motor izolasyonunda kullanılan emaye tabakasının içinde kalabilecek bir hava kabarcığı izolasyon
dayanım gerilimini %20 – %35 oranında azaltabilir. Motorlarımızda emaye tabakalarının içinde kalabilecek
B B

hava kabarcığı riskini minimuma indirmek adına vakum vernik metodu kullanılmaktadır.
Malzeme Tarih 26.08.2021 İmza
Tasarlayan
Çizen Oğuzhan UÇAR

32
Kontrol
Kontrol
Çağrı ÇİFTÇİOĞLU
Hayri ALTINTAŞ
Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 33
Sayfa Ölçek Onay M. Taha ÇETİNER Agırlık gr
A A
ELEKTRİK
50 Hz MOTORLARINDA KULLANILAN RULMANLAR
60 Hz toleranslarına uygun olarak seçilmelidir. Bu nedenle normal boşluklu rulmanların yanı sıra daha küçük ve
daha büyük boşluklu rulmanlar da vardır. Elektrik motoru üretiminde üretici firmalar, mil ölçü toleranslarına
Anma Gerilimi Şebeke Gerilimi Anma Gücü Anma Momenti Anma Akımı
Devir/Dakika göre rulman radyal yuvarlanma yolları arasında direkt metal temasını ve yüzeylerin aşınmasını önlemek
V V V V A
amacıyla uygun bir şekilde yağlama yapmalıdır. Rulmanların yağlanması için gresler, sıvı yağlar ve katı
220 1,20 1,00 0,83 1,00 yağlar kullanılabilir. Yağlama sürtünmeyi, dolayısıyla aşınmayı azaltır ve paslanmayı önler. Yağ, soğutma
220
240 1,20 1,10 0,91 1,00 ve sızdırmazlık görevini de üstlenebilir. Elektrik motorlarında genelde yağlayıcı madde olarak gresler
380 1,20 1,00 0,83 1,00 kullanılır. Volt Elektrik Motorları’nın rulmanlarında kullanılan gresler uzun araştırma ve denemeler
sonucunda belirlenmiş olup mükemmel ömür vermektedir.
400 1,20 1,05 0,87 1,00

380
415 1,20 1,09 0,91 1,00 Rulman Montajı-Demontajı ve Bakımı:
440 1,20 1,15 0,96 1,00 Rulman montajına başlamadan önce, monte edilecek parçaların ölçülmesi gerekir. Ölçmelerde ana
460 1,20 1,20 1,00 1,00 prensip ölçülecek parça ile ölçme aletinin aynı sıcaklıkta olmasıdır. Millerin iç ve dış çaplarının ölçülmesi
için mikrometre, delik çaplarının ölçülmesi için delik mikrometresi kullanılmalıdır. Herhangi bir çap, normal
480 1,20 1,33 1,10 1,00
olarak en az iki ayrı kesitte ve birden fazla düzlemde ölçülmelidir. Montaj ortamının son derece temiz
400 1,20 1,00 0,83 1,00 ve düzenli olması gerekir. Montaj için gerekli her türlü alet ve ölçme cihazı montaj yerine getirildikten
415 1,20 1,03 0,86 1,00 ve montaj işlemlerinin hangi sırayla yapılacağı kararlaştırıldıktan sonra rulman ambalajından çıkarılır.
400 440 1,20 1,10 0,91 1,00 Mümkün ise ambalajından çıkartılan rulmanlar çıplak elle değil de temiz bir eldiven giyilerek tutulursa el
terinin sebep olacağı pas önlenmiş olur.
460 1,20 1,15 0,96 1,00
480 1,20 1,20 1,00 1,00 Rulmanların Montajı:
415 1,20 1,00 0,83 1,00 Montajda dikkat edilecek en önemli hususlar:
Asla bir rulmana doğrudan çekiçle vurulmamalıdır. Mümkünse pres ve montaj aparatları kullanılmalıdır.
440 1,20 1,05 0,87 1,00 • Sıkı geçmeyle oturacak bilezik önce monte edilir.
415
460 1,20 1,10 0,91 1,00 • Montaj kuvveti daima monte edilen bilezik üzerinden iletilir. Yani iç bilezik mile monte ediliyorsa iç
bileziğin kenarından kuvvet uygulanır.
480 1,20 1,15 0,96 1,00
• Montaj bittikten sonra gerekli radyal ve eksenel boşluk kontrol edilmelidir. Montajın kurallara uygun
440 1,20 1,00 0,83 1,00 olması, rulmanın sessiz ve düzgün çalışmasını sağlar. Rulmanın çalışırken çıkardığı ses sayesinde
440 460 1,20 1,05 0,87 1,00 bazı yargılara varmak mümkündür. Örneğin rulman dönerken duyulan, düzensiz, tırmalamaya
480 1,2 1,09 0,91 1,00
benzeyen ses ve titreşimler, rulmanda kirlilik olduğunu gösterir. Daha tok ve gürlemeye benzeyen
bir ses ise yuvarlanma yollarının veya rulman elamanlarının yüzeyinde hasar olduğunun delilidir.
500 1,20 1,00 0,83 1,00 Düzgün metalik ve tiz bir ses ise yuvarlanma yollarında yeterli miktarda yağ veya gres olmadığını
500
550 1,20 1,10 0,91 1,00 gösterir. Rulmanların yağsız olarak çalıştırılması kısa zamanda bozulmalarına sebep olur. Rulman
660 660 1,20 1,00 0,83 1,00 çalışırken kısa zamanda aşırı derecede ısınıyorsa montajda veya yağlama sisteminde bir hata
olduğundan, derhal de monte edilerek kontrol edilmesi gerekir. Montaj metotları gerekli kuvvetin
Tablo 16: 50 Hz için üretilip 60 Hz’de çalıştırılan bir motor için performans değerleri
tatbikine göre mekanik, hidrolik ve termik olmak üzere üç sınıfa ayrılır. Elektrik motorunda rulmanlar
genelde mekanik olarak montaj yapıldığından bu konu üzerinde durulacaktır.
50 Hz anma frekansına göre üretilmiş motorlar, pratik olarak 60 Hz anma frekanslı şebekelerde
kullanılabilir. Ancak frekanstaki artış, motorda hız ve moment değişimlerine neden olur. Eğer frekansla Mekanik montaj, genelde delik çapı 100 mm’ den küçük rulmanlarda kullanılan bir yöntemdir. Mekanik
birlikte motorun gerilimi de değişirse, motor gücü de değişir. 50 Hz şebekede çalışacak şekilde üretilen kuvvet çekiçle uygulanacaksa, rulmana yumuşak alaşımdan hazırlanmış burç veya dayama üzerinden
motorun, 60 Hz ve değişik şebeke gerilimlerinde çalıştırılması halinde, motorun çalışma karakteristiği vurulmalıdır. Burç veya dayamanın yalnız bileziklere temas etmesi, kafes veya rulman elamanlarına
de değişecektir. Yaklaşık işletme değerlerinin bulunması için kullanılacak yaklaşık katsayılar Tablo 16’da değmemesi gerekir. Burcun delik ve dış çapları, montaj kuvvetinin iteceği rulman bileziğinin et kalınlığından
verilmiştir. biraz daha az olacak şekilde işlenmelidir. Rulman takılırken bilezik yanak yüzünün mil faturasına veya bir
ara parçaya yaslanıncaya kadar itilmesi gerekir. Sıkı geçme yapılan bilezik, eksenel dayanmaya karşı da
ELEKTRİK MOTOLARINDA KULLANILAN RULMANLAR sabitleştirilmelidir.

