หนังสือรวมกลอนลำทางสั้น

ลำดับ ปี พ.ศ.
ชื่อกลอน หน้ำ
1 2513 กลอนไหว้อ้อยอครู (ฝ่ายชาย) 1
2 2513 กลอน ยกครู (ฝ่ายหญิง) 3
3 2513 กลอน เดินดงชมดอก 6
4 2513 กลอน วาดปลาดุกเข้าต้อน 7
5 2514 กลอน พระศรีอาริยะเมตตรัย ตอนที่ 1 8
8 2515 กลอน พงศาวดารเวียงจันทร์พันพร้าว ตอนที่ 1 15
21 2516 กลอน ประวัติศาสตร์ความเป็นมาของประเทศไทย ตอนที่ 1 39
24 2516 กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย ตอนที่ 1 46
31 2517 กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 1 58
39 2517 กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 1 73
45 2517 กลอน แข่งวาดลา วาดคนเมาเหล้า 87
46 2517 กลอน แข่งวาดลา เพลงต่างประเทศ 89
47 2517 กลอน แข่งวาทลา ท่าฟ้อนต่างๆ 91
48 2518 กลอน เจ็ดตานานแปล ตอนที่ 1 93
51 2518 กลอน คาฝ๎นพระป๎สเสน ตอน 1 101
55 2518 กลอน ประกาศศรัทธา (กลอนชาย) 110
56 2518 กลอน ประกาศศรัทธา (กลอนหญิง) 113
57 2518 กลอน คนสิหาโซ้นฮ่มโพธิ์ศรี หนีโลกวุ่น 116
58 2518 กลอน ปรากฏการณ์ของโลกป๎จจุบัน 118
59 2518 กลอน ม้วนศีลแป็ดบอกศิลภิกษุณี 120
60 2518 กลอน สาดด่าท้าทาย 122
61 2518 กลอน สาดท้าด่าแบบคาคม 124
62 2519 กลอน เผวดสันดร ตอนที่ 1 125
70 2519 กลอน ครอง 14 ตอนที่ 1 137
71 2519 กลอน ครอง 14 ตอนที่ 2 139
72 2519 กลอน ผู้ชายผู้ส่อนถืกค้อนผู้หญิง 140
73 2519 กลอน ฮีตสิบสอง ตอนที่ 1 142
74 2519 กลอน ฮีตสิบสอง ตอนที่ 2 144
75 2519 กลอน ฮืตผัวครองเมีย ตอนที่ 1 146
76 2519 กลอน เฮือนสามนาสี่ 147
77 2520 กลอน นิจจังตั้งบ่เที่ยง 149
78 2520 กลอน กาเนิดกฐินทาน สมัยพระเจ้ากัสปะ 151
79 2520 กลอน ชีวิตคนบ่พอร้อยปี ควรทาดีก่อนตาย 153
80 2520 กลอน ทานต้องเกิดจากใจจั่งได้บุญ 155
81 2520 กลอน ธรรมหลายมีใจเป็นหัวหน้า 157
82 2520 กลอน บาป บุญ คุณ โทษ 159
83 2520 กลอน เปรียบเทียบหลักธรรมมะ 160
84 2520 กลอน ผู้สร้างกฐินทานก่อนหมู่สมัยพระโคดม 161
85 2520 กลอน ลาภยศคือสิ่งนอกกาย ความตายคือสัจธรรม 163
86 2520 กลอน อราธนาศีล 5 ศีล 8 ศีล 10 165
87 2520 กลอน อานิสงส์ กฐิน 167
88 2521 กลอน คนมักบ่คือกัน 169
89 2521 กลอน สาดท่าด่าเสียดสี : สุภาษิตคาคมโบราณ 171
90 2521 กลอน สาดท้าทาย 172
91 2521 กลอน สาดเย้ย เปรียบเทีบยภาษิต 174
92 2521 กลอน สาดเย้ย เปรียบเทียบสุภาษิต 175
93 2522 กลอน นกกระยางขาว กลอนที่ 1 ตอนที่ 1 176
96 2522 กลอน นางนกกระยางขาว กลอนที่ 2 ตอนที่ 1 181
99 2522 กลอน บวชแทนคุณพ่อแม่ 187
100 2522 กลอน บอกบ้านพวงเพชร กาละพันธ์ 191
101 2523 กลอน กามนิต – วาสิฏฐี ตอนที่ 1 193
106 2524 กลอน วาดฟ้อนอีสาน ตอนที่ 1 203
110 2525 กลอน กตัญํูรู้คุณบิดามารดา ชุดที่ 1 ตอนที่ 1 216
111 2525 กลอน กตัญํูรู้คุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 1 ตอนที่ 2 218
112 2525 กลอน กตัญํูรู้คุณบิดามารดา ชุดที่ 2 ตอนที่ 1 220
113 2525 กลอน กตัญํูคุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 2 ตอนที่ 2 222
114 2525 กลอน กตัญํูรู้คุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 3 ตอนที่ 1 224
115 2528 กลอน นิทานสีธนมโนราห์ กลอนที่ 1 ตอนที่ 1 226
125 2529 กลอน เทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตอนที่ 1 243
126 2529 กลอน เทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตอนที่ 2 245
127 2529 กลอน ลักษณะผู้แทน ตอนที่ 1 247
128 2529 กลอน เชิญชวนเลือกตั้งผู้แทนราษฎร ตอนที่ 2 249
129 2531 กลอน อีสานเขียว ตอนที่ 1 251
130 2532 กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนที่ 1 253
134 2532 กลอน รณรงค์โรคเอ๋อ ตอนที่ 1 258
137 2532 กลอน รณรงค์อีสานไม่กินปลาดิบ ชุดที่ 1 ตอนที่ 1 263
138 2532 กลอน รณรงค์อีสานไม่กินปลาดิบ ชุดที่1 ตอนที่ 2 265
141 2533 กลอน พิทักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม 269
142 2535 กลอน สตรีกับการพัฒนาประชาธิปไตย 270
143 2535 กลอน ผู้หญิงกับประชาธิปไตย 271
144 2537 กลอน อนุรักษ์วัฒนธรรมไทย 273
145 2537 กลอน การประกันสังคม ตอนที่ 1 275
146 2537 กลอน การประกันสังคม ตอนที่ 2 276
147 2537 กลอน ประวัติและความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 1 277
148 2537 กลอน ประวัติและความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 2 279
149 2537 กลอน โครงการพัฒนาคุณภาพชีวิต 280
150 2537 กลอน รักลูกให้ถูกทาง 281
151 2537 กลอน ฮักลูกบ่ถูกทาง 282
152 2538 กลอน ป่าไม้คือทรัพยากรของชาติ 283
153 2538 กลอน ประโยชน์ของป่าไม้ 284
154 2541 กลอน เทิดพระเกียรติ 72 พรรษา องค์ราชันย์ ตอนที่ 1 285
155 2541 กลอน เทิดพระเกียรติ 72 พรรษา องค์ราชันย์ ตอนที่ 2 287
156 2541 กลอน เทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพฯ ตอนที่ 1 ชุดที่ 1 288
157 2541- กลอน เทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพฯ ตอนที่ 1 ชุดที่ 2 290
162 2541 กลอน สาเหตุที่เป็นเอดส์และวิธีป้องกัน 298
163 2542 กลอน ประวัติยาเสพติด 300
164 2542 กลอน ประเภทของยาเสพติด 302
165 2542 กลอน สังเกตุผู้ติดยา 304
166 2545 กลอน ชมเชยกรรมการ 306
167 2547 กลอน ไหว้ครู -หญิง 308
168 2547 กลอน ไหว้ครู ช-ญ 310
169 2547 กลอน แมงตับเต่า 312
170 2549 กลอน ดวงใจไทยถวายไท้องค์ราชัน 314
171 2549 กลอน รณรงค์ไข้เลือดออก ตอนดวงใจพ่อแม่ 316
172 2550 กลอน คาศัพย์ภาษาไทยถิ่นอีสาน ตอนที่ 1 319
173 2550 กลอน คาศัพย์ภาษาไทยถิ่นอีสาน ตอนที่ 2 321
174 2550 กลอน รายงานตัวหมอลากฤษณาดาวดวงใหม่ 322
175 2552 กลอน โรคไตวาย 324
176 2554 กลอน พระมหาชนก 326
177 2555 กลอน พุทธชยันตี กลอนที่ 1 ตอนที่ 1 328
181 2555 กลอน แนะนาตัวสันติภาพ พรสวรรค์ 334
182 2555 กลอน แนะนาตัว โยธิน พลเขต 336
183 2555 กลอน เตือนภัย 3 ม 338
184 2555 กลอน แนะนาตัว หมอลา โจธนะชัย 340
185 2555 กลอน บอกข่าวบ้านรายงานตัวรุ่งเรือง เครือชัย 342
186 2555 กลอน บอกบ้านตัวพวงเพชร 343
187 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัว บุรินทร์พลเขต 346
188 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัว มนชัย เพชรน้าพอง 348
189 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัว หมอลาเกียรติณรงค์ 350
190 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัว หมอลาเดี่ยวชัย 352
191 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัวนพกร 354
192 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัวบังอรเพชรหนองบัว 357
193 2555 กลอน บอกบ้านรายงานตัวหมอลาสายธาร 359
194 2555 กลอน บอกบ้านรายงานนาตัวจักรกฤช เพชรขามแก่น 361
195 2555 กลอน รายงานโต โยธิกา 364
196 2555 กลอนบอกบ้านรายงานตัว ไก่แก้ว เพชรหนองบัว 367
197 2555 กลอนบอกบ้านรายงานตัว ดนัย พลเยี่ยม 370
198 2555 กลอนบอกบ้านรายงานตัว เอ็มวัชชระ 372
199 2555 กลอนบอกบ้านรายงานนาตัว วาทะศักดิ์ 374
200 2556 กลอน บอกข่าวบ้านประวิตรเพชรลาซี 376
201 2556 กลอน บอกบ้านรายงานตัวประกฤติ เยาวพันธุ์ 379
202 2557 กลอน ยาตราโคเทียมเกวียน 381
1
กลอน ไหว้ครูลากลอน
ทานอง ลาทางสั้น
ประพันธ์โดย แม่ครูราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2513
ใช้สาหรับหมอลาชาย
(กอลนขึ้น)
โอละนอ..
จั่งสาธุสา ผู๎ข๎าขอบูชา คุณพระรัตนตรัย
พร๎อมด๎วยสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่ทรงสถิต อยูํพื้นแผํนโลกา
คุณบิดามารดา คุณครูบาอาจารย๑
ให๎มากุ๎มเหลื่อมงําผู๎ข๎าลําบนเวที
อยําได๎มีแนวคา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในโลกา
ให๎มากุ๎มหุ๎มหํอ ใน.. (วัน – คืน) นี้..
ละแมํนวําเดอนาย..
(เนื้อในกลอน)
(บทที่ 1)
สาธุสา จั่งวําสาธุเดอ
อภิวันทาน๎อม จอมใจแก๎วแกํน
คุณพระยกใสํเกล๎า กวมกุ๎มใสํเศียร
(บทที่ 2)
ทุกสิ่งเผี้ยน ก๎มกราบวันทา
คุณครูบาอาจารย๑สอน ให๎สํงพรซูค้ํา
ผู๎ข๎าลําวันนี้ เวทีสนามขํวง
ปวงนั้นเดอ ปวงประชาไพรํฟูา ทั้งพื้นแผํนไตร
(บทที่ 3)
ยามเมื่อผู๎ข๎าได๎ ออกกลําวกลอนแถลง
ขอให๎แปลงยอยก เหลื่อมงํากวมกุ๎ม
กับพระภูมิสภานที่ เฮือนซานบ๎านชํอง
ผู๎ข๎าปองกลําวเว๎า ประนมไหว๎ทั่วแดน
(บทที่ 4)
ตลอดโขงแมํนแวํนแคว๎น แดนดํานเทวา
เทวดาอินทร๑พรหม ให๎ซอยปองปุนปูอง
นําสมองของข๎า ป๓ญญาดีกล๎ากลั่น
ขอเชิญคุณทุกชั้น ให๎มากุ๎มเหลื่อมงํา
(บทที่ 5)
จนตลอด เดอละแมํนทุกก้ํา บาดเขาใสํมนต๑ยํา
สาธุเดอ..ขอให๎กรรมเวรถึง แลํนตําคนนั้น
ขอเซิญขันครูอ๎อ ยอมือกุ๎มเหลื่อม
หนังสือรวมกลอนลำทำงสั้น
ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวิไล บงสิทธิพร 1
2
ให๎มาเทียมปุองท๎าง ยามข๎าซิวําไป
(บทที่ 6)
ครูราตรีผู๎ข๎าขอยกไว๎ เสมือนรํมโพธิ์ทอง
ให๎สมองของผม เลื่อนปานหมากตูมกลิ้ง
ให๎คนแลตาสิ้ง เงยคอลืมเมื่อย
พอปานเหมื่อยหมอกย๎อย ฮําพื้นแผํนทะลัง
(บทที่ 7)
อีกอันหนึ่ง ยามข๎าผิดพลาดพลั้ง น๎อมกลําวกายกรรม
ผู๎ข๎าลําทางกาย บํถืกครองอภัยด๎วย
วจีกรรมยามข๎า วาจาบํถืกปุอง
มโนกรรมบํถืกครอง บัดหําคิดโลภเลี้ยว ลุงปูาอยําซัง
(บทที่ 8)
อุดมดีแมํนฤกษ๑ตั้ง ผมได๎ผํานมาเห็น
เป็นเพราะบารมีหลาย จั่งได๎มาพานพ๎อ
เอาละนอคราวนี้ ฟ๓งลําคิดฮ่ํา
(ชื่อตัวเอง) ลําซิเว๎าไปหน๎าตํอกลอน
(กลอนลง)
ตํอกลอน ซิไปหน๎าตํอกลอน…
2 ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวิไล บงสิทธิพร
3
กลอน ยกอ้อยอครู (ไหว้ครู)

ประพันธ์โดย แม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2513
ใช้สาหรับหมอลาหญิง
(กอลนขึ้น)
โอละนอ...
สาธุสา ผู๎ข๎าขอบูชา คุณพระรัตนตรัย
พร๎อมด๎วยสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ทรงสิงสถิตอยูํพื้นแผํนโลกา
สุนันตุ ภูลโตสักโกเยเทวา
ขอทวยเทพพระยะดา มาปกป๓กรักษา
คุณสิบหกแผํนฟูาคุณสิบหาแผํนดิน
คุณพระอินทร๑ พระพรม ยมนานที
คุณพระแมํธรณี ท๎าวบุญสงองค๑มะลีพระจัตตุทั้งสี่
พระตะถะรัตถะ พระวิรุณระหะ
พระกุเวรุราช ขออํานาจเดชา
คุณบิดามารดา คุณครูบาอาจารย๑ ให๎มากุ๎มเลื่อมงํา
ผู๎ข๎าลําบนเวที อยําให๎มีแนวคา
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในโลกา ให๎มากุ๎มหุํมหํอในวันนี้..
โอละนอ...นอคุณเอย...
(เนือ้ ในกลอน)
(บทที่ 1)
ละแมํนวําเด๎อนาย... สาธุสา จั่งวําสาธุเด๎อ
ข๎าขอยกมือน๎อม จอมไตรอันประเสริฐ
คุณพระพุทธเลิศล้ํา ให๎มากุ๎มเลื่อมงํา
พระธรรมเจ๎า พระสังฆังพร๎อมพร่ํา
ให๎มานําอยูํปูอง สมองข๎าฮําลํา
(บทที่ 2)
ไหว๎ทุกก้ํา พระคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์
คุณทั้งหลาย ผู๎ทรงฤทธิ์ ให๎ซํอยมาปูนปูอง
นํา สมองของข๎า ป๓ญญาดีถ๎วนถี่
พระจัตุโลกบาลทั้งสี่ ธรณีนาคน้ํา นางน๎อยเมฆขลา
(บทที่ 3)
คุณพระอินทร๑ ผู๎อยูํฟูา ให๎สอดสํอง สรญาณ
อภิบาลนําชัย ให๎วํองไว ปานม๎า
เทวดาพระพรมพร๎อม พระอิศวรแสนส่ํา
ให๎ นําป๓ดไปุปูอง ครองคุ๎มคูํซูํยาม
4
(บทที่ 4)
อยําให๎ตกคะมะคําม ยามวําหากลอน
คุณครูบาอาจารย๑สอน ให๎สํงพรนํายู๎
นํามาซูมาค้ํา ยามลําอยําได๎หําง
หาหนทางซํอยให๎ ดีได๎ดั่งใจ
(บทที่ 5)
ขอให๎คุณ อ๎อได๎ สอดสํองมองนํา
แมํนสิลําแนวใด๐ ให๎มํอนปานบักตูมกลิ้ง
หาหลักอิงหลักอ๎าง ให๎มองเห็น หนทาง ๆ อยําคาค๎างบํอนสิวํา
ให๎ลําดังขึ้นหน๎า พอปานฟูาลํวงบน
(บทที่ 6)
ให๎คิดค๎น ลําเลื่อนเลียนไหล
คุณบิดามารดา และครูสุนทรชัย ผู๎สั่งสอนความรู๎
(ครูราตรี ศรีวิไล ผู๎สั่งสอนความรู๎)
ให๎นําซูนําค้ํามองนําทุกเมื่อ
มนต๑เขาใสํ ลําเรือ ระเบิดผําม๎าง มาง๎างกะอยําถอง
(บทที่ 7)
ขอนั้นเดํอ ขอให๎ดี ถูกต๎อง ลําคํองปานลม
ให๎สมองนางคม วับไวใสแจ๎ง-
ลําแสดงเทิงฮ๎าน ปฏิภาณอยําได๎หยํอน
เทิงบทกลอน - กะให๎คลํองทํานองหําว เลื่อนไหล
(บทที่ 8)
ขอนั้นเดํอ ขอให๎นึก คิดได๎ ทุกอยํางเรียนมา
อยําให๎คาบทกลอน มํอนไหลปานน้ํา
ยามเขาถามเขาสํอ ยอคดีซี้ซํอง-
-ให๎มองเห็นค๎องน๎อง อยํามีข๎องคัดคา
(บทที่ 9)
ให๎คุณอ๎อผู๎ แกํกล๎า ออกทําแผลงฤทธิ์
ให๎นําทางความคิด โลํงไหลไปหน๎า-
-แมํนเขาลองมนต๑กล๎า คาถาเสกใสํ
อยําให๎ถองถืกได๎ มาใกล๎สํวนคิง
(บทที่ 10)
ขอนั้นเดํอ ขอให๎คุณ อ๎อวิ่ง ป๓ดไปุหนีไกล
ศัตรูมาทางใด๐ ให๎แลํนไปทางนั้น
ขอเชิญขันครูอ๎อ ให๎มายก มายอ สมองให๎ไหลหลั่ง-
-คุณนะองค๑ จังงัง ให๎คนหอมฮักใครํใจลุํมเหลําหลง
5
คุณศักดิ์สิทธิ์อยูํทั่วโซ๎ง โขงขอบจักรวาล
คันได๎ยินคําขาน เรียกวาน ขานเอิ้น
เชิญนั้นเด๎อ เชิญให๎มาครองคุ๎มปกคุ๎ม หุ๎มหํอ
เชิญมายกมายอ ให๎ผู๎ข๎าเกํงกล๎าป๓ญญาล๎น ลื่นคน
ลื่นคนป๓ญญาล๎น ลื่นคน
6
กลอน เดินดงชมดอก
(บทที่ 1)
อ๎าวฮะนี้ คันพอคราวแล๎ว สิเดินดงลัดไลํ
เลาะเลียบไพร ซิได๎นับดอกไม๎ เจ๎าใบต๎น ละอยูํปน
(บทที่ 2)
เลาะเลียบต๎น ชมดอกดวนดก
มีทั้งบกแจมจิก กะจีกกะจี กะแจมจี้
(บทที่ 3)
กะมีจําปีพร๎อม ละซอมดอกจําปา
สีดาแกม แมํนจําปี ละหมี่มุย แกมมี้
มีมันต๎น ซมโดน ดอกหลํน
กะโดนแกมดอกเปูา กะเบาซ๎อนปุงซอน ๆ
(บทที่ 4)
ดอกกะเบามันมาเกิดซ๎อน ซอนหมูํตูมตัง
ตามสะพัง นี้ละแมํนวังหนอง ๆ ละแบํงบานตามก๎าน
กะมีบานละตามต๎น ปนละกันละถันถี่
ปิลิดอกแห๎ง ละแมงไม๎ไตํตอม
(บทที่ 5)
ลมพัดพร๎อม ละไกวกิง่ แกมกัน
กกโกแกม แมํนกกกุง ละกํามละกวม ละกุมเกี้ยว
เหลียวไปหน๎า ผู๎สาขาหลายส่ํา
เลาะไปนําเลียบจ๎าย สายห๎วยปุาดอน
สีนานวล ม๎วนไว๎ สากํอน ทํอนี้นํา…
7
กลอน วาดปลาดุกเข้าต้อน
ทานอง ลาทางสั้น (ทานองเดินกลอนแบบดั่งเดิม)
ประพันธ์โดยแม่ครู ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2513
ใช้สาหรับหมอลาหญิง
(บทที่ 1)
บัดนี้โจ๎ะ บทซ๎อนๆ ถ๎าฟ๓งกลอนของคูํ
กลอนยกอ๎อยอครู หยุดไว๎เพียง ส่ํานี้ ๆ กํอนเด๎อ ซู๎ผู๎ฟ๓ง
(บทที่ 2)
หยุดพักยั้ง ฟ๓งเบิ่งตอนสอง
ฟ๓งบทกลอน ทํานอง ๆ ผู๎สองเขาเว๎า
คอยฟ๓งเอากลอนเฮี้ยว เทียวซอน ซ๎อนตํอ
เป็นบทยาว และยํอ ฟ๓งแล๎วมํวนใจ
(บทที่ 3)
ครูราตรีแตํงไว๎สารพัด-กลอนดี
มีกลอนเด็ดกลอนดัง โปกฮา เฮเฮี้ยว
มีกลอนเปรี้ยว เค็มจางทุกทํา
มีจังหวะทําเฮี้ยว เตรียมพร๎อม สูํทาง ๆ
(บทที่ 4)
กลอนใด๐ดีเดิ้กมา จั่งง๎าง ๆ จ๎าวใสํกลอนจัง
ให๎คนฟ๓งนี้ละแมํน ลืมหลง ๆ เบิ่งกันจนแจ๎ง
เอาให๎ขนตาแห๎ง คนฟ๓งควดหมํองเยี่ยว
กลอนเด็ดๆ เฮี้ยว ๆ มาลําไง๎ใสํกัน
(บทที่ 5)
ยกนี้นั้น โจ๎ะกํอนบทกลอน ๆ
ยกที่สองจั่งฟ๓งตอน ผู๎ชายเขาเว๎า-
คอยฟ๓งเอา ตอนหน๎า ๆ เดิ๊กมาแฮํงน่ํา
ยกแรกลําทํอนี้ ทีหน๎าตํอกลอน
ตํอกลอน ทีหน๎าตํอกลอน
ดิฉันขอวิงวอน ให๎พี่น๎องฟ๓งตํอ เอาเด๎อทําน
8
กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: ลงเกิด ตอนที่ 1

(กลอนขึ้น)
โอํละนอ...
กุกุสันโทโกนาคามะโน กัสโปโคตาโม
พระศรีอริยะเมตตรัยโย ล๎วนแตํหนํอพุทโธ
ผู๎เพิ่นลงมาโปรดมนุษย๑โลกโลกา
สิขอเปิดตําราคัดออกมาเป็นบทกลอน
ลําเป็นตอนเรื่องพระศรีอริยะเมตตรัย
หําผิดพลาดประการใดขอน๎อมกราบอภัย
ทํานผู๎ฮู๎ไว๎กํอนในตอนนี้
โอละน๎อ...นวลเอ๎ย
(กลอนเนื้อใน)
(กลอนตัด)
ละแมํนวําเด๎อนาย
ไผปากขึ้นกะวําแตํอยากเห็นศรีอาริย๑ผํานฟูา
วําแตํอยากเห็นหน๎าองค๑พระเมตตรัย
จักวําเพิ่นอยูํใสจักเป็นผู๎จั่งใด๐บํฮูํจักซ้ําดอก
ได๎ยินแตํเพิ่นบอกวําพระศรีอารย๑
ไผอยากฮู๎ให๎เข๎ามาถามหลานราตรีเด๎อพํอ
คันอยากฮู๎จักหนํอองค๑ศัพพัญ๒ู
พระบรมครูศรีอารย๑องค๑เลิศ
ทํานได๎ลงมาเกิดตั้งแตํปีขาล
ตั้งแตํพุทธกาลสองพันสี่ร๎อย
สี่สิบสามปีเศษ
กําเนิดอยูํในเขตพมําอินเดีย
แจมหมูํช๎าง หมูํเสือดอยดงพงปุา
บ๎านของเพิ่นชื่อวําบ๎านปลายหลําน้ําริมทรายทะเล
บํอนสินค๎าเรือเมล๑เที่ยวเดินไมํฮอด
เป็นบ๎านที่ลิดลอดเลียนอยูํสามหลัง
ตะวันออกมีสระพังภูเขาล๎อมลอบ
มีภูเขาประกอบใกล๎ชิดติดกัน
เฮียงกันอยูํสองอันชื่อวําครกตําข๎าว
ตามประวัติบอกเหลํารูปรํางเหมือนมอง
ภูเขาหนํวยที่สองชื่อวําครกกระเดื่องหือวําโครกกระเดิ่ง
บ๎านเพิ่นตั้งอยูํเขิ่งกลางน้ํากลางภู
9
องค๑พระศัพพัญ๒ูศรีอารย๑ผํานฟูา
เกิดมาเป็นกําพร๎าแตํอายุเจ็ดปี
พระบิดาตายหนีห๎าสิบสองปีได๎
อายุยํางพวมใหญํเก๎าขวบปีปลาย
เกิดมาเป็นผู๎ชายเลําเรียนความฮู๎
ไปเฮียนหนังสืออยูํวัดบ๎านหนองใหมํ
ตําบลบ๎านหนองใหมํที่พักท๎องพระลิน
ตามที่ฉันได๎ยิน ภาษาพมํา
ในประวัติบอกวําบวชๆ สึกๆ
เพิ่นบวชอยูํเจ็ดทีสึกหนีเจ็ดเทื่อ
พวกเพื่อนบวชเขาเบื่อ เปิดหนํายหนักหนา
เว๎าเรื่องการศึกษาวิชาความรู๎
จนบํมีไผสู๎เรียนแล๎วไมํหลง
หนํอพระพุทธองค๑ศรีอารย๑ได๎โลด
เรียนหนังสือเกํงโพดแตํต๎นถึงปลาย
พวกพระเณรทั้งหลายเกียจชังน้ําหน๎า
พากันตีกันฆํากันบ๎อยกันเวร
ข๎าวจังหันจังเพลบํได๎กินพร๎อมหมูํ
ตั้งแตํเพิ่นบวชอยูํเจ็ดเทื่อเจ็ดที
เพิ่นเลยสึกออกหนีจากคองคาระวาด
พวกบัณฑิตนักปราชญ๑ คนฮ๎ายคนพาล
ซังเอาเหลือประมาณจนบํมีบํอนอยูํ
เลยได๎หนีจากหมูํไปบวชเป็นฤาษี
ด๎วยบุญญะบารมีสมภารแกํกล๎า
เป็นฤาษีชีปุาในถ้ําในเหว
บรรลุธรรมโดยเร็วสําเร็จตรัยเภท
เดียวนี้อยูํในเขตแคว๎นมันดาเล
บําเพ็ญธรรมเพ็ญพจน๑รักษาศีลแก๎ว
มนุษย๑คนบํเห็นแหลํวคันบํบนล๎นหยิ่ง
ไผอยากฮู๎ความจริงพระศรีอารย๑รูปนี้เป็นแท๎จั่งใด๐
ประวัติองค๑พระศรีอริยะเมตตรัย ขอโจ๐ไว๎ตอนหนึ่งทํอนี้น๎า...
10
กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: โปรดโลกมนุษย์ ตอนที่ 2

