1

အခန်း(၁၁)

အားဖြည့် လောင်စာများအကြောင်း (Fuels)

၁၁.၁ What is fuel?

Fuel is a substance which, upon burning in air or oxygen, liberates heat.

လောင်စာဆို သည်မှ ာ လေ သို့မဟု တ် အောက်ဆီဂျင်နှ င့် လောင်ကျွမ်းပြီး အပူ ပေးနို င်သည့် ဒြပ်ဝ
တ္တ ုဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် လောင်စာဆို သည်မှ ာ ဘွိုင်လာအတွင်းရှိ ရေများကို ရေနွေးငွေ့ အပူ အား
ရရှိသည်အထိ အပူ ပေးနို င်သည့် ဒြပ်ဝတ္တ ုများကို ဆို လို သည်။

Fuel is the single most important contributor to the cost of steam generation. It also
governs the design, operation, and performance of the boiler.
လောင်စာသည် ရေနွေးငွေ့ဖြစ်ပေါ်မှု အတွက် အရေးကြီးဆုံ းတစ်ခု ဖြစ်သော ပါဝင်မှုတစ်ခု လည်း
ဖြစ်ပါသည်။ ထို အပြင်လောင်စာသည် ဘွိုင်လာ၏ ဒီဇို င်း၊ လည်ပတ်မှုနှ င့် စွမ်းဆောင်ရည်အပို င်းတို့တွင်
လည်း ထိန်းချုပ်မှုရှိပါသည်။

၁၁.၂ ရရှိသည့် အရင်းအမြစ်အလို က် လောင်စာအမျ ိုးအစားများ

The fuels can be classified as follows;

(၁) Fossil fuels such as various grades of coals, oils, and natural gas
မြေကြီးမှ တူ းဖော်ရရှိသောလောင်စာများ(ကျောက်မီးသွေး၊ ဆီများနှ င့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့)

(၂) Waste fuels such as biofuels, process gases, and spent liquors
ကု န်ကြမ်းအကြွင်းမှ ဖြစ်ပေါ်သော လောင်စာများ(ဇီဝလောင်စာ၊ ကု န်ထု တ်လု ပ်ခြင်းမှ
ထွက် သောဓာတ်ငွေ့နှ င့် သုံ းစွဲပြီးအရည်များ)

(၃) Manufactured fuels such as producer gas, town gas, liquidfied petroleum gas
ထု တ်လု ပ်ရယူ ထားသောလောင်စာများ(စပါးခွံ ဓာတ်ငွေ့၊ ဇီဝဓာတ်ငွေ့၊ ရေနံ ဓာတ်ငွေ့ရည်)

၁၁.၃ ပုံ သဏ္ဏာန်အလို က် လောင်စာအမျ ိုးအစားများ

The various types of fuels like solid, liquid and gaseous fuels are available for
firing in boilers.
ဘွိုင်လာမီးထို းသည့် လောင်စာများကို ပုံ စံ (၃) မျ ိုးနှ င့် တွေ့ရှိရပါသည်။ အစို င်အခဲ၊ အရည်၊
အငွေ့ လောင်စာ တို့ဖြစ်ကြပါသည်။

Fuels are available in different forms and composition:

အခန်း(၁၁
(1) Solid fuels (hard coal, bituminous coal, peat, wood and straw) contain carbon
(C), hydrogen (H2), oxygen (O2), and smaller quantities of sulfur (S), nitrogen (N 2), and water
အခန်း(၁၁
(H2O). A major problem when handling such fuels is the formation of large quantities of ash,
particulate matter and soot.
(2) Liquid fuels derive mainly from crude oil and can be classified into light,
medium and heavy fuel oils. Light fuel oil (i.e. diesel fuel) is widely used in small combustion
plants.
2

(3) Gaseous Fuels are a mixture of combustible (CO, H 2 and hydrocarbons) and
non-combustible gases. Today very often natural gas is used, which contains methane (CH 4) as
the main component.
The knowledge of fuel composition is important for an optimum and economical
combustion process.

၁၁.၄ လောင်စာအမျ ိုးမျ ိုး

(၁) ကု န်ကြမ်းအကြွင်းများ - (Raw Material Waste)
(က) စပါးခွံ - Paddy Husk
( ခ) မြေပဲခွံ - Groundnut Shell
( ဂ) သစ်တို သစ်စ၊ လွှစာမှုန့် - Saw Dust
(ဃ) ကြံ ဖတ် - Bagasse
( င) ဝါစေ့ ခွံ - Cotton Seed Shell
(၂) ထင်း - Fire Wood
(၃) ကျောက်မီးသွေး - Coal
(၄) ကျောက်မီးသွေးအမှုန့် - Pulverized Coal
(၅) ရေနံ မီးသွေး - Petroleum
(၆) လောင်စာဆီ - Fuel Oil
(၇) ဓာတ်ငွေ့များ - Gases
(၈) အပူ ငွေအကြွင်းများ - Waste Heat
(၉) ဓာတု ဗေဒကု န်ကြမ်းထု တ်လု ပ်ခြင်းမှ - Heat From Chemical Production
ရသောအပူ များ
(၁၀) အနု မြူလောင်စာ - Uranium 238
(၁၁) လျှပ်စစ်ဓာတ်အား - Electricity
(၁၂) နေရောင်ခြည် - Solar

၁၁.၅ ကု န်ကြမ်းအကြွင်းများ

၁၁.၅.၁ စပါးခွံ

စပါးကို ကြိတ်ခွဲလို က်သည့် အခါ လုံ းတီးဆန်နှ င့် စပါးခွံ များရရှိသည်။ ၎င်းစပါးခွံ များကို လွှင့် ပစ်
ရမည့် အစား လောင်စာအဖြစ်အသုံ းပြုသည်။ 21 kg စပါးတစ်တင်းလျှင် စပါးခွံ 5 kg မှ 6 kg ရရှိသည်။ ၎င်း
စပါးခွံ ဖြင့် ဘွိုင်လာကို မီးထို းရန် ဆန်စက်များတွင် အများအပြား အသုံ းပြုသည်။ စပါးခွံ ၏ အပူ ပမာဏ
အားဖြည့် လောင်စာများ
တန်ဖို းမှ ာနည်း၍ စပါးခွံ ကို မြောက်မြားစွာ မီးထို းနို င်မှ သာ လို အပ်သည့် အပူ ရရှိနို င်မည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်
ဖွဲများ မြောက်များစွာ မီးထို းနို င်ရန် ဖွဲမီးဖို များ ဆောက်ပေးရန်လို သည်။အားဖြည့်
စပါးခွံ ၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ
လောင်စာများ
2500 K cal/kg ခန့် ရှိသည်။ အကြောင်း
Rice husk is the protective cover on the rice seed, which is removed and rejected in
the dehusking/dehulling operation of rice milling. Large amounts of rice husk are generated in
the rice mills during the harvesting season. Husk forms between 20 and 25% of weight of dried
rice.
 3

Rice husk has ∼15 to 20% ash and is highly abrasive, as the ash contains silica to
the extent of 90%.
It is very dry, containing only ∼7 to 9% moisture and not compressible for baling
purposes.
On a dry ash free (daf) basis it has ∼20% FC and 80% VM, requiring a normal
furnace volume and adequate SA. Husk demands a high ignition temperature and adequate
time for combustion either on grate or on bed. VM leaves the fuel at ∼500°C.
Stoker firing is a good and simple firing system for rice husk. Its low fan power and
simple operation. Bubbling fluidized bed combustion is also an alternative, as husk has a good
15–20% ash to create its bed material and is sufficiently heavy to stay in the bed, unlike a light
material such as bagasse. The higher fan power is offset by better combustion efficiency of 2–
4%. Both designs have to contend with abrasion issues.
From an erosion standpoint, overbed BFBC appears better than underbed. Silica in
ash is mostly in crystalline form. Only ∼20% is in the amorphous form, and recovering silica
in amorphous form has several high-end uses, which can be achieved only on controlled
combustion of rice husk, limiting the firing temperatures to ∼860°C. For this reason, the husk
is pulverized in special mills and burnt in suspension to obtain ash with the desired properties.

အခန်း(၁၁
ဇယား ၁၁.၁ စပါးခွံ နှ င့် ဖွဲပြာတို့၏ ဂု ဏ်သတ္တိများ

၁၁.၅.၁.၁ စပါးခွံ ၏ အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) ပေါပေါများများရသည်။ ဇယား ၁၁.၂ စပါးခွံ တွင်ပါဝင်သော ဓာတ်ပစ္စည်းများ
( ခ) သယ်ယူ စရိတ်လွန်စာနည်းပါးသည်။
( ဂ) စွန့်ပစ်ရသည့် ကု န်ကျစရိတ် သက်သာသည်။
အပြစ် (က) အပူ ပမာဏတန်ဖို းနည်းသည်။
( ခ) ရာသီကု န်ဖြစ်သည်။
( ဂ) ဆန်စက်အနီးအနား၌သာ အသုံ းပြုရ လွယ်ကူ သည်။
(ဃ) သိမ်းဆည်းရန်ခက်ခဲသည်။
4

( င) ရေစို စပါးခွံ များမီးထို းရန်မလွယ်ကူ ပါ။

( စ) ဖွဲမီးဖို တည်ဆောက်ရန်လို သည်။

၁၁.၅.၁.၂ စပါးခွံ (ဖွဲ)မီးဖို တည်ဆောက်ရန်အတွက် လို အပ်ချက်များ

(၁) မီးဖို အရွယ်အစား၊
(၂) မီးဖို အနိမ့် အမြင့် ၊
(၃) မီးကြမ်းအနေအထား၊
(၄) လေဝင်ပေါက်။

(၁) မီးဖို အရွယ်အစား

၎င်းဘွိုင်လာ၏ မီးကြမ်းဧရိယာ မည်မျှရှိသည်ကို ရှ ာရမည်။ သို့မှ သာ မီးဖို ၏ အတို င်းအတာ
အရွယ်အစားများ ရရှိမည်။ မီးကြမ်းဧရိယာရှ ာရာတွင် ဘွိုင်လာအမျ ိုးအစားပေါ်မူ တည်၍ ခွဲခြားမှုရှိသည်။
(က) ကောနစ်ဘွိုင်လာဆို လျှင် မီးရှိန်ရဧရိယာ၏ ၁၂ ပုံ ၁ ပုံ ၊
( ခ) လန်ကရှ ားနှ င့် ကျွတ်ဘွိုင်လာများဆို လျှင် မီးရှိန်ရဧရိယာ၏ ၁၅ ပုံ ၁ ပုံ ။
ဥပမာ - မီးရှိန်ရမျက်နှ ာပြင်ဧရိယာ 36 m2 ခန့်ရှိသည့် ကောနစ်ဘွိုင်လာ
မီးရှိန်ရမျက်နှ ာပြင်ဧရိယာ ÷12 = 36÷12 = 3 m2
မီးကြမ်းဧရိယာ = 2 m x 1.5 m ခန့်ရှိမည်။
အရှ ည်သည် မည်သည့် အခါမဆို အကျယ်ထက်များရမည်။ သို့မှ သာ မီးပြင်းမည်။ လေး
ထောင့် ပတ်လည် ညီအောင်မလု ပ်ပါနှ င့် မီးရှိန်ပျော့ သည်။

(၂) မီးဖို အနိမ့် အမြင့်

မီးဖို သည် ဘွိုင်လာထက် နိမ့် ရမည်။ မီးဖို မြင့် လျှင် မီးပေါင်အတက်နှေ းသည်။ မီးပေါင်ကျ
လွယ်သည်။ နိမ့် လျှင် ခေါင်မို းပြိုသည်။ နိမ့် လွန်းလျှင် မြေကြီးအောက်တူ းပြီး ဆောက်ရသဖြင့် ရေဝပ်နို င်သည်။
လေဝင်အားလည်း မကောင်းပါ။

