ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

11-04-2022

Θέμα Α
Α1. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f(x)  x α , α    , είναι

παραγωγίσιμη στο (0,  ) και ισχύει f (x)  αx α1.

Μονάδες 6
Α2. Να διατυπώσετε το θεώρημα Fermat.
Μονάδες 4
Α3. Να ερμηνεύσετε γεωμετρικά το θεώρημα Bolzano.
Μονάδες 5
Α4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν,
γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση
είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη.
α) Αν η f είναι συνεχής στο [α, β] και έχει ρίζα στο (α,β) τότε
f(α)f(β)  0 .
β) Αν Fμια παράγουσα της f τότε η F είναι μοναδική παράγουσα της f
γ) Αν ισχύει f(x)  g(x) κοντά στο x 0 τότε lim f(x)  lim g(x) .
x x 0 x x0


δ) Αν η f συνεχής στο [α, β] τότε  f(x)dx  0


ε) Μια συνεχής συνάρτηση διατηρεί πρόσημο μεταξύ δυο

διαδοχικών ριζών της. Μονάδες 10

11
Θέμα Β
2x  lnx
Θεωρούμε συναρτήσεις f(x)  2x  lnx  2, x  0 g(x)  , x  0.
2 x
Β1. Να βρείτε το πρόσημο της f.
Μονάδες 6
Β2. Να μελετήσετε την g ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα.
Μονάδες 9
Β3. Να αποδείξετε ότι η g(x)  1 έχει μοναδική θετική ρίζα.
Μονάδες 10
Θέμα Γ

Δίνεται συνάρτηση f:   με συνεχή δεύτερη παράγωγο, για την οποία

ισχύουν:
f(x  2h)  2f(x  h)  f(x) x
lim  f (x)  e  0 (1) για κάθε x 
h0 h2
1
f(x)   f(1) (2) για κάθε x  .
e
Γ1. Να αποδείξετε ότι:
ι) f (x)  f (x)  e x  0, x  Μονάδες 6
x
ιι) f(x) , x  Μονάδες 6
ex
Γ2. Να μελετήσετε την f ως προς την κυρτότητα και να βρείτε το
σημείο καμπής.
Μονάδες 3
Γ3. Να αποδείξετε ότι για κάθε  ισχύει
e2 f(   1)  1 e 2 f(  ) .
Μονάδες 7

2
Γ4. Να βρείτε τις ασύμπτωτες της γραφικής παράστασης της g
όταν g(x)  xf(x) .
Μονάδες 3

Θέμα Δ
2 x2
Δίνεται η συνάρτηση f(x)  (x  1)lnx   c, x  0 και F : ( 0,  )  (1,  )
2
e3  9e  14
μια αρχική της f για την οποία ισχύει F(e)  F(1)  .
18

1
Δ1. Να αποδείξετε ότι c  .
2
Μονάδες 6
Δ2. Να αποδείξετε ότι η f έχει ένα ακριβώς σημείο καμπής A(x 0 ,f(x 0 )) ,

x 0  ( 0,1) . Μονάδες 5

Δ3. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο ( 0,  ) .

Μονάδες 5
Δ4. Να βρείτε την εφαπτομένη της f στο x 0  1 και να αποδείξετε ότι
e

 f(F(x))dx  2e  2 .
1

Μονάδες 4
Δ5. Να υπολογίσετε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από το
γράφημα της f 1 , τον άξονα x'x και τις ευθείες x=0
=0 και x  f(e) .
Μονάδες 5

3
 Απαντήσεις
Θέμα Α
Α1. Πράγματι, αν y  χ α  eαlnx και θέσουμε u  αlnx , τότε έχουμε
1 
y  eu . Επομένως, y   eu   euu  e lnx   x   x 1
x x
Α2. Έστω μια συνάρτηση f ορισμένη σ' ένα διάστημα Δ και x 0 ένα εσωτερικό
σημείο του Δ. Αν η f παρουσιάζει τοπικό ακρότατο στο x 0 και είναι
παραγωγίσιμη στο σημείο αυτό, τότε : f  x 0   0

Α3. Στο διπλανό σχήμα έχουμε τη

γραφική παράσταση μιας συνεχούς
συνάρτησης f στο [α, β]. Επειδή τα
σημεία Α(α, f(α)) και Β(β, f(β))
βρίσκονται εκατέρωθεν του άξονα x'x,
η γραφική παράσταση της f τέμνει τον
άξονα σε ένα τουλάχιστον σημείο.

