Οι βρεγματικοί λοβοί και οι

λειτουργίες τους
 Επεξεργασία και απαρτίωση σωματοαισθητικών
και οπτικών πληροφοριών
◦ Ειδικά για τον έλεγχο της κίνησης
 Κινήσεις προσέγγιση και σύλληψης αντικειμένων
 Κινήσεις του σώματος στον χώρο

 Μελέτες στον άνθρωπο

 Μελέτες σε πειραματόζωα
◦ Δυσκολία στην αναπαραγωγή
συμπτωματολογίας που παρατηρείται στον
άνθρωπο
◦ Λιγότερο αναπτυγμένοι βρεγματικοί λοβοί
ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Ανατομία των βρεγματικών λοβών
 Η περιοχή μεταξύ
μετωπιαίου, ινιακού και
κροταφικού λοβού

 Κεντρική αύλακα
(πρόσθια)

 Πλάγια σχισμή (κοιλιακά)

 Βρεγματικο-ϊνιακή αύλακα
(οπίσθια)
 «στρατηγική» θέση λόγω στενών

λειτουργικών συνδέσεων με τους άλλους
λοβούς

 Ποικιλία κλινικής συμπτωματολογίας

 Κύριες περιοχές
◦ Μετακεντρική έλικα (ΒΑ 1,2,3)

◦ Άνω βρεγματικό λόβιο (ΒΑ

5,7)

◦ Βρεγματική καλύπτρα (BA

43)

◦ Υπερχείλιος έλικα (BA 40)

◦ Γωνιώδης έλικα (BA 39)

 Κατώτερος βρεγματικός λοβός:

Υπερχείλιος και γωνιώδης έλικα

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 405

 Λειτουργικές υποδιαιρέσεις
 Πρόσθιο τμήμα
◦ ΒΑ 1, 2, 3, 43
◦ Σωματοαισθητικός φλοιός
◦ Επεξεργασία
σωματοαισθητικών
πληροφοριών

 Οπίσθιο τμήμα
◦ Οπίσθιος βρεγματικός φλοιός
◦ ΒΑ 5,7,39,40
◦ Επεξεργασία/απαρτίωση
σωματοαισθητικών και
οπτικών πληροφοριών
Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 405 ◦ Έλεγχος της κίνησης
 Critchley 1953

 Έχει τονιστεί κατ’επανάληψη ότι ο βρεγματικός λοβός

δεν μπορεί να θεωρηθεί ως μία αυτόνομη ανατομική
οντότητα. Τα όρια του δεν μπορούν να χαραχθούν με
ακρίβεια παρά μόνο μετά την υιοθέτηση συμβατικών
και τεχνητών οροσήμων και συνόρων. Ο βρεγματικός
λοβός δεν είναι δυνατό να εξισωθεί με οποιαδήποτε
στενά καθορισμένη φυσιολογική λειτουργία. Με
άλλα λόγια, ο βρεγματικός λοβός αντιπροσωπεύει μία
τοπογραφική σύμβαση εμπειρικά τοποθετημένη
επάνω στην επιφάνεια του εγκεφάλου. Το όνομα δεν
εξυπηρετεί παρά μία περιγραφική ανάγκη…
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
 «χωροταξικός χάρτης» στον εγκέφαλο κοινός
για όλες τις αισθήσεις

 Μία σειρά αναπαραστάσεων του χώρου

◦ Ανάλογες με τις ανάγκες
◦ Ποικίλουν από πολύ απλές σε σύνθετες
1. Οπτικοχωρική καθοδήγηση της κίνησης

◦ Συνδέσεις με
 κινητικές περιοχές
 μετωπιαία οφθαλμικά πεδία
 προκινητικός/κινητικός φλοιός
 προμετωπιαίο φλοιό
 βραχύχρονη μνήμη για συμβάντα στον χώρο

◦ Νευρώνες που ενεργοποιούνται κατά την επεξεργασία

 εισερχόμενων αισθητηριακών ερεθισμάτων (π.χ. οπτικά
ερεθίσματα)
 εισερχόμενων αισθητηριακών ερεθισμάτων και την εκτέλεση
κίνησης προς αυτά (π.χ. κίνηση χεριού προς το οπτικό ερέθισμα)
 χαρακτηριστικών του ερεθίσματος (π.χ. σχήμα) και καθορίζουν τη
διαμόρφωση του χεριού κατά τον χειρισμό του ερεθίσματος
2. Αισθητικοκινητικός μετασχηματισμός

