WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWE NAWIERZCHNI

DROGOWYCH W POLSCE

SEBASTIAN WITCZAK
1 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE 2 EWOLUCJA METODYK 3 WYMAGANIA
NA WŁAŚCIWOŚCI BADAWCZYCH ODBIOROWE
PRZECIWPOŚLIZGOWE

4 WYMAGANIA 5 TEORIA VS PRAKTYKA 6 PODSUMOWANIE I

GWARANCYJNE WNIOSKI

© TPA, 24-25.11.2016
Strona 2
1
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE
NA WŁAŚCIWOŚCI
PRZECIWPOŚLIZGOWE
WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWE
WPROWADZENIE

Opona

Nawierzchnia Środowisko Współczynnik tarcia

© TPA, 24-25.11.2016
1 Strona 4
WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWE
OPONA
JAKIE PYTANIA ZADAJĄ SOBIE PRODUCENCI OPON I JAK INTERPRETUJĄ
TEMAT DOTYCZĄCY WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWYCH?

● W jaki sposób nawierzchnia wpływa na przyczepność opon?

● Czy możliwy jest taki rozwój mieszanek drogowych, aby lepiej współpracowały z
oponami?
● Często mówi się, że opony mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa, gdyż
są jedynym punktem kontaktu samochodu z nawierzchnią. No właśnie co z
nawierzchnią drogi? Chyba nikt nie zaprzeczy, że rodzaj i stan nawierzchni drogi
też ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa?
● O rozwoju w branży oponiarskiej słyszymy na okrągło, producenci opon cały czas
pracują nad ich rozwojem. A co z drugą stroną kontaktu, czyli nawierzchnią? Czy
tu też mamy do czynienia z postępem?

Źródło: Winter A., W jaki sposób nawierzchnia wpływa na przyczepność opon?, Opony.com.pl

© TPA, 24-25.11.2016
1 Strona 5
WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWE
NAWIERZCHNIA
JAK DO TEMATU WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWYCH PODCHODZĄ
DROGOWCY?
ZALECENIA TECHNOLOGICZNE:
● MMA o drobniejszym uziarnieniu mają lepsze właściwości przeciwpoślizgowe
● Należy używać grysów o wysokim wskaźniku PSV (niskiej polerowalności),
● MMA o większej zawartości wolnych przestrzeni w zagęszczonej warstwie
wykazują lepsze właściwości przeciwpoślizgowe,
● Nie należy przegrzewać MMA podczas produkcji i nie wbudowywać zbyt gorących,
● Walce gumowe / kombinowane nie powinny być używane na warstwie ścieralnej,
● Wibrację należy stosować ostrożnie, aby uniknąć wyciśnięcia lepiszcza na
powierzchnię warstwy,
● Stosowanie posypki do uszorstnienia powinno być wykonane, gdy MMA jest
gorąca, zaleca się stosowanie odpylonej posypki, otoczonej asfaltem.

Źródło: Nolle B., Durable skid resistant asphalt roads. Technical principles and contractual aspects., Asphalt 5/2004

© TPA, 24-25.11.2016
1 Strona 6
WŁAŚCIWOŚCI PRZECIWPOŚLIZGOWE
ŚRODOWISKO

Źródło: Mechowski T. z zespołem, Analiza zmienności właściwości przeciwpoślizgowych warstwy ścieralnej nawierzchni w początkowym okresie jej
eksploatacji, TD-88, IBDiM, 2009

© TPA, 24-25.11.2016
1 Strona 7
2
EWOLUCJA METODYK
BADAWCZYCH
METODYKA BADAWCZA
SCRIM / SKM

2002*

● Współczynniki korekcyjne
(temperatura, prędkość),
● Pomiar ciągły,
● Wynik = wartość średnia dla
100m odcinka.
2011*
Źródło: Dr.-Ing. Herr, SCRIM und Kein Ende?, BP Bitumen Informationsveranstaltung / Zdjęcia własne TPA*

© TPA, 24-25.11.2016
2 Strona 9
METODYKA BADAWCZA
SRT-3

2000 2010

● Brak współczynników
korekcyjnych,
● Pomiar punktowy co 50m,
● Wynik = wartość miarodajna dla
1km odcinka (średnia minus
2016 odchylenie standardowe).
Źródło: Zdjęcia własne TPA

© TPA, 24-25.11.2016
2 Strona 10
3
WYMAGANIA ODBIOROWE
WYMAGANIA ODBIOROWE
WPROWADZENIE
Współczynniki
Prędkość
Dokument odniesienia Opona używana do badań przeliczeniowe na oponę
pomiarowa [km/h]
PIARC