(၃) မီးကြမ်းအနေအထား
(က) မီးကြမ်းအပေါ်ထိ ပ်သည် မီးလမ်းဝအလယ်နှ င့် ထိပ်ကြား၌ ရှိရမည်။ မီးကြမ်းမြင့်
အားဖြည့် လောင်စာများ
လျှင် ခေါင်မို းကို မီးအရှိန် ပူ ပြင်း၍ ပြိုတတ်သည်။ မီးကြမ်းနိမ့် လျှင် ဖွဲပို မို ကု န်သည်။
အကြောင်း
( ခ) မီးကြမ်းအဆို င်း ၄၅ ဒီဂရီရှိရမည်။ အလျောများသော် မီးကြမ်းပေါ် ဖွဲမနားဘဲ
အောက်သို့လျောဆင်း၍ မီးကောင်းစွာမလောင် အထက်ပို င်း လေအေးဝင်ပြီး ဘွိုင်လာဖိအားကျသည်။ အ
လျော နည်းသော် ဖွဲထူ ၍ မီးမတောက် မီးကြမ်းပေါ်တွ င် ဖွဲပါးပါးနှ င့် အနှံ့အပြား ရှိရမည်။ (ထု 75 mm မှ 100
mm ခန့်)
( ဂ) မီးကြမ်းအနေအထားမှ န်သော် မီးဖို အတွင်း၌ လေဝင်သံ ကောင်းစွာကြားရမည့် အပြင်
မီးခဲကို လောင်နေသကဲ့ သို့ မီးဖို ၌ မြင်ရမည်။ ခေါင်းတို င်ထိပ်တွင်လည်း မီးခို အရောင်ဖြူဖျော့ ဖျော့ တွေ့ရှိရ
မည်။ ၎င်းအခြေအနေကို မီးကု န်ယမ်းကု န် တောက်လောင်သည်ဟု ဆို သည်။

(၄) လေဝင်ပေါက်
 5

လေများသည် စပါးခွံ အကြားမှ အများဆုံ းဝင်ရမည်။ ထို လေကို ပင်မလေ (Primary Air)
ဟု ခေါ်သည်။ ဖွဲအပေါ်မှ ဝင်သောလေမှ ာ အကူ လေ (Secondary Air) ဖြစ်သည်။ မီးလမ်းတလျောက်တွင်
လေစိမ်းကြားဖြတ်ဝင်မှု မရှိစေရ။ လေစိမ်းကြားဝင်ဖြတ်သော် မီးလမ်းအက်ကွဲသည်။ မီးပေါင် လျော့ ကျသည်။

၁၁.၅.၁.၃ Fluidized bed combustion

Fluidized bed combustion has emerged as a viable alternative and has significant
advantages over the conventional firing system and offers multiple benefits. Some of the
benefits are compact boiler design, fuel flexibility, higher combustion efficiency and reduced
emission of noxious pollutants such as SO x and NOx. The fuels burnt in these boilers include
coal, washery rejects, rice husk, bagasse and other agricultural waste. Fluidized bed boilers
have a wide capacity range – from 0.5 T per hour to over 100 T per hour. There are three basic
types of fluidized bed combustion boilers:
(a) Atmospheric classic fluidized bed combustion system (AFBC).
(b) Atmospheric circulating (fast) fluidized bed combustion system (CFBC)
(c) Pressurised fluidized bed combustion system (PFBC).

၁၁.၅.၂ မြေပဲခွံ

ဆီစက်များတွင် အများဆုံ းအသုံ းပြုသည်။ မြေပဲခွံ သည် မြေပဲခွဲရာမှ မြေပဲစေ့ နှ င့် အခွံ များ ရရှိ
သည်။ ၎င်းအခွံ ကို အလဟဿ လွှင့် ပစ်ရမည့် အစား ဆီစက်ဘွိုင်လာများတွင် အသုံ းပြုသည်။ မြေပဲခွံ သည်
စပါးခွံ လောက် ပေါများစွာမရပါ။ ထို့ကြောင့် ဆီစက်များတွင် ရေနွေးငွေ့အင်ဂျင်ဖြင့် စက်လည်ပတ်နို င်အောင်
မြေပဲခွံ နှ င့် ဘွိုင်လာမီးထို းရန် လုံ လောက်စွာ မရရှိပါ။ မြေပဲပေါင်းရာတွင် အပူ ပေးရန်အတွက် ရေနွေးငွေ့ထု တ်
ပေးနို င်လောက်ရုံ မျှသာ မြေပဲခွံ များရရှိသည်။ ဆီစက်တွင် အသုံ းပြုသော ဘွိုင်လာများမှ ာ ဘွိုင်လာအသေးစား
များဖြစ်သည်။
ဥပမာ - လို ကို (အသေးစား)၊ မတ်ရပ်ကန့်လန့်ကျွတ်၊ မတ်ရပ်ကျွတ် စသည်တို့ဖြစ်ပါသည်။
မြေပဲခွံ ၏ အပူ ပမာဏ တန်ဖို းမှ ာ 2700 K cal/kg ခန့် ရှိသည်။

၁၁.၅.၂.၁ မြေပဲခွံ ၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) လောင်စာအခမဲ့ ရသည်။
( ခ ) ဖွဲမီးဖို တည်ဆောက်ရန်မလို ပါ။
အပြစ် (က) ဆီစက်အပူ ပေးရန်သာရသည်။

အခန်း(၁၁ ( ခ ) စက်လည်ပတ်နို င်အောင် မြေပဲခွံ ပေါများစွာမရပါ။

( ဂ ) အပူ ပမာဏတန်ဖို းနည်းသည်။
၁၁.၅.၃ သစ်တို သစ်စနှ င့် လွှစာမှုန့်

သစ်ခွဲရာမှ ရရှိသည့် သစ်တို သစ်စ ပကာသားနှ င့် လွှစာမှုန့်များဖြစ်ပါသည်။ သစ်စက်များတွင်

အများဆုံ း အသုံ းပြုသည်။ သစ်စက်အများအပြား၌ ၎င်းအလေအလွင့် များကို လွှင့် ပစ်ရမည့် အစား စက်လည်
ပတ်ရန်အတွက် ဘွိုင်လာတွင် မီးထို းအသုံ းပြုသည်။ မီးထို းသည့် အခါ စပါးခွံ ကဲ့ သို့ ဖွဲမီးဖို တည်ဆောက်ပြီးမှ
မီးထို းရသည်။ အချ ို့စက်ရုံ များရှိ ဘွိုင်လာများကို လည်း လွှစာမှုန့်ဖြင့် မီးထို းအသုံ းပြုသည်။ ၎င်း၏အပူ ပမာဏ
တန်ဖို းမှ ာ စပါးခွံ ထက်များသည်။ သို့သော် သစ်အမျ ိုးအစားနှ င့် ရေစို ဝင်မှု (Moisture Content) ပေါ်
မူ တည်၍ အပူ ပမာဏတန်ဖို း ပြောင်းလဲမှုရှိသည်။ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ 2500 မှ 3600 K cal/kg ထိရှိသည်။
6

၁၁.၅.၃.၁ သစ်တို သစ်စနှ င့် လွှစာမှုန့်၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) ပေါများ လုံ လောက်စွာ ရရှိသည်။

( ခ ) ကု န်ကျစရိတ်မရှိပါ။
( ဂ ) စွန့်ပစ်ရသက်သာသည်။
အပြစ် (က) ဖွဲမီးဖို ဆောက်ရသည်။
( ခ ) သိမ်းဆည်းရန်ခက်ခဲသည်။
( ဂ ) ရေစို လွှစာမှုန့်များမီးထို းရန်ခက်ခဲသည်။

၁၁.၅.၄ ကြံ ဖတ်

သကြားစက်များတွင် အသုံ းပြုရပါသည်။ ကြံ ချောင်းများကို ကြိတ်ဝါးရာမှ ကျန်ရှိသည့် ကြံ ဖတ်

များကို လွှင့် ပစ်ရမည့် အစား ဘွိုင်လာများတွင် မီးထို းအသုံ းပြုပါသည်။ ကြံ ဖတ်၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ အစို
အခြောက်ပေါ် မူ တည်၍ ခြားနားမှုရှိသည်။ 2100 မှ 4200 K cal/kg ထိရှိသည်။ သကြားစက်များတွင်
ရေနွေးငွေ့များကို စက်လည်ပတ်ရာတွင်လည်းကောင်း၊ သကြားကြိုချက်ရာတွင် အပူ ပေးရန်လည်းကောင်း
အသုံးပြုကြရ၍ လိုအပ်သည့်ရေနွေးငွေ့ပမာဏ (Evaporation) မှ ာလည်း များပါသည်။ ယခင်က အချ ို့စက်များတွင်
ကြံ ဖတ်တစ်ခု တည်းဖြင့် မလုံ လောက်၍ မီးထို းဆီနှ င့် ထင်းများပါ အသုံ းပြုကြရသည်။ သကြားစက်မှ ဘွိုင်လာ
များတွင် မီးလောင်ခန်းအပူ ချိန် ၁၁၀၀ (ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်) မှ ၁၃၀၀ (ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်) Furnace
Temperature အထိ လို အပ်၍ ဖွဲမီးဖို ကဲ့ သို့ပင် မီးဖို တည်ဆောက်ပေးရန် လို အပ်ပါသည်။ ယခု အခါတွင်
အောက်ပါမီးဖို များ ပြုပြင်ပြောင်းလဲ လာ၍ ကြံ ဖတ်တစ်ခု တည်းဖြင့် လုံ လောက်စွာ မီးထို းအသုံ းပြုလာကြ
သည်။
သကြားစက်များတွင် အသုံ းပြုသော မီးဖို များမှ ာ-
(က) လှေ ကားထစ်မီးဖို (Stepped Grate)
( ခ ) မြင်းခွာပုံ မီးဖို (ပျဉ်းမနားသကြားစက်) (Hourse Shoe Type)
( ဂ ) အို င်စနာမီးဖို (ဘီးလင်းသကြားစက်) (Eisner Furnace) တို့ ဖြစ်ပါသည်။
ယင်းတို့အနက် အို င်စနာမီးဖို သည် မီးဖို စွမ်းအား အကောင်းဆုံ း ဖြစ်ပါသည်။

၁၁.၅.၄.၁ ကြံ ဖတ်၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) သကြားစက်များ၌သာ လုံ လောက်စွာ ရရှိသည်။

( ခ ) ကု န်ကျစရိတ်မရှိပါ။
( ဂ ) စွန့်ပစ်ရသက်သာသည်။
အပြစ် (က) မီးဖို တည်ဆောက်ရသည်။
( ခ ) ရာသီကု န်ဖြစ်သည်။
( ဂ ) အစို အခြောက်ပေါ် မူ တည်၍ အပူ ပမာဏတန်ဖို း ပြောင်းလဲမှုရှိသည်။
 7

၁၁.၅.၅ ဝါစေ့ ခွံ

ဝါမှ ရရှိသော ဝါစေ့ ခွံ များကို အလဟဿစွန့်ပစ်ရမည့် အစား ဝါစေ့ ဆီကြိတ်ရာတွင် လို အပ်သည့်
အပူ ပေးရန်အတွက် ဘွိုင်လာများတွင် မီးထို းအသုံ းပြုသည်။ ယင်းဝါစေ့ ခွံ များကို စပါးခွံ ကဲ့ သို့ ဖွဲမီးဖို တည်
ဆောက်၍ မီးထို းပေးရသည်။ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ 3900 K cal/kg ခန့်ရှိသည်။

