ISSN 1859-4581

Tạp chí

NÔNG NGHIỆP
&
PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN

Science and Technology Journal

of Agriculture & Rural Development
MINISTRY OF AGRICULTURE AND RURAL DEVELOPMENT, VIETNAM

Tạp chí Khoa học và Công nghệ 17

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN 2021
 môc lôc
T¹p chÝ q ®Æng thÞ thanh thñy, nguyÔn v¨n hiÕu, trÇn minh tiÕn, oleg 3-12
nicetic. Vai trß cña c¸c tæ chøc tËp thÓ trong x©y dùng, qu¶n lý vµ ph¸t
triÓn chØ dÉn ®Þa lý t¹i ViÖt Nam
q Lª v¨n dang, qu¸ch trÇn tiÒu h­ng, ng« ph­¬ng ngäc, 13-22
ISSN 1859 - 4581
nguyÔn thÞ kiÒu linh, ng« ngäc h­ng. §Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ tÝnh
chÊt lý-hãa häc cña 3 biÓu lo¹i ®Êt phï sa lªn liÕp ë ®ång b»ng s«ng Cöu
N¨m thø hai mƯƠI MỐT Long
q Cao thÞ thïy trang, lª vÜnh thóc, lý ngäc thanh xu©n, trÇn 23-30
Sè 416 n¨m 2021
XuÊt b¶n 1 th¸ng 2 kú ngäc h÷u, nguyÔn quèc kh­¬ng. Ph©n lËp, ®Þnh danh vµ ®¸nh gi¸
kh¶ n¨ng g©y h¹i cña c¸c chñng nÊm Fusarium spp. g©y bÖnh hÐo rò trªn
mÌ (Sesamum indicum L.) t¹i huyÖn Ch©u Phó, tØnh An Giang
q Ph¹m thÞ bÝch liªn, lª quý t­êng, hoµng thÞ thao. TuyÓn 31-37
Tæng biªn tËp chän vµ x¸c ®Þnh mËt ®é, l­îng bãn ®¹m hîp lý ®èi víi gièng lóa triÓn väng t¹i
Ph¹m Hµ Th¸i Th¸i B×nh
§T: 024.37711070 q Hoµng ®¨ng dòng, nguyÔn thanh tuÊn, nguyÔn v¨n c­¬ng. 38-44
Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña ph©n ®¹m ®Õn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt
cña gièng lóa T¶ Cï t¹i Phong Thæ, Lai Ch©u
Phã tæng biªn tËp q NguyÔn thÞ kh¸nh tr©n, lª hoµng ph­¬ng, nguyÔn träng 45-53
D­¬ng thanh h¶i ph­íc, nguyÔn thÞ lang. ¶nh h­ëng cña ph©n bãn ®Õn t×nh tr¹ng
§T: 024.38345457 dinh d­ìng vµ n¨ng suÊt ®Ëu phéng (l¹c) trªn ®Êt Trµ Vinh
q Lª v¨n träng, lª thÞ l©m. Nghiªn cøu mét sè chØ tiªu sinh lý, hãa sinh 54-59
liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña mét sè gièng ng« (Zea mays L.) ë giai
Toµ so¹n - TrÞ sù
®o¹n c©y con
Sè 10 NguyÔn C«ng Hoan
QuËn Ba §×nh - Hµ Néi q NguyÔn thÞ hai, qu¸ch hång thóy. Ph©n lËp vµ ®¸nh gi¸ hiÖu lùc 60-65
§T: 024.37711072 ®èi kh¸ng cña vi khuÈn Bacillus spp. ®èi víi nÊm Neoscytalidium
Fax: 024.37711073 dimidiatum g©y bÖnh ®èm n©u thanh long
E-mail: tapchinongnghiep@vnn.vn q NguyÔn ®¨ng minh ch¸nh. Nghiªn cøu ho¹t tÝnh kh¸ng nÊm cña chiÕt 66-71
Website:www.tapchikhoahocnongnghiep.vn xuÊt etanol tõ rÔ cam th¶o (Glycyrrhiza uralensis)
q NguyÔn tiÕn h­ng, ®íi hång h¹nh, lª ®×nh s¬n. Nghiªn cøu 72-76
x©y dùng phÇn mÒm qu¶n lý c¬ së d÷ liÖu nguån gen c©y trång n«ng
v¨n phßng ®¹i diÖn t¹p chÝ nghiÖp
t¹i phÝa nam q Vò huy ®¹i, t¹ thÞ ph­¬ng hoa, nguyÔn thÕ nghiÖp, lª xu©n 77-83
135 Pasteur ngäc, vò m¹nh h¶i. Nghiªn cøu c«ng nghÖ t¸ch sîi tõ bÑ chuèi b»ng
QuËn 3 - TP. Hå ChÝ Minh ph­¬ng ph¸p c¬ häc
§T/Fax: 028.38274089 q L©m thÞ viÖt hµ, phan thÞ bÝch tr©m, tr­¬ng träng ng«n, hµ 84-92
thanh toµn. ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é vµ thêi gian ®Õn qu¸ tr×nh lªn men h¹t
ca cao chÊt l­îng t¹i Ch©u Thµnh, BÕn Tre
q TrÇn ph­¬ng chi, nguyÔn t©n thµnh, hoµng thÞ lÖ h»ng. Tèi 93-99
GiÊy phÐp sè: ­u hãa c¸c ®iÒu kiÖn sÊy phun dÞch chiÕt tõ hµnh ®en
290/GP - BTTTT
Bé Th«ng tin vµ TruyÒn th«ng q trÞnh quang tó, cao lÖ quyªn, phan ph­¬ng thanh, nguyÔn 100-106
cÊp ngµy 03 th¸ng 6 n¨m 2016 ®øc trung, lª thanh nghÞ. C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ¸p dông nu«i
trång thñy s¶n thÝch øng th«ng minh víi biÕn ®æi khÝ hËu khu vùc duyªn h¶i
B¾c Trung bé
q nguyÔn v¨n tó, trÇn v¨n tiÕn, vâ v¨n ph¼ng. HiÖn tr¹ng, tiÒm 107-117
n¨ng vµ th¸ch thøc cña nghÒ nu«i t«m ë huyÖn CÇn Giê, thµnh phè Hå ChÝ
Minh
C«ng ty CP Khoa häc q trÇn ®×nh duy, trÞnh ph­íc toµn, nguyÔn thÞ ngäc diÖu, 118-128
vµ C«ng nghÖ Hoµng Quèc ViÖt trÇn sü nam, ng« thôy diÔm trang. ChÊt l­îng m«i tr­êng n­íc
§Þa chØ: Sè 18, Hoµng Quèc ViÖt, ao nu«i th©m canh vµ b¸n th©m canh t«m thÎ ch©n tr¾ng (Litopenaeus
CÇu GiÊy, Hµ Néi vannamei) ë huyÖn TrÇn §Ò, tØnh Sãc Tr¨ng
§T: 024.3756 2778 q ph¹m ngäc thoa, t¨ng lª hoµi ng©n, ®Æng thÞ minh thïy, 129-136
Gi¸: 50.000® nguyÔn ®¹t ph­¬ng, ®ç thÞ mü ph­îng, nguyÔn xu©n léc,
nguyÔn h÷u chiÕm. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng hÊp phô amoni trong m«i
tr­êng n­íc cña than sinh häc tõ trµm
q nguyÔn v¨n diÖn, lª xu©n tr­êng, lª hång liªn. Mét sè ®Æc 137-143
®iÓm l©m häc cña l©m phÇn n¬i loµi M¹y ch¶ (Arundinaria sp.) ph©n bè t¹i
tØnh §iÖn Biªn
Ph¸t hµnh qua m¹ng l­íi q NguyÔn ®×nh duy, ®Æng huy ph­¬ng, ph¹m thÕ c­êng, 144-149
B­u ®iÖn ViÖt Nam; m· Ên phÈm nguyÔn thÕ c­êng, lý ngäc tó, vò thïy d­¬ng, phan
C138; Hotline 1800.585855 quang tiÕn, nguyÔn thÞ hång mai, tõ v¨n kh¸nh. HiÖn tr¹ng
quÇn thÓ Voi ch©u ¸ (elephas maximus Linnaeus, 1758) ë huyÖn B¾c Trµ
My vµ HiÖp §øc, tØnh Qu¶ng Nam
q NguyÔn ®øc c­êng, nguyÔn quang häc. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc 150-160
hiÖn quy ho¹ch sö dông ®Êt thêi kú 2010-2020 l­u vùc s«ng NhËt LÖ, tØnh
Qu¶ng B×nh
q trÞnh thÞ th¾m, nguyÔn thÞ nguyÖt, nguyÔn thÞ quyªn, lª 161-168
thÞ trinh. Rñi ro søc kháe con ng­êi do « nhiÔm c¸c d¹ng ion v« c¬
cña nit¬ trong n­íc d­íi ®Êt t¹i huyÖn Nam Trùc, tØnh Nam §Þnh