 Η κίνηση προς τα αντικείμενα προϋποθέτει

◦ Απαρτίωση κινήσεων διαφορετικών μελών του
σώματος
◦ Αισθητηριακή ανατροφοδότηση για τις κινήσεις που
εκτελούνται
◦ Σχέδιο εκτέλεσης των κινήσεων

 ΟΜΩΣ Αλλαγή θέσης μελών του σώματος κατά

την εκτέλεση μίας κίνησης

 Διαρκής συντονισμός και σχεδιασμός των

κινήσεων Αισθητικοκινητικός
μετασχηματισμός
3. Πλοήγηση στον χώρο

 «γνωστικός χάρτης του χώρου» και νοερός

κατάλογος όλων όσα κάνουμε σε κάθε σημείο
στον χώρο

 Ευρήματα από μελέτες βλαβών και

νευροαπεικονιστικές μελέτες σε ανθρώπους
◦ συμμετοχή της έσω βρεγματικής περιοχής
4. Αριθμητική και μαθηματικά

 Luria (1970): τα μαθηματικά και η αριθμητική έχουν μια

ψευδο-χωρική φύση ανάλογη του νοητικού χειρισμού
συγκεκριμένων σχημάτων αλλά εμπεριέχουν και τον
χειρισμό αφηρημένων συμβόλων
◦ π.χ. Πρέπει να αφαιρέσετε το 25 από το 52. Τα ψηφία «2» και «5» βρίσκονται
σε διαφορετικές θέσεις και έχουν διαφορετική σημασία στους δύο
αριθμούς. Επίσης, πρέπει να πάρετε «δανεική» μία δεκάδα από το 52 για να
κάνετε την αφαίρεση κοκ.

 Ασθενείς με βλάβες στον βρεγματικό λοβό

◦ Αναριθμησία: αδυναμία εκτέλεσης αριθμητικών πράξεων
 Ενδεχομένως λόγω της χωρικής φύσης της διαδικασίας
◦ Κροταφικοβρεγματική σύνδεση στο αριστερό ημισφαίριο
 περιοχή στην οποία συναντιούνται ο κροταφικός και ο
βρεγματικός λοβός στο τέλος της σχισμής του Sylvius
5. Γλωσσικές διεργασίες

 Luria: Η γλώσσα έχει πολλές χωρικές απαιτήσεις

παρόμοιες με εκείνες της αριθμητικής
◦ Οι λέξεις tap και pat αποτελούνται από τα ίδια γράμματα, αλλά η
χωρική οργάνωσή τους είναι διαφορετική
◦ Ο φράσεις «η σύζυγος του γιου μου» και «ο γιος της συζύγου
μου» έχουν τις ίδιες λέξεις αλλά πολύ διαφορετικά νοήματα.

 Ασθενείς με βλάβες στον βρεγματικό λοβό

◦ Μπορούν να κατανοήσουν τα επιμέρους στοιχεία
καλά, αλλά δεν μπορούν να κατανοήσουν το
σύνολο όταν το συντακτικό γίνεται σημαντικό
◦ Κροταφικοβρεγματική σύνδεση
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ
ΒΛΑΒΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΙΑΣ
ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
 Προσαγωγός πάρεση
◦ Απώλεια της κιναισθητικής
ανατροφοδότησης
 π.χ. Οι κινήσεις των δακτύλων είναι αδέξιες, διότι ο
ασθενής έχει απολέσει την απαραίτητη
ανατροφοδότηση σχετικά με την ακριβή θέση τους

 Βλάβες στη μετακεντρική έλικα

  Στερεοαγνωσία

◦ Αδυναμία διάκρισης τρισδιάστατων σχημάτων ή

διάκρισης αντικειμένων με βάση το μέγεθος και
το σχήμα

 Βλάβες στη μετακεντρική έλικα

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 405

Δοκιμασίες εξέτασης στερεοαγνωσίας

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 405

 Σωματοαγνωσία

◦ Αδυναμία αναγνώρισης/επίγνωσης του σώματος

◦ Συνηθέστερη στην αριστερή πλευρά του σώματος
(βλάβη στο δεξί ημισφαίριο)
 Νοσοαγνωσία: αδυναμία επίγνωσης ή άρνηση
της ασθένειας
 Νοσοαδιαφορία: αδιαφορία για την ασθένεια
 Ασυμβολία για τον πόνο: έλλειψη φυσιολογικών
αντιδράσεων στον πόνο
 Αυτοτοποαγνωσία: αδυναμία εντοπισμού και
κατονομασίας μελών του σώματος (συνηθέστερη
βλάβη στο αριστερό ημισφαίριο)
 Αγνωσία δακτύλων
Διαταραχές μετά από βλάβες της
οπίσθιας βρεγματικής περιοχής
ΣΥΝΔΡΟΜΟ BALINT
 Balint 1909