ฟ๓งเอ๎ยฟ๓งด๎วยดี
มีประโยชน๑บํมีโทษบํมีภัย
เว๎าเรื่ององค๑พระศรีอริยะเมตตรัย ตอนสวงรองตํอ
คันอยากฮู๎จักหนํอองค๑ศัพพัญ๒ู
โปรดสดับฮับฟ๓งดูเป็นความฮู๎เพิ่นตื่มอยําลืมเด๎อ...
โอํละนอ... นวลเอํย
มาบัดนี้ สิได๎จาถึงเรื่อง รูปรํางลักษณะ
องค๑พระศรีอริยะ มีนิสัยผิดกับคนธรรมดา มากมายหลายล๎น
ตนตัวท๎าว ปานกลางฮูบฮําง
คนบํหนาบํบาง เป็นรูปสีอ๎อต๎อ คือแท๎ครุตทอง
(บทที่ 1)
สองใบหน๎า วําแมํนครุต ดูเหมือน
จมูกเจียนเหมือนยักษ๑ แขํวฟ๓นเหมือนม๎า
ตาวับแววสองก้ํา แอวกลมลึกขนาด
ท๎องใหญํบ๎างเล็กน๎อย มือเท๎ามักยาว
(บทที่ 2)
สํวนนิ้วมือเบื้องซ๎าย จิ๋วขอดคลอกลม
สองไหลํขดเอิกแบน ผึ่งผายลายด๎าม
ตามไหลํซ๎าย มีขนยาวเส๎นหนึ่ง
บนศีรษะมีแผลปานแดงอยูํฝุาเท๎า หมายไว๎ฝุายขวา
(บทที่ 3)
แตํวําตนตัวนั้น พอปานกลางก้ําเกิ่ง
เบิ่งบํอนใด๐ มีตําหนิร๎าย หมายไว๎สูํอัน
ยามเมื่อเจรจานั้น เสียงแลบออกลายฟ๓น
อัศจรรย๑เสียงดัง ดั่งเสียงแมงง๎วง
ไผได๎ฟ๓งเสียงทําน ศรีอารย๑ลืมยําง
เว๎าให๎ฟ๓งกระจํางแจ๎ง แสดงไว๎สูํอัน
(บทที่ 4)
คาวเป็นทา ระกานั้น นอนดั่งลิงลม
คราวเมื่อบวชนอนคือกัน กับนกกําลากาน้ํา
11
ยามเมื่อสึกมาแล๎ว นอนคือกันกับช๎าง ภายสารสัตว๑ใหญํ

เมื่อพระศรีอริยะเมตตรัย ได๎สําเร็จบรม ธรรมมิกราชแล๎ว นอนดั่งราชสีห๑
(บทที่ 5)
ตําราหนึ่ง วําสี่สิบเก๎าปี
อีกตําราหนึ่ง วําห๎าสิบห๎าปี จั่งสิมาปรากฏ โลกคนบนพื้น
เดียวนี้บําเพ็ญสร๎าง ศีลธรรมทรงอยูํ
ฮําลางเทื่อเสด็จออกมาดู ประชาชนชาติเชื้อ เหนือใต๎ไพรํพล
(บทที่ 6)
รัศมีพรุํงพ๎น แจ๎งฮุงํ ทางบน
คนเหลียวเห็นปรากฏ เป็นคือผลหนํวยมะนาวผลพร๎าว
แสงพรุํงยาวเป็นเส๎น เหาะไปย๎อยหยาด
ดังบํขาดครึ้กก๎อง คะนองพื้นแผํนดิน
(บทที่ 7)
รวมทังสิ้น เพิ่นเอิ้นจักรวัตรโกลาหล
แปลวําคนมีบุญ เกิดเนาในพื้น
ยามกลางคืนคอยจ๎อง มองดูเด๎อปูุ
ของหมูํนี้คันเกิดอยูํบํอนใด๐ เข๎าใจวําพระเจ๎าเนาหั่นแนํนอน
(บทที่ 8)
กํอนวําเพิ่นสิได๎ มาเกิดกลางศึก
ย๎อนกรรมพัวพัน ตํอกันแตํคราวแล๎ว
คราวเมื่อเป็นสหายแก๎ว เกลอกันครั้งกํอน
เอาดอกบัวเสี่ยงซุกซ๎อน ซอนไว๎เสี่ยงกัน
ของไผบานกํอนนัน้ ได๎เป็นพระสัพพัญ๒ู
เป็นบรมครู โลกคนภายพื้น
ตื่นฮุํงเซ๎า พระศรีอารย๑บานกํอน
เกิดกรรมบังเสี่ยงซ๎อน นําข๎องบํเซา
(บทที่ 9)
ตื่นมื้อเช๎า สองเสี่ยวสหายเกลอ
ไปเบิ่งดวงประทุมมา ดอกบัวบานอ๎า
ของพระโคดมนั้น บานใบเหมิดดอก
ของพระศรีอารย๑บํอ๎า จูมจ๎อบํบาน
ในตอนนั้น พระศรีอารย๑จึงได๎มาเกิดลุนหลัง
เป็นเพราะกรรมเวรยัง แตํชาติหลังปรางกี้
เกิดมีแนวบังไว๎ บํให๎องค๑พระเมตตรัย ลงมาผายโผด
ตกฮอดหวํางพระโคสิได๎ลงมาโปรด ไถํโทษคนโลกใต๎จั่งจําให๎ดํวนมา
12
สํวนโรคาพยาธิฮ๎าย พระโครับเอาเหมิด
สิ่งดีดีมอบให๎ เป็นของพระศรีอริยะชาติสิมาภายหน๎า
จําเอาเด๎อลุงปูา อาวอาน๎อยใหญํ
เรื่องพระศรีอริยะเมตรัย พากันจําจื่อไว๎เมือหน๎าอยําหลง
โค๎งที่สามคอยฟ๓ง บั้นสิเอาเขิงฮํอน คนดีไว๎...
13
กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: เอาเขิงทองคาฮ่อนคนไว้ฮ่มโพธิ์สามต้น

ตอนที่ 3
โลกเอ๎ยโลกขอดเขี่ยวมันขํองเกี่ยวจากหลายอัน
สรรพสิ่งในโลกยํอมมีการแปรผัน ไปตามกาลเวลา
สามพญาชนช๎างใกล๎สิยํางเข๎ามาเถิง
ตกหวํางเขิงสิฮํอนคนเอาไปโซ๎นไว๎สามฮํมโพธิ์ศรี
โปรดจงฟ๓งด๎วยดีเป็นคติสอนใจ
ฮอดวํางองค๑พระศรีอริยะเมตรัย
เพิ่นสิลงมาโปรดลงมาโผดมาผาย
เอามาลําบรรยายจากหนังสือหลักธรรม
เขิงฮํอนคนบํคือเขิงฮํอนฮํา
เป็นตาเขิงทองคําฟ๓งแล๎วให๎คิดฮ่ํา หมอลําเว๎า…
โอํละนอ... นวลเอย
มาบัดนี้เถิงภาวะโลกฮ๎อน เขิงสิฮํอนเอากัน
ทางเวียงจันทน๑เมืองเจ๏ก เมืองสุวรรณภูมิสิได๎เป็นสนามรบแหํงพญาสามท๎าว
ตกเถิงคราวหากสิพ๎อสีรอๆไว๎จักหนํอย
ชื่อวําดอยสุวรรณคีรีนี้ละคือบํอนบ๎านสถานห๎องแหํงพระธรรม
(บทที่ 1)
เงินและคํากะสิมีมาหั่นของดีมีคํา
วาสนาซาตาซินสาไผหลายจั่งสิได๎พบพ๎อบํจอนี้กะแมํนกุล
(บทที่ 2)
อนาคตหน๎าพุ๎นสิเขี่ยวขุํนกวนกัน
ไทยและลาวเวียงจันทน๑ เจ๏ก จีน หิน หี่
อิตาลี มอญ พมํา อินเดีย พวกแขก
จีนแดงเกิดแตกร๎าวคราวนั้นบํเหลือ
พวกรัสเซีย กับอเมริกานั้นขันตีอวดแขํง
ตํางคนตํางแข็งแขํงฝีมืออวดอ๎างวางเข๎าใสํกัน
(บทที่ 3)
สร๎างอาวุธทุกชั้นน๎อยใหญํในสนาม
สงครามโลกครั้งที่สาม คอยถ๎าฟ๓งเด๎อคนบํโดนคงพ๎อ
บํแมํนจอกะกุล บํแมํนกุลกะชวดบํแมํนชวดกะฉลู ไฟสิขูลงไหม๎เผาดนจูดจี่
14
เหลือสามฮํมโพธิ์ศรีบํอนที่ไฟบํไหม๎คือตรัยแกวหนํวยสาม
(บทที่ 4)
โลกแผํนดินและน้ําสิได๎เสื่อมหากัน
กลางวันเป็นกลางคืนกลางคืนเป็นกลางวัน มืดมัวมีแจ๎ง
แสงพระอาทิตย๑เศร๎าศูนย๑แสงมัวมืด
คนอึดอยากยากแค๎นแสนชั้นสูํอัน
(บทที่ 5)
ใกล๎แล๎วเด๎อใกล๎สิฮอดบํอนบั้นข๎าวยากหมากแพง
เกิดแสดงอาการปาฏิหาริย๑อิทธิฤทธิมากมายหลายล๎น
คนสิศูนย๑หายเสี่ยงโดยภัยธรรมชาติ
แสดงอานุภาพขึ้นไปตามคลื่นโลกหมุน
(บทที่ 6)
ตกฮอดหวํางโลกมนุษย๑เขี่ยวขุํนหมุนเปลี่ยนแปรผัน
ใกล๎หวํางไฟมลัยกันย๑สิไหม๎ชมพูพื้น
ผืนแผํนดินสิลํมหลุบลงใต๎หาบคือหน๎ากองชัย คนสิเกิดพันธุ๑ใหมํ
มหาภัยเกิดได๎กลายกล่ําหน่ํามา
(บทที่ 7)
ตกหวํางน้ําสิทํวมฟูาปลาสิสวบกินดาว
ซาวมนุษย๑ศูนย๑หายคนสิตายกองกันดั่งหินกองไว๎
คนสิตายด๎วยไฟตายย๎อนลมดินน้ํา กองกันเดียรดาด
พญาธรรมมิกราชจั่งสิมาโผดให๎ ถ๎าไผนั้นบํตาย
(บทที่ 8)
พวกมนุษย๑บาปฮ๎ายสิเป็นเหงื่อเดียรฉาน
พวกบาปหนาคนพาลสิบํหยังเหลือค๎าง
เหลือแตํพวกคนสร๎างศิลธรรมค้ําสํง
สิเห็นองค๑พระเจ๎าเนาพื้นแผํนตรัย
(บทที่ 9)
พญาธรรมเพิน่ สิท๎อนคนไว๎อยูํสามฮํมโพธิ์ศรี
สิฮํอนเอาคนดีผู๎มีศีลกินทานสิตุ๎มโฮมเอาไว๎
องค๑พระศรีอริยะเมตตรัยเพิ่นสิเก็บโฮมท๎อนแล๎วเอาเขิงมาฮํอน
ซุมบาปหนาปาป๓งกะสิคํอยๆท๎อนเอาเขิงรํอนฮํอนหนี
ผู๎มีบุญจั่งสิค๎างโลกนี้บํถึงที่มรณา
ได๎เสวยโลกาโลกคนบนเบื้อง
สิเห็นเมืองพระธรรมสร๎างหอปางหลังใหญํ
กะบํแมํนผู๎ใด๐แมํนหมอลํานี้แหลํว สิเห็นแก๎วหนํวยใส
(กลอนลง)ยกตํอไปคอยฟ๓งสรุปบั้นลําลํอง ในตอนท๎าย...
15
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ตอนซอกค้นหาแผนที่สร้างเวียงจันทน์

(บทที่ 1: กลอนตัด)
จั่งได๎วําแผนที่อยูํนําไผ
แผนที่อยูํนําตาพระยานาค
แผนที่อยูํนําดากพระยาแถน
แผนที่อยูํนําแคนกับขลุํย
แผนที่อยูํนําสีอิฐกับสีหมุํย
แผนที่อยูํนําพระเจ๎าลืบหลือลืบลื่อลืบหลือหนังสือบอกกลําว
คราวฤาษีจากฟูามาผํายโลกคน
(บทที่ 2)
นี้หละเป็นบํอนต๎นสร๎างกํอหัวที
ทํานฤาษีทรงธรรมพร่ําเพียรศิลแก๎ว
นําเอาแนวผืนที่มาวางสร๎างกํอ
เฒําฮํมขาวมาตํอกับพํอเฒําฮํมก๎วงตวงไว๎บํอนสิทํา
(บทที่ 3)
เอาหลักเงินหลักคําหลักศิลาฝ๓งไว๎ในเขตอินโดจีน
ดินอนาจักรลาวแตํเหนือจดใต๎
ทางเหนือไปจดเท๎าภูเขาแดนธิเบต
เขตใต๎จดแหํงห๎องถึงน้ําอําวทะเล
(บทที่ 4)
ตะวันออกบอกไว๎ไม๎ล๎มแบํงแดนแกว
ตะวันตกจดแถวเทือกทิวของภูเขาหิมาลัยตํอไปแดนพมํา
มาอินเดียทางก้ําทะเลหลวงกว๎างใหญํ
มหาพรมแทรกไว๎กําหนดให๎อยํางดี
(บทที่ 5)
เนื้อที่ร๎อยแปดล๎านพันกวําตารางไมล๑
กําหนดไปตามแผนแทกตวงเอาไว๎
กลักเงินฝ๓งทางใต๎ขุดไปแปดศอก
ตอกตะเคียนฝ๓งแนํนลงไว๎ใสํหลุม
(บทที่ 6)
ซุมหนึ่งนัน้ สี่หมื่นศิลา
สี่ทิศสามีครบดั่งกันจนสิ้น
พระอินทร๑เอาหลักแก๎วเงินคําหลายอยําง
16
ฝ๓งไว๎กกฮากไม๎จนั ทร๑ได๎ดอกบาน
(บทที่ 7)
ต๎นปริชาติไม๎เป็นมิ่งหลักเมือง
บุปผาผายสูํยามหอมเอ๎า
ต๎นจันทน๑สูงได๎ร๎อยเจ็ดสิบวาเป็นเขต
ลวงใหญํได๎เจ็ดอุ๎มจอดกัน
(บทที่ 8)
ถัดไปหนั่นพระจึ่งบายเอาได๎หินศิลาก๎อนใหญํ
เลือกวําก๎อนกํายฟูามาวางไว๎บํอนหมาย
(บทที่ 9)
กํายไปหั่นเลยเอาน้ําเต๎าแก๎วมาหดเสาทังสี่
เพื่อให๎วิเศษกล๎าไปหน๎าฮุํงเฮือง
นี้หละเรื่องเวียงเกิดมีมา
ทางเชียงดงเชียงทองศรีสัตนาคาตามตําราเวียงจันทร๑วํามาสันนี้
ลาวเวียงจันทร๑คาวกี้มีนาโคขึ้นซํอย
สมัยท๎าวอํอยหลํวยเฒําฮํมขาวฮํมกั้งฟ๓งบั้นตํอไป
เวียงจันทร๑สัตตะนาคได๎สิลําไลํให๎มันคัก
มีหลายตอนหลายวรรคเรื่องเวียงจันทร๑นั้น
ตอนสําคัญมีไว๎แมํราตรีตรีศรีวิไลเขียนไว๎ครบคุํ
พํอปูุเสริมศักดิ์ดี ปูอนข๎อมูลสํงให๎เรียนได๎จากตํารา
ตอนซอกหาแผนที่สร๎างกํอเวียงจันทน๑
พอฮู๎กันสมควรสํวนวาจาอ๎าง
หลวงพระบางเวียงจันทร๑ไผเป็นคนมาสร๎างวางแปลนแผนที่
ผู๎ประดิษฐ๑บํงซี้เติมให๎ใสํนาม
คอยติดตามบทกลอนฮอนบั้นลงตื่มซืมคือน้ํา...
17
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ย่างื่มใส่ไซได้นาคมาเลี้ยง ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
บัดนี้จักกลําวก้ํายํางึมอยูํทึมเขา
กับเฒําฮูดังแดงนอนตะแคงเอาขากํายฟูา
เด็กน๎อยเลํนบักบ๎าทางในบํฮู๎เมื่อ
สองผัวเมียอยูํเฝูา เป็นเจ๎าดํานดง
(บทที่ 2)
เลาะเลียบซ๎งดงใหญํไพรหนา
ยํางึ่มเฝูารักษาทั่วดงแดนด๎าว
คราวนั้นสองเขือเฒําไปป๓กไซใสํลอบ
จอบเอาปลาและกุ๎งหามขึ้นสูํวัน
(บทที่ 3)
ซื่อห๎วยสองหนองสามได๎นามมาจากหั่นบํอนยํางึ่มตกปลา
อยูํตํอมาเลยเป็นทุํงสามหมื่นเมืองเฟืองซื่อเมืองนามเค๎า
กลําวถึงนาโคเจ๎าเนาในพื้นแผํน
ได๎ยินขําววําแดนเมืองมนุษย๑ฮงุํ เหลี่อมเทียมทํานผํานนคร
(บทที่ 4)
ลูกนาคเกิดเดือดร๎อนอยากมาเที่ยวเมืองคน
โดดทะยานหลบหนีพํอตนคนเลี้ยง
ขึ้นมาเมืองคนพี้สองเขือน๎องพี่
บริวารนั้นมีสิบสองโกฏโทษท๎วงลอยน้ําลํวงบน
(บทที่ 5)
ลอยบํทันได๎พ๎นห๎วยใหญํหนองแสง
นาคเหบิดแฮงเหบิดฤทธ๑ลํองลอยบํมีได๎
ลอยไปติดลอบเฒําฮูดังแดงยํางึ่ม
ลืมฮอดฤทธ๑เดชกล๎าคาค๎างอยูํไซ
(บทที่ 6)
เฒํายํางึ่มจับได๎น๎องพี่ทังสอง
มึงซํางจองหองคิดเข๎ารอบไซกูได๎
ตัดสินใจวําสิฆํานาโคทังคูํ
มองเหลียวดูประหลาดล้ําทําให๎เปลี่ยนใจ
(บทที่ 7)
แตํละโตนั้นได๎มีอยูํเจ็ดหาง
ทางหัวมีเจ็ดหัวรูปตัวงามโก๎
เลยบํโสทางฆํากลับใจเปลี่ยนใหมํ
18
เอาไปขอมอบให๎ถวายทํานพํอพญา
(บทที่ 8)
ชัยเชษฐาเป็นเจ๎าเนานั่งครองเมือง
บํได๎เคืองขัดใจรับนาโคไว๎
เลี้ยงไว๎ในสระน้ําวังเวียงของทําน
สํวนวําบริวารกลับคืนไปกราบไหว๎ทูลไท๎พํอเมือง
(บทที่ 9)
พํอนันโททราบเรื่องวําลูกรักหายไป
เตินกันหาเร็วไวไพรํบริวารร๎อง
พอแตํมาถึงห๎องหนองแสงทราบขําว
พอแตํทราบเรื่องราวเฒํายํางึ่มบอกให๎เร็วฟูาวดํวนพลัน
ในตอนนั้นเวียงบํฮงุํ ปานใด๐
เลื่อมใสย๎อน สัญญาตอนนาคขอบุตรน๎อย
ขอเอาสองจอมสร๎อยคืนวังเคยอยูํ
ชัยเชษฐากะอีดูเพราะวําฮักนาคน๎อยสองหลําดั่งกัน
เหตุมันเป็นจั่งซั้นพญานาคนันโท
เลยเหลําโสทางดีกราบทูลขอน๎อม
ยอมเป็นขํอยอาสาทุกอยําง
วําแตํทางฝุายเจ๎าเอาบุตรน๎อยสํงคืน
ขํอยบํขืนคําเจ๎าชัยเชษฐาพระยาใหญํ
ขันอาสาเฮ็ดให๎เมืองบ๎านยํานนคร
สิบํให๎เดือดร๎อนฮ๎อนเฮํงแนวใด๐
นาคจัดการเร็วไวสร๎างแปรงเมืองบ๎าน
เสกเป็นหอเป็นฮ๎านเฮือนซานทุกอยําง
นิรมิตกํอสร๎างกําแพงบ๎านทั่วเมือง
สร๎างเวียงวังคลังนากํอกําแพงอ๎อมจัง่ เอิ้นเวียงจันทร๑
ออกจากหั่นสร๎างเมืองจันทะบุรีบุรีแปลวําเมืองจั่งใสํนามตามขั่น
จันแปลมาจากไม๎จันใดต๎นใหญํ
เวียงแปลมาจากกําแพงอ๎อมไว๎คนได๎เลํากัน
(กลอนลง) บั้นตํอไปคอยฟ๓งเจ๎าอนุราชพงศาวดารตํอผู๎ปอป๓้น..
19
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: วิษณุกรรมให้โหรมาทานายทายทัก

เวียงจันทน์ ตอนที่ 3
(บทที่ 1)
ฟ๓งบทตอนวิษณุกรรมให๎โหรมาทํานายทายเสี่ยง
วําเวียงจันทน๑สิเศร๎าหรือก๎าวตํอไป
(บทที่ 2)
กํอสิบันดาลให๎ใสฮุํงเวียงจันทร๑
เว๎าแตํตอนสําคัญจื่อจําลําได๎
ในตอนนั้นอัศจรรย๑หลายอยําง
ข๎อที่ 1 ตาผ๎าขาวกํอสร๎างวางไว๎แบบแผน
(บทที่ 3)
ข๎อที่ 2 พรมเป็นผู๎เอาแปูนมาตอกตีหลัก
ข๎อที่ 3 วิศนุกรรมมาทักทายหมายไว๎
ในตอนนั้นมีโหรมาทายให๎ คติกลอนซ๎อนแตํง
ทางอุดรคํายหมากแข๎งบํทันเตี่ยงเสี่ยงเสง
(บทที่ 4)
ยังมีเจ๏กโขงเบ๎งตัวเกํงโขงจือ
ตัวหนังสือบํมีเลยแผํผายลายด๎วย
ขวยกินายบํทันตั้งโพนตะแกบํทันโปุง
เมืองเซียงดงเซียงทองเป็นของเฒําฮํมก๎วง มากวมกั้งนั่งเซา
(บทที่ 5)
หวิดจากหนี้แมํนเจ๎าอํวยลํอยมาครอง
เป็นกษัติร๑คนสองจากพํอตนคนเค๎า
คอยฟ๓งตอนกกเหง๎าเวียงจันทน๑เด๎อทําน
เวียงจันทร๑สัตนาคน้ําตอนเป็นบ๎านยํานของ
(บทที่ 6)
ตอนั้นนาคถึกต๎องกันเว๎าคลํองนํากัน
รัฐบาลขวาซ๎ายเมืองลาวก๎าวกําย
สุวรรณภูมิกับสุภานวงษ๑
ตกลงกันบํได๎ไปลี้อยูํดง
โขงเขตแคว๎นแดนซ๎ายฝุายเหนือ
พี่ชายครองเวียงจันทร๑แยกกันสองจุ๎ม
มีซุมขวาซุมซ๎ายซุมกลางซุมเคิ่ง
เป็นตาเบิ่งแท๎ๆมันแหยํส่ําใด๐
20
(บทที่ 7)
เข๎าหากันบํได๎ลาวแตกสามัคคี
ตํางกูดีมึงดีรบกันฟ๓นม๎าง
ทางนายพลเกสรพรมวิหารเลยมาแยํง
แซงเอากําอํานาจ
ขาดจากลาวสูํมื้อนี้เป็นก้ําฝุายแดง
(บทที่ 8)
ตํางคนตํางแยํงแข็งข๎อบํรอกัน
ตํางคนตํางดันมันจั่งเป็นแนวนี้
ขาดความสามัคคีมันจั่งเป็นแนวนั้นฟ๓งกันถํวนถี่
ดีหรือใหมฝ๓่งซ๎ายเขาปกครองแบบนี้ดีบ๎อพํอลุง
(บทที่ 9)
สามประเทศนี้แยํงฮ๎อนแฮํงปานไฟ
ประเทศไทยของเฮาอยําให๎เปูนแนวนี้
สามัคคีกันไว๎ใผมันให๎รวมหมูํ
อยําสิอยูํโดดเดี่ยวเทียวแยํงแบํงกัน
ประเทศเขาแตกนั้นมันขาดศิลธรรม
ขาดผู๎นําคนดีครอบครองเมืองบ๎าน
ราชการทุกหน๎าหากินบํอเข๎าฮํอม
ซอมเอาผิดคิดแตํได๎ใบแบ๎งใสํกระเป๋า
คอยฟ๓งเอาตอนจังตกบั้งเวียงสิฮุํงพํอเอ๎ย
21
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สุทโทธะนาค-สุวรรณนาคา สร้างนองกระแส

(บทที่ 1)
ในตอนนี้ สิกลําวซื่อแมํน้ํานามซื่อหนองกระแส
และห๎วยสองหนองสามหลํามสีนทีโค๎ง
แมํน้ําโขงคาวกี้หนองแสงเป็นซื่อ
คือตํารากลําวไว๎สองทํานเสี่ยวสหาย
(บทที่ 2)
ตอนนั้นเกิดเหตุฮ๎ายสองเสี่ยวสหายกัน
ตอนแบํงป๓นลําโขงแมํนนาคสุทโธสร๎าง
ปางหลังกี้สหายเกลอสองเสี่ยว
เทียวสํงสี้นและเนื้ออาหารเคี้ยวเครื่องกิน
(บทที่ 3)
ผู๎หนึ่งสํงสี้นแมํน สํวนผู๎หนึ่งสํงสิ้นสัตว๑ใหญํภายสาร
ตามตํานาน วําผิดกันรบฟ๓นเลวฆํา
เพราะวําสี้นเหมํนนั้น ขนหลายเนื้อหนํอย
สํวนสี้นช๎างขนหนํอย ทางเนื้อผัดเหลําหลาย
(บทที่ 4)
อ๎ายผุ๎ได๎เนื้อเหมํนเลยเคียดเคํงโมโห
วําสหายของโตบํเที่ยงตรงคงที่
สุดโธหนีไปใต๎ บริวารสิบสองโกฏิ
กระโดดตําแผํนพื้นทางใต๎หลํมลง
(บทที่ 5)
เกิดเป็นโขงแมํน้ํานามซื่อลําของ
ตัวที่สองซื่อสุวรรณนาคา ควดไปทางพุ๎น
หนีไปปุนแปงสร๎าง ทางเดินแมํน้ํานําน
ทํานสุวรรณนาคานั้นใจฮ๎อนฮํอนฮน
(บทที่ 6)
เริ่มจากต๎นควดจากหนองกระแส
บํอมีแวตัดตรงสํงไปทางใต๎
ควดลงไปถึงเทํานทีหลวงกว๎างใหญํ
เพิ่นได๎เขียนบอกไว๎นามเอิ้นแมํพระยา
สุทโธทะนาคนั้นเป็นผู๎ใจดี
ควดทวีไปถึงหลี่ผีผากั้ง
ภูเขาบังขวางหน๎านาคาล๎าเมื่อย
22
สุทโธอิดเมื่อยล๎าพาเพื่อนพักแฮง
(บทที่ 7)
ที่นั้นเอิ้นวําแจ๎งห๎วยหลี่สามเปา
แตํแดนเขาลาวแกวหมูํเขมรเป็นบ๎าน
ไหลขนานลงใต๎ ตกทะเลเททําว
กลําวแตํพอยํอยํอ ถ๎าฟ๓งข๎อตํอไป
ฉันราตรีศรีวิไลขอฝากไว๎ ให๎เติมตํอเอานอทําน ...
23
กลอน พงสาวดารเวียงจันทร์ตอนต้น: เว้าเรื่องพงศาวดารพันพร้าว

