Final Tshivenda Stories (Grade 1 Booklet)

TSHIVENḒA TSHIVENḒA
Vula Bula ndi bugu dzo khetheaho ngauri mutevheṱhaḓu muṅwe na muṅwe u khou
bva kha luambo lwapo lwa Afrika Tshipembe, nahone zwo olwa zwone-zwone zwi
Khuvhanganyo ya bugu ya nganea
tshi yelana na mutevheṱhaḓu wa mupo na ṱhoḓea dzo teaho dza u vhala.
SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
ISIXHOSA
ISIXHOSA
SEPEDI
Khuvhanganyo ya bugu ya nganea Murole-1

Nganea-1 Hai! Nganea-9 Ndi linga ḽa nnyi?
Nganea-2 Muzika Nganea-10 Ola u gere
Nganea-3 Shavha! Nganea-11 Ri a nikela
Nganea-4 U mona Nganea-12 U hevhedzana
Nganea-5 Eḓela Nganea-13 U kunakisa SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
ISIXHOSA
SEPEDI
ISIXHOSA SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA
Nganea-6 Baba vha lela Nana Nganea-14 Vhala

Nganea-7 Vula vala Nganea-15 Thusani!
Nganea-8 Haya Nganea-16 Lwendo TH
EK
E TH
E
ER E
SE TEM
SEPEDI
ISIXHOSA
TSHIVENḒA SEPEDI
SEPEDI
ISIXHOSA SEPEDI
SEPEDI
Tshivenḓa
1
TH
IK
H IT
HI
Nganea idzi dzi netshedza zwikhala zwi sa vhalei kha zwigwada, ngeletshedzo, zwa Ḽa ra
guṱe na u guda u vhala nga muthihi muthihi nga u tou bula, u ḓvhonela kana
nḓila ya u vhona wa bula. Tshivhumbeo tsha fhungo tswitititi na kushumisele SEPEDI
TSHIVENḒA
Murole-
kwa luambo ku no fana ku no bvisela khagala u vhala. Tsumbo dzi kungaho,
dzi re khagala nahone dzi re nga vhuronwane dzi leludza kupfesesele.
Dzina ḽa mugudiswa: Murole:
TO PRINCIPALS AND TEACHERS Khuvhanganyo ya bugu Khuvhanganyo ya bugu
Ibanga R
What are these books?
ya nganea Murole-1 ya nganea Murole-3
The Limpopo Department of Education is providing each child with their own anthology Nganea-1 Hai! Nganea-33 Sogisi ḽo xelaho
(collection of graded stories). This is for use in the classroom during group guided
reading, paired reading and/or individual reading, as well as to be taken home for Nganea-2 Muzika Nganea-34 Funi, ni hule! Ni hule!
practice. Nganea-3 Shavha! Nganea-35 Hu ḓo tevhela mini?
Nganea-4 U mona Nganea-36 Tshifanyiso tsha zwivhumbeo
There is an anthology for each grade in Grades R-3. They are at the right level for most
children in the grade. Your school may already have sets of small readers for group Nganea-5 Eḓela Nganea-37 Baba muleli wa ṅwana
guided reading in the Foundation Phase. This collection should supplement these. You Nganea-6 Baba vha lela Nana Nganea-38 U ṋea ndi zwavhudi
should still order additional graded readers as part of your LTSM budget as per normal. Nganea-7 Vula vala Nganea-39 Tshimonamone
Nganea-8 Haya Nganea-40 Afha hu dzula nnyi?
How do we use these books?
Nganea-9 Ndi linga ḽa nnyi? Nganea-41 Ri ṱoḓa thuso!
1. For group guided reading: At the beginning of the year the teacher does a quick Nganea-10 Ola u gere Nganea-42 Ndi linga ḽa nnyi?
individualised reading test with each child in order to place them in same-ability groups Nganea-11 Ri a nikela Nganea-43 Tshiphiri tsho bvela khagala
with other children who are at a similar reading level.
Nganea-12 U hevhedzana Nganea-44 Dzumbamani ndi ni wane
Every day the teacher spends 30 minutes on group guided reading where she uses the Nganea-13 U kunakisa Nganea-45 Iḓani u vhona mashika!
anthology with a group of 6-8 children. She should read with each group once or twice a Nganea-14 Vhala Nganea-46 Muki wa maḓi u tshe ngeo
week. She should start with the first story and have the children work through the Nganea-15 Thusani! Nganea-47 Yo, kherotsi nngafha!
following stories in the group as they progress. It is important that children read stories
at their level. If they are struggling with a story (e.g. Story 17) they should move to an Nganea-16 Lwendo Nganea-48 Mupwashi wa fasiṱere ndi nnyi?
easier story (e.g. Story 16 or 15). During the lesson the children take turns to read aloud Nganea-49 Iḓani ri bake na makhulu
from the book, while the teacher listens carefully and helps them if they struggle. Some Nganea-50 Swobo ya u ḓifhesa ya
groups will find the earlier stories very easy; let those groups move on to more advanced matombo
level stories. Other groups need more time and more help before moving to the next
story. If a group struggles with the very first story in the book, we recommend that you Nganea-51 Thetshelesani muzika
use the anthology from the previous year. Nganea-52 Andani u ya Ibanga yesi-3
mavhengeleni
Nganea-53 Ee, vho Ṱhoho!
2. For paired reading: Children can take turns to quietly read a story to each other. They
can do this while the teacher is working with a smaller group on the mat. Nganea-54 Muṱaṱisano vhukati ha
Khuvhanganyo ya bugu muya na ḓuvha
3. For independent reading in the class or at home: Children can sit and read stories ya nganea Murole-2 Nganea-55 Ro lugela lwendo