VIETNAM JOURNAL OF
AGRICULTURE AND RURAL
DEVELOPMENT
ISSN 1859 - 4581
THE twentieth one YEAR
No. 416 - 2021
Editor-in-Chief
Pham Ha Thai
Tel: 024.37711070
Deputy Editor-in-Chief
Duong thanh hai
Tel: 024.38345457
Head-office
No 10 Nguyenconghoan
Badinh - Hanoi - Vietnam
Tel: 024.37711072
Fax: 024.37711073
E-mail: tapchinongnghiep@vnn.vn
Website:www.tapchikhoahocnongnghiep.vn
Representative Office
135 Pasteur
Dist 3 - Hochiminh City
Tel/Fax: 028.38274089
Printing in Hoang Quoc Viet
technology and science joint stock
company
CONTENTS
q dang thi thanh thuy, nguyen van hieu, tran minh tien, oleg 3-12
nicetic. Role of collective organizations in establishment, management
and development of the geographical indications in Vietnam
q Le van dang, quach tran tieu hung, ngo phuong ngoc, 13-22
nguyen thi kieu linh, ngo ngoc hung. Comparison of
morphological and physico-chemical properties of the alluvial soils in the
Mekong delta
q Cao thi thuy trang, le vinh thuc, ly ngoc thanh xuan, tran 23-30
ngoc huu, nguyen quoc khuong. Isolation, characterization and
evaluation of potential to cause the wild disease in sesame (Sesamum
indicum L.) by Fusarium spp. in Chau Phu district, An Giang province
q Pham thi bich lien, le quy tuong, hoang thi thao. Selection 31-37
and determination of appropriate density and amount of nitrogen fertilizer for
promising rice varieties in Thai Binh province
q Hoang dang dung, nguyen thanh tuan, nguyen van cuong. 38-44
Study on the effect of nitrogen fertilizer on growth, development and yield of
Ta Cu rice variety in Phong Tho district, Lai Chau province
q Nguyen thi khanh tran, le hoang phuong, nguyen trong 45-53
phuoc, nguyen thi lang. Effect of fertilizer on nutritional status and
yield of peanut on Tra Vinh province
q Le van trong, le thi lam. Study on some physiological and 54-59
biochemical indicators related to drought tolerance of some maize varieties
(Zea mays L.) at the seedling stage
q Nguyen thi hai, quach hong thuy. Isolation and evaluation of 60-65
antagonistic activities of Bacillus spp. against Neoscytalidium dimidiatum
causing brown spot disease on dragon fruits.
q Nguyen dang minh chanh. Antifungal activities of ethanol extract from 66-71
Glycyrrhiza uralensis root
q Nguyen tien hung, doi hong hanh, le dinh son. Research and 72-76
development of software for agricultural plant database management
q Vu huy dai, ta thi phuong hoa, nguyen the nghiep, le xuan 77-83
ngoc, vu manh hai. Study on the fiber exctration technology from banana
sheaths by mechanical method
q Lam thi viet ha, phan thi bich tram, truong trong ngon, ha 84-92
thanh toan. Change in temperature and time condition during fermented
cocoa bean in Chau Thanh, Ben Tre
q Tran phuong chi, nguyen tan thanh, hoang thi le hang. 93-99
Optimization for spray drying conditions of Allium ascalonium L mushroom
extract
q trinh quang tu, cao le quyen, phan phuong thanh, nguyen 100-106
duc trung, le thanh nghi. Factors affecting the adoption of climate
smart aquaculture in North Central Coast of Vietnam
q nguyen van tu, tran van tien, vo van phang. Current situation, 107-117
potential and challenges of shrimp culture in Can Gio district, Ho Chi Minh
city
q tran dinh duy, trinh phuoc toan, nguyen thi ngoc dieu, 118-128
tran sy nam, ngo thuy diem trang. Water quality of intensive and
semi-intensive whiteleg shrimp (Litopenaeus vannamei) ponds in Tran De
district, Soc Trang province
q pham ngoc thoa, tang le hoai ngan, dang thi minh thuy, 129-136
nguyen dat phuong, do thi my phuong, nguyen xuan loc,
nguyen huu chiem. Study on adsorption of ammonium ion from
aqueous solution by melaleuca biochar
q nguyen van dien, le xuan truong, le hong lien. Some 137-143
silvicultural characteristics of stands where Arundinaria sp. distributes in
Dien Bien province
q Nguyen dinh duy, dang huy phuong, pham the cuong, 144-149
nguyen the cuong, ly ngoc tu, vu thuy duong, phan
quang tien, nguyen thi hong mai, tu van khanh. Current status
of asian elephant Elephas maximus Linnaeus, 1758 from Bac Tra My and
Hiep Duc districts, Quang Nam province
q Nguyen duc cuong, nguyen quang hoc. Assessment of the 150-160
results of implementation of land use planning for 2010-2020 Nhat Le river
base, Quang Binh province
q trinh thi tham, nguyen thi nguyet, nguyen thi quyen, le 161-168
thi trinh. Human health risks due to pollution of inorganic nitrogen ions in
groundwater in Nam Truc district, Nam Dinh province
 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ TÍNH CHẤT LÝ - HÓA HỌC

