MECHANIEKOPDRACHT IP SEM II

CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE

KAHO SINT-LIEVEN
Naam: Depamelaere Pieter
Klas: 3EMEM 3
Begeleiding: W. D’Haeze & B. De Man.
Datum: 20/04/2015
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

INHOUDSTAFEL

1 Probleemanalyse van de opdracht ..................................................................................... 3

1.1 Probleemstelling in detail beschreven ........................................................................ 3
1.2 Werking machine volledig beschreven........................................................................ 6
1.3 Principeschets van de gekozen oplossing.................................................................. 10

2
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

1 Probleemanalyse van de opdracht

1.1 Probleemstelling in detail beschreven

Situering:

Tot op heden wordt de zelfbereide chocomousse van het Baliehof manueel in potjes gevuld.
Dit gebeurt op de inox tafel rechts in beeld.

1. De potjes worden toegeleverd op stapel. Dus

worden eerst ± 25 potjes op tafel gezet (er
wordt niet continu geproduceerd).
2. Met een spuitzak wordt een hoeveelheid
chocomousse gedoseerd.
3. Afdichten met een dekseltje.
4. Stickertje erop kleven en potjes in de koelkast
zetten om op te stijven.

Gegevens product:
(Naar precisie van onderstaande gewicht-metingen toe
werden telkens 4 eenh. tegelijk gewogen)

Chocomousse: massadichtheid ongeveer 430g/l.

Potje: 5,75g  6g. Tussen de boordjes van 2

opgestapelde potjes is er 4,4mm. Nuttig volume potje:
100ml.

Dekseltje: ± 1,5 g. Tussen de randen van 2

opgestapelde dekseltjes is er 4-4,1mm.

Eén vol potje weegt ongeveer 49-53g. Dosering hoeft

niet exact te zijn, je koopt een potje dat 42 à 46g
chocomousse bevat.
Voor andere maten, zie opgave, ingediend eind 1e sem.

Beschrijving Opgave:

Een paar keer per week wordt er verse chocomousse

bereid. Men vult telkens ongeveer 25 potjes per keer, dus komt dit op een volume
chocomousse van 2,5 à 3 liter. Gezien er niet continu geproduceerd wordt, speelt snelheid
hier geen grote rol. Hier is het niet zo dat de machine een minimum aantal potjes moet
verwerken om ‘ervoor’ geen opstropping te veroorzaken. Hoewel de situatie hier dus niet

3
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

direct een bepaald vuldebiet (potjes/uur) vereist, streeft mijn opdrachtgever toch naar
±3sec/potje. Concreet wordt de installatie berekend op een ‘autonome’ capaciteit van 50
stuks. Er is namelijk een trechter voorzien van 5L en de potjes- & dekseltjesmagazijnen
kunnen 50 stuks bevatten. Dit is op zich niet echt een
beperking, want men kan – zo een hogere productie gewenst is
– de machine in bedrijf aanvullen..

Om het vullen automatisch te laten verlopen onderscheiden we

dezelfde deelhandelingen. Alleen wordt de cyclus hier afgerond
na het dekseltjes plaatsen.

1. 1 potje van de stapel afnemen.

2. Vullen van het potje
3. Dekseltje van stapel afnemen & erop plaatsen
4. Dekseltje aandrukken.
5. Naar buiten brengen.

Beginsituatie:

Potjes en dekseltjes worden op stapels toegeleverd van de leverancier. De dekseltjes zijn

reeds bedrukt.

4
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

Waar wordt in het ontwerp best rekening mee gehouden?

- Onderdelen die in contact komen met de chocomousse,

moeten achteraf eenvoudig te demonteren zijn om schoon te
maken. (systeem v ‘melksloten’ of borgmoer). Gezien deze
opgave zich situeert in de voedingssector is RVS als
basismateriaal aangewezen.
- De installatie moet makkelijk om te bouwen zijn indien wordt
veranderd van potjes formaat. (Doseer volume aanpasbaar,
pothouders die demonteerbaar zijn).
- Eventuele lasfouten mogen geen impact hebben op de uitlijning van de aandrijving,
men moet deze fouten dus kunnen compenseren, door de motor en bijkomende
assen vrijheidsgraden te geven. Vb mbv rechte/kromme sleufgaten.

Enkele bijkomende wenken van Mr/Mvr. Callemeyn/Mr.Wostyn:

- De voorraadtrechter moet goed geïsoleerd/eventueel bijgewarmd zijn om te

voorkomen dat een derde aan de wanden blijft plakken. Of je kan een roterende
spatel voorzien. Hierbij is wel belangrijk dat er geen ingrijpend tandwielenpaar
onafgeschermd boven het vloeistofoppervlak staat van het product voor de hygiëne.
- Dekseltjes: aan de bedrukte kant vastzuigen ook omwille van de hygiëne.
- Zorgen dat bij indexatie geen zuigerstangen accidenteel worden omgeplooid, of dat
de motor blokkeert. Synchronisatie moet inorde zijn.
- Klassiek gebeurt het doseren van het product in dergelijke machines volgens het
principe van de axiale plunjerpomp. (Voordeel regelbare slag!) Echter...
(ambachtelijke) chocomoes is een delicate materie, en verdraagt deze handelingen
slecht, dit uit ondervinding van Mr&Mvr Callemeyn. Het aanzuigen van de
chocomousse zal de kleine luchtbelletjes (opgeklopt in het mengsel) doen groeien,
tot ze te zwak worden en kapot gaan. Bij de compressie wordt het even wel nog
erger. Het is dus een uitdaging om op zoek te gaan naar een doseersysteem dat
voorzichtig genoeg omspringt met de chocomousse.