silently on their own. Also send the book home with the children so they can practise Nganea-56 Ndi vhusiku bulasini
reading at home. Tell the children to take the book home so their parents can help them Nganea-17 Fasiṱere ḽo kwashea
to read it. There is a note at the end of the anthology guiding parents on how to use this Nganea-57 Lusunzi na nzie
Nganea-18 Ee, Vho-Ṱhoho!
book. Nganea-58 No ṱanganedzwa ḓoroboni
Nganea-19 Iṋo
Nganea-20 Lufuno u ngafhi? ya hashu
Can children take the book home?
Yes! Children must take the book home, but they should bring it to school every day to Nganea-21 Ri tamba Nganea-59 Ndau na mbevha
read in class. At the end of the year, they can keep their book. mudzumbamo Nganea-60 Phukha dza vhazwimi
Nganea-22 Kherotse khulusa Nganea-61 Lutamo kararu
What happens if children do not bring the book back to school? Nganea-23 Lutamo kararu Nganea-62 Iḽi ndi ḽiṋo ḽa nnyi?
Teach children how to look after their book and remind them to bring the book back to Nganea-24 Muṱa u renga
school each day. If a child forgets to bring the book from home, let the child share with zwiambaro Nganea-63 Muvhuḓa na tshibode
someone else. Nganea-25 Muya na ḓuvha Nganea-64 Afrika Tshipembe ḽa
Nganea-26 Swobo ya matombo manakanaka
Will we get more books next year? Nganea-27 Vhulungelani ḽi ḓaho
Yes, every year the school will get a new set of books for Grades R-3 learners. This means Nganea-28 Ḓorobo ya hashu
that the children can keep their book at the end of the year.
Nganea-29 Muvhuḓa na tshibode
What happens if children finish the stories for their grade? Nganea-30 Ndau na mbevha
Encourage children to read each story repeatedly until they are fluent before moving on Nganea-31 Ri baga na makhulu
to the next story. Use your judgement to decide if children are ready to move on to the Nganea-32 Afrika Tshipembe ḽashu
next grade’s book. The school will have extra books for this purpose.
KHA VHADEDEDZI NA Ṱ HOHO DZA ZWIKOLO
Idzi ndi bugu ḓe?
Iyi ndi khuvhanganyo ya nganea dzi re vhuimoni ho linganelaho murole wa vhana wavho.
Nganea dzi tevheleana u ya nga u konḓa hadzo, u thoma nga dzi sa konḓi u ya kha dzi
konḓaho. Ndi bugu dzine dza shumiselwa u vhala nga tsumbedzo nga zwigwada, nga vhavhili
vhavhili kana nga vhuthihi na nga uri vhana vha nga ya nadzo hayani u ita nḓowenḓowe
ya u vhala.
Hu na khuvhanganyo ya bugu ya murole muṅwe na muṅwe kha Mirole wa 1 -3. Nganea
dzi vhuimoni ho eḓanaho vhunzhi ha vhana muroleni wavho. Tshikolo tshavho tshi nga ḓi
vha tshi na bugu dza u vhala nga tsumbedzo dza Mutheo wa fhasi. Bugu idzi dzi nga vha
dza u engedza. Ndi pfanelo uri vha nga renga bugu dziṅwe dza u engedzasa sa tshipiḓa
tsha mugaganyagwama wavho wa LTSM.
Idzi bugu ri dzi shumisa han?
1. U vhala nga tsumbedzo nga zwigwada: Mathomoni a ṅwaha mudededzi u ita ndingo
ya u vhala ya ṅwana nga muthihi u itela uri a vheakanye vhana nga zwigwada u ya nga
maimo na vhukoni havho ha u vhala.
Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe mudededzi u dzhia miniti ya 30 u thusa zwigwada u vhala nga u
shumisa nganea dzi re kha khuvhanganyo ya nganea zwigwadani zwa vhana vha 6-8. A
vhale na vhala luthihi kana luvhili nga vhege. A vhale nganea nga u tevhelana u thoma
nga ya u thoma. Ndi zwa vhuṱhogwa uri vhana vha vhale nganea dzi re maimoni a vhukoni
havho ha u vhala. Arali nganea i tshi vha konḓe (tsumbo Nganea 17) vha nga vhala
nganea i sa konḓi (tsumbo Nganea 16 kana 15). Nga tshifhinga tsha u vhala vhana vha
nga vhalela bugu ngau sielisana mudededzi o thetshelesa nga vhuronwane na u thusa
vhane vha konḓelwa. Zwiṅwe zwigwada zwi nganea dza u thoma dzi sazwi konḓeli; zwigwada
zwenezwo zwi nga fhirela kha nganea dza vhuimo ha nṱha nga vhuleme. Zwigwada zwine
zwa konḓelwa nga nganea zwi nga vhuela kha khuvhanganyo ya bugu ya nganea dza
ṅwaha wo fhelaho.
2. U vhala nga tsumbo nga vhavhili vhavhili: Vhana vha vhalelana nganea ngau u sielisana.
Izwo vha nga zwi ita mudededzi a tshi khou thusa zwigwada zwiṱuku zwo dzulaho fhasi
meteni.
3. U vhala nga muthihi kiḽasini kana hayani: Vhana vha nga vhalela ngomu vhone vhaṋe.
Vha nga ya na bugu hayani u ita nḓowenḓowe. Vha vhudzeni uri vha ṱuwe na bugu u
hayani uri vhabebi vha vha thuse u vhala ngadzo. Mafheledzonii akhuvhangayo ya bugu
dza nganea hu na mulaedza une wa sumbedza vhabebi uri vha dzi shumisa hani.
Vhana vha nga ya na bugu hayani?
Ee! Vhana vha tendelwa u ya na bugu mahayani, fhedzi vha ḓe nadzo tshikoloni ḓuvha
ḽiṅwe na ḽiṅwe uri vha kone u dzi vhala.
Hu iteani musi vhana vha songo ḓa na bugu tshikoloni?
Gudisani vhana kufarele kwa bugu zwavhuḓi na u vha humbudza uri vha ḓe nadzo tshikoloni
misi yoṱhe. Musi ṅwana o hangwa kana o sia bugu hayani, a nga shumisana na vhaṅwe
u vhala bugu dzavho.
Hu iteani musi vhana vhofhedza nganea dzoṱhe dza murole wavho?