Rulmanların Sınıflandırılması:
Rulmanlar yuvarlanma elamanlarına göre bilyeli rulmanlar ve makaralı rulmanlar olarak ikiye ayrılırlar.
Rulmanlar ayrıca taşınan yükün yönüne göre de radyal rulmanlar ve eksenel rulmanlar olarak iki gruba
ayrılır. Küçük tip elektrik motorlarında genelde bilyeli rulmanlar kullanılır ve bu rulmanlar radyal yönde
yük taşıyarak çalışır.
Rulman Boşluğu:
Rulmanların iç veya dış bileziklerinden biri sabit olduğunda diğer bilezik, radyal ya da eksenel yönde
hareket eder. Bu hareketin miktarına rulman boşluğu denir. Rulman boşlukları radyal ve eksenel olmak
üzere iki yönde dikkate alınır.
Rulmanlar, millere mümkün olduğu kadar hassas bir şekilde yataklanmalıdır. Takılan rulmanın radyal
boşluğunun sadece belli ölçülerde olmasına izin verilir. Bu çalışma şartlarını elde edebilmek için çeşitli
kriterler dikkate alınır. Rulman bileziklerindeki ve bağlı parçalardaki farklı ısı genleşmeleri rulmanın
kasılmasına yol açar. Sıkı geçmeler, rulman boşluğunu azaltır. Genelde çalışma boşluğu, takılmamış
rulman boşluğundan daha küçüktür. Takılmamış rulmanın boşluğu değişik çalışma şartlarına ve uygulama
Rulmanların Demontajı:
Bir rulmanı sökerken de montaj esnasında olduğu gibi uygun aletlerle ve dikkatli çalışmak gerekir. Aynen
montajda olduğu gibi, rulmana çekiçle vurulmaz. Genel olarak sökme işlemi için gerekli kuvvet, montaj
için sarf edilmiş kuvvetten daha fazladır. Sökme işleminde kuvvet, kafes veya rulman elemanlarına
uygulanmamalıdır.
Rulmanların Temizlenmesi:
Kullanıldıktan sonra bakım amacıyla demonte edilmiş veya kirlenmiş rulmanlar, dikkatlice gaz yağı ve
fırça ile, biri temizleme diğeri yıkama olarak en az iki ayrı banyoda iyice temizlenmeli ve yıkanmalıdır.
Bu temizleme operasyonu sonucunu kontrol etmek için ince bir yağla yağlanan rulman elde döndürülür.
Hiçbir düzensizlik, gürültü olmamalı, pürüzlük hissedilmemelidir. İmkanlar dahilinde elde veya gürültü
kontrol cihazında gürültü kontrolü yapılabilir. İstenirse bundan sonra rulman ölçülüp kontrol edilerek
durumu ve tekrar kullanılıp kullanılmayacağı incelenir. Temizlenmiş rulmanın uygun bir yağ veya gresle
yağlanması gerekir. Toz ve kirlenmeyi önlemek için rulman paketlenerek saklanmalıdır
Volt Elektrik Motorları’nda kullanılan kapalı rulmanlara gresleme işlemleri uygulanmaz. Kapalı rulmanlar
kontrol edilir ve kullanıma uygun değilse atılır. Uygun olanlar temizlenerek paketlenir.

