BAB 3

SOSIOBUDAYA
MASYARAKAT
KERAJAAN
ALAM MELAYU
 SOSIOBUDAYA MASYARAKAT KERAJAAN MELAYU

1. BAHASA &
B 2. PERSURATAN
TULISAN
P
S2

B Sosiobudaya
U (cara hidup &
A pemikiran)
T Msyrkt Alam Melayu
A
K
R
O
N 4. STRUKTUR
3. SENI BINA
SOSIAL
I
M
SUB 3.1
BAHASA &
TULISAN
 BAHASA UTAMA:
• Bahasa Sanskrit
• Buktinya, penemuan batu bersurat Funan bertarikh abad kedua
ASAL TULISAN:
A) FUNAN • Berasaskan tulisan orang Hu ygmenggunakan tulisan org India
KALENDER:
• Kalender Saka berasal dari India

BAHASA PERTUTURAN:
• Bahasa Melayu Champa & bahasa Sanskrit
• Buktinya, penemuan batu bersurat dalam kedua-dua bahasa
TULISAN:
• Menggunakan tulisan Palava,buktinya penemuan inskripsi bertarikh
BAHASA & B) CHAMPA •
abad ke 6
Menggunakan tulisan Champa Kuno bukti penemuan batu bersurat
TULISAN tertua berbahasa Melayu Champa bertarikh abad ke4
BAHASA UTAMA:
• Bahasa Melayu Champa menjadi bhs utama apabila agama Islam
tersebar di Champapd abad ke 8.Bahasa Melayu Champa berkembang
bersamadengan perkembangan tulisan Jawi
BAHASA UTAMA:
• Bahasa Melayu sbg bahasa utama dlm urusan pentadbiran & harian.
• Bahasa ini mendapat pegaruh drpd bahasa Sanskrit
• Buktinya penemuan batu-batu bersurat sprt Kedukaan Bukit,Kota
C) SRIVIJAYA Kapur,Telaga Batu,dan Talang Tuwo di Sumatera bertarikh abad ke 7
• Batu bersurat ini ditulis dalam bahasa Melayu dengan pengaruh bahasa
Sanskrit menggunakan tulisan Palava
 BAHASA DIGUNAKAN:
• Bahasa Sanskrit & KHMER
• Buktinya, penemuan inskripsi pada dinding candi
D) ANGKOR TULISAN:
• Terdapat 2 jenis tulisan yang dijumpai pd dinding candi iaitu Palava dan
tulisan Khmer

BAHASA UTAMA:
• Bahasa Jawa Kuno
TULISAN:
• Tulian Kawi
BAHASA & E) MAJAPAHIT • Bukti penemuan inskripsi & persuratan bertarikh abad ke 14
• Selepas Islam tersebar, menggunakan huruf-huruf Arab dalam tulisan.
TULISAN • Huruf arab yang digunakan untukmenulis bahasa Jawa dikenali sebagai
tulisan Pegon

BAHASA YG DIGUNAKAN:
• Bahasa Sanskrit.
TULISAN:
F) KEDAH TUA • Tulian Palava
• Bukti penemuan batu bersurat di Sungai Mas dan Cherok Tok Kun yang
bertarikh abad ke 5
 3.1 BAHASA & TULISAN

PERANAN
BAHASA & TULISAN

ALAT MENYIMPAN REKOD SUMBER

KOMUNIKASI PEMERINTAHAN, RUJUKAN AHLI
UTAMA PERUNDANGAN, SEJARAWAN
PERDAGANGAN DAN
KEAGAMAAN
KBAT :

a) Perkembangan kerajaan
Alam Melayu disebabkan
oleh perkembangan
sistem tulisan.
Bincangkan

(3m)
 SUB 3.2

PERSURATAN
 3.2 PERSURATAN

Tema utama
Sebelum sistem tradisi lisan
tulisan Alam Tradisi lisan lahir bertemakan
Melayu terkenal berdasarkan asal-usul,
dengan “tradisi alam sekeliling binatang, nasihat,
lisan” seloka, teladan &
adat