พันแซงพันหน่วย ตอนที่ 5
(บทที่ 1)
เพิ่นได๎เอาผลไม๎พอประมาณพันหนํวย
เป็นสวนกล๎วยสํวยหลํวยทังสวนกล๎วยลํวงกัน
(บทที่ 2)
พอแตํปลูกแล๎วนั้นพันหนํวยในดิน
ฝนตกลินบํมีเซาซื่นบานเป็นก๎าน
บํทันนานผลพร๎าวมีประมาณพันหนํวย
ท๎าวอํวยลํวยปลูกไว๎จั่งมาได๎แตํงกลอน
(บทที่ 3)
เรียกวําดอนพันพร๎าวคราวนัน้ ซื่อนามมัน
ข๎อสําคัญนิรมิตเกิดมามีพร๎อม
เขียนไว๎ในหินกองริมของท๎องที่
วํานาโคนาคีสถานที่บํอนนี้สิมาตั้งแตํงเมือง
(บทที่ 4)
ตกบํอนนี้เริ่มเรื่องนาคเป็นเสี่ยวสหายกัน
ตอนเวียงจันทรืมีฤทธิ์ฮุํงเฮืองเมืองบ๎าน
อยูํมานานชัยเชษฐามาสร๎างปางหลังครั้งใหมํ
ใสํซื่อเมืองครั้งนั้นเป็นบั้นเทื่อสอง
(บทที่ 5)
เมืองเซียงดงเซียงทองเมืองชวาเมืองเชํา
นามเกําเสียหายหลายพันปีเปลี่ยนนามตามเรื่อง
เมืองศรีสัตนาคหมูํนี้มีนามเอิ้นวํา
ซื่อพระยาตะกะรัตถะวิสุดโสดา
กลําวซี้บ๎างก็เลํามา
จันทะราจันทะรีจันสีถี
(บทที่ 6)
ท๎าวศรีสัตนาคน้ํามีอยูํเจ็ดหัว
แตํละตัวเจ็ดหางตํางบริวารด๎วย
ซํอยพากันมาสร๎างเวียงจันทร๑บั้นตํอ
จันสีภีกํอสร๎างเมืองบ๎านอยูํดี
(บทที่ 7)
ตอนบํอนานมาหนี้เวียงบํฮุํงปานใด๐
มีเพื่อนฝูงอาศัยอยูํเนาในพื้น
24
จันสีภีเปูนเมืองขึ้นนาโคดูชํวย
มีนาคคอยอยูํเฝูาทางน้ําแมํนที
(บทที่ 8)
ก้ําฝุายดงจั่งซี้กะมีหมูํฮํวมแฮง
เป็นผีสางคางแดงอยูํปุาดงดอนด๎าว
ผีนั้นเป็นผู๎เฝูาอยูํทางดงแดนปุา
ซื่อยํางึ้มกับเฒําฮูดังแดงนอนตะแคงเอาขากํายฟูา
เด็กน๎อยเลํนบักบ๎าทางในบํฮู๎เมือ
มีผัวเมียอยูํเฝูาเป็นเจ๎าปุาดง
(บทที่ 9)
สํวนวําซ๎งแมํน้ํานามนาคอาศัย
เป็นพญาเนาในห๎วยแสงแรงกล๎า
ซื่อพญานันโทปะนันทะนาคน้ํานามพญานาคใหญํ
มีลูกชายลือไว๎สองเจ๎าเหลําตระกูล
ซื่อสุทโธกับสุวรรณาเจ๎าเนาอยูํหนองแสง
อิทฤทธิ์แฮงทังสองรูปกายงามพร๎อม
บริวารมีพร๎อมรวมกันสิบสองโกฏ
ใผกะโทดๆท๎วงนาโคน๎อยฤทธิ์หลาย
ลูกสองโตฤทธิ์ฮ๎อยคือพํอนันโท
แตํละโตมีหัวๆหางๆตํางบริวารเฝูา
ในตอนนั้นจันทะสีภีเศร๎าชัยเชษฐามาตํอ
กํอวํานาคสิได๎มาขึ้นแตํงเวียง
อันนี้เว๎าตามเรื่องหนังสือเกําลาวเดิม
ครูราตรีเปูนคนเติมแตํงกลอนสอนแต๎ม
แนมเบิ่งเด๎อคุณทํานกลอนใผสิหนักหนํวง
ฉันสิบํอกลําวกว๎างหันเข๎าสูํกลอน
25
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: พรมลงมาสร้างเวียงจันทน์ ตอนที่ 6

(บทที่ 1)
เว๎าเรื่องพงศวดารแดนลาวคราวกํอน
ตอนแตํปู๋แตํปูเดิมเค๎าเกําหลัง
(บทที่ 2)
ตั้งแตํกํอนแตํกี้พื้นที่บํแปลงจัด
คราวอนาจักรรัฐบํแตํงแปลงเป็นบ๎าน
พุทธกาลบํทันตั้งไกลกันตั้งหลายเซํน
คราวพระยาป๓จเสนบํทันลงเกิดซ้ําแดนก้ําฝุายโขง
(บทที่ 3)
ฟากแตํเฒําเล็บโค๎งยํางึ่มบํทันมี
แตํหลีปีบํทันเฮ็ดแทรกหินบํทันป๓้น
ตอนเวียงจันทร๑บํทันตั้งไกลกันตั้งหลายโยช
คราวศรีโคตรเป็นกําพร๎ากรรมฆํานกเขา
(บทที่ 4)
ฟ๓งราตรีสิเว๎าบั้นบํอนเป็นประวัติ
ตามหนังสืออุบัติบรมจักรลาวกลําวกลอนสอนไว๎
เพิ่นวําไทยลาวนั้นเป็นเมืองน๎องพี่
หลายพันปีนับได๎หลายซั้นซั่วคน
(บทที่ 5)
ตอนเริ่มต๎นฟ๓งเสียงจักจั่นฮ๎องเดือนสี่บํมีฝน
อรหันมัวมุดมืดกุมทะลุงฟื้น
กลางเว็นคืนบํอมีแจ๎งลมแดงหลูหลั่ง
บํอนนั้นหละบํอนตั้งเมืองบ๎านยํานลาว
(บทที่ 6)
คราวนั้นฝนตกโหํงลงมาฟูากํอง
ครั้งที่สองนั้นเป็น ไฟมลัยตกมาไหม๎แผํนผื้นดินจื้นเหลําเซา
(บทที่ 7)
ลมพัดดินอูดเอ๎าเทําทั่วเมืองสวรรค๑
พรมผัวเมียอัศจรรย๑กลิ่นดินหอมกุ๎ม
หลัง ไฟสุมเผาแล๎วหอมดินลิ้นซั่ว
พรมผัวเมียกะเลยอดบํได๎หอล้ําลํวงลง
(บทที่ 8)
พอแตํมาฮอดซํงเขตถิ่นดินหอม
พร๎อมพากันกินดินกลิ่นหอมเอาฮ๎าย
26
ศิลธรรมหายเสียสิ้นเพาะหอมดินเค๎าคื่น
เลยเหาะคืนบํได๎หาหมํองพักนอน
(บทที่ 9)
อยูํตํอมาพรมผัวเมียเสบซ๎อนนอนสูํสมกัน
ขยายพันธ๑ออกหลายเซื้อสายของทําน
ตอนนี่พรมลงสร๎างเวียงจันทร๑ครัง้ แรก
คํานวณแจกออกไว๎หลายข๎อตํอกัน
สํวนตําราหนึ่งนั้นผัดวําฤาษีเจ๎าตกแตํงแปลงเป็น
พระอินทร๑เห็นตาทิพย๑สํองลงภายพื้น
หลิงเหลียวคืนกับทังหลิงไปหน๎าโลกาฟูาฮํอ
สรญาณแจ๎งแสงล้ําลํวงลง
ถือเอาไม๎เท๎าโปูงลงยั่งฝ๓งดิน
มือหนึ่งถือตําราลํวงมาภายใต๎
นําเอาผลผลาไม๎จันดามาหวําน
กะประมาณไว๎แล๎วเลยฟูาวดํวนหนี
ทํานฤาษีเพิ่นได๎ฮู๎ฮํองครองธรรม
นําเอาหลักธรรมะ มาหยั่งแดนแผนที่
จั่งได๎มีนามไว๎สมัยพรมสร๎างกํอ
คอยฟ๓งตอนตํอหน๎ายังหนากว๎างกํอกัน
เว๎าเรื่องพงศวดารเวียงจันทร๑ มีหลายบั้นหลายตํอรอฟ๓งไว๎...
27
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: เวียงจันทร์พันพร้าว ตอนที่ 7

(บทที่ 1)
เว๎าเรื่องพงศาวดารพันพร๎าวลาวไทยเกาะกําย
มีหลากหลายวาดเว๎ามาโฮมเข๎าใสํกัน
(บทที่ 2)
ตอนเวียงจันทร๑พันพร๎าวพันหนํวยพันแซง
ลําแสดงตามหลัก นักประพันธ๑จานไว๎
เริ่มแรกมีผลไม๎โฮมกันถันถี่
มีสวนพร๎าวส๎วยหล๎วยกับสวนกล๎วยซ๎ายล๎ายหลายต๎นฮํวมกัน
(บทที่ 3)
พอแตํปลูกแล๎วนั้นพันหนํวยในดิน
ฝนตกลินซําซําซื่นบานเป็นก๎าน
บํทันนานผลพร๎าวมีประมาณพันหนํวย
ท๎าวอํวยลํวยปลูกไว๎จั่งมาได๎แตํงกลอน
(บทที่ 4)
เรียกวําดอนพันพร๎าวคราวนัน้ ซื่อนามมัน
ของสําคัญนิรมิตเกิดมีมาพร๎อม
เขียนไว๎ในหินก๎อนฮิมของท๎องที่
วํานาโคนาคีสถานที่บํอนนี้สิมาตั้งแตํงเมือง
(บทที่ 5)
เริ่มบํอนเบื้องนาคเป็นเสี่ยวสหายกัน
ตอนเวียงจันทน๑มีฤทธิ์ฮุํงเฮืองเมืองบ๎าน
บํทันนานชัยเชษฐามาสร๎างปางหลังครั้งใหมํ
ใสํซื่อเมืองครั้งนั้นเป็นบั้นเทื่อสอง
(บทที่ 6)
เมืองเซียงดงเซียงทองเมืองชวาเมืองเชํานามเกําเสียหาย
อยูํมาหลายพันปีเปลี่ยนนามตามเรื่อง
เมืองศรีสัตนาคหมูํนี้มีนามเอิ้นวํา
ซื่อพระยาตะถะรัตถะวิสุดโสดากลําวซี้ปางกี้เลํามา
(บทที่ 7)
จันทะราจันทะรีจันทะรังสี ท๎าวศรีสัตนาคน้ํามีอยูํเจ็ดหัว
แตํละตัวมีเจ็ดหางตํางบริวารด๎วย
ซํอยพากันมาสร๎างเวียงจันทร๑บั้นตํอ
จันสีภีกํอสร๎างเมืองบ๎านอยูํดี
28
(บทที่ 8)
ตอนบํอนหหนี่เวียงบํฮุํงปานใด๐
มีเพื่อนฝูงอาศัยอยูํเนาในพื้น
จันสีภีเป็นเมืองขึ้นนาโคดูชํอย
มีนาคคอยอยูํเฝูาทางน้ําแมํนะที
(บทที่ 9)
ก้ําฝุายดงจั่งซี้กะมีหมูํโฮมแฮง
เป็นผีสางคางแดงอยูํปุาดงดอนด๎าว
ผีสางเป็นผู๎เฝูาอยูํทางดงแดนปุา
ใช๎วาจาปากเว๎า พอฮู๎เรื่องกัน
ผีในดงดอนนั้น มีชิ่อนามแฝง
ซื่อยํางึ้มกับเฒําฮูดังแดงนอนตะแคงเอาขากํายฟูา
เด็กน๎อยเลํนบักบ๎าทางในบํฮู๎เมื่อ
ผีผัวเมียอยูํเฝูาเป็นเจ๎าปุาดง
สํวนวําโซ๎งแมํน้ํา มีนามนาคอาศัย
เป็นพญาเนาในห๎วยแสงแรงกล๎า
มีนามวํานันโทปะนันทะนาคน้ํานามพญานาคใหญํ
มีลูกชายสืบไว๎สองเจ๎าเหลําตระกูล
ซื่อสุทโธกับสุวรรณนาคเจ๎าเนาอยูํหนองแสง
ทังสองอิทฤทธิ์แฮงรูปกายงามพร๎อม
บริวารมีล๎อมรวมกันสิบสองโกฏ
ไผกะโทดโทดท๎วงนาโคน๎อยฤทธิ์หลาย
ลูกทั้งสองฤทธิ์ฮ๎อยคือพํอนันโท
แตํละโตมีเจ็ดหัว พร๎อมกับมีเจ็ดหางตํางบริวารเฝูา
ในตอนนั้นจันทะสีภีเศร๎าชัยเชษฐามาตํอ
กํอวํานาคสิได๎มาขึ้นแตํงเวียง
อันนี้เว๎าตามเรื่องหนังสือเกําลาวเดิม
พํอปูุเสริมศักดิ์ดี ซอกตํารามาได๎
ครูราตรีศรีวิไล เป็นผู๎นํามาแต๎ม เขียนกลอนเกาะกําย
ขอบรรยายทํอนี้ทีหน๎าจั่งตํอกลอน
มีหลายตอนสําคัญคอยฟ๓งบั้นติดตํอไปนอทําน...
29
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ท้าวอ่วยหล่วยมาสร้าง ตอนที่ 8

(บทที่ 1)
กลายจากบ๎านพันพร๎าว มีหนํวยพันธ๑แซง
ได๎แถลงนําเมือง ซื่อจันทร๑พันพร๎าว
คราวทีสองเลยฮ๎างเพพังม๎างมุํน
เอิ้นวําบุญขาดแล๎วเลยเศร๎าเกําลง
(บทที่ 2)
ย๎ายไปตั้งอยูํซ๎งดอนชื่อเวียงจันทน๑
ตอนสําคัญเอิ้นวําดอน เนรมิตหึวําดอนจันทร๑ไม๎
ในสมัยองค๑เจ๎ากะทาชายอํวยหลํวย
นาคมาซวยกํอสร๎างปางกี้กํอนหลัง
(บทที่ 3)
ยุคนั้นตั้ง ชื่อบ๎านสัตนาคนาคา
หลายร๎อยปีตํอมาเปลี่ยนเป็นลานช๎าง
คราวนั้นสีโคตรสร๎างเวียงวังงามสงํา
ย๎อนพํอเฒําเขํนฆํา กะเลยล๎มทําวตาย
(บทที่ 4)
ตอนนั้นเป็นยุคฮ๎ายถูกสาบปาป๓ง
คอยถ๎าฟ๓งบทเลิก ผู๎สร๎างแปลงเมืองบ๎าน
ชัยเชษฐาแปลงสร๎างเวียงจันทน๑ขึ้นใหมํ
ป๓้นฮอนช๎างเผือกไว๎ วิลัยอ๎างตํางมี
(บทที่ 5)
บ๎านกองนางวํานี้แมํนบ๎านทํานพญาจันทร๑
เฮาเรียกจันทน๑กองนาง หมูํจันทร๑พันพร๎าว
ปางคราวเวียงจันทน๑ตั้งฟ๓งเอาเค๎าเรื่อง
เป็นสําเนียงชื่อชั้น นามบ๎านยํานเมือง
เวียงจันทน๑นี้มีหลายอยํางสําคัญ
สรรหาความดีงาม แตํงแปลงเอาไว๎
ทางวัดไตรไกล วัดศรีไค องค๑เซียงมงมาสร๎าง อารามหลวงเขตที่
เรียกวําถิ่นจําปี สามพญายาดซ๎างปางกี้กํอนมา
(บทที่ 6)
องค๑ที่ 1 แมํนเจ๎าฟูาพญาหนุํมซียงทอง
องค๑ที่ 2 เซียงมุงหมื่นเทวาอ๎อม
พญามุงตายอยูํกลางวงล๎อมชีวาขาดทํอง
พระขันธ๑ตัดถืกท๎องตายเซี่ยงบํยัง
30
(บทที่ 7)
กองทัพเวียงเลยแตกไปอยูํก้ําเมืยงไผํหนามหนา
พญาเภาปูุตา ยกหนีไปลี้
จั่งได๎มีนามไว๎ เวียงจันทน๑ปุาไผํ
ศรีษะเกษด๎านซ๎ายอุโมงนั้นตํอเวียง
(บทที่ 8)
มาทางเบื้องวัดใหญํศรีเมือง
ทางวัดปกขวาขาว แมํนพญาขวาสร๎าง
มาทางหลวงพระบางนี้แมํนเจดีย๑เป็นธาตุใหญํ
บั้นตํอไปข๎างหน๎า สิมาสร๎างตํอไป
(บทที่ 9)
นาคอยูํใต๎ พื้นแผํนปฐพี
สิมีผู๎มาไขนาคอยูํในบาดาลสิขึ้นมาหนาแนํน
แผนเวียงตั้งฟ๓งไปหากสิแมํน
ฮอดหมํองเว๎าแปนแปนตามแบบแผนวําไว๎ไทยให๎ตํอลาว
สาวเอ๎ยหลําราชวงศ๑ตายแล๎ว เมืองแกวมิดหมี่
มีแตํสองพี่น๎องสิมาเมี้ยนบํอนดี
กระดูกลี้เสี่ยงไว๎ถ้ําใหญํเมืองพวน
สํวนนี้นั้นท๎าวเจียงคําทองดําสิกึ่งหินอัดไว๎
ไฟบํทันได๎ไหม๎ราชวงศ๑ยังอยูํ
ตกถึงปีถึงฤดูผู๎มีบุญเกิดขึ้นสิเอาล๎างใสํสงฆ๑
องศ๑เอกเจ๎าอนุราชคือกัน
พํอ พิบูรณ๑สงครามผู๎ตายไปนั้น
สิเอามารวมหั่น เวียงจันทร๑หนังสือกลําว
ตกถึงคราวสิพ๎อบํจอนี้กะแมํนกุล
บุญผลาไผมีสร๎างไว๎แตํเกําเฮาคงพ๎อ...
31
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ตะฐาระฐาสร้งเมือง ตอนที่ 9

โอละนอ…วิถีแปลทางชีวิต แปลวําความเป็นอยูํ
อันนี้หมายถึงผู๎ที่บํทันตาย สัพเพสัตว๑ตาจาหะระนิธินา
สัตว๑ทั้งหลายเกิดมาอยูํได๎เพราะอาหารการกิน
คนเฮานี้เกิดมาได๎เพราะอาหารกับวาสนาของแอว
ตามเชื้อตามแนวของปูุสังใครสากับยาสังใครสี
วัฒนธรรมไทยมีมาแตํโบราณการทําบุญให๎ทานถือเป็นงานสําคัญ
เอกสันสามัคคีอุตสาหกรรมครอบครัวมีดีมาแตํโบราณ
ให๎พี่น๎องได๎จื่อเอาเด๎อทําน
โอละนอ…..นวลเอย…
จาตามเรื่องแผนเมืองเบื้องเกําเว๎าเฉพาะหมูํบ๎าน
ตามข๎างตะฝ๓่งของจําเอาเด๎อ
พี่น๎องน๎อยใหญํไทยลาวเอาแตํคราวหลังๆ
กะทั่งจนเดี๋ยวนี้นิทานมีไขอ๎างปางหลังคราวกํอน
ตอนที่ตั้งหมูํนิทานเอามา สํวนเวียงจันทน๑
บอกวําชื่อเวียงจันทน๑พันพร๎าวปากอําวบึงกาฬ
เชียงคานเชียงขวางหลวงพระบางเวียงจันทน๑ เชียงดงเชียงทอง
เลาะของคองช๎งเมืองเชียงดงเป็นบ๎านหมอลํา พันนาแก๎งไกํ
เชียงใหมํหมูํนี้นิทานเว๎าเลําไป
ตัดลงไปแมํนทางใต๎บ๎านใหมํกองนาง
ทางปามางสมสนุก และบริพานใต๎
ตัดลงไปทางใต๎ คําไหลทําบํอ
ตํอโพนสาทําบักเฟืองเมืองคุกประโค
หมูํเมืองหมีน๎อยกวนวันบ๎านพร๎าว
จอมมณีมีชัยแมํนผู๎ใด๐ผู๎ตั้ง
ทางบ๎านยํานเมือง ก้ําฝุายเมืองใหญํหนองคาย
กายเด๎อพํอกายถึงโพนพิสัย ตลอดบึงกาฬพุ๎น
ปุนเป็นเรื่องประวัติเมืองคราวกํอนๆ
ตอนที่ตั้งหมูํบ๎าน นิทานเว๎าเลํามา
พงศวดาร บอกวําเว๎าเรื่องเวียงจันทน๑
ป๓นออกไปเป็นยุคแบํงสรรค๑ป๓นไว๎
ในสมัยองค๑เจ๎ากระทาชายอํวยหลํวย
นาคมาชํวยกํอสร๎างแปลงบ๎านยํานเมือง
อันนี้แมํนเว๎าเรื่องประวัติเลาะริมของ
ลาวกับไทยปรองดองซํอยกันสรรสร๎าง
32
ตุ๎มโฮมกันฟ๓นม๎างถางดงพงปุา
คราวตะฐารัฐา เป็นลูกพรมซาติซั้น สายเซื้อหมูํลาว...
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: พญานาคสร้างหนองแสง (แม่น้าโขง)

(บทที่ 1)
แมํน้ําโขงสุํมื้อแตํกํอนแมํนหนองแสง
พอแตํงแปลงเมืองเสร็จนาคมาขอสัญญาเป็นเสี่ยวเหยเกยแก๎ว
ตกลงกันดีแล๎วยินยอมทุกทํา
นาคสัญญาวําสิขุดปุองท๎างให๎ถึงเท๎าฮอดเมือง
(บทที่ 2)
ขุดจากเวียงถึงบ๎านนันโทสันตะนาค
พร๎อมกับฝากกองหมากแข๎ง สร๎างให๎เอาไว๎คูํกัน
(บทที่ 3)
สํวนไม๎หมากแข๎งนั้นอยูํบ๎านเดื่อเขือพวง
นาคทังปวงมาตัดเอาแตํเหง๎ายังเหลือไว๎
พี่น๎องไปบ๎านห๎วยเมืองอุดรให๎แวะเบิ่ง
สร๎างโบสถ๑ถํวมทางเทิงเหง๎าหมากแข๎งอยูํใต๎เขียนไว๎ใสํนาม
(บทที่ 4)
นามอุดรคํายหมากแข๎งจั่งได๎แตํงเป็นประวัติ
ถ๎าจะลําให๎มันชัดต๎องคัดเอาตามเรื่อง
เมืองอุดรแตํกี้นามเดิมบ๎านเดื่อ
เหลือจากต๎นหมากแข๎งยังมีเหงําอยูํใน
(บทที่ 5)
อยูํในวัดมัชฉิมวาสบอกไว๎คันสิไลํตามหลัก
การลําพงศาวดารลําให๎มันคักๆจั่งสิสมเรียนรู๎
ครูราตรีเขียนเรื่องเรียงกลอนคักแหนํ
นับตั้งแตํนาคสร๎างกองหมากแข๎งคูํเมือง
(บทที่ 6)
นาคสั่งวําบัดฮําเวียงเกิดเรื่องให๎ตีตํอยยังกอง
ใผสิหาญมาลองฤทธิ์นาโคกล๎า
ตอนนั้นเวียงก๎าวหน๎านาโคมาซํอย
กํอวําเมืองสิสํวยเป็นด๎วยเหตุได๐
เหมิดสมัยพระเจ๎าชัยเชษฐาองค๑ที่ครองตํอมาแมํนเจ๎าอนุราช
ได๎เสวยปราสาทล๎านซ๎างเวียงจันทร๑
33
มันเป็นตอนสําคัญอํานหนังสือเขาอ๎าง
เขาวําเวียงจันทร๑ฮ๎างคือโพนขี้หมาจอก
บางกอกฮ๎างคือมุ๎งกระตํายนอน
(บทที่ 7)
ตอนบํอนนี้แมํนไทยวําคนลาว
บัดฮําคราวลาวลําอํานหนังสือคือเกี้ยว
เขาวําเวียงจันทร๑เศร๎าสาวเอํยอยําฟูาววํา
(บทที่ 8)
มันสิโปูบาดหล๎าบักแตงซ๎างหนํวยปลาย
บัดฮําเคลือมันตายสิเอาหยังมาโปู
เบิ่งบํอนใด๐กะโขํโหลํแมงๆอยูํคือเกํา
กํอเวียงจันทร๑สิเศร๎ามันเป็นด๎วยพํอตา
(บทที่ 9)
ตอนสีโคตรนั้นน๎าสาปแสํงเวียงจันทร๑
ฟ๓งเบิ่งตอนสําคัญอํานหนังสือเขาเว๎า
ฟ๓งเอาเด๎อคนเฒําฟ๓งเอาหากสิแมํน
อันนี้เว๎าตามแปนตามแบบแผนกลําวไว๎ไทยสิให๎ตํอลาว
สาวเอํยหล๎าศรีโคตรตายไปหั่นเวียงจันทร๑มิดหมี่
นาคกะหนีเบิดจ๎อยบํมาซ้ําซํอยเวียง
ไผเป็นผู๎เริ่มเรื่องไปอัดนาคฮูแปว
ลําเป็นแถวเวียงจันทร๑บํอนมันสุดท๎าย
ซุมตายายคนเฒําฟ๓งเอาบํอนสิมํวน
ตกหวํางลาวสิม๎วนเสียให๎แกํญวณ
บัดนี้ตกบํอนม๎วนลํามํวนซวนสนุก
เดี๋ยวนี้ตกถึงยุคพัฒนามาแล๎ว
มีหลายแนวหลายซั้นบทประพันธ๑เพิ่มแตํง
แสดงได๎ทุกหน๎าบํมีล๎าหลําถอย
ทางผู๎ใหญํผู๎น๎อยได๎ฟ๓งมํวนนํากัน
นักประพันธ๑บทกลอนบํอยํอนคนพอดี้
ฉันราตรีเรียนแตํงกลอนสอนเพิ่ม นําพํอเสริมศักดิ์ดีวาทีหรือวาท
สาดตลกยกเย๎ยเคยบํเคยได๎หวั่นไหว
ซื่อวําเซื้อหมากไม๎มันบํหลํนไกลกก
34
เลือดนักมวยเคยซกเสตดใดเอาได๎
วําแตํสวมนามให๎เอาเลยบํได๎เกี่ยง
เรื่องชนะและแพ๎ คอยแก๎เทื่อหลัง
(กลอนลง) สีลังจังสิขอจั่งไว๎กํอนในตอนนี้...
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: เจ้าอนุราชครองเมือง ตอนที่ 11