34 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 35

36 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 37
MOTORLARDA KULLANILAN MALZEME TABLOSU VOLT ELEKTRİK MOTORLARINDA KULLANILAN RULMANLAR

GÖVDE FLANŞ KAPAK 1 Fazlı Motorlarda Kullanılan Rulmanlar

FAN FAN KAPAĞI B3 KAPAK KLEMENS KUTUSU
GÖVDE
TİPİ
SABİT AYAKLI TAKMA AYAKLI AYAKSIZ B5 B14 Volt Elektrik Motorları’nda hareketin minimum sürtünme kaybıyla, seri ve kusursuz olarak çalışmayı
ALÜMİNYUM PİK ALÜMİNYUM PİK ALÜMİNYUM PİK PLASTİK PLASTİK SAC ALÜMİNYUM PİK ALÜMİNYUM PİK ALÜMİNYUM PİK PLASTİK ALÜMİNYUM sağlayan özel radyal boşluk ve gresle üretilen rulmanlar kullanılmaktadır. Aşağıdaki tabloda Volt Elektrik
56 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Motorları’nda kullanılan rulmanlar yer almaktadır.
63 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

71 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

80 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ GÖVDE KUTUP SAYISI GÖVDE MATERYALİ ÖN RULMAN ARKA RULMAN

90 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ 63 2P,4P,6P Alüminyum 6201 6201
100 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ 71 2P,4P,6P Alüminyum 6202 6202
112 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ 80 2P,4P,6P Alüminyum 6204 6202
132 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
90 2P,4P,6P Alüminyum 6204 6203
160 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
100 2P,4P,6P Alüminyum 6206 6204
180 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
Tablo 19: 1 Fazlı motorlarda kullanılan rulmanlar
200 ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

225
3 Fazlı Motorlarda Kullanılan Rulmanlar
✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

250 ✓ √ √ ✓ ✓ ✓ ✓

280 ✓ √ √ ✓ ✓ ✓ ✓ GÖVDE KUTUP SAYISI GÖVDE MATERYALİ ÖN RULMAN ARKA RULMAN

315 ✓ ✓ √ √ ✓ ✓ ✓ ✓ 56 2P,4P,6P Alüminyum 6200 6200
355 ✓ ✓ √ ✓ ✓ ✓ ✓ 63 2P,4P,6P Alüminyum 6201 6201
Tablo 17: Volt Elektrik Motorları malzeme tablosu 71 2P,4P,6P Alüminyum 6202 6202
80 2P,4P,6P Alüminyum 6204 6204
90 2P,4P,6P Alüminyum 6205 6205

Kablo Rakoru 100 2P,4P,6P Alüminyum 6206 6205

112 2P,4P,6P Alüminyum 6206 6205

TRiFAZE
GÖVDE BOYU KABLO RAKORU 132 2P,4P,6P Alüminyum, Pik 6208 6208
56 M20 x 1 2P,4P,6P Alüminyum 6309 6309
160
2P,4P,6P Pik 6309 6209
63 M20 x 1
180 2P,4P,6P Alüminyum, Pik 6310 6210
71 M20 x 1
200 2P,4P,6P Alüminyum, Pik 6312 6212
80 M20 x 1 225 2P,4P,6P Pik 6313 6212

90 M20 x 1 250 2P,4P,6P Pik 6315 6313

280 2P Pik 6315 6315
100 M20 x 1
280 4P,6P Pik 6316 6316
112 M25 x 2 2P Pik 6316 6316
315
132 M25 x 2 4P,6P Pik 6318 6318
2P Pik 6318 6318
160 M32 x 2 355
4P,6P Pik 6321 6321
180 M32 x 2 Tablo 20: 3 Fazlı motorlarda kullanılan rulmanlar
Her iki tarafı kapatılmış (ZZ) olan sabit bilyalı yataklar
200 M50 x 2
160-355 (Şekil 11) gövde tiplerinde, 56-132 (Şekil 10)
225 M50 x 2 gövde tiplerinde kullanılmaktadır.
250 M50 x 2
Bazı durumlarda, 56-132 gövde tiplerindeki bazı
280 M50 x 2
uygulamalar ile ilgili olarak milin eksen hareketini
315 M63 x 2 önlemek için Şekil 11’deki gibi bir yapı geliştirilebilir.
Kauçuk toz contaları (V-halka) ön ve arka kapaklara
355 M80 x 2
yerleştirilir.
Tablo 18: Kablo rakoru
Şekil 10: Sabit yatak uygulaması yok Şekil 11: Sabit yatak uygulaması var

38 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 39

 Yağ Nipelleri

Şekil 12

Tahrik Tarafı: Fan Tarafı:

Hareketli Yatak (NU XXX) Sabit Yatak (6 XXX)

Yüksek radyal yük, seri hız değişiklikleri ve yüksek hızların söz konusu olduğu uygulamalarda silindirik
rulman yatakları kullanılır. Bu tür yataklar bilye yataklara kıyasla daha yüksek yük taşıma kapasitesine
sahiptir. 200 ve üzeri gövde tiplerine sahip motorlarda özel uygulamalar için bizimle irtibat kurunuz.

Yağlamada Kullanılan Rulmanlar

GÖVDE KUTUP SAYISI GÖVDE MALZEMESİ ÖN RULMAN ARKA RULMAN

200 2P,4P,6P Alüminyum, Pik NU312 6312 C3

225 2P,4P,6P Pik NU313 6313 C3

250 2P,4P,6P Pik NU315 6313 C3 -6315 C3

2P Pik NU315 6315 C3

280
4P,6P Pik NU316 6316 C3

2P Pik NU316 6316 C3

315
4P,6P Pik NU318 6318 C3
Tablo 21: Yağlamalı motorlarda kullanılan rulmanlar

Volt Elektrik Motorları 41

GÖVDE TİPLERİNE GÖRE KEÇE ÖLÇÜLERİ GÖVDE TİPLERİNE GÖRE KEÇE ÖLÇÜLERİ

TRİFAZE MOTORLARDA TOZ KEÇESİ ÖLÇÜLERİ TRİFAZE MOTORLARDA YAĞ KEÇESİ ÖLÇÜLERİ

ÖLÇÜLER (mm) ÖLÇÜLER (mm)