၁၁.၆ ထင်း

ထင်းသည် သစ်စက်များမှ ရသော သစ်တို သစ်ပကာသားများ မဟု တ်ပါ။ သစ်ပင်များကို ခု တ်လဲ၍

ဖြတ်ပြီး မီးထို းအသုံ းပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ ထင်းအဖြစ် အသုံ းပြုသည့် အပင်များမှ ာ မြယာသား (Microcos
Paniculata)၊ ကု က္ကိုသား Albizzia Lebbek နှ င့် ကနစို သား (Heritiera Fomes) များဖြစ်သည်။ ၎င်းထင်း
များ၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာလည်း အပင်အမျ ိုးအစားနှ င့် အစို အခြောက် ပေါ်မူ တည်သည်။ ထင်းများ၏ အပူ
ပမာဏ တန်ဖို းမှ ာ 3100 မှ 4500 K cal/kg အထက်ရှိသည်။

ဇယား ၁၁.၅ ထင်း၏ ဂု ဏ်သတ္တိများ

ဇယား ၁၁.၆ ထင်းတွင်ပါဝင်သော ဓာတ်ပစ္စည်းများ
၎င်းထင်းများကို ဘွိုင်လာတွင်မီးထို းအသုံ းပြုသည့် နေရာမှ ာ -
(က) သကြားစက်၊
(ခ ) အပူ ပေးရန် အသုံ းပြုသောဘွိုင်လာအသေးစားများ။
ယခု အခါ သစ်တောပြုန်းတီးမှုဖြစ်သောကြောင့် ထင်းအစား အခြားလောင်စာများ အသုံ းပြုလာ ကြ
သည်။

၁၁.၇ ကျောက်မီးသွေး
Coal is a heterogeneous substance formed through millions of years of
transformation of plant and mineral matter underground. Coals are complex substances that are
geologically formed from ancient vegetation by the combination of time, pressure, and heat of
the earth over several millennia. Coal was formed by the decomposition of vegetation that
grew in prehistoric forests. Coal originated from vegetable matter which grew millions of
years ago.
According to geological order of formation, coal may be of the following types;
(1) Peat
(2) Lignite
(3) Subbituminous
(4) Bituminous
(5) Anthracite, with increasing percentages of carbon.
8

After anthracite, graphite is formed.

ကျောက်မီးသွေးအမျ ိုးမျ ိုးရှိသည်။ ယင်းတို့မှ ာ-

( ၁) Peat
( ၂ ) Lignite
( ၃ ) Subbituminous
( ၄ ) Bituminous
( ၅ ) Anthracite စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။
အပူ ပမာဏတန်ဖို းများသည့် အတွက် ဘွိုင်လာအသေးစား၊ အလတ်စားများတွင် ဘွိုင်လာအတွင်း
ရှိ မီးကြမ်းများအပေါ်တွ င် မီးထို းအသုံ းပြုကြသည်။ အချ ို့ဘွိ ုင်လာများတွင် မီးလောင်ခန်း အောက်ဘက်၌ မီး
ကြမ်းအရှ င်များဖြင့် Moving Chain Grate ပေါ်တွ င် မီးထို းအသုံ းပြုသည်။

(1) Peat
Peat is the first product in the formation of coal and consists of partially
decomposed plant and mineral matter. Peat has a moisture content of up to 70 percent and a
heating value as low as 1700kcal/kg. Although it is not an official coal classification, it is used
as a fuel in some parts of the world. According to ASTM (American Society of Testing and
Materials), peat is not regarded as a rank of coal. Peat contains up to 90% moisture and is not
attractive as a utility fuel. Rank carries the meaning of degree of maturation (carbonisation)
and is a measure of carbon content in coal.
(2) Lignite
Lignite is the lowest ranking of coal with a heating value of less than
4600kcal/kg and moisture content as high as 35 percent. The volatile content is also high, and
therefore lignite ignites easily.The lower the volatility, the higher the heating value.

(3) Subbituminous
These coals are noncoking; i.e., they have minimal swelling on heating and
have a relatively high moisture content of 15 to 30 percent. They are high in volatile matter
and thus ignite easily. They also have less ash and burn cleaner than lignite. They have low
sulfur content, generally less than 1 percent, and a heating value between 4600 and
6400kcal/kg. Because of the low sulfur content, many power plants have changed to
subbituminous coal in order to limit SO2 emissions.

(4) Bituminous
This coal is the one most commonly burned in electric utility boilers, and it
has a heating value between 5800 and 7800kcal/kg. As compared with lignite and
subbituminous coals, the heating value is higher and the moisture content and volatile matter
are lower. The high heating value and its relatively high volatile matter enable these coals to
burn easily when fired as pulverized coal. Some types of bituminous coal, when heated in the
absence of air, soften and release volatiles and then form coke, a porous, hard, black product.
Coke is used as fuel in blast furnaces to make iron.
Bituminous coal is the largest group containing 46-86% of fixed carbon and 20-
40% of volitile matter.

(5) Anthracite
 9

This is the highest ranked coal. It has the highest content of fixed carbon, ranging
from 86 to 98 percent. It has a low volatile content, which makes it a slow-burning fuel. Its
moisture content is low at about 3 percent, and its heating value can be as high as 8300
kcal/kg. Anthracite is low in sulfur and volatiles and burns with a hot, clean flame. It is used
mostly for domestic heating as well as some metallurgical processes. However, utility-type
boilers are designed to burn this low-volatile coal in pulverized coal-fired boilers.

၁၁.၇.၁ ကျောက်မီးသွေး၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) ဘွိုင်လာအသေးနှ င့် အလတ်စားများအတွက် ဖွဲမီးဖို တည်ဆောက်ရန်မလို ပါ။
အပြစ် (က) ထားရန်နေရာကျယ်ဝန်းသည်။
( ခ ) သယ်ယူ စရိတ်ကြီးသည်။
( ဂ ) သန့်ရှ င်းမှုမရှိ။
(ဃ) ထိန်းသိမ်းမှုစရိတ်ကြီးသည်။
(င) အငွေ့ပျံမြန်သည် (Highly Volatile)။
(စ) မီးကြမ်းဧရိယာကန့်သတ်ချက်ရှိသည် (Moving Chain Grate)။

ဇယား ၁၁.၇ ကျောက်မီးသွေးအမျ ိုးအစားခွဲခြားပုံ

၁.၈ ကျောက်မီးသွေးမှုန့် (Pulverized Coal)
ကျောက်မီးသွေးအမှုန့်ဆို သည်မှ ာ ကျောက်မီးသွေးကို (Mesh) ၂၀၀ မှ ၃၀၀ ခန့်ရှိသည့် အမှုန့်ပြု လု ပ်၍ မီးထို း
ခြင်းဖြစ်သည်။
အမျ ိုးအစားညံ့ သည့် ကျောက်မီးသွေးများကို အမှုန့်ကြိတ်၍ မီးထို းပေးခြင်းကြောင့် ပို မို မီးလောင်
အားကောင်းပြီး အပူ ပမာဏတန်ဖို းလည်း တက်လာသည်။
ကျောက်မီးသွေးအမှုန့်၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ 8300 မှ 8900 K cal/kg ထိရှိသည်။
10

၁၁.၈.၁ ကျောက်မီးသွေးမှုန့် ၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) အပေါစားကျောက်မီးသွေး သုံ းစွဲခြင်းဖြင့် စွမ်းရည်ရနို င်သည်။
( ခ ) အကောင်းစားကျောက်မီးသွေးများ သုံ းစွဲခြင်းဖြင့် စွမ်းရည်ပို မို လာသည်။
( ဂ ) ဘွိုင်လာကြီးများတွင် သုံ းစွဲနို င်သည် (မီးကြမ်းကန့် သတ်ချက်မရှိ)။
(ဃ) ပြာစွဲသက်သာ (ပြာ ၅၀% မှ ာ လေနှ င့် အတူ ပါ သွားသည်)။
( င ) သံ ချေးစားသက်သာသည်။
အပြစ် (က) အမှုန့်ကြိတ်ရသည့် စရိတ် ပို ကု န်သည်။
( ခ ) မီးလောင်ခန်း သတ်သတ် ပြုလု ပ်ရမည်။
( ဂ ) ကျောက်မီးသွေးအမှုန့်ထို းဘန်နာဖြင့် မီးထို းရမည်။

၁၁.၈.၂ Questions and Answers of Pulverized Coal Firing System

Coal can be pulverized to the consistency of talcum powder and blown into the
furnace. Like oil, all the fuel is suspension. The resulting coal flame even looks like an oil
flame.
Q. How is the process of coal pulverization carried out?
A. It is a two stage process
အားဖြည့် လောင်စာများ
I. Stage: raw and lump coal is crushed to a particle size not ·more than 1525
mm in the crusher
II. Stage: crushed coal is delivered into raw coal bunkers and from here it is
transferred to grinding mills that grind the feed into the final particles of
200-300 mesh size. During grinding hot air is blown through the fuel to
dry it to impart good fluidity of the coal dust.
Q. What is a pulverization system?
A. It is a family of equipment in which coal is ground, dried and fed to the
burners of a boiler furnace.
Q. By how many methods can coal be burned in boiler furnaces?
A. Three methods:
1. Flame combustion (ပုံ ၁၁.၁(က))
2. Cyclone combustion (ပုံ ၁၁.၁(ခ))
3. Fluidized-bed combustion (ပုံ ၁၁.၁(ဂ))

ပုံ ၁၁.၁(က) Flame combustion (ခ) Cyclone combustion (ဂ) Cyclone combustion

Q. What is flame combustion?

A. Burning of pulverized coal in a suspended state in the combustion air in the
furnace space is called flame combustion.
Q. What is cyclone combustion?
A. A process in which combustion of particles is effected in the presence of
intensive turbulent motion of air.
Q. What is fluidized-bed combustion?
A. Solid fuels (coal, bagasse, etc.) reduced to 1-6 mm size can be successfully
burnt in a fluidized state over a grate at the bottom of which combustion air is
blown through. The velocity of air is so controlled that the fuel particles are
 11

lifted off the grate and are reciprocated in the vertical plane. The finer and
partially burnt fuel particles are carried off to the upper. layer of the fluidized
bed, whereupon their flow velocity decreases and they undergo complete
combustion.