Α4. α) Λ, β) Λ, γ) Λ, δ) Λ, ε) Σ

Θέμα Β
Β1. Η f είναι συνεχής στο (0,  ) ως άθροισμα, διαφορά και γινόμενο
συνεχών συναρτήσεων. Η f είναι παραγωγίσιμη στο (0,  ) ως άθροισμα,
διαφορά και γινόμενο παραγωγίσιμων συναρτήσεων με:
1
f (x)  2   0 για κάθε x  (0,  ) άρα η f είναι γνησίως αύξουσα στο
x
(0,  ) . Ισχύει : f(1)  2  ln1 2  0
Άρα για κάθε x  1 έχουμε:

4
 f
x  1 f(x)  f(1)  f(x)  0
x 0 1 
ενώ για κάθε 0  x  1 έχουμε:
f f  
x  1 f(x)  f(1)  f(x)  0
Β2. Η g είναι συνεχής στο (0,  ) ως διαφορά, πηλίκο και γινόμενο συνεχών
συναρτήσεων. Η g είναι παραγωγίσιμη στο (0,  ) ως διαφορά πηλίκο και
γινόμενο παραγωγίσιμων συναρτήσεων με:
 1  1  2 x 2x lnx
 2   2 x  (2x  lnx)  2  4 x  
 x  2 x  x x x 
g(x)  
4x 4x
2 2
4x  2x  2x  xlnx
x x x(2x  2  lnx) f(x)
  
4x x x 4x 4x x
f(x)
g(x)  , x0
4x x
f(x)
Για κάθε x  0 ισχύει 4x x  0 άρα g(x)  0   0  f(x)  0  x  1
4x x
Αφού η g είναι συνεχής στο (0,  ) και x 0 1 
σύμφωνα με το διπλανό πίνακα θα
g  
ισχύουν:
g  
η g είναι γνησίως φθίνουσα στο (0,1] ,
η g είναι γνησίως αύξουσα στο [1,  ) ,
η g παρουσιάζει για x 0  1 ολικό ελάχιστο το g(1)  1.
Β3. Η g είναι γνησίως φθίνουσα στο (0,1] άρα για κάθε x  (0,1) με x  1
g
ισχύει: x  1 g(x)  g(1)  g(x)  1
άρα η g(x)  1 δεν έχει ρίζα στο (0,1) .

5
Η g είναι γνησίως αύξουσα στο [1,  ) άρα για κάθε x  (1,  ) με x  1 ισχύει:
g
x  1 g(x)  g(1)  g(x)  1
άρα η g(x)  1 δεν έχει ρίζα στο (1,  )
Αλλά g(1)  1 άρα η g(x)  1 έχει μοναδική θετική ρίζα το x 0  1 στο (0,  ) .

Θέμα Γ
0
 
f(x  2h)  2f(x  h)  f(x) 0 2f (x  2h)  2f (x  h)
Γ1. ι) lim  lim 
h0 h2 D.L.H h0 2h
0
 
f (x  2h)  f (x  h) 0 2f (x  2h)  f (x  h)
lim  lim 
h0 h D.L.H h0 1
lim 2f (x  2h)  f (x  h)   f (x) (αφού f  συνεχής).
h0

Άρα f (x)  f (x)  e x  0, x 

ιι) f (x)  f (x)  e  x  0   f (x)  f(x)  e  x   0 επομένως από συνέπειες

Θεωρήματος Μέσης Τιμής f (x)  f(x)  e  x  c , (3)
1
Ισχύει από (2) f(1)  και f(x)  f(1) για κάθε x  , οπότε η f παρουσιάζει
e
ολικό μέγιστο στο x 0  1 το οποίο είναι εσωτερικό σημείο του  και είναι
παραγωγίσιμη σε αυτό, άρα ισχύει το θεώρημα Fermat. Συνεπώς f (1)  0
1 1
Για x  1 στην (3) έχουμε: 0    c  c  0 άρα
e e
f (x)  f(x)  e  x  0  e x f (x)  e x f(x)  1  0   e x f(x)  x   0 επομένως από
συνέπειες Θεωρήματος Μέσης Τιμής ex f(x)  x  c1 (4)
1
Για x  1 στην (4) έχουμε: e1f(1)  1 c1  e  1 c1  c1  0
e