GÖVDE TİPİ KUTUP SAYISI GÖVDE TİPİ KUTUP SAYISI
ÖN TOZ KEÇESİ ARKA TOZ KEÇESİ ÖN YAĞ KEÇESİ ARKA YAĞ KEÇESİ

56 2P,4P,6P 9 9 56 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

63 2P,4P,6P 10,5 10,5 63 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

71 2P,4P,6P 13 13 71 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

80 2P,4P,6P 18 18 80 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

90 2P,4P,6P 22 22 90 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

100 2P,4P,6P 27 27 100 2P,4P,6P 30*47*7 25*40*7

112 2P,4P,6P 27 27 112 2P,4P,6P 30*47*7 25*40*7

132 2P,4P,6P 36 36 132 2P,4P,6P 40*55*8 40*55*8

160 2P,4P,6P 40 40 160 2P,4P,6P 45*60*8 45*60*8

180 2P,4P,6P 45 45 180 2P,4P,6P 50*65*8 50*65*8

200 2P,4P,6P 54 54 200 2P,4P,6P 60*80*10 60*80*10

225 2P,4P,6P 58 58 225 2P,4P,6P 65*85*10 65*85*10

250 2P,4P,6P 58 58 250 2P,4P,6P 75*100*10 65*85*10

2P 67 67 2P 75*100*10 75*100*10
280 280
4P,6P 72 72 4P,6P 80*100*10 80*100*10

2P 72 72 2P 80*100*10 80*100*10
315 315
4P,6P 81 81 4P,6P 90*110*10 90*110*10
Tablo 22: Trifaze motorlarda toz keçesi ölçüleri 2P 90*110*10 90*110*10
355
4P,6P 105*125*13 105*125*13
Tablo 24: Trifaze motorlarda yağ keçesi ölçüleri

MONOFAZE MOTORLARDA TOZ KEÇESİ ÖLÇÜLERİ MONOFAZE MOTORLARDA YAĞ KEÇESİ ÖLÇÜLERİ

ÖLÇÜLER (mm) ÖLÇÜLER (mm)

GÖVDE TİPİ KUTUP SAYISI GÖVDE TİPİ KUTUP SAYISI
ÖN TOZ KEÇESİ ARKA TOZ KEÇESİ ÖN YAĞ KEÇESİ ARKA YAĞ KEÇESİ

56 2P,4P,6P 9 9 56 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

63 2P,4P,6P 10,5 10,5 63 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

71 2P,4P,6P 13 13 71 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

80 2P,4P,6P 18 18 80 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

90 2P,4P,6P 22 22 90 2P,4P,6P 25*40*7 25*40*7

100 2P,4P,6P 27 27 100 2P,4P,6P 30*47*7 25*40*7

Tablo 23: Monofaze motorlarda toz keçesi ölçüleri Tablo 25: Monofaze motorlarda yağ keçesi ölçüleri

42 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 43

GÖVDE TİPLERİNE GÖRE KAMA ÖLÇÜLERİ YAPI VE MONTAJ TİPLERİ

GÖVDE KUTUP SAYISI ÖLÇÜ [MM] AYAKLI FLANŞLI MOTOR

AYAKLI MOTOR
56 2P,4P,6P 3*3*14 B35 B34

63 2P,4P,6P 4*4*16 B3 B6 B35 B34

71 2P,4P,6P 5*5*22

80 2P,4P,6P 6*6*32

90 2P,4P,6P 8*7*40

100 2P,4P,6P 8*7*50

112 2P,4P,6P 8*7*50

B7 B8 V15 V17
132 2P,4P,6P 10*8*70

160 2P,4P,6P 12*8*90

180 2P,4P,6P 14*9*100

200 2P,4P,6P 16*10*100

2P 16*10*100
225 V5 V6 V36 V37
4P,6P 18*11*125

250 2P,4P,6P 18*11*125

2P 18*11*125
280
4P,6P 20*12*125

2P 18*11*125
315 AYAKSIZ FLANŞLI MOTOR
4P,6P 22*14*140 AYAKLI, ÖN AYAKSIZ, ÖN
KAPAKSIZ KAPAKSIZ
B5 FLANŞ B14 FLANŞ
2P 22*14*140
355
4P,6P 28*16*200
B15 B9 B5 B14
Tablo 26: Kama ölçüleri

V8 V1 V18

V9 V3 V19

Tablo 27: Yapı ve montaj konfigürasyonları

44 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 45

ÜÇ FAZLI MOTOR ETİKETİNİN OKUNMASI BİR FAZLI MOTOR ETİKETİNİN OKUNMASI

Şekil 13: Üç fazlı elektrik motoru etiketi Şekil 14: Bir fazlı elektrik motoru etiketi

