515101

ความหมายของรังสี ชนิดของรังสี
 RADIATION

Radiating

traveling outward in all directions

 RADIATION รังสี
รังสี คืออะไร
ใช้เรียก “พลังงาน” ทีถูกปลดปล่อยออกมา ทังในรูป
• คลืน
• อนุภาค
 RADIATION
The types of electromagnetic radiation are broadly classified into the
following classes
Gamma radiation
X-ray radiation
Ultraviolet radiation
Visible radiation
Infrared radiation
Terahertz radiation
Microwave radiation
Radio waves
 ionizing
radiation E  f
106 107 108 109 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 Frequency
(Hz)

E  1/l
 รังสี

อาจสามารถทะลุผา นตัวกลางชนิดตาง ๆ ได แบงไดเปนสอง

ประเภท คือ
1.รังสีไมกอประจุ (non-ionizing radiation)
2.รังสีกอประจุ (ionizing radiation)
 รังสีไมกอประจุ (NON-IONIZING RADIATION)
รังสีชนิดนี้เปนรังสีที่มีพลังงานต่ํา อยูในชวงต่ําของแถบคลื่น
แมเหล็กไฟฟา (electromagnetic spectrum) เชน
• แสงอาทิตย
• แสงอินฟราเรด
• คลื่นไมโครเวฟ ตํากว่าอัลตราไวโอเลต ไม่สามารถทําให้อะตอมแตกตัวได้
• คลื่นวิทยุ แต่จะรบกวนพันธะหรือโครงสร้างภายในอะตอมในลักษณะ
ทีทําให้เกิดการสันสะเทือนทําให้เกิดเป็ นความร้อน เป็ นต้น
 รังสีกอประจุ (IONIZING RADIATION)
รังสีชนิดนี้เกิดจากอะตอมหรือธาตุที่ไมเสถียร
• ธาตุกัมมันตรังสี (radioactive element) เชน ยูเรเนียม และทอเรียมที่ใชเปน
เชื้อเพลิงในการทําปฏิกิริยานิวเคลียร
Ionizing radiation carries more than 10 eV, which is high energy
enough to ionize หมายถึงลักษณะของ
• atoms อะตอมหรือโมเลกุลที
• molecules เกิดการแตกตัว a unit of energy equal to exactly
• break chemical bonds 1.602176634×10 joules (symbol J) in
−19

SI units.
 9

รังสี
ไม่ก่อประจุ ก่อประจุ
• รังสีแอลฟา
• รังสีเบต้า
• รังสีแกมมา
• รังสีเอ็กซ์
• รังสีนิวตรอน
• รังสีโปรตอน
 รังสีกอประจุ (IONIZING RADIATION)
• รังสีชนิดก่อประจุ หรือรังสีก่อไอออน
• เป็ นรังสีกลุ่มทีมีพลังงานสูง สูงเพียงพอทีทําให้อะตอมของตัวกลางทีรังสีนนวิ
ั งผ่าน เกิดการแตก
ตัวเป็ นไอออนได้ทงโดยทางตรงหรื
ั อทางอ้อม
Ionization

Bohr model
of the atom
 11

รังสีกอประจุ (IONIZING RADIATION)

รังสีชนิดนี้เกิดจากอะตอมหรือธาตุที่ไมเสถียร
ธาตุกัมมันตรังสี (radioactive element)
เชน ธาตุใชเปนเชื้อเพลิงในการทําปฏิกริ ิยานิวเคลียร
ยูเรเนียม ทอเรียม
 12

รังสีกอประจุ (IONIZING RADIATION)

พบได้ 4 ชนิดหลักดังนี
• รังสีแอลฟา
อนุภาค Particle
• รังสีเบต้า
• รังสีแกมมา
พลังงาน Photon
• รังสีเอ็กซ์
 13

รังสีแอลฟา
Alpha radiation
4 He
2

two protons and two neutrons

Energies of between 3 and 7 MeV

 14

รังสีแอลฟา
Alpha radiation รังสีแอลฟา A lower speed (with a typical kinetic
energy of 5 MeV; the speed is

• เปนอนุภาคหนักและเคลื่อนไหวในระยะสั้น 15,000 km/s, which is 5% of the

speed of light)

• เปนรังสีที่ไมสามารถเจาะทะลุผิวหนังมนุษยหรือเสื้อผาได

a few centimetres
in air 40 micrometres
 15

รังสีแอลฟา
Alpha radiation รังสีแอลฟา
• สารที่ปลอยรังสีแอลฟาเปนอันตรายไดถาสูดดม กลืน หรือซึมซับผานแผลเปด
• ตัวอยาง สารที่ปลอยรังสีแอลฟา เชน เรเดียม เรดอน ยูเรเนียม และ ธอเรียม
 16

