Ανδρουλάκη, Επί του προσδιορισμού της εννοίας του διαρκούς εγκλήματος, ΠοινΧρ 1965

Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη, ΠοινΧρ 1979, σ. 518

Το πότε τελείται κάτι είναι ανεξάρτητο από το πότε θα παραγραφεί

Κλοπή του κυρίου σε βάρος του νομίμως κατέχοντος; Όχι. De lege ferenda;

Κλοπή σε βάρος του νομίμως κατέχοντος από τρίτο; Από ποιανού την κατοχή αφαιρεί;
Πλήττεται και ο κάτοχος; Έχει δικαίωμα έγκλησης ή έστω παράστασης για υποστήριξη;

Ούτε αφαίρεση, ούτε κλοπή τελείται όταν η πράξη γίνεται στα πλαίσια της «επιτρεπόμενης
κατοχής».

------- Πριν την απάντηση ποιο έννομο αγαθό προσβάλλεται να ρωτάμε ΑΝ προσβάλλεται
κάποιο, ΑΝ αυτό που υποδεικνύεται είναι πραγματικό, ή και διακριτό από τα υπόλοιπα
έννομα αγαθά

------- 186 ΠΚ δημόσια τάξη

Ο ρόλος της θεωρίας, ακριβώς επειδή είναι θεωρία είναι να μη ξεχνάει να σκέφτεται και de
lege ferenda, και πέρα από το ισχύον νομικό πλαίσιο. Η νομολογία δε μπορεί να το κάνει
αυτό (περιορίζεται από το Σύνταγμα). Αλλιώς ποιος θα το κάνει;

Πίσω από κάθε έγκλημα θα πρέπει να βάζουμε και μια «ουρά» διακινδύνευσης του
σχετικού εννόμου αγαθού. Αλλιώς δε μιλάμε για ποινικό δίκαιο αλλά για «τυπικό» δίκαιο.
(νομικός ρεαλισμός).

Οριοθέτηση της απόπειρας της κλοπής (και της υπεξαίρεσης) πρέπει να τεθεί η κατά
παράβαση της βούλησης του ιδιοκτήτη χρήση του πράγματος.

--------- 46 ΠΚ «απόφαση»

είτε κίνδυνος ως αντικειμενικό μέγεθος, μετά την τέλεση της πράξης (εκτέλεση και της
τελευταίας μυϊκής κίνησης – πλέον στο αντικειμενικό πεδίο)
είτε απόφαση + δυνατότητα + για προσβολή εννόμου αγαθού. Όταν έχουμε απόφαση

Αμφισβητούμενη περίπτωση: Πρόγνωση για τη δυνατότητα λήψης απόφασης ; Τι είχες

κάνει στο παρελθόν; Γιατί το είχες το όπλο; Με τι ασχολείσαι; Στην οπλοφορία (εκεί
μεγάλος ο κίνδυνος και το άδικο). Αν το πρόσεχες να μη στο πάρουν και ήσουν υπεύθυνος
να μη το χρησιμοποιείς τότε δε πρέπει να τιμωρηθείς (αλλά ναι να φας διοικητικό
πρόστιμο).

Βλ. εγκλήματα υπερχειλούς και απόπειρα

Στην περίπτωση των δόλιων ενεργειών του ανθρώπου, ο νους κατευθύνει τις μυϊκές
κινήσεις. Δεν μπορούν να διακριθούν αιτιακά (και πάντως όχι τουλάχιστον απόλυτα) από
τη νοητική απόφαση, σχέδιο και εντολές. Αυτές «κωπηλατούν» το σώμα και άρα
συνδέονται αιτιακά με τις πράξεις του.

Επηρεάζω/ενισχύω κάποιον άλλο να κάνει κάτι πχ δωροδοκία, εγκληματική οργάνωση, που

αλλιώς θα ήταν φρόνημα

Δωροδοκία= Δε φέρθηκε σωστά ο υπάλληλος (ζημιώνοντας άλλοτε περιουσιακά άλλοτε μη

περιουσιακά τη δημόσια περιουσία). Δε λειτούργησε σωστά (όπως έπρεπε) ο υπάλληλος.
Βλάπτω το Δημόσιο (ή και τους τρίτους πχ συνανταγωνιστές). Νομίζω ότι πρόκειται για
βλάβη και στις 2 περιπτώσεις. Εβλάβη το δημόσιο συμφέρον, η
καθωσπρέπει/ανεπηρέαστη/ομαλή λειτουργία του συστήματος, εβλάβη και η περιουσία
του κράτους; Τον έκανα να παραβεί το υπηρεσιακό του καθήκον (που εξυπηρετεί το
δημόσιο συμφέρον) και τον όρκο του.

Το γεγονός ότι στη ληστεία μετά φόνου δε μπορούμε να επιμετρήσουμε στο 380§2 ΠΚ
(πλέον ίσως έλεγε κανείς ότι μπορούμε) είναι ζήτημα της ανελαστικότητας των ισοβίων, όχι
του ζητήματός μας. (Πάντως 2 ισόβια δε θα είχαμε έτσι κι αλλιώς)

Το ζήτημα ότι η χρηματικοποίηση οδηγεί σε παραγραφές στα περιουσιακά είναι ζήτημα της
μικρής παραγραφής του πλημμελήματος, όχι του ζητήματός μας.

Το αξιόποινο της ρατσιστικής επαύξησης έγκειται στην επικινδυνότητα αυτού του στοιχείου
του δόλου; (+ δυνατότητα, η οποία συνήθως θα πληρούται αφού ο δράστης ήδη τέλεσε ένα
έγκλημα). Ο ψόγος για τον χαρακτήρα του (χωρίς να ενέχει [: να απαιτούμε] αυτός κάποια
επικινδυνότητα) θα καταντούσε ιδεολογική επίκριση.

Η αντικειμενική θεωρία για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα φτάνει να επιχαίρει εδώ

τον ψόγο της –ακίνδυνης- προσωπικότητας από το να αναζητά επιπλέον κινδύνους για
κάποιο έννομο αγαθό.
Αν η διακεκριμένη περίπτωση της εγκληματικής οργάνωσης ή της κατ’ επάγγελμα
αναφέρεται στην ίδια πράξη (ίδιο έννομο αγαθό) και όχι σε άλλα, τότε καταντά
ποινικοποίηση του ΤΡΟΠΟΥ ΤΕΛΕΣΗΣ, αφού η βλάβη του εννόμου αγαθού δεν αλλάζει.
Αυτό όμως είναι ανεπίτρεπτο. Ενδιαφέρον δεν είναι το με ποιον τρόπο (πχ κατηγορίες
προσώπων) αλλά το ΠΟΣΟ προσβάλλεται ένα έννομο αγαθό με την εκάστοτε από τον
καθένα τέλεση ενός εγκλήματος

Η αποσπασματικότητα πάντως θα πρέπει να υπακούει σε κάποια λογική και θα πρέπει να

τείνουμε στην ομογενοποίηση (αλλού προς τα πάνω αλλού προς κάτω)

Habermas, Ach, Europa, 2008, σ. 160. Γι’ αυτόν τον λόγο των ΜΜΕ στην ελληνική πραγματικότητα βλ. αντί άλλων το πρόσφατο
συλλογικό έργοτου Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών: Ο λόγος της μαζικής επικοινωνίας. Tο ελληνικό παράδειγμα (επιμ. Π.
Πολίτης), 2008.

Arzt/Weber, Strafrecht, Besonderer Teil, 2000, αριθ. περιθ. 29/7· Altenhain,Nomos-Kommentar, 2η έκδ. 2005 § 261 αριθ. 10
επ., και τώρα επίσης Σοφό, Ενοχή χωρίς αγαθό, 2011, σ. 142 επ.

