Professional Documents
Culture Documents
การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจังหวัดขอนแก่น
การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจังหวัดขอนแก่น
การพััฒนาเทคโนโลยีีสารสนเทศดููแลผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมอง
จัังหวััดขอนแก่่น
Development of Information Technology to Take Care of Stroke Patients
In Khon Kaen Province
บทคััดย่่อ
การวิิจัยั นี้้มี� ีวััตถุุประสงค์์เพื่่อ� พััฒนาเทคโนโลยีีสารสนเทศดููแลผู้ป่้� ว่ ยโรคหลอดเลืือดสมองและวิิเคราะห์์ข้อ้ มููล
สถานการณ์์ผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมองจัังหวััดขอนแก่่น ดำเนิินการระหว่่างเดืือนตุุลาคม 2564 ถึึง กัันยายน 2565
มีีขั้้น� ตอนการพััฒนา 7 ขั้้น� ตอน 1) การค้้นหาปััญหา 2) การศึึกษาความเหมาะสม 3) การวิิเคราะห์์ระบบ 4) การออกแบบ
ระบบ 5) การพััฒนาและทดสอบต้้นแบบเบื้้�องต้้น โดยนำระบบไปทดสอบในหน่่วยบริิการ 82 แห่่ง มีีการปรัับปรุุง
เพิ่่�มเติิมให้้สอดคล้้องกัับการใช้้งาน 6) การใช้้งานต้้นแบบสภาพจริิงในหน่่วยบริิการ 271 แห่่ง จากนั้้�นสุ่่�มประเมิิน
ความพึึงพอใจจากกลุ่่�มตััวอย่่าง 137 คนหลัังจากการใช้้งาน 7) จััดระบบดููแลช่่วยเหลืือผู้้�ใช้้งาน วิิเคราะห์์ข้้อมููลเชิิง
คุุณภาพโดยวิิเคราะห์์เชิิงเนื้้�อหา และวิิเคราะห์์ข้้อมููลเชิิงปริิมาณด้้วยสถิิติิ ร้้อยละ ค่่าเฉลี่่�ย และส่่วนเบี่่�ยงเบนมาตรฐาน
ผลการวิิจัยั พบว่่า ระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศดููแลผู้ป่้� ว่ ยโรคหลอดเลืือดสมองมีีลัักษณะเป็็นเว็็บแอปพลิิเคชััน
ที่่�เชื่่�อมกัับเครื่่�องแม่่ข่่าย (Server) บรรจุุข้้อมููลโรคหลอดเลืือดสมองประกอบด้้วย 1) ชุุดข้้อมููลตามโครงสร้้าง 43
แฟ้้มมาตรฐาน version 2.4 คืือ ข้้อมููลส่่วนบุุคคล การวิินิิจฉััยโรค และการทำหััตถการ 2) ข้้อมููลการประเมิิน Barthel
ADL index และ ข้อ้ มููล Modified Rankin Scale (MRS) 3) ข้อ้ มููลประเมิินระดัับความพิิการของผู้ป่้� ว่ ย โดยบัันทึกึ ข้อ้ มููล
ผ่่าน Web Browser และประมวลผลข้้อมููลอย่่างรวดเร็็วแบบ Real Time ผู้้�ใช้้งานเข้้าถึึงข้้อมููลผู้้�ป่่วยรายบุุคคลโดยการ
Login ด้้วย Username และ Password สารสนเทศที่่�สำคััญที่่�ใช้้ในการพััฒนาคุุณภาพการจััดระบบบริิการผู้้�ป่่วยและ
ติิดตามดููแลผู้้�ป่่วยในชุุมชน พบว่่ามีีการส่่งกลัับผู้้�ป่่วยในชุุมชน 541 ราย เป็็นผู้้�ป่่วยรายใหม่่ 517 ราย ร้้อยละ 95.56
Re-Admit 24 ราย ร้้อยละ 4.44 ได้้รัับการติิดตามเยี่่�ยมผู้้�ป่่วย 385 รายคิิดเป็็นร้้อยละ 71.16 พบผู้้�ป่่วยได้้รัับ
การประเมิิน MRS ผลปกติิ 81 ราย ร้้อยละ 21.04 ผิิดปกติิ 200 ราย ร้้อยละ 51.95 ไม่่ระบุุผล MRS 104 ราย
ร้้อยละ 27.01การประเมิินความพึึงพอใจหลัังจากใช้้งานพบว่่ามีีความพึึงพอใจโดยรวมอยู่่�ระดัับสููง
คำสำคััญ: ระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศ โรคหลอดเลืือดสมอง เว็็บแอปพลิิเคชััน พััฒนาสารสนเทศ
2 วารสารสำ�นักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น ปีที่ 30 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2566
Abstract
This research and development study aimed to create an information technology system for stroke patient
care and analyze the situation of stroke patients in Khon Kaen Province. The study was implemented from
October 2021 to September 2022 and involved seven development steps: 1) problem recognition 2) feasibility
study 3) system analysis 4) system design 5) initial prototype development and testing, in which the system was
tested in 82 service units and further improvements were made according to usage 6) actual use of the prototype
in 271 service units, in which there were random satisfaction assessments of a sample group of 137 people and
7) organizing a system to help users. The qualitative data were analyzed by content analysis. The quantitative data
were analyzed by statistics, percentage, mean and standard deviation.
