KOCA YÜREKLİ BİR CÜCE

GEZEGENİN HÜZÜNLÜ
HİKAYESİ
B

adem gözlü gök cismi: Plüton… 1930 yılında

Amerikalı bir astronom tarafından keşfedilen ve

uzun yıllar boyunca Güneş sisteminin 9.gezegeni

olarak Kabul edilen Plüton, 2006 yılında gezegen

olma statüsünü kaybetti. Aslında Plüton “gezegen”

unvanının tamamen yitirmedi. Artık “Cüce

Gezegen” olarak anlıyor. Peki, ama neden? Bunun

cevabını vermeden önce, biraz Plüton’un

özelliklerine bakalım. Plüton Amerika Birleşik

Devletleri’nin yarısı kadar genişlikte olan, uydumuz

olan Ay’dan bile küçük masum bir gök cismi.

Plüton’un yörüngesi 17 derecelik bir açıya sahip.

Yörüngesindeki dönüşünü 248 dünya yılında tamamlıyor. Yani siz eğer Plüton’da yaşasaydınız, ilk

doğum gününüzü kutlamak için 248 dünya yılını beklemek zorunda kalacaktınız.

Ayrıca, bu masum cüce gezegenin beş adet uydusu vardır. Charon, Plüton’un en büyük ve en

bilinen uydusudur. Güneş etrafında dolanma, atmosfere sahip olma, uydulara sahip olma, kendi

ekseni etrafında dönme gibi özelliklere sahip Plüton, hangi sebeple gezegenlikten dışlandı?

1995-2005 yılları arasında Neptün gezegenin ötesinde bulunan Plüton’un da üyesi olduğu

Kuiper Kuşağında, onlarca gök cismi keşfedildi. Keşfedilen bu gök cisimlerinin Plüton’dan bir farkı

yoktu. Bunun yanında, 2005 yılında keşfedilen ve adı Eris olan gök cismi (Kuiper Kuşağı’nın bir

üyesidir.) bardağı taşıran son damla oldu çünkü Eris’in boyutu Plüton’dan daha büyüktü.

Gökbilimciler, teknoloji ile birlikte gelişen teleskoplar ve görüntüleme teknikleri sayesinde

benzer gök cisimlerinin daha yüzlercesinin keşfedileceğini düşünüyorlar.Bundan dolayı Bundan

dolayı, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) 2006 yılında Prag’da toplandı ve yeni bir gezegen

tanımı yaptı.

Buna göre bir gök cisminin gezegen olarak sayılabilmesi için sayılabilmesi için 3 koşulu

yerine getirmesi gerekiyor. Birinci koşul, Güneş -ya da- herhangi bir yıldız etrafında dolanan bir

yörüngeye sahip olma. İkinci koşul, küresel yapıyı oluşturacak bir kütleye sahip olma. Üçüncü

koşul, yörünge civarını temizlemiş olma. Plüton’un ilk iki koşulu yerine getirdiğini rahatlıkla

söyleyebiliriz; çünkü Plüton hem Güneş’im etrafında dolanıyor hem de küresel yapıya sahip. Fakat

Plüton 3. Koşulu yerine getirmiyor; çünkü Kuiper Kuşağında yer alan

Plüton’un yörünge civarında kendisinden bağımsız olarak

dolanan bir sürü cisim var (Bu durumu diğer gezegenler için

göremeyiz) ve Plüton yörüngesini civarında bulunan bu

cisimleri temizleyebilecek kadar belirli bir kütleye sahip

değiil. Bundan dolayı, Plüton 3. Koşula uymadığı için gezegen

statüsünden çıkarılmıştır. Üzgünüz Plüton…

Bununla birlikte, Uluslararası Astronomi Birliği, Plüton’un gezegenlikten çıkarılması ile

birlikte Plüton ve Plüton’a benzer gök cisimlerini için cüce gezegen sınıfını kurdu. Bu sınıfta,

üçüncü koşulu yerine getiremeyen ve bir başka gezegenin uydusu da olmayan, gök cisimlerinden

oluşur. Ceres, Eris, Plüton cüce gezegen sınıfındadır. 2006 yılında gönderilen Yeni Ufuklar (New

Horizons) uzay aracı 2015 yılında, Plüton’un ayrıntılı bir şekilde fotoğrafını gönderdi. Uzay

aracının gönderdiği fotoğrafta dikkat çekici bir ayrıntı vardı; yıllarca dışlanan, hor görülen Plüton

sıcacık kalbiyle bize gülümsüyor.

Kaynakça

Cain, F. (2016, October 16). Why Pluto is No Longer a Planet. Retrieved August 20, 2020, from
https://www.universetoday.com/13573/why-pluto-is-no-longer-a-planet/

Dunbar, B. (2015, May 21). What Is Pluto? Retrieved August 20, 2020, from
https://www.nasa.gov/audience/forstudents/k-4/stories/nasa-knows/what-is-pluto-
k4.html
 cisimlerini için cüce gezegen sınıfını kurdu.

Bu sınıfta, üçüncü koşulu yerine getiremeyen

ve bir başka gezegenin uydusu da olmayan,

gök cisimlerinden oluşur. Ceres, Eris, Plüton

cüce gezegen sınıfındadır. 2006 yılında

gönderilen Yeni Ufuklar (New Horizons) uzay

Koşula uymadığı için gezegen statüsünden aracı 2015 yılında, Plüton’un ayrıntılı bir

çıkarılmıştır. Üzgünüz Plüton… şekilde fotoğrafını gönderdi. Uzay aracının

Bununla birlikte, Uluslararası Astronomi gönderdiği fotoğrafta dikkat çekici bir

Birliği, Plüton’un gezegenlikten çıkarılması ile ayrıntı vardı; yıllarca dışlanan, hor görülen

birlikte Plüton ve Plüton’a benzer gök Plüton sıcacık kalbiyle bize gülümsüyor…

Kaynakça

Cain, F. (2016, October 16). Why Pluto is No

Longer a Planet. Retrieved August 20,
2020, from
https://www.universetoday.com/13573
/why-pluto-is-no-longer-a-planet/

Dunbar, B. (2015, May 21). What Is Pluto?

Retrieved August 20, 2020, from
https://www.nasa.gov/audience/forstud
ents/k-4/stories/nasa-knows/what-is-
pluto-k4.html