Ṱuṱuwedzani vhana u vhala nganea dzoṱhe kanzhi u swikela vha tshi vhala nga u elela
phanḓa ha musi vha tshi nga fhirela kha nganea i tevhelaho. Shumisani u gaganya haṋu
u vhona uri vhana vha nga fhirela buguni dza murole u tevhelaho.
Zwi re ngomu
Khuvhanganyo ya bugu ya nganea . Murole 1
Nganea-1 Vula vala ......................................................... 1
Nganea-2 Hai! ...................................................................... 11
Nganea-3 Eḓela .................................................................. 21
Nganea-4 Baba vha lela Nana ................................ 31
Nganea-5 Muzika ............................................................... 41
Nganea-6 U mona ............................................................ 51
Nganea-7 Shavha! ............................................................. 61
Nganea-8 Ri a nikela ...................................................... 71
Nganea-9 U kunakisa ...................................................... 81
Nganea-10 Ola u gere ..................................................... 91
Nganea-11 Vhala .................................................................. 101
Nganea-12 Haya ................................................................... 111
Nganea-13 U hevhedzana .............................................. 121
Nganea-14 Ndi linga ḽa nnyi?.......................................... 131
Nganea-15 Thusani! .............................................................. 141
Nganea-16 Lwendo .............................................................. 151
Khuvhanganyo ya bugu ya nganea dza Mutheo wa fhasi

Dzo gandiswa nga 2018 nga Molteno Institute for Language and Literacy
Dzo ḓisendeka nga mutevhe wa u thoma wo badelelwaho nga Zenex Foundation
Khuvhanganyo ya bugu ya nganea: Murole 1
Mudzudzanyi wa mutevheṱhaḓu: Jenny Katz
Vhaṅwali wa nganea: Mirna Lawrence na Jenny Katz
Mishumo nga: Jenny Katz
Makone wa luambo lwa Tshivenḓa: Takalani T. Maligavhada
Vhafanyisi: Vula vala, Hai!, Baba vha lela Nana, Shavha! - Rob Owen
• Eḓela, Muzika, Thusani! - Marleen Visser
• U mona, U kunakisa, Vhala - Sandy Lightley
• Ri a nikela, Ndi linga ḽa nnyi? - Vusi Malindi
• Ola u gere, Haya - Sandy Campbell
• U hevhedzana - Shayle Bester
• Lwendo - Pinkie Wilson
Puḽane ya mulotsumbo: Resolution
ISBN 978-1-77580-732-2
Nganea-1
1
TSHIVENḒA
Maipfi a u vhalwa nga nḓowedzo
ḽanga ngafhi buvhi
Mubvumo
ḽ (Ḽoḽo, ḽanga, ḽi, ḽihulu)
Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

✶ Vula Vala
■ Mudzudzanyi wa mutevheṱhaḓu: Jenny Katz
■ Muṅwali wa nganea: Jenny Katz na Mirna Lawrence
■ Mushumo nga: Jenny Katz
■ Makone wa luambo lwa Tshivenḓa: Takalani T. Maligavhada Creative Commons Attribution-
NonCommercial-NoDerivatives (CC
■ Mudzudzanyi wa Tshivenḓa: Azwindini Freddy Ṋembahe BY-NC-ND) 4.0 International Licence
■ Mufanyisi: Rob Owen
■ Puḽane ya mulotsumbo: Resolution Disclaimer: You are free to download and
share this work as long as you attribute the
Molteno Institute for Language and Literacy,
© 2013 Molteno Institute for Language and Literacy but you may not change this work in any
way or use it commercially.
ISBN 978-1-77580-157-3
2
Ḽoḽo a ri,
‘Sogisi ḽanga ḽi ngafhi ?’
A vula ...
2
3
Yowee ! Buvhi ḽihulu.
A vala.
3
4
Ḽoḽo a ri,
A vula bogisi ...
4
5
Yowee ! Bogisini hu na ṋowa.
A vala.
5
6
Ḽoḽo a ri,
A vula ...
6
7
Yowee ! U bafuni.
A vala.
7
8
Ḽoḽo a ri, ‘Ahaa !
Sogisi ḽanga a si ḽi !’
8
9
Mushumo
Ḽoḽo o wana mini huṅwe na huṅwe he a lavhelesa
hone?
1. A
2. B
3. C
4. D
10
Nganea-2
TSHIVENḒA 11
nga elekanya ḓi
Mubvumo
dz (Rudzi, sedzani, dzula)