 Οπτική αταξία
◦ Έλλειψη συντονισμού στις κινήσεις χεριών
και ματιών

 Οφθαλμοκινητική απραξία
◦ Αδυναμία εκούσιων κινήσεων των ματιών,
εκούσιας αλλαγής του σημείου εστίασης

 Αγνωσία συγχρονισμού
◦ Αδυναμία ταυτόχρονης αντίληψης
περισσότερων του ενός ερεθίσματα
ταυτόχρονα/πολύπλοκων ερεθισμάτων
  Video Case: Balint syndrome & object agnosia

https://drive.google.com/file/d/1trF3mJF6jg8bqnuH
j43wpO9TxZhhAfmQ/view?usp=sharing
ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ
 Φυσιολογική αναγνώριση
αντικειμένων από συνήθη
οπτική γωνία

 Αδυναμία αναγνώρισης
αντικειμένων από
ασυνήθιστη οπτική γωνία

 E. Warrington: αδυναμία
κατηγοριοποίησης των
πληροφοριών και όχι
αδυναμία σχηματισμού
εννοιών
 Κάτω βρεγματικό λόβιο

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 419

ΣΥΝΔΡΟΜΟ
GERSTMANN
 Δυσγραφία/αγραφία: δυσκολία/απώλεια της
ικανότητας για γραφή

 Δυσαριθμισία/Αναριθμισία: δυσκολία/απώλεια
της ικανότητας για κατανόηση μαθηματικών

 Αγνωσία δακτύλων

 Δυσκολία στη διάκριση αριστερού και δεξιού

  Video case: Gerstmann’s syndrome

https://drive.google.com/file/d/1INeBWevgy0I7JaE
74N5mnbwGKGwrs_Y-/view?usp=sharing
Γωνιώδης έλικα και σύνδρομο Gerstmann
ΣΥΝΔΡΟΜΟ
ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗΣ
Ο κ. Π αμελούσε την αριστερή πλευρά του σώματος
του και του εξωτερικού περιβάλλοντος. Όταν του
ζητούσαν να σηκώσει τα χέρια του, σήκωνε μόνο το
δεξί χέρι αλλά όταν κάποιος έπιανε το αριστερό χέρι
του και του ζητούσε να το σηκώσει, τα κατάφερνε.
Όταν του ζητούσαν να σχεδιάσει ένα ρολόι,
τοποθετούσε όλους τους αριθμούς στη δεξιά μεριά.
Όταν του ζητούσαν να διαβάσει σύνθετες λέξεις, π.χ.
ποδόσφαιρο, διάβαζε μόνο το τελευταίο συνθετικό.
Όταν ντυνόταν, δεν έμπαινε καν στον κόπο να ντύσει
την αριστερή πλευρά του σώματός του και όταν
ξυριζόταν, φρόντιζε μόνο τη δεξιά πλευρά του
προσώπου του. Δεν αντιλαμβανόταν ότι κάτι δεν
πήγαινε καλά και αναρωτιόταν για ποιο λόγο γίνεται
τόση φασαρία.
 Αδυναμία εστίασης της προσοχής, αυθόρμητης ή
κατευθυνόμενης αντίδρασης σε ερεθίσματα που
παρουσιάζονται στο αριστερό ή στο δεξί τμήμα
του «αντιληπτικού» πεδίου

 Αφορά στη μία πλευρά ενός αντικειμένου άσχετα

από τη θέση του στο οπτικό πεδίο

 Επηρεάζει το ετερόπλευρο τμήμα εγκεφαλικής

βλάβης

 Συχνότερο μετά από βλάβη του δεξιού

ημισφαιρίου

 Αφορά ακουστικά, οπτικά, ή σωματοαισθητικά

ερεθίσματα
 Η διαταραχή μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους
τρόπους

 Συνήθως αφορά παράληψη

◦ Περιπροσωπικού χώρου (peripersonal space,
εντός του άμεσου περιβάλλοντος π.χ. σώμα)
◦ Εξωπροσωπικού χώρου (extrapersonal space,
π.χ. εντός του δωματίου)
◦ Οι ασθενείς μπορούν να έχουν παράληψη της
μίας διάστασης αλλά όχι απαραίτητα και της
δεύτερης
 Συχνά οι ασθενείς δεν έχουν επίγνωση της
κατάστασης (νοσοαγνωσία)