Dz.U. 1997 nr 62 poz. 5,60Sx13 z bieżnikiem D-97

392 (opona z tzw. bieżnikiem *1,377 *1,079 *1,007 *0,974
Dz.U. 2002 nr 12 poz.116 generalskim)

30, 60, 90 lub 120 Bezbieżnikowa 5,60Sx13

(powinna być bezbieżnikowa
Dz.U. 1999 nr 43 poz.
rowkowana 165 R 13 lub *1,079 *1,007 *0,974
430
gładka z obwodowymi
rowkami)
SOSN do 2004r. Barum Bravura 185/70R14 *1,007 *0,974
60
SOSN od 2005r. Barum Bravuris 185/65R14 *0,974
Dz.U. 2015 nr 0 poz. 329
30, 60 lub 90
Dz.U. 2016 nr 0 poz. 124 PIARC -
DSN od 2015r. 60

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 12
WYMAGANIA ODBIOROWE
AUTOSTRADY PŁATNE W POLSCE

Miarodajny współczynnik tarcia przy prędkości:

Element nawierzchni
30km/h 60km/h 90km/h 120km/h
Pasy ruchu zasadnicze i dodatkowe, 0,45 0,38 0,32 0,27
awaryjne (0,66*) (0,55*) (0,47*) (0,39*)
Pasy włączania i wyłączania, jezdnie 0,46 0,40 0,35
-
łącznic (0,67*) (0,58*) (0,51*)
Pasy ruchu, pasy dodatkowe, 0,43 0,35
- -
utwardzone pobocza (0,63*) (0,51*)

* - wartości przeliczone na oponę PIARC

Źródło: Rozporządzenie MI z dnia 16 stycznia 2002r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz. U. 2002 nr 12,
poz. 116, który zastąpił Dz. U. 1997 nr 62, poz. 392) + przeliczniki

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 13
WYMAGANIA ODBIOROWE
DROGI PUBLICZNE W POLSCE DO 2015 R.

Miarodajny współczynnik tarcia przy

prędkości zablokowanej opony
Klasa drogi Element nawierzchni względem nawierzchni
30km/h 60km/h 90km/h 120km/h
Pasy ruchu zasadnicze, 0,52 0,46 0,42 0,37
dodatkowe, awaryjne (0,55*) (0,49*) (0,44*) (0,39*)
A
Pasy włączania i wyłączania, 0,52 0,48 0,44
-
jezdnie łącznic (0,55*) (0,51*) (0,47*)
Pasy ruchu, pasy dodatkowe, 0,48 0,39 0,32 0,30
S, GP, G
utwardzone pobocza (0,51*) (0,41*) (0,34*) (0,32*)
* - wartości przeliczone na oponę PIARC

Źródło: Rozporządzenie MTiGM z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie
(Dz. U. 1999 nr 43, poz. 430) + przeliczniki

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 14
WYMAGANIA ODBIOROWE
DROGI PUBLICZNE W POLSCE OD 2015 R.

Miarodajny współczynnik tarcia

przy prędkości zablokowanej
Klasa drogi Element nawierzchni
opony względem nawierzchni

30km/h 60km/h 90km/h

Pasy ruchu zasadnicze,
- 0,49* 0,44
dodatkowe, awaryjne
A, S
Pasy włączania i wyłączania,
0,55** 0,51 -
jezdnie łącznic
Pasy ruchu, pasy dodatkowe,
GP, G jezdnie łącznic, utwardzone 0,51** 0,41 -
pobocza
* - wartość wymagana dla odcinków nawierzchni, na których nie można wykonać pomiarów z
prędkością 90km/h
** - wartość wymagana dla odcinków nawierzchni, na których nie można wykonać pomiarów z
prędkością 60km/h
Źródło: Rozporządzenie MIiR z dnia 17 lutego 2015r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi
publiczne i ich usytuowanie (Dz. U. 2015 nr 0, poz. 329 oraz tekst jednolity Dz. U. 2016 nr 0, poz. 124)

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 15
WYMAGANIA ODBIOROWE
DROGI PUBLICZNE W NIEMCZECH

Wartości niższe nawet do 0,03

od wymaganych wartości
odbiorowych = BRAK WAD !!!

Źródło: Asphalt surface courses skid resistance, DAV Publications 2006

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 16
WYMAGANIA ODBIOROWE
PORÓWNANIE WYMAGAŃ W POLSCE I W NIEMCZECH

Różne metodyki badawcze.

UWAGA: Nie uwzględniono faktu, że w Niemczech
Różne prędkości. !!!
wartości z pomiarów mogą być niższe do 0,03 od
wymaganych wartości odbiorowych = BRAK WAD !!! Wartości średnie / miarodajne.
Źródło: T.Mechowski, Wymagania dotyczące współczynnika tarcia nawierzchni drogowych, prezentacja z dn. 14.03.2016.