Η βλάβη της περιουσίας: δεν έχει σημασία η αγοραία αξία, αλλά η αξία της περιουσίας για
τον κύριο. Αυτό θα ίσχυε αν το πωλούσε. Δεν προσβάλλεις μόνο ένα περιουσιακό στοιχείο
αλλά και το δικαίωμα του κυρίου να το διαθέτει ή όχι. (προσέγγιση προσανατολισμένη στο
έννομο αγαθό).

Το έννομο αγαθό δεν είναι ο τίτλος που ταιριάζει σε ένα κεφάλαιο του ΠΚ, αλλά αυτό που
πράγματι θίγεται στην συγκεκριμένη περίπτωση.

Σχετικώς απρόσφορη απόπειρα: η επικινδυνότητα συνέβη, αλλά πολύ πιο πριν από τις
άλλες περιπτώσεις (και μάλιστα ανεξάρτητα από το εάν θα συνέβαινε τελικά η πράξη του
δράστη ή όχι).

Αν ένας σεισμός επίκειται; Και πώς θα το ξέρουμε; Εκεί απλά αποδεικτικές δυσχέρειες.

Η απόπειρα δεν εμπεριέχει μόνο τον κίνδυνο αλλά και τον υπερχειλή δόλο

Υπόθεση: αν το ξαναγυρίζαμε από την αρχή άλλες 10 φορές, τις 5 θα πέθαινε

Ο κίνδυνος θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε χρονική στιγμή (ακόμα και

μετά την παραγραφή).

Όταν δεν υπάρχει αντικειμενική επικινδυνότητα, δηλαδή ακόμα κι αν πραγματωνόταν το

αποτέλεσμα δε θα το χρεώναμε (=δε θα οφειλόταν) στην πράξη, αλλά ΜΟΝΟ σε άλλα αίτια,
τότε τι τιμωρείται εδώ; Μόνο στο διοικητικό δίκαιο επιτρέπονται τέτοιες παρεκκλίσεις, και
προ-προληπτικές επεμβάσεις και κυρώσεις, μαζί ίσως και με αντιστροφή του βάρους
απόδειξης, χωρίς σύνδεση με το αποτέλεσμα, και όχι στο ποινικό δίκαιο, που είναι δίκαιο
«κολασμού» «κακών».
Αλλιώς τιμωρούμε την απρόσφορη απόπειρα.

Εκρηκτικά

Επιτρέπονται κατ’ εξαίρεση τα όπλα μόνο για συγκεκριμένες περιπτώσεις όπλων, και μόνο
μετά από σχετικές εγγυήσεις (πχ άδεια, κρατικός έλεγχος κλπ) όπου υπάρχει μειωμένος
κίνδυνος (υπάρχει ενάντιο δικαίωμα όπως στην εγκυμοσύνη ή στα κατά τιμής; το δικαίωμα
θεμελιώνεται στο νόμο; αλλά ουσιαστικά η αντικειμενική υπόσταση –μεγάλη δυνατότητα
πρόκλησης- πληρούται). Αν όμως το κατέχεις πληρώντας τις σχετικές εγγυήσεις;

Είναι πολύ εύκολο, γιατί δεν υπάρχει και πραγματική δυνατότητα άμυνας απέναντι στο
όπλο.

Αν όμως ο άλλος το είχε μόνο για άμυνα; Εκεί είναι νόμιμο.

Οπλοφορία: μπορεί να πλήξεις και την προσωπική ελευθερία ή να εκφοβίσεις

Δε χρειάζεται να είναι εμφανές το όπλο.

Με το να πλήττεις μια περιουσία, πλήττεις το μέσο ικανοποίησης βιοτικών αναγκών και

ανέσεων. Επί ν.π., κρίσιμη είναι η προσβολή που υφίστανται οι μέτοχοι (αλλά ίσως και η
ευρεία οικονομία, δλδ δουλειές κλπ, άλλοι άνθρωποι). Η περιουσία του κράτους επιτελεί
ευρύτερους σκοπούς (κοινωνικούς κλπ για πολλούς ανθρώπους – και είναι κρίσιμο πόσοι
είναι αυτοί). Άρα και η περιουσία είναι μέσο προς διαφύλαξη άλλων σκοπών που ωφελούν
τους ανθρώπους.

Έννομο αγαθό: η αλήθεια του υπομνήματος. Δλδ η ανταπόκρισή του στην πραγματικότητα.
Έχουμε φτιάξει τα υπομνήματα ως χρήσιμους φορείς αλήθειας, για να διευκολύνουμε τη
ζωή μας (οικονομικές κλπ δραστηριότητες), με το να τα εμπιστευόμαστε, για να μη
ψάχνουμε συνέχεια. Είναι αυτοτελής φορέας, αν και συνήθως μέσω αυτού σκοπεύουμε σε
άλλους σκοπούς (οικονομικούς).

Λάθρο: ;. Σίγουρα θίγεις την εξουσία του κράτους να ελέγχει και να περιορίζει τη σύνθεση
του πληθυσμού –όχι μόνο όμως προς τα μέσα- (το ποιος περνάει τα σύνορα, μέσα και έξω),
με σκοπό να επιτυγχάνει τους σκοπούς του (πχ εγκληματικότητα, σύλληψη εγκληματιών,
υφ’ όρον απόλυση, εκπλήρωση φορολογικών ή στρατιωτικών υποχρεώσεων, γενικά
παρανομίες). Να επιβάλλει το νόμο γενικά. Είναι χρήσιμο για τους πολίτες αυτό (ασφάλεια)
αλλά και για το δημόσιο συμφέρον (εκτέλεση των ποινών). Κρατική κυριαρχία. Οι
πρόσφυγες δε την παραβιάζουν, άρα ούτε και οι διακινητές τους μπορούν.

Η αξία της μετοχής (με σκοπό περιουσιακά οφέλη ή αποφυγή περιουσιακών βλαβών ή
οφέλη για την εθνική οικονομία ή αποτροπή βλάβης αυτής).

Τα ψηφιακά δεδομένα.

Τα προσωπικά δεδομένα.

Η πνευματική ιδιοκτησία (το περιουσιακό δικαίωμα όμως συνιστά περιουσία).

Άλλο να άλλαξες μια κατάσταση (πχ κατέστρεψες το ασφαλισμένο), και άρα να
δημιούργησες [το πρώτον] και να συντήρησες μια πλάνη, και άλλο να τιμωρείσαι ήδη για
μια πλάνη και μετά να σου ζητούν να συνεχίσεις να τιμωρείσαι (ενώ έχεις ήδη τιμωρηθεί).

Ο λόγος που δε συγκρίνουμε τον αριθμό των ζωών στο παράδειγμα του τρένου δεν είναι
ότι καθεμιά ισούται με άπειρο, αλλά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Τις ζωές μια χαρά τις
συγκρίνουμε, και αυτό φάνηκε στον κορωνοϊό, όπου το πόσα αυστηρά μέτρα θα πάρουμε
εξαρτιέται από το πόσες ζωές θα πεθάνουν. Σημειωτέον ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια
προστατεύει πάντα μόνο αυτούς που θυσιάζονται με ενέργεια+ (όχι με παράλειψη), εδώ
τον γενικό πληθυσμό που έχασε την ελευθερία του κλπ. Όπου βέβαια φαίνεται ότι μόνη της
δεν αρκεί σαν κριτήριο, αλλά πρέπει να συνδυάζεται με την αρχή της αναλογικότητας

Όχι για τον εξωτερικό κόσμο, αλλά για τον εσωτερικό κόσμο του ομιλώντα, ο οποίος σε
κάθε περίπτωση είναι πολύ δύσκολα ή και καθόλου προσπελάσιμος (άρα μικρό το κακό).
Πολύ συχνή στην καθημερινότητα διάσταση της εσωτερικής από την εξωτερική κατάσταση.
Κάτι που έτσι κι αλλιώς αποτρέπει τους ανθρώπους να πάρουν αποφάσεις βασιζόμενοι
στην παράσταση περί της εσωτερικής κατάστασης των άλλων ανθρώπων (δυσαπόδεικτη).
Αρκεί η αστική ευθύνη.