ÜÇ FAZLI ELEKTRİK MOTORU ETİKETİ BİR FAZLI ELEKTRİK MOTORU ETİKETİ

3~Motor 3 Fazlı Elektrik Motoru 1~Mot 1 Fazlı Motor

Volt Motor Kodu V3EA90L4AB340YY TİP VM Motor Gövde Tipi- Kutup Sayısı

Seri No MP20210223 Volt Motor Kodu MM2G1E1401500

TSE Türk Standartları Uygunluk Logosu TSE Türk Standartları Uygunluk Logosu
CE Avrupa Birliği Normlarına Uygunluk Logosu CE Avrupa Birliği Normlarına Uygunluk Logosu
Karekod Teknik Doküman Karekod Teknik Doküman
S1 İşletme Türü S1 İşletme türü
Max.Çalışma Sıc. 40 °C IMB3 Yapı Biçimi: Ayaklı Tip Kapaklı Motor
IP55 Koruma Türü
IP55 Koruma Türü
I.CL.F Yalıtım Sınıfı: F
I.CL.F Yalıtım Sınıfı: F
D.E./N.D.E. Ön Rulman 6205 ZZ/C3 / Arka Rulman 6205 ZZ/C3
220V / 50 Hz Motor; 220V 50 Hz
230V/50 Hz Motor; 400 V 50 Hz. Şebekede ∆ bağlanır.
A Anma Akımı
480V/60 Hz Motor; 480 V 60 Hz. Şebekede Y bağlanır.
kW Anma Gücü
A Anma Akımı
CosØ Anma Güç Katsayısı
kW Anma Gücü
1/min Anma çalışma değerlerinde 1 dakikada atılan tur sayısı
CosØ Anma Güç Katsayısı
Kondansatörler 40 µF 450V
1/min Anma çalışma değerlerinde 1 dakikada atılan tur sayısı
Seri No MP03124172
IE3 eff. Verimlilik Sınıfı IE3, 100% yükte, %75 yükte ve %50 yükte verim değerleri
İmal Yılı 20210503
IMB3 Yapı Biçimi: Ayaklı Tip Kapaklı Motor
IEC 60034 Asenkron Motor Standardı
19 Kg Motor Ağırlığı
19 Kg Motor Ağırlığı
2021/22 Üretim Yılı/Hafta
2021/22 Üretim Yılı/Hafta
IEC 60034-1 Asenkron Motor Standardı
IEC 60034-1 Asenkron Motor Standardı
ALT.1000m Çalışma Yüksekliği
Tablo 29: Yapı ve montaj konfigürasyonları
UL UL Uygunluk Logosu - UL Onay Logosu
Tablo 28: Yapı ve montaj konfigürasyonları

46 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 47

MOTOR KODU AÇIKLAMALARI KLEMENS BAĞLANTILARI

V1E A 80 M 2 A B3 * STATOR SARGISI STANDART UÇ İŞARETİ UÇLARIN KABLO RENGİ

Ana Sargı U1- U2 Siyah-Mavi

Yardımcı Sargı Z1-Z2 Beyaz-Kırmızı

Tablo 31: 1 Fazlı Asenkron motorun standart klemens bağlantısı
Opsiyon
Faz ve Gövde Gövde Gövde Kutup YAPI
Güç Tablosuna
Verimlilik Malzemesi Tipi Boyu Sayısı Şekli
Bakınız
1 Fazlı Asenkron Motorun Standart Klemens Bağlantısı
I II III IV V VI VII VIII Stator sargılarını oluşturan ana sargı ile yardımcı sargı uçları Volt Elektrik Motorları’nda aşağıdaki tabloda
görüldüğü gibi renkli kablolarla kodlandırılmıştır. Ana sargının (Siyah-Mavi) uçları, klemens tablosunda U1
ve U2 klemenslerine, yardımcı sargının (Beyaz-Kırmızı) uçları, Z1 ve Z2 klemenslerine bağlanır.

FAZ VE VERİMLİLİK SINIFLARI (I) GÜÇ (VI)

1 Fazlı Daimi Kondansatörlü Motorların Klemens Bağlantısı
V1E Volt Motor 3 Fazlı IE1, S3, Çok Devirli A*-B*-C*-D-E….Z
* İlgili gövdede üretilebilen en düşük güçten en yüksek güce doğru
Dönüş Yönü Değişimi: Yukarıdaki şelilde daimi
V2E Volt Motor 3 Fazlı IE2 harf verilir. devre kondansatörlü motorun klemens tablosu
V3E Volt Motor 3 Fazlı IE3 bağlantısı ile motorun dönüş yönü gösterilmiştir.

Yard. Sargı
FAZ VE VERİMLİLİK SINIFLARI (I)
Şekillerde ifade edilen sağa ve sola dönüşün anlamı
V4E Volt Motor 3 Fazlı IE4
B3 Ayaklı B3, B6, B7, B8, V5, V6 / V19 şudur:
VSS Volt Motor 1 Fazlı Kalkış ve Daimi Kondansatör
B5 Ayaksız Flanşlı B5, V1, V3
Sağa Dönüş: Motorun tahrik mili ucuna karşıdan
VSP Volt Motor 1 Fazlı Daimi Kondansatör bakıldığında saat ibresi dönüş yönüdür.
B14 Ayaksız Flanşlı B14, V18, V19 Ana. Sargı

B35 Ayaklı Flanşlı B35, V15, V36 Sola Dönüş: Motorun tahrik mili ucuna karşıdan
B34 Ayaklı Flanşlı B34, V17, V37
220 V 220 V
SAĞA DÖNÜŞ
220 V
SOLA DÖNÜŞ bakıldığında saat ibresi tersi dönüş yönüdür.

GÖVDE MALZEMESİ (II) B9 Ayaksız, Ön Kapaksız B9, V8, V9

Şekil 15: 1 Fazlı daimi kondansatörlü motorların klemens bağlantısı

A Alüminyum Gövde

G Dökme Demir Gövde

KUTUP SAYISI (DEVİR SAYISI) (V)

2 2 Kutup, 3000 dev/dk

1 Fazlı Kalkış ve Daimi Kondansatörlü Motorların Klemens Bağlantısı
4 4 Kutup, 1500 dev/dk
YAPI BÜYÜKLÜKLERİ (III) Volt Elektrik bir fazlı asenkron motorların klemens
6 6 Kutup, 1000 dev/dk tablo bağlantısı motorun sola dönüşüne göre
56-355 Mil Ekseninin Yerden Yüksekliği
4/2 4/2 Kutup, 1500/3000 dev/dk (köprüler yatay konumda) yapılmıştır.