© TPA, 24-25.11.2016
3 Strona 17
3
4
WYMAGANIA GWARANCYJNE
WYMAGANIA GWARANCYJNE
GWARANCJE JAKOŚCI W POLSCE

Źródło: GDDKiA, Gwarancja Jakości, dokument wzorcowy z dn. 21.07.2015

© TPA, 24-25.11.2016
4 Strona 19
WYMAGANIA GWARANCYJNE
GWARANCJE JAKOŚCI W NIEMCZECH

Wartości niższe nawet do 0,03

od wymaganych wartości
gwarancyjnych = BRAK WAD !!!

Źródło: Asphalt surface courses skid resistance, DAV Publications 2006

© TPA, 24-25.11.2016
4 Strona 20
WYMAGANIA GWARANCYJNE
PORÓWNANIE WYMAGAŃ W POLSCE I W NIEMCZECH

UWAGA: Nie uwzględniono faktu, że w Niemczech Różne metodyki badawcze.

wartości z pomiarów mogą być niższe do 0,03 od Różne prędkości. !!!
wymaganych wartości gwarancyjnych = BRAK WAD !!! Wartości średnie / miarodajne.
Źródło: T.Mechowski, Wymagania dotyczące współczynnika tarcia nawierzchni drogowych, prezentacja z dn. 14.03.2016.

© TPA, 24-25.11.2016
4 Strona 21
5
TEORIA VS PRAKTYKA
TEORIA VS PRAKTYKA
SMA 11 Z POZOSTAŁĄ POSYPKĄ (BADANIA 2016)

Miarodajny wsp. tarcia - wybrany kontrakt

(SMA 11 z posypką)
10

8
Wartość średnia 0,55
7
Wartość średnia 0,55
Ilość wyników badań

5
Badania odbiorowe Zamawiającego

4 Badania odbiorowe Wykonawcy

0
0,49

0,51

0,52

0,53

0,54

0,55

0,56

0,57

0,58

0,59

0,61

0,62

0,63
0,5

0,6
Miarodajny współczynnik tarcia

100% wyników badań spełnia wymagania odbiorowe (posypka !!!)

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 23
 TEORIA VS PRAKTYKA
SMA 8 ZE ŚLADOWĄ POSYPKĄ (BADANIA 2016)

Miarodajny wsp. tarcia - wybrany kontrakt

(SMA 8 ze śladową posypką)
14

12

10

Wartość średnia 0,46

Ilość wyników badań

6 Wartości odbiorowe

0
0,41

0,42

0,43

0,44

0,45

0,46

0,47

0,48

0,49

0,51

0,52

0,53

0,54
0,5
Miarodajny współczynnik tarcia

~40% wyników badań spełnia wymagania odbiorowe (śladowa posypka !!!)

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 24
TEORIA VS PRAKTYKA
AC 11 S (BADANIA 2016)

Miarodajny wsp. tarcia - wybrany kontrakt

(AC 11 S)
4

3
Ilość wyników badań

Wartości odbiorowe

Wartość średnia 0,43

1

0
0,41

0,42

0,43

0,44

0,45

0,46

0,47

0,48

0,49

0,5
Miarodajny współczynnik tarcia

100% wyników badań nie spełnia wymagań odbiorowych !!!

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 25
TEORIA VS PRAKTYKA
„WASCHBETON” (BADANIA 2016)

Miarodajny wsp. tarcia - wybrany kontrakt

(Beton cementowy z odkrytym kruszywem)
7

Wartość średnia 0,43

Ilość wyników badań

3 Wartości odbiorowe

0
0,38

0,39

0,41

0,42

0,43

0,44

0,45

0,46

0,47

0,48

0,49
0,4

0,5
Miarodajny współczynnik tarcia

100% wyników badań nie spełnia wymagań odbiorowych !!!

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 26
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA 2007 / 2008 VS ROZPORZĄDZENIE Z 2015 R.

~85% badanych odcinków

nie spełniłoby wymagań
Dz. U. z 2015 (opona
PIARC, wymagania
wartość współczynnika
tarcia 0,49)

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji IBDiM z dn. 14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 27
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA 2015 „GP / G” VS WYMAGANIA DLA „A / S”

~80% badanych odcinków

nie spełniłoby wymagań dla
A / S (opona PIARC,
wymagania wartość
współczynnika tarcia 0,49),
a przecież wymagania dla
materiałów (kruszyw) i mma
są praktycznie analogiczne.