Αφήνω οικοδομή με δόλο, ξαφνικά αμέλεια (μετανιώνω), μετά πάλι δόλος: ανθρωποκτονία
με παράλειψη λόγω πεε. Ευθύνομαι για κάτι που προκάλεσε ουσιαστικά ένας «άλλος».

Δόλος, αμέλεια: ευθύνομαι καταρχήν για δόλο, αν παραγραφεί για αμέλεια.

Το ίδιο και επί ελαττωμάτων βούλησης.

Δεν είναι νοητό να υπάρχει δόλος (σκοπός) να γίνει κάτι χωρίς αυτό το κάτι να είναι
πρόσφορο να οδηγήσει στο αποτέλεσμα. Το αντίθετο θα σήμαινε εσφαλμένη αντίληψη της
πραγματικότητας, άρα πραγματική πλάνη. Ο δόλος α’ βαθμού εμπεριέχει και γνώση
οποιουδήποτε βαθμού, η οποία γνώση αφορά την ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΑΣΗ. Δεν είναι
δυνατόν να χρεώνουμε λειψές υποκειμενικές υποστάσεις (που θεμελιώνουν ή επαυξάνουν
το άδικο), χωρίς αντικειμενική κάλυψη. Αυτό θα συνιστούσε τιμώρηση του φρονήματος (το
άδικο το επαυξάνουν μόνο αντικειμενικά στοιχεία).

Κατακράτηση, ρευματοκλοπή, απάτη διά αποκρύψεως

Ρατσιστικό κίνητρο: Επειδή είμαι ρατσιστής είναι πιο πιθανό να σκοτώνω άλλους; Υπάρχει
μεγαλύτερη αντικειμενική επικινδυνότητα να σκοτώνω άλλους. Το ίδιο και η απρόκλητη
βλάβη. Είμαι περισσότερο επικίνδυνος. Απλά δε μπορούσαν να με τιμωρήσουν πιο πριν γι’
αυτό, γιατί δε περνούσα το κατώφλι. Ή γιατί κάτι τέτοιο ενείχε κινδύνους.

Υποκειμενικό στοιχείο του αδίκου; Όχι ακριβώς… Δημιουργεί –σε συνδυασμό με τη

δυνατότητα- μια επικινδυνότητα (για «αόριστο αριθμό προσώπων»).

Συνεννοούμαι να κάνω ένα έγκλημα. Δεν προκαλείται ένας κίνδυνος;

Μόνο όταν υπάρχει ένας κίνδυνος δικαιολογείται η ποινή ή η επαύξησή της.

Κατώφλι: δε πρέπει να τιμωρείται το φρόνημα

Τύχη: τι σημαίνει; Ότι «δεν επαρκούσε» η δικιά σου ενέργεια. Στο εμβόλιο ισχύει αυτό; Δεν
έχουμε αφηρημένο υπολογισμό… Στο AIDS;

Όταν έχουμε αιτιότητα: αρκούσε η δικιά σου ενέργεια, συνδυάστηκε με άλλες. Όταν δεν
έχουμε: τα άλλα περιστατικά που χρειάζονταν ήταν τόσο απίθανα που πρακτικά δεν
επαρκούσε η δικιά σου ενέργεια, δε το προκάλεσες εσύ…

…..

Τι θα συνέβαινε αν τα πράγματα είχαν πάει λίγο διαφορετικά;

-Αν από ένα πιστόλι με 1000 εγκοπές (και 1 σφαίρα) ρίχνω

-Αν είχε 1000 εγκοπές (και 999 σφαίρες)

ΚΑΙ πετυχαίνω

«Δε το προκάλεσα εγώ το αποτέλεσμα αλλά η τύχη»

«Το προκάλεσα απολύτως εγώ το αποτέλεσμα και όχι η τύχη»

Σε αυτή την περίπτωση ουσιαστικά έχουμε υποθετική αιτιότητα

Πρόκειται για (σχετικώς) απρόσφορη απόπειρα.

Από πού ξεκινάω να μετράω την αιτιότητα; Από τότε που γύρισα το φυσίγγι ή από τότε
που τράβηξα τη σκανδάλη;

Γιατί αν ισχύει το δεύτερο θα πρόκειται πάντα για απρόσφορη απόπειρα

Ο κίνδυνος για τη ζωή ξεκινά από πιο πριν, από τότε που γυρνάω το φυσίγγι. Σε αυτή την
περίπτωση είναι πρόσφορη απόπειρα.

Μας ενδιαφέρει τι θα γινόταν σε άλλη περίπτωση;

Υπάρχει ένας κίνδυνος που καταλήγει σε βλάβη. Ο κίνδυνος έχει μια ένταση (πρόκειται για
δυνατότητα βλάβης, δηλαδή αν πάνε όλα καλά, θα προκληθεί βλάβη). Δηλαδή υπόθεση για
το μέλλον. Σε περίπτωση που κοιτάμε τα πράγματα εκ των υστέρων είναι υπόθεση για το
παρελθόν. Τι θα είχε συμβεί.

Υπάρχουν περιπτώσεις που το έγκλημα βλάβης ξεκινά να μετρά αργότερα από το έγκλημα
διακινδύνευσης. Πχ α) ρίχνω σφαίρα και β) γυρνάω το φυσίγγι. Αν γυρίσω το φυσίγγι σε
κενό, τότε το μόνο που μένει είναι ο κίνδυνος που υπήρχε μέχρι τότε (τα άλλα είναι
απρόσφορα). Αν γυρίσω το φυσίγγι σε σφαίρα, έχουν σημασία οι πιθανότητες που είχαμε
να οδηγηθούμε στη σφαίρα; Διαδραματίζονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές

Από τη στιγμή που μας νοιάζει ο κίνδυνος όταν δεν επέρχεται το αποτέλεσμα, δε μπορεί να
μη μας νοιάζει όταν επέρχεται. Είναι ανακόλουθο. Τιμωρούμε και το γεγονός και την
πιθανότητα επέλευσής του. Πιο πολύ μας νοιάζει το γεγονός, αλλά λιγότερο και η
πιθανότητα. Δεν είναι άσχετα μεταξύ τους. Και την πιθανότητα που υπήρχε να επέλθει, και
το γεγονός ότι επήλθε. (το ένα αναλογικό/πιθανολογικό, το άλλο ψηφιακό σύστημα). Δίνει
απόχρωση στη βλάβη, η οποία είναι όμως υπαρκτή (έχει πραγματωθεί). Δίνει μια
διακύμανση στο ψηφιακό άδικο. Αντίθετα,

Αν δεν ήσουν ρατσιστής, πιθανότατα δε θα διέπραττες το έγκλημα. Και αυτό το πράγμα

είναι αδύνατο να το παραβλέψουμε

Αν δεν ήσουν σε εγκληματική οργάνωση, θα υπήρχαν λιγότερες πιθανότητες να διαπράξεις

το έγκλημα. Πάντως αυτή δεν επαρκεί για να κάνει το πλημμέλημα κακούργημα (μικρή
διαβάθμιση στο έγκλημα βλάβης). Το ίδιο και το κατ’ επάγγελμα. Είναι επιβαρυντική
περίσταση.

Ο ρατσισμός και η συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση αυξάνουν την πιθανότητα να

διαπράξει κανείς εγκλήματα.

Γιατί δε τιμωρείται ο ρατσισμός και η κατ’ επάγγελμα υποδομή, παρότι προκαλεί κίνδυνο;
Γιατί είναι πολύ νωρίς. Γιατί είναι επικίνδυνο δικαιοκρατικά. Γιατί είναι άδηλο τι θα γίνει.
Γιατί αναγνωρίζουμε ελεύθερη βούληση και συνείδηση αδίκου στον καθένα (τύψεις).