 Αυτή η έλλειψη επίγνωσης μπορεί να επιμείνει

παρά τις υποδείξεις και να δυσχεράνει σημαντικά
τα προγράμματα αποκατάστασης
  Video case: neglect syndrome patient

https://drive.google.com/file/d/1taKyPKdWHRI7r
UN_Uni6Y5CAPzQbn7ie/view?usp=sharing
 Η θεωρία των Denny-Brown & Chambers

 Η παραμέληση οφείλεται σε διαταραγμένη

αισθητηριακή σύνθεση
 Μορφοσύνθεση και αμορφοσύνθεση

 Η βλάβη στους βρεγματικούς λοβούς, οι οποίοι

δέχονται πληροφορίες από όλες τις αισθητηριακές
περιοχές, διαταράσσει την απαρτίωση των
πληροφοριών σε αντίληψη
◦ Τα ερεθίσματα γίνονται αντιληπτά αλλά το νευρικό σύστημα
δεν είναι βέβαιο για τη θέση τους και τα παραμελεί
◦ Η παραμέληση είναι μονόπλευρη διότι το αριστερό ημισφαίριο
επιτελεί κάποια στοιχειώδη χωρική σύνθεση και αποτρέπει
την παραμέληση της δεξιάς πλευράς
 Η θεωρία του Critchley

 Η παραμέληση οφείλεται σε ελλείμματα στην

προσοχή

 Η βάση της διαταραχής είναι ένα έλλειμμα της

προσοχής
◦ Αδυναμία εστίασης στις εισερχόμενες πληροφορίες
παρότι έχουν καταγραφεί

 Όλες οι ανατομικές δομές που έχουν ενοχοποιηθεί

για την αμέλεια εμπλέκονται στην εγρήγορση και
την προσοχή
◦ Μελέτες σε πειραματόζωα
 Η θεωρία του De Renzi

 Η παραμέληση οφείλεται σε διαταραγμένη νοητική

αναπαράσταση του χώρου

 Μελέτες ασθενών
◦ Η ανάκαμψη μπορεί να είναι αργή και η
διαταραχή μπορεί να επιμένει για μεγάλο
χρονικό διάστημα (έως και 12 χρόνια)

◦ Πραγματοποιείται σε δύο στάδια

 Αλλαισθησία
 Απόκριση σε ερεθίσματα που παρουσιάζονται στην πλευρά που
αμελείται, σαν να βρίσκονται στην άθικτη πλευρά (απόκριση σε
ερεθίσματα στην αριστερή πλευρά σαν να βρίσκονται στη δεξιά)
 Ταυτόχρονη απόσβεση
 Απόκριση σε ερεθίσματα στην αμελούμενη πλευρά, εκτός και αν
παρουσιαστούν ταυτόχρονα και στις δύο πλευρές (αντίληψη
ερεθισμάτων μόνο ομόπλευρα της βλάβης)
 Είναι απαραίτητη κάποια
βλάβη στη δεξιά
ενδοβρεγματική αύλακα και
στη γωνιώδη έλικα για να
προκληθεί ετερόπλευρη
παραμέληση
(Hillis, 2006)

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 418

ΑΠΡΑΞΙΑ
 Διαταραχή της κίνησης, η οποία δεν οφείλεται
σε διαταραγμένο μυϊκό τόνο ή άλλη
διαταραχή της κίνησης (π.χ. τρόμος) ή νοητική
έκπτωση

 Συννοσηρότητα με αφασία

 Διάφορα είδη
Ιδεοκινητική απραξία

 Διαταραχή στην αντιγραφή και στην

παραγωγή κινήσεων όταν ζητάται (μίμηση)

 Βλάβη στον αριστερό βρεγματικό λοβό

 Η συνηθέστερη μορφή απραξίας

Δοκιμασία εξέτασης ιδεοκινητικής
απραξίας

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 421

Κατασκευαστική απραξία

 Διαταραχή της κατασκευαστικής ικανότητας

και της ικανότητας για αντιγραφή εκφράσεων
του προσώπου

 Βλάβη στον αριστερό ή τον δεξιό βρεγματικό

λοβό
Δοκιμασία εξέτασης κατασκευαστικής απραξίας
Αντιγραφή εκφράσεων του προσώπου