✶ Hai!
ISBN 978-1-77580-156-6
12
Hai, Rudzi !
Hu si nga u ralo.
2
13
Hai, Rudzi !
Hu si nga u ralo.
Sedzani !
3
14
Gir e idi 1
Hai, Rudzi !
Hu si nga u ralo.
Imani !
4
15
Hai, Rudzi !
Hu si nga u ralo.
Sedzani !
5
16
Hai, Rudzi !
Hu si nga u ralo.
Sedzani !
6
17
Rudzi a dzula a elekanya.
Hai, Rudzi ... Hai, Rudzi ...
Hai, Rudzi ... Hai, Rudzi !
7
18
Ee, Rudzi !
Ri ḓi fara nga u ralo.
8
19
Mushumo
Ṋeani tshifhaṱuwo muvhala wo fanelaho u tshi
vhambedza na tshifanyiso.
1. 2.
3. 4.
5. 6.
20
Nganea-3
21
TSHIVENḒA
ndi ngo
Mibvumo
ḓ (eḓela, eḓelani, ḓo)
vh (vhusiku, vho)

✶ Eḓela
■ Mufanyisi: Marleen Visser
ISBN 978-1-77580-160-3
22
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Iyani u eḓela.
2 23
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Eḓelani.
24 3
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Ni ḓo tea u eḓela.
4 25
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Iyani u eḓela.
26 5
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Eḓelani.
6 27
Ndi vhusiku.
Bulasini vho neta.
Ni ḓo tea u eḓela.
28 7
Ndi vhusiku.
Murini vho vuwa.
Ni so ngo eḓela!
8 29
Mushumo
Ṱumanyani vhana na vho mme.
Ambani madzina azwo na zwine zwa lilisa zwone.
1. A
2. B
3. C
4. D
5. E
6. F
30
Nganea-4
TSHIVENḒA 31
kha ḓi e ḓela
Mibvumo
fh (fhumulani, fha, fhumula, mafhi)
vh (vha, vhone, vho)

✶ Baba vha lela Nana

ISBN 978-1-77580-165-8
32
Baba vha lela Nana.
2 33
Nana a lila.
Baba vha ri,
‘Nana, fhumulani.’
34 3
Nana u kha ḓi lila.
Baba vha ri,
‘Hai, Nana. Fhumulani.’
4 35
Baba vha mu fha piere.
Vha ri, ‘Nana, fhumulani.’
36 5
Baba vha mu fha mafhi.
Vha ri, ‘Nana, fhumulani.’
6 37
Nana a fhumula.
O neta. A eḓela.
38 7
Baba na vhone vho neta.
Na vhone vha eḓela!
8 39
Mushumo
Vhambedzani tshifanyiso 1 na tshifanyiso 2.
Phambano ndi mini?
40
Nganea-5
TSHIVENḒA 41
phosho ndi tshi
vha
Mibvumo
ṱ (kaṱudzi, kaṱudza, kaṱudze)
dz (kaṱudzi, kaṱudza, kaṱudze)

✶ Muzika
ISBN 978-1-77580-162-7
42
Yowee!
A si muzika.
U ita phosho.
Ha kaṱudzi ?
2
43
Yoo!
Ndi wone muzika ?

U ita phosho.
Ndi tama a tshi kaṱudza.
3
44
Yowee!
A si muzika.
U ita phosho.
A vha kaṱudzi ?
4
45
Yoo!
Ndi wone muzika ?

U ita phosho.
5
46
Yowee!
A si muzika.
U ita phosho.
Ha kaṱudzi ?
6
47
Yoo!
Ndi wone muzika ?

U ita phosho.
7
48
Ahaa ! Uyu ndi wone muzika.
Ri a u funa. Ni si kaṱudze !
8
49
Mushumo
Nga tshifhinga tsha nḓowedzo ndi mubvumo ḓe
we wa itwa nga tshilidzo tshiṅwe na tshiṅwe?
1. A
2. B
3. C
4. D
5. E
50
Nganea-6
TSHIVENḒA 51
ḓa tshi nga ḓi
Mibvumo
kh (khoyu, khou, kha)
vh (vhonani, vha, luvhilo, vhana)

✶ U mona
■ Mufanyisi: Sandy Lightley
ISBN 978-1-77580-163-4
52
Vhonani, khoyu u khou ḓa.
2
53
U khou tshi monisa.
Vhonani, na ene u khou ḓa.
3
54
Vha khou tshi monisa nga
luvhilo.
4
55
Vha khou tshi monisa nga
luvhilo luhulu.
5
56
Vha khou tshi monisesa
nga luvhilo luhulusa.
6
57
‘Tshi imiseni ! Tshi imiseni !
Tshi khou monesa.’
7
58
Vhonani vhana !
Vha kha ḓi mona !
8
59
Mushumo
Nomborani zwifanyiso u ya nga mutevhe wa nganea.
A B
C D
E F
1
60
Nganea-7
TSHIVENḒA 61
shavha ḓo zwo
Mibvumo
ḽ (ḽi, ḽa, ḽiwa)
ṋ (ṋowa, tshiṋoni)
vh (shavha, buvhi, vhona, vhulaha, vhulahe)
tsh (tshisusu, tshi, tshiṋoni)