Q. What are the advantages of pulverized coal firing systems?

A. 1. Pulverization brings about a large increase in surface area per unit mass
of solid fuel. Since combustion is a surface reaction, greater the extent of coal
surface available, higher will be the rate of combustion. Herein lies the
success of pulverized coal fired systems.
အခန်း(၁၁
2. Less excess air is required for complete combustion· because of greater
surface area of fuel exposed.
3. Higher combustion air temperatures ensure higher cycle efficiency
4. A good range of coal right from anthracite to peat can be successfully
burnt
5. Better combustion control enables the system to respond quickly to
extensive load variation
6. Better response to instrument control on auto
7. Large amount of heat release makes it very suitable for super thermal
power stations where the rate of steam generation is as high as 2000 tlh.
8. Slagging and clinkering problems are low
9. Carryover of unbunt fuel to ash is practically nil
10. Ash handling problem low
11. Can operate successfully in combination with gas and oil fired systems
12. Cold start-up of boilers is very rapid and efficient
13. Less furnace volume is required
14. Low banking loss

ဇယား ၁၁.၈ Typical pulverized coal fineness requirements

၁၁.၉ ရေနံ မီးသွေး

ရေနံ စိမ်းအခါခါချက်ယူ လို က်၍ နောက်ဆုံ းကျန်ရှိသည့် ပစ္စည်းများမှ ာ ရေနံ မီးသွေးများ ဖြစ်
ပါသည်။ ၎င်းတို့မှ ာ အတုံ းအခဲအဖြစ်လည်းကောင်း၊ အမှုန့်သဖွယ်အဖြစ်လည်းကောင်း ရရှိနို င်ပါသည်။
ရေနံ မီးသွေး၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ ၈၅၀၀ K cal/kg ခန့်ရှိပါသည်။
သို့သော်လည်း Volatile (အငွေ့ပျံ) ရာခို င်နှုန်းမှ ာ လွန်စွာနည်း၍ အမှုန့်ပြုလု ပ်ပြီး မီးထို း အသုံ းပြု
ရန်ပင် ခက်ခဲမှုရှိပါသည်။ အခြားအားဖြည့် လောင်စာနှ င့် အတူ ပူ းတွဲရောနှေ ာ အသုံ းပြုရမည် ဖြစ်သည်။

၁၁.၁၀ လောင်စာဆီ

လောင်စာဆီအမျ ိုးအစားအားဖြင့် (၃) မျ ိုး ရှိသည်-

12

(က) မီးထို းဆီ - အပူ ပမာဏတန်ဖို း ၁၀၇၀၀ K cal/kg

(ခ ) ရေနံ ချေး - အပူ ပမာဏတန်ဖို း ၁၀၃၀၀ K cal/kg
(ဂ ) ဒီဇယ်ဆီ - အပူ ပမာဏတန်ဖို း ၁၀၀၀၀ K cal/kg အားဖြည့် လောင်စာများ

၁၁.၁၀.၁ လောင်စာဆီ ၏အကျ ိုးအပြစ်များ

အကျ ိုး (က) မီးအားပြင်းသည်။
( ခ ) သို လှေ ာင်ရလွယ်ကူ သည်။
( ဂ ) သုံ းစွဲရလွယ်ကူ သည်။
(ဃ) သယ်ယူ စရိတ်သက်သာသည်။
( င ) ပြည်တွင်းမှ ရရှိသည်။
( စ ) လူ သက်သာသည်။
အပြစ် (က) ကန့်ဓာတ်အများဆုံ းပါ၍အက်စစ်ဖြစ်ပြီးသံ သားစားစေသည်။ (အစို
ဓာတ်ပြန်ခြင်းကြောင့် )
( ခ ) လို အပ်သည့် စေးပစ်ခြင်းရရန် အပူ ပေးရသည်။
( ဂ ) လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်တတ်သည်။

၁၁.၁၀.၂ Fuel Oil Properties

1. Specific gravity is the ratio between the weights of oil and water at 15°C for
the same volume. Usually it is expressed as specific gravity 15/15°C. API scale is more
popular with oil industry and the relationship is as follows:

a. Specific gravity of 1 corresponds to 10°API.

b. The higher the °API, the lower the density and lighter the oil.
c. Specific gravity has no technical significance except for conversion of
weights to volumes. But this is important as the fuel oils are purchased by
volume as barrels, gallons, or cubic meters.
d. Specific gravity determination is easy and instantaneous, as it involves
merely dipping a hydrometer in the sample and reading the scale.
2. Calorific value can be expressed in megajoules per kilogram or kilocalories
per kilogram and megajoules per cubic meter or kilocalories per cubic meter. The former is
inversely proportional to the specific gravity, as the lighter oils contain more H.
Gross calorific value varies from ∼10,200 to 10,800 k cal/kg. GCV
measurement is done by bomb calorimeter. There are also following approximate
relationships:
For uncracked distillate or residue GCV = 9810 + (38 × API gravity) kcal/kg
 13
အခန်း(၁၁
For cracked distillate GCV = 9878 + (30 × API gravity)
3. Viscosity is a measure of resistance of fluids to flow due to the internal
friction. In liquids this friction is due to the cohesion of molecules. As the cohesion decreases
with increasing temperature, viscosity also decreases.
In the Saybolt Seconds Universal (SSU) test, viscosity is expressed as the time
taken in seconds for the oil at a particular temperature to flow out of a 60 cm 3 cup througha
specified orifice. It is commonly measured at 100, 150, and 210°F (37.8, 65.6, and 98.9°C,
respectively). For more viscous oils, Saybolt Furol viscosity is used in which the orifice is a
little larger and the readings are roughly one-tenth of universal.
Redwood seconds 1 and 2 (SR1 and SR2) are similar measurements in British practice.
Specific visocity is a comparison of times taken by the oil and water at 20°C to flow out of a
200 cm3 vessel and is expressed in degrees Engler. This is also a popular measurement in
Europe.
However, none of the above-mentioned forms is a direct measurement of the
true viscosity. Centipoise (Ns/1000 m2) and centistokes (m2/106 s2) are the common measures
of dynamic (or absolute) and kinematic viscosities.
Dynamic viscosity is the force that exists when a unit area of fluid is moving
at unit velocity relative to that of a similar area, unit distance from and parallel to it. The
dynamic viscosity of a fluid is the ratio of shearing stress to the rate of deformation.
Kinematic viscosity is the dynamic viscosity divided by the density. Water at
20°C has dynamic and kinematic viscosities of 1 cP and 1 cSt.
4. Flash point is the lowest temperature at which sufficient vapor is produced to
form an inflammable mixture with air under specified test conditions. Flash point is controlled
solely for storage and gives no indication of burning properties of oil.
5. Pour point is the temperature at which oil starts to flow under test conditions,
although it does not necessarily indicate the temperature at which oil stops flowing. Oils are
not allowed to cool below this temperature in tanks from where the supplies are drawn; and in
fact, oil should be stored at ∼3°C higher than the pour point.
6. Carbon residue is the amount of carbon left behind after volatilizing the oil
under specified conditions. It is the residue left after a fuel is heated out of contact with air. It
is a measure of coke-forming tendencies of diesel oils. It has no significance with other fuel
oils. Conradson and Ramsbottom are the two methods employed.
7. Sulfur affects low-temperature corrosion and chimney height. With high
hydrogen content in fuel oils and consequent high water vapor in flue gases on
combustion,there is ∼4% conversion of S into SO3, making the gases more acidic than the flue
gases from coal firing with the same percentage of S.

၁၁.၁၁ The Burner

The burner is the principal equipment component for the firing of the fuel into the
boiler. Its functions include mixing the fuel and air, atomizing and vaporizing the fuel, and
အားဖြည့် လောင်စာများ
providing for continuous ignition of the mixture. Significant burner design characteristics
include turndown ratio, stability, and flame shape.
(1) Turndown Ratio

The burner turndown ratio is the ratio of the maximum to the minimum fuel and air
mixture input rates at which the burner will operate satisfactorily. It specifies the range of fuel
mixture input rates within which the burner will operate.The maximum input rate is limited by
flame blowoff and physical size of theequipment. Flame blowoff is the phenomenon that
results when the mixture velocityexceeds the flame velocity. The minimum input rate is
limited by flashback and by the minimum flow rate at which the equipment controlling the
14

mixture ratio will function. Flashback occurs when the flame velocity exceeds the mixture
velocity.
A high turndown ratio is desirable when a high input is needed during initial heat-
up, but cannot be used during the entire heating cycle. It is unnecessary in continuously fired
boilers, which seldom have to be started
cold.

(2) Stability

A burner is considered stable if it will maintain ignition when the unit is cold at
normal operating fuel/air ratios and mixture pressures. A burner is not consideredstable merely
because it is equipped with a pilot. Many burners will not function satisfactorily under adverse
conditions, such as cold surroundings, unless the mixtureis rich and the flame is burning in free
air. With burners of this type, it is necessary to leave the furnace door open during the start-up
period. Without an open door, the free air inside the furnace would be quickly used up and the
flame extinguished.

(3) Flame Shape

For a given burner, changes in mixture pressure or amount of primary air will affect
flame shape. In most burners, increasing the mixture pressure will broaden the flame, whereas
increasing the amount of primary air will shorten the flame (input rate remaining the same).
Burner design affects flame shape to an even greater degree. Good mixing,
resulting from high gas turbulence and velocities, produces a short bushy flame. Poor mixing
and low velocities produce long slender flames. High atomizing air pressure tends to throw the
fuel farther away from the burner nozzle before it can be heated to its ignition temperature,
thereby lengthening the flame.

(4) Atomization
Atomization is necessary to burn fuel oil at the high rates demanded of modern
boiler အခန်း(၁၁
units. Atomization exposes a large amount of oil particle surface for contact with the
combustion air. This helps assure prompt ignition and rapid combustion. The two most popular
types of atomizers are steam (or air) and mechanical. The steam (or air) atomizer is the most
efficient and most commonly used. It produces a steam-and-fuel emulsion (or air-and-fuel
mixture) which, when released into the furnace, atomizes the oil through the rapid expansion
of the steam (or air). Steam used for atomization must be dry because moisture causes
pulsations, which can lead to loss of ignition. Mechanical atomizers use the pressure of the fuel
itself for atomization. One type of mechanical atomizer is the return-flow atomizer. Fuel flows
under pressure into a chamber from which it issues through an opening in the sprayer plate as a
fine conical mist or spray. Any oil that exceeds the boiler input requirements is returned to the
fuel oil system. Fuel oil must be atomized and vaporized to burn. Fuel oil will not burn as a
liquid. It must first be converted into a gas. Good atomization requires that a large amount of
air be initially mixed with the oil particles. The air must be turbulent to assure proper mixing.
Then heat must be radiated into the spray to vaporize it.Burner nozzles are designed for oil of a
specific viscosity range, and variation from those viscosities will result in poor atomization.
With heavy fuel oils, correct oil viscosity may be obtained by preheating the oil. Therefore, it
is essential to know the viscosity range for which the burner is designed and determine the
correct level of preheat needed to maintain the viscosity within this range. The design
atomization viscosity of a burner should be obtained from the manufacturer.

(5) Preheat
If the preheat is too high, the viscosity is lower than recommended and poor,
fluctuating atomization occurs. This causes the flame to be noisy and unstable. If the preheat is
 15

too low, the viscosity is too high. This causes improper atomization, resulting in droplet size
being overly large. These larger droplets are more difficult to vaporize and incomplete
combustion and soot formation are more likely to occur.