ฟ๓งสิพรรณาเรื่องเวียงจันทน๑บั้นสิมํวน
ตกถึงหวํางสิม๎วนเสียให๎แกํเขา
ตอนชัยยะเชษฐา เจ๎าเนาว๑ปางตุ๎มไพรํ
เวียงจันทน๑สัตตะนาถ ได๎เจริญขึ้นฮุํงเฮือง
ตอนนั้นเวียงซื่อเฟื่องเฮืองฮุํงถึงจุด
ใกล๎ระหวํางซาตาทรุด ประเทศลาวคราวนั้น
ชาวเวียงจันทน๑ กะเสริมสร๎างทางกรุงมุํงมําน
สมัยเมืองและบ๎านบํทันเศร๎าเกําหมอง
นาคอยูํท๎องแมํน้ํา นามแมํกระแสโขง
มีไฮนาโคลงปุองแปวแถวน้ํา
ยามเมื่อการเมืองฮ๎อนตีกลองหมากแข๎งใหญํ
นาคมาสร๎างไว๎ให๎เป็นของค้ําคูํเมือง
กลายมาถึงบํอนเมืองเดือนสี่ปีจอ
หลาย พ.ศ. เป็นมาชัยเชษฐาเลยกายมิ่งมรณังเมี้ยน
เวียนมาถึงข๎างหน๎า พระราชาองค๑ใหมํ
เจ๎าอนุราชได๎ทรงสร๎างนั่งปอง
คราวนั้นนาคถืกต๎องกันอยูํบํเป็นหยัง
เนาสบายเวียงวังนั่งนอนหมอนเฒเท๎า
ฝูงหมูํอาหารข๎าวในนากล๎าหวําน
บํมีแนวกันดาร ตลอดฝนและฟูานาแล๎งบํมี
เจ๎าอนุสั่งชี้ประกาศวําหาคน
ไผมีมนต๑กลใดสิปราบภายสารได๎
มีวิธีใด๐ฆํานายสารกะบํวํา
วําแตํฆําช๎างได๎สิยอมให๎นั่งเมือง
พร๎อมกับยอมให๎เลี้ยงน๎อยนาถเขียวกาย
ยกลูกสาวให๎เป็นภรรยานั่งเวียงวังพร๎อม
ยอมให๎ครองเมืองบ๎านนํากัน เคิ่งหนึ่ง
ประชาชนซําตึ้งหวังเข๎านั่งเมือง
แตํวําบํได๎เรื่องสู๎ตํอพอตาย
35
ช๎างมันหลายเหลือเกิน ใหญํแฮงแข็งฮ๎าย
คนทั้งหลายยอมแพ๎แวํไปทางอื่น
ไผสิผินสู๎ช๎างแฮงน๎อยบํหลาย
ผู๎ที่สู๎ช๎างได๎ต๎องเป็นผู๎มีฤทธิ์
ผู๎มีสิทธิ์เก๎ามาแฮงแกํงกะบองกวยแก๎ว
อยูํแดนแกวคราวนั้นหนีกันไหม๎ล๎มแบํง
ฟ๓งสิเว๎าให๎แจ๎งตามข๎อเรื่องมัน
ในกาละครั้งนั้นสีโคตระบอง
บํมีเลยคนลองเกํงกะบองไวคํอง
ดินเป็นครองคราวนั้นหนีกนั มันตําง
ตอนสีโคตรฆําซ๎างวางค๎อนย๎อนมือ
เทํากระทั่งทุกมื้อเอิ้นวําแดนแกว
แถวหัวภูเขาหลวงลํวงลงถึงใต๎
มีหมูํแนวนามไม๎สลักใดแปลกตําง
แตกไปคนละทางล๎มไปเหนือและใต๎แนวไม๎แบํงกัน
ฆ๎อนที่ฆําช๎างนี้ลากแกํแป๋ตาย
คนทั้งหลายจนงึดอํอนเกรงขามย๎าน
เต็มพระลานหินเวิ้งเป็นเวิงช๎างเวิ่น
เอิ้นเวียงจันทน๑ ดํานช๎างตอนนั้นตํอมา
ตอนนี้ลูกเขยหล๎าสิได๎นั่งครองเมือง
เสียงหมูํคนลือซําไปเหนือใต๎
คนอยูํในหนห๎องเวียงจันทน๑เห็นชอบ
มอบให๎สีโคตรสร๎างเนาบ๎านนั่งเมือง
งัวควายบํได๎เลี้ยงบํจกเสี่ยงของกัน
ขโมยโจรคนพาลบํมีในบ๎าน
สนุกปานเมืองฟูาหากินเกินคํอง
อยูํตามแมํน้ําของ บํอึดเลยบํแก๎วแนวก๎อนทํอนคํา…
36
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สีโคตรถึกฆ่า ตอนที่ 12

บัดนี้จักกลําวก้ําอณุชายเขย
บํดีใจสาเลยนั่งเหงาเมางํวง
ดวงมโนในข๎อกับหมอยนต๑หําว
ตอนเขียวคํอมลูกสาวสิได๎เป็นแมํหม๎ายวายวุํนหมูํลาว
ตอนนี้ละข๎าวจ๎าวสิได๎กลําวเป็นเหนียว
ไทยเฮือนเดียวผิดกันหวํางมันสิเพม๎าง
ตกมากลางเดือนห๎าพระยาเมืองเคืองขื่น
เอิ้นเสนาออกวื่นเสียงเศร๎าเลําจา
ระหวํางนัน้ เลือดบ๎าเจ๎าอณุมีเข็น
เวรของเขยนําทันเกี่ยวกันพันม๎าง
คราวเอาหมาลงสํางหลาวตํานําไลํ
มาบรรจบพบให๎หลาวจ้ําน่ําทะลาย
เจ๎าอณุเลือดฮ๎ายฮู๎ฮํอมชอบกล
จัดให๎คนไปแปลงแตํงยนต๑ยานหําง
ไว๎ตรงกลางบํอนเคยเว๎าทางในส๎วมถําย
สีโคตรตายนั้นกะย๎อนพํอเฒํา เอายนต๑หํางหวํางเซา
คราวนั้นสีโคตรเข๎าส๎วมถํายปลดทุกข๑
ฉุกละหุกยนต๑ดังดั่งได๎ยินยนต๑ก้ํา
ตําเข๎าในฮู๎ขี้ ทีเดียวบัดนั่ง
ท๎าวสีโคตรเหมิดหวังบํมีความสิเว๎าเสียงเศร๎าสั่งเมีย…
(ลาล่องสับสีพันดอน)
จําเขียวเอ๎ย.. พี่นี้เสียกลล๎อบิดาเจ๎าฮ๎างฮําว
จั่งแมํนถาดถึงคาวซาตาสุดขาดสิ้นบํมีมื้อสิตําวคืน
สีโคตรยกมือขึ้นร๎องปุาวเทวดา
ตอนจะมรณามิดมอดควายคราบเมี้ยน
สีโคตรเวียนเวรไหว๎เวียงจันทร๑ให๎มันเสื่อม
เสื่อมลงนําเรื่อยเจริญอยําได๎มี
เวียงจันทร๑นี้อยําให๎มีนานโดน
คุณผู๎ได๎มาครองนั่งมองเป็นเจ๎า
บํทันโดนให๎มันเศร๎าสูญไปได๎งําย ๆ
คือเม็ดทรายหวํานใสํน้ําสูญสิ้นเมื่อได๐
ให๎มนั ฮํอข๎างในระหวํางวีหู
ฮุํงทํองูมืนคาทํอวายุงฮิ้น
อัมรินทร๑อยูํเทิงฟูาอินทร๑ตาให๎หลิงหล่ํา
37
ขอให๎เวรและกรรมอินผู๎ข๎านอแซํงไว๎
ให๎เป็นได๎คูํสูํแนวโอ๎ยเด๎นอ…ละน๎า…
กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สีโคตรสาบแซ่งเวียงจันทน์ ตอนที่ 13

(บทที่ 1)
มาบัดนี้ ฟ๓งบํอน สีโคตรแศร๎าเอ๎าอั่งมะโนใน
เสียฮู๎ให๎พํอตาสิฆําตายทางอ๎อม
ตรอมใจกั้นกระสันแดดิ้นดั่น
ฮอดหวํางขันธ๑สิแตกม๎าง เลยเอิ้นสั่งลา
(บทที่ 2)
ผู๎ข๎าสร๎างไว๎แล๎วเวียงจันทน๑ฮุํงเฮืองสี
มันบํมีบุญคุณตอบแทนเอาสาซ้ํา
ขอให๎กรรมนําข๎องจองเวรน๎าวจํอง
ไผมาครองกะอยําให๎มันได๎ฮุํงเจริญ
(บทที่ 3)
วําแล๎วสี่โคตรเอิ้นมาสั่งเขียวคํา
ตกหวํางกรรมนําเถิงสิสั่งลาเมียแก๎ว
ฟ๓งเสียงแจวแจว ต๎านวานเมียค๎นเกี้ยกํอม
เขียวคํอมนางนาถน๎อยสวอยกลั้นหวั่นไหว
(บทที่ 4)
โลหิตไหลเต็มรํางเห็นผัวนางกิ้งเกื่อน
เหมือนดังฟูาฮ่ําฮ๎อง เสียงดังก๎องสั่งเมีย
(ล่องสับสีพันดอน)
วําเขียวเอ๎ยพี่ตายแล๎วอยําเอาพี่ไปเผา
ให๎นางเอาแพรไหลลํองไปตามน้ํา
เอาแตํมันสิไปค๎างทางใด๐กะตามซําง
แล๎วแตํกรรมกํอสร๎างสิไปค๎างอยูํหวํางใด๐
(บทที่ 5)
ขอให๎เขียวคํอมได๎ฟ๓งคําสั่งอันเป็นสิทธิ์
ท๎าวสีโคตรพระตะบอง พอสั่งเมียเลยมิดมิ่งมรนังเมี้ยน
พอปานเดือนเพ็งเศร๎าสูญแสงพอท๎าวแซํง
น้ําในอู๐ในแอํงเฟือน สลบทบท๎อนดินย๎อนอํอนกวย
(บทที่ 6)
น้ําในหนองในห๎วยไหลหลั่งลงของ
กองมัดเชื้อเฮือคําแลํนตํากันตึ้ง
38
คนกะอึงคะนึงล๎น อลวนปานแมงเมํา
ตอนเวียงจันทน๑สิเศร๎าถ๎าฟ๓งแมํนตํอไป...
(ลาย่าวต่อ)
คันเจ๎าได๎ให๎ลําตํอเป็นกลอน
อุทาหรสาทก ยกมาตามเรื่อง
เรียงหัวข๎อ ยอกลอนซ๎อนไลํ
สีโคตรสาบแซํงไว๎ ไปหน๎าสิจั่งใด
ความเป็นมาเป็นไปฟ๓งไว๎สากํอนฮ่ําฮอนเด๎อ......
39
กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: ความเป็นมาของประเทศไทย ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
ขอกราบเรียนผู๎ฮู๎นักปราชญ๑อาจารย๑
ขอสืบสานศิลปะด๎านแตํงกลอนฮอนไว๎
ประวัติศาสตร๑ชาติไทยไลํให๎ฟ๓งเป็นสําวสาวกลอนซ๎อนเรื่อง
เรียงเป็นตอนให๎ฮู๎ประวัติเชื้อชาติไทย
(บทที่ 2)
หมอลําควรฮู๎ไว๎ เรื่องเดํนเห็นปะจักษ๑
อี่พํอครูเสริมศักดิ์ ผู๎ค๎นตําราไว๎
ฉันราตรีศรีวิไลเขียนแต๎ม บทกลอนซ๎อนตื่ม
ความซืมซับพํอให๎เขียนได๎อํานเป็น
(บทที่ 3)
เรื่องเห็นจากตําราศาสตราจารย๑ผู๎ฮู๎เกิดอยูํเยอรมัน
สันนิษฐานความจริงแนํนอนมาแล๎ว
วําเชื้อแนวแถวพันธ๑ของคนไทยเฮานี้มีมาจั่งได๎แหนํ
ตําราแปลบอกเว๎าเป็นกกเหง๎าเผําพันธุ๑
(บทที่ 4)
มาลายัน บํงบอกให๎ชาติเชื้อ สัญชาตญาณ
สันนิษฐานมีมาห๎า ประการฟ๓งไว๎
หนึ่งหน๎าตาของคนไทย นี้คล๎ายมาลายูสํวนใหญํ
ไทย ญี่ปุน อินเดีย ลาวพมํา ลังกาพร๎อมและญวน
(บทที่ 5)
คือครบถ๎วน ตะวันออกเฉียงเหนือ
แถวเอเซีย อาคเนย๑เชื้อซุมสายนี้
ตามประวัติบํงชี้ ประเพณีถืออยูํ
หมูํชาวเกาะบาหลี ภาคเหนือและภาคใต๎ กะคลึงคล๎ายดั่งกัน
(บทที่ 6)
นอกจากนั้นการแตํงตัวตน
ในสํวนตน กับการกินอาหารกะดั่งกันกับไทยนี้
มีสําเนียงเสียงเว๎า ภาษานี้กะแมํน
แดนเอเชียแถบนี้มีไว๎ดั่งกัน
(บทที่ 7)
สันนิษฐานดั่งนั้นตามพิสูจน๑ประวัติการ
นานตํอนาน มาหลายศตวรรษโลกดินหินก๎อน
เกิดความหนาวความฮ๎อนแปรปรวนปี้นไปุ
40
ภูเขาไฟระเบิดขึ้นภูมิพื้นแตกสลาย
(บทที่ 8)
กลายเป็นเกาะใหญํน๎อย ลอยลํองฟองหมุน
มนุษย๑คนทั้งหลายนี่กลุํมจามานั้น
อาระยันซุมนี้ หนีไปตั้งอยูํ
หมูํหนึ่งไปอาศัยในทะเลแมํน้ํานามชั้นสืบตระกูล
(บทที่ 9)
พวกนี้เอิ้นอ๎ายยุํน ญี่ปุนชาวเกาะ
พวกสองเดินเรือเลาะขึ้นฝ๓่งชนบนพื้น
กลุํงหนึ่งฝืนเดินหน๎า ไปหาผืนดินใหญํ
ในลุํมแถวแมํน้ํานามชื่อเหหือง
ทะเลเหลืองกะเอิ้นเตินเอาหมูํรวมโต
แยงซีเกียงฮวงโหเลาะทะเลหยังจื้อ
ถือเอาแถวภูมิพื้นดินดอนบํอนอยูํ
หมูํเทือกเขาอินซาน ยํานอันไตหิมาลัยเขตขันธ๑นั้นแดนขั้นตํอกัน
ได๎แกํไทยคราวนั้นได๎นามชื่อมีมา
วําอ๎ายเล๎อไท๎ซาน อยูํหยํานถอยลงใต๎
ไทยเล๎อน๎อย ถอยลงทางหลุํม
ชุมหนึ่งเป็นชาติเชื้อมองโกเลียวําไว๎สมัยเค๎าเผําตระกูล
ย๎ายมาลุนพวกนี้ปีกํอนพุทธกาล
นานสองพันเก๎าร๎อยปี ที่พวกมองโกเลียนั้น
ชนเผําพันธุ๑มองโกนี้มีมาแตํทางลุํม
ชุมทะเลสาบ แคสเปี้ยนถอยเลื้อนเคลื่อนมา
กํอนศาสนาลํวงได๎สองพันสี่ร๎อยปี
มีชนชาติไอยะคุบ ยกมาผสมไว๎
พวกชาวไต๐ ชาวจิ๋นไทยตาดหมางเจี้ยว
แยํงสะดมเที่ยวปล๎นโจรร๎ายฝุายเหนือ
เชื้อชาวจิ๋นสะยงเหนา ชาวเขาสะยงหนู๐แถวภูปี้ปุน
โจรรบกวนอยูํบํได๎ ถอยเลื่อนเคลื่อนหนี
ตกมาในระหวํางนี้ มีนามวําไทยมุง
ชาวไทยลุงไทยปากลําวมาสมัยนั้น
41
ลําดับกันมาหั่นชาวจิ๋นซุ พวกตาด
ชาติมองโกนหลุํมน้ํานามชั้นแคสเปียน
เคลื่อนลงมาสูํใต๎ผสมชาติไทยมุง
นครลุงนครปาวตํอมาจนเดียวนี้
ปีราวพันสามร๎อยพุทธกาลทํานกลําว
เอิ้นไทยวําอ๎ายลาวชาวไทยลุงแตํกี้เดียวนี้เปลี่ยนไป
ฟ๓งประวัติศาสตร๑ไทยแล๎วเอวไปฮอนฮ่ําหมอลําเว๎า…
ละนา
42
กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: จีนลุกลานขับไล่ไทย ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
ฟ๓งบํอนจีนลุกล้ําขับไลํไทยหนี
มันบํมีความจริงแนํนอนตอนนี้
ไทยเราหนีเพราะประชากรหนํอยถอยไปที่อื่น
คนจีนหลยาดาษดื่นไทยบํอยากเสี่ยงสู๎เลยถอยล๎นหยํอนมา
(บทที่ 2)
นครปานครลุง นครมุงเลยได๎ ตกไปเป็นอื่น
ไทยย๎ายลงสูํผืน พื้นที่ดินราบลุํมซุมใต๎ใหมํแทน
(บทที่ 3)
แดนสถานถิ่นนี้ มีมุํงซุย-เอี้ยแซํ ชีหลาง – ลางกง
เมืองมงเต๎ ฮุนหนํา กุ๐ยจื้อ กวางตุ๎งกวงไส ใสํนามตามเรื่อง
(บทที่ 4)
เมืองที่เว๎ามาหนี่เป็นของไทยสมัยกํอน
ตอนไทยหนีเคลื่อนย๎ายจีนเข๎าเลําจอง
(บทที่ 5)
จีนครอบครองสมัยนั้นไทยดันข๎ามลํวง
ในแผํนดินใหญํกว๎างของขั่นหลั่นเดียว
(บทที่ 6)
นครงิ้ว นครเงี้ยว นครใหญํไทยเพงาย
อ๎ายลาวหนีลงมา ป๋าที่เดิมถิ่นถานให๎เจ๏กจีนครองตุ๎ม
ซุมกษัตริย๑ฟูรี่ จีนจามนามกิ่ง
ความเป็นจริงหนึ่งนั้น ที่วางให๎แกํเขา
(บทที่ 7)
เฮาไมํชอบถิ่นนั้นเพราะมันบํสมบูรณ๑
อยูํตํอมาภายลุน อยูํถิ่นฐานตอนใต๎
ไลนครเมืองถิ่มหนีไปสร๎างใหมํ
แยกกันไป เป็นสองซุมเชื้อชาติเชื้อเครือเหง๎าเผําไทย
(บทที่ 8)
พวกหนึ่งได๎ไปทางทิศตะวันตก
ยกยอให๎ มณฑลเสฉวนราชธานีนี้
กลุํมหนึ่งหนีมาสร๎างงายลาวชาวปุา
มาตั้งเมืองเพงาย เมืองงิ้วลายกลําวแล๎วแถวนี้ที่เดิม
(บทที่ 9)
เป็นจุดเริ่ม ปรึกแผํนแดนไทย
43
ได๎หยับถอยลงมาอยูํอาณานํานเจ๎า
ดินแดนไทยของเฮาบํแมํนมีหนํอยๆ เหลือประมาณล๎นลื่น
กว๎างกวําประเทศอื่น ลื่นประมาณล๎านเทําที่เฮาได๎ปลํอยไป
ภาคทางเหนือปลํอยให๎จีนอยูํปูปก
ยกเอาดินแดนมอญหมูํเขมรลาวแม๎ว
แถวทางเหนือเสียไปนั้นอาณาจักรล๎านนาตามประวัติบอกวํา
ฮอดสิบเก๎าเจ๎าฟูาหรือสิบห๎าแหํงไทย
สํวนสิบสองป๓นนา สิบสองจุไทยนี้เสียให๎ลาวในสมัยกํอน
ตอนล๎านนาและล๎านช๎างปางกี้กํอนหลัง
ครั้งไทยเฮาอพยพย๎ายขยายสูํสุวรรณภูมิ
แยกกันเป็นสองซุมแบํงเป็นคนก้ํา
ไปตามลําโขงนั้นอินโดจีนสิ้นสํวน
เอิ้นญวนลาวชาวเขมร และหํอแถวใต๎หลี่ผี
ชุมนี้เอิ้นไทยน๎อย สํวนไทยใหญํไปทางเหนือ
เหลือมาทางสายลําน้ําสินธุวา ผําไปทางนี้
แมํนที่แถวแนวน้ํานามอาหม หรือเงี้ยวไทยเดียวน๎อยใหญํ
ได๎แกํมอญแม๎วพมํากุลาหํอตํอแดน
แคว๎นเขตโขงเหลํานี้แตํกํอนเป็นของไทย
สมัยกํอนพุทธกาลผํานมานานช๎า
หมดเวลาสมัยแล๎วแนวไทยบํได๎อยูํ
หมูํอินเดียและพมําชาวขําถิ่นเขา
เป็นของเฮาสมัยนั้นเขตถิ่นดินแดน
ดินไทยแลนด๑แหลมทองสูํวันเดียวนี้
มีอยูํในภูมิพื้นจักตารางรู๎บํ
มีแมํน้ําน้ําหุํมหํอและภูเขาขีดกั้นตันไว๎ทํอได๐
ทางทิศเหนือและทิศใต๎ตะวันออกตะวันตก
ยกเป็นกลอนมาลําเบิ่งดู๏คุณรู๎
ลําเบิ่งดู๏คันได๎ประวัติไทยเฮาอยูํ
เกิดเป็นไทย ต๎องฮู๎ประวัติบ๎านยํานไทย
(กลอนลง)ตอนตํอไปคอยฟ๓งการตั้งบ๎านเมืองใหมํของไทยเด๎อ...
44
กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: ไทยย้ายมาอยู่หนองกะแสตาลีฟู ตอนที่ 3

(บทที่ 1)
ฟ๓งตอนไทยมาสร๎าง หนองกะแสแสนยําน
ตามตํานานกลําวไว๎ตาลีฮู๎ผู๎ครอง
(บทที่ 2)
หนองกะแสตาลีฮู๎ หึเอิ้นวํา ตาลีฟู
ตาลีฮู หรือเจ๎าโก๏ะลํอฝง เพิ่น ทิวงคตไปหํางไลลาบ๎าน
โก๏ะลํอฝง คนสําคัญตํอต๎าน อยูํตํอมาแมํนเจ๎ากุบไลํขําน
ผู๎ครองเมืองสร๎างบ๎านหาญกล๎าเกํงการ
(บทที่ 3)
ทํานผู๎นี้มีอํานาจเหลือหลาย
ได๎ขยายการรบลํวงมาทางใต๎
ไทยกับจีนพันเกี้ยวกันมาบํหยุดหยํอน
ตอนสี่โจ๎วฮํองเต๎ มาขึ้นนั่งเมือง
(บทที่ 4)
เสียงซําก๎องกษัตริย๑เราชวงศ๑หงวน
ปวงประชากรหลายหลาย ฝุายไทยเลยยอมแพ๎
จีนแหยํมา อาณาจักรนํานเจ๎าเลยเสียไปไลปลํอย
ถอยจากจีน มาถิ่นไทยล๎านช๎าง ทางก้ําฝุายเหนือ
(บทที่ 5)
เสีย ล๎านช๎าง ล๎านนา ฮอดสิบเก๎าเจ๎าฟูาฮอดสิบห๎าจุไทย
อพยพลงไป ดินสุวรรณภูมิอยูํจนเดียวนี้
หนีจากจีนลงใต๎สองทางสองทํา
พวกหนึ่งมาทิศใต๎สายน้ําแมํโขง
(บทที่ 6)
ลงบํถึงตังเกี๋ยพุ๎นถึงทะเลเททําว
เอิ้นวําลาวหรือไทยน๎อยกะได๎ ไหลล๎นหลั่งหนี
(บทที่ 7)
กลุํมหนึ่งหนีไปก้ําทางฝุายตะวันตก
ลงไปทางสาละวิน สินธุวาสายน้ํา
นามอาหมหรือเงี้ยวฉายาวําไทยใหญํ
สมัยพันแปดร๎อยไทยน๎อยนั้นแมํนลาว
(บทที่ 8)
ชาวไทยเหนือหนีไปสร๎าง สุโขทัยขึ้นใหมํ
ดินแดนไทยซั่วสิฮอดมื้อนี้ ไผบ๎างนั่งเสวย
45
(บทที่ 9)
เลยไปถึง พ.ศ. พันแปดร๎อยคํอยเหงี่ยงประวัติการณ๑
พระเจ๎ากุ๏ปไลํขําน เจ๎าแผํนดินวงษ๑หงวนเกํงการทหารกล๎า
ยกพวกมาราวีสู๎ เป็นศรัตรูครั้งยิ่งใหญํ
คราวนั้นไทยพลาดพลั้ง ยอมหล๎าเหลําถอย
คอยฟ๓งตอนสุโขไทยสิฟูเฟื้องเฮืองฮูํงเด๎อลุงปูา...
46
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: เริ่มก่อตั้งสุโขทัยตอนต้น ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
บัดนี้ฟ๓งบทซ๎อน คํากลอนประวัติศาสตร๑
พวกนักปราชญ๑ผู๎ฮู๎ฟ๓งแล๎วฮิน่ ตรอง
(บทที่ 2)
บํอนใดบกบํอนใดพรํอง กะให๎ตื่มเติมเอา
ประวัติไทยของเฮามากมายหลายล๎น
คนไทยเฮาควรฮู๎ ศึกษาไว๎แหนํ
บํแมํนมีตั้งแตํ มาหาคําวําเลํน เห็นแบ๎งค๑เพิ่นกะเซา
(บทที่ 3)
ลางคนเดาลําด๎น หมํนปุาหาผิด
บํได๎มีความคิดสิสร๎างสรรค๑สานไว๎
ฉันราตรีศรีวิไล ขออภัยนําทํานกํอนทําการงานใหญํ
เรื่องประวัติศาสตร๑ไทยไผบํเฮียนบํฮู๎ดูไว๎แมํนดี
(บทที่ 4)
ในยกนี้สิขอเขียนตื่มแต๎มเว๎าเรื่องเป็นมา
การสถาปนาอาณาจักรสุโขทัย ปูุยําเฮาป๓นไว๎
ฉันราตรีศรีวิไลเห็นแล๎ว จั่งเขียนกลอนมาวํา
แถบลุํมน้ําเจ๎าพระยาทั้งตอนกลางและใต๎ไทยเริ่มพักเซา
(บทที่ 5)
ตอนนั้นผู๎เป็นเจ๎าเจ๎านามชื่อวําขุนบาง
เมืองเงินยางขุนผาเมืองเรื่องราวคราวนั้น
คนสําคัญไทยกล๎าพานํากู๎ประเทศ
เหตุวําเสียชาติให๎ไทยนั้นเสื่อมสูญ
(บทที่ 6)
ยกทัพมาแตํพุ๎นเขตถิ่นดินเหนือ
เสียแคว๎นไทยจีนเจ๏กเขตแดนแผนเว๎า
เอาประชาชนเชื้อเหลือตายย๎ายที่
หนีลงมาสํวนใต๎ ไทยได๎พักเซา
(บทที่ 7)
ประวัติศาสตร๑เพิ่นเว๎าเลําตํอมาดน
วนมาหลายชั่วคนปูุยําเฮาครองไว๎
ในตอนนั้นไทยเฮาตกเป็นข๎าได๎หาแนวนําสํง
ไทยขึ้นตํอขอมสมาดโขนลําโพง เขายึดเอาตลอดเกลี้ยงเสียเสียงบํยัง
47
(บทที่ 8)
แคว๎นทวาราวดีเขายึดเป็นที่ตั้งหน๎าดํานของขอม
ไทยเฮายอมเสียไปเพราะกําลังคนน๎อย
ถอยมาถึง พ.ศ. 1780ไทยลบคืนมาได๎เป็นของไทยคือเกํา
เจ๎าเมืองราดบอกไว๎เป็นคนกล๎าเกํงการ
(บทที่ 9)
ขุนผาเมืองซื้อทํานคนเกํงของไทย
คนตํอไปพํอขุนบางกลางหาวเป็นเจ๎าเมืองบางยางเพิ่นวางแผนไว๎
รํวมกําลังกันได๎ สองพญากล๎าเกํง
เขมรเกรงหยํอนย๎านบํหาญสู๎ตํอมือ
พํอขุนผาเมืองนั้นคือ เจ๎าเมืองราดคนเกํงในตอนนั้น...
48
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ครองเมือง ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
ในตอนนี้ สุโขทัยลุกวื้อพร๎อมรบจบดี
ถือเอาความสามัคคีตํอตีเขมรได๎
เลยเลําอภิเษกให๎พํอขุนบางเป็นใหญํ
เป็นกษัตริย๑สุโขทัยแรกเริ่มเติมให๎ชื่อเสียง
(บทที่ 2)
เปลี่ยนพระนามชื่อวํา พํอขุนศรีอินทราทิตย๑ชื่อเฟื่อง ฟูากระเดื่องดินไหว
เลยตั้งราชธานีอยูํที่เมืองสุโขทัยซําไกลปางกี้
ปี พ.ศ. พันแปดร๎อย สุโขทัยตั้งใหมํ
อาณาจักรสุโขทัยตั้งแรกเริ่ม เดิมค๎าบํหลาย
(บทที่ 3)
อยูํตํอไป พํอขุนศรีฯจึ่งย๎าย ขยายเขตไปไกล
ตอนแรกนั้นมีหนึง่ เมืองสุโขทัยสองสวรรค๑โลกเกํา
(บทที่ 4)
ตามประวัติบอกเลําเอิ้นวําเมืองชะเลียง
ถัดไปหั้น กะแมํนเมืองสองแคว ใต๎พิษณุโลก
(บทที่ 5)
ตอนนี้ขอสาธก ประวัติพํอขุนศรี
เป็นกษัตริย๑คนดีครอบครองเมืองบ๎าน
มเหสีของทํานนางเสืองนามชื่อ
ขุนบางเมืองนั้นคือ พระโอรสผู๎น๎องรองเค๎าผู๎สอง
(บทที่ 6)
เป็นน๎องของผู๎อ๎ายที่ตายแตํเยาว๑วัย
คนที่สามตํอไป ชื่อขุนรามคําแหงได๎นั่งปองครองบ๎าน
การปกครองแวํนแคว๎นสุโขทัย เมืองใหญํ
ได๎สิบเอ็ดปีปลายเลยสวรรคตสิ้นลาล๎างลํวงหนี
(บทที่ 7)
ปี หนึ่งพันแปดร๎อยสิบเอ็ด พํอขุนบางเลยได๎แทนพํอครอง เมือง
มีชื่อเสียงลือซา สงําสมกษัตรเชื้อ
เมื่อ พ.ศ. พันแปดร๎อยยี่สิบ เลยสวรรคตสิ้น ดินไทยหมองหมํน
อีกบํดน กะได๎กษัตริย๑สร๎างตํอไป
ประวัติกรุงสุโขทัย ฟ๓งไว๎ให๎ฮอนฮ่ําหมอลําเว๎า...
49
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: พ่อขุนรามคาแหงครองเมือง ตอนที่ 3