✶ Shavha!
■ Mufanyisi: Ron Owen
ISBN 978-1-77580-159-7
62
Shavha, tshisusu !
Buvhi ḽi ḓo u ḽa.
Zwo ralo.
2
63
Gidima, buvhi !
Tshi ḓo u ḽa.
Zwo ralo.
3
64
Vhona ! Ṋowa i ḓo u ḽa.
Zwo ralo.
4
65
Shavha, ṋowa !
Tshiṋoni tshi ḓo u ḽa.
Zwo ralo.
5
66
Vhona, tshiṋoni !
Ḽi ḓo u ḽa. Zwo ralo.
6
67
Vhona ! Gidima !
U ḓo ḽiwa. Zwo ralo.
7
68
Shavha ! U ḓo ni vhulaha !
Imani ! Ni si i vhulahe !
8
69
Mushumo
Ṱumanyani tshipuka na zwiḽiwa zwazwo.
1.
A
2.
A
3.
A
4.
A
5.
A
70
Nganea-8
TSHIVENḒA 71
Maipfi a u vhalwa nga nḓowedzo (tsedzuluso)
nga, ndi
mitshelo mabvani
Mibvumo (tsedzuluso)
ḓ, ṱ, dz, vh
Mubvumo
zw (zwienge, zwiṱanu, zwi)

✶✶ Ri a nikela
■ Mufanyisi: Vusi Malindi
ISBN 978-1-77580-164-1
72
Senthara
ya lushaka
Ṋamusi ri ita munikelo.

Ri nikela nga maapula.
Maapula o ri lugela.
2
73
Ri ḓisa dzipiere dza munikelo.
Ri funa dzipiere.
3
74
S
l

Ri ḓa na mapapawe.
Mapapawe ndi mitshelo
ine ra i funesa.
4
75
Ri nikela nga maberegisi.
Maberegisi o ri lugela.
5
76
Ri ḓisa mabvani mararu.
Ri funa mabvani.
6
77
Senthara ya
lushaka

Ri ḓa na zwienge zwiṱanu.
Zwienge ndi mitshelo ine
ra i funesa.
7
78
Uyu munikelo wa mitshelo ndi
wa vhana.
HAYA HA
DZITSIWANA
A
H AK
A LUS
R AY
THA
SEN
Vhana vha ri, ‘Ri livhuwa

munikelo wavhuḓi.
Ri a zwi takalela.’
8
79
Mushumo
Ṱumanyani mutshelo na ipfi lo teaho afho fhasi.
1. 2.
3. 4.
5. 6.
maapula zwienge maberegisi

bvani dzipiere mapapawe
80
Nganea-9
TSHIVENḒA 81
Maipfi a u vhalwa nga nḓowedzo (tsedzuluso)
ndi, nga
inwi mashika ṱaṱaa
ḓ, ḽ, ṱ, dz, kh, vh

✶✶ U kunakisa
ISBN 978-1-77580-158-0
82
Ri khou kunakisa.
Iḓani u sedza mutukana uḽa.
Vhonani uri u khou ita mini.
Hei inwi, kunakisani !
2
83
Iḓani u sedza musidzana uḽa.
Imani ! U ita buse.
A ri koni u fema.
3
84
Vhonani uri u khou mu ita mini.
Imani ! Kunakisa !
4
85
Hei ! Vhonani murahu haṋu.
Saga ya mashika i na buli.
5
86
Iḓani u sedza musidzana uḽa.
Hei ! A si ‘a-b-c-e-d-f-h-g’ !
Ndi ‘a-b-c-d-e-f-g-h’. A ni vhoni ?
6
87
Mudedekadzi vha ri, ‘Ahaa,
vhana ! No kunakisa. Ni fanela
u wana dziṋaledzi !’
7
88
‘Ndi a ni livhuwa, vhananga !
Ni nga ya mahayani. Ṱaṱaa !’
8
89
Mushumo
Vhambedzani tshifanyiso1 na tshifanyiso 2.
Phambano ndi mini?
90
Nganea-10
TSHIVENḒA 91
Ipfi ḽa u vhalwa nga nḓowedzo
nḓou
dz, vh
Mibvumo
mb (tshivhumbeo, zwivhumbeo, bambirini, nambatedza)
zw (zwino, zwivhumbeo, izwi, zwivhili, zwina)
tsh (tshivhumbeo, itshi, tshi)