CỦA 3 BIỂU LOẠI ĐẤT PHÙ SA LÊN LIẾP
Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Nghiên cứu được thực hiện qua khảo sát hình thái và phân tích tính chất lý - hóa học trên các phẫu diện đất
đại diện 3 biểu loại đất phù sa lên liếp ở ĐBSCL, bao gồm đất phù sa cổ, phù sa ven sông và phù sa xa sông
với mục tiêu làm cơ sở cho sử dụng và quản lý đất một cách phù hợp. Thời gian thực hiện khảo sát và phân
tích mẫu đất từ tháng 12/2020 đến 5/2021. Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong 3 phẫu diện đất phù sa được
khảo sát, đất được phân thành 4 tầng đất phát sinh, gồm: A, Ap, Bg và Cr ở độ sâu 200 cm kể từ lớp đất mặt,
theo thứ tự. Nhóm đất phù sa cổ và phù sa ven sông có độ sâu tầng A trong khoảng 0-20 cm, đất phát triển
cấu trúc ở các tầng A và Ap, cấu trúc đất phát triển trung bình ở tầng Bg. Trong khi nhóm đất phù sa xa
sông có tầng A dày (0-50 cm) không có cấu trúc hoặc cấu trúc phát triển yếu. Xuyên suốt trong phẫu diện
của đất phù sa cổ, các tầng phát sinh có chứa hàm lượng chất hữu cơ và sét thấp, đưa đến giá trị CEC trong
đất thấp, thêm vào đó hàm lượng các dinh dưỡng có trong đất như: lân hữu dụng, Ca 2+, K+ và Mg2+ trong đất
nghèo, do đó đất phù sa cổ chứa lượng dinh dưỡng khoáng chỉ đạt khoảng 25% so với hai nhóm đất còn lại.
Đất phù sa ven sông có hàm lượng sét khoảng 45%, tính chất vật lý này là yếu tố quan trọng vì nó tạo độ
thông thoáng cho rễ cây trồng phát triển. Bên cạnh đó, hàm lượng chất hữu cơ, CEC và các cation trao đổi
thể hiện độ phì cao, thuận lợi cho canh tác cây ăn trái.
Đất phù sa, hóa học đất, phẫu diện đất, vật lý đất.

1. MỞ ĐẦU 2
Đất ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) gồm
3 nhóm đất chính, đất phù sa chiếm khoảng 1,2 triệu
ha, đất phèn chiếm khoảng 1,6 triệu ha và đất nhiễm
mặn chiếm khoảng 0,75 triệu ha (vaas.vn). Đất phù
sa ở ĐBSCL được chia thành: (i) đất phù sa ngọt
(ven sông và xa sông Tiền, sông Hậu và (ii) đất phù
sa cổ (Lê Văn Khoa và Nguyễn Văn Bé Tí, 2012). Sự
khác biệt cơ bản của các nhóm đất này là đất phù sa
cổ có hàm lượng sét thấp, đồng thời loại khoáng sét
có giá trị CEC thấp; đất phù sa ven sông có hàm
lượng sét 35 - 45% và nhóm đất phù sa xa sông lớn có
hàm lượng sét lớn hơn 55% (Ngô Ngọc Hưng, 2009).
Theo qui luật bồi tụ, các hạt phù sa có kích thước to
sẽ lắng ở ven sông và cấp hạt nhỏ hơn sẽ được dòng
nước mang đến những vùng đất trũng, thấp, xa sông.
Thành phần cấp hạt được xem là đặc tính cơ bản của
đất vì kích thước cấp hạt sẽ không thay đổi trong thời
gian rất dài (Ngô Ngọc Hưng, 2009). Trước đây,
nhóm đất phù sa chủ yếu được sử dụng để canh tác
lúa do điều kiện thổ nhưỡng và độ phì nhiêu phù hợp
1 bản về tính chất lý hóa học và do đó biện pháp sử
Khoa Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ
*
Email: lvdang@ctu.edu.vn
với sinh trưởng và cho năng suất lúa cao hơn so với
hai nhóm đất còn lại. Tuy nhiên, trong những năm
gần đây, do giá trị kinh tế của cây lúa không cao, nên
người dân trong vùng đang chuyển đổi từ đất trồng
lúa sang trồng cây ăn trái (dangcongsan.vn). Chuyển
đổi cây trồng trên nền đất lúa kém hiệu quả để tăng
hiệu quả kinh tế là việc làm đúng và phù hợp với xu
hướng phát triển của ngành nông nghiệp nước nhà.
Tác động của quá trình khai thác, thay đổi kiểu sử
dụng đất, thay đổi hệ thống thủy lợi và các biện pháp
xử lý hoặc cải tạo đất có thể dẫn đến sự thay đổi hình
thái và tính chất lý hóa học đất. Vấn đề suy thoái đất
ở ĐBSCL đã được cảnh báo rất nhiều trong những
năm gần đây, suy thoái đất không chỉ xuất hiện ở các
vùng đất trồng lúa mà còn xuất hiện trên các vùng
đất trồng cây ăn trái (Quang, 2013). Sự nén dẽ đất
xuất hiện khi dung trọng đất cao và độ xốp đất giảm
(Nguyễn Văn Quí và ctv., 2020). Suy thoái về hóa học
trong đất vườn cũng xảy ra do pH thấp, suy giảm
chất hữu cơ, thiếu các dinh dưỡng khoáng hữu dụng
trong đất (Ngô Ngọc Hưng và ctv., 2020). Các nhóm
đất phù sa ở ĐBSCL gắn liền với lịch sử hình thành
và sự phân bố, nó mang các đặc tính rất khác biệt cơ
dụng, quản lý và cải thiện sẽ rất khác nhau. Nghiên

N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021 13

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

cứu được thực hiện qua khảo sát hình thái và phân
tích tính chất lý hóa học trên các phẫu diện đất đại
diện 3 biểu loại đất phù sa lên liếp ở ĐBSCL, bao
gồm đất phù sa cổ, phù sa ven sông và phù sa xa
sông với mục tiêu làm cơ sở cho sử dụng và quản lý
đất một cách phù hợp.
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các dụng cụ khảo sát hình thái và phẫu diện đất:

xẻng, thước dây chuyên dụng, máy định vị cầm tay
(GPS), máy ảnh, bảng mô tả phẫu diện, dao dùng để
mô tả mẫu đất, hộp tiêu bản, túi đựng mẫu đất, giấy
đo pH, dung dịch H2O2, quyển so màu Munsell.
Khảo sát phẫu diện đất được thực hiện trên 3
nhóm đất phù sa chính ở ĐBSCL. Trên mỗi nhóm
đất, một phẫu diện đất được mô tả hình thái và phân
tích các đặc tính lý – hóa học đất theo tầng phát sinh.
Thời gian khảo sát và phân tích mẫu từ tháng
12/2020 đến 5/2021. Mẫu đất sau khi thu thập được
xử lý và phân tích tại Bộ môn Khoa học đất, Khoa
Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ. Các thông
tin cơ bản về vị trí khảo sát được trình bày trong
bảng 1.