အားဖြည့် လောင်စာများ

၁၁.၁၁.၁ ဇယား ၁၁.၉ Fuel Oil Atomization

လောင်စာဆီ
ဖြင့် မီးထို းသည့် ဘန်နာများ
လောင်စာဆီဖြင့် မီးထို းသည့် ဘန်နာအမျ ိုးအစား (၃) မျ ိုး ရှိပါသည်-
( ၁) ဖိအားဂျက်ဘန်နာ Pressure Jet Burner
( ၂ ) ရေနွေးငွေ့ (သို့) လေဂျက်ဘန်နာ Steam or Air Jet Burner
( ၃ ) ရို ထရီကပ်ဘန်နာ Rotary Cup Burner

(၁) ဖိအားဂျက်ဘန်နာ (Pressure Jet Burner)

လောင်စာဆီအပူ ကို ဖိအားဖြင့် ဘန်နာသို့ ပို့သည်။ ထို မှ ဆီသည် ဘန်နာ၏ Swirling Chamber
ပေါက်များက ဆီများလည်ပတ်၍ မြူမှုန့်များသဖွယ် မီးလောင်ခန်းသို့ ပန်းထွက်သွားသည်။
(က) အကြီးစားစက်မှုလု ပ်ငန်းများ၊ ရေကျွတ်နှ င့် 2000 ~ 3000 kg/hr ရေနွေးငွေ့ထု တ်လု ပ်သ
ည့် အလျားကျွတ်ဘွိုင်လာများတွင် သုံ းသည်။
( ခ) ဆီစစ်တပ်ပေးရန်လို သည်။
( ဂ) အပူ ပေးရန်လို သည်။ သို့မှ သာ လို အပ်သည့် Viscosity ရပြီး Atomization ကောင်းမည်။
(ဃ) ဖိအားပေးရန် (3.5 to 21 kg/cm2)-High Pressure Motor Pump ဖြင့် ဖိအားပေးရန် လို
သည်။
( င ) Turn Down Ratio (Simplex) 1.5 to 1
( စ ) Turn Down Ratio (Spill) 5 to 1
16

(က) (ခ)

(ဂ) (ဃ)
အခန်း(၁၁ ပုံ ၁၁.၂ (က)(ခ)(ဂ)(ဃ) ဖိအားဂျက်ဘန်နာ (Pressure Jet Burner)

(၂) ရေနွေးငွေ့ (သို့) လေဂျက်ဘန်နာ Steam or Air Jet Burner

လောင်စာဆီကို Gravity အမြင့် မှ ဘန်နာသို့ပို့သည်။ ထို မှ ဆီ ကို လေ သို့မဟု တ် ရေနွေးငွေ့

ဖိအားဖြင့် ရော၍ မြူမှုန့်များသဖွယ် မီးလောင်ခန်းသို့ ပန်းထွက်စေသည်။
(က) အလတ်နှ င့် အသေးစားဘွိုင်လာများအတွက် ကောင်းသည်။
( ခ ) မူ လတန်ဖို းနည်းသည်။
( ဂ ) ရေနွေးငွေ့ထု တ်လု ပ်မှုပမာဏ၏ ၄ % မှ ၅ % ခန့်ထိကို မီးထို းရာ၌ အသုံ းပြုသည်။
(ဃ) 3.5 m အမြင့် မှ ဆီများပေးပို့ရသည်။ လေဂျက်ဘန်နာ ဆို လျှင် လေအား 20 inch WG
(or) 0.35 to 2 kg/ cm2 ခန့် ရှိရမည်။
( င ) Turn Down Ratio 8:1 to 5:1

(က) (ခ)
 17

(ဂ) (ဃ)

အားဖြည့် လောင်စာများ

ပုံ ၁၁.၃ (က)(ခ)(ဂ)(ဃ) ရေနွေးငွေ့(သို့)လေဂျက်ဘန်နာ Steam or Air Jet Burner

(၃) ရို ထရီကပ်ဘန်နာ Rotrary Cup Burner
အရှိန်ပြင်းစွာဖြင့် လည်ပတ်နေသည့် ခွက်ကလေးတွင် ဆီစက်ကျသည့် အခါ ဆီများသည် လည်း
ခွက်ကလေးနှ င့် အတူ လည်ပတ်ပြီး မြူမှုန့်သဖွယ် ပန်းထွက်သွားသည်။
(က) High Viscosity ဆီများသုံ း၍ ရသည်။
( ခ ) Turn Down Ratio 3:2

(က) (ခ)

(ဂ)
ပုံ ၁၁.၄ (က)(ခ)(ဂ) ရို ထရီကပ်ဘန်နာ Rotrary Cup Burner
18

၁၁.၁၁.၂ လောင်စာဆီအပြည့် အဝသုံ းစွဲရန် လို အပ်ချက်များ

(၁) ဆီဗား လုံ မလုံ စိစစ်ရန်၊ မလုံ က -

(က) ဆီပို ကု န်သည်။
( ခ) ဘွိုင်လာခန်းညစ်ပတ်သည်။
( ဂ) ချော်လဲ၍ အန္တရာယ်ပေးနို င်သည်။
(ဃ) လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားနို င်သည်။
အခန်း(၁၁ ( င) မီးလောင်မှုကို အားပေးသည်။

(၂ ) ဆီများ၏ စေးပျစ်ခြင်း (Viscosity) မှ န်ကန်ရန် လို အပ်သည့် အပူ ပေးရမည်။ မမှ န်ကန်ပါ
က-
(က) သုံ းစွဲသင့် သည်ထက်ပို မို သုံ းစွဲရမည်။
( ခ) မြူမှုန့်ငွေ့များအဖြစ်သို့ကောင်းစွာမပြောင်းလဲနို င်။
( ဂ) ကာဗွန်အမှုန့်များမီးလောင်ခန်း၌ တွယ်ကပ်ကျန်နို င်။
(ဃ) မီးပွားများဖြစ်ပေါ်နို င်။
( င) မီးလောင်ခန်းအု တ်နံ ရံ ပြိုနို င်။
( စ) မီးညှိရန်ခက်ခဲ။
(ဆ) ဘန်နာထိန်းသိမ်းရခက်ခဲ။
( ဇ) မီးခို းနက်ထွက်။
(၃) ဆီ၌ရေ ပါ မပါ စစ်ဆေးရန်၊ ရေပါက -
(က) သုံ းစွဲသင့် သည်ထက်ပို မို သုံ းစွဲရ။
( ခ) မီးညှိရန်ခက်ခဲ။
( ဂ) မီးငြိမ်းသွားနို င်ခြင်း။
(ဃ) မီးခို းအနက်ထွက်ခြင်း။
(၄) ဆီနှ င့် လေမှ န်ကန်စွာ ရှိ မရှိ စိစစ်ရန်
(က) ဆီများလျှင် မီးခို းနက်ထွက်၊ ဆီပို ကု န်။
( ခ) လေများလျှင် ဖိအားအတက်နှေ းသည်။
( ဂ) သို့သော်လေကို လိုအပ်သည့်ပမာဏထက် ၁၅ % မှ ၂၀ % ထိပို ၍ပေးမှ သာ မီးကု န်
ယမ်းကု န် တောက်လောင်ပြီး မီးအားကောင်းမည်ဖြစ်ပါသည်။
(ဃ) ထို ကြောင့် မီးလောင်ခန်းအတွင်း၌ လေများ ၂၀ % ပို လို သည်။
( င) ထို့ကြောင့် ဘွိုင်လာကြီးများတွင်လေများများရစေရန်
(၁) မှုတ်လေ (Forced Draught)၊
(၂) ဆွဲလေ (Induced Draught) တို့ဖြင့် လေများ ပေးရသည်။
ဘွိုင်လာများတွင် Induced Draught ထည့် ခြင်းအားဖြင့် ခေါင်းတို င်ကို ပို မို တို စေသည်။
ဘွိုင်လာများတွင် Forced Draught ထည့် ခြင်းအားဖြင့် မီးလောင်အား ပို မို ကောင်းပါသည်။ ဘွိုင်လာများ၏
 19

မီးလောင်ခန်း၌ Balanced Draught မှ ာ (စာတွေ့) Theoretically အရ သု ညရှိလျင် မီးတောက်လောင်မှု ပို မို

ကောင်းပါသည်။
သို့သော် (လက်တွေ့) Practically အရ လောင်စာမီးခို း Smoke များထွက်ရန် အလို့ငှ ာ
Induced Draught ဖိအားကို အနည်းငယ် ပို ထားရသည်။ ထို ကြောင့် Balanced Draught ၌ Negative
inches of Water Gauge ရှိရမည်။
တစ်နည်းအားဖြင့် ဆို သော် မီးလောင်ခန်းအတွင်း၌ Vaccum Balanced Draught ရှိမှ သာ
လျှင် Furnace မီးလောင်ခန်းအတွင်း၌ Pressurized ဖိအားခံ ရခြင်းမှ လည်း ကာကွယ်ပြီး မီးလောင်အား ပို
ကောင်းမည်။
ယခု Shell Boiler များမှ ာ Induced Draught ကို လုံ းဝမသုံ းဘဲ Forced Draught တစ်ခု
အားဖြည့်
တည်းသုံ းသည်။ ဘွိုင်လာမီးလောင်ခန်းအတွင်း၌လည်း Pressurized Chamber လောင်စာများ
အဖြစ်ထားရှိ အသုံ းပြု သည်။

(၅) Soot Blower ပြာမှုတ်ထု တ်ခြင်း

ပြာများကို မှုတ်မထု တ်ပါက -
(က) အပူ ရှိန်ကူ းပြောင်းမှုနည်း၍ လောင်စာပို ကု န်သည်။
( ခ) ရေငွေ့များနှ င့် ပေါင်းစပ်ပြီး ငရဲမီးအဖြစ်သို့ပြောင်းလဲပြီး ကျွတ်များကို စားသည်။
(၆) လေစိမ်းကြားဖြတ်ဝင်မှုမရှိစေရ။
ခေါင်းတို င်အု တ်မီးလမ်းကြောင်းများမှ အက်ကွဲမှုများရှိလျှင် လေစိမ်းကြားဝင်မှုကြောင့်
ဖိအားကျပြီး လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားနို င်သည်။ လောင်စာပို ကု န်သည်။ အု တ်မီးလမ်းနှ င့် အု တ်
ခေါင်းတို င်အက်ကွဲမှုများကို ထုံ း သို့မဟု တ် ဘိလပ်မြေနှ င့် ဖာလျှင်ပြန်၍ ကျွံပြီး ကွဲမည်။ ထို့ကြောင့် -
(က) ဆေးကတ္တ ရာ (Tar)၊ မီးခံ မြေမှုန့် (Fire Clay) နှ င့် ဖာရန်၊
( ခ) မီးခံ ကြိုးမှုန့်+ မီးခံ မြေမှုန့် (Tar+Asbestos) ညီတူ ညီမျှ နှ င့် ဖာရန်၊
( ဂ) ကြီးလျှင် Asbestos Rope ထည့် ပြီးဖာရန်။
(၇) ဘန်နာများထု တ်၍ ဆေးကြောရန်
(က) ဆီ Atomized ကောင်းစွာမဖြစ်၍ ဆီပို ကု န်၊
( ခ) Flue Gas Explosion ဖြစ်နို င်။

၁၁.၁၁.၃ လောင်စာဆီအပြည့် အဝလောင်ကျွမ်းခြင်း ရှိ မရှိ စစ်ဆေးခြင်း

(၁) မီးအရောင်ကြည်ခြင်း
(က) အဖြူရောင်ဝါကျင့် ကျင့် ကောင်း၊
( ခ) အနီရောင်မှိုင်းမှိုင်းမကောင်း။
(၂) မီးခို းအရောင်ကြည်ခြင်း
(က) အဖြူရောင်ဖြော့ ဖြော့ ကောင်း၊
( ခ) မီးခို းနက်ဆို လျှင် မကောင်း။
(၃) CO2 Recorder ၁၀% ထက်မနည်းရ၊ ၁၂ %-၁၃ % ထိ ရှိရမည်။
(၄) Flue Analysis Flue Gas Temp 175-230℃
Execess air 15 to 20 %
C2, CO2 ပါဝင်မှုစသည်များကို လည်း တို င်းတာ၍ စံ ထားရှိရမည်။
20

၁၁.၁၂ ဓာတ်ငွေ့လောင်စာများ(Gaseous Fuels)

Gaseous fuels are best suited for boilers, provided they are available at the plant
gate and, more importantly, on a continuous basis. The most important properties of gaseous
fuels are as follows:
1. Composition
2. Calorific value
3. Specific gravity
The gas analysis or composition is expressed in volumetric terms on dry basis
(moisture-free basis). Analysis is done by chemical means of absorption, distillation,
အခန်း(၁၁
combustion, infrared spectroscopy, or gas chromatography; the last two methods are themost
accurate.
Calorific value is determined by bomb calorimeter. It is common to denote CV on
dry volumetric basis.For combustion calculation purposes, weight basis is needed. This is
usuallycalculated from volume using density.
Specific gravity is compared with the weight of air for the same volume.
ASTMD1070 covers three methods.