8/4 8/4 Kutup, 750/1500 dev/dk Eğer motor ters yönde dönecekse Şekil: 15’te
8/6 8/6 8/6 Kutup, 750/1500 dev/dk gösterildiği gibi U1-Z2 arasındaki köprü, U1-Z1
GÖVDE BOYU (IV) (IEC 50347) arasına ve Z1-C arasındaki köprü, C-Z2 arasına
S Kısa (köprüler dikey konuma) alınır. Şebeke uçları (L-N)
220 V 220 V
SAĞA DÖNÜŞ
220 V
SOLA DÖNÜŞ
daima motorun U1-U2 klemenslerine bağlanır.
M Orta OPSİYON (VIII)
Şekil 16: 1 Fazlı kalkış ve daimi kondansatörlü motorların klemens bağlantısı
L Uzun Müşteri taleplerine göre özel imalat
Tablo 30: Motor kod yapısı

48 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 49

3 Fazlı Asenkron Motorların Klemens Bağlantısı
Siyah Stator Sargı Uçlarının Klemens Tablosuna
Mavi
Bağlanması: Statordaki üç faz sargısı uçlarının
Yeşil motor klemens tablosuna bağlanışı Şekil:
16’da gösterildiği gibidir. Bu bağlantıda, giriş
TERMINAL BOARD
uçları (U1, V1, W1) klemens tablosunda aynı
sıraya, çıkış uçları (U2, V2, W2), karşı sıradaki
STATOR
klemense çapraz bağlanır. Volt Elektrik üç fazlı
motorlarında stator faz sargıları giriş ve çıkış
uçları, renkli kablolarla kodlanmıştır. Ayrıca
Kırmızı klemenslerde uç bağlantı vidaları standart
harflerle işaretlenmiştir. Bu kodlama, klemens
Sarı bağlantısında ve sargı uçları belirlenmesinde
Şekil 17: Stator sargı uçlarının klemens tablosuna bağlanması kolaylık sağlar. Kabloların renk kodları, aşağıdaki
şekilde gösterildiği gibidir.
Stator Sargının (Y) Bağlantısı: Üç fazlı asenkron
motor stator sargıları yıldız veya üçgen bağlanır.
Volt Elektrik Motorları; 2 ve 4 kutuplarda 3 kW
(dahil), 6 kutuplarda 2.2 kW (dahil) güce kadar
olanları 380 V şebekede yıldız bağlanacak
şekildedir. Soldaki şekilde görüldüğü gibi
VEYA Yıldız bağlantı; stator sargılarının çıkış uçlarının
birleştirilmesi ile elde edilen bağlantıdır. Yıldız
bağlantı için, klemensteki U2, V2, W2 uçları
birleştirilmiştir. Üç fazlı şebeke (L1, L2, L3), U1,
V1, W1 uçlarına bağlanır.
Şekil 18: Stator sargısının (Y) bağlantısı
Stator Sargısının Fazlar Arası Üçgen (∆)
Bağlantısı: 3 fazlı şebekede (Y) 380 V
çalıştırılması gereken motor, aynı şebekede
yanlışlıkla (A) bağlı çalıştırılırsa faz sargılarına
V3 katı büyük gerilim uygulanmış olur. Motorun
faz sargısı gerilimi 220 V iken 380 V uygulanmış
olur. Motor sargılarından geçen faz akımı,
gerilimdeki artış oranı kadar yani V3 katı artar.
VEYA Motor yanma tehlikesindedir. 3 fazlı şebekede
(A) 380 V bağlı çalıştırılması gereken motor, aynı
şebekede (Y) bağlı çalıştırılırsa motor sargılarına
Şekil 19: Stator sargı uçlarının Üçgen (∆) bağlanması uygulanan gerilim 1/V3 = 0,58 değerine ( 220V
) düşer. Motor düşük gerilimde çalışır. Güç ile
momenti azalacağından, motor etiket gücünde
yüklenemez.
50 Volt Elektrik Motorları
VOLT ELEKTRİK MOTORLARININ (Y) VE ÜÇGEN (∆) BAĞLAMA YÖNTEMLERİ
YILDIZ (Y) BAĞLANTI ÜÇGEN (∆) BAĞLANTI
KUTUP SAYISI
380V (Y) - 400V (Y) (50Hz) 380V (∆) - 400V (∆) (50Hz)
2 VE 4 PMOTOR ≤ 3 kW PMOTOR > 3 kW
6 PMOTOR ≤ 2,2 kW PMOTOR > 2,2 kW
Tablo 32: Volt Elektrik Motorları’nın (Y) ve (∆) bağlama yöntemleri
İki Devirli Asenkron Motorların Klemens Bağlantısı: Asenkron motorların devir sayısı, stator sargılarının
kutup sayısına veya motora uygulanan gerilimin frekansına göre değişir. Frekans sabit ise, değişik devir
hızları, ya farklı kutup sayılı ayrı sargılardan veya aynı sargıda yapılan farklı kutup sayılı bağlantıdan elde
edilir. Buna göre iki devirli motorları iki grupta düşünebiliriz.
• İki ayrı sargılı iki devirli motorlar.