Cơ cấu cây Tọa độ (UTM-WGS.84) Tuổi lập

Tên phẫu diện Vị trí phẫu diện
trồng X Y liếp
Xã Phú Hữu, huyện Châu
Phù sa xa sông* Bưởi 5 Roi 9.926043 105.849562 15
Thành, tỉnh Hậu Giang
Xã Bình Phú, huyện Tân
Phù sa cổ** Xoài 10.900970 105.433574 10
Hồng, tỉnh Đồng Tháp
Xã Tân Bình, huyện Bình
Phù sa ven sông** Cam Xoàn 10.118756 105.733604 10
Tân, tỉnh Vĩnh Long
Ghi chú: *Thời gian mô tả tháng 12/2020; ** Thời gian mô tả tháng 3/2021
(2006) và so màu đất theo quyển so màu đất Munsell
Soil Colour (KIC USA, 1990).
2.2.1. Phương pháp đào và mô tả phẫu diện đất
2.2.2. Thu thập mẫu đất và phân tích
Phẫu diện đất điển hình được đào với kích thước
chuẩn: 2,0 m x 2,0 m x 1,5 m (chiều rộng, chiều Mẫu đất được thu dựa vào tầng phát sinh của
ngang và chiều sâu, theo thứ tự). Các phẫu diện được phẫu diện đất. Tại mỗi tầng thu mẫu theo đường
mô tả theo tài liệu: “Hướng dẫn mô tả phẫu diện đất” chéo sau đó trộn đất cẩn thận để lấy một mẫu đại
in lần 4 của FAO (2006). Tầng chẩn đoán là tầng đất diện khoảng 500 gam cho vào túi nhựa, ghi ký hiệu
mà các tính chất đã được lượng hóa, dùng để xác mẫu (nhóm đất, độ sâu). Phơi khô mẫu trong không
định tên đơn vị đất. Đặc tính chẩn đoán là một số khí rồi nghiền qua rây 0,5 và 2 mm.
tính chất được sử dụng để phân chia các đơn vị phân Một số chỉ tiêu phân tích trong đất: pH, EC
loại đất mô tả theo tiêu chuẩn FAO (2006). Phân loại (mS/cm), P hữu dụng, cation trao đổi trong đất
đất theo hướng dẫn của hệ thống phân loại FAO (Ca2+, Na+, Mg2+, K +), CEC, chất hữu cơ và sa cấu.

14 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

Phương pháp phân tích tính chất lý - hóa học đất được dựa trên tài liệu của Houba et al. (1995).

STT Chỉ tiêu Đơn vị Phương pháp

1 pHH2O Trích bằng nước cất, tỉ lệ 1: 2,5 (đất/nước), đo bằng pH kế
2 EC mS/cm Trích bằng nước cất, tỉ lệ 1: 2,5 (đất/nước), đo bằng EC kế
Phương pháp Bray2: trích đất với 0,1 N HCl + 0,03 N NH4F, tỷ
3 P hữu dụng mg P/kg
lệ đất/nước 1:7
4 Carbon hữu cơ % Phương pháp Walkley-Black
5 Ca, Na, Mg, K trao đổi meq/100 g Trích bằng BaCl2 0,1M, đo trên máy hấp thu nguyên tử
6 Sa cấu % Phương pháp ống hút Robinson
2.2.3. Xử lý và đánh giá số liệu Ap, đất có nhiều đốm rỉ; tầng Bg xuất hiện ở độ sâu
từ 32-65 cm, đất ẩm, hữu cơ đã phân hủy ít. Đất ở độ
Phần mềm Microsoft Excel được sử dụng để
sâu lớn hơn 65 cm được xác định là tầng Cr; ở tầng
tổng hợp, tính toán số liệu phân tích và vẽ đồ thị.
này đất ẩm, sét nhiều, ít hữu cơ. Chi tiết về hình thái
3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN và cấu trúc đất được trình bày trong bảng 3.
Theo Võ Quang Minh và Lê Quang Trí (2005)
đất phù sa cổ có tuổi pleistocene muộn (cách đây
3.1.1. Hình thái đất phù sa cổ chưa tới 11.000 năm). Bậc thềm phù sa cổ từ phía
Campuchia và miền Đông Nam bộ nước ta tiếp giáp
Phẫu diện đất phù sa cổ (Plinthosols) được mô
xuống vùng châu thổ Cửu Long chỉ chiếm diện tích
tả vào tháng 3/2021 tại xã Bình Phú, huyện Tân
ít. Do địa hình thấp của dòng sông Cửu Long nên
Hồng, tỉnh Đồng Tháp, độ cao của mặt liếp so với
trầm tích đầm mặn đã phát triển và phủ lên lớp phù
mực thủy cấp khoảng 0,8 m, đất đang được trồng
sa cổ, đưa đến địa hình đất xám và đất phèn xen lẫn
xoài, có độ tuổi 5 năm, cây đã cho trái hơn 02 năm.
nhau, chồng lấp lên nhau. Nhìn chung, đất phù sa cổ
Nước tưới được chủ động từ hệ thống kênh và
ở ĐBSCL rất nghèo dinh dưỡng, hơi chua, cation trao
mương. Đất được phân thành 4 tầng chính: A (0-20
đổi và độ bão hòa bazơ thấp, thành phần cơ giới nhẹ
cm), Ap (20-32 cm), Bg (32-65 cm) và Cr (>65 cm). Ở
(Ngô Ngọc Hưng, 2009).
tầng A, đất có ít chất hữu cơ, nhiều tế khổng; ở tầng

Tầng đất Độ sâu (cm) Mô tả

Đất có màu nâu (7.5YR3/3), đất khô, đốm rỉ màu nâu đậm (7.5YR6/8), 2-4%,
phân bố theo ống rễ, đất chặt, gần thuần thục, Rr; khối góc cạnh; nhiều tế
A 0-20
khổng, 2-3 mm, ống mở liên tục; nhiều kẽ nứt lẫn nhiều rễ thực vật tươi;
chuyển tầng từ từ theo màu nền, gợn sóng xuống tầng.
Đất có màu đen (5YR2.5/1), khô, đốm rỉ màu nâu đậm (7.5YR3/3), 1-2%,
phân bố theo ống rễ, chặt; thuần thục, Rr; hữu cơ phân hủy, đen, phân bố
Ap 20-32
khuếch tán trong nền sét; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền xuống
tầng.
Màu nền nâu (7.5YR5/4), ẩm, đốm rỉ màu nâu đậm (5YR4/4), 4-6% phân bố
theo ống rễ, phân bố không đều trong phẫu diện, dạng vệt khuếch tán trong
Bg 32-65 nền sét; hơi chặt; gần thuần thục, Rr; cấu trúc khối góc cạnh; nhiều tế khổng
mở liên tục 1-2 mm; ít hữu cơ phân hủy, đen, phân bố khuếch tán trong nền
sét; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền xuống tầng.
Màu nền xám tối (Gley2 4/5PB), sét, ướt, dẻo, dính; bán thuần thục r; phát
Cr >65
triển kém; ít hữu cơ phân hủy-bán phân hủy.
3.1.2. Hình thái đất phù sa xa sông Phẫu diện đất phù sa xa sông (Fluvisols) được
mô tả vào tháng 12/2020 tại xã Phú Hữu, huyện
Châu Thành, tỉnh Hậu Giang, đất đang được trồng