Το γεγονός όμως ότι έκανες το έγκλημα από ρατσισμό αποδεικνύει ότι ήσουν ικανός να το
κάνεις από ρατσισμό. Εδώ έχουμε αποδεικτική ευχέρεια, αποδεικτικά στοιχεία. Το ότι θα
μιλήσω σε κάποιο πλήθος σημαίνει ότι θα τους προκαλέσω την απόφαση; Λίγο δύσκολο.
Άρα τελικά το που επιτρέπεται το κατώφλι δε διαφέρει, όχι τουλάχιστον πολύ, από τον
κίνδυνο. Το ίδιο και ως προς τη συζήτηση με το πού θα μας ξεφύγει. Και εκεί είναι κίνδυνος.

Όταν όμως παίρνω μια απόφαση να τελέσω ένα έγκλημα; Εκεί μπορεί να υπάρχει –
κάποιος- κίνδυνος, αλλά δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία. Επίσης ακόμα είναι μια
σκέψη, δεν έχει εξωτερικευθεί σε διακριτές κοινωνικά –μη συνήθεις- πράξεις. Δεν υπάρχει
κάποια αντικειμενική υπόσταση, κάποιο κατώφλι.

Σε μια συνεννόηση/συμμορία, θέτεις αντικειμενικούς όρους κινδύνου (βοηθάς/πείθεις τον

άλλο, ο οποίος μπορεί να κάνει και κάτι μόνος του)

Για τον κίνδυνο στην απόπειρα: μετράω και τον εαυτό μου. Για το κατώφλι: μπορεί να τον
εξαιρέσω.

Κατώφλι(γιατί υπάρχει): δε μου άφησες περιθώριο υπαναχώρησης! Δεν έκανα τίποτα!

……………….
μεταφορά αλλοδαπών, κατοχή τελούνται με παράλειψη (που ακολουθεί μια ενέργεια, και η
οποία συνίσταται στη αποχή από ενέργεια «εξαγωγής» τους ή «άφεσής» τους).

Η άλλη εκδοχή τι λέει; Ότι τιμωρούμαι επειδή δημιούργησα μεγαλύτερο κίνδυνο; Αλλά ο
κίνδυνος απωθήθηκε από τη βλάβη

Αλλιώς απλά τιμωρείται μια ιδεολογία, η οποία δεν προκαλεί μεταβολή στον εξωτερικό
κόσμο.

Και όλα τα υποκειμενικά στοιχεία μπορούν να δημιουργούν κίνδυνο. Κι αυτό γιατί το σώμα
καθοδηγείται από το νου. Το να είμαι ρατσιστής σημαίνει ότι έχω περισσότερες
πιθανότητες (περισσότερους λόγους) να σκοτώσω κάποιον από ένα μη ρατσιστή. Θα ήταν
απαγορευμένο να τιμωρούμε κάποιον για ένα στοιχείο το οποίο α) δεν επαυξάνει τον
κίνδυνο, β) δεν καλύπτεται από την ενοχή (:ευθύνη) του δράστη. Αλλά όταν ζητάς κάτι
παραπάνω για να τον τιμωρήσεις, γιατί δε τον τιμωρείς πιο νωρίς; Αφού έθεσε ήδη έναν
κίνδυνο άξιο τιμώρησης. Μήπως είναι αντικειμενική ευθύνη;

Ευθύνεται κάποιος για το ότι είναι ρατσιστής; Θα μπορούσε να το αποφύγει;

Θα ευθύνεται κάποιος όταν έχει μειωμένη ή και καθόλου ενοχή για το ρατσιστικό έγκλημα;
Μοιάζει εδώ η περίσταση με τον υπερχειλή δόλο

……………………….

Και ο ρατσισμός είναι στον αντικειμενικό κόσμο. Υποκειμενική υπόσταση: τα πάντα

αντικειμενικά να καλύπτονται από τα υποκειμενικά. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Μόνο με νομοθετική προσθήκη μπορεί να τιμωρείται αυτός που του δίνουν ναρκωτικά για
να τον πιάσουν. Δε θέτει κίνδυνο. Βλ. επίσης και ως προς την έκρηξη (Καστανίδου, να
εκραγεί)

Αιτιότητα: μοιάζουν όλες οι θεωρίες. Πραγματική επικινδυνότητα!

Άρση του αδίκου στο εμβόλιο;

Ευθύνεται κάποιος για το ότι μετασχηματίστηκε ο κίνδυνος σε βλάβη και όχι το αντίθετο;
Υπερίσχυση της αντικειμενικής υπόστασης, αν και προφανώς θα υπάρχει μικρότερος
κίνδυνος=μικρότερη ποινή (άσχετα αν ο ενδεχόμενος δόλος ήταν άμεσος, μεγαλύτερος
δηλαδή)

Τι γίνεται όταν το αποτέλεσμα είναι μεγαλύτερο από την ενοχή;

……………

Αιτιότητα: στη νομοθετική/δογματική θεμελίωση της απόπειρας-έννομο αγαθό, στην

τιμώρηση ενός εγκλήματος, στη συμμετοχή.

Αν δεν έκανα την ενέργεια, δε θα προκαλούνταν το αποτέλεσμα: Εγώ φταίω

Αν δεν έκανα την ενέργεια, θα προκαλούνταν το αποτέλεσμα, αλλά με άλλο τρόπο: ;;;;

Αύξησα αρκετά τις πιθανότητες επίτευξης του αποτελέσματος

==========

οπλοκατοχή: θα πρέπει να υπάρχουν ψήγματα θέλησης για απόφαση (τα οποία να

χρεώνονται στο δράστη)

Τι έγκλημα είναι η οπλοκατοχή;

…………………..

όταν εμπλέκεται και άνθρωπος που δρα συνειδητά, αυτός είναι που σκοτώνει, όχι οι
προηγούμενοι

Για το επιτρεπτό τιμώρησης (σύνδεση με έννομο αγαθό) μετράμε ντετερμινιστικά, αλλά για
την απόδοση ευθύνης με ελεύθερη βούληση. Ο τελευταίος είναι που μπορούσε (:ήταν
ελεύθερος) να ανατρέψει την πορεία των γεγονότων, αλλά δε το έκανε.

Ελεύθερη βούληση: έχω υπό τον έλεγχό μου την πορεία των πραγμάτων.

……………..

(Η παράλειψη ποτέ δε διακόπτει τον αιτιώδη σύνδεσμο, μόνο τον διευκολύνει ;;;;. ΟΧΙ. Αν
δρα συνειδητά και ήταν απίθανο να μην ενεργήσει;;;;; Αν δρα από αμέλεια ο δεύτερος, θα
είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα μπορούσε να δράσει έτσι, άρα φταίει και ο πρώτος)

ΚΑΝΕΙΣ ΔΕ ΞΕΡΕΙ

1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. α) Αν δεν υπήρχε περίπτωση να ρίξει ο Β,

τότε δεν έχουμε ούτε απόπειρα για τον Α και τελειωμένο για τον Β. β) Αν υπήρχε
περίπτωση να ρίξει ο Β (εννοείται χωρίς να ξέρει), έχουμε τελειωμένο και για τους 2.

2) Ο Α μη επαρκή, ο Β επαρκή. Δεν έχει σημασία αν υπήρχε περίπτωση να συμπληρώσει

κάποιος μέχρι την επαρκή. Τον θάνατο τον προκαλεί ο Β (ο Α αθώος). Θα τον προκαλούσε ο
Α μόνο σε συνδυασμό με άλλα αίτια, αλλά ο Β διέκοψε τον αιτιώδη σύνδεσμο.
3) Ο Α επαρκή, ο Β μη επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

4) Ο Α επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

Ο Α ΓΝΩΡΙΖΕΙ (ΓΙΑ ΤΟΝ Β)

1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. Και οι 2. Ο Α είναι παραυτουργός γιατί δεν

υπάρχει συναπόφαση.