• Bir sargılı iki devirli motorlar.
1. İki Ayrı Sargılı İki Devirli Motorlar:
Aynı stator oluklarına, birbirinden bağımsız, farklı kutup sayılı iki ayrı sargı sarılırsa, iki sargılı iki devirli
motor yapılmış olur. Böyle bir motorda, hangi sargıya üç fazlı gerilim uygulanırsa, o sargıya ait kutup
sayısına uygun devir hızı elde edilir. Bu tip sarımlarda, sargının yıldız (Y) veya üçgen (A) bağlantısı, stator
içinde yapılır. Klemens tablosuna, her sargıya ait üçer uç çıkarılır. Örneğin 6/4 kutuplu iki sargılı iki devirli
motor için, 6 kutuplu sargı uçları 6U - 6V - 6W, 4 kutuplu sargı uçları 4U-4V-4VV gibidir.
İki sargılı iki devirli motorlar ekonomik değildir. Çünkü bir sargı için düşünülmüş stator oluklarına iki
ayrı sargı yerleştirilmektedir. Dolayısıyla bir sargılı iki devirli motorlara göre daha küçük güç elde edilir.
Başka bir deyişle, bir sargılı iki devirli motorlarda, iki ayrı sargılı iki devirli motorlara göre daha büyük güç
alınır. Ekonomik olmayışlarından, iki sargılı iki devirli motorların üretimleri sınırlıdır. Birbirinin katı olmayan
kutup sayıları için tasarımı ve bağlantıları kolay olduğundan uygulanır.
2. Bir Sargılı İki Devirli Motorlar:
Bir sargılı iki devirli motorlar iki grupta düşünülür.
2.1 Dahlender sargılı motorlar.
2.2 PAM sargılı motorlar.
2.1 Dahlender Sargılı Motorlar:
Tasarımı ve bağlantıları kolaydır. Ancak bu
bağlantı türünde kutup sayıları oranı 2/T dir.
Yani 4/2 kutuplu veya 8/4 kutuplu gibi. Eğer
bir sargıdan birbirinin katı iki değişik kutup
sayısı elde edilecek bir bağlantı yapılmışsa,
bu bağlantıya “Dahlender bağlantı” ve bu tip
motorlara da “Dahlender sargılı motorlar”
denir. Dahlender bağlantıda sargı, küçük
devir sayısı için yani büyük kutup sayısına
göre tasarlanır. Her faz sargısının orta uçları
bulunur. Faz sargıları giriş uçları 1U -1V -1W,
orta uçlar 2U - 2V - 2W işaretlenir. Klemens
tablosuna bu 6 uç çıkarılır. Şekil 20: Dahlender bağlantıda klemens tablosu ve iki değişik hızlı bağlantı
Volt Elektrik Motorları 51
Dahlender Motorları Klemens Bağlantısı: Seri Yıldız - Paralel Yıldız (Y-YY) Bağlantı ve Sarım şeması:
Dahlender bağlantılı sargıların uçları, klemens tablosunda aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi bağlanır. Dahlender sargılı motorlarda uygulanan diğer bir bağlantıdır. Stator içerisinde, her faz grubu bağlantısının
Dahlender bağlantıda; Şekil: 22’de gösterildiği gibi motorun her iki hızdaki dönüş yönü aynı olmalıdır. Aynı çıkış uçları birleştirerek yıldız (Y) bağlantı yapılır. Bu bağlantıda, motor gücü ve momenti devir sayısıyla
dönüş yönünü elde edebilmek ve klemens tablosunda 2U - 2V - 2W uçlarını aynı sırada bağlayabilmek orantılı değişir. Seri yıldız - pararel yıldız (Y/YY) bağlantılı motorlara, değişik momentli Dahlender sargılı
için; faz grupları orta uçları işaretlerinde, iki fazda değişiklik yapılmalıdır. Örneğin, 1U birinci fazın orta motorlar denir. Vantilatörlerin, körüklerin, santrifüj pompaların ve benzeri yerlerin tahrikinde tercih edilen
ucu 2U yerine 2W, 1W üçüncü fazın orta ucu 2W yerine 2U gibi. Bu değişiklik yapılmışsa, Şekil: 20 ve bağlantıdır.
21’de gösterilen motor, her iki hızda aynı yönde döner. Dahlender sargılı motorlar, tam kalıp sargılıdır.
Yarım kalıp sargılı uygulamada, büyük kutup sayılı (yavaş hızlı) çalışmada, kuvvetli harmonikler meydana
gelmekte ve bu kuvvetli harmonikler, motorun yol almasına kötü etki yapmaktadır. Onun için yarım kalıp Y YY
Dahlender sargı kullanılmamaktadır. 2P=8 Düşük Hız 2P=4 Yüksek Hız