(บทที่ 1)
บัดนี้ฟ๓งบทซ๎อน ตอนตํอสุโขทัย
ฉันราตรีศรีวิไลผู๎แตํงกลอนฮอนบั้น
คันผิดตกบกพรํอง ในบางบทบางกลอนเขียนแต๎มบํครบคูํ
ขอนําทํานผู๎ฮู๎ ดูแล๎วโปรดอภัยให๎
(บทที่ 2)
ตอนนี้ขอเทิดไว๎กษัตรใหมํองค๑สาม
พํอรามคําแหง ได๎แสดงฝีมือเกํงการแตํยังน๎อย
กํอสิมีนามห๎อยตามมามหาราช
ความสามารถทุกด๎านหาญกล๎าซูํอัน
(บทที่ 3)
สุโขทัยตอนนั้นเจริญฮุํงเฮืองหลาย
ตั้งแตํกกสุดปลายฮุํงเฮืองเสมอด๎าม
ตามประวัติเขียนไว๎ผู๎ปกครองสุโขทัยมหาราชคนเกํง
เพิ่นรีบเรํงกํอสร๎างเมืองบ๎านยํานนคร
(บทที่ 4)
ประชาชนบํเดือดร๎อนฮ๎อนแฮํงแนวใด
ขยายดินแดนไทยใหญํยาวหลายล๎าน
ทางทิศเหนือเถิงเมืองแพรํเมืองนํานเมืองชวาเมืองเชํา
หลวงพระบางเพิ่นเว๎า ทางก้ําทิศเหนือ
(บทที่ 5)
ตีเอษซุมซาติเซื้อ ก้ําฝุายทางลานนา
สัญญาใจวําไทยบํรบไทย เลยผํายหนีกลายซ้ํา
มาทางก้ําล๎านนาแคว๎นใหญํ
ขยายไปเรื่อยๆ ถึงถ้ําฝุายขอม
(บทที่ 6)
จอมเมืองตีเอาได๎ดินแดนใหญํเมืองขอม
ประกาศศึกขอมยอม พํายพังเพม๎าง
ตีไปทางฮิมโซ๎ง แมํน้ําโขงเขตใหญํ
ฮอดเวียงคํากํายใสํ สระบุรีตอนใต๎ตีล้ําหน่ําไป
(บทที่ 7)
ตลอดฮอดนครศรีธรรมราช ภาคใต๎แหลมใหญํมลายู
บู๐เข๎าฮอดจุดหมาย ทิศตะวันตกนี้
ตีฮอดอําวเบ็งกอลและเมืองมอญ้ําพี้ ได๎เมืองหงสาวดีนําจี้ขับไลํ
50
ตอนนั้นกรุงสุโขทัย เจริญไกลรุดหน๎าเรืองรุํงฮุงํ ใส
ตอนประดิษฐ๑หนังสือไทยขอฝากไว๎ให๎ฟ๓งตํอเอาเด๎อทําน...
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: ประดิษฐ์อักษรไทยไว้แผ่นศิลาจารึก

(บทที่ 1)
บัดนี้ขอกลําวย๎อน บั้นบํอนเป็นไป
สมัยพํอขุนรามนั่งปองครองบ๎าน
ขอกราบการไว๎นําทํานผู๎ฮู๎ ฟ๓งดูแล๎วเติมตํอ
ฉันราตรีขอเขียนกลอนยํอยํอ ขอให๎เพิ่มตื่มเอา
(บทที่ 2)
ตอนนั้นผู๎เป็นเจ๎า มหาราชรามคําแหง
เพิ่นแสดงฝีมือชื่อเสียงดังสะท๎าน
เทิงการเมืองการบ๎านสมเป็นผู๎เชี่ยวชาญในด๎านตํางๆ
ได๎ประดิษฐ๑คิดสร๎าง ฟูฟื้นซูํอัน
(บทที่ 3)
สิ่งสําคัญใหญํยิ่ง ประวัติศาสตร๑สุโขทัย
ในพ.ศ.พันแป็ดร๎อยยี่สิหก พํอขุนราม
ได๎ประดิษฐ๑อักษรไทยแผํนจารึกแผํนศิลาไว๎
ทรงประดิษฐ๑คิดได๎หนังสือไทยกํอนหมูํ
เป็นนักปราชญ๑รอบรู๎ ประดิษฐ๑ไว๎ให๎ใสํนาม
(บทที่ 4)
ตามพยัญชนะ อักขระ สระไทยขั้นต๎น วรรณยุกต๑คุมเสียง
อักษรกลางอักษรสูงต่ําสามระดับนี้
ประดิษฐ๑มีเอาไว๎ แตํสมัยสุโขทัย ให๎เฮาได๎ใช๎ตํอ
การปกครองบ๎านเมืองการปกครองแบบพํอ รักษาลูกถูกต๎อง
ปรองสร๎างใสํกัน
(บทที่ 5)
การปกครองหวํางพํอขุนรามนัน้ ใกล๎ชิดประชาชน
พลเมืองกะพอใจ นับถือลือย๎อง
การปกครองคราวนั้นถือกันคือพํอลูก
ถ๎าหากวําราษฎรทําถูก มีรางวัลยกให๎ บําเหน็จไว๎อยํางดี
(บทที่ 6)
ไผทําผิดกะกลําวชี้ ตามเรืองเป็นไป
51
ทรงหํวงใย ใสํตํอความสุขทุกข๑ราษฎรชาวบ๎าน
มีการแขวนกระดิ่งไว๎ ผักกะตูดังหิ่ง
ไผมีสิ่งเดือดร๎อน ให๎ไวฟูาวสั่นกระดิง
(บทที่ 7)
พระองค๑บํอยูํนงิ่ ให๎ข๎อคิดปรึกษา
วําไปตามความจริงสิ่งดีหรือฮ๎าย
ใจบํหมายหมองมั้ว นําสินบนสํงสํวย
ทรงอํานวยบรรเทา ความสุขทุกข๑เดือดร๎อน
ราษฎรทุกหยํอมหญ๎าปรึกษาได๎ซูํยาม
(บทที่ 8)
ศาสนา กะบํเคยลํวงข๎าม เอาใจใสํหลายทาง
ชาวลังกานํามาวางมาแผํขยายเอาไว๎
พํอขุนราม ทรงสัมพันธมิตรให๎ชาวลังกาเมืองหนึ่ง
เกิดความฮักซาบซึ้ง เลยเป็นเพื่อนตํอกัน
(บทที่ 9)
ชาวลังกาครั้งนั้น พระอโศกครองเมือง
มีชื่อเสียงด๎านพระพุทธศาสนา กลําวมาแตํตอนต๎น
อันวําคนไทยนั้น กะคือกันมาแตํกํอน
ตอนนั้นไทยกับขอมกะถือพระพุทธเจ๎า คือด๎ามดั่งกัน
ขอบั้นกลอนลาลงปลงไว๎สากํอนในตอนนี้…
52
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: สร้างศิลาจาลึกกับพระแท่นมนังคศิลาอาสน์

(บทที่ 1)
ฟ๓งเอาไว๎ตอนประวัติสุโขทัยฟูุเฟื้องเฮืองฮุํง
รุํงเรืองไปสูํด๎านประสานคลํองสูํอัน
(บทที่ 2)
ศาสนาครั้งนั้นเป็นลัทธิหินยาน
มาฮอดราชกาลพํอขุนรามคําแหงแฮํงเจริญฟูุเฟื้อง
ตํางฮํวมเฮียงกันเข๎าโฮมกันเป็นกลุํม
รํวมเป็นซุํมสืบสร๎างทางด๎านศาสนา
(บทที่ 3)
บํมีเรื่องน๎อยหน๎า ประชาราษฎร๑สุขี
มีพระราชกรณีย๑กิจ ตํอประชาชาวบ๎าน
ในดงตาลคราวนั้นความสําคัญหลายอยําง
เชํนวําสร๎างศิลาจารึกไว๎ มีคุณค้ําคําคาม
(บทที่ 4)
ลงนามเหตุการณ๑ไว๎ เรื่องน๎อยใหญํบันทึก
รวมเป็นปรึกหลักฐาน ยั่งยืนยาวหมั้น
คําประพันธ๑ไขชี้ ประวัติมีเขียนใสํ
เหตุการณ๑ใดบันทึกไว๎ในหั้นคูํซุแนว
(บทที่ 5)
ตกสมัยกรุงเทพฯแล๎วจั่งแจ๎งสํองในประวัติ
ตอนสมัยสุโขทัย เห็นชัดกะย๎อนวําหลักศิลานี้
อยํางที่สองมาหนี้สําคัญคือพระแทํน
อยูํดงตาลเขตแคว๎นพระองค๑สร๎างอยํางสวย
(บทที่ 6)
หลักศิลากับพระแทํนทําด๎วยสํวนประกอบหินชนวน
มีขบวนการทํา แกะสลักขัดมันงดงามลายโก๎
โตหนังสือเขียนไว๎ในกลักประวัติศาสตร๑
ซื่อพระแทํนมนังคศิลาอาสน๑พํอขุนรามสร๎างไว๎คนได๎ยึดถือ
(บทที่ 7)
ฮอดวันศีลซูํมื้อไปมนต๑พระมาแสดง
เพื่อสร๎างความฮักแพง ฮํวมโฮมกันทําบุญ ยึดพุทธคุณองค๑เจ๎า
โดยยึดเอาพระแทํนเป็นอาสนาฮองนั่ง
หลังจากฟ๓งเทศน๑แล๎ว กะสานสร๎างตํอมา
53
(บทที่ 8)
ตกมาวันธรรมดาพํอขุนรามนั้นขึน้ ประทับนั่งวางการ
บริหารแผํนดินนั่งเนาศิลาแทํน
คนเหมิดแดนมาเฝูาฟ๓งคําพระองค๑สั่ง
พํอขุนรามขึ้นนั่งถามทุกข๑สุขไพรํฟูาที่มานั่งเฝูาคูํซูํวัน
(บทที่ 9)
ความสุขทุกข๑ของประชาชนนั้นให๎ชี้แจ๎งแถลงไข
ทรงแก๎ไขป๓ญหา วําไปตามเรื่อง
บํได๎เคืองขัดข๎อง ความสมบูรณ๑มูลมั่ง
ดั่งข๎อความจารึกไว๎สนองให๎ซูํอัน
ตอนตํอไปสําคัญผูกสัมพันธ๑ยิ่งใหญํ ไทยจีนเด๎อ...
54
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: สร้างสัมพันธ์การข้าขายร่วมกับกษัตริย์จีน

(บทที่ 1)
ประวัติศาสตร๑ตอนนี้มีชื่อลือเสียง
เมืองสุโขทัยดัง ทั่วโลกาก๎อง
เสียงแซซ๎องพํอขุนรามงามเดํน
เห็นประจักษ๑ครบถ๎วนคําขวัญเว๎าเลํามา
(บทที่ 2: เว้าคาขวัญ)
เมืองสุโขทัยนี้ดีเดํนหนักหนา
วําในน้ํามีปลาในนามีข๎าว
เจ๎าเมืองบํเอาจะกอบในไพรํลูํทาง
ไผอยากค๎าช๎างม๎างัวควายกะค๎า
ไผอยากค๎าข๎าวของเงินทองกะค๎าไพรํฟูาหน๎าใส
(บทที่ 3)
แปลวํา เมืองสุโขทัยนั้น เจริญดีมาก
การค๎าขายกะหากอุดมสมบูรณ๑
(บทที่ 4)
ในตอนนั้น สุโขทัยมั่งมูล บํมีแนวทํอ
เชํนวําการติดตํอ ค๎าขายคือกัน
(บทที่ 5)
พระองค๑ผูกสัมพันธ๑กับเมืองตํางๆ
ฟ๓งซิยกตัวอยํางกษัตริย๑จีนครัง้ นั้น สัมพันธ๑ไว๎ตํอกัน
(บทที่ 6)
ปรากฏวําสมัยนั้นจีนมาอยูํไทยหลาย
มาค๎าขายหากิน อยูํสุโขทันพี้
ไทยกะมีสินค๎า ขายไปเมืองนอก
มีสินค๎าสํงออกเข๎า เฮาขายค๎าฮํวมกัน
(บทที่ 7)
โดยเฉพาะไทยนั้นบํเอาคําภาษี
เพื่อสมานสามัคคีจั่งปลํอยการขายค๎า
บํหาเอารายได๎ภาษีผํานดําน
ด๎านสิ่งของเครื่องใช๎เฮาได๎จากจีน
(บทที่ 8)
เชํนถ๎วยซามทุกชิ้นจีนเป็นผู๎พาทํา
งานทางด๎านหัตถกรรม ชํางจีนมาตั้ง
55
สมัยราชวงศ๑ถัง กับทั้งราชวงศ๑ซ๎อง กษัตริย๑จีนพระองค๑เกํา

เป็นเครื่องป๓้นดินเผาไทยเฮาเอาอยํางไว๎มาใช๎ซูํวัน
(บทที่ 9)
จีนนําเอาเตาป๓้น มาตั้งอยูํสุโขทัย
เตาที่สองตํอไป ตั้งอยูเํ มืองสวรรค๑โลกเด๎อจําไว๎
อยูํตํอมาเลยได๎ขยายอีกตํอ
สมัยนั้นคุณพํอ องค๑มหาราชเจ๎าเป็นเหง๎ามิ่งเมือง
พํอขุนรามชื่อเฟื้องปราชญ๑เปรื่องสมนาม
ตามประวัติสุโขทัย ฮุํงเฮืองเหลืองเหลื่อม
ในตอนนั้น ซิหาเทียมพระองค๑ได๎ บํมีเลยจักทําน
กาลเวลาลํวงข๎าม สมัยนั้นผํานไป
ตอนพญาเลอไท ขึ้นมาปกครองบ๎าน เลยเกิดการกบฏ
พํอขุนรามสวรรคต เลยสั่นสายอายเอ๎า
บ๎านเมืองเฮาตอนนั้น การปกครองบํแปลเปลี่ยน
เวียนมาฮอด องค๑พญาลิไทนั่งปอง
องค๑นี้คือเป็นผู๎น๎อง ครองราชย๑สมบัติ
เป็นกษัตริย๑บํทันดนกะเหลําไลลาล๎าง
ผู๎ที่มาครองสร๎าง เป็นพญาองค๑ใหมํ
พญาไสยลือไท หรือพระธรรมราชาที่สอง ครองบํดนกะได๎เสียให๎แกํเขา
คอยฟ๓งเอาตอนกรุงศรีอยุธยาสิหนากว๎างกวําเกําไทยเฮาเอ๎ย...
56
กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย ตอนที่ 7

(บทที่ 1)
มาบัดนี้สิเว๎าเชื่อมตํอกรุงศรี
ตอนตีเอาสุโขทัยได๎สมบูรณ๑แล๎ว
(บทที่ 2)
ปี พ.ศ. 1921 เมืองกรุงศรีเลยเข๎ามารบสุโขทัย
ยกทัพไป ตีเมืองชากังราวยาดเฮาไปได๎
ไสยลือไทเลยย๎านยอมเสียเอกราช
เจ๎าอูํทอง ยึดอํานาจได๎แล๎วเลยรวมเข๎าใสํกัน
(บทที่ 3)
ตํอจากหั้น สุโขทัยเลยได๎ ขึ้นตํอกรุงศรี
นับได๎ร๎อยสิบสองปีแตํสุโขทัยตั้ง
ฟ๓งตํอไปตอนหน๎าเมืองกรุงศรีอยุธยาซิเป็นไปจั่งใดแหนํ
นับตั้งแตํ เจ๎าอูํทองขึ้นสร๎าง ครองบ๎านตํอมา
(บทที่ 4)
ประวัติศาสตร๑บอกวํานานยิ่งจักปี
มีกษัตริย๑ครอบครองเถิงสามสิบสี่องค๑ตํางวงศ๑สรรสร๎าง
ตอนสําคัญไปหั่น เรียกวําศึกบางระจันให๎คุณนั้นลําตํอ
ครันบํได๎กะบํต๎องขัดข๎องบํวํากัน
(บทที่ 5)
บํอยากถามจ๎อจั้นฟ๓นน่ําเถิงตอ
เอาแตํพอสมควร สํองทางได๎ความรู๎
บุกันไปทางหน๎า เสวนาซ๎อยชื่น
อยูํยั่งยืนซอดแจ๎ง แสดงได๎มํวนยิน
(บทที่ 6)
ซิไปถามละเอียดสิ้นถามจนวินหยุ๎งหยั้ง
รุงรังเฮ็ดหยังนํอ
ฮู๎วําตออยูํแล๎วไปเตะช้ําแตกตีน
การทางลําให๎มันไหลหลิ้นๆวําแตํปิ่นไปใส
บํต๎องไปหาคุยวําโตดีล๎น
ลางคนลํากลอนท๎าเหมิดคืนฮอดฮุํง
บํจักต่ําจักสูงมีแตํลําสาดท๎าหนักหน๎าน่ําทวี
(บทที่ 7)
ฮอดบํมีกลอนซ้ํา มีแตํคําสาดดํา
ลําตําดงตําปุาหากลอนดีบํได๎หากเหลือฮ๎ายแตํคุย
57
(บทที่ 8)
ลําจั่งซั้นมันหลุ๎ย คือบํผํานการศึกษา
หาแตํแนวมาตั๋ว หลอกเอาเงินจ๎าง
เอิ้นวําหมอลําฮ๎างตั๋วเอาเงินเพิ่น
เขินปานขอใสํม๎า ถามห๎าตอบซาว
(บทที่ 9)
บํแมํนเว๎าก๎าวร๎าวเถิงทํานคนใด
ไผบํเป็นกะยอมือเทิดทูนเหนือเกล๎า
เซาซะเดอ ผูํใดเป็นไปแล๎วอยําหาแนวดําให๎หมูํ
ไผดู๐เรียนกะต๎องได๎กลอนไว๎ถ๎าแขํงขัน....
58
กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 1

สมัยอูํทองเจ๎า เนาเมืองเสวยราช
ประวัติศาสตร๑บอกแล๎ว แถลงไว๎ชัดเจน
เป็นกษัตริย๑แกํกล๎า ประชาราฏร๑ถือหาง
ทางนครกรุงศรี ซําลือถือย๎อง
เจ๎าอูํทองคนนี้ ประวัติดีครั้งกํอน
ประชาชนบํเดือดร๎อน เมืองบ๎านได๎อยูํเย็น
ประวัติศาสตร๑คัดเฟูน บอกซื่อลือเสียง
เป็นเชื้อเมืองเชียงราย แตํเดิมดาเค๎า
บังเอิญเมืองอูํทองเศร๎า เป็นไปลายตําง
แมํน้ําไหลผิดทาง เกิดกันดารยากยุ๎ง คนล๎มปุวยตาย
เจ๎าอูํทองเลยย๎าน อพยพเมืองหนี
ไปตามสายวารี พักเซาเนายั้ง
เจ๎าอูํทองไปตั้ง เฮือนซานบ๎านซํอง
อยูํริมคลองแมํน้ํา ไหลขั้นตํอกัน
หนึ่ง แมํน้ํา เจ๎าพระยา
สองแมํน้ําปุาสัก
สาม แมํน้ําลพบุรีไหลขั้น จดกันไหลผํา
บ๎านตําบลเวียงเหล็ก แขวงอโยธยา
เจ๎าอูํทองตั้งบ๎าน พอได๎พักเซา
เขตนี้เป็นเขตเจ๎า กรุงใหญํสุโขทัย
บํมีไผมาทวง หํวงเอาไปไว๎
เจ๎าสุโขทัยนั้น บํคอยเอาใจใสํ
พํอขุนรามสวรรคตไป
พํอเลอไทบํรับรู๎ การบ๎านอยํางใด
เจ๎าอูํทองจั่งได๎ ตั้งอยูํถาวร
ราฏรพอใจ เจ๎าอูํทองคนกล๎า
พากันมาตั้งบ๎าน หนองโสบํอนใหมํ
บึงพระรามบอกไว๎ คราวนั้นสืบมา
ขนานนามเปลี่ยนวํา ตั้งใหมํใสสี
ชื่อกรุงเทพทวารวดี
ศรีอยุทธยา เปลี่ยนมาตั้งแตํปางนั้น
อาณาจักรเลยขั้น ป๓นเป็นสองแหํง
เจ๎าอูํทองยาดแยํง ตีได๎งํายดาย
59

(บทที่ 1)
เมืองทวาย ตะนาวศรีหมูํนี้ มาขึ้นตํอกรุงศรี
เจ๎าอูํทองนําตี ยาดคืนมาได๎
ใน พ.ศ.1893
เจ๎าอูํทองประกาศอิสระขึ้น ในหัวเมืองใหมํ
หัวเมืองใหญํและน๎อย มาเข๎าสํวยสิน
(บทที่ 2)
เจ๎าแผํนดิน เมืองสุโขทัยนั้น เพิ่นบํสนใจ
สนพระทัยแตํทางการศาสนา บํเกี่ยวการเมืองบ๎าน
อยูํมานาน เจ๎าอูํทองเลยสิ้น เสียไปลดชั่ว
แมํนขุนหลวงพระงั่ว มาขึ้นนัง่ แทน
(บทที่ 3)
ได๎ปกครองเขตแคว๎น ประชาราฏร๑กรุงศรี
ไปตรีเอาสุโขทัย เทื่อสองเลยได๎
เจ๎านครลําปางให๎ ผากองมาซํอย
ไทยเลยปลํอยเห็นสิสู๎บํได๎ ยอมให๎แกํเขา
(บทที่ 4)
สุโขทัยเลยเศร๎า กรุงศรีเอาขึ้นตํอ
เจ๎าอูํทองคนกํอ เมืองกรุงศรีแรกเริ่ม เติมไว๎ใสํนาม
(บทที่ 5)
ลําบํต๎องให๎ข๎าม ตามเรื่องเห็นมา
เมืองกรุงศรีอยุธยา ฮุงเจริญหลายด๎าน
นานสี่ร๎อยสิบเจ็ดปี แตํกรุงศรีอยุธยาตั้ง ฟ๓งเอาบั้นมํวน
ลําแตํพอสมควร พอให๎ญาติพี่น๎อง ฟ๓งหมํองบํอนดี
(บทที่ 6)
เมืองกรุงศรีแตํกี้ มีคนเกํงเกรงขาม
นามกรุงศรีอยุธยา ซําไกลปางนั้น
มีสัมพันธมิตรไว๎ รวมกันหลายประเทศ
ฮอลันดา โปรตุเกต ชาวอังกฤษฝรั่งเศส
หลายประเทศแหํเข๎า มารํวมพัฒนา
(บทที่ 7)
ลาวและจีน ทั้งญี่ปุนพมํา กะมารํวมสัมพันธ๑
ตําสําคัญคือเขมร ผู๎คองคอยแยํง
หวังถ๎าแซงเอาบ๎าน คืนเป็นเอกราช
60
ไทยนํายาดตํอสู๎ บุไว๎ไลํมา
(บทที่ 8)
เขมรกับพมํา คอยฆําตีไทย
สมัยราเมศวร ครอบคองหมองมุ๎น
ตอนนั้นสงครามวุํน ทางเขมรยิ่งใหญํ
นครธมตกมาเป็นเป็นของไทย
สมัยหลวงพะงั่ว เขมรขึ้นตํอไทย
ตอนที่สามตํอไปตอนเขมรนําไลํคนไทยจ๎อ...
61