ဓာတ်ငွေ့အမျ ိုးမျ ိုးတို့မှ ာ-

(၁) သဘာဝဓာတ်ငွေ့ Natural Gas
(၂) ဖော်စပ်ရယူ သည့် ဓာတ်ငွေ့ Product Gas
(၃) မီးဖို ကြီးများမှ ရရှိသည့် ဓာတ်ငွေ့ Blast Furnace Gas
(၄) ကျောက်မီးသွေးမှ ရရှိသည့် ဓာတ်ငွေ့ Coal Gas
(၅) ရေနံ မှ ရရှိသောဓာတ်ငွေ့များ L.P.G
(က) ပရို ပိန်း (Propane)
( ခ ) ဗြူတိန်း (Butane)
အထက်ပါဓာတ်ငွေ့များအနက် မြန်မာပြည်တွင် အများဆုံ းသုံ းစွဲသည့် ဓာတ်ငွေ့များမှ ာ သဘာဝ
ဓာတ်ငွေ့နှ င့် ရေနံ ဓာတ်ငွေ့များ ဖြစ်သည်။

၁၁.၁၂.၁ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ (Natural Gas)

Natural gas is perhaps the nearest to the ideal fuel, as it is almost free of ash and has
high CV.
There are no storage facilities required for the fuel.
There are no dust collection or ash disposal issues.
The boiler control is extremely simple, sensitive, and seamless.
The boiler is very compact.
Natural gas is found usually close to oil deposits, compressed in the underground
porous rock or shale formations at pressures as high as 150 kg/cm2.

သဘာဝဓာတ်ငွေ့ဆို သည်မှ ာ မြေကြီး၊ ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်အောက်များမှ ရရှိသော ဓာတ်ငွေ့များ

ဖြစ်သည်။ မြန်မာပြည်တွင် ချောက်၊ ရေနံ ချောင်း၊ မင်းဘူ း၊ မြန်အောင်၊ ကျ ိုက်လတ်နှ င့် ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်
 21

အောက်မှ အများဆုံ းရရှိသည်။ ၎င်းဓာတ်ငွေ့၌ မီသိန်း (Methane Gas) ဓာတ်ငွေ့ အများဆုံ းပါဝင်သည်။ အပူ
ပမာဏတန်ဖို း မှ ာ 14500 Kcal/kg ဖြစ်သည်။

၁၁.၁၂.၂ ရေနံ ဓာတ်ငွေ့များ (Liquefied petroleum gas)

၎င်းဓာတ်ငွေ့များမှ ာ ရေနံ စိမ်းကို ချက်လု ပ်ရာတွင် ရရှိသည့် ဓာတ်ငွေ့များဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှ ာ ပရို
ပိန်းနှ င့် ဗြူတိန်းဓာတ်ငွေ့များ ဖြစ်သည်။ အဆို ပါ ပရို ပိန်းနှ င့် ဗြူတိန်းဓာတ်ငွေ့များသည် လေ၏ အလေးချိန်
ထက် လေးသည်။ နို င်ငံ ခြားတို င်းပြည်များတွင် ထို ဓာတ်ငွေ့များကို အရည်ပြုလု ပ်၍ Container ဖြင့် ထည့် ၍
အားဖြည့် လောင်စာများ
ရောင်းလေ့ ရှိ၏။ ယခု အခါ မင်းဘူ းရေနံ မြေမှ ရေနံ ဓာတ်ငွေ့များ ထု တ်ယူ လျက်ရှိသည်။
အကြောင်း
၎င်းတို့၏ အပူ ပမာဏတန်ဖို းများမှ ာ-
ပရို ပိန်း (Propane) - ၁၁၀၀၀ Kcal/kg
ဗြူတိန်း (Butane) - ၁၀၈၀၀ Kcal/kg

(1) What is LPG or LP Gas?

LPG or LP Gas is the abbreviation of Liquefied Petroleum Gas. This group of
products includes saturated Hydrocarbons - Propane (C3H8) and Butane (C4H10), which can be
stored/ transported separately or as a mixture. They exist as gases at normal room temperature
and atmospheric pressure.

(2) Why is it called Liquefied Petroleum Gas?

This is because these gases liquefy under moderate pressure. They liquefy at
moderate pressures, readily vaporizing upon release of pressure. It is this property that permits
transportation of and storage of LP Gas in concentrated liquid form.

(3) Where does LPG come from?

LPG comes from two sources. It can be obtained from the refining of crude oil.
When produced this way it is generally in pressurized form. LPG is also extracted from natural
gas or crude oil streams coming from underground reservoirs. 60% of LPG in the world today
is produced this way whereas 40% of LPG is extracted from refining of crude oil.

(4) What is commercial Propane & Butane?

Ideally products referred to as "propane" and "butane" consist very largely of these
saturated hydrocarbons; but during the process of extraction/ production certain allowable
unsaturated hydrocarbons like ethylene, propylene, butylenes etc. may be included in the
mixture along with pure propane and butane. The presence of these in moderate amounts
would not affect LPG in terms of combustion but may affect other properties slightly (such as
corrosiveness or gum formation).

(5)How is LPG seen & felt?

It is colorless and cannot be seen
It is odorless. Hence LPG is odorized by adding an odorant prior to supply to the
user, to aid the detection of any leaks.
It is slightly heavier than air and hence if there is a leak it flows to lower lying
areas.
In liquid form, its density is half that of water and hence it floats initially before it
is vaporized.
22

It is non-toxic but can cause asphyxiation in very high concentrations in air.

အခန်း(၁၁
LPG expands upon release and 1 liter of liquid will form approximately 250 liters
of vapor.
၁၁.၁၂.၃ ဓာတ်ငွေ့များအသုံ းပြုခြင်း၏အကျ ိုးအပြစ်များ
အကျ ိုး (က) ပြာထု တ်ရသက်သာသည်၊
( ခ ) လု ပ်သားပို ၍သက်သာသည်၊
( ဂ ) သန့်ရှ င်းမှု ရှိသည်။
အပြစ် (က) လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်နို င်သည်၊
( ခ ) သယ်ယူ ရွှေ့ပြောင်းရာတွင် စရိတ်ကြီးသည်၊ ခက်ခဲမှုရှိသည်။

၁၁.၁၃ အပူ အငွေ့အကြွင်းများ (စွန့်ပစ်အပူ ) (Waste Heat)

စွန့်ပစ်အပူ များမှ ာ စက်ရုံ ၊ အလု ပ်ရုံ စက်များမှ အသုံ းချပြီး အသုံ းမပြုတော့ ၍ ခေါင်းတို င်မှ စွန့်ပစ်
အပူ များကို ဘွိုင်လာတွင် ပြန်လည်၍ အသုံ းပြုခြင်းဖြစ်သည်။ စွန့်ပစ်အပူ များဖြင့် မီးထို းသည့် ဘွိုင်လာများ
သည် မီးလောင်ခန်းသပ်သပ်ပြုလု ပ်ရန်မလို ပါ။ လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုမျ ိုးလည်း မရှိပါ။
ဥပမာ - ဘိလပ်မြေစက်ရုံ ရှိ ဓာတ်ပေါင်းဖို (Kiln) မှ ာ အပူ ချိန် 1200℃ မှ ာ 1500℃ အနည်းဆုံ း
ရှိရမည်။ ထို့ထက်နည်းပါက ဖျော်ရည်များမှ ဘိလပ်မြေအတုံ းအခဲများသို့ ပြောင်းလဲနို င်ခြင်း မရှိပါ။ ခေါင်းတို င်
မှ ထွက်သွားသည့် အပူ ချိန်ပင်လျှင် 900℃ ခန့်လောက် ကျန်ရှိသေးသည်။ ၎င်းအပူ ရှိန်နှ င့် ၎င်းစက်ရုံ လု ပ်ငန်း
အတွက် အသုံ းမပြုရသော်လည်း ဘွိုင်လာတွင် ဖိအားရလောက်သည်အထိ မီးအပူ ရှိန်များ ရှိသေးသည်။ ထို
အပူ ရှိန်များကို ဘွိုင်လာတွင် ပြန်လည်အသုံ းချခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာပြည်တွင် စွန့်ပစ်အပူ များကို အများဆုံ းအသုံ းချသည့် နေရာများမှ ာ-

(က) ဓာတ်မြေသြဇာစက်ရုံ ၊
(ခ) ငရဲမီးနှ င့် ဘက္ထ ရီစက်ရုံ ၊
(ဂ) မှ န်စက်ရုံ ၊
(ဃ) ဘိလပ်မြေစက်ရုံ ၊
(င) ဓာတ်ငွေ့သုံ းတာဘို င်လျှပ်စစ်စက်ရုံ ၊
(စ) ပင်လယ်ကူ းသင်္ဘေ ာများ ဖြစ်ပါသည်။

၁၁.၁၄ ဓာတု ဗေဒကု န်ကြမ်းထု တ်လု ပ်ခြင်းမှ ရသောအပူ များ(Heat From Chemical Production)
ဓာတု ဗေဒစက်ရုံ များမှ ရရှိသည့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို ဘွိုင်လာတွင် ပြန်လည်၍ မီးထို း အသုံ းပြု
ခြင်း ဖြစ်သည်။ စက္ကူစက်များတွင် ဝါးနှ င့် ကော့ စတစ်ဆို ဒါများ ရောစပ်ပေးခြင်းကြောင့် ပျော့ ဖတ်နှ င့် ဗလက်
လစ်ကာများရရှိသည်။ အဆို ပါဗလက်လစ်ကာများကို ဘွိုင်လာတွင် မီးရှို့ပစ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်း၏ အပူ
ပမာဏတန်ဖို းမှ ာ 3400 K cal/kg ရှိသည်။ အဆို ပါ Black Liquor ဖြင့် မီးမရှို့မှီ မီးလောင်ခန်းအတွင်း 175
℃ ရရှိရန် F.O Burner များဖြင့် စတင်၍ မီးရှို့ရသည်။
Black Liquor မီးလောင်၍ ပျော်ရည်အဖြစ် မီးလောင်ခန်း အောက်သို့ကျပြီး Char Bed သဖွယ်
ဖြစ်လာပါသည်။ ၎င်း Char Bed များကို ကော့ စတာဆို က်ဒေးရှ င်းပြုလု ပ်သည့် အခါ ကော့ စတစ်ဆို ဒါ ပြန်လည်
 23

ရရှိပါသည်။ Black Liquor နှ င့် မီးထို းသည့် အခါ Flue Gas Explosion များစွာ ဖြစ်တတ်ပါသည်။ Black
Liquor အပေါ်သို့ ရေစက်များ ကျရောက်ပါကလည်း Flue Gas Explosionအားဖြည့်
များဖြစ်တတ်ပါသည်။
လောင်စာများ
အကြောင်း
၁၁.၁၅ အနု မြူလောင်စာ
အနု မြူလောင်စာဆို သည်မှ ာ ယူ ရေနီယံ များ(Uranium)ကို ဘွိုင်လာတွင်အပူ ပေးရန် အသုံ းပြု
ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်း၏အပူ ပမာဏတန်ဖို းသည် 1.8 x 1010 K cal/kg ခန့်ရှိပါသည်။ ၎င်းအပူ ပမာဏ လွန်စွာ
မြင့် မား ၍ ကျောက်မီးသွေးအပူ ပမာဏထက် ၂၆၀၀၀၀၀ အဆ ပေါင်းများစွာ ရှိသည်။
(၁) လျှပ်စစ်ထု တ်လု ပ်ခြင်း (Nuclear Power Station)
(၂) သင်္ဘေ ာနှ င့် ရေငု ပ်သင်္ဘေ ာများ (Nuclear Ship and Submarine)
အဆို ပါစက်ရုံ နှ င့် သင်္ဘေ ာကြီးများမှ ာ ကု န်ကျစရိတ်လွန်စွာ ကြီးမားသည့် အတွက် တို းတက်သည့်
နို င်ငံ များဖြစ်သော အမေရိကန်၊ ရု ရှ ား၊ အင်္ဂ လန်၊ ဂျာမနီ၊ ဂျပန်၊ ပြင်သစ် စသည့် နို င်ငံ များ၌သာ အသုံ းပြုနို င်
သေးသည်။