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 421

Απραξία των άκρων
 Γνωστή και ως κινητική απραξία των άκρων

 Αδυναμία εκτέλεσης λεπτών κινήσεων ακρίβειας

◦ Π.χ. χτύπημα των δαχτύλων, χτύπημα μολυβιού
εναλλάξ στις πλευρές μίας γραμμής

 Δυσκολία στην εκτέλεση συντονισμένων κινήσεων με

τα χέρια
◦ Π.χ. να κάνουν εναλλάξ τις κινήσεις «σφίξιμο χεριού
– επίπεδο χέρι)

 Δυσκολία στη μίμηση θέσεων των χεριών

Ιδεακή απραξία

 Αδυναμία εκτέλεσης πράξεων με τη σωστή

ακολουθία

 Λανθασμένη χρήση αντικειμένων

◦ Π.χ. ο ασθενής προσπαθεί να ανάψει ένα
κερί τρίβοντας το σπίρτο πάνω σε αυτό
◦ Συχνά η χρήση αντικειμένων στην
καθημερινότητα δεν διαταράσσεται
Kimura Box test

Βασικές Αρχές Νευροψυχολογίας του Ανθρώπου, σελ. 426

 Απραξία βάδισης
◦ Δυσκολία στη βάδιση ή στην εκτέλεση
οποιασδήποτε εκούσιας κίνησης με τα πόδια

 Απραξία ένδυσης
◦ Ο ασθενής δυσκολεύεται έως αδυνατεί να ντυθεί
μόνος του

 Στοματική (προσωπική) απραξία

◦ Αδυναμία εκτέλεσης στοματικών ή λαρυγγικών
κινήσεων
  Video case κατασκευαστική απραξία &
απραξία ένδυσης

https://drive.google.com/file/d/1HamP-XJymwp-
kGyxBHOKGPuEcINXpU8k/view?usp=sharing
 Άλλα ελλείμματα

 Ζωγραφική
◦ Σημαντικότερα ελλείμματα μετά από βλάβες στο δεξί
ημισφαίριο
◦ Διαφοροποίηση ανάλογα με τον εντοπισμό της βλάβης
 Βλάβη στο αριστερό ημισφαίριο: λιγότερο αναγνωρίσιμα σχέδια
 Βλάβη στο δεξί ημισφαίριο: παράλειψη λεπτομερειών από την
αριστερή πλευρά των σχεδίων και περιστροφή
 Χωρική προσοχή
◦ Εστίαση της προσοχής σε συγκεκριμένα
ερεθίσματα
 Επιλεκτική προσοχή
◦ Αποσύνδεση της προσοχής
 Posner et al. (1987): μία λειτουργία του βρεγματικού
λοβού είναι να καθιστά δυνατή τη μετάβαση της
προσοχής από ένα ερέθισμα σε κάποιο άλλο
 Επίγνωση του χώρου
◦ Βλάβες στο αριστερό ημισφαίριο: αδυναμία
παραγωγής κατάλληλων νοητικών
αναπαραστάσεων
◦ Βλάβες στο δεξί ημισφαίριο: αδυναμία
επεξεργασίας της νοητικής αναπαράστασης
 Συγκριτικά…
Αριστερό ημισφαίριο Δεξί ημισφαίριο
Σύνδρομο παραμέλησης x X

Ιδεοκινητική απραξία X x
Απραξία ένδυσης x X
Ελλείμματα x X
οπτικοχωρικής
αντίληψης
Διάκριση αριστερού X --
δεξιού
Ταξινόμηση X --
ερεθισμάτων

Αλληλοεπικάλυψη
 «Προτιμώμενη γνωστική προσέγγιση»

 Ο τρόπος που επιλέγει κάποιος να προσεγγίσει μία

κατάσταση/να επιλύσει ένα πρόβλημα
◦ Ενδεχομένως το αποτέλεσμα γενετικών και περιβαλλοντικών
επιδράσεων

 Λεκτική – Μη λεκτική

 Παράδειγμα
◦ Διάβασμα χάρτη ανάποδα
◦ Μη λεκτική γνωστική προσέγγιση: Οπτικοχωρική καθοδήγηση
για προσανατολισμό στο χάρτη
◦ Λεκτική γνωστική προσέγγιση: Οι οπτικοχωρικές πληροφορίες
μετατρέπονται σε λεκτικές και ο προσανατολισμός στον χάρτη
γίνεται μέσω λεκτικής καθοδήγησης
◦ Βλάβες στο αριστερό ημισφαίριο ανθρώπων που
προτιμούν τη λεκτική γνωστική προσέγγιση μπορεί
να προκαλούν ελλείμματα σε λειτουργίες που
βασίζονται κυρίως στο δεξί ημισφαίριο (?)
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΤΕ
ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ ΣΤΟ
ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