Apabila lahir Bukti kegiatan

sistem tulisan, Persuratan bukti persuratan awal
persuratan keintelektualan kerajaan Alam
masyarakat Alam Melayu ditemukan
berkembang
dalam bentuk batu
dalam Melayu
bersurat
masyarakat
 KEGIATAN PERSURATAN
FUNAN CHAMPA
i) BUKTI : i) BUKTI :
• Penemuan batu bersurat • Penemuan batu bersurat
terawal di Alam Melayu yg tertua di Kauthara bertarikh
bertarikh abad ke 2 192M
• Di Champa ditemukan
sebanyak 206 buah batu
bersurat
• Penemuan manuskrip bukti
persuratan Champa sejak
abad ke 13
• Contoh karya sastera yang
masyur ialah Akayet Inra
Patra dan Akayet Deva
Mano
SRIVIJAYA
i) BUKTI :
• Penemuan beberapabatu
bersurat seperti Karang
Brahi dan Palas Pasemah
bertarikh abad ke 7 (686
M)
• Batu bersurat ini
memerihalkan
pengukuhan kerajaan
terutamanya tentang
kepentingan taat setia
kepada raja.
 KEGIATAN PERSURATAN

ANGKOR MAJAPAHIT SRIVIJAYA

i) BUKTI : i) BUKTI : i) BUKTI :

• Penemuan batu bersurat • Penemuan batu bersurat • Penemuan beberapabatu

Sdok Kok Thom dibarat Trowulan bertarikh bersurat seperti Karang
laut Kemboja 1358M. Brahi dan Palas Pasemah
• Batu bersurat ini • Ia ditulis dalam bahasa bertarikh abad ke 7 (686
mengisahkan tentang Jawa Kuno bertulisan M)
pemerintahan Jayavarman kawi • Batu bersurat ini
II • Penemuan dalam bentuk memerihalkan
• Inskripsi yang terpahat manuskrip pengukuhan kerajaan
pada dinding-dinding • Contoh karya sejarah terutamanya tentang
candi pula yang masyhur ialah kepentingan taat setia
menggambarkan aspek Nagarakertagama kepada raja.
keagamaan & dikarang oleh Prapanca
pemerintahan pd tahun 1365M
 PENGARUH PERSURATAN ALAM MELAYU

EPIK & SASTERA INDIA SASTERA ISLAM

Contoh epik & sastera India yg Bentuk sastera Islam yg mempengaruhi

mempengaruhi persuratan Alam Melayu : persuratan Alam Melayu:
• Ramayana • Syair
• Mahabhrata • Gurindam
• Cerita rakyat
• Purana • Nazam
• Jataka
Kisah kehidupan nabi-nabi seperti Nabi Sulaiman
& Nabi Muhammad ditulis dalam bahasa Melayu
Karya-karya ini disadurkan ke dalam contohnya :
bahasa tempatan di Alam Melayu • Hikayat Nabi Bercukur
• Hikayat Nabi Wafat
• Hikayat Bulan Terbelah
• Hikayat Nabi Yusof
Contoh karya Epik pula banyak mengisahkan
perjuangan pahlawan Islam contohnya:
• Hikayat Amir Hamzah
• Hikayat Iskandar Zulkarnain
• Hikayat Muhammad Ali Hanifah
Tokoh Islam seperti Nabi dan pahlawan Islam
telah menjadi elemen yg mempengaruhi
persuratan Melayu
KBAT:

a) Agama dan kepercayaan

mempengaruhi persuratan
kerajaan Alam Melayu.
Buktikan.
(3m)
 SUB 3.3

SENI BINA
 3.3 SENI BINA

MAKSUD SENI BINA

Seni bina merupakan suatu seni mereka

bentuk sesebuah binaan yang
mempunyai fungsi-fungsi tertentu
contohnya seni bina candi, perkapalan
dan sistem pengairan
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

3. Candi: 1. Perkapalan :
• Dibina sebagai rumah • Mampu membina
ibadat , pusat kapal besar yg
pendidikan & boleh memuatkan
pertemuan 700 org & 1000 tan
masyarakat kargo muatan
• Contoh Candi Go Cay • Terkenal dgn seni
Thi di Oc Eo bina perahu
KERAJAAN
FUNAN
panjang yg boleh
membawa 100
penumpang

2. Sistem pengairan:
• Dibina untuk mengawal
limpahan air
• Juga berfungsi untuk
mengalirkan air masin keluar
dari tanahpertanian
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Antara candi yg
masyhur ialah:
Kompleks candi
di Lembah Mi Son 1. Seni bina masyarakat
Kompleks candi Champa ialah candi
KERAJAAN
di Lembah Dong
CHAMPA
Duong
Kompleks candi
di Lembah Po
Nagar
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Perkapalan:
• Ibu kota Srivijaya
1. Candi:
menjadi pusat
• Antara candi yg
binaan kapal
masyhur ialah:
• Bukti:
Candi Muara Takus,
❖ Rekod kerajaan Sumatera
China mencatatkan KERAJAAN
SRIVIJAYA Candi Muara Jambi,
Palembang sebagai
Sumatera
pusat binaan
kapal-kapal Melayu
(Kun-Lun- Po) yg
besar
❖ Kapal ini boleh
belayar hingga ke
Tonkin dan
Tenggara China
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