2) Ο Α μη επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α αθώος, ένοχος ο Β, που προκάλεσε το θάνατο.

3) Ο Α επαρκή, ο Β μη επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

4) Ο Α επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

Ο Β ΓΝΩΡΙΖΕΙ

1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. Ήταν πιθανό να συμπληρώσει ο Β; Τότε έχει

ευθύνη ο Α.

2) Ο Α μη επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α αθώος, ένοχος ο Β.

3) Ο Α επαρκή, ο Β μη επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

4) Ο Α επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

ΕΙΧΑΝ ΠΡΟΣΥΝΕΝΝΟΗΘΕΙ

1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. Συναυτουργία. (Αν δεν ρίξει ο Β, ο Α

συναυτουργία σε απόπειρα;). Όμως εδώ ο Β σκότωσε συνειδητά… Παίζει ρόλο αν

2) Ο Α μη επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α αθώος, ένοχος ο Β.

3) Ο Α επαρκή, ο Β μη επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

4) Ο Α επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Α τελειωμένη, ο Β τίποτα.

ΑΝ Ο Β ΕΧΕΙ ΙΝΥ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ

1) Ο Α ρίχνει μη επαρκή δόση, ο Β μη επαρκή. Δεν παίζει ρόλο η ινυ, με θετική ενέργεια
δρα ο Β (παραβιάζοντας και την ινυ).

2) Ο Α μη επαρκή, ο Β επαρκή. Ο Β με ενέργεια.

3) Ο Α επαρκή, ο Β μη επαρκή. ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΠΑΡΑΥΤΟΥΡΓΟΙ Ή ΣΥΝΑΥΤΟΥΡΓΟΙ (λόγω
παράλειψης)

4) Ο Α επαρκή, ο Β επαρκή. ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΠΑΡΑΥΤΟΥΡΓΟΙ Ή ΣΥΝΑΥΤΟΥΡΓΟΙ

Περίπτωση να απαλλαγεί ο Α; Όταν ήταν απίθανο να μη δράσει ο Β; Όμως η παράλειψη του

Β δεν ήταν επαρκής, έπρεπε να προηγηθεί η ενέργεια του Α. ΟΧΙ. Δεν προκάλεσε αυτός το
αποτέλεσμα, απλά εκμεταλλεύτηκε την πρόκληση από άλλον (έστω και με αμέλεια). Η
παράλειψη δε διακόπτει ποτέ τον αιτιώδη σύνδεσμο.

………………

ΕΝΝΟΜΑ ΑΓΑΘΑ: όταν τα απαριθμούμε πρέπει να βάζουμε αυτά που θίγονται πάντα
(τουλάχιστον), όχι όσα ενδέχεται να θιχτούν

Καταστάσεις, σχέσεις και ιδιότητες των πραγμάτων ουσιώδεις για τον άνθρωπο.

Η εμπιστοσύνη σε μια ιδιότητα δεν είναι η ίδια έννομο αγαθό. Η άρση της εμπιστοσύνης
είναι παρεπόμενο αποτέλεσμα της έλλειψής της. Η εμπιστοσύνη είναι υποκειμενική έννοια,
όπως το αίσθημα ασφάλειας. Αυτή μπορεί να υπάρχει αλλά παρ’ όλα αυτά εγώ να έχω
βλαβεί. ;;;;;;;;;;

Κλονίζεται η εμπιστοσύνη η δικιά μου στο έγγραφο ή της κοινωνίας; Και είναι αυτός ο
κλονισμός ουσιώδης;

…………………

Σκοπός ποινής: ανταπόδοση, μέσω της οποίας επιτυγχάνεται και η ειδική πρόληψη. Είναι
άδικο να ευθύνεσαι, να έχεις κάνει κακό και να μη στο ανταποδώσουμε. Η ανταπόδοση
όμως λειτουργεί και ως ανώτατο όριο. Εννοείται ότι η ειδική πρόληψη είναι εξίσου
σημαντική, είναι όμως πάντα παρεπόμενη (ούτε μπορεί να υπάρξει χωρίς ενοχή, ούτε χωρίς
την πρόκληση κακού =του εγκλεισμού)

Η επιβολή μεγαλύτερης ποινής από την προσήκουσα ισοδυναμεί με αντιμετώπιση του

ανθρώπου ως μέσο (για γενικοπροληπτικούς σκοπούς).

…………………

Τιμώρηση του φρονήματος: Χαρακτήρας του ανθρώπου. Ηθικές του αναστολές. Ρατσιστικές
αντιλήψεις που τον οδηγούν σε εγκλήματα (οξυθυμία, μαλθακότητα κλπ). Ηθική και τύψεις
γενικότερα. Ας πούμε «ηθικά ελαττώματα». Δεν είναι νομοτέλεια ότι θα τον οδηγήσουν σε
εγκλήματα. Έχει ελευθερία βούλησης να συγκρατήσει αυτές του τις τάσεις. Επίσης δεν
ενδιαφέρουν αυτές οι τάσεις καθαυτές, αλλά μόνο στο βαθμό που τον οδηγούν σε
εγκλήματα (βλ. Κουφοντίνας). Μόνο όταν οδήγησαν σε εγκλήματα μπορεί να καταγνωστεί
ότι ήταν πρόσφορες να οδηγήσουν σε τέτοια (και απλά να επαυξήσουν ελαφρά την ποινή,
λόγω του κινδύνου). Επιβάλλουμε ποινή για να μπορέσει να τις καταπνίξει αυτές τις τάσεις
(πχ οξυθυμία, μαλθακότητα κλπ). Μήπως όμως θα έπρεπε να οδηγούν σε μειωμένη ενοχή;
Επίδειξη ρατσισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση; Συνδέεται με ένα ρατσιστικό
υπόστρωμα; Ο ρατσισμός, όπως και το απρόκλητο, διευρύνει το πλαίσιο των πιθανών
θυμάτων. Μήπως όμως έτσι βλέπουμε τον δράστη –χωρίς ενσυναίσθηση- ως αντικείμενο,
αδιαφορώντας για την ενοχή του;

Μπήκε στο πεδίο δράσης του δράστη κάποιος που αλλιώς δε θα έμπαινε. Ή μήπως είναι
πιο αδύναμος;

Μήπως σημαίνει ότι μπορούσε να το αποφύγει αν δρούσε έλλογα; (δύσκολο, δε συμβαίνει

πάντα, μεταφέρει ένα αντικειμενικό στοιχείο σε ένα εσωτερικό)

Εξ αμελεία συνεργός; Σίγουρα δε μπορεί να τιμωρείται βαρύτερα από τον εκ δόλου

συνεργό.

………………….

Άμυνα: συγχωρείται όταν ο άλλος επιτίθεται, δηλαδή προκαλεί κακό σε άλλον, για το οποίο
ευθύνεται. Έξω οι ακαταλόγιστοι και οι πράξεις για τις οποίες δεν υπάρχει υπαιτιότητα.
Μόνο τότε δικαιολογείται η πρόληψη του κακού, με πρόκληση κακού σε αυτόν που το
προκαλεί. Αναλογία ως προς τους δικαιολογητικούς σκοπούς και τις σταθμίσεις με την
επιβολή της ποινής. Αρχή της ενοχής. Δεν ισχυρίζομαι ότι είναι το ίδιο.

(δεν είναι ατομικό δικαίωμα γιατί τότε πώς δικαιολογείται η τριτάμυνα; απλά αποτρέπει τις
βλάβες)

……………………..