(บทที่ 1)
ในตอนนี้
เขมรนําตีได๎ สมัยพระราเมศวร
สามญานํากวน ยาดคืนมาได๎
เขมรหนีไปตั้ง เมืองหลวงบํอนใหมํ
พนมเบ็ญบอกไว๎ ไปตั้งยํานเมือง
(บทที่ 2)
ในตอนนั้น สามพญาซื่อเฟื่อง ตามเรื่องในประวัติ
นครธรมนครวัด เลําเป็นเมืองฮ๎าง
บีมีคนอยูํค๎าง มาจนเทําซั่ว
เขมรกลัวหยํอนย๎าน บํหารกล๎าฝุาฟ๓น
อันสงครามไทยนั้น ยังบํคักปานใด
ศึกพมํากับไทย แยํงกันหาอํานาจ
เกิดสงครามอุบาทว๑ สู๎รบตบตี
สงครามยุทธหัตถี จั่งแมํนครั้งยิ่งใหญํ
ครูราตรีซิไลํ แตํบํอนสําคัญ
ไทยพมํารบกัน จนเหลวจนแหลก
สาเหตุเกิดทีแรก เพราะพมําราวี
ไทยบํอยากนําตี แตํจําเป็นต๎องปราบ
ปูองกันอิสรภาพ จั่งสู๎รบตบมือ
พวกซาวไทยลุกฮือ เพราะพมําเป็นเหตุ
พระเจ๎าแปรข๎ามเขต มารบเมืองไทย
สาเหตุบํอื่นไกล เพราะชาวไทยมีช๎าง
(บทที่ 3)
ที่ทางพระมหาจักพรรดิ์
เพิ่นเลี้ยงไว๎คูํบ๎าน เจ็ดเชือกนํากัน
ระหวํางปี สองพัน เก๎าสิบเจ็ดจําไว๎
ดังจนไปเถิงเทํา บุเรงนองก๎องที่
ทางเมืองหงสาวดี เจ๎าแผํนดินพมํา มาเว๎ากลําวขอ
(บทที่ 4)
จักรพรรดิบํง๎อ บํยอมปลํอยพลายสาร
จั่งเกิดการสงคราม รบกันฟ๓นพุํง
คราวนั้นการเมืองหยุํง กษัตริย๑ไทยออกวํา
62
พระเจ๎าแปรแมํทัพหน๎า ของพมํา หัวหน๎าดํวนพลัน

(บทที่ 5)
รบกันอยํางสะบั้น กล๎ากลั่นเถิงกัน
ตํางคนฟ๓นเร็วรบ อยูํบนคอช๎าง
ทางเมืองไทยเลยแพ๎ แวไปทางใหมํ
ช๎างพระเจ๎าจักรพรรดิ นั้นเกิดบํเป็นใจ
สูํพมําบํได๎ หันหน๎าอํวยหนี
(บทที่ 6)
ช๎างเจ๎าแปรนําจี้ ทวีเลยนําไลํ
สํวนพระนางสุริโยทัย
เห็นสามีสิสู๎เข๎าบํได๎ ขับช๎างแลํนขวาง
(บทที่ 7)
พระเจ๎าแปรง๎าวจ๎วง คอขาดพระเศียรตก
มีประวัติหยิบยก แตํหลังปางกี้
เอิ้นวีรสตรีได๎ หญิงไทยใจกลั่น
ชายฉกรรจ๑สูํมื้อบํคือด๎ามดั่งหญิง
(บทที่ 8)
ครั้นสิตาย ขอให๎ตายเกลือกกลิ้ง สนามรบยังดี
คือพระศรีสุริโยทัย รบกันกับพมํา
มันจั่งสมกับหน๎า คนไทยใจเด็ดเดํน
เห็นมาแล๎วจั่งเว๎า ประวัติเค๎าเกําหลัง
สีลังจังขอจั้งไว๎กํอนตอนสามนี้...
63

(บทที่ 1)
อนุสาวรีย๑ตั้ง ไว๎วัดสบสวรรค๑
วีรกรรมสําคัญ
อยูํกรุงศรีอยุธยา เพิ่นได๎พรรณนาไว๎
องค๑พระศรีสุริโยทัย ราชินีใจกล๎า อาสาเพื่อชาติ
ประวัติศาสตร๑บอกไว๎ คนกล๎าเกําเดิม
(บทที่ 2)
ตอนนี้จุดแรกเริ่ม พมํารบกับไทย
เมืองกรุงศรีเสียไป เพราะวําไทยแฮงน๎อย
ตอนนั้นไทยกําลังหนํอย จั่งถอยตนตั้งใหมํ
ยอมยกช๎างเผือกให๎ ชาวพมําสี่โต
(บทที่ 3)
ไทยยอมโสเสียช๎าง วางไปสี่เชือก
เอิ้นสงครามช๎างเผือก ระหวํางไทยกับพมํา ตอนนั้นหวั่นไหว
(บทที่ 4)
บุเรงนองนั้นได๎ จับพระราเมศวร
โอรสของสมเด็จ พระมหาจักรพรรดิ ดํวนไปนําพร๎อม
มันบํยอมต๎องแถมให๎ นเรศวรอีกคนหนึ่ง
ประชาชนซําตึ้ง ตอนั้นหนั่นนี
(บทที่ 5)
นเรศวรองค๑นี้ ได๎เก๎าขวบพรรษา
พมําจับเอาไป เพื่อประกันโตไว๎
จากเมืองไทยมาพี้อยูํหงสาวดี ได๎หกขวบกวําๆ
พระองค๑บํหมองมัว
เรียนภาษาพมํา จนเท๎ากระทั่งมอญ
(บทที่ 6)
ตอนั้นไทยเฮาได๎ ตกไปเป็นประเทศราช
ชาวพมํายาดได๎ ไทยสูํบํทัน
เป็นหน๎าอัศจรรย๑แท๎ พระปรีชาสามารถ
องค๑พระบาทสมเด็จ นเรศวรเพิ่นได๎ นํากู๎แผํนดิน
ตอนพมําสิสิ้น นั่งเจําเหงาหมา
สิบห๎าปี แตํเมืองหงสาวดี ยึดเอาไทยได๎
ไทยเฮายอมเสียให๎ สิบหาปีคือวํา
64
อิทธิพลพมํา มาเข๎ายึดครอง
(บทที่ 7)
คอยฟ๓งเดอพี่น๎อง ฟ๓งบํอนเป็นตามงึด
นเรศวรนํายึด กอบกู๎เมืองไทยได๎
ใน พ.ศ. สองพันหนึ่งร๎องสามสิบห๎า
นเรศวรครองราชย๑ พระมหาอุปราช
ยกทัพจากพมํา หวังสิฆําผําตี
(บทที่ 8)
ศึกพมําครั้งนี้ ยิ่งใหญํไพศาล
ใหญํจนเป็นประวัติการ ตํอมาเดียวนี้
สงครามยุทธหัตถี
ระหวํางไทยกับพมํา พากันนองเลือด
นเรศวรเคียดแค๎น ชาวพมําบํเซา
65

(บทที่ 1)
อนุชาของเจ๎า นามวําพระองค๑ขาว
หรือเอกาทศรถ ผู๎เป็นคนน๎อง
ได๎ปรองดองกันเข๎า สองคนน๎องพี่
สงครามยุทธหัตถี มีหลาวแหลนหอกง๎าว ฟ๓งไง๎ไลํแทง
(บทที่ 2)
โลหิตแดงนองล๎น คนตายเดียระดาษ
พระปรีชาสามารถ นเรศวรมากล๎น ซนช๎างรบกัน
(บทที่ 3)
การสู๎รบครั้งนั้น พมําคํอยถอยหนี
นเรศวรนําตี บํหวั่นไหวใจกล๎า
แมํทัพของพมํา มหาอุปราชา คนกล๎าหาซํอง
มังคะปะโลคนรอง
แมํทัพของพมํา คนกล๎าดั่งกัน
(บทที่ 4)
มังคะปะโรนัน้ สู๎รบพระองค๑ขาว
พมําตกเถิงคราว หวํางกรรมนําต๎อง
พระเอกาทศรรถคนน๎อง กะฝีมือกล๎ากลั่น
จ๎วงดาบฟ๓นทับหน๎า ถอยล๎าอวยหนี
(บทที่ 5)
ทัพพมําครั้งนี้ กล๎ากลั่นเกินการ
ประจัญบานทําศึก อยูํเทิงหลังช๎าง
พระนเรศวรง๎าง ถือเอายังดาบ
พระมหาอุราชเข๎าสูํ หันช๎างใสํกัน
(บทที่ 6)
องค๑พระเนรศวรนั้น ฟ๓นดาบไปมา
ฟ๓นถืกขอพระมหาอุปราชา ขาดกระเด็นบนหลังช๎าง
เหมิดหนทางเข๎าสู๎
พมําถอยเป็นฮู ไทยสูํบํย๎านหยํอน
ชาวพมําเดือดฮ๎อน ปานนอนค๎างพํางไฟ
(บทที่ 7)
กลับคืนหงสาวดีบํได๎ ไปลี้อยูํตองอู
นําอดสูเหลือหลาย
66
พมําตายกองกัน ดั่งหินกลางแก๎ง
พากันแยงไปลี้ อยูํตองอูลี้ซํอน
ตอนนี้ไทยสู๎ได๎ ใสแจ๎งสวํางสี
(บทที่ 8)
สงครามยุทธหัตถีครั้งนี้ ไทยํชนะจะเจนดี
พมําหลีกหลบหนี ดนเป็นร๎อยห๎าสิบปี บํหํอนหวนมาใกล๎
จึงขนามนามไว๎ นเรศวรมหาราช
ประวัติศาสตร๑จารึกไว๎ ดีล๎นลื่นคน
(บทที่ 9)
องค๑นี้เป็นองค๑ต๎น มหาราชกรุงศรี
อายุห๎าสิบปี เพิ่นสวรรคต จากไปไลจ๎อย
ปลํอยให๎องค๑ขาวขึ้น แพนเมืองแทนที่
ครองมาได๎หลายปี พมําหนีหยํอนย๎าน เมืองบ๎านอยูํเย็น
เห็นวําไทยมิดจ๎อย พมําคํอยหลังหลัง
นเรศวรคนดัง กะเลําตายไปแล๎ว
มาตีแถวทางก้ํา หัวเมืองเชียงใหมํ
องค๑ประบาทสมเด็จ ปราสาททองตุ๎มไพรํ
สูํพมําบํได๎ เลยยอมให๎ชั่วคราว
ฟ๓งเรื่องราวองค๑พระเจ๎านารายณ๑ครองบ๎านเมืองตํอรอฟ๓งเรื่อง...
67

(บทที่ 1)
ตกมาฮอดบํอนเจ๎า นามวําพระนารายณ๑
เพิ่นผู๎นี้ กะบํกลัวความตาย เกํงการหลายด๎าน
นําไปตีเอาบ๎าน หัวเมืองเชียงใหมํ
พมําสู๎บํได๎ ยอมให๎ตําวคืน
(บทที่ 2)
พระนารายณ๑รื้อฟื้น ความเกําหลายประการ
พมําผลาญบํมีเซา รบเอาหนีบํมีเอื้อน
พระนารายณ๑นําเมี้ยน เวียนเอากลับตําว
คราวนั้นพวกพมํา บํมากล๎าอยูํนาน
(บทที่ 3)
พระนารายณ๑ ยกทัพบุกฮอดบ๎าน หน๎าดํานพุกาม
ชาวพมําเกรงขาม บํหาญสูํตํอ
(บทที่ 4)
พระนารายณ๑นี้ละพํอ มหาราชองค๑ที่สอง
รองจากองค๑นเรศวร แมํนองค๑พระนารายณ๑นี้
มีประวัตินําชี้ คนดีกล๎ากลั่น
ความสําคัญเพิ่นนี้ กะมีไว๎อยูํหลาย
(บทที่ 5)
คอยฟ๓งตอนสุดท๎าย ประวัติศาสตร๑เป็นมา
ตอนกรุงศรีอยุธยา สิแตกแตนแลนม๎าง
ตอนนั้นองคืกษัตริย๑สร๎าง ปกครองท๎องถิ่น
สุริยามารินทร๑ เอกทัศน๑ผู๎ท๎าย ครองสร๎างอยุธยา
(บทที่ 6)
บํหนชาทางด๎าน การเมืองจักอยําง
หาแตํทางเที่ยวเลํน เครงครื้นชื่นใจ
(บทที่ 7)
ชาวพมําจั่งได๎ อู๎ฮํอมซอมทาง
วางทหารเป็นสาย แหํมาโฮมล๎อม
พมําซอมเอาได๎ ทหารไทยอํอนข๎อ
มันจั่งบํยํอท๎อ จัดกษัตริย๑ผู๎กล๎า หัวหน๎าหมูํทหาร
68
(บทที่ 8)
ยกทัพบุกเถิงบ๎าน หน๎าดํานกรุงศรี
ตีเอาทางตาเว็นตกและทางเหนือใต๎
บุกหักไปทางด๎าน บางระจันไหวหวั่น
พวกซาวบ๎านบางระจัน
กะบํยอมอํอนข๎อ ขอสูํแคํตาย
(เว้า: กลอนตัด)
มีชื่อติดอยูํที่กิ่งวัดคล๎าย เขตถิ่นบางระจัน
เกิดมีคนสําคัญ รบกันตอนนี้
มีคนดีหลายทําน ประวัติการเพิ่นบอกเลํา
1.นายแทํน 2. นายโชติ 3. นายทองอินทร๑
4. นายเมือง 5. นายทองแก๎ว 6. นายดอก
หกนายนี้หละเพิ่นวํา วําคนกล๎าเกํงการ
นายทองแก๎วนายดอก
สองคนนี้ชาวบ๎าน เมืองวิเศษชัยชาญ
อีกสี่คน เป็นชาวบ๎านศรีบัวทอง เขตสิงห๑บุรีนั้น
พากันโฮมกันเข๎า จับกันเป็นกลุํม
ซุํมตีทัพพมํา ฟ๓นฆํามุํนมี
จั่งหนีไปบางระจันโฮมตุ๎มคนเกํงรวมคนกล๎า...
69

จั่งหนีไปหาเพื่อน เขตถิ่นบางระจัน
เกิดมีคนสําคัญ ตื่มกันทั้งห๎า
ได๎ขนานนามวํา ขุนสรรคนหนึ่ง
2. พันเรืองกํานัน 3. กับนายทองเหม็น 4. นายทอง
5.นายจันหนวดเคี้ยว นําเขี่ยวลบกัน
ไทยรวบรวมกันได๎ นําไลํจับศึก
ได๎ผนึกกําลัง รํวมกันเป็นคําย
หญิงและชายเหมิ๊ดบ๎าน บางระจันมาซํอย
พมําถอยบํสู๎ หลายครั้งฝ๓่งตาย
ห๎าหกเทื่อแตํพําย แพ๎ทัพกลับคืน
ชาวบ๎านบางระจันยืน ตํอยตีบํมีย๎าน
ซุมทหารพมํา ตายกันพันหมื่น
ชาวพมําแตกตื่น ตํางพากันงึดง๎อ รอสู๎เทื่อลุน
กํอบ๎านเมืองสิวุํน กษัตริย๑บํเป็นใจ
พมําตีคราวใด กะบํหัวซาด๎วย
ตกหวํางซาตาส๎วย
ชาวบ๎านตกคราวซวย พมํามีปืนใหญํ
พมํายกทัพไป ครั้งที่เจ็ดนับได๎ แตํเทียวไง๎ไลํยิง
ชาวบ๎านบางระจันวิ่ง ไปใสํองค๑กษัตริย๑
ไปขอปืนยิงสกัด ทัพกองของพมํา
ชาวบ๎านมาขอเว๎า หวังเอาปืนใหญํ
เจ๎าแผํนดินเอกทัศน๑บํให๎ กลัวย๎านบํถึง
(บทที่ 1)
ฟ๓งเบิ่งตอนซาบซึ้ง ชาวหมูํบางระจัน
หันคืนมากําปืน หลํอเอาทางบ๎าน
โดยการเสียสละให๎ ทองเหลืองบริจาค
หากไผมีกะให๎ โฮมเข๎าใสํกัน
(บทที่ 2)
ชาวบ๎านบางระจันป๓้น ปืนใหญํไวเปรียว
พอคราวเดียวกะเลยเสร็จ ซํอยพากันป๓้น
อัศจรรย๑ชาวบ๎าน มีแคํปืนสองกระบอก
แตํวํายิ่งบํออก เพราะคนหลํอเหลํานั้น ความฮู๎บํมี
70
(บทที่ 3)
มันเป็นทีของพมํา พากันยิงหน่ํา
ชาวบ๎านหากย๎านนํา มื้อละเล็กละน๎อย หายจ๎อยเปลําสูญ
อนิจจา บางระจันเกิดวุํน บ๎านมุํนเฮือนหัก
พมําตักเต็มคัน ลั่นปืนยีย๎าย
ซุมคนดีหายเสี้ยง ตายไปสูญเปลํา
ประวัติมีกลําวเว๎า ซนเชื้อเผําไทย
(บทที่ 4)
เอิ้นวําวีระชนได๎ ประวัติศาสตร๑คนดี
ประวัติศาสตร๑กรุงศรี
มีหมูํบ๎านบางระจัน ถิ่นสําคัญแท๎
แปลวําคนไทยนี้ สามัคคีแตํเกํา
ประเทศไทยของเฮา กํอสิเหลืออยูํค๎าง มาได๎สูํวัน
สาเหตุแตํกํอนนั้น ไทยฮํวมสามัคคี
อนุสาวรีย๑ จั่งเกิดมีแตํปางนั้น
อยูํท๎องที่ กิ่งวัดคล๎ายบางระจัน
ผู๎ใดไปเถิงหั้น เชิญชมเถิงที่
เขตจังหวัดสิงห๑บุรี
มีคนดีอยูํหั้น มาตั้งแตํดน
(บทที่ 5)
คนจั่งพากันเอิ้น ปลุกใจเพลงเกํา
คือเพลงศึกบางระจันเพิ่นเว๎า มีไว๎แตํปฐม
ขอชื่นชมความดีประวัติกรุงศรีเมืองเกําไทยเฮาเอ๎ย
71

(บทที่ 1)
ตอนกรุงศรีสิล๎ม กษัตริย๑บํหนซา
มั่วแตํนํากามรมณ๑ มํวนหมตามเรื่อง
ทังการเมืองการบ๎าน บํหัวซาจาตํอ
พอพมํายึดได๎ ทางก้ําฝุายเหนือ
(บทที่ 2)
พระเจ๎าเอกทัศน๑บํเอื้อ โอ๎อําวทาวหา
สุริยามารินทร๑ บํฮิ่นตรองครองเค๎า
พมําเจาะกําแพงเข๎า เผาพลาญบ๎านซํอง
เจ๎ามังระ กับสุกี้พะนายกอง
แมํทัพของพมํา หัวหน๎าสั่งการ
(บทที่ 3)
เอาไฟเผาทั่วบ๎าน เมืองใหญํกรุงศรี
ตั้งแตํปี พ.ศ. สองพันสามร๎อยสิบ ริบเอาเหมิดเกลี้ยง
คราวนั้นเสียหายเสี้ยง กรุงศรีแปนเปลํา
เจ๎าขุนหลวงขี้เฮื้อน เมามั่วบํวงกาม
ทัพพมําลํวงข๎าม มาสู๎ตํอเรวรบ
ครบสี่ร๎อยสิบเจ็ดปี ราชธานีนี้
ขอจบตอนเพียงหนี้
คอยฟ๓งตอนธนบุรี ที่ใผเริ่มสร๎างใหมํ
เมืองกรุงศรี ถืกพมํายึดไป แมํนผู๎ใดสิได๎ นํากู๎ตําวคืน
(บทที่ 4)
ไผสิเป็นผู๎ฟื้น ตั้งใหมํธนบุรี
มีกษัตริย๑มาครอง กี่พระองค๑ทรงสร๎าง
ชุมนุมพิมายซุมนี้ นครศรีธรรมราช
มีบทบาทเกํงกล๎า สําคัญบ๎างอยํางใด
(บทที่ 5)
ไผสิเป็นผู๎ตั้ง สร๎างใหมํกรุงธน
ดนปานใดจั่งมาเป็นรัตนโกสินทร๑ ตํอมาเดียวนี้
ฉันราตรีเขียนไว๎ ใสปานน้ําทํา
มักกลอนสาดกลอนดํา กลอนฮ๎างกลอนดี
ฉันหมอลําราตรี เขียนกลอนแต๎มแตํง
วําไปได๎ทุก แหํง สาดดําวาที
72
มักสี่สิบดีกรี หรือน้ําใต๎ตํอน
ขอบอกไว๎ซะกํอน การร๎องการลํา
บํอนบํได๎กะอยําจํา บํเหน็บให๎แหงํ
มันสิอายพํอแมํ ผู๎เพิ่นมาพัง
สมพอดังมันกะจั่งคํอยดังดอกคนเฮาซุมื้อ
ลําใสํกันชื่อ ๆ บํแมํนตีกัน
ครั้นตํางคนตํางดัน หูนลูถูทั่ง
เฮ็ดจั่งซั้นคือจั่ง หุํมเพิ่นยอโต
คนซุมื้อ เพิ่นบํมักลําโส สาดเถียงกันดอก
มีกลอนใดกะให๎ตอก เต็กโลดตามใจ
เดียวนี้ตกสมัย เจริญกวําเกํา
ลางคนลําแล๎วเหํา งังงั้งงังงัง
ย๎านแตํโตบํดัง โสจนตาตี่
ฟูอนปานไลํแมงหมี่ ลําปานจํมมนต๑
ผู๎จั่งซั้น ดังบํทันได๎ดน มิดหายไปจ๎อย
สํวนวําโตของขํอย ลําบํดีดอกแมํ
แตํบํอึดผู๎จ๎าง ลําเรื่อยบํเซา
คอยฟ๓งเอาตอนกรุงธนสิเข๎มค๎นตํอไตํเมืองไทยเอ๎ย...
73
กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 1

(อรัมบท)
บัดนี้ซิเว๎าเรื่องประวัติศาสตร๑ไทย สูํพี่น๎องฟ๓ง
พอได๎ให๎พี่น๎อง หวนคะนึงถึงสมัยกํอน
นับย๎อยหลังคืนไป สองร๎อยกวําปี
กํอนเมืองหลวงของไทย ซิได๎มาตั้ง
เป็นกรุงรัตนโกสินทร๑ หรือกรุงเทพฯ
เมืองหลวงของไทยเฮา ป๓จจุบันนี้
ได๎ย๎ายมาจากกรุงธนบุรี
ประวัติศาสตร๑ธนบุรี กะนับวํา
เป็นประวัติศาสตร๑ที่ยิ่งใหญํและแปลกหมูํที่สุด
เพราะวํามีกษัตริย๑ครองอยูํองค๑เดียว นับแตํต๎นจนปลาย
กษัตริย๑องค๑นี้คือ พระเจ๎าตากสินมหาราช
(บทที่ 1)
สมัยกรุงธนบุรีเริ่มต๎น เป็นราชธานี
เมื่ออยุธยาล๎มเสีย เอกราชเสรี พํายพังสูญสิ้น
ดินแดนกรุงศรีเศร๎า ยอมเสียไปครั้งใหญํ
สูญเสียไปเทื่อนี้บํมีมื้อตําวคืน ยออํานาจยกให๎ กรุง
(บทที่ 2)
ตั้งกรุงธนบุรีขึ้นเป็นราชธานี
เจ๎าตากสินคนดี ผู๎ตีมาได๎
ในสมัยตอนนั้น พระองค๑ครองเมืองตาก
หากแมํนเอกทัศน๑เจ๎า เนาก้ําอยุธยา
(บทที่ 3)
คราวนั้นทัพพมํา เผาผํากรุงศรี
พระเจ๎าตากสินตี สํวนบํมีทางย๎าน
แตํวําการเมืองหยุํง รุงรังหลายอยําง
พอกรุงศรีแตกม๎าง ไทยสู๎บํไหว
(บทที่ 4)
พระตากสินคิดได๎ จึงยกทัพกลับหนี
มีทหารไปนํา มากมายหลายล๎น
พระองค๑รวมพลได๎ นายทหารหลายทําน
พลทหารห๎าร๎อย ถอยรํนลํวงกาย
(บทที่ 5)
หวิดจากคํายพมํา ฟ๓นฝุากองทหาร
74
ผํานจากเมืองกรุงศรี ดํวนมาทางนี้
จากกรุงศรีเลยมุํง ไปทางตะวันออก
บอกทหารใหญํน๎อย เซายั้งพักแรม
(บทที่ 6)
ถิ่นนี้เป็นเขตแคว๎น นครใหญํนายก
ซื่อวําบ๎านพรานนกเขตนครนายก บํอนเนาเซายั้ง
รวมพลังกันไว๎ ทหารไทยกล๎าเกํง
เล็งเห็นตอนข๎างหน๎า พํอตากสินผู๎กล๎า หัวหน๎าหมูํทหาร
(บทที่ 7)
ตอนนั้นพักอยูํบ๎าน พรานนกตกมา
หาเสบียงอาหาร เพื่อเตรียมการไว๎
บังเอิญเห็นกองทัพพมํา เดินมากองใหญํ
ทหารไทยสํวนน๎อย คอยสู๎อยูํไกล
(บทที่ 8)
พระตากสินจึ่งใช๎ ไหวพริบป๓ญญา
พาเอาสองสามคน หมูํทหารไปล๎อ
หนํอยนึ่งรอดักซุ๎ม ซุมทหารกลุํมใหญํ
พํอตากสินล๎อได๎ ไทยฆํามุํนมี…
75

(บทที่ 1)
การสู๎รบ อยูํพรานนกครั้งนี้ พมําเลําหลงกล
ประซาซนสรรเสริญ นับถือลือหน๎า
รวมกันมายอน๎อม กับองค๑พระยาตาก
ซายฉกรรจ๑มากหน๎า ขอรํวมฮํวมกอง
(บทที่ 2)
ประซาซนพีน่ ๎อง มาขอฮํวมเป็นทหาร
เพราะเป็นการเร็วรบ พระตากสินคนกล๎า
ซาวบ๎านหามาซํวย หลายอันพันอยําง
ทั้งเสบียงอาหารและอาวุธใหญํน๎อย มารํวมเข๎าใสํนํา
(บทที่ 3)
ประซาซนทุกก้ํา มาขอรํวมสามัคคี
เลยเกิดมีกองทัพ ใหญํโตพอได๎
แล๎วลํวงไปทางก้ํา ปราจีนเขตที่
เมืองระยองชลบุรีสามหัวเมืองเขตนี้ รวมเข๎าใสํกัน
(บทที่ 4)
พระเจ๎าตากเพิ่นนั้นเกลี้ยกลํอมทอมเอา
สํวนเจ๎าเมืองจันทร๑บุรี บํยินดีรํวม
รวมทหารเอาไว๎ ตีเมืองเกลี้ยงมิ่นลิ่น
กินเข๎าแลงเรียบร๎อย ให๎เตรียมเข๎าสูํเมือง
(บทที่ 5)
ซุมทหารทราบเรื่อง พระองค๑สั่งนักการ
รัยประทานอาหารเย็น แตํเว็นบํรอซ๎า
แล๎วพากันทุบหม๎อ หุงแกงต๎มสูํ
บุเมืองจันทร๑แตํเซ๎า ไปกินเข๎าฮํวมงาย
(บทที่ 6)
ถ๎าหากตีบํได๎ กะยอมงดอดตาย
ซุมทหารทั้งหลาย กะเซื่อคําพระยาเว๎า
สมพระทัยของเจ๎า ตีเอาได๎งําย
เลยบํได๎อดตายกินเข๎างายฮํวมเซ๎า ทหารเข๎าผําตี
(บทที่ 7)
ตกมาเถิงระยะนี้ พระเจ๎าตากครองเมือง
มีซื่อเสียงดังไกล ซําลือเกียรติก๎อง
พระองค๑ครองเมืองบ๎าน จันทร๑บุรีเมืองใหญํ
76
ได๎สองเดือนแตํพมํา มาเข๎ายึดไทย
(บทที่ 8)
พระยาตากจึ่งได๎ เรํงรัดจัดการ
เตรียมทหารเรือรบ ขนาดเบาเอาไว๎
ได๎จํานวนเป็นร๎อย เตรียมเรือเรํงตํอ
หวําง พ.ศ. 2310 ปีเดียวกับพมํา มาเข๎ายึดไทย
(บทที่ 9)
พระเจ๎าตากเริ่มได๎ กู๎ชาติคืนมา
ตุลาคมเดือนสิบเอ็ดปีฉลู แมํนวันเตรียมพร๎อม
ประซาซนโอมล๎อม สาธุการนําทําน
พวกข๎าราชการ ที่หลบหนีพมํา มาขอเข๎าฮํวมนํา
มีคนดีตื่มซ้ํา นามวําสุจินดา
รวมเข๎ามาหลายคน พระตากสินหัวหน๎า
ห๎าพันคนเตรียมพร๎อม ยอมพลีเพื่อชาติ
กู๎เอาเอกราชได๎ ใสแจ๎งสงํางาม…
77