၁၁.၁၆ လျှပ်စစ်ဘွိုင်လာ (Electrode Boiler)

ဘွိုင်လာများကို လျှပ်စစ်ဓာတ်အားဖြင့် အပူ ပေး၍ ရေနွေးငွေ့ထု တ်လု ပ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၎င်း
Electrode ဘွိုင်လာများကို ဆေးရုံ နှ င့် ဓာတ်ခွဲခန်းများ၊ အထည်ချုပ်စက်ရုံ အသေးစားများတွင် အသုံ းပြုသည်။

1 KW = 1.6kg/hr of Steam
1 KW = 1897kcal/kg

၁၁.၁၇ နေရောင်ခြည် (Solar)

နေရောင်ခြည်၏အပူ ကို မှ န်ပြားများမှ တဆင့် ဘွိုင်လာကို အပူ ပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ယခု အခါ မက္က
ဆီကို ၊ အမေရိကန်၊ ပြင်သစ် စသည့် နို င်ငံ များတွင်သာ အသုံ းပြုကြသည်။

******************

အခန်း(၁၂)
24

လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားရခြင်းနှ င့် ကာကွယ်နည်းများ

၁၂.၁ လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲခြင်း
လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲခြင်းဆို သည်မှ ာ မီးဖို အတွင်း မီးတောက်မရှိမီ အကြောင်းတစ်ခု ခု
ကြောင့် လောင်စာများ အခို းအငွေ့အဖြစ် အများအပြားရောက်ရှိနေစဉ် မီးစတင်ညှိလို က်ရာမှ အခို းအငွေ့
လောင်စာများ တမဟု တ်ခြင်း မီးစွဲလောင်လေရာ ကျည်ဆံ များ ပေါက်ကွဲသကဲ့ သို့ ထို လောင်စာအငွေ့များ
အပူ ရှိန်ကြောင့် တရှိန်ထို း ဖိအားပြင်းထန်စွာဖြစ်ပေါ်ကာ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားခြင်းပင် ဖြစ်သည်။
ပေါက်ကွဲမှု ပြင်းထန်ခြင်း အတို င်းအတာမှ ာ လောင်စာခို အောင်းမှု အနည်းအများပေါ် မူ တည်
လေရာ နည်းလျှင်ပျော့ ပြီး များလျှင် ပြင်းထန်လေသည်။ အလွန်ပျော့ သော ပေါက်ကွဲမှုမျ ိုးကို ဘွိုင်လာစောင့်
ထိန်းသူ တို င်း ကြုံ ဘူ းကြပေလိမ့် မည်။ ၎င်းမှ ာ စတင်မီးညှိသည့် အခါ မီးတု တ်ထို း မီးညှိသည်ဖြစ်စေ၊ လျှပ်စစ်
ခလု တ်နှိပ်မီးပွင့် စေ၍ မီးညှိသည်ဖြစ်စေ၊ လောင်စာနှ င့် မီးတွေ့သည်နှ င့် တမဟု တ်ခြင်း မီးလောင်ကာ မီးထို းသူ
ဘက်သို့ အရှိန်ဖြင့် မီးပြန်ဟပ်ခြင်းပင်ဖြစ်၏။ အထူ းသဖြင့် လောင်အားကောင်းပြီး အခို းအငွေ့ဖြစ်လွယ်သော
လောင်စာများတွင် ဖြစ်ပေါ်လေ့ ရှိသည်။
မီးထို းဆီ၊ ဒီဇယ်ဆီ၊ ရေနံ ဆီ၊ ဓာတ်ဆီ၊ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့၊ ဇီ၀လောင်စာဓာတ်ငွေ့၊ အရည်အဖြစ်
သို လှေ ာင်ထားသောဓာတ်ငွေ့ စသည့် လောင်အားကောင်းပြီး အခို းအငွေ့ဖြစ်လွယ်သည့် လောင်စာများ
အသုံ းပြုသော ဘွိုင်လာတို င်းတွင် လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုများ ဖြစ်ပွားတတ်လေသည်။
ပြင်းထန်သောပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားပါက မီးဖို မီးလမ်းများ ပျက်စီးခြင်း၊ လူ ထိခို က်မှုဖြစ်ခြင်း တို့
အပြင် အဆောက်အဦပစ္စည်းများ ပျက်စီးဆုံ းရှုံ းရခြင်း၊ မီးလောင်ခြင်း၊ လူ သေပျောက်ခြင်းတို့အထိ ဖြစ်ပေါ်
တတ် လေသည်။
လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပေါ်ရခြင်း၏ တစ်ခု တည်းသောအကြောင်းရင်းမှ ာ မီးစတင်ညှိ
သည့် အချိန်တွင် ဘွိုင်လာအတွင်း၌ လောင်စာဓာတ်ငွေ့များ ခို အောင်းနေခြင်းကြောင့် ပင် ဖြစ်သည်။
သို့ဖြစ်၍ လောင်စာဓာတ်ငွေ့ခို အောင်းနို င်ခြင်း မရှိရလေအောင် ဘွိုင်လာနှ င့် ခေါင်းတို င်အခို း
အငွေ့လမ်းကြောင်း ပိတ်ဆို့မှုမရှိစေရန် ရှ င်းလင်းထားခြင်း၊ ၎င်းလမ်းကြောင်းတွင်ရှိသော အတားအဆီး ဖြစ်သ
ည့် ဒန်ပါခေါ် မီးတံ ခါးများဖယ်ရှ ားဖြုတ်ပစ်ခြင်း စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရမည် ဖြစ်သည်။
မီးသွားလမ်းကြောင်းအတွင်း အခို းအငွေ့များသွားရာလမ်းတလျောက် ကြားဖြတ်လေ သို့မဟု တ်
လေစိမ်းမ၀င်နို င်အောင် အပေါက်အကွဲ၊ အအက်၊ အပျက်အစီး မကြာခဏ စစ်ဆေးကြည့် ရှုပေးရန် လို အပ် ပေ
သည်။
လောင်စာဓာတ်ငွေ့ အနည်းငယ်ပေါက်ရုံ နှ င့် အလို အလျောက် ပွင့် ထွက်နို င်သော ပေါက်ကွဲမှု ကာ
ကွယ်သည့် တံ ခါးများကို တပ်ဆင်ထားရမည့် အပြင်၊ ၎င်းတံ ခါးများ ကောင်းစွာအလု ပ်လု ပ်နို င်မှု ရှိ မရှိ
မကြာခဏ စစ်ဆေးရမည်ဖြစ်ပါသည်။
မီးထို းဆီ သို့မဟု တ် လောင်စာဓာတ်ငွေ့လို င်းပိတ်သောဗား၊ ဘန်နာဗားများ စသည့် လောင်စာ
လို င်းမှ မီးဖို အတွင်း၀င်ရန် နောက်ဆုံ းအဆင့် ပိတ်နို င်သည့် ဗားများ လုံ မလုံ အမြဲစစ်ဆေးရမည်။ နော်ဇယ်၊
ကောင်း မကောင်း စစ်ဆေးပြီး ဆီစက်ကျခြင်း၊ အခို းစိမ့် ခြင်း တို့ရှိပါက လုံ သော ဗားများ၊ နော်ဇယ်များဖြင့် သိ
လျှင်သိခြင်း လဲလှ ယ်ရန်လို ပြီး၊ ထို သို့ ဗားများ၊ နော်ဇယ်များ မလုံ ဘဲ မီးမထို းမီ ရပ်နားထားစဉ် ဆီစက်များ တ
စက်တစက်ကျကာ အခို းအငွေ့ဖြစ်၍လည်းကောင်း၊ ဓာတ်ငွေ့ ဖြစ်ပါကလည်း ဗားမလုံ ဘဲ ဓာတ်ငွေ့များ ယို
ထွက်၍လည်းကောင်း မီးလမ်းအတွင်း ၀င်ရောက်ခို အောင်း နေစဉ် မီးညှိမိလျှင် ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားနို င်သည်။
 လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားရခြင်းနှ င့် ကာကွယ် 25
နည်းများ
အရေးကြီးဆုံ းအချက်မှ ာ မီးမညှိမီ ဘွိုင်လာအတွင်းနှ င့် မီးသွားလမ်းကြောင်းအတွင်း ခို အောင်း
နေသော လောင်စာဓာတ်ငွေ့များကို ကု န်စင်အောင် တနည်းနည်းဖြင့် ထု တ်ပြီးမှ မီးညှိရန် ဖြစ်သည်။ များသော
အားဖြင့် လောင်စာဆီ၊ ဓာတ်ငွေ့အသုံ းပြုသော ဘွိုင်လာတို့၌ မှုတ်အားပေးလေ သို့မဟု တ် ဆွဲအားလေ
သို့မဟု တ် နှ စ်မျ ိုးလုံ း ပါ၀င်သော လေအားပေးမှုများ ရှိတတ်သည်ဖြစ်ရာ ၎င်းတို့အား အသုံ းပြုပြီး မီးမညှိမီ ခို
အောင်းနေသည့် လောင်စာငွေ့များ ကု န်စင်အောင် လုံ လောက်သော အချိန်ယူ ၍ ထု တ်ပစ်ရန် လို အပ်လှ ပေ
သည်။ ခေတ်မီအလို အလျောက်ထိန်းချုပ်မှုစနစ်ပါရှိသော ဘွိုင်လာများ၌ လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှု မဖြစ်
စေရန် အလို အလျောက် စနစ်တကျ စီမံ ဆောင်ရွက်ထားပြီး ဖြစ်လေသည်။ ထို အလို အလျောက်စနစ် ပါသော
ဘွိုင်လာများ မီးထို းအသုံ းပြုရာတွင် အလို အလျောက်စနစ်ကို ပိတ်၍ လူ ကို ယ်တို င်ခလု တ်ဖွင့် ဆောင် ရွက်
လု ပ်ကို င်လျှင် လောင်စာဓာတ်ငွေ့ ကု န်စင်အောင် လေမှုတ်ခြင်း၊ ဆွဲခြင်းပြုပြီးမှ မီးညှိရန်၊ သတိထားရန် အလွန်
အရေးကြီးလေသည်။
မီးစတင်ညှိသည့် အခါ မီးမစွဲလျှင် ဘန်နာဗားကို ပြန်ပိတ်ရန် မမေ့ အပ်ပါ။ ၎င်းအပြင် ဓာတ်ငွေ့
ကု န်စင်အောင်လည်း အချိန်လုံ လောက်စွာ လေမှုတ်ခြင်း၊ ဆွဲခြင်းပြုလု ပ်ရမည်။
မီးထို းဆီတွင် ရေပါခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ ဘန်နာဂျက်အပေါက်ပိတ်သွား၍လည်းကောင်း၊
အကြောင်းကြောင်းကြောင့် မီးထို းနေစဉ် မီးငြိမ်းသွားပါက လောင်စာဗားနှ င့် ဘန်နာဗားကို ချက်ချင်း ပိတ်ပြီး
မီးပြန်မညှိမီ ဓာတ်ငွေ့ကု န်စင်အောင်လေမှုတ်ခြင်း၊ ဆွဲခြင်း စသည်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရမည်။
မီးထို းနေစဉ် အကြောင်းတစ်ခု ခု ကြောင့် မီးငြိမ်းသွား၍ လောင်စာဗားနှ င့် ဘန်နာဗား မပိတ်မိလျှင်
လောင်စာဓာတ်ငွေ့များ ဘွိုင်လာအတွင်း၌ ခို အောင်းနေပြီး မီးအပူ ရှိန်ပြင်းနေပါက ပြင်ပမှ လူ ကို ယ်တို င် မီးမညှိ
ဘဲနှ င့် အလို အလျောက် မီးတောက်ပြီးလည်း ပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်နို င်ပါသည်။
ဘေးအန္တရာယ်ပေးနို င်လောက်သည်အထိ ပြင်းထန်သော လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုကြီး မ
ဖြစ်မီ ပေါက်ကွဲမှုအငယ်ကလေးများ သတိပေးသကဲ့ သို့ ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ ထို အခါ သတိထားပြီး ယို ယွင်း
ချက်ကို ရှ ာ၍ ချက်ချင်းပြုပြင်ဆောင်ရွက်ရမည်။