Αν η ζωή ήταν διαφορετικό έννομο αγαθό από την υγεία, τότε η συρροή ενός
πυροβολισμού που κινδυνεύει τη ζωή αλλά προκαλεί απλώς σωματική βλάβη, θα ήταν
αληθινή.

Ελαστικό αγαθό η σωματική βλάβη; Δηλαδή αν σου κόψουν το πόδι θα ξαναφυτρώσει; Γι’
αυτό εδώ δεν επιτρέπεται (αν υπάρχει) έμπρακτη μετάνοια, ούτε η συναίνεση τα
δικαιολογεί όλα.

………………..

Να καλύπτω με δόλο το γεγονός ότι μπορεί να πάρω την απόφαση να πυροβολήσω με

όπλο; ΟΧΙ. Αυτό είναι νοητό πχ στο 35 ΠΚ. Όπου στο μέλλον δε θα ελέγχω τον εαυτό μου.
Εδώ όμως θα τον ελέγχω. Κλασικές μορφές ενοχής: Δόλος, απλός ή σκοπούμενος και
αμέλεια. Θέλω να πάρω την απόφαση; Αντιφατικό. Ή θα την έχω πάρει από τώρα ή δε την
έχω πάρει. Δε μπορεί να μου χρεωθεί μια μελλοντική συμπεριφορά μου. Άλλο το γνωστικό
στοιχείο άλλο το βουλητικό. Βουλητικό: είτε θέλω είτε όχι. Απάτη από την οποία ΜΠΟΡΕΙ
να κερδίσω λεφτά; (δε είναι στόχος μου). Απατηλή πρόκληση βλάβης. Ο κίνδυνος (μπορεί
να) είναι ακριβώς ο ίδιος. Αυτό που αλλάζει είναι η εγκληματο-προληπτική πολιτική.
Θέλω: ως προς τη βλάβη. Για τα άλλα υπάρχει απλή γνώση (ή πιθανολόγηση). Δεν υπάρχει
διαβάθμιση στο βουλητικό: είτε θέλω είτε όχι. (η μόνη διαβάθμιση είναι μεταξύ αποδοχής
και επιδίωξης).

Γνωρίζω + επιδιώκω: σκοπούμενος δόλος

Γνωρίζω + αποδέχομαι: άμεσος β’(ασφαλής) δόλος

Πιθανολογώ + επιδιώκω (ελπίζω): σκοπούμενος δόλος

Πιθανολογώ + αποδέχομαι: ενδεχόμενος δόλος

Δε μπορεί να έχω δόλο για κάτι που θα αποφασίσω στο μέλλον. Μπορώ να έχω δόλο ότι αν
βρω κάποιον θα τον σκοτώσω;

Κλοπή χρήσης: θίγεται η (προσωρινή –βραχεία ή μακρά-) κατοχή του αυτοκινήτου. Το αν θα

προκύψει κίνδυνος για την κυριότητα δεν είναι αποφασιστικό για την κατάφαση της
αντικειμενικής υπόστασης. Όπως και η μείωση της αξίας του. (=εδώ το πόσα εγκλήματα
τελούνται εξαρτάται από την υποκειμενική υπόσταση πχ μετά υπεξαίρεση)

………….

Αφήνω ένα μαχαίρι (εξ αμελείας) και το παίρνει κάποιος που είχε αποφασίσει να σκοτώσει.
Ευθύνομαι;

…………………..

Το αν θα υπάρχουν όροι κινδύνου σε μια κοινωνία, πχ όπλα δεν είναι ζήτημα του ποινικού
δικαίου: ήτοι να τιμωρεί τους ανθρώπους για τις πράξεις τους πριν καν τις αποφασίσουν.
Ποινή χωρίς ενοχή.

…………..

Πολύ συχνά είμαστε πολύ κριτικοί πριν την εισαγωγή μιας ρύθμισης και πολύ επιεικείς
μετά. Δεν εφαρμόζουμε τις θέσεις μας στην πράξη.

…………………..

Δόλια ενέργεια εξουδετερώνει την προηγούμενη εξ αμελείας: ΝΑΙ, στις περιπτώσεις που
αφήνω ανοιχτή μια τρύπα και πάει ο άλλος, ενώ το έχει αντιληφθεί, και, εντελώς
απρόβλεπτα, πέφτει μέσα. Άλλο που μπορεί να έχει αυτοκτονικές τάσεις και δε θα το έχω
αντιληφθεί (έλλειψη αμέλειας). Παίζει ρόλο αν θα μπορούσαν να πέσουν παιδάκια;

Ο λόγος που η αυτοκτονία δεν είναι άδικη πράξη είναι ότι δεν είναι κοινωνική πράξη
(πράξη προς έτερον). Κατά τ’ άλλα όμως ο θάνατος, έστω και υπό τη μορφή της
αυτοκτονίας είναι άδικο συμβάν, αν πάρει τη μορφή της πράξης προς έτερον (βοήθησε
κάποιος άλλος).

ΟΧΙ αν αφήνω ένα μαχαίρι σε κάποιον που είχε πάρει απόφαση ή ήταν πιθανό να πάρει
απόφαση
……………..

Κάποιος που τον πυροβόλησαν με τρόπο ώστε να είναι αδύνατο να σωθεί [και τον
πυροβολούν ξανά – επέσπευσε η δεύτερη σφαίρα τον θάνατο; τότε αυτή τον προκάλεσε
(απόπειρα για την πρώτη). Αν δεν επέσπευδε (όπως σε περίπτωση παράλειψης), το
αποτέλεσμα το προκάλεσε αποκλειστικά η πρώτη ενέργεια]. Διαφορά από ετοιμοθάνατο
(που δε του έχει γίνει ένεση); Στη δεύτερη περίπτωση, τον θάνατο προκαλεί άλλος όρος.

Γιατί ο συνεργός τιμωρείται ελαφρύτερα; Γιατί έτσι κι αλλιώς αυτός που προκαλεί
μικρότερο κίνδυνο τιμωρείται ελαφρύτερα. Επίσης επειδή υπάρχει κάποιος άλλος που
φέρει την όλη ενοχή, που γνωρίζει όλα τα δεδομένα και έχει υπό τον έλεγχό του την
αιτιώδη διαδρομή.

Συναισθήματα: είναι έννομα αγαθά αλλά όχι σημαντικά

……………

Οι πιθανότητες πολλαπλασιάζονται (και διαιρούνται) μεταξύ τους, δεν προστίθενται.

Άπειρο=άπειρο+ άπειρο κλπ

………………..

dura lex sed lex (ασφάλεια δικαίου). Καντιανή προσταγή ισότητας/οικουμενικότητας.

Επίκληση στο ποδόσφαιρο τι έδειξε πριν ο διαιτητής.

…………..

Ακριβώς επειδή πρόκειται για σοβαρές προσβολές, που προκαλούν ηθική εξανάσταση, δε
μπορεί να εξαρτώνται από ελάσσονες όρους, όπως η έγκληση ή οι εξωτερικοί όροι του
αξιοποίνου. Η τιμώρηση πρέπει να υπάρχει μόνο επί προσβολής εννόμου αγαθού, αλλά και
αν υπάρχει τέτοια πρέπει σε κάθε περίπτωση, ή με μια λογική συνέπεια/διαβάθμιση, γιατί
αλλιώς έχουμε ανεπιεική αποτέλεσμα/αντίφαση.

Άνθρωπος: θέλει να είναι ελεύθερος, τροφή, γιατρό, ευημερία, ελεύθερο χρόνο, τιμή κλπ

…………

Να βλέπουμε και ΤΟ ΒΑΘΜΟ στον οποίο θίγεται το έννομο αγαθό.