N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021 15

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

bưởi 5 Roi với độ tuổi 5 năm, cây đã cho trái thương
phẩm khoảng 02 năm. Tương tự như phẫu diện đất
phù sa cổ, phẫu diện đất phù sa xa sông cũng được
chia thành 4 tầng chính (Bảng 4). Tầng A xuất hiện
từ độ sâu 0 đến 50 cm, đất có màu đen, thịt pha sét,
nhiều tế khổng và rễ thực vật tươi, chất hữu cơ đã
phân hủy ít. Đối với tầng Ap (50-80 cm), đất có màu
xám tối, sét pha thịt, hữu cơ đã phân hủy nhiều. Tầng
Bg thuộc nhóm đất sét pha thịt, độ sâu xuất hiện từ
80-120 cm, có nhiều đốm rỉ, chuyển tầng từ từ. Tầng
Cr xuất hiện ở độ sâu lớn hơn 120 cm, màu đất xám
tối, ướt, ít hữu cơ, nhiều sét.
Theo Ngô Ngọc Hưng (2009) đất phù sa xa sông
còn được gọi là “bưng sau đê”, là khu đất thấp nằm
sau lưng đê sông lập nên. Nó được giới hạn bằng
nhiều yếu tố địa hình khác nhau. Các đê tự nhiên vây
quanh, đê tự nhiên phối hợp với giồng, đê tự nhiên
phối hợp với đất đắp. Phần lớn đất phù sa xa sông ở
ĐBSCL có độ cao trên mực nước biển khoảng 0,5-1,0
m. Sa cấu chủ yếu là sét, ít được phù sa bồi đắp.

Độ sâu
Tầng đất Mô tả
(cm)
Đất có màu nâu (7.5YR4/2); thịt pha sét, ẩm, dẻo, dính; đốm rỉ màu nâu đậm
(10YR5/3), 1-2%, phân bố theo ống rễ; bán thuần thục, r; nhiều tế khổng, 0,5-1 mm,
A 0-50
ống mở liên tục; nhiều kẽ nứt lẫn nhiều rễ thực vật tươi, to; ít hữu cơ phân hủy, đen,
khuếch tán trên nền sét; chuyển tầng từ từ theo màu nền, gợn sóng xuống tầng.
Màu nền xám tối (Gley2 3/5PB) lẫn màu nền (10YR2/1), sét pha thịt, khô, đốm rỉ
màu (2.5YR3/6), 1-2%, phân bố theo ống rễ, chặt; thuần thục, R; hữu cơ phân hủy,
Ap 50-80
đen, phân bố khuếch tán trong nền sét; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền
xuống tầng.
Màu nền (Gley1 5/10Y) sét pha thịt, ẩm, dẻo, dính; đốm rỉ màu nâu đậm (2.5YR7/3)
lẫn đốm rỉ màu (5YR5/6), 3-4% phân bố theo ống rễ, phân bố không đều trong phẫu
Bg 80-120 diện; kết von đốm rỉ màu (10YR6/8); hữu cơ phân hủy dạng vệt khuếch tán trong
nền sét; thuần thục, R; cấu trúc khối góc cạnh phát triển; nhiều tế khổng mở liên tục
2-3 mm; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền xuống tầng.
Màu nền xám tối (Gley1 6/5GY) lẫn màu nền (Gley2 4/10PB), sét, ướt, dẻo, dính;
Cr >120
gần thuần thục, r; ít hữu cơ phân hủy, đen, phân bố khuếch tán trong nền đất.
3.1.3. Hình thái đất phù sa ven sông Theo Ngô Ngọc Hưng (2009), đất phù sa ven
Phẫu diện đất phù sa ven sông được khảo sát sông còn được gọi là “đê sông” hay đê tự nhiên. Đó
vào tháng 3/2021 tại xã Tân Bình, huyện Bình Tân, là hai gờ chạy song song với nhau, bọc lấy dòng sông
tỉnh Vĩnh Long. Vị trí phẫu diện đất được khảo sát ở giữa. Đê tự nhiên có chiều rộng lớn hơn 2.000 m.
đang canh tác cây cam Xoàn, với độ tuổi là 4 năm, Đê sông Tiền được bồi bằng thịt pha cát, rất ít sét,
cây đã cho trái được 02 năm. Dựa vào tầng phát sinh thành phần chính là thịt. Đất phù sa ven sông là nơi
đất cũng được chia thành bốn tầng chính, bao gồm cao ráo phù hợp cho phát triển cây ăn trái vì mỗi năm
tầng: A, Ap, Bg, Cr. Cụ thể, tầng A với độ sâu từ 0-20 đê được bồi thêm phù sa mới, mang độ phì cao cho
cm, đất ẩm, có nhiều hữu cơ; tầng Ap có độ sâu 20-40 đất. Nhóm đất này có địa hình cao, do đó quá trình
cm, đất có màu xám tối, hữu cơ phân hủy nhiều; tầng thuần thục vật lý xảy ra mạnh (thuần thục đến 100
Bg có độ sâu từ 40-65 cm, đất ẩm, ít hữu cơ; tầng Cr cm từ lớp đất mặt hoặc hơn). Trong phẫu diện,
xuất hiện ở độ sâu >65 cm, đất ướt, ít hữu cơ. Kết quả những đốm đỏ [Hematite (Fe2O3)] xuất hiện ở các
mô tả chi tiết về đặc tính hình thái ở từng tầng đất tầng bên dưới lớp đất mặt, đây là dấu hiệu của đất có
được trình bày trong bảng 5. mức độ phát triển cao.

Tầng Độ sâu
Mô tả
đất (cm)
Đất có màu nâu xám (7.5YR3/4); thịt pha sét, ẩm; đốm rỉ màu nâu đậm (7.5YR5/3),
A 0-20 2-3%, phân bố theo ống rễ; đất chặt; thuần thục, R; cấu trúc khối góc cạnh; nhiều tế
khổng, 1-2 mm, ống mở liên tục; nhiều kẽ nứt lẫn nhiều rễ thực vật tươi, to; ít hữu cơ