RADON

Alpha decay of radon nucleus

 17

รังสีเบตา
a high-energy, high-speed electron or positron

Beta radiation
0 e
-1

β− decay
and
β+ decay
 18

รังสีเบตา
Beta radiation รังสีเบตา
• เปนสารเบาและเคลื่อนไหวในระยะสั้น
• สามารถทะลุทะลวงปานกลาง ทะลุผิวหนังมนุษยไดถึงชั้นที่ผลิตเซลลใหม
an energy of 0.5 MeV have a range of
a metre about one metre in air; the distance is
in air dependent on the particle energy.
 19

รังสีเบตา
Beta radiation รังสีเบตา
ตัวอยาง เชน
• สตรอนเทียม-90
• คารบอน-14
• ทรีเทียม
• ซัลเฟอร-35
 20

LITHIUM

Beta decay of lithium nucleus

 21

รังสีแกมมา
Gamma radiation
 22

รังสีแกมมา
Gamma radiation รังสีเอ็กซ
• เปนรังสีคลื่นแมเหล็กไฟฟาที่มีพลังทะลุทะลวงสูง
• สามารถแผกระจายทางอากาศไดหลายเมตร ผานผิวหนังไดหลายนิ้ว และทะลุทะลวงวัตถุ
สวนใหญ
• รังสีแกมมาและรังสีเอ็กซมักจะแผรวมกับรังสีแอลฟาและรังสีเบตาในชวงที่เกิดการยอย
สลายของสารกัมมันตรังสี
• ตัวอยางสารแกมมา เชน ไอโอดีน-131 ซีเซียม-137 โคบอลท-60 และเรเดียม-226
23
 HALF LIFE
Half-life: in radioactivity, the interval of time required for one-half of the atomic
nuclei of a radioactive sample to decay

ครึ่งชีวิตของธาตุ: ระยะเวลาที่สารสลายตัวไปจนเหลือเพียงครึ่งหนึ่งของปริมาณเดิมใช
สัญลักษณเปน t1/2

t1/2 t1/2 t1/2

 25

THE RELATIVE ABILITIES OF THREE DIFFERENT

TYPES OF IONIZING RADIATION TO
PENETRATE SOLID MATTER
 26

X-RAY
Man make radiation

https://www.youtube.com/watch?v=3_bZCA7tlFQ
27
การวัดปริ มาณรังสี
หน่วยวัดรังสี
 การวัดปริมาณรังสี
• EXPOSURE
• ABSORBED DOSE
• EQUIVALENT DOSE
• EFFECTIVE DOSE
• RADIOACTIVE DECAY
 EXPOSURE
Exposure defined as amount of ionization in air caused by g and X-rays
ปริมาณการแตกตัวเปนประจุของอากาศโดยรังสีแกมมาหรือรังสีเอกซ

มีหนวยเปนเรินตเกน Roentgen (R) (Non-SI unit)

โดยที่ 1 เรินตเกนหมายถึงปริมาณรังสีแกมมาหรือรังสีเอกซที่ทําใหอากาศแตกตัวเปนไอออนได 1 esu/cm3 หรือ
มีหนวยเปน C/kg (SI unit)
โดยที่ Roentgen (R) 1 R = 2.58×10-4 C/kg

The International System of Units

(SI, abbreviated from the French Système international (d'unités))
 ABSORBED DOSE

Absorbed Dose define as the energy absorbed per unit mass of target for any kind of
ionizing energy depend on atomic number Z of matter
มีหนวยเปน rad (Non SI unit)
1 rad = 100 erg/g
มีหนวยเปน Gray (G) (SI unit) 1Gy = 1J/kg,
โดยที่ 100 rad = 1 Gy
 EQUIVALENT DOSE

Equivalent dose (HT) define as the radiation dose to tissue

where an attempt has been made to allow for the different relative biological effects of
different types of ionizing radiation
Röntgen equivalent man (REM or rem)

มีหนวยเปน REM (rem) (Non SI unit)

มีหนวยเปน Sievert (Sv) (SI unit)
โดยที่ 100 rem = 1 Sv
 EFFECTIVE DOSE

Effective dose (E) is used to compare radiation doses on different body parts on an
equivalent basis because radiation does not affect different parts in the same way

มีหนวยเปน REM (rem) (Non SI unit)

มีหนวยเปน Sievert (Sv) (SI unit)
โดยที่ 100 rem = 1 Sv
 RADIOACTIVE DECAY

Radioactive decay defined in Bq as one transformation (or decay) per second

มีหนวยเปน Curie (Ci) (Non SI unit)

1 Bq = 1 s−1
มีหนวยเปน Becquerel (Bq) (SI unit)
โดยที่ 1 Ci = 3.7×1010 Bq = 37 GBq
 SI UNIT NON SI UNIT
Exposure C/kg Roentgen (R)
1 R = 2.58×10-4 C/kg
Absorbed Dose Gray (Gy) rad
1 Gy = 1 J/kg 1 rad = 100 erg/g
1 Gy = 100 rad
Equivalent Dose Sievert (Sv) rem
Effective Dose
1 rem = 10 mSv
1 Sv = 100 rem
Radioactive Becquerel Curie
Decay (Bq) 1 Ci = 3.7 × 1010 Bq