Volt Elektrik Dahlender sargılı motorlar, tam kalıp sargılıdır. Motorlar 4/2 veya 8/4 kutupludur. Faz sargıları
stator içerisinde üçgen (A) bağlıdır. Faz sargıları giriş uçlarına (1U-1V-1VV ), üç fazlı gerilim uygulandığında,
sargılar seri üçgen bağlanır ve büyük kutup sayısı ile düşük hız elde edilir. 1U-1V-1VV uçları köprü edilerek,
faz sargıları orta uçlarına (2U-2V-2VV), üç fazlı gerilim uygulandığında, sargılar paralel yıldız bağlanır ve
küçük kutup sayısı ile motor yüksek hızda döner.

Seri Üçgen- Paralel Yıldız (A-YY) Bağlantı ve Sarım Şemaları:

Dahlender sargılı motorlarda en çok uygulanan bağlantıdır. Her iki hızda motorun gücü ve akımı değişir.
Yüksek hızda gücü büyüktür. Pistonlu pompalarda, kompresörlerde, bant konveyörlerinde ve benzeri
yerlerde çok kullanılır. Volt Elektrik Dahlender sargılı motorlar D/YY bağıdır.

Şekil 24: Y / YY bağlantılı Dahlender sargılı motorun klemens tablosu bağlantısı

Şekil 21: 2P=4 kutuplu seri üçgen düşük hızlı bağlantı Şekil 22: 2P=2 kutuplu paralel yıldız yüksek hızlı bağlantı

Şekil 23: 4/2 kutuplu, A/YY bağlantılı Dahlender sargılı motorun klemens tablosu bağlantısı

52 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları 53

 OLAY OLASI NEDEN
Kablo bağlantıları yanlış
Kablo bağlantıları gevşek
Motor aşırı yüklenmiş
Motor Kalkış Yapmıyor Kilitli rotor
Yanlış yıldız-üçgen yol verme
Motor tek veya iki faza kalmış
Enerji yok
Kablo bağlantıları yanlış
Motor Çalışmıyor
Mekanik kilitleme
Sigorta atık
Fazlardan biri yok
Hatalı motor büyüklüğü seçimi
Motor Bayılıyor Motor aşırı yüklenmiş
Düşük gerilim
Gövdeye kaçak
Düşük gerilim
Motor aşırı yüklenmiş
Motor Kalkışı Rulman
Uzun Sürüyor Kondansatör (Monofaze)
Yanlış sürücü ayarları
Yanlış yıldız-üçgen yol verme
Sigorta atık
Motor Çalışıyor ve
Kondansatör (Monofaze)
Duruyor
Kablo bağlantıları gevşek
Motor Ters Yönde Dönüyor Yanlış faz sıralaması
Motor aşırı yüklenmiş
Kablo bağlantıları yanlış
Düşük gerilim
Ortam sıcaklığı çok yüksek
Motor Çok Isınıyor Yetersiz soğutma
Rulman bozuk
Dengesiz gerilim
Fazlardan biri yok
Gövdeye kaçak
Fazlar arası kaçak
Fazlardan biri yok
Hava aralığının düzgün olmaması
Pervane sürtmesi
Hasarlı rulman
Motorda Ses Var
Kırık pervane
Motora bağlanmış sistem
Kablo bağlantıları gevşek
Sargı kopuk
Kapak
Kapak vidası
Gövdeye Kaçak Var
Topraklama vidası
Merkezkaç anahtarı
Yetersiz veya fazla yağlama
Aşırı veya dengesiz yük
Rulman Arızalanıyor Dönüş hızı
Motor sıcaklığı
Çevresel faktörler
Motora bağlanmış sistem
Mil
Motor Titreşimli Çalışıyor
Motor yatakları
Yüksek gerilim
Tablo 33 Volt Elektrik Motorları uygulama önerileri
54 Volt Elektrik Motorları Volt Elektrik Motorları
ÇÖZÜM
Bağlantıların doğruluğunu kontrol edin
Bağlantıların gevşek olup olmadığını kontrol edin
Yükü azaltın
Motorun boşta dönüp dönmediğini kontrol edin
Yıldız süresini kontrol edin
Yıldız-üçgen yol verme kontaktör bağlantısını kontrol edin
Fazları kontrol edin
Motora enerji gelip gelmediğini kontrol edin
Bağlantıların doğruluğunu kontrol edin
Milin serbest döndüğünü elle kontrol edin
Sigortanın atık olup olmadığını kontrol edin
Fazları kontrol edin
Uygun motor büyüklüğü seçin
Yükü azaltın
Motor uçlarına gelen gerilimin etikette yazan gerilime uygunluğunu kontrol edin
Gövdeye kaçak olup olmadığını kontrol edin
Motor uçlarına gelen gerilimin etikette yazan gerilime uygunluğunu kontrol edin
Yükü azaltın
Rulmanın durumunu kontrol edin
Kondansatörün arızalı olup olmadığını kontrol edin
Sürücü ayarlarından motor kalkış süresini azaltın
Yıldız süresini azaltın
Sigortanın nominal değere uygun olup olmadığını kontrol edin
Kondansatörün arızalı olup olmadığını kontrol edin
Bağlantıların gevşek olup olmadığını kontrol edin
Klemenste herhangi iki fazın yerini değiştirin
Yükü azaltın
Bağlantıların doğruluğunu kontrol edin
Motor uçlarına gelen gerilimin etikette yazan gerilime uygunluğunu kontrol edin
İzin verilen sıcaklık aralığına dikkat edin, gerekiyorsa yükü azaltın veya yalıtım sınıfını
kontrol edip uygun özel motor kullanın
Motor pervanesinin fonksiyonunu kontrol edin
Pervane tasının hava kanallarının açık olup olmadığını kontrol edin
Rulmanları değiştirin
Faz gerilimlerini kontrol edin
Fazları kontrol edin
Gövdeye kaçak olup olmadığını kontrol edin
U1-V1,U1-W1,V1-W1 arasında kısa devre olup olmadığını kontrol edin
Fazları kontrol edin
Rulman ve rulman yataklarını kontrol edin
Pervane montajını kontrol edin
Rulmanları değiştirin
Pervaneyi değiştirin
Motoru sistemden ayırıp boşta sesi kontrol edin
Bağlantıların gevşek olup olmadığını kontrol edin
U1-,U2,V1-V2,W1-W2 arasında kopuk olup olmadığını kontrol edin
Kapağın sargıya temas edip etmediğini kontrol edin
Kapak vidasının sargıya temas edip etmediğini kontrol edin
Topraklama vidasının klemensteki kablolara temas edip etmediğini kontrol edin
Merkezkaç anahtarının gövdeye temas edip etmediğini kontrol ediniz
Rulman yağını kontrol edin
Motorun yükünü kontrol edin
Dönüş hızının aşırı olup olmadığını kontrol edin
Motorun aşırı ısınıp ısınmadığını kontrol edin
Kir veya su girişi olup olmadığını kontrol edin
Motoru sistemden ayırıp boşta sesi kontrol edin
Milin hasarlı olup olmadığını kontrol edin
Motor yataklarını kontrol edin
Motor uçlarına gelen gerilimin etikette yazan gerilime uygunluğunu kontrol edin
55
Kazım Karabekir Caddesi No: 84 35735 İZMİR
Tel: 0232 877 10 60 (pbx) Fax: 0232 877 10 59

voltmotor.com