Chương 6: Mạch Số Học

Chương 6: MẠCH SỐ HỌC

• Phép toán số nhị phân không dấu
• Biểu diễn số nhị phân có dấu
• Cộng trừ BCD
• Bộ cộng trừ, Các vi mạch số

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
1
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.1 Phép toán số nhị phân không dấu

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
2
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.1 Phép toán số nhị phân không dấu

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
3
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.1 Phép toán số nhị phân không dấu
d. Phép chia: là phép so sánh và trừ

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
4
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
• Biểu diễn số nhị phân có dấu
– Theo biên độ
– Bù 1
– Bù 2

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
5
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
Biểu diễn số nhị phân có dấu theo biên độ:

- Bit đầu tiên là bit dấu, các bit còn lại là độ lớn:
• 0: số dương
• 1: số âm

- Số nhị phân n bit biểu diễn tầm

- (2n-1 – 1) ÷ + (2n-1 – 1)

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
6
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
Biểu diễn số nhị phân theo bù 1
• Bit đầu tiên là bit dấu
– 0: dương, phần còn lại độ lớn
– 1: số âm, phần còn lại biểu diễn giá trị bù 1
• Bù 1 của 1 số nhị phân lấy đảo các bit
Ví dụ: 17 010001
- 17 101110
• Phép toán tương tự như số nhị phân không dấu, cộng
số nhớ của bit lớn nhất vào bit nhỏ nhất
Ví dụ: (-13) + (-11)

• Tầm biểu diễn bù 1 của số n bit:

- (2n-1 – 1) ÷ + (2n-1 – 1)
Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
7
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
Biểu diễn số nhị phân theo bù 2
• Bit đầu tiên là bit dấu
– 0: dương, phần còn lại độ lớn
– 1: số âm, phần còn lại biểu diễn giá trị bù 2
• Bù 2 của 1 số nhị phân lấy bù 1 cộng thêm 1
• Tầm biểu diễn bù 1 của số n bit:
- 2n-1 ÷ + (2n-1 – 1)
• Số nhị phân 3 bit biểu diễn 4 số dương và 4 số âm

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
8
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
Biểu diễn số nhị phân theo bù 2
• Để mở rộng chiều dài số có dấu thêm các
bit 0 vào số dương và các bit 1 vào số âm
Vd: Soá 4 bit 1011 laø soá aâm, coù theå bieàu dieãn 8 bit laø 11111011
Số 4 bit 0100 laø soá döông, coù theå bieåu dieãn soá 8 bit laø: 00000100

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
9
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.1 Số nhị phân có dấu
phép cộng số bù 2
Thöïc hieän nhö coäng soá khoâng daáu, caàn chuù yù:
- Keát quaû sau khi coäng, boû bit nhôù (carry) coù troïng soá lôùn nhaát.
- Neáu keát quaû vöôït quaù phaïm vi bieãu dieãn soá coù daáu, phaûi môû roäng
chieàu daøi bit cuûa soá caàn coäng.

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
10
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
phép trừ số bù 2
• Thực hiện tương tự như số nhị phân không dấu, bỏ số mượn lớn
nhất và mở rộng bit nếu chiều dài vượt quá phạm vi biểu diễn số

Mở rộng bit

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
11
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.2 Số nhị phân có dấu
phép cộng số bù 2

• Trừ với số bù 2 A – B = A + Buø_2 (B)

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
12
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.3 Cộng trừ số BCD

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
13
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
Chương 6: MẠCH SỐ HỌC
6.3 Cộng trừ số BCD
- Buø_2 cuûa soá BCD: soá maõ BCD coù troïng soá nhoû nhaát laáy buø_2, coøn caùc
soá maõ BCD coøn laïi laáy buø_1
- Chæ soá n-1 laø cuûa soá maõ BCD coù troïng soá lôùn nhaát, vaø chæ soá i laø cuûa
caùc soá maõ BCD coøn laïi vôùi i töø 0 ñeán n-2.

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
14
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
Bộ cộng bán phần (Half Adder - HA)
Boä coäng baùn phaàn laø heä toå hôïp coù 2 ngoõ vaøo x, y; 2 ngoõ ra
S (Sum) vaø C (Carry). Heä coù nhieäm vuï thöïc hieän pheùp
coäng soá hoïc 2 bit nhò phaân x + y.

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
15
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
Bộ cộng toàn phần (Full Adder - FA)
Heä coù nhieäm vuï coäng soá hoïc 3 bit x + y + z (z bieåu dieãn
cho bit nhôù coù ñöôïc töø ví trò coù troïng soá nhoû hôn gôûi tôùi)

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
16
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
Bộ trừ bán phần (Half Subtractor - HS)

Boä tröø baùn phaàn: heä toå hôïp coù 2 ngoõ vaøo x, y; 2 ngoõ ra D
(Difference) vaø B (Borrow). Heä coù nhieäm vuï thöïc hieän
pheùp tröø soá hoïc 2 bit nhò phaân x - y.

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
17
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
Bộ trừ toàn phần (Full Subtractor - FS)
Heä coù nhieäm vuï thöïc hieän pheùp tröø soá hoïc 3 bit x - y - z (z
bieåu dieãn cho bit möôïn töø ví trò coù troïng soá nhoû hôn gôûi tôùi)

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
18
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
Cộng song song nhiều bit
• VD: Cộng 2 số nhị phân M và N có 3 bit dùng FS

M2 N2 M1 N1 M0 N0

x y x y x y

F.A z C2 F.A z C1 F.A z C0 = 0

C C C

S S S

C3 S2 S1 S0
Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
19
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học
6.4 Bộ cộng trừ nhị phân
IC cộng song song 4 bit – 74HC283
• IC cộng song song 4 bit
• A, B là 2 số 4 bit, C0: nhớ ngõ vào, C4: nhớ ngõ ra

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
20
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số
Chương 6: Mạch số học

Chương 6: Tóm tắt

• Có thể ghép nhiều bộ cộng (FA) để có
thực hiện phép cộng song song nhiều bit
• Thực hiện phép trừ
– Ghép các bộ FS
– Thông qua phép cộng : M – N = M + Bù 2 (N),
dùng các bộ cộng và các cổng logic

Trường Đại Học Giao Thông Vận Tải - Khoa Điện Điện Tử - Bộ môn: Kỹ Thuật Máy Tính
21
Bài Giảng: Kỹ Thuật Số