Δηλαδή οτιδήποτε κι αν «προστάτευε» ο νομοθέτης θα ήταν θεμιτό;

Στίγμα, ανάλογη (υπό ευρεία έννοια) η ποινή με τη βλάβη

Είτε σοβαρά έννομα αγαθά, είτε προσβολή πολλών από αυτά, είτε σοβαρή προσβολή τους
(σημασία τους, πλήθος και σοβαρότητα της προσβολής) –Βαθιώτης Στοιχεία Ποινικού
Δικαίου, 2007.

Ηθική: κανόνες που συνηθίζει/μηρυκάζει η κοινωνία.

Το «έννομο αγαθό» είναι πραγματική έννοια, όχι τύπος [θα ρθει το δίκαιο να μου πει ότι οι
άνθρωποι δε θέλουν να προσβάλλονται; ή ότι θέλουν ευημερία;. ---- Ή το ίδιο ως
κατάσταση να αποτελεί ουσιώδες για την κοινωνία ή μετά από ερωτήσεις μέσω αλυσίδας
να συνδέεται με τέτοιο ουσιώδες συμφέρον]. Μόνο η προσβολή ενός ανθρώπινου αγαθού
μπορεί να φέρει αποτροπιασμό, κάτι που οδηγεί στίγμα, και μόνο αυτή μπορεί να
δικαιολογήσει αλλά και να απαιτήσει μια (βαριά) ποινή (κακό) ως αντίδραση.

Προφύλαξη της κοινωνίας από επικίνδυνα αντικείμενα (ιδίως όπλα). Εφόσον δε

δημιουργείται κίνδυνος, αλλά πρέπει να πληρούται το κατώφλι τιμώρησης (για τη μη
τιμώρηση του φρονήματος). Μπορεί να υπάρχει επικινδυνότητα (να αποφασίσει να
σκοτώσει ο δράστης), αλλά αυτή η επικινδυνότητα δεν καλύπτεται υποκειμενικά από το
δράστη, αφού για να επέλθει η βλάβη –πέρα από την αντικειμενική δυνατότητα και την
επιτυχή έκβαση του εγχειρήματος (αντικειμενικά μεγέθη)- χρειάζεται η απόφασή του, την
οποία δεν έχει ακόμα 1) λάβει (ενοχή) και 2) εξωτερικεύσει με κάποια συγκεκριμένη πράξη
που περιγράφεται στο νόμο (κατώφλι).

Η ενοχή μπορεί να εκφράζεται και με υπερχειλή δόλο, όπως στα άλλα εγκλήματα δόλου
αλλά και στην απόπειρα. Δεν είναι ούτε καν προπαρασκευαστικές πράξεις, γιατί αυτές
απαιτούν δόλο (ενοχή). Πρβλ με κοινώς επικίνδυνα, όπου οι επιπλέον όροι κινδύνου δεν
μπορούν να εξαρτώνται από εμένα. Η επικινδυνότητα να συμβούν κάποιες πράξεις, όταν
αυτές οι πράξεις είναι δικές μου, δε μπορούν να αρχίσουν να τελούνται πριν δείξω τη
συγκεκριμένη ενοχή, από την οποία να προκύπτει αντικ

ΕΙΤΕ ΑΜΕΛΕΙΑ + ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ (ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ)

ΕΙΤΕ ΔΟΛΟΣ + ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ (ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ)

ΕΙΤΕ ΔΟΛΟΣ (ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ) + ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ (ΠΑΡΑΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ) + ΣΑΦΩΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΟΜΕΝΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΥΣΗ [ΤΥΠΟΣ
ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ]

Ευθύνομαι για κάτι που ενδέχεται να κάνω στο μέλλον; ΟΧΙ. Δεν μπορεί να μου
αποδίδεται ευθύνη για μια πράξη πριν καν την τελέσω. Κατ’ εξαίρεση όμως ισχύει αυτό
στον τύπο της προπαρασκευαστικής πράξης, όταν έχω δόλο για το μέλλον, όταν δηλαδή
έχω πάρει απόφαση για μια πράξη στο μέλλον. ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ότι η ποινή είναι μικρότερη από
την απόπειρα και το ολοκληρωμένο έγκλημα. [ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΞΗ ΜΟΥ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΝΩ
ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΕΝΩ ΔΕΝ ΕΧΩ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΕΝΟΧΗ ΓΙ’ ΑΥΤΟ. ΟΥΤΕ ΠΡΑΞΗ ΟΥΤΕ ΕΝΟΧΗ]

Φέρω όπλο. Ευθύνομαι ΤΩΡΑ αν προκαλέσω φόνο στο μέλλον; ΟΧΙ. Εδώ όχι μόνο δεν
υπάρχει κατώφλι, αλλά η ποινή θα βασιζόταν σε προγνώσεις με βάση το χαρακτήρα και την
προσωπικότητα χωρίς να υπάρχει καν φρόνημα. Τιμώρηση ακόμα και της έλλειψης
φρονήματος.!!

ΚΑΤΩΦΛΙ: Σαφώς περιγραφόμενη (ασφάλεια δικαίου) + ultimum remedium/πραγματικός

κίνδυνος, υπό την έννοια ότι μετά από εκείνη την πράξη είτε δημιουργείται πραγματικός
και ουσιώδης κίνδυνος για το έννομο αγαθό είτε ο δράστης ξεπερνά κάποιο εμπόδιο, μετά
από το οποίο η σύλληψη του γίνεται ουσιωδώς δυσχερέστερη, είτε και τα δύο. Πρβλ. με τις
απαιτήσεις να πληρούται κομμάτι της αντικειμενικής υπόστασης.
Αν η συμμετοχή δεν αναφερόταν στον αιτιώδη σύνδεσμο, θα τιμωρούσαμε δόλο χωρίς
κίνδυνο.

Σχετικώς απρόσφορη απόπειρα: το αν δημιουργεί κίνδυνο θα κριθεί από το πότε είναι το

κρίσιμο χρονικό σημείο.

…………

Στην παράλειψη, πολλές παραλείψεις προκαλούν το αποτέλεσμα. Όχι όμως και στην
ενέργεια, όπου πάντα η (τελική) ενέργεια θα είναι μία.

Ρατσιστικό υπόστρωμα, για το οποίο φταίει;

Η έννοιες του εννόμου αγαθού, του κινδύνου αλλά και του επιτρεπτού της προ-
προληπτικής ποινικής καταστολής σε ένα σύστημα αντικειμενικού αδίκου, υπό την
ειδικότερη προβληματική των εγκλημάτων κατά της δημόσιας τάξης

Τα επιτρεπτό της προ-προληπτικής ποινικής καταστολής στα εγκλήματα κατά της δημόσιας
τάξης. Ταυτόχρονα, μερικές σκέψεις για τις έννοιες του εννόμου αγαθού και του κινδύνου
σε ένα σύστημα αντικειμενικού αδίκου.

για το έννομο αγαθό και τ

Η μη πληρωμή απαιτήσεων δεν προσβάλλει την περιουσία!

Η περιουσία είναι διυποκειμενική έννοια, οι συνέπειές της όμως είναι πραγματικές.

…………..

Αποδεχόμενος το ενδεχόμενο να μη συμβαδίζουν άπασες οι διατάξεις με αυτό το μοντέλο.

Εμπιστοσύνη: Θίγεται όταν αποκαλύπτεται το έγκλημα (ετεροχρονισμένα και παράδοξα –

ενώ συνήθως όταν αποκαλύπτεται το έγκλημα αποκαθίσταται η έννομη τάξη). Αυτός που
αποκαλύπτει το έγκλημα θίγει το έννομο αγαθό!

Πλαστό για να βλάψω κάποιον (να τον βάλω φυλακή – να τον πείσω ότι τον απατάνε;;)

«Προκάλεσε την απόφαση»: κλασική αιτιότητα

«εξωτερικευμένη» και «κοινωνική» πράξη

……………….