(บทที่ 1)
จากเมืองจันท๑ลํวงข๎าม ถึงเขตธนบุรี
ตีกองทัพพมําพมํารักษาการ อยูํคํายโพธิ์สามต๎น
บํทันโดนกะตีได๎ เป็นของไทยโดยงําย
รวมเจ็ดเดือนลํวงกายแตํพมํายึดได๎ เสียให๎บํนาน
(บทที่ 2)
ซื่อเสียงดังสะท๎าน เทําทั่วธานี
มีประวัติจารึก พระตากสินคนนี้
เสียเมืองบํพอปีนํากู๎คืนมาได๎ บํมีไผคือทําน
พํอตากสินกู๎บ๎าน ประมาณได๎หนึ่งปี
(บทที่ 3)
ธนบุรีกํอซิได๎ เป็นราชธานี
พระตากสินนําตี กู๎คืนมาได๎
ประซาไทยเลยพร๎อม อัญชาติขึ้นครองราช
พระองค๑คิดสลาดกู๎ เมืองบ๎านตํอไป
(บทที่ 4)
พระองค๑อยากตั้งไว๎ เมืองใหญํกรุงธน
มีเหตุผลหลายประการ ทํานทรงไขซี้
ข๎อที่หนึ่ง เห็นกรุงศรีโทรมเศร๎า เสียหายไปมาก
ยากซิบูรณะให๎ ดีได๎ดั่งเดิม
(บทที่ 5)
ข๎อที่สอง พระยาตากจั่งเริม ครองราชย๑บริหาร
ฝุายทหารบํเพียงพอ ที่ซิดูแลได๎
ทหารไทยยังหนํอย บํสมเมืองขนาดใหญํ
ย๎านรักษาบํได๎ ฮําภัยเข๎ามารุกราน
(บทที่ 6)
ข๎อที่สาม เมืองกรุงศรีเป็นยําน ศึกผํานไปมา
เมืองกรุงศรีอยุธยา เป็นทําเลบํเหมาะสมศึกซิมาจูํโจม ทิศใด๐กะมาได๎
ข๎อที่สี่ตํอไป พวกข๎าศึกพอฮู๎ หนทางเข๎าออก
ฮู๎จักปุองในและนอกซิเทียวเข๎าบํเซา
(บทที่ 7)
สาเหตุที่พระองค๑เจ๎า เลยทรงเลือกธนบุรี
ไว๎เป็นราชธานี สร๎างแปลงเมืองบ๎าน
ปูอมปราการมีพร๎อม เหมาะสมหลายอยําง
78
กองทัพบกและน้ํา เตรียมพร๎อมซูํแนว…
(บทที่ 8)
ทํอนี้ยังบํแล๎ว เป็นเมืองทําซุมนุม
การค๎าขายคนซุม สะดวกดีหลายด๎าน
เหมาะกับการขายค๎า ไปมาตํางประเทศ
หลายสาเหตุแตํได๎ มาสร๎างถิ่นถาน
(บทที่ 9)
เลือกทําเลตั้งบ๎าน ริมตั้งฝ๓่งธนบุรี
มีพืชพันธ๑ธัญญาหาร มากมายหลายล๎น
เพราะกรุงธนบํมาพ๎อ ย๎อนสงครามมาผํา
พลเมืองแนํนหนาเศรษฐกิจมากล๎น คนกะแนํนหลั่งโฮม
เมืองกรุงศรีล๎มแล๎ว ไปตั้งใหมํธนบุรี
สิบห๎าปีพระองค๑ครอง นั่งปองเป็นเจ๎า
ตอนนั้นบ๎านเมืองเศร๎า พระองค๑เอาใจใสํ
ภารกิจนอกในพระองค๑บํวํางเว๎น คอยสร๎างแตํงเมือง
คอยปรับปรุงทุกเรื่อง ให๎เฮืองฮุํงสดใส
ตอนกรุงศรีเสียไป บ๎านเมืองเพม๎าง
ตํางคนตํางไปสร๎าง หัวเมืองขึ้นใหมํ
เพื่อกําเอกราชไว๎ บํไปขึ้นตํอไผ
ตัวพระองค๑จั่งได๎ ดําริวาทวาจา
ถ๎าบํมารวมปึก เป็นแผํนเดียวกันไว๎
แผํนดินไทยสิต๎องล๎ม เสียไปโดยงําย
เลยซักซวนเขตคําย มาเข๎าฮํวมกัน
แตํซุมนุมเหลํานั้น บํยอมรับคําเชิญ
จั่งได๎เตินเอาพล ไพรํทหารคนกล๎า
เจ๎าตากสินนําหน๎า พาเป็นหัวโจก
ซุมนุมพิษณุโลกนั้นแมํนจุดแรกเริ่มประเดิมเข๎าฝุาฟ๓น
ใน พ.ศ. 2211 นั้น ฟูาสนั่นเนืองนอง
ครั้งที่สองจั่งสําเร็จ ระหวํางตีเมืองนี้
มีคนดีคอยกั้น เร็วกันตอนแรก
กระสุนแตกใสํเจ๎า กษัตริย๑ล๎มทัพคืน…
79

(บทที่ 1)
ฟ๓งบํอนตอนพระองค๑ไปพักฟื้น คอยรักษาโต
จั่งคํอยโงปรึกษา วําซิตีเมืองน๎อย
เลยคอยไปทางก้ํา เมืองพิมายตอนใหมํ
ชื่อกรมหมื่นเทพพิพิธนั้นได๎ ครองสร๎างนั่งพิมาย
(บทที่ 2)
ซุมนุมอยูํเขตคําย นครราชสีมา
พระยาเมืองกรุงธน รวบรวมมาเข๎า
จั่งไปซุมนุมเจ๎า นครศรีธรรมราช
ผู๎มีอํานาจเฝูา เป็นเจ๎านั่งนคร
(บทที่ 3)
ตอนนี้พระองค๑ใช๎ ทหารหมูํหลายนาย
ยายทางบกทางเรือ และทางเหนือใต๎
กวําซิตีเอาได๎ เสียเวลาโดนจักหนํอย
นครศรีธรรมราชกะบํหนํอย ตีได๎งํายดาย
(บทที่ 4)
บาดนี้ย๎าย ไปตีทัพเมืองฝาง
เมืองสวางคบุรีจังหวัดอุตรดิต คิดการผลาญบ๎าง
ซุมนุมเจ๎าพระฝางได๎ตีมารวมไว๎ ซุมนุมพิษณุโลก
มีหัวโจก ผู๎รักษาเขตคําย ซุมนุมเจ๎าพระฝาง
(บทที่ 5)
เกียรติคุณเพิ่นสร๎าง ทางวิทยาคม
คนพากันนิยม นับถือลือหน๎า
บาดตกมาเถิงเจ๎า กรุงธนคนเกํง
ทํานบํเกรงตํอถ๎อย คอยสู๎อยูํทวี
(บทที่ 6)
ตีเมืองฝางมาได๎ ภายในปีหนึ่ง
ถึง พ.ศ. 2313 พระเจ๎าตากกู๎บ๎านมารํวมฮํวมกัน
บั้นสุดท๎ายแมํนซุมนุมที่ห๎า พระเจ๎าตากคนคุม
ซุมนุมพิษณุโลก ซุมนุมเจ๎าพิมาย ซุมนุมเจ๎าพระฝาง ตํางกะมายอน๎อม
สี่ชุมนุมมาพร๎อม นครศรีธรรมราช
ประเทศชาติต๎อมเข๎า มาโฮมไว๎บํอนเดียว…
80
(บทที่ 7)
เจ๎ากรุงธรเริ่มเขี้ยว บูรณะราชอาณาจักร
บ๎านเมืองหักเพพัง ได๎ฟ๓่งหาคนสร๎าง
คิดหาทางฟูฟื้น วรรณกรรมตํางๆ
ทางศิลปกรรมกํอสร๎าง ประดิษฐ๑ไว๎งดงาม
(บทที่ 8)
เพิ่นทําไว๎ถ๎าสําม ของเกําที่เสียไป
เศรษฐกิจนอกใน เรํงการฟูฟื้น
เกิดเป็นคืนวันมื้อ ทํางานบํหยุดหยํอน
ราษฎรเดือดร๎อน กะนําชํวยซํอยเหลือ
(บทที่ 9)
ทํานเป็นคนเอื้อเฟื้อ เซื้อซาติคนดี
สมกับเป็น เจ๎ากรุงธนบุรี สงําศรีปานนั้น
ราชการทุกขั้น ภูมิใจเป็นอันมาก
สมัยพระเจ๎าตาก มีกองทัพแกํกล๎า คอยถ๎ารับการ
การปกครองเมืองบ๎าน พระองค๑ทํานสนใจ
สนพระทัยการฝึก ฝุายทหารเตรียมพร๎อม
ยอมบําเหน็จรางวัลให๎ ทหารไทยดีเดํน
เห็นความดียกให๎ ไวฟูาวดํวนพลัน
ทหารไทยสมัยนั้น มีความภาคภูมิใจ
ออกสงครามคราวใดแมํนพระองค๑นําหน๎า
กําลังใจแข็งกล๎า ผู๎นําพาของประเทศ
คนเหมิดเขตยกย๎อง ยอน๎อมอํอนตาม
สิบห๎าปีลํวงข๎าม แตํครองราชสมบัติ
ตกเถิงคราวอัตคัต ระหวํางกรรมนํากลั้ว
พระองค๑มัวหมกมุนํ นํางานการหลายอยําง
บํมีโอกาสวําง พอซิได๎พักเซา
สิบห๎าปีลํวงเข๎า พระองค๑เลําเป็นไป
กําลังกายกําลังใจ กะทรุดโทรมลงเรื่อย
อารมณ๑เคยเย็นเฉื่อย กะเลยกลายเป็นคนใหมํ
พระองค๑เกิดเป็นไปเพราะการเมืองยากยุ๎ง สมองฟุงู ฟ๓่นเฟือน
81
เลยกลายเป็นคนเพี้ยน บ๎าปุวงเสียจริต
เพราะวําใจมัวคิด แตํเรื่องการเมืองบ๎าน
นําสงสารเอาฮ๎าย พระองค๑กลายเป็นตําง
ระหวํางเจ็บปุวยไข๎ เมืองบ๎านกะวุํนวาย...
82

(บทที่ 1)
ในตอนนี้ซวนกันแยกเขตคําย ทุกทั่วหัวระแหง
เกิดฆําฟ๓นรันแทง แยํงเอาเมืองบ๎าน
มีทหารคนกล๎า อาสากลุํมหนึ่ง
บุกเข๎าถึงเขตคําย ทางก้ําอยุธยา
(บทที่ 2)
นายขุนแก๎วขุน ขุนสุระนํามา
นายบุญนากบ๎านแมํลา รํวมพากันปล๎น
เจ๎ากรุงธนเลยให๎ พระยาสรรค๑ไปปราบ
พระยาสรรค๑ทราบเรื่อง เลยเข๎าไปฮํวมมือ
(บทที่ 3)
พวกกบฏลุกฮื้อ คุมหมูํกองทหาร
มารุกรานธนบุรี ตํอยตีเอาบ๎าน
จัดการบังคับเจ๎า กรุงธนให๎ไปบวช
ทรงผนวชอยูํวัดแจ๎ง พระองค๑เจ๎าเลํายอม
(บทที่ 4)
แตํวําบุญบํพร๎อม องค๑ทํานพระยาสรรค๑
เพราะมีคนสําคัญ กวําพระยาสรรค๑นี้
เลยบํยินดีให๎ พระยาสรรค๑ครองราชย๑
ยึดอํานาจครั้งนี้ มีแตํเรื่องเกี่ยวพัน
(บทที่ 5)
พระยาสรรค๑หวังขึ้น ครองแทนพระยาตาก
ซุมหนึ่งคิดตํางหากราชการใหญํน๎อย คอยรํวมฮํวมกัน
(บทที่ 6)
จราจลครั้งนั้น ฟูาก๎องคะนองคึก
หวังอัญเชิญ เจ๎าพระยาสมเด็จพระมหากษัตริย๑ศึกนั่งปองครองบ๎าน
เพิ่นไปราชการทําสงครามทางด๎าน เมืองเขมรบํทันตําว
จั่งแมํนตกเถิงคราวเมืองกรุงธนซิล๎ม พระองค๑เจ๎าเลําประชวร
(บทที่ 7)
อายุจนครบถ๎วน สี่สิบแปดพรรษา
ได๎ศึกขาลาศีล ไปถูกคุมขังไว๎
พระเจ๎าตากสินยอมให๎ เขาทําทุกอยําง
บํมีทางตํอสู๎ ปกปูองซํอยตน…
83
(บทที่ 8)
เพราะทุกคนตํางพร๎อม ให๎องค๑ใหมํมาครอง
พากันมองการณ๑ไกล ประเทศไทยปางกี้
พระเจ๎ากรุงธนบุรีเสียจริตไปแล๎ว บํหวังคืนคือเกํา
เลยหวังเอาองค๑พระพุทธยอดฟูา มาสร๎างนั่งแทน
(บทที่ 9)
ดั่งได๎ยินทุกแคว๎น เทําทั่วพารา
เจ๎ามหากษัตริย๑ศึก ซื่อเสียงดังก๎อง
เป็นคนครองแทนเจ๎า กษัตริย๑ไทยองค๑ใหมํ
ประชาชนพอใจพระองค๑เป็นนักสู๎ หาญกล๎าเกํงการ
พระองค๑ครองเมืองบ๎านคิดอํานการไกล
กษัตริย๑ไทยซิมีสอง บํหํอนคือความนี้
กลัวสิมีภัยขึ้น ภายหลังครั้งใหมํ
คงเอาไว๎บํได๎ พระองค๑เจ๎าตากสิน
ตอนชีวิตซิสิ้นเถิงที่อวสาน
เป็นนํากาลเวลา ลํวงมาเถิงทําน
นําสงสารเอาฮ๎าย พระองค๑ตายเพราะชาติ
บาดนี้ตกบํอนเศร๎า พระองค๑เจ๎าป๓่นแปร
ความฮักชาติแท๎ๆ จั่งเถิงแกํความตาย
ยากเทิงใจเทิงกาย จั่งคํอยเป็นแนวนี้
เวลาสิบห๎าปีแตํพระองค๑ครองสร๎างกรุงธนพ๎นผําน
ฮอดบํอนคราวอาวสานเลยสวรรคตสิ้นหนีเว๎นลาล๎างหํางไป
สมยานามกลําวไว๎ มหาราชกรุงธน
บํทันดนแมํนสมเด็จเจ๎าพระยา พระมหากษัตริย๑ศึกขึ้นนั่งปองเป็นเจ๎า
ในตอนนั้นประชาชนยังเศร๎านําองค๑พญาตาก
พร๎อมใจสร๎างอนุสรณ๑คนดีวีรชนคนกล๎าไว๎ให๎ไทยระลึกถึง
ประชาชนทราบซึ้งคุณงาม และความดี
วีรกรรมของเจ๎ากรุงธนบุรี เพิ่นทําไว๎
ผู๎ใดไปเถิงก้ํา ธนบุรีเมืองเกํา
เซิญไปเซาแวะเยี่ยมเฮียนฮู๎เรื่องราว....
84

(บทที่ 1)
หันมาฟ๓งบทซ๎อนอนุสรณ๑พญาตาก
หากผู๎ใดอยากฮู๎ประวัติเรื่องสํวนพระองค๑
(บทที่ 2)
อยูํวัดหงส๑รัตนารามนั้นแมํนศาลของเจ๎าพระยาตากคนดี
ประซาซนธนบุรี นับถือลือย๎อง
อยํางที่สองคือวัดอินทารามนั้น พระเจดีย๑สูงใหญํ
ได๎บรรจุอัฐิของพระยาตากไว๎ในหั่นแตํนาน
(บทที่ 3)
สิ่งที่สามแมํนยําน สํวนพระราชวังเดิม
ได๎สํงเสริมปรับปรุง ตํอมาแตํปางนั้น
ป๓จจุบันเดียวนี้ ปรับปรุงขึ้นใหมํ
เป็นที่ตั้ง ของกองทัพเรือไทย ผู๎ใดไปฮอดหั่น ให๎ไปเยี่ยมแวะดู
(บทที่ 4)
ไผอยากมีความรู๎ ดูเบิ่งให๎เห็นชัด
เซิญไปดูประวัติ เจ๎าตากสินคนกล๎า
อีกทั้งพระบรมรูปทรงม๎า ของพระองค๑ทรงนั่ง
ไปทางวัดอรุณราชวราราม มองไปในเขตนั้น ซิเห็นตั้งสงํางาม
(บทที่ 5)
ข๎ามไปเถิงเขตคําย ถนนใหญํพรานนก
เรียกถนนพรานนก ยกนามแตํคราวกี้
ที่สําคัญของเจ๎า พาทหารจับกลุํม
เป็นสมรภูมิที่สําคัญใหญํยิ่ง พระองค๑เจ๎าพักเซา
(บทที่ 6)
ตลอดเถิงทั่วเทํา เมืองใหญํธนบุรี
เสมือนเป็นอนุสาวรีย๑ของพระเจ๎าตากสินถิ่นสถานงามไก๎
โชว๑ความงามเอาไว๎เป็นประวัติศาสตร๑ที่มีไว๎ครบคูํ
เป็นกษัตริย๑ครองอยูํเมืองกรุงธนเขตนี้มีทํานผู๎เดียว
(บทที่ 7)
นับวําเพิ่นนั้นเฮี้ยว คนเกํงกรุงธน
ประชาชนชาวไทย ได๎เทิดทูนเอาไว๎
คนทุกยุคทุกสมัย บํเคยไลลืมถิ่ม บุญคุณพระองค๑ทําน
ราชการเพิ่นได๎ กําหนดให๎หนึ่งวัน...
85
(บทที่ 8)
สาระสําคัญนั้น ให๎เคารพบูชา
ยี่สิบแปดธันวา ราชการกําหนดไว๎
เป็นวันหยุดพักให๎ ซาวไทยปีละเทื่อ
เพื่อให๎คนกราบไหว๎ ใจน๎อมระลึกหา
(บทที่ 9)
อนุสาวรีย๑พระบรมรูปทรงม๎า สถานที่สําคัญ
พอเถิงวัน ยี่สิบแปดธันวา คนตํางมาโฮมล๎อม
พากันบังคมน๎อม อยูํอ๎อมวงเวียนใหญํ
ประเพณีสืบไว๎ ให๎เฮาได๎ยึดถือ
ยี่สิบแปดธันวาของทุกปีฮอดมื้อ เคารพพระบรม
คนมาโฮมซุมนุม มากมายหลายล๎น
ประซาซนโฮมท๎อนมาสะออนเยี่ยงอยําง
เจ๎าตากสินเพิ่นสร๎าง เมืองไว๎ให๎แกํไทย
ตอนนี้หยุดพักไว๎ ฟ๓งใหมํตอนปลาย
กลายมาเป็นรัตนโกสินทร๑ ทุกวันเดียวนี้
มีประวัติเขียนไว๎ วําไผเป็นคนกํอ
ตํอมาเถิง รัชกาลที่เก๎า จนเทําซูํวัน
แตํละองค๑ละองค๑นั้น สําคัญคนละอยําง
เมืองกรุงเทพกํอสร๎าง มาได๎กี่ปี
เมืองกรุงเทพฯ แตํกี้ ย๎ายมาจากกรุงธน
ไผเป็นคนนํามา จากกรุงธนกว๎าง
เป็นเมืองหลวงประเทศไทยเดียวนี้ มีจักองค๑ทรงนั่ง
เทํากระทั่งสูํมื้อได๎สองร๎อยกวําปี
เลําประวัติแตํกี้ ต๎นเริ่มเดิมที
มีประวัติปกครอง กี่องค๑ทรงสร๎าง
ความสําคัญจั่งใดบ๎างนับแตํต๎นเถิงกลาง พระองค๑สร๎างเฮืองฮุํง
ไผจํองจูงประเทศบ๎าน พาให๎ฮุํงเฮือง
จนตลอดฮอดเรื่อง เลิกทาสสมัยใด
เฮาเกิดเป็นคนไทยควรศึกษาประวัติศาสตร๑ไทย ตื่มเติมความรู๎
เกิดเป็นไทยควรฮู๎ ศึกษาประวัติเกํา
86
เว๎าให๎พี่น๎อง เรียนรู๎เรื่องนํา
โดยเฉพาะ ประวัติการกํอตั้ง กรุงเทพธานี
ฉันราตรีศึกษา แตํชั้นประถมปลายพุ๎น
บํได๎เดาหรือด๎น เรียนมาถ๎วนถี่
ประวัติมีกลําวไว๎ จั่งเขียนแต๎มแตํงกลอน
เว๎าเรื่องลํา ซิมักเย็นหรือฮ๎อน วาทอํอนหรือแข็ง
มักทางศิลป์แสดง โปกฮาเฮฮ๎อง
บํมีทางขัดข๎อง แนวใดได๎ทุกอยําง
มีตํารากลําวอ๎างสรรสร๎างชัดเจน
ตกหวํางเลํนกะเลํน เฮมํวนขําขัน
ตกหวํางลําประชัน กะกลั่นเอาแตํหัวไม๎
ฟ๓งตํอไปเด๎อทําน ปฏิภาณใผซิเกํง
เด็กทํอใดแหํงเรํง ใกล๎สิแจ๎งแหํงฮําว หันจ๎าวจั่งรถทัวร๑…
87
กลอน สอนวาทลา ท่าคนเมาเหล้า

(บทที่ 1)
ตอนนี้ไกล๎สิแจ๎งลําแขํงตอนเดิ๊ก
ฟ๓งบทกลอนฮอนเลิ๊กส่ําสํองลงกนสําง
ฝุายโลกธรรมนําอ๎างกันมาหลายแหงํ
โจทถามแปลทุกข๎อพอฮู๎ภาควิชา
(บทที่ 2)
มาบัดนี้สิพาพวกพี่น๎องพักผํอนอารมณ๑
ให๎สุขสมหัวใจฝากไว๎ในรอยยิ้ม
เซิญซวนซิมบทคะตังฟ๓งให๎ ขบขันมันมํวน
บทตลกครบถ๎วนเอามาม๎วนใสํกัน
(บทที่ 3)
ทําอื่นนั้นกะเว๎าวํามาหลาย
เว๎าบอกแย๎มบํอายแมํนทําคนมาเหล๎า
บัดยามเมาแล๎วบํอึดแนวเว๎าโสกันนันหนี่
บัดเซาเมาเบิ่งเพิ่นงวกพุน๎ พี้หาลี้แลํนบัง
(เพลง)
เหล๎าเอยเอยเหล๎า คนกินคนกะเมา (ซ้ํา)
(เว้า)
เว๎าพื้นเหล๎านี้ หมากินหมากะเมาเด๎เหมํานี้
จั่งวําสุราเหล๎ากินเมาต๎องฮ๎องโฮํ กินบํโฮบํฮ๎องมันเสียแปูงผู๎เพิ่นทํา
เอาหน่ําเลยซุมเฮา กึบแล๎วเมามํวนลูกเดียวเว๎ย...
ผู๎ชายกับผู๎หญิงเมาตํางกัน ผู๎หญิงเมาผัดร๎องเพลงวํา
(เพลง)
โจกหนึ่งหูซันซองลอง โจกสองหูซันพี่วี่
โจกสามโจกสี่เอาของดีไปแงงแวํน
(เว้า)
เอ๎าแมํนหมาโตใด๎นอ มันเอาแวํนแตกมาไว๎เลาะหนี่วะ
คันผู๎ซายเมาผัดฮ๎องเพลงวํา
(เพลง)
โจกหนึ่งหูซั้นซองลองโจกสองหูซันพีว่ ี่
โจกสามโจกสี่ เห็นเมียวําแมํนแมํ
(เว๎า) สวัสดีแมํเฒําเจ๎ากะมานําหมูํบ๎อ
บัดผู๎ข๎าเมาบํคือหมูํ มีแตํฮ๎องเพลงมํวนลูกเดียว
88
(เพลง)
-สุรานารีกินแล๎วมีความสุข ดับความทุกข๑ลืมความกังวล
ถึงใครจะดําเราก็ไมํเคยสน ดําเราหมดทุกคนชํางหัวมันปะไร
-ยามจนมีแตํคนเว๎าใสํ ยามได๎ขอแหนํครูบา
ยามรวยมีแตํคนถามหา สิไปไสครูบาขอไปนําแหนํ
-ยามจนบํมีคนอยากรู๎จัก หมาก็บํเหําทักมันรู๎วําเราจน
ไปทางไหนไมํเหําทั้งหมาไมํถามทั้งคน พอรู๎วําเราจนหมาและคนก็ไมํมอง
- ดื่มเสียทีสนุกดีนะหลํอน (ชาย/พํอ)(หญิง/แมํ)งามงอนเรามาดื่มด๎วยกัน
ดื่มเหล๎าเพื่อต๎องการสังสรรค๑ เมาแล๎วชนแก๎วกันพี่ทีน๎องที
- ดื่มเสียทีสนุกดีเข๎าทํา ไปเอามาตื่มจักสองสามแบน
คําเหล๎าเจ๎าสิเอาจักแสน คําหมอลําหมอแคนขํอยสิจํายคนเดียว
(เว้า) เฮ๎ย เจ๎าภาพจ๎างหมอลํามาหลายปานได๐มื้อนี้
บํต๎องจํายคําหมอลําเด๎อ (ชื่อตัว)
สิจํายให๎บํต๎องหํวง มันสิพอแสนบํคําหมอลําสื่อสื่อ
โจกหนึ่งเอ็นคอพึงบํทันปากโจกสองเสียงกระซากคําราม
โจกสามเห็นคนเดินเอิ้นใสํ เอ๎ยสิไปไสมากินเหล๎านํากันกํอนเว๎ย
โจกสี่เห็นไกํวําแมํนหมู โจกห๎าใบหูแดงหน๎าเขํง
จอกหกเปุงวําจาเว๎าโฮกฮาก เฮ๎ย
แถวนี้มีนักเล็งบํหึอ คันมีแล๎วเฮาสิหนีไปดังอยูํแถวอื่นกะได๎วะ
(ลาทางสั้น)
(บทที่ 4)
อันนี้คือการเลํนภาคตังฟ๓งมํวน
สมควรเด๎อบัดหันเข๎าบํอนเอา
(บทที่ 5)
ให๎สมความเพิ่นเว๎า เขาซําหมอลําดี
ภาคคติกะต๎องมีภาคคะตังนําพร๎อม
ไผบํได๎กะให๎ยอมอยํามัวเสียขี่หน๎ากลับไปหาเฮียนใหมํ
คันแก๎กลอนบํได๎สิเอาไม๎แหยํของ
สิบสองสองเป็นยี่สิบสี่ทํอนี้น๎า...
89
กลอน ลาแข่งวาลา เพลงต่างประเทศ