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji IBDiM z dn. 14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 28
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA 2015 DLA „A / S”

Pas ruchu wolnego

Pas ruchu szybkiego

Pas awaryjny

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji IBDiM z dn. 14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 29
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA PO 1 ROKU UŻYTKOWANIA (DSN 2015)

~60% badanych
odcinków nie
spełniłoby wymagań
odbiorowych dla A / S
(opona PIARC,
wymagania wartość
współczynnika tarcia
0,49)

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji GDDKiA „SRT-3 Miarodajny współczynnik tarcia – zarys, wymagania, gwarancja” z dn.
14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 30
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA PO 3 LATACH UŻYTKOWANIA (DSN 2015)

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji GDDKiA „SRT-3 Miarodajny współczynnik tarcia – zarys, wymagania, gwarancja” z dn.
14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 31
TEORIA VS PRAKTYKA
BADANIA PO 4 LATACH UŻYTKOWANIA (DSN 2015)

Źródło: Komentarz własny do slajdu z prezentacji GDDKiA „SRT-3 Miarodajny współczynnik tarcia – zarys, wymagania, gwarancja” z dn.
14.03.2016r.

© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 32
TEORIA VS PRAKTYKA UWAGA: Tego samego odcinka,
dotyczy również następny slajd.
SMA 11 (BADANIA 2012 / 2016)

Miarodajny wsp. tarcia - wybrany kontrakt

(SMA 11)
18

16

14
Wartość średnia 0,40
12
Ilość wyników badań

Wartość średnia 0,48

10

Wartości odbiorowe
8
Wartości po 4 latach użytkowania

0
0,36

0,37

0,38

0,39

0,41

0,42

0,43

0,44

0,45

0,46

0,47

0,48

0,49

0,51

0,52

0,53

0,54

0,55
0,4

0,5
Miarodajny współczynnik tarcia

~40% wyników badań (po 4 latach użytkowania) nie spełnia wymagań przed upływem
okresu gwarancyjnego !!!
© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 33
TEORIA VS PRAKTYKA UWAGA: Ten sam odcinek,
co na poprzednim slajdzie.
SMA 11 (BADANIA 2016) METODA SKM

Pas ruchu
wolnego

Pas ruchu
szybkiego

~100% wyników badań (po 4 latach użytkowania) spełnia niemieckie wymagania przed
upływem okresu gwarancyjnego !!!
© TPA, 24-25.11.2016
5 Strona 34
6
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
PODSUMOWANIE

● Pomimo wieloletnich poszukiwań, autorowi nie udało się znaleźć odpowiedzi na

pytanie, co było podstawą do ustalenia poziomów wymagań w Dziennikach
Ustaw dla autostrad płatnych (z 1997 i 2002r.) i dróg publicznych (z 1999r.),
które zostały przeliczone kilkoma współczynnikami na kolejno stosowane opony
pomiarowe do nowego Dziennika Ustaw dla dróg publicznych (z 2015r.),
● Wymagania dla dróg klasy S zostały znacząco podwyższone w Dzienniku Ustaw
z 2015r., co będzie skutkowało ogromnymi problemami podczas badań
odbiorowych,
● Ustalony poziom wymagań przed upływem okresu gwarancyjnego w Polsce
będzie w większości przypadków niemożliwy do osiągnięcia bez zastosowania
zabiegu poprawiającego szorstkość nawierzchni (wzrost kosztów),
● Wymagania odbiorowe jak i wymagania przed upływem okresu gwarancyjnego
w Niemczech są znacząco niższe niż analogiczne wymagania w Polsce,
● Istnieje realna konieczność przeprowadzenia szerokiego programu badań,
również z użyciem alternatywnych metod pomiarowych (IBDiM, Politechnika
Białostocka, GDDKiA, …).

© TPA, 24-25.11.2016
6 Strona 36
WNIOSKI

● Żadne współczynniki przeliczeniowe na kolejne stosowane opony pomiarowe

w Polsce oraz współczynniki porównawcze pomiędzy diametralnie różnymi
metodami pomiarowymi stosowanymi np. w Polsce i w Niemczech nie zastąpią
rzetelnego programu badawczego,

● Celem programu badawczego powinno być:

− ustalenie realnego poziomu wymagań odbiorowych, które byłyby skorelowane
z wymaganym poziomem bezpieczeństwa na drogach,
− ustalenie realnego poziomu wymagań przed upływem okresu gwarancyjnego,
które uwzględniałyby rzeczywiste zużycie nawierzchni (ze szczególnym
uwzględnieniem pasa ruchu wolnego),
− uwzględnienie czynników mających wpływ na wynik badania – wprowadzenie
współczynników korekcyjnych ze względu na temperaturę nawierzchni,
temperaturę wody używanej do badania, zużycie opony pomiarowej, wahania
prędkości pomiarowej, itp.

© TPA, 24-25.11.2016
6 Strona 37
ZAKOŃCZENIE

Współczynnik tarcia

© TPA, 24-25.11.2016
6 Strona 38