The result showed that the information technology system for stroke patient care is a web application that
connects to a server containing stroke information. It consists of 1) a data set according to the structure of 43
standard files in version 2.4, which includes patient personal information, diagnosis data, and medical procedure
data 2) Barthel ADL index assessment data and Modified Rankin Scale (MRS) data and 3) patient disability
assessment data. The data was recorded via a web browser and processed quickly in real-time manner. Users can
access individual patient data by logging in with a username and password. For the important information that can
be used to improve the quality of patient service system and follow-up care, it was found that there were 541
referred-back stroke patients in the community. Five hundred and seventeen or 95.56 % of the patients were new
patients and 24 ones or 4.44 % of the patients were re-admitted patients. Three hundred eighty-five patients whom
were followed up accounted for 71.16 %. The MRS assessment showed that 81 or 21.04 % of patients had
normal scores, 200 ones or 51.95 % had abnormal scores, and 104 ones or 27.01 % had unspecified MRS scores.
The satisfaction assessment after usage showed a high overall satisfaction level.
Keywords: Information Technology, Stroke, Web Application, Systems Development Life Cycle
บทนำ
สถานการณ์์ผู้ป่้� ว่ ยโรคหลอดเลืือดสมองขององค์์การ ทั้้� ง หมด 34,545 คน (อัั ต ราตาย 53 ต่่ อ ประชากร
อัั มพ าตโลก (World Stroke Organization: WSO) แสนคน) ส่่วนใหญ่่เป็็นผู้้�ที่่�มีีอายุุมากกว่่า 60 ปีี จำนวน
ปีี 2562 พบว่่า โรคหลอดเลืือดสมองเป็็นสาเหตุุการ 23,817 คน (ร้้อยละ 69) ผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมองมีี
เสีียชีีวิิตอัันดัับ 2 ของโลก พบผู้้�ป่่วยจำนวน 80 ล้้านคน แนวโน้้มเพิ่่�มขึ้้นทุ
� กุ ปีี โดยในแต่่ละปีีตั้้ง� แต่่ 2560-2563
ผู้้�เสีียชีีวิิตประมาณ 5.5 ล้้านคน และยัังพบผู้้�ป่่วยใหม่่ถึึง พบผู้้� ป่่ ว ยโรคหลอดเลืือดสมองต่่ อ ประชากรแสนคน
13.7 ล้้านคนต่่อปีี โดย 1 ใน 4 เป็็นผู้้�ป่่วยที่่�มีีอายุุ 25 ปีี เท่่ากัับ 479, 534, 588 และ 645 ตามลำดัับ เช่่นเดีียว