1. Sistem Pengairan:
3. Candi:
• Membina Baray
• Antara candi yg
masyhur ialah: ❖ Ukuran 2 X 8 km

❖ Angkor Wat ❖ Kapasiti isipadu air

❖ AngkorThom 30 juta m3
• Fungsi Baray:
• Angkor Wat : ❖ Salurkan airke
KERAJAAN
❖ dibina oleh Raja sawah padi di
ANGKOR
Suryawarman II sekitarnya
❖ Keluasan 208 hektar
❖ Menara di
tengah-tengah candi
setinggi 65m 2. Perkapalan:
• Membina kapal
untuk kegunaan
perdagangan dan
peperangan
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Binaan lain:
• Membina pintu
gerbang
• Contohnya: 1. Candi:
❖ Gapura Wringin • Dibina semasa era
Lawang iaitu kegemilangannya
pintu gerbang KERAJAAN • Antara candi yg
laluan raja MAJAPAHIT
masyhur ialah:
❖ Gapura Bajang
❖ Candi Tikus, Jawa
Ratu iaitu pintu
Tengah
masuk ke dalam
sebuah ❖ Candi
banggunan suci Cetho,JawaTimur
di Jawa Timur
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

4. Seni bina lain:

• Arca Hindu 1. Candi:
• ArcaBuddha
• Kedua-dua arca ini • Dibina bagi
dijumpai di lokasi agama Hindu &
candi-candi tersebut Buddha di
Lembah Bujang
KERAJAAN
KEDAH TUA

3. Antara candi Hindu yg 2. Antara candi Buddha yg

masyhur ialah:
• Candi di Bukit Batu Pahat
• Candi di Bendang Dalam
• Kedua-dua candi mendapat
pengaruh seni bina dari
Kerajaan Cola,India
masyhur ialah:
• Candi di Bukit Choras
• Candi di Bukit Pendiat
• Candi di Bukit Meriam
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Binaan lain: 1. Binaan lain:

• Patung Buddha • Patung Buddha
lain juga dijumpai diperbuat daripada
di Sungai Siput KERAJAAN gangsa
dan Pangkalan GANGGA
NAGARA • Setinggi 18m di Tanjung
• Sini bina ini Rambutan
mempunyai
pengaruh • Bukti seni bina hebat
daripada masyarakat Gangga
kerajaan Gupta, Nagara
India.
KBAT :

a) Disiplin ilmu apakah yang

dikuasai oleh masyarakat
Alam Melayu sehingga
mereka mampu membina
seni bina yang hebat?

(3m)
 SUB 3.4

STRUKTUR
SOSIAL
 3.4 STRUKTUR SOSIAL

STRUKTUR
SOSIAL

KELAS ATASAN KELAS BAWAHAN

❖ Golongan ❖ Golongan diperintah
pemerintah ❖ Memberikan taat
❖ Menjaga & setia kpd
melindungi rakyat pemerintah
3.4 STRUKTUR SOSIAL MASYARAKAT KERAJAAN MELAYU

Golongan Diraja
GOLONGAN
PEMERINTAH

Bangsawan

Rakyat Merdeka
GOLONGAN
DIPERINTAH
Hamba
KBAT :

a) Jelaskan kepentingan
struktur sosial dalam
kerajaan Alam Melayu ?

(3m)
 STRUKTUR:
1. Kerajaan Angkor merupakan antara kerajaan Alam Melayu
yang masyhur dan menjadi tumpuan perdagang-pedagang luar.
Masyarakat ini juga mempunyai sosiobudaya yang tersendiri.

a) Apakah bahasa yang digunakan oleh masyarakat Angkor?

……………………………………………………………………(1m)
b) Apakah bukti masyarakat Angkor menggunakan tulisan
Palava?
……………………………………………………………………(1m)
c) Nyatakan 2 aspek yang digambarkan dalam inskripsi pada
dinding Angkor wat? .
……………………………………………………………………(2m)
 STRUKTUR:
d) Jelaskan kepentingan Baray bagi kerajaan Angkor?

……………………………………………………………………………………

(1m)

e) Siapakah pemerintah yang membina Angkor Wat?

……………………………………………………………………………………

(1m)

f) Pada Pendapat anda, apakah kepentingan struktur sosial kepada

kerajaan Angkor?

……………………………………………………………………………………