16 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

phân hủy, đen, khuếch tán trên nền sét; chuyển tầng từ từ theo màu nền, gợn sóng
xuống tầng.
Đất có màu xám tối (5YR3/1); sét pha thịt, khô; đốm rỉ màu nâu đậm (7.5YR3/4), 1-
Ap 20-40 2%, phân bố theo ống rễ, chặt; thuần thục, R; hữu cơ phân hủy, đen, phân bố khuếch
tán trong nền sét; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền xuống tầng.
Màu nền xám đen (7.5YR4/1); sét pha thịt, ẩm, dẻo, dính; đốm rỉ màu nâu đậm
(5YR5/6), 1-2% phân bố theo ống rễ, phân bố không đều trong phẫu diện, dạng vệt
Bg 40-65 khuếch tán trong nền sét; bán thuần thục, r; cấu trúc khối góc cạnh phát triển yếu;
nhiều tế khổng mở liện tục 1-2 mm; ít hữu cơ phân hủy, đen, phân bố khuếch tán
trong nền sét; chuyển tầng từ từ, gợn sóng theo màu nền xuống tầng.
Màu nền xám tối (Gley1 5/N) lẫn màu nền (Gley1 6/5GY), sét, ướt, dẻo, dính, gần
Cr >65
thuần thục, r; ít hữu cơ phân hủy, đen, phân bố khuếch tán trong nền đất.
ctv. (2016) giá trị pH của nhóm đất phù sa ở ĐBSCL
thường dao động trong khoảng 5,0 – 6,5. pH đất ở
tầng mặt của ba nhóm đất nghiên cứu thấp là do sau
3.2.1. Giá trị pHH2O và EC trong đất
nhiều năm canh tác, đất mất dần chất hữu cơ, sụt
Giá trị pH trong đất ở tầng mặt dao động từ 5,15 giảm các cation bazơ do cây hấp thu, bón phân vô cơ
- 5,62, giá trị pH có khuynh hướng tăng dần ở các quá nhiều và sự tích tụ ion H + trong đất.
tầng đất kế tiếp (Hình 2a). Theo Võ Thị Gương và

Bên cạnh đó, sự phát triển của rễ cây trồng và cơ
chế hấp thu dinh dưỡng của cây trồng cũng dẫn đến
sự phóng thích của H+, từ đó làm chua đất. Ngoài ra,
nông dân trồng cây ăn trái thường không có thói
quen bón vôi hoặc phân hữu cơ để cải tạo độ chua
đất (Nguyễn Thị Thúy Kiều và Ngô Ngọc Hưng,
2019). Sự hấp thu dinh dưỡng khoáng của rễ cây phụ
thuộc nhiều vào độ pH đất, nếu pH thấp hơn 5,0 cây
sinh trưởng kém do không thể hấp thu được các
khoáng chất cần thiết như Ca và Mg. Hình 2b cho
thấy giá trị EC trong 3 nhóm đất phù sa ở mức thấp
(< 1 mS/cm). Khoảng giá trị này không gây ảnh
hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây trồng.
3.2.2. Lân hữu dụng và hàm lượng chất hữu cơ
trong đất
Theo thang đánh giá P dễ tiêu trong đất của
Horneck et al. (2011), P hữu dụng trong đất tầng mặt
được đánh giá ở mức trung bình (Hình 3a). Đối với
các tầng đất kế tiếp, hàm lượng P hữu dụng có
khuynh hướng giảm dần. Hàm lượng P trong đất ở
tầng mặt cao hơn so với các tầng bên dưới là do sự
tích lũy P qua nhiều năm đã bão hòa khả năng cố
định P và tích lũy dần P hữu dụng trong đất. Độ hữu
dụng của P trong đất phụ thuộc vào pH của đất, pH
tối hảo để cây hấp thu P là từ 5,5 – 7,0 (Quang et al.,
2012). Hàm lượng chất hữu cơ (OM) trong đất phù
sa cổ ở mức rất thấp, đất phù sa xa sông ở mức thấp
và đất phù sa ven sông ở mức trung bình (Hình 3b).
Điều này có thể được lý giải là do cấu trúc và tính
chất hóa học ban đầu của từng nhóm đất hoặc do
biện pháp canh tác sẽ ảnh hưởng đến hàm lượng hữu
cơ trong đất. Hàm lượng chất hữu cơ trong đất thấp
là một trong các yếu tố gây suy giảm độ phì nhiêu
đất và ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Kết quả
nghiên cứu của Lê Văn Dang và Ngô Ngọc Hưng

N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021 17

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

(2020) cho thấy nông dân hầu như bón rất ít hoặc mất dần chất hữu cơ và bị nén dẽ, từ đó tác động tới
không bón phân hữu cơ cho cây trồng, làm suy giảm sinh trưởng và năng suất của cây trồng.
hàm lượng các dinh dưỡng hữu dụng trong đất, đất

(a) (b)

(a) (b)

(c) (d)

3.2.3. Các cation trao đổi trong đất
Hàm lượng Ca trao đổi trong tầng mặt của
2+
phẫu diện đất phù sa ven sông và phù sa xa sông
được đánh giá ở mức trung bình (Hình 4a), trong khi
đó hàm lượng Ca2+ trao đổi trong đất phù sa cổ ở mức
thấp. Hàm lượng Ca2+ trao đổi của tất cả các phẫu
diện khảo sát ít có sự chênh lệch lớn giữa các độ sâu.
Hình 4b cho thấy, hàm lượng Na+ trao đổi của các
phẫu diện đất phù sa được đánh giá ở mức thấp, dao
động trong khoảng 0,05 – 0,15 meq/100 g. Ở hàm