Αν μια διάταξη έλεγε «όποιος με πλαστογραφία εξαπατά»; Θα είχε 2 έννομα αγαθά ή ένα;

…..

Πλαστογραφία, χωρίς δόλο να εξαπατήσω άλλον: Δεν είναι καν κοινωνική ενέργεια,
ενέργεια προς έτερον· δεν υπάρχει καν κίνδυνος. Το ίδιο και η απόκρυψη που κάνω στο
σπίτι μου. Ή παραχάραξη με σκοπό να τα έχω στο σπίτι μου!
«Προηγούμενη επικίνδυνη ενέργεια»: Μέσα σε έναν τύπο συντιμωρούμε ενέργειες και
παραλείψεις. «Πρωτείο της ενέργειας».

……………………..

Όταν τελεί το έγκλημα ή την αυτοβλάβη συνειδητά άλλος, τότε αυτός είναι ο δράστης
μόνος του! Οι άλλοι μόνο συνεργοί μπορεί να είναι (να τον συνδράμουν, όχι να το τελούν οι
ίδιοι). Ταυτόχρονη δράση πολλών μπορούμε να έχουμε μόνο όταν δρουν με πλάνη
(αμέλεια) ή εξαναγκασμένα, αφού τότε ο ένας δεν αρκεί για να πάρει όλη την ευθύνη για το
«κακό», την «συμφορά». Εδώ δε πρόκειται για ενίσχυση ενός κινδύνου αλλά για ενίσχυση
ενός ανθρώπου. Συνέργεια εξ αμελείας δεν προβλέπεται.

……………….

Η συμμετοχή δεν αυξάνει αφηρημένα και ντετερμινιστικά τον κίνδυνο, αλλά μπορούμε να
της πιστώνουμε ότι ενίσχυσε τη βούληση που επέφερε το αποτέλεσμα ΑΝ τελικά αυτό
επήλθε. Κι αυτό γιατί δεν μπορεί να συνδεθεί αιτιακά αντικειμενικά με τον κίνδυνο, ο
οποίος είναι άδηλος εν όψει του αδιαφανούς των νοητικών διεργασιών.

Δύσκολο να συνδεθεί η συνειδητή βούληση με τη βλάβη, αλλά εύκολο να συνδεθεί η

συνέργεια με τη βούληση. Γιατί η συνέργεια έχει μικρότερη ποινή;

………………………….

Αν ενισχύω την απόφαση ενός πλανώμενου κάνω συνέργεια; Όχι φυσικά. Επομένως εκεί δε
πρόκειται για ηθική αυτουργία αλλά για έμμεση αυτουργία. ;;;;;

Στη συνειδητή αυτουργία: Αυτός που αποφασίζει τελικά είναι ο αυτουργός (ακόμα κι αν
υπάρχει ηθικός αυτουργός). Επί πλάνης, αποφασίζει ο έμμεσος (όχι ηθικός) αυτουργός!!!
Ελέγχει την αιτιώδη διαδρομή ως βούληση. Θα τον κοιτάξουμε εσωτερικά ή εξωτερικά;

Η συνέργεια γιατί δε τιμωρείται όταν δε γίνεται η πράξη; Τιμωρείται όμως η εγκληματική

οργάνωση!

[Γιατί μικρότερη ποινή ο συνεργός; Εδώ δε κρίνεται η υπαιτιότητα του αυτουργού!]

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ!!!!

Γιατί δε τιμωρείται άλλος για την αυτοκτονία;

…………….

Αντικειμενική υπόσταση: περιέχει όλα τα στοιχεία του αντικειμενικού κόσμου, εκτός από
τις «εσωτερικές» νοητικές καταστάσεις (γνώση και πρόθεση) του δράστη. Περιέχει όμως τις
γνώσεις και τις προθέσεις των άλλων. Αντίθετα ο κίνδυνος εξετάζεται ως προς το θύμα,
επομένως εμπεριέχει και το νοητικό εσωτερικό κόσμο του συνειδητού δράστη.
………………….

Υποθετική είναι η ίδια η αιτιότητα!!! Αυτή όμως είναι το μόνο εργαλείο που έχουμε να
συνδέουμε αιτίες με αποτελέσματα!

……………………

Και δόλια ενέργεια και δόλια παράλειψη (με αποτρεπτική αιτιότητα). Και οι δύο παίρνουμε
ταυτόχρονα την απόφαση. Παραυτουργοί.

Συνέργεια: ΚΑΙ όταν προκάλεσες το αποτέλεσμα, ΚΑΙ οποιαδήποτε άλλη συνδρομή (ακόμα
κι όταν ήταν σίγουρο ότι θα συμβεί).

Για να έχεις αυτουργία: ΚΑΙ αποτρεπτική αιτιότητα ΚΑΙ ταυτόχρονη τέλεση. Αν λείπει μόνο
το ένα; Το πρώτο: προκάλεσα το αποτέλεσμα ή όχι! Αν εκλείπει χάνεται

Υπερατομικά αγαθά: έστω και ένας αρκεί

Παράλειψη: άνω του 50%. Η παράλειψη δε μπορεί να ενωθεί με άλλη παράλειψη! Αν

πρέπει να ενεργήσουν 2, αν δεν ενεργήσει κανένας, δε θα ευθύνεται κανένας από τους 2,
γιατί η πράξη του δε θα απέτρεπε το αποτέλεσμα. Κι αυτό γιατί κρίνουμε πάντα ceteris
paribus.

………………

ΓΝΩΡΙΖΩ ότι η πράξη που θα κάνω θα σκοτώσει (: είναι αντικειμενικά δυνατόν να

σκοτώσει) κάποιον

ΘΕΛΩ να την κάνω

ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΥΝΑΤΟΝ στην απόπειρα (χωρίς να πραγματοποιηθεί το

αποτέλεσμα). ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΕΔΩ. Η μόνη διαφορά απόπειρας και ολοκληρωμένου είναι
στον αντικειμενικό κόσμο, η ενοχή είναι η ίδια.

ΚΙΝΗΤΡΟ: ΠΡΙΝ να πάρω την απόφαση. Η απόφαση οφείλεται στο κίνητρο. Αν προσχωρήσω
στο κίνητρο -> θα πάρω την απόφαση -> θα κινδυνέψει κάποιος. Η πράξη που θα κάνω
είναι ότι θα πάρω την απόφαση.

Ρατσισμός: επιλέγω να υποταχτώ σε μια αντίληψη/λογική που με οδηγεί τους ανθρώπους

να θέτουν σε κίνδυνο έννομα αγαθά πιο εύκολα (χωρίς τύψεις)

………………….

Σε ένα πλαίσιο απόλυτα ντετερμινιστικής αιτιότητας, δεν υπάρχει καν σύνδεση καμίας
αιτίας με αποτέλεσμα, αφού τίποτα δε θα μπορούσε να «είχε συμβεί αλλιώς», αφού και
μόνο αυτή η φράση είναι absurdum. Ό, τι συνέβη οφείλεται σε ό, τι συνέβη προηγουμένως
και ούτω καθεξής, σε μια αναπόδραστη αλυσίδα. Και οι ίδιες οι ανθρώπινες πράξεις
οφείλονται στις νευρωνικές συνδέσεις του εγκεφάλου και στα ερεθίσματα του
περιβάλλοντος, και τίποτα δε θα μπορούσε να είχε συμβεί αλλιώς. Σε έναν τέτοιο κόσμο
κανείς δεν ευθύνεται για τίποτα· ενώ η ίδια η αιτιότητα είναι absurdum.

Η ίδια η αιτιότητα είναι μια φενάκη, ένα χρήσιμο εργαλείο για να καταλαβαίνουμε τη φύση
και να κάνουμε ή όχι πράξεις.

Ενέργεια και ταυτόχρονα παράλειψη άλλου: δεν είναι πάντα συμμετοχή; ΝΑΙ