၁၂.၂ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့လောင်စာ မတော်တဆပေါက်ကွဲမှု မဖြစ်ပေါ်စေရန် ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်း

အချ ို့သောစက်ရုံ များတွင် အားဖြည့် လောင်စာဆီအစား သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့များ ပြောင်းလဲသုံ းစွဲခဲ့
ပါသည်။ ထို သို့လောင်စာဆီမှ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပြောင်းလဲအသုံ းပြုရာတွင် ကု န်ထု တ်လု ပ်မှု ထိခို က်ခြင်း မရှိစေ
ရေးကို ဦးစားပေးဆောင်ရွက်ခဲ့ ရသည့် အလျောက် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှ င်းရေးဘက်တွင် အားနည်းချက်များ ရှိ
ကြောင်းတွေ့ရှိရပါသည်။
သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့သုံ းစွဲရာတွင် လောင်စာဓာတ်ငွေ့မတော်တဆပေါက်ကွဲမှု (Flue gas
explosion) များ ဖြစ်ပွားတတ်သည်ဖြစ်ရာ ထို အန္တရာယ်မှ ကြိုတင်ကာကွယ်ခြင်းမရှိပါက လောင်စာဓာတ်ငွေ့
ပေါက်ကွဲမှု ကြောင့် မီးလောင်ခြင်း၊ ပစ္စည်း၊ အဆောက်အဦ ထိခို က်ပျက်စီးခြင်း၊ လူ ထိခို က်အနာတရဖြစ်ခြင်း၊
သေဆုံ းမှုများ ဖြစ်ခြင်း စသည့် မလို လားအပ်သောအန္တရာယ်များ ဖြစ်ပွားနို င်သောကြောင့် အောက်ဖော်ပြပါ
အချက်အလက် များကို သတိပြုလို က်နာဆောင်ရွက်ရန် လို အပ်ပါသည်။
26

(က) သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်းကို Steam Pipe သို့မဟု တ် Gas Pipe Line အတွက် သီးခြား
ပြုလု ပ်ထားသည့် ပို က်များဖြင့် သာ တပ်ဆင်သွယ်တန်းရန်၊ အချ ို့ရေပို က်တွင် အသုံ းပြု
အခန်း(၁၂)
သော G.I Pipe များဖြင့် တပ်ဆင်အသုံ းပြုထားခြင်းကို ပြောင်းလဲတပ်ဆင်ရန်၊
( ခ) သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်းတွင်တပ်ဆင်ထားသော ဗားများသည် အယို အစိမ့် လုံ း၀မရှိသည့်
Needle Valve သို့မဟု တ် Stainless Steel သို့မဟု တ် Gas Valve များကို သာ အသုံ းပြု
ရန်၊ အချ ို့သာမန်ရေပို က်တွင်သုံ းသော Globe Valve, Slide Valve စသည်များ အသုံ းပြု
ထား ခြင်းကို ပြောင်းလဲတပ်ဆင်ရန်၊
( ဂ) သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်း Header တွင် ဓာတ်ငွေ့ဖိအားဖြင့် လျော်ညီသော အသေးစိတ်
ဖော်ပြသည့် ဖိအားပြနာရီတပ်ဆင်ရန်၊
(ဃ) သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်း Header တွင် ဓာတ်ငွေ့ဖိအားနှ င့် လျော်ညီသော Relief Valve
တပ်ဆင်ပြီး ထို ဗားမှ ထွက်သော လောင်စာဓာတ်ငွေ့ကို အဆောက်အဦခေါင်မို းအထက်
အထိ ပို က်ဖြင့် သွယ်တန်းထု တ်ပစ်ရန်၊
( င) လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုတံ ခါး (Flue Gas Explosion door) များ မီးလမ်းတွင်
တပ် ဆင်ရန်၊ တပ်ဆင်ပြီးတံ ခါးများရှိပါက ကောင်းစွာအလု ပ် လု ပ်/မလု ပ် နေ့စဉ် စစ်ဆေး
ရန်၊
( စ) Nozzle ခေါင်းများ၊ ဘန်နာဗားများ၊ လုံ မလုံ နေ့စဉ် အမြဲစစ်ဆေးရန်၊ မလုံ က ချက်ချင်း
ပြုပြင်ခြင်း၊ အသစ်လဲခြင်းများကို လို အပ်သလို ပြုပြင်ရန်၊
(ဆ) အခို းထွက်ရန် မီးလမ်းတလျောက် လေစိမ်း သို့မဟု တ် ကြားဖြတ်လေ၀င်နို င်သည့် အကွဲ
အအက်အပေါက် စသည်များ ရှိ မရှိ စစ်ဆေးပြီး တွေ့ရှိပါက ချက်ချင်းပြုပြင်ရန်။
( ဇ) မီးမညှိမီ၊ မီးဖို ထဲနှ င့် အခို းထွက်ရန်လမ်းကြောင်းတို့တွင် ခို အောင်းနေသော လောင်စာဓာတ်
ငွေ့များကို လေမှုတ်အားဆွဲအားဖြင့် ကု န်စင်အောင် (Pre-Purge) လု ပ်၍ ထု တ်ပစ်ရန်၊
(စျ) မီးစညှိသည့် အခါ မီးမလို က်လျှင် သို့မဟု တ် မီးမစွဲလျှင် လောင်စာဗားကို ချက်ချင်း ပြန်ပိတ်
ရန်၊ ပြီးလျှင် အပြစ်ရှ ာဖွေပြုပြင်၍ အပို ဒ်(ဇ)အတို င်း ပြန်လည်ဆောင်ရွက်ပြီးမှ ဒု တိယ
အကြိမ် မီးပြန်ညှိရန်၊
(ည) အကြောင်းတစ်ခု ခု ကြောင့် သုံ းစွဲနေစဉ် မီးငြိမ်းသွားလျှင် Gas Line Valve လောင်စာပို က်
လို င်းဗားကို ပိတ်ရန်၊

အလို အလျောက် ထိန်းချုပ်စနစ်ပါသော ဘန်နာများဖြစ်ပါက အထက်ဖော်ပြပါ အချက် (၁၀)

ချက် အပြင် အောက်ဖော်ပြပါ အချက်များကို ဆောင်ရွက်ရန် အထူ းလို အပ်ပါသည်-
(က) Solenoid Valve များအား ဘန်နာနှ င့် လျော်ညီသော Electro-hydraulically driven
gas safety shut off valve နှ စ်လုံ းဆင့် ၍ တပ်ဆင်ရန်၊
( ခ) သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်းတွင် Gas Governor ခေါ် ဓာတ်ငွေ့ဖိအား တသမတ် တည်း
မှ န်မှ န်ရှိနေစေရန် ထိန်းချုပ်ပေးသည့် ကိရိယာတပ်ဆင်ရန်၊
( ဂ) လောင်စာဓာတ်ငွေ့လို င်း ဖိအားလို အပ်သည်ထက် နည်းလျှင်လည်းကောင်း၊ ပို မို လျှင်
လည်းကောင်း၊ ဘန်နာမီးထို းခြင်းမှ အလို အလျောက်ရပ်စဲနို င်ရန် Low Pressure Limit
Switch နှ င့် High Pressure Limit Switch များတပ်ဆင်ရန်၊
 27

(ဃ) ဘန်နာမှ မီးဓာတ်ငွေ့ပို က်လို င်းထဲသို့ ၀င်ရောက် လောင်နို င်ခြင်းမှ တားဆီးသည့် flame
arrester တပ်ဆင်ရန်၊
( င) ဓာတ်ငွေ့လို င်းထွက် ဓာတ်ငွေ့ဖိအားနှ င့် လျော်ညီသော အသေးစိတ် ဖော်ပြပါရှိသည့် ဖိအား
ပြနာရီ တပ်ဆင်ရန်၊
( စ) ဓာတ်ငွေ့လို င်းတွင် မလို အပ်သော အညစ်အကြေးများ ဘန်နာသို့ မ၀င်ရောက်နို
လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားရခြင်းနှ င်ရန်၊ စစ်
င့် ကာကွယ်
ပေးသည့် Gas Strainer တပ်ဆင်ရန်၊
(ဆ) Gas safety shut off valve များ လုံ မလုံ ၊ Sequence timer ၏ ထိန်းချုပ်မှု အောက်တွင်
စမ်းသပ်ပေးသည့် အောက်ဖော်ပြပါ Unique gas leak detection system တစ်စုံ တပ်
ဆင်ရန်၊
(၁) သာမန်လေထု ဖိအား သာသာလေးတွင် အလု ပ် လုပ်သော ဖိအားထိန်းခလုတ် (Pressure
Switch just above atmospheric pressure)
(၂) ဓာတ်ငွေ့လို င်းဖိအားမရောက်မီလေးတွင် အလု ပ် လု ပ်သော ဖိအားထိန်းခလု တ်
(Pressure Switch just below gas line pressure)
(၃) လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၀င်ရောက်မှ လေထု ထဲသို့ လေထွက်အပေါက်ငယ်ကို အလို
အလျောက်ပိတ်သည့် ဗား (Automatic vent valve to atmosphere)
(၄) ဓာတ်ငွေ့ဖိအားရောက်မှ ခေတ္တ ဖွင့် ၍ ချက်ချင်း ပြန်ပိတ်သွားနို င်သောဗား
(Pressurising valve)
(ဇ) ဘန်နာထိန်းချုပ်ခလု တ်ကို Manual စနစ်တွင် မထားဘဲ၊ Auto စနစ်တွင်သာ ထားပြီး
အသုံ းပြုရန်၊ သို့မှ သာ Interlock စနစ်များဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားပြီး Sequence timer က မည်
သည့် ကိရိယာအလု ပ်လု ပ်ပြီးမှ မည်သည့် ကိရိယာ အလု ပ်လု ပ်ရမည်ကို စည်းဝါး
မှ န်ကန်စွာ စနစ်တကျ သူ့အလှ ည့် နှ င့် သူ အလု ပ်လု ပ်စေခြင်းနှ င့် flame detector လည်း မီး
ကို အစဉ်တစို က် စောင့် ကြည့် ပေးနေခြင်းကြောင့် ၊ စိတ်မချရသော အခြေအနေများတွင်
ဆက်လက်မီးထို းခြင်းမရှိအောင်၊ စနစ်တကျ ဘန်နာကို ရပ်စဲပစ်လို က်ခြင်းဖြင့် အန္တရာယ်
ကင်းမည်ဖြစ်လေသည်။
(စျ) Flame detector မှ န်ကို မှိုင်းနှ င့် ဖုံ များ မကပ်စေရန် မကြာခဏ သန့်ရှ င်းပေးရန် စသည့်
အချက်တို့ကို ဆောင်ရွက်ရန် လို အပ်မည်ဖြစ်သည်။

ပုံ ၁၂.၁ လောင်စာဓာတ်ငွေ့ပေါက်ကွဲမှုတံ ခါး

(Flue Gas Explosion door)

*****************