✶✶ Ola u gere
■ Mufanyisi: Sandy Campbell
ISBN 978-1-77580-161-0
92
Mudededzi vha ri,
‘Lavhelesani tshivhumbeo
itshi. Tshi oleni bambirini.’
2
93
Mudededzi vha ri, ‘Zwino
lavhelesani tshivhumbeo
3
94
Mudededzi vha ri,
‘Lavhelesani tshivhumbeo itshi.
Olani zwivhumbeo izwi
zwivhili bambirini.’
4
95
Mudededzi vha ri, ‘Zwino
lavhelesani tshivhumbeo itshi.
Olani zwivhumbeo
izwi zwiṋa bambirini.’
5
96
Mudededzi vha ri,
‘Lavhelesani tshivhumbeo
6
97
Mudededzi vha ri, ‘Zwino gerani
zwivhumbeo izwi.’
7
98
Vhana vho nambatedza
zwivhumbeo. Vho ola mini ?
Vho ola nḓou !
8
99
Mushumo
Nomborani zwifanyiso u ya nga mutevhe wo fanelaho.
A B
C D
1
E F
100
Nganea-11
TSHIVENḒA 101
Ipfi ḽa u vhalwa nga nḓowedzo (tsedzuluso)
ndi
mme tshanga
ḓ, ḽ, ṋ, ṱ, vh
Mibvumo
kh (khekhe, makhulu)
zw (zwiḽai, zwa, zwi)
tsh (tshiḽai, tsha, tshanga)

✶✶ Vhala
ISBN 978-1-77580-155-9
102
Ḓuvha ḽa mabebo ḽa Funi.
U na vha muṱa wawe.
Funi u vhala zwiḽai zwa khekhe.
1 2 3 4 5 6
2
103
Vha ṋea makhulu wa mukalaha
tshiḽai tsha khekhe.
Funi a zwi vhala habe.
1 2 3 4 5
3
104
Vha ṋea makhulu wa mukegulu
tshiḽai tsha khekhe.
1 2 3 4
4
105
Vha ṋea baba tshiḽai tsha
khekhe.
1 2 3
5
106
Vha ṋea Seani tshiḽai tsha
khekhe.
1 2
6
107
Mme vha diṋea tshiḽai tsha
khekhe.
Ha sala tshiḽai tsha Funi.
1
7
108
Funi a ri, ‘Hai, Bobi !
A si khekhe yaṋu !
Ndi tshiḽai tshanga !’
8
109
Mushumo
Ṱumanyani makhanḓela u ya nga mutevhe wa
nomboro.
1
1.
2.
2
3.
3
4.
4
5.
5
6
6.
110
Nganea-12
TSHIVENḒA 111
ndi
nnyi zwoṱhe shango
ḓ, ḽ, dz, vh
Mibvumo
fh (fhambanaho, henefha, fhano)
mb (fhambanaho, mulamboni, Afrika Tshipembe)
zw (zwipuka, zwo, zwi, hazwo, zwoṱhe, zwa, ḽazwo)

✶✶ Haya
■ Mufanyisi: Sandy Campbell
ISBN 978-1-77580-168-9
112
Ndi haya ha nnyi ? Hu dzula
nnyi ? Ni vhona zwipuka zwo
fhambanaho ?
2
113
Zwipuka zwi dzula henefha.
Zwi dzula mulamboni.
Ndi hayani hazwo.
3
114
fhambanaho ?
4
115
Zwi dzula sogani.
Ndi hayani hazwo.
5
116
fhambanaho ?
6
117
Zwi dzula ḓakani.
Ndi hayani hazwo.
7
118
Ndi haya ha nnyi ?
Hu dzula nnyi ?
Afrika
Tshipembe
Zwoṱhe zwi dzula henefha.

Ndi zwa fhano. Ndi shango
ḽazwo. Ndi hayani hazwo.
8
119
Mushumo
Ṱumanyani phukha nṅwe na nṅwe na haya hayo.
1.
A
2.
3.
4.
5.
C
6.
7.
120
Nganea-13
TSHIVENḒA 121
ndi
tshiphiri
ḓ, ḽ, dz, kh, vh
Mibvumo
ng (mangala, nga, ngazwo, vhanga)
zw (Zwonaka, zwe, ngazwo)
tsh (itshi, tshone, tshiphiri, tshaṋu, tshi)

✶✶ U hevhedzana
■ Mufanyisi: Shayle Bester
ISBN 978-1-77580-166-5
122
Mudededzi Vho-Zwonaka vho
mangala uri vhana a vha fani na
nga misi.
Mu sedzeni ! U khou mu hevhedza.
2
123
Sedzani vhana havha.
Ni a vha vhona ?
Vha khou hevhedzana.
3
124
Uḽa ene ni khou mu vhona ?
U khou hevhedza.
U khou mu hevhedza mini ?
4
125
Sedzani houḽa. Na ene u khou
mu hevhedza.
5
126
Sedzani houḽa. Na ene u khou
mu hevhedza.
6
127
Vhana avha vha kha ḓi
hevhedzana. Ni a vha vhona ?
7
128
Itshi ndi tshone tshiphiri tshaṋu ?
Ndi zwe na vha ni tshi khou
hevhedzana ngazwo ?
Ndi a livhuwa vhana vhanga.
8
129
Mushumo
Ṱumanyani tshifanyiso na ṱhoho yo fanelaho.
Ṅwana Tshikolo
1 2 3
4 5 6
7 8 9
130
Nganea-14
131
TSHIVENḒA
nnyi thi maanḓa
ḓ, ḽ, dz, kh, vh
Mibvumo
nd (ndi, Gundo, ndaa)
ng (linga, ḽanga, yanga, nga)

✶✶ Ndi linga ḽa nnyi?