6
 x
Συνεπώς ex f(x)  x  0  ex f(x)  x  f(x)  , x 
ex
e x  xe x e x (1 x) 1 x
Γ2. f (x)    x , x 
e2x e2x e
e x  (1 x)e x e x ( 1 1 x) x  2
f (x)    x x 
e2x e2x e
x 2
Είναι f (x)  0   0  x 2  0  x 2
ex
Άρα η f κυρτή στο [2,  )
και κοίλη στο (  ,2]
Η f παρουσιάζει σημείο καμπής το
 2
(2,f(2)) ή  2, 2 
 e 
αφού αλλάζει η κυρτότητα εκατέρωθεν του x1  2 και δέχεται εφαπτομένη στο
 2
 2, 2  αφού είναι παραγωγίσιμη.
 e 
1
Γ3. e2 f(   1)  1 e2 f(  )  e2 (f(   1)  f(  ))  1  f(  1)  f(  )  
e2
Η f συνεχής στο [α,α+1]
Η f παραγωγίσιμη στο (α,α+1)
οπότε σύμφωνα με το Θεώρημα Μέσης Τιμής υπάρχει ένα τουλάχιστον ξ
(α,α+1) τέτοιο ώστε
f(  1)  f(  )
f ()   f(   1)  f( )
  1 
Η f  παρουσιάζει στο x1  2 ολικό
1
ελάχιστο το f (2)   2 αφού η f 
e

7
συνεχής στο  και αλλάζει η μονοτονία εκατέρωθεν του x1  2 όπως
φαίνεται στον διπλανό πίνακα.
1
Συνεπώς ισχύει f (x)   για κάθε x 
e2
1 1
Η παραπάνω σχέση για x   δίνει f ( )    f(   1)  f(  )  
e2 e2
x x2
Γ4. g(x)  xf(x)  x x  x , x 
e e
Η g είναι συνεχής στο  άρα δεν έχει κατακόρυφη ασύμπτωτη.

g(x) x2 x  1 
lim
x  x
 lim x  lim x  lim  x x
x  e x x  e x 
 e
  xlim
 
 xe  x   

άρα η Cg δεν έχει πλάγιες ασύμπτωτες στο 


 
x  1
lim g(x)  lim  lim  0 άρα η y  0 οριζόντια ασύμπτωτη της Cg στο
x x e x D.L.H x e x


Θέμα Δ

e3  9e  14 e3  9e  14
Δ1. F(e)  F(1)   F(e)  F(1) 
18 18
και αφού F μια αρχική της f από το Θεμελιώδες Θεώρημα το ολοκληρωτικού
λογισμού έχουμε:
e e
 2 x2 
F(e)  F(1)   f(x)dx    (x  1)lnx   c  dx 
1 1
2 
e 3   3 e
 x   x 
1   3  x  lnx  dx    6  cx  
1
 