ขึ้้�นไป และร้้อยละ 60 เสีียชีีวิิตก่่อนวััยอัันควร นอกจากนี้้� กัับอััตราตายที่่�มีีแนวโน้้มเพิ่่�มขึ้้�น ตั้้�งแต่่ปีี 2560 - 2563
ยัังได้้ประมาณการความเสี่่ย� งของการเกิิดโรคหลอดเลืือดสมอง พบอััตราตายต่่อประชากรแสนคนจากโรคหลอดเลืือดสมอง
ในประชากรโลกปีี 2562 พบว่่า ทุุกๆ 4 คน จะป่่วย เท่่ากัับ 48, 47, 53 และ 53 ตามลำดัับ (2)
ด้้วยโรคหลอดเลืือดสมอง 1 คน โดยร้้อยละ 80 ของ ผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมองเมื่่�อเข้้ารัับการรัักษา
ประชากรโลกที่่�มีีความเสี่่ย� งสามารถป้้องกัันได้้(1) สำหรัับ พยาบาลจนพ้้นขีีดอัันตรายและอาการทั่่�วไปคงที่่�โรงพยาบาล
ประเทศไทยปีี 2563 มีีผู้เ้� สีียชีีวิิตจากโรคหลอดเลืือดสมอง จะจํํ า หน่่ า ยกลัั บ บ้้าน และให้้ญาติิ ดูู แ ลต่่ อ (Family
ปีที่ 30 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2566 วารสารสำ�นักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น 3
ร้้อยละ 75.00 ส่่ วน ใหญ่่ ด ำรงตำแหน่่ ง นัั ก วิิ ช าการ 1.2 ข้้อเสนอแนะปรัับปรุุงต้้นแบบเบื้้�องต้้นหลััง
สาธารณสุุขร้้อยละ 41.70 และมีปี ระสบการณ์์ปฏิิบัติั งิ าน จากทดลองใช้้งาน
เฉลี่่�ย 10.2 ปีี (S.D. 7.73) คุุณลัักษณะกลุ่่�มตััวอย่่างที่่�ให้้ข้้อมููลหลัังจาก
รููปแบบระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศมีีลัักษณะเป็็น ทดลองใช้้งานต้้นแบบเบื้้�องต้้น จำนวน 20 คน กลุ่่�ม
เว็็ บ แอปพลิิ เ คชัั นที่่� เ ชื่่� อ มกัั บ เครื่่� อ งแม่่ ข่่ า ย (Server) ตััวอย่่างส่่วนใหญ่่เป็็นเพศหญิิงร้้อยละ 65.00 มีอี ายุุเฉลี่่ย�
เก็็บข้้อมููลผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมอง ประกอบด้้วย 39.25 ปีี (S.D. 9.44) ส่่ วน ใหญ่่ ส ำเร็็ จ การศึึ ก ษา
1) ชุุดข้้อมููลตามโครงสร้้าง 43 แฟ้้มมาตรฐาน version ระดัับปริิญญาตรีีร้้อยละ 60.00 ส่่วนใหญ่่ดำรงตำแหน่่ง
2.4 คืือ ข้้อมููลส่่วนบุุคคล ข้้อมููลที่่�อยู่่� การวิินิิจฉััยโรค พยาบาลวิิชาชีีพ ร้้อยละ 50.00 และมีีประสบการณ์์
ข้อ้ มููลหััตถการ 2) ข้้อมููลการประเมิิน Barthel ADL index ปฏิิบััติิงานเฉลี่่�ย 10.85 ปีี (S.D. 0.69)
และ ข้้อมููล Modified Rankin Scale (MRS) 3) ข้้อมููล ข้้อเสนอให้้ปรัับปรุุงเพิ่่�มเติิมการนำเสนอรายงาน
ประเมิินระดัับความพิิการของผู้้�ป่่วยโดยโรงพยาบาลแม่่ ลัักษณะ Dashboard และระบบรายงานผลการให้้บริิการ
ข่่ายบัันทึึกข้้อมููลผ่่าน Web Browser และประมวลผล ผู้้�ป่่วย ประกอบด้้วย