■ Mufanyisi: Vusi Malindi
ISBN 978-1-77580-167-2
132
Gundo u wana linga.
‘Ndi masiari. Ndi linga ḽavho iḽi ?’

hu vhudzisa Gundo.
‘Hai, a si ḽanga.’
2
133
‘Ho-o ! Ndaa. Linga iḽi vha a ḽi
ḓivha ?’ hu vhudzisa Gundo.
‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga.’

3
134
‘Imani ! Ndaa, khaladzi. Ndi linga
ḽavho iḽi ?’ hu vhudzisa Gundo.
4
135
‘Kha vha ime ! Ndi masiari.
Linga iḽi vha a ḽi ḓivha ?’
hu vhudzisa Gundo.
‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga.’

5
136
‘Ho-o ! Imani ! Ndaa. Ndi linga
ḽavho iḽi ?’ hu vhudzisa Gundo.
6
137
‘Kha vha ime. Ndi masiari.
Linga iḽi ni a ḽi ḓivha ?’
hu vhudzisa Gundo.
‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga ...’

7
138
‘Ndi ḽanga ! Ndi linga ḽa goloi
yanga. Ndi a livhuwa nga
maanḓa !’
8
139
Mushumo
Sedzani zwifanyiso. Aneani nganea nga maipfi aṋu.
1 2 3
4 5 6
7 8
140
Nganea-15
141
TSHIVENḒA
tsa
ḓ, ṱ, dz, fh, ng, vh, tsh
Mubvumo
th (thusani, thusa, thusi)

✶✶✶ Thusani!
ISBN 978-1-77580-171-9
142
Tshimange tsha dodo tshi vhona
tshiṋoni murini.
Tshimange tshi ṱoḓa u ḽa tshinoni.
Tshimange tsha ṋamela muri.
2 143
Thusani ! Tshimange tsha dodo a
tshi koni u tsa murini.
Mimi u ḓo thusa. Mimi a ṋamela
muri.
144 3
Thusani ! Tshimange tsha dodo na
Mimi a vha koni u tsa murini.
Pakiso u ḓo thusa. Pakiso a
ṋamela muri.
4 145
Thusani ! Tshimange tsha dodo, Mimi
na Pakiso a vha koni u tsa murini.
Vho-Rina vha ḓo thusa. Vho-Rina vha
ṋamela muri.
146 5
Thusani ! Tshimange tsha dodo, Mimi,
Pakiso na Vho-Rina a vha koni u tsa
murini.
Malume Soli vha ḓo thusa. Fhedzi a
vha thusi, vha a ṱuwa. Vho mangala.
Vha ya ngafhi ? Vha ḓo ita mini ?
6 147
Malume Soli vha ḓa na ḽeri.
Mimi, Pakiso na Vho-Rina vho takala.
Tshiṋoni na tshone tsho takala!
‘Ri a livhuwa, Malume Soli !’
Aa ! Vhonani tshimange tsha dodo !
148 7
‘Hei ! Iwe tshimange tsha dodo,
ri nga si tsha u thusa !’
8 149
Mushumo
Nomborani zwifanyiso u ya nga mutevhe wa nganea.
A B
C D
1
E F
150
Nganea-16
TH
IK
HI
TH
I
a
Ḽar
151
TSHIVENḒA
nga
lwendo Gautrain
ḓ, ḽ, ṱ, dz, fh, kh, mb, zw, tsh
Mibvumo
nd (ndi, enda, lwendo, ndo)
th (thikhithi, bethe, khirikhethe)

✶✶✶ Lwendo
■ Mufanyisi: Pinkie Wilson
ISBN 978-1-77580-169-6
152
THIKH
ITHI
Ndi ḓo enda matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi ḓilugisela lwendo.
Ndo fara thikhithi ya lwendo.
Ndi funa hu enda.
2 153
Ḽara
THIKHITHI
Ndi ḓo ṱuwa matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi paka zwiambaro.
Ndi na thikhithi ya lwendo.
U enda ndi a hu funa.
154 3
THIKH ITHI
Ḽa
ra

Ndi paka bethe ya khirikhethe.
Ndo takala ! Ndi funa hu enda.
4 155
IT H I
T H IK H
Ndi ḓo ṱuwa matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