8
 e
 x 3   e  x2  e3  1 e3  23  18c(e  1)
  x lnx      1 dx   c(e  1) 
 3  1 1  3  6 18
e3  9e  14 e3  23  18c(e  1) 1
  c
18 18 2
Δ2. Η f είναι παραγωγίσιμη στο ( 0,  ) ως γινόμενο και άθροισμα
1 1
παραγωγίσιμων με f (x)  2xlnx  x   x  2xlnx  .
x x
Η f  είναι παραγωγίσιμη στο ( 0,  ) ως γινόμενο, άθροισμα και πηλίκο
1
παραγωγίσιμων με f (x)  2lnx  2  2 .
x
Η f  είναι παραγωγίσιμη στο ( 0,  ) ως γινόμενο, άθροισμα και πηλίκο
2 2
παραγωγίσιμων με f (x)   3  0 για κάθε x  ( 0,  ) άρα η f  είναι
x x
 1 
γνησίως αύξουσα. lim f (x)  lim  2lnx  2  2    άρα υπάρχει x1  0
x 0 x 0  x 
1
''κοντά'' στο 0 τέτοιο ώστε f (x1 )  0 . f (1)  2ln1  2  2  1  0 .
1
Η f  είναι συνεχής στο [x1 ,1] ως γινόμενο, άθροισμα και πηλίκο συνεχών,
f (x1 )f(1)  0 άρα ισχύει το Θεώρημα Bolzano,, οπότε υπάρχει ένα
τουλάχιστον x 0  (x1 ,1)  ( 0,1) τέτοιο ώστε f (x 0 )  0 . Το x 0 μοναδικό αφού f 
είναι γνησίως αύξουσα άρα και ''1-1''.
''1
Για κάθε
x 0 x 0 
f 
x  x 0  f (x)  f (x 0 )  f (x)  0 f   
f 
0  x  x 0  f (x)  f (x 0 )  f (x)  0 f  

Άρα η f αλλάζει κυρτότητα εκατέρωθεν του x 0 και είναι παραγωγίσιμη στο x 0

(δέχεται εφαπτομένη) άρα το A(x 0 ,f(x 0 )) είναι σημείο καμπής.

9
Δ3. Αφού η f  συνεχής στο ( 0,  ) και σύμφωνα με τον διπλανό πίνακα η f 
παρουσιάζει
x 0 x 0 
1
για x 0 ολικό ελάχιστο το f (x 0 )  2x 0 lnx 0  .
x0 f   

1 f  
Ισχύει f (x 0 )  0  2lnx 0  2  2  0 .
x0
Από τις δυο προηγούμενες σχέσεις έχουμε:
1  1  1 2  1  x 02 
f (x 0 )  2x 0 lnx 0   x 0  2  2     2x 0  2  2   0 αφού
x0 x
 0  0x x 0 x
 0 
x 0  (x1 ,1)  ( 0,1) .
Άρα f (x)  f (x 0 )  0 για κάθε x  ( 0,  ) και αφού η f είναι συνεχής θα είναι
γνησίως αύξουσα στο ( 0,  ) .
Δ4. Η εφαπτομένη στο χ=1 θα είναι y  f(1)  f (1)(x  1)  y  x  1
Από το ερώτημα β) η f είναι κυρτή στο [x 0 ,  ) με x 0  1 και η y  x  1 είναι
εφαπτομένη, άρα για κάθε x  1 θα ισχύει
f(x)  x  1 (1). Αλλά F(x)  1 για κάθε x  0 συνεπώς για x  F(w) στην (1)
έχουμε: f F(w)  F(w)  1 ή
e e e
f F(x)   F(x)  1  2   f F(x)  dx   2dx   f F(x)  dx  2e  2
1 1 1

f (e)
Δ5. Το ζητούμενο εμβαδόν θα είναι E   f 1 (x) dx . Το πεδίο ορισμού της f
0
1 1
είναι το σύνολο τιμών της f άρα f (x)  0 . Άρα

f (e) f (e) χ  0  ω  1

E  f 1 (x) dx   f 1 (x)dx Θέτουμε x  f(ω) x  f(e)  ω  e
0 0 dx  f (ω)dω


10
 e e e
 1
E   f (f(ω))f (ω)dω   ω  2ωlnω   dω   ( 2ω2 lnω  1)dω 
1

1 1  ω 1

e
 2ω3  e 2 2  e 2e3 2e3 2
 3 lnω     3 ω dω  ω1  3  9  9  e  1 
 1 1  

4e 3  9e  7
τ. μ.
9

Από το Μαθηματικό Τμήμα των Φροντιστηρίων Πουκαμισάς

Ηρακλείου συνεργάστηκαν :
Γ. Ανδρουλιδάκης, Μ. Βελιβασάκη, Ρ. Βραχνάκη,
Μ. Βυνιχάκης, Α. Δουλγεράκης, Μ. Μπαρμπούνη,
Ζ. Μπομπότη, Γ. Παπαδοσπυριδάκης
Παπαδοσπυριδάκης,
Η.. Σπυρόπουλος , Γ. Φαρσάρης

11