18 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021

 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
lượng này, natri không ảnh hưởng đến sự sinh
trưởng và phát triển cây trồng.
Hàm lượng K+ trao đổi trong đất theo tầng phát
sinh của các phẫu diện đất khảo sát được đánh giá ở
mức thấp, dao động từ 0,03 – 0,20 meq/100 g (theo
thang đánh giá Kuyma, 1976) và hàm lượng K+ trao
đổi có khuynh hướng tăng theo độ sâu (hình 4c).
Trong nghiên cứu này hàm lượng K+ trao đổi trong
đất thấp hơn so với kết quả nghiên cứu của Nguyễn
Mỹ Hoa (2005), hàm lượng K+ trao đổi ở tầng đất mặt
trên các nhóm đất phù sa ở ĐBSCL dao động 0,9 –
1,5 meq/100 g. Hàm lượng Mg2+ trao đổi (Hình 4d)
trong đất ở hai phẫu diện đất phù sa ven sông và xa
sông được đánh giá ở mức trung bình, riêng phẫu
diện đất phù sa cổ có hàm lượng Mg2+ trao đổi thấp
hơn rất nhiều so với hai nhóm đất còn lại. Tương tự
hàm lượng Ca2+ trao đổi, tất cả các phẫu diện đất phù
sa ít có sự chênh lệch về hàm lượng Mg2+ trao đổi
giữa các tầng đất phát sinh.
3.2.4. Giá trị CEC và hàm lượng sét trong đất
Theo thang đánh giá của Landon (1984) giá trị
CEC trong các tầng phát sinh của hai phẫu diện đất
phù sa xa sông và ven sông được đánh giá ở mức
trung bình, riêng giá trị CEC trong đất phù sa cổ
được đánh giá ở mức thấp (Hình 5a). Khả năng trao
đổi cation (CEC) là một trong những tính chất hóa
học quan trọng nhất của đất, nó đóng vai trò trong
việc hấp phụ và phóng thích các chất dinh dưỡng mà
cây trồng cần (Liao et al., 2014). Các thông số hóa
học trong đất tác động và ảnh hưởng nhiều nhất đến
giá trị CEC trong đất là hàm lượng chất hữu cơ và
khoáng sét (Zolfaghari et al., 2016). Các nghiên cứu
trước đây cho thấy giá trị CEC có thể được ước đoán
dựa vào hàm lượng chất hữu cơ và khoáng sét bằng
(a)
N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021
các mô hình hồi quy đa biến (Emamgolizadeh et al.,
2015).
Kết quả trong hình 5b cho thấy, hàm lượng sét
có trong nhóm đất phù sa cổ thấp nhất và nhóm đất
phù sa xa sông cao nhất. Theo Trần Bá Linh và ctv.
(2010) đất nhiều sét là nguyên nhân gây trở ngại đến
tốc độ thấm của nước đối với các loại cây trồng cạn.
Điều này dẫn đến đất thiếu độ thoáng khí, gây ảnh
hưởng đến hô hấp của rễ, từ đó sẽ ảnh hưởng đến
sinh trưởng của cây trồng. Thông thường để đánh
giá sức sản xuất của đất, các nhà nghiên cứu sẽ dựa
vào khả năng trữ nước của đất. Đất có thể giữ được
nhiều lượng nước dễ hữu dụng là nhân tố vô cùng
quan trọng cho sự sinh trưởng và phát triển của cây
trồng. Khả năng chứa nước của đất còn tùy thuộc vào
trạng thái và đặc tính tự nhiên của đất. Đất có hàm
lượng sét cao sẽ có khả năng giữ lại được rất nhiều
nước trong đất. Tuy nhiên, lượng nước dễ hữu dụng
cho cây trồng cạn trên đất phù sa có hàm lượng sét
cao ở ĐBSCL chỉ chiếm 50% tổng lượng nước tích lũy
trong đất (Trần Bá Linh và ctv., 2010). Ngoài ra, đất
có nhiều sét sẽ ảnh hưởng đến khả năng thoát nước
trong đất, gây úng và giảm sự phát triển của các rễ tơ
(Bengough et al., 2016). Thêm vào đó, đất nhiều sét
có mối tương quan chặt với độ nén dẽ của đất
(Lebert et al., 2007), ảnh hưởng đến khả năng xâm
nhập của rễ vào đất (Colombi et al., 2018).
Trong điều kiện nhiệt đới nóng ẩm, các thành
phần Si và Al được phóng thích. Đồng thời các cation
kiềm và kiềm thổ rất dễ bị rửa trôi làm cho quá trình
hóa chua trở nên mãnh liệt hơn, trong khi các oxit
sắt nhôm tích lũy lại và một số khoáng sét được hình
thành (Ngô Ngọc Hưng, 2009).
(b)
19
 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
Kết quả trong bảng 6 cho thấy, nhóm đất phù sa
cổ có độ phì thấp hơn rất nhiều so với hai nhóm đất
còn lại. Nếu lấy các giá trị CEC, chất hữu cơ, Ca2+, K +
và Mg2+ trong đất phù sa ven sông là 100%, theo thứ
tự thì nhóm đất phù sa cổ chỉ chiếm: 25 – 34 – 15,7 –
69,5 – 17,4 (%). So với nhóm đất phù sa cổ thì nhóm
đất phù sa ven sông có độ phì nhiêu cao hơn, nhưng
thấp hơn so với nhóm đất phù sa xa sông. Nhóm đất
phù sa ven sông có độ phì cao nhất là do sự bồi đắp
phù sa tự nhiên hằng năm của sông Tiền và sông
Hậu. Tuy nhiên, trong những năm gần đây khi mà
các đập thủy điện được xây dựng trên thượng nguồn
sông Mê Kông ngày càng nhiều thì lượng phù sa
trong nước lũ về đến được ĐBSCL ngày càng thấp. Vì
vậy, trong tương lai để sử dụng hợp lý và bền vững
độ phì nhóm đất này cần có các giải pháp phù hợp.
Biểu loại đất CEC Chất Cation trao đổi
(%) hữu cơ (%)
(%) K Ca2+ Mg2+
+
Phù sa ven sông 100 100 100 100 100
Phù sa cổ 25 34 15,7 6,95 17,4
Phù sa xa sông 90 79 105 88,5 83,8
4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
Trong 3 phẫu diện đất phù sa được khảo sát, đất
được phân thành 4 tầng đất phát sinh, gồm: A, Ap,
Bg và Cr trong vòng độ sâu 200 cm kể từ lớp đất mặt,
theo thứ tự. Nhóm đất phù sa cổ và phù sa ven sông
có độ sâu tầng A trong khoảng 0-20 cm, đất phát
triển cấu trúc ở các tầng A và Ap, cấu trúc đất phát
triển trung bình. Trong khi nhóm đất phù sa xa sông
có tầng A dày (0-50 cm) không có cấu trúc hoặc cấu
trúc phát triển yếu.
Xuyên suốt trong phẫu diện của đất phù sa cổ,
các tầng phát sinh có chứa hàm lượng chất hữu cơ và
sét thấp, đưa đến giá trị CEC trong đất thấp, thêm
vào đó hàm lượng các dinh dưỡng trong đất như: lân
hữu dụng, Ca2+, K+ và Mg2+ trong đất nghèo, do đó
đất phù sa cổ chứa lượng dinh dưỡng khoáng chỉ đạt
khoảng 25% so với hai nhóm đất còn lại.
20 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021
Đất phù sa ven sông có hàm lượng sét khoảng
45%, tính chất vật lý này là yếu tố quan trọng vì nó tạo
độ thông thoáng cho rễ cây trồng phát triển. Bên
cạnh đó, hàm lượng chất hữu cơ, CEC và các cation
trao đổi thể hiện độ phì cao, thuận lợi cho canh tác
cây ăn trái.
Trên nhóm đất phù sa cổ do có giá trị pH và chất
hữu cơ thấp, nên cần bón thêm vôi và phân hữu cơ
nhằm nâng cao giá trị pH và cải thiện độ phì của đất.
Đối với nhóm đất phù sa xa sông, do có hàm lượng
sét khá cao, đất dễ bị nén chặt, khả năng thoát nước
kém, do đó cần bón nhiều phân hữu cơ để nâng cao
độ xốp cho đất, từ đó gia tăng độ thoáng khí và khả
năng thoát nước trong đất.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bengough A. G., Loades K., McKenzie B. M.
(2016). Root hairs aid soil penetration by anchoring
the root surface to pore walls. Journal of
Experimental Botany, 67, 1071–1078.
2. Colombi T., Torres L. C., Walter A., Keller T.
(2018). Feed backs between soil penetration
resistance, root architecture and water uptake limit
water accessibility and crop growth - A vicious circle.
Sci. Total Environ. 626, 1026–1035.
3. Dangcongsan.vn
(https://dangcongsan.vn/kinh-te/-tap-trung-chuyen-
doi-dat-trong-lua-kem-hieu-qua-sang-cay-an-trai-
537891.html). Truy cập ngày 11/7/2021.
4. Emamgolizadeh S., Bateni S. M., Shahsavani
D., Ashrafi T., Ghorbani H. (2015). Estimation of soil
cation exchange capacity using genetic expression
programming (GEP) and multivariate adaptive
regression splines (MARS). J. Hydrol. 529(3):1590–
1600.
5. FAO (2006). Guiderline for soil profile
description, 4th edition. ISBN 92-5-105521-1. 97
pages.
10. Horneck D. A., Sullivan D. M., Owen J. S.,
and Hart. J. M. (2011). Soil Test Interpretation
 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ
Guide. EC 1478. Corvallis, OR: Oregon State
University Extension Service, pp:1-12.
6. Houba V. J. G., Vanderlee J. J., Novozamsky I.
(1995). Soil and plant analysis: A series of syllabi.
In Part 5B Soil Analysis Procedures Other
Procedures, 6th ed.; Department of Soil Science and
Plant Nutrition, Wageningen Agricultural University:
Wageningen, The Netherlands.
7. Landon J. R. (1984). Booker Tropical Soil
Manual. Booker Agriculture International Ltd.,
London, and Longman, Burnt Mill, U.K. 450 pp.
8. Lê Văn Dang và Ngô Ngọc Hưng (2020). Vai
trò của phân hữu cơ trong cải thiện tính chất hóa học
đất và năng suất của bưởi Năm Roi ở Hậu Giang. Tạp
chí Khoa học - Trường Đại học Cần Thơ. 56 (Số
chuyên đề: Khoa học đất): 82-87.
9. Lê Văn Khoa và Nguyễn Văn Bé Tí (2012).
Đặc tính hình thái và sự phát triển cấu trúc đất của
nhóm đất phù sa ở đồng bằng sông Cửu Long. Tạp
chí Khoa học - Trường Đại học Cần Thơ, 23a: 79-88.
10. Lebert M., Böken H., Glante F. (2007). Soil
compaction - Indicators for the assessment of
harmful changes to the soil in the context of the
german federal soil protection act. J. Environ.
Manag. 82, 388–397.
11. Liao K., Xu S., Wu J., Zhu Q., An L. (2014).
Using support vector machines to predict cation
exchange capacity of different soil horizons in
Qingdao City, China. J. Plant Nutri. Soil Sci.
177(5):775–782.
12. Ngô Ngọc Hưng (2009). Tính chất tự nhiên
và những tiến trình làm thay đổi độ phì nhiêu đất
đồng bằng sông Cửu Long. Nhà xuất bản Nông
nghiệp, 471 trang.
13. Ngô Ngọc Hưng, Trần Văn Hùng, Lê Phước
Toàn, Lê Văn Dang, Phạm Hoàng Trúc, Huỳnh Kim
Định (2020). Sự thay đổi hình thái và tính chất lý -
hóa học của đất lập liếp trồng cam Sành ở đồng bằng
sông Cửu Long. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn, số 17: 136-143.
14. Nguyễn Mỹ Hoa (2005). Thành phần kali
trong đất và khả năng cung cấp kali trích bằng resin
N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021
ở một số nhóm đất chính vùng ĐBSCL. Tạp chí Khoa
học Đất, 23:64-68.
15. Nguyễn Thị Thúy Kiều và Ngô Ngọc Hưng
(2019). Khảo sát hiện trạng canh tác bưởi Năm Roi
trồng trên đất liếp ở huyện Châu Thành, tỉnh Hậu
Giang. Tạp chí Khoa học Công nghệ Nông nghiệp
Việt Nam, số 12: 161-164.
16. Nguyễn Văn Quí, Lê Văn Dang, Lê Phước
Toàn, Trần Văn Dũng, Ngô Ngọc Hưng (2020). Ảnh
hưởng của thời gian lên liếp đến sự thay đổi tính chất
vật lý đất trồng bưởi ở Hậu Giang. Tạp chí Khoa học
Đất, số 61: 18-22.
17. Quang P. V., Jansson, P. E., and Guong V. T.
(2012). Soil physical properties during different
development stage of fruit orchards. Journal of Soil
Science and Environmental Management, 3(12): 308-
319.
18. Soil Survey Division Staff (1993). Soil survey
manual. Soil Conservation Service, U.S. Department
of Agriculture, Handbook 18, Chapter 3.
19. Trần Bá Linh, Lê Văn Khoa, Võ Thị Gương
(2010). Đặc tính giữ nước và lượng nước dễ hữu dụng
cho một số cây trồng cạn của đất phù sa thâm canh
lúa ở Cai Lậy - Tiền Giang. Tạp chí Khoa học -
Trường Đại học Cần Thơ, 16b: 42-48.
20. Vaas.vn
(https://vaas.vn/kienthuc/Caylua/01/14_vungdbscl
.htm). Truy cập ngày 10/7/2021.
21. Võ Quang Minh, Lê Quang Trí (2005). Đất
đồng bằng sông Cửu Long phân loại theo hệ thống
WRB – FAO (Tỉ lệ 1/250.000). Tuyển tập công trình
nghiên cứu khoa học 2006, Khoa Nông nghiệp &
Sinh học ứng dụng, Trường Đại học Cần Thơ, 147-
156.
22. Võ Thị Gương, Nguyễn Mỹ Hoa, Châu Minh
Khôi, Trần Văn Dũng và Dương Minh Viễn (2016).
Quản lý độ phì nhiêu đất và hiệu quả sử dụng phân
bón ở đồng bằng sông Cửu Long. Nhà xuất bản Đại
học Cần Thơ, 263 trang.
23. Zolfaghari A. A., Taghizadeh-Mehrjardi R.,
Moshki A. R., Malone B. P., Weldeyohannes A. O.,
Sarmadian F., Yazdani M. R. (2016). Using the
nonparametric k-nearest neighbor approach for
21
 KHOA HỌC CÔNG NGHỆ