ข้้อมููลอย่่างรวดเร็็วแบบ Real Time ส่่งข้้อมููลไปยัังหน่่วย 1) จำนวนผู้ป่้� ว่ ยที่่�รับั Admit ที่่�โรงพยาบาลแม่่ข่า่ ย
บริิการลููกข่่ายในการติิดตามเยี่่�ยมผู้้�ป่่วย ผู้้�ใช้้งานเข้้าถึึง และจำหน่่ายกลัับ
ข้้อมููลผู้ป่้� ว่ ยรายบุุคคลโดยการ Login ด้้วย Username และ 2) จำนวนผู้้�ป่่วยที่่�จำหน่่ายกลัับในเขตรัับผิิดชอบ
Password ดัังภาพที่่� 1 ของหน่่วยบริิการแยกรายเครืือข่่ายบริิการ
3) จำนวนผู้้�ป่่วยที่่�ได้้รัับการเยี่่�ยมบ้้านและบัันทึึก 2. ประเมิินผลการนำระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศ
ในระบบแล้้ว ผู้้�ป่่วยทั้้�งหมด: MRS ลดลง ไปใช้้ในการดููแลผู้้�ป่่วยโรคหลอดเลืือดสมอง
4) จำนวนผู้้�ป่่วยคะแนน Stroke BI น้้อยกว่่า 75 กลุ่่�มตััวอย่่างตอบแบบสอบถามประเมิินความ
แยกตามเขตรัับผิิดชอบรายเครืือข่่ายบริิการ พึึงพอใจต่่อการใช้้งานระบบเทคโนโลยีีสารสนเทศจำนวน
5) จำนวนผู้้�ป่่วยที่่�ได้้รัับการเยี่่�ยมบ้้านและบัันทึึก 137 คน ส่่วนใหญ่่เป็็นเพศหญิิง 94 คน ร้้อยละ 68.61
ในระบบแล้้ว และ ผู้้�ป่่วยทั้้�งหมด: BI เพิ่่�มขึ้้�น มีีอายุุเฉลี่่�ย 40.52 ปีี (S.D. 7.12) ส่่วนใหญ่่อายุุระหว่่าง
6) สรุุปจำนวนผู้้�ป่่วยที่่�ถููกส่่งกลัับต่่างจัังหวััด 40-49 ปีี 82 คน ร้้อยละ 59.85 สำเร็็ จ การศึึ ก ษา
7) สรุุปจำนวนผู้้�ป่่วยเสีียชีีวิิตที่่�เข้้ารัับการรัักษาใน ระดัับปริิญญาตรีี 90 คน ร้้อยละ 65.69 ดำรงตำแหน่่ง
จัังหวััดและจำหน่่ายกลัับในเขตรัับผิิดชอบ พยาบาลวิิชาชีีพ 59 คน ร้้อยละ 43.07 และมีีประสบการณ์์
ปฏิิบัติั งิ านเฉลี่่�ย 9.14 ปีี (S.D. 8.14) การแปลผลคะแนน
เฉลี่่�ยแบ่่งเป็็น 3 ระดัับ(13) คืือ ระดัับต่่ำ 1.00-2.33
ระดัับปานกลาง 2.34-3.66 ระดัับสููง 3.67-5.00
3. วิิ เ คราะห์์ ข้้ อ มูู ล สถานการณ์์ ผู้้�ป่่ ว ยโรค ได้้รัับการติิดตามเยี่่�ยม จำนวน 385 ราย ร้้อยละ 71.16
หลอดเลืือดสมองจัังหวััดขอนแก่่น ผู้้�ป่่วยได้้รัับการติิดตามเยี่่�ยมและประเมิิน MRS พบว่่า
โรงพยาบาลแม่่ข่า่ ยส่่งกลัับผู้ป่้� ว่ ยไปยัังหน่่วยบริิการ ค่่า MRS ปกติิ 81 ราย ร้้อยละ 21.04 ค่่า MRS ผิิดปกติิ
ลููกข่่าย จำนวน 541 ราย เป็็นผู้้�ป่่วยรายใหม่่ 517 ราย 200 ราย ร้้อยละ 51.95 ไม่่ระบุุค่่า MRS 104 ราย
ร้้อยละ 95.56 เป็็นผู้ป่้� ว่ ย Re-Admit ร้้อยละ 4.44 ผู้้ป่� ว่ ย ร้้อยละ 27.01 รายละเอีียดตามตารางที่่� 2
ปีที่ 30 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม - สิงหาคม 2566 วารสารสำ�นักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น 9