U enda ndi a hu funa.
156 5
THIK HITH I
ra
Ḽa

Ndi funa hu enda.
6 157
Ṋamusi ndi ḽa 12 Ḽara !
Ri enda nga tshidimela tsha Gautrain !
Ri na thikhithi dza lwendo.
U enda ri a hu funa. Ro takala !
158 7
Ri a ṱuwa. Ri ya kule.
Ri ṱuwa nga bufho.
Ro takalesa!
8 159
Mushumo
Khethani fhungo A kana fhungo B ni ḽi elanye na tshifanyiso.
A Ri renga thikhithi. B A ri rengi thikhithi.
1. 2.
3. 4.
5. 6.
7. 8.
9. 10.
160
KHA MUDEDEDZI/MUṰ HOGOMELI
Iyi ndi buguḓe?
Iyi ndi khuvhanganyo ya nganea dzi re vhuimoni ho linganelaho murole wa vhana wavho. Nganea
dzi tevheleana u ya nga u konḓa hadzo, u thoma nga dzi sa konḓi u ya kha dzi konḓaho.
Ndi nga shumisa bugu iyi hayani kana tshikoloni fhedzi?
Hoṱhe - ṅwana wavho a nga vhala bugu tshikoloni vhone vha mu vhalela yone hayani ḓuvha ḽiṅwe
na ḽiṅwe. Vhana vhane vha vhalesa vha vha vhavhali vha khwine. Vha thuse ṅwana wavho u ṱhogomela
bugu a pange bugu mukhwamani wa bugua tshi fhedza u i vhala. Ṅwana wavho a ye na bugu yawe
tshikoloni ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.
Ṅwananga ndi nga mu thusa hani u ita nḓowenḓowe?
Vha ṱuṱuwedze ṅwana wavho u vha vhalela kana u vhalela muraḓo wa muṱa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.
A nga kha ḓivhalela ngomu ene muṋe nga eṱhe. Vhone kana muraḓo wa muṱa vha nga mu vhalela
nganea. Kha vha ite uri u vhala hu vhe tshithu tshi takadzaho. Na musi i miniti ya fumi nga ḓuvha zwi
nga ita phambano khulwane kha ṅwana wavho.
U vhala zwavhuḓi hu ṱoḓa tshifhinga na nḓowenḓowe ndi ngazwo vha tshi fanela u ṱuṱuwedza ṅwana
wavho u vhala nga misi. U ita vhukhakhi ndi zwithu zwo ḓoweleaho, vha ṱuṱuwedze na u khoḓa
ṅwana wavho musi a tshi khakha. Vha sumbedze dzangalelo ḽa zwi iteaho nganeani. Vha ṱuṱuwedze
ṅwana wavho u amba nga zwe a zwi vhala nganeani na u mu vhudzisa mbudziso nga zwo vhalwaho.
Ndi zwa vhuṱhogwa uri ṅwana wavho a pfesese maipfi oṱhe ane vha a vhala.
Ndi ḓivha hani uri ṅwananga a vhale nganea ifhio?
Mudededzi vha ḓo gaganya uri ndi nganea ifhio ine ṅwana a nga ita nḓowenḓowe ngayo. Ndi zwa
vhuṱhogwa uri ṅwana a pfesese maipfi nga vhunzhi nganeani. Arali nganea i tshi konḓa, zwi ḓo mu
konḓela u pfesesa na u i takalela. Arali nganea i tshi konḓa, vha mu ṱoḓele i sa konḓi. Muhumbulo
muhulwane ndi wa uri a vhe na vhuḓifhulufheli nga u vhala vhuimoni ho eḓanelaho. Ndi zwavhuḓi
uri vhana vha vhalulule nganea lunzhi vha sa athu u pfukela kha nganea i tevhelaho.
Hu iteani musi ṅwana o xedza bugu?
Vha ite vhungoho uri dzina ṅwana wavho ḽo ṅwalwa zwavhuḓi siaṱarini ḽa nga nnḓa ḽa bugu. Arali zwi
tshi konadzea, vha khavare bugu uri i tsireledzee. Ndi zwa vhuṱhogwa uri vha funze vhana vhavho u
ṱhogomela dzibugu. Vha songo peta masiaṱari a nga nnḓa, nahone vha ṱambe zwanḓa vha sa athu
u fara na u shumisa dzibugu. Vha vhee dzibugu kule na dzitshetse uri dzi songo tshinya dzibugu.
Arali bugu yo xela kana yo tshinyala, vha ambe na mudededzi u vhona arali hu na si wanalee iṅwe
bugu ya mpaḓo. Ndi zwa vhuṱhogwa uri ṅwana wavho a gude u ṱhogomela bugu yawe na uri a
songo i xedza.
Kha vha ḓiphine nga u vhala na ṅwana wavho!

Final Tshivenda Stories (Grade 1 Booklet)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Final Tshivenda Stories (Grade 1 Booklet)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TSHIVENḒA TSHIVENḒA

Khuvhanganyo ya bugu ya nganea Murole-1

Nganea-6 Baba vha lela Nana Nganea-14 Vhala

Hu iteani musi vhana vhofhedza nganea dzoṱhe dza murole wavho?

Khuvhanganyo ya bugu ya nganea dza Mutheo wa fhasi

Puḽane ya mulotsumbo: Resolution

ḽanga ngafhi buvhi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

✶ Baba vha lela Nana

phosho ndi tshi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Ndi wone muzika ?

Ndi wone muzika ?

Ndi wone muzika ?

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Ṋamusi ri ita munikelo.

Ṋamusi ri ita munikelo.

Ṋamusi ri ita munikelo.

Vhana vha ri, ‘Ri livhuwa

maapula zwienge maberegisi

inwi mashika ṱaṱaa

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

nnyi zwoṱhe shango

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Zwoṱhe zwi dzula henefha.

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

nnyi thi maanḓa

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

✶✶ Ndi linga ḽa nnyi?

‘Ndi masiari. Ndi linga ḽavho iḽi ?’

‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga.’

‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga.’

‘A thi ḽi ḓivhi. A si ḽanga ...’

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Mutevhe wa bugu dza u vhala dza Mutheo wa fhasi

Ndi ḓo enda matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi ḓo ṱuwa matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi ḓo enda matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi ḓo ṱuwa matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

Ndi ḓo enda matshelo nga ḽa 12 Ḽara.

A Ri renga thikhithi. B A ri rengi thikhithi.

You might also like