predicting cation exchange capacity. Geoderma 265:111–119.

This study aimed to survey the soil morphological and physicochemical characteristics of three soil profiles
of alluvial soils in the Mekong delta, Vietnam, including old alluvial soil, fluvial soil deposited, and fluvial
soil undeposited. The survey and soil analysis was carried out from december 2020 to may 2021 in
Haugiang, Vinhlong and Dongthap. The results showed that the three soil profiles have 4 master soil
horizons, including A, Ap, Bg, and Cr within 200 cm soil depth, respectively. Surface soil horizons of old
alluvial soil and fluvial soil deposited varied in the thickness of 0-20 cm, soil structural development
essentially occurs in A and Ap soil horizon, moderately developed at Bg horizon. Whereas, the fluvial soil
deposited having a thin surface horizon (0-50 cm). The soil horizons of the old alluvial soil profile contain
poor soil organic matter and clay, leading to low CEC in the soil. Additionally, the content of available
phosphorus, Ca2+, K+, and Mg2+ in soil was depressed, resulting in the concentration of a nutrient of about 25
percent compared to recent alluvial soils. Clay content occupied about 45 percent of the fluvial soil
deposited that plays a vital role in plant roots development. The soil organic matter, CEC, and exchangeable
cations presented high fertility, which is favorable for fruit cultivation.
Alluvial soils, soil profile, soil chemical, soil physical.

02/7/2021
3/8/2021
10/8/2021

22 N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - KỲ 1 - TH¸NG 9/2021