ทานอง ลาทางสั้น สลับย่าว+เพลงอินเดีย+ เจ๊กเล่นงิ้ว+เจ๊กลา(เพลงจีน)
(ทานองลาทางสั้นสลับย่าว)
(บทที่ 1)
แมํนวําเด๎อนาย
ลําลํานี้ที่มาหลายทํา
พัฒนาขึ้นได๎มาไว๎แขํงขัน
(บทที่ 2)
ลําวาดนี้วาดนั้นกลอนกลั่นสรรหา
วาทะศิลป์การแสดงแขํงเสงกันแท๎
คันบํได๎กะยอมแพ๎ ให๎หนีไปเฮียนใหมํ
ทังเพลงลาวเพลงไทย ตํางประเทศกะให๎ได๎มาไว๎แขํงเส็ง
(บทที่ 3)
ตกบทเรํงกะสิให๎จําวให๎เรํง เพลงกั่นทันสมัย
ฉันราตรีศรีวิไลเลื่อนใหลไวคลํอง
มักแบบใดการร๎อง เพลงแกวแม๎วฝรั่ง
เชิญเจ๎าหันมาฟ๓งเพลงอินเดียบัดนี้มีไว๎ทําแสดง
(เพลงอินเดีย)
ฮําๆๆๆๆฮําฮ่ําฮําหํา ฮําๆๆๆๆๆๆ
ฮ่ําห่ําๆๆฮ่ําหํา โอ๎หําผู๎ใด๐มาใหญํแท๎นอ
โอ๎ลูกชายไผ มาหําใหญํแท๎นอ
เมื่อคอยๆๆๆ อาบังตื่นหอย คอยๆ คําๆ
ปาดโทนั้นหํามาดําแท๎นอ
เทิงใหญํเทิงแหลํเทิงดํา
โอ๎ไม๎คอนหําเทิงใหญํเทิงยาว
ยาวโอํยาวยังงี้ไมํไหวละไอ
อาบังจังไรมันทําไมดี
ทําไมมาดมตรงนี้ เทิงดมเทิงก๎มเบิ่งหวี
กลางวันกลางคืนบํหนี ฮี...หอม
อาบังถนอมของเมียไว๎ดม
อาบังเทิงโงม เทิงโดมของเมีย
เอาป๓้นข๎าวกี่กูมา... ของมึงป๓้นน๎อยของกูป๓้นใหญํ
ของมึงทําไขํของกูํบํทา ของมึงป๓้นหนาของกู๎ป๓้นบาง
เอามาทะแม เอามาทาแม ของมึงหําแหลํเทิงดําเทิงเหม็น...
ภาพนี้เฮ็ดให๎เห็นการเต๎นเพลงแขก
90
เจ๏กเลํนงิ้วกะผัดแปลกร๎องใสํสีซอ
เสียง อี่อ๎อๆ ๆ เพิ่นสีซออู๎
ออกหวิดฉาก แล๎วผัดทําทําบู๎เต๏หน๎าเต๏หลัง
ฟ๓งเพิ่นเปลํงเสียงดังฮ๎องจนคอโกํง
(เจ็กเล่นงิ้ว) เจี๊ยกโซํย...
จําอั่วซิงแซ แฮ แหแอ แอํแอ ห๎วงซึ้มอึ้มซอ
ลือตํอตีกอเคีย เฮีย เฮีย เหีย เฮีย ลือลํายยั่วเมีย
จําอั่วซิงแซ ลือกุ๎ยแสตัวเมีย ลือกุ๎ยฮํวย อั๋วจับโปูยฮํวย
อั่วเยียะลือโซํย ลือเจี๊ยกโซํย... แล๎วลือกะซําหมี
อันนี้นนั้ แมํนวาททําวาทีเพลงเจ๏กเลํนงิ้ว
ฟ๓งบัดนี้แหํงติ่ววาทเจ๏กลําไทย
ฮ๎องเสียงเหลอเสียงไหล ลําไทยเลาะลํอ
(เจ็กลา)
โอ๐ละนอ...อาเฮียโอํย
อั่วเป็นเจ๏กอั่วอยูํเมืองจีน อั่วมาถือศิลอยูํที่เมืองไทย
ให๎อั่วแกงหมูอั่วก็แกงไล๎ อั่วแกงไกํอวั่ ก็แกงดี
เอาหัวลือเช็ดหวี อั่วก็ทําไล๎ ทังไล๎ ทังไล๎ ทังไล๎...
แขํงวาทเพลงยุคใหมํหลายบทหลายตอน
บัดนี้มาหันฟ๓งกลอนเพลงในประเทศ
ศิลปะแตํละเขตสี่ภาคของไทย
ผู๎ใดเกํงแนวใดในกลอนแขํงวาท
ประกาศให๎เพิ่นฮู๎การลําสูํแขํงขัน
มีวาดใดสําคัญขอให๎บั้นลําตํอโลดเด๎อเจ๎า...
91
กลอน แข่งวาทลาวาทฟ้อนต่าง ๆ
(บทที่ 1)
การทางลํามีอี่หลีลําเลํนลําเป็นเกําใหมํ
ภาคคติกะได๎ลําเลํนเฮ็ดเป็น
(บทที่ 2)
คันสิมีแตํเน๎นทางภาควิชาการ
เว๎าเรื่องศิลกินทานบาปบุญคุณค้ํา
ผู๎ฟ๓งลําผัดวําบํได๎ย๎อนหาวนอนนี้หน่ํา
สั่งมาวําให๎ลําภาคคะตังละเลํน พอได๎ซํวงเหงา
(บทที่ 3)
บัดนี้หันมาเข๎าวาททําวาทะศิลป์
คําวําศิลปิน ต๎องครบคันความฮู๎
มีบทกงบทบู๎ เฮฮาพามํวน
ขอเชิญชวนพี่น๎องมาฟ๓งหมํองมํวนเพลิน
ทําจั่งซี้เพิ่นเอิ้นวําวาดนักมวย
ไหว๎ครูอยํางสวยๆ เตรียมตัวรอยก
กรรมการบอกชกเตรียมทํารอคอย
มีมัดเสย มัดสอย ตีศอกตีเขํา
ทําจั่งซี้เพิ่นเอิ้นมวยเฒําเกํากําวาง
กําป๓้นเสยเข๎าคาง สันเต๐ดากป๓บ
ทําจั่งซี้นักศึกษาเข๎ารับใบปริญญา
รับแล๎วถอยออกมาเตรียมตัวคํานับ
ถอนสายบัวลงป๓บเรียบร๎อยถอยไป
ทําจั่งซี้แมํน ผู๎สาวล๎างไหเอาไว๎ใสํเหล๎า
ขันตักน้ําเทเข๎าโค๎เล๎ทางใน
เทน้ําล๎างเข๎าไปจ๎วงหลําง
หลํอนแล๎วเซาล๎างเอาไว๎เซาสา
ทํานี้คนไถนาเอาความมาลาก
เทิงทก เทิงซาก เทิงแกํ เทิงถึง
ฮ๎ายจนเอ็นคอพึงฮือๆฮํองๆ
ไถเป็นคองซํองลํองดินก๎อนเฮาโบม
ทํานี้คนจกโตมป๓้นคูกลั้นน้ํา
โก๎มลงไปต่ําเทิงจกเทิงโกย
92
จักวําหําหรือโจ๐ย เพิ่นคําปานป๓่งซี่
มันมีหลายเอาหนีวาททํามาเส็ง
สิเอาทําร๎องเพลงแบบใด๐กะได๎
มักเพลงไทยเพลงฝรั่งพมํา จีน แกวแม๎ว ญี่ปุน
อี่แมํหมุนสั่งให๎เฮียนไว๎ถ๎าแขํงกลอน
บั้นออนยังหลายขอเซิญอ๎ายลําตํออยํารอซ๎า...
93
กลอน เจ็ดตานานแปล: คัมภีร์เว้ามงคลสูตร ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
ตํอจากนี้สิเว๎าเจ็ดสูตรตํานานมี
ลําบาลีคาถามคธไลํไปให๎มันเกลี้ยง
แปลให๎ฟ๓งสุดเสี่ยงเรียงกลอนซ๎อนตํอ
ฟ๓งให๎ดีเด๎อพํอยอยกกกสูตรต๎นบํเดาด๎นดั่งเขา
(กลอนตัด-เทศ)
คัมภีร๑เว๎ามงคลสูตรมีมา
(เว้า / เทศ)
สูตรที่ 1 วํา เอ๎วะเมสุตัง เอ๎กังสะมะยังภะคะวา
สูตรที่ 2 รัตนะยานี
สูตรที่ 3 กะระณีนะมัสกะ
สูตรที่ 4 ขันธะปารีต
สูตรที่ 5 โมระปะริต
สูตรที่ 6 ยันญะจักกุมา
สูตรที่ 7 ธะสักคา สูตรปลายสุดท๎าย
อธิบาย 8 ข๎อ ตํานานแปลแก๎แมํน
เทิงลําเทิงแลํนกะบํหลงอีกซ้ําเขียนไว๎ทํองจํา
(ลา)
แตํกํอนเอาบุญนั้นจะต๎องปุาวเทวดา
ให๎มาเป็นสักขี จั่งสิมีบุญได๎
(เว้า / เทศ)
(ป่าวเทวดา) วําสักเคกาเมจะรูเป คิริสิขะะระตะเต
จันตะริกเขวิมาเนทีเปรัตเถจะคาเม
ตะรุวะนะคะหะเน เคหะวัตถุมหิเขตเต
ภุมมาจายันตุเทวา ชะละถะละวิสะเม
ยักขะคันทัพพะนาคาติฏถันตาสันติเกยัง
มุนิวะระจะนังสาธุโวเมสุนันตุธรรมมัสสะวะนะกาโร อะยัมพะทันตาๆๆๆ
(ลา)
(บทที่ 2)
แปลคาถาสักเคปุาวเทวดานี้
ขออันเชิญสิ่งศักดิ์สิทธ๑ในสากลโลกนี้ เทวดาทุกเหลํา
เนาสถิตแหํงห๎องปุนปูองรักษา
(บทที่ 3)
สวรรค๑พรมเทิงฟูา คันทัพะนาคา
94
เมขลาเหลําอสูญ คูตนาคเนาในน้ํา
ให๎เป็นยามมาเฝูาอันตรายกายลํวง
ในคํวงเขตที่นี่ให๎ดีได๎สูํแนว
(บทที่ 4)
แมํนเป็นจั่งซี้แหลํวการปุาวเทวดา
จั่งได๎ทํากันมาสูํวันเดียวนี้
การมีมงคลขึ้นไผทํามากํอน
ตอนสมัยแรกเริ่มเดิมนั้นกํอการ
(บทที่ 5)
ตอนนั้นองค๑โพธิญาณทรงยั่งเชตุวันในปุา
สาวัตถีครั้งนั้นฟ๓งบั่นตํอไป
(บทที่ 6)
สมัยกํอนครั้งนั้นบั่นบํอนตอนกก
ยกนิทานปรารภเหตุการณ๑คราวนั้น
มันมีคนสามจุ๎มสามซุมสามหมูํ
ผู๎หนึ่งชื่อวํา ทิฏจมังคลิกะ
คนสองชื่อ สุตมังคลิกะ
คนสามชื่อ มุตมังคลิกะกลําวจาเป็นบั้น
คน 1 นั้นเห็นรูปเป็นมงคล
ผู๎ที่ 2 เห็นเสียงวําเป็นมงคลแท๎
คนที่ 3 นั้น เห็นรสกลิ่นเป็นมงคล
สนละวนถกเถียงบํลงกันได๎
เถียงกันไปคนก้ําคนทางคนทํา
พุทธองค๑ลงมาเห็นวําคือเหลํานี้ความเว๎าบํถืกกัน
เสด็จจากที่นั้นมาเทศนาสอน
เอิ้นมงคลจักรวาลกลําวมาจาไว๎
อยูํในเจ็ดตํานานนั้นฟ๓งฉันสิได๎วํา
เอวะเมสุตัง เอ๎กังสะมะยังพะคะวา
สาวะถิยังวิหาระติ เชตะวะเน อะณาฐะชินทิกะสะอาราเม
อัตถะโข อัญญะตะรา เทวดา
อภิกันตายะอัตติยา อะภิกันตะวันนา
เกวะละกะมิ อุปะสังกะมิตะวา กะขะวันตัง
อะภิวาเทตะวาเอกะมันตัง อัตฐาชิ
บัดนี้แปลบาลีวําเป็นขั้น
เอ๎วะเมสุตังแปลวําครั้งหนึ่งนั้นประทับอยูํเชตุวัน
ในอารามพระมหาวิหารทํานพระองค๑ทรงยัง่
95
เทวานัง ยังมีเทวดาเจ๎าสําคัญองค๑หนึ่ง
มากราบทูลเทพเจ๎าเลยเว๎าเทศนาวํา
อะเสวะนาจะพาละนัง บันฑิตตานัญจะเสวนา ปูชาปูชะนียานัง
(ลา)
(บทที่ 7)
แปลให๎ฟ๓งยํอๆ พอรู๎เหตุการณ๑
เพิ่นวําคบคนพาลพาลพาไปหาผิด
คบบัณฑิตพาไปหาผล
คบคนชั่วสิพาตัวยากจน
คนได๐บูชาไว๎บุญคุณล๎นลื่น
คนอยูํในแผํนพื้นบูชาไว๎ พระพุทธองค๑…
96
กลอน เจ็ดตานานแปล: พระอานนบรรลุธรรม ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
คนได๐บูชาไว๎บุญคุณล๎นลื่น
คนอยูํในแผํนพื้นบูชาไว๎เจ๎าพระพุทธองค๑
(บทที่ 2)
พร๎อมกับทรงฟ๓งด๎วยศรัทธาความเชื่อ
เป็นมงคลล๎นเหลือปฏิบัติให๎ได๎ทําให๎บรรลุผล
(บทที่ 3)
อานนทะเถระเจ๎าทั่งเหลําเทวดา
มหาชนทั่งหลาย พวกที่ฟ๓งธรรมนัน้
บรรลุธรรมหลายล๎นนํากันดาษดื่น
อันนี้เว๎าแตํพื้นพระองค๑ได๎เทศนา
บทตํอมา 2 นั้นน๎า กะสําคัญชื่อวํารัตนะสูตร
พูดให๎ฟ๓งยํอๆ พอฮู๎เรื่องราว
บทที่ 3 พูดให๎ฟ๓งครําวๆ ครั้งหนึ่งเวสาลี
มีการวิปริตเกิดตายวุํนวาย
บํสมบูรณ๑ฝนฟูาดินแล๎งแห๎งไหงํ
เกินอึดอยากยากแคว๎นแดนนั้นหวั่นไหว
พอเมืองจึ่งได๎จัดตั้งทําบุญ
เพื่อให๎เป็นมงคลแกํชาวเมืองบ๎าน
เลยเหลําจัดการขึ้นทําบุญอยํางใหญํ
ได๎นิมนต๑พระพุทธเจ๎ามาเว๎าเทศนา
ปะณิธาโตปะตะถายาตะถคะตัสสา
ทะสะปาระมิโยทะสะอุประปาระมิโยทะสะ
จะริโรป๓จจุนิมัมภะเวคับพาวะกันติงชาติง
อันเป็นความจริงบํแมํนฉันเดาเว๎า
เอาคาถาบทนี้ทีสองมาวํา
คาถาแปลไว๎แล๎วตอนต๎นกลําวมา
สวดคาถาจบเรื่องเมืองใหญํเวสาลีฝนฟูาตกสํง
ฝนตกลงสูํพื้นดินจื้นซุมเย็น
เป็นมงคลเลิศล้ําอุดมเดชลือชา
รัตนบทที่สามวําตามไปหน๎า
กะระณียะเมตตา คาถาธรรมบทนี้มีคําบอกเหลํา
องค๑พระพุทธเจ๎าสอนไว๎อยํางดี
97
กะระณีมะถะกุสะเลนะอันตัง
สันตะปะทังอะภิสะเมจจํา
แปลออกมารวมศัพท๑นับรวมกันได๎
สมัยราตรีนั้น กลางคืนมิดหมี่
มีภิกษุลูกน๎องของพระพุทธเจ๎าเนายั่งปุาดง
บําเพ็ญเพียรอยูํหั่นในปุาดงหนา
มีผีสางได๎มาทํากิริยากํอการผลาญล๎าง
จักเสียงครางเสียงฮ๎องนองนัน
สนั่นปุาหาสงบบํได๎ผีให๎แอํวกวน
สํวนภิกษุเลยเข๎าเฝูาทูลเหตุ
กับพระองค๑ เพิ่นได๎ทรงเทศนาแกํสงฆ๑ทรงซี้
ยามบําเพ็ญเพียรนี้มีเมตตา
ให๎เขาแหนํ แผํเมตตาให๎แกํสัตว๑หมูํนี้ผีสิได๎เกิดขาน
แผํเมตตาวําให๎ผีทุกทํานหนีไปเกิดถึงสุข
อยําได๎มาทนทุกข๑เวทนาเหลือล้ํา
แสดงธรรมเทศให๎ผีไปเกิดใหมํวํา
กะระณีนะมัสถะ กุสะเลนะอันตัง
ฟ๓งแล๎วจําสูตรนี้ฮําภูตผีเข๎าบ๎านให๎อมต๎านเปุาไป
สูตรนี้ไว๎สําหรับไลํผีสาง
ลําทางธรรมมาโดนหมูํคนคงฮู๎
ชาวพุทธเฮาควรฮู๎อยําไลวางถิ่มปลํอย
เจ็ดตํานานบํแมํนของน๎อย ๆ สิมาเว๎าสูํฟ๓ง
ตอนนี้ขอพักยั่งไว๎กํอนทางธรรม
บํอยากลําไปหลายแบํงผู๎ชายนําไว๎
แมํนบํถามเพิ่นกะคงสิได๎เพราะเคยเรียนเคยทํอง
คงสิสวดได๎คลํองผู๎เคยได๎บวชเรียน
เจ็ดตํานานหมูํนั้นกับมงคลสูตรแปลหมูํนี้คือสิได๎ครบเผี่อนฮู๎เลี่ยนเรียนเห็น
เป็นผู๎หญิงบํเคยบวชเคยเรียนกะได๎พอเพียงนี้
ฉันราตรีได๎เขียนกลอนลําเพิ่ม อี่พํอเสริมศักดิ์ดี ผู๎พาแต๎งเติมแตํง
คันเจ๎าได๎กะให๎ลําแสดงคันบํได๎กะบํซ๎วนหยวนให๎บํวํากัน…
98
กลอน เจ็ดตานานแปล: พระสัมมาพุทธเจ้าเทศโปรดชาวลังกา ตอนที่ 3

(บทที่ 1)
เว๎าพื้นเจ็ดตํานานละสิบสองตํานานนั้นฉบับหลวงกว๎างยิ่ง
ถ๎าเว๎าตามความจริง เจ็ดตํานานวํานี้มีเรื่องเกี่ยวพัน
(บทที่ 2)
แตํกํอนนั้นตํานานบํทันมี
กรณีแนวใด๐จั่งคํอยเอามาอ๎าง
ปางหลังกี้มีมามูลเหตุ
พระเพิ่นเทศบอกแจ๎งแสดงให๎ชัดเจน
(บทที่ 3)
กํอสิเป็นสูตรตั้งเลือกชื่อมีมา
ศาสนาห๎าร๎อยปีลํวงกายหายเสี่ยง
เมืองลังกาเกิดอาเพศเหตุฮ๎าย ปากฏการหลายเรื่อง
เมืองคนเกิดเคราะห๑ร๎ายวายวุ๎นเรื่องมัน
(บทที่ 4)
แคว๎นลังกาครั้งนั้นฮ๎อนเฮํงเต็มทน
ประชาชนลังกาวุํนวายอายเอ๎า
จั่งนิมนต๑พระองค๑เจ๎าเอามาหลายทําน
แล๎วจัดบุญบ๎านเพื่อขจัดเหตุร๎ายหายเสี่ยงบาดสูญ
(บทที่ 5)
ตั้งมงคลสูตรขึ้นสวดอํานคาถา
หาเอาความเป็นมนต๑เวทย๑กลอันกล๎า
พระสัมมาพุทธเจ๎าโคดมเทศแบํง
แตํงเป็นเจ็ดสูตรตั้งฟ๓งสิได๎ไลํดู
แนวหมอลําบํฮู๎มีแตํวําเจ็ดตํานาน
นิทานมีปรารภทํอใด๐บํเห็นซ้ํา
มีแตํลําเดาด๎นวนไปบํรู๎เรื่อง
หมอลํามีชื่อเสียงคือราตรีจั่งฮู๎จักต๎นฮอดปลาย
(บทที่ 6)
เขาเอิ้นตัวเสือร๎ายมีชื่อปรากฏ
เป็นหมอลําลือยศชื่อเสียงพอได๎
เจ๎าสิมักแนวได๐การทางลําทางร๎องสมองไวไหลเลื่อน
ประพันธ๑กลอนบํให๎เปื้อนดฮียนฮู๎สูํอัน
99
(บทที่ 7)
เจ็ดตํานานวํานั้นเจ็ดสูตรคือหยัง
เว๎าให๎ฟ๓งแป็นกลอนบํอนเดิมเริมเค๎า
กํอนสิเอาบุญบ๎านต๎องจัดการถ๎วนที่
มีมโนขึ้นต๎นคนเว๎าเลํามา
(กลอนตัด/เทศ)
วํา นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธธัสสะ
แปลวําความนอบน๎อมตํอพระอรหันต๑
องค๑สัมมาพุทธเจ๎าหรือวําสัพภัญ๒ูกิเลสกายหายแล๎ว
กราบลงไปทอนั้นแหลํวสามทีสามเหลํา
คัมภีร๑เว๎าวําพุทธังธรรมมัง
สังฆังสะระนังคัจฉามิ
คําบาลีมคธเว๎าเฮาเอิ้นวําไป
พุทธังได๎แกํพระพุทธเจ๎า
ธรรมมังได๎แกํธรรมเจ๎า
สังฆังได๎แกํสังฆะเจ๎า ธุติเหลําสามที่
ตํอตาติ ยําปินี้ละเด๎อจําไว๎
อันวําไตรสะระณะคมนัน้ สามอันบาลีวํา
พุทธังสาระนังคัจฉามิ ธรรมมังสาระนังคัจฉามิ สังฆังสาระนังคัจฉามิ
เจ็ดตํานานบํอนนี่ แปลได๎วํามา
อะหังอันวําฆํา คัจฉามิขอถึง
พุทธังซึ่งพระพุทธเจ๎า
ธรรมมังซึง่ พระธรรมะเจ๎า
สังฆังซึง่ สังฆะเจ๎า สะระนังเป็นที่เพิ่ง
แปลฟ๓งเบิ่งยํอๆ หัวข๎อบํอนเอา...
100
101
กลอน คาฝันพระปัสเสน: ข้อ 1- 4 ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
จั่งวําสองพันห๎า โลกาสิไหวหวั่น
ความที่อัศจรรย์สิได๎มีเกิดขึ้น เต็มบ๎านยํานเมือง
(บทที่ 2)
ฟ๎งสิเว๎าให๎เกี้ยง ตามเรื่องมันมี
ตามคดีคองสานอํานมาเฮาฮู๎
ดูตามเรื่องแผนเมืองภูมิศาสตร์
ฝูงหมูํนักปราชญ์เจ๎าฟ๎งแล๎วฮ่ําฮอน
(บทที่ 3)
ซุ๋มื้อนี้ โลกเฮาเกิดเดือดฮ๎อนเขี่ยวขุํนโกลาหล
มนุษย์กวนกังวล โลกคนเผาไหม๎
องค์พระสัตถาไท๎ เล็งญาณฮู๎ฮํอม
ซอมเห็นทางหน๎าพุ๎น เมืองบ๎านสิวุํนวาย
(บทที่ 4)
พระนัน้ หลิงเหตุฮ๎าย ก้ําฝุายเมืองมนุษย์
ใกล๎เขิ่งศาสนาพุทธ คนสิกองกันตายดั่งขอนเขาป๒๏า
องค์พระธรรมเห็นแล๎วสรญาณตรัสสํอง
ฟ๎งเด๎อฝูงพี่น๎องลุงปูายําหลาน
(บทที่ 5)
ยํานนี้ได๎ ฟ๎งกํอนกลอนแถลง
ข๎าจักแปลงกลอนสานไตรํตามพระธรรมเจ๎า
เอาแตํพอฟ๎งได๎ ในพุทธรรมนาย บํอนพระเจ๎าเทศน์แบํง
เพิ่นแสดงเทศไว๎ ให๎เฮาได๎จื่อจํา
ข๎อ 1 นั้น บั้นบํอนตอนสอง
พระภูธรละออง โกศลทิราช
สถิตในปราสาท แวํนแก๎วแววใส
พอบรรลุสมัย จวนแจ๎งสวําง
ฝ๎นเห็นงัวบักดําง ดังสี่สีแดง
แลํนเข๎ามาเบิดแฮง กุํนกุ๎นกุํนกุํน
ออกจนดินสิม๎างมุํน มืดฟูามัวฝน
ปรากฏวําซิซน กันสาให๎แหลก
แลํนมาแล๎วผัดแยก ไปใผไปมัน
เป๐นหน๎าอัศจรรย์ โลกาฟูาขาด
102
-ฝนบํอย๎อยบํอหยาด ฮําไฮํฮํานา
พอเมฆตั้งเค๎ามา กะหายไปวับแวบ
จักหนํอยนี้ คนสิอึดฮอดแกลบ เกือไกํในฮัง
ผิดแตํครั้งหลัง ๆ โลกาฟูาอยํอน ๆๆ
ข๎อที่ 2 ฝ๎นเห็นต๎นไม๎อํอน ออกดอกจูมจี
นี้กะเปรียบสตรี นารีน๎อยหนํอ
ใหญํขึ้นมาจํอลํอ อายุสิบสอง
เหลียวเบิ่งหัวนมพอง พอทํอก่ําป๎๒น
หนํอยกะให๎เขาคั้น เลยใหญํเลยตึง
ปลํอยโตให๎เขาดึงมีลูกอํองลํอง
คันแมํนควายกะบํทันฮู๎ฮํองฮู๎แอกฮูไ๎ ถ
ตํอไปถึงสมัย พ.ศ. สองห๎า
ฝูงหมูํเขาอี่หล๎า น๎อยหนุํมนารี
เกิดมาได๎สิบปีสิเอาผัวซ๎อนบํอน
หนํอยกะได๎ลูกอํอน ให๎แอํวกินนม
องค์พระเจ๎าโคดมเห็นแล๎วเกินเปิด
พากันคอยเบิ่งเถิดสิแมํนบํอหรือใด๋
ข๎อที 3 องค์พระบาทจอมไตย ป๎จเสนทิราช
ทรงฝ๎นเป๐นประหลาด เห็นแมํโควิน
ออกไปเที่ยวหากินดูดนมลูกอํอน
นี้กะผิดแตํกํอนของบํเคยมี
เพิ่นวําเปรียบสตรี นารีหนุํมเหงํา
ซิบํฟ๎งความเฒํา พํอแมํทังสอง