5
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

1.2 Werking machine volledig beschreven

Als definitief concept werd uiteindelijk voor een rotatieve machine gekozen. De
compactheid van de installatie en eenvoud van de aandrijving waren hier de belangrijkste
troeven. Bovendien heb ik twee rotatieve machines in werking gezien.

Dit is een afbeelding van hoe de installatie er nu uitziet. De machine telt momenteel 801
zuiver mechanische onderdelen, waarvan 127 verschillende. Voor de grote meerderheid zijn
de onderdelen van de installatie gemaakt uit AISI 304 (X5CrNi18 10) [Austenitisch RVS],
omdat deze variant goed koud vervormd kan worden, met het oog op de vele plooistukken
in de machine. Bovendien is het materiaal lasbaar (Eventueel hier zelfs AISI 304L gebruiken).
Verder is X5CrNi18 10 – niet onbelangrijk – goedkoper dan AISI 316 waaraan molybdeen
toegevoegd is voor betere corrosiebestendigheid op hoge temperaturen. Echter, bij deze
installatie komen geen hoge temperaturen kijken.

Voor het vullen wordt er hier voor het automatisatie-deel van de opdracht een
gravitatievulsysteem voorgesteld, zie verder. Dit werd mechanisch niet concreet uitgevoerd
omdat enkel proefopstellingen uitsluitsel kunnen geven over de goede werking ervan.
Mechanisch gezien is dit dus een ‘black box’.

6
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

Achtereenvolgens worden hier de verschillende principes kort toegelicht waarvan de

installatie gebruik maakt om aan de verschillende deelfuncties te voldoen. In de mondelinge
verdediging is ook nog een filmpje voorzien ter ondersteuning van het kantelmechanisme.

1) Indexatie van centrale schijf:

Met indexeren bedoelen we de onderbroken

rotatie van een mechanisch onderdeel. In deze
installatie moet de centrale schijf 2 seconden
stilstaan om de deelacties voldoende tijd te
geven om zich te voltrekken om daarna 72° rond
te draaien. Het idee is dat de aandrijvende
motor niet elke cyclus moet starten en stoppen,
wat zijn levensduur gegarandeerd ten goede
komt. Het aandrijvende maltezerwiel, met het
pinnetje op blijft ronddraaien aan een constant
toerental, en zal op een gegeven moment in
aangrijping komen met de sleufgaten van het maltezerkruis, een stuksgewijze beweging is
hiervan het gevolg. Op youtube zijn menigeen animaties verspreid onder de zoekterm
‘geneva mechanism’ die meer vertellen dan 1000 woorden. Het aandrijvend maltezerwiel
zoals we het hier zien draait in wijzerzin rond.

+: schijf wordt vastgehouden zolang in bep. positie door de geometrie van het mechanisme.
Het eventuele zelf-remmende effect van een worm-wormwieloverbrenging wordt
overbodig.
+: eenvoudige detectie positie mogelijk met optische sensor die een uit-/intrede van de pin
in een sleufgat detecteert.
+: precies 72° gegarandeerd.
- : synchronisatie met de rest van de installatie, dat de zuigers die door de centrale schijf
passeren niet accidenteel worden krom geplooid. Mits de nodige sensoren, is de PLC altijd
op de hoogte van de stand van het maltezermechanisme en kan men de rest van de
deelacties hiermee synchroniseren. Indien rest van de cyclus te traag is=> motor telkens aan
en af.

2) Potje afnemen & plaatsen in houder

Dit systeem heb ik in werking gezien, een

persluchtcilinder bedient een kader met
speciale randjes voor- en achteruit.
Zodoende bewegen de potjes - die ten

7
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

allen tijde concentrisch blijven met de stapel erboven en het gat eronder - naar beneden.
Oorspronkelijk is de cilinder ingeschoven en schuift hij uit om het onderste potje een
‘verdiep’ te laten zakken. Daarna schuift het kader weer in, zodat tegelijk volgend potje
tegengehouden wordt, en het onderste potje vrijgegeven wordt. In het kader beschrijft een
potje eigenlijk een zigzagbeweging, telkens zakt het potje een ‘verdiep’. Eventueel kan men
door de ‘pothouderschijf’ een zuignap laten komen, die de potjes nog eens extra naar
beneden zuigt. Hiervoor is er in het 3d ontwerp ruimte voorzien, er is een gat in de
onderplaat onder het kaderschuifmechanisme mocht men deze actie alsnog willen
toevoegen.

+ : slechts 1 actuator
+ : simpel en betrouwbaar mechanisme
- : kader (event cilinderslag) is specifiek voor dit type potjes. Dit
onderdeel moet dus worden vervangen indien wordt overgestapt op
ander model.

3) Potje vullen mbv gravitatie en 2x vlinderklep.

Zoals al eerder aangehaald, wordt hier enkel een systeem gesuggereerd

voor het gedeelte automatisatie, mechanisch is er geen concreet
ontwerp. Deze ‘gravitatievuller’ bestaat uit de trechter bovenaan, een
compartiment aan twee kanten afgesloten door een vlinderklep en een
spuitmond. Eerst stroomt chocomousse het compartiment binnen, de
onderste vlinderklep gesloten, bovenste open. Nadat bovenste terug
gesloten is, kan onderste klep open. De chocomousse stroomt in het
potje. Event. beluchtingsgaten: voor sneller in/uitstromen.

+: Heel simpele oplossing

+: Chocomoesvriendelijk: enkel gebruik van gravitatie om chocomousse te bewegen.
+: Gemakkelijk demonteerbaar & weinig afwaswerk.
-: Het vullen van het compartiment duurt op het einde langer: hydrostatische druk in de
trechter neemt af. Bovenste klep kan dus maar gesloten worden op het
moment dat gedetecteerd wordt dat het compartiment gevuld is.
-: In hoeverre dichten de vlinderkleppen perfect af.

4) Kantelmechanisme: dekseltje opleggen

Met slechts één cilinder en een kantelmechanisme wordt het mogelijk

om ondersteboven aangevoerde dekseltjes aan te zuigen en op de potjes
te plaatsen. Dekseltjes worden verondersteld genoeg te spannen in de
plaat onder het magazijn, zodat ze er standaard niet doorvallen, ze

8
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

worden eigenlijk door de zuignap door de plaat getrokken. Dit mechanisme zag ik ook in
werking. Het stuk met de V-inkeping (verder ‘kantelaar’ genoemd) zal ingrijpen met de
uitstekende pin onderweg, zodoende maakt de as met de zuignap onderweg een 180°
rotatie. Dit mechanisme spaart eigenlijk een extra roterende actuator. Voor meer uitleg
verwijs ik naar mijn animatie tijdens de presentatie.

+ : slechts 1 actuator (goedkoper & minder lawaai)

+: simpel en betrouwbaar mechanisme; doordat de as afwisselend linksom en rechtsom
draait, zal de vacuümslang niet vernestelen.
+: weinig potjesmodel specifieke componenten.
-: enkele zelf aan te maken onderdelen.

5) Aandrukken deksel

Er werd een gemeenschappelijke tegenstempel voorzien voor

zowel het uitwerpen van de potjes als het aandrukken van de
dekseltjes. Voor het aandrukken van de dekseltjes moeten de
potjes lichtjes uit hun houder getild worden omdat het dekseltje
er anders niet kan worden op gedrukt. Het aangrijpen van de
actuator [E] gebeurt mooi onder de tegenstempel omdat daar
ook de meeste tegendruk wordt verwacht. De diameter van de
pneumatische cilinder waarmee de tegenstempel opkomt, is
groter gekozen zodat hij de perskracht van de perscilinder overwint. Anders mogen we bij
het uitwerpen enige problemen verwachten. Enige asymmetrie van de belasting op de
tegenstempel wordt opgevangen door de lineaire geleiding.

6) Uitwerpen potjes

Het uitwerpen is een gecombineerde beweging, eerst schuift

de uitstoter uit (horizontaal), dan komt de tegenstempel op
(verticaal). Als dan vervolgens de uitstoter inschuift dan
schuift het potje van de glijbaan. Het omlaag bewegen van de
tegenstempel als het opnieuw uitschuiven van de uitwerper
kan zonder problemen tegelijk verlopen.

9
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

Hoe gaat met de installatie nu gebruiken? In afgesloten toestand zijn alle cilinders
ingeschoven, dit om bij lange stilstand de cilinderstangen van vuil af te schermen. Dus zal

men bij opstart eerst op de resetknop drukken [S4] om de cilinders naar startpositie te
brengen. Ondertussen kan men de machine bevoorraden van potjes dekseltjes en
chocomousse. Eenmaal alles is aangevuld druk je op Start [S1] en het vullen kan beginnen…
*wat er na noodstop of bij het opraken van voorraden gebeurt wordt verder
beschreven.Principeschets van de gekozen oplossing

Opmerking op de figuur hierboven zijn de eindeloopcontacten van de perscilinders niet

opgenomen in de principeschets om de duidelijkheid van de figuur te bewaren, echter ik
plaats ze telkens als reedcontact (uitgenomen de lage drukdetectie SF1) op de perscilinder
zelf.

10
IP 3EMEM CHOCOMOUSSE VULINSTALLATIE DEPAMELAERE PIETER

Hieronder is nog een figuur opgenomen van hoe het bedieningspaneel van de machine er
zou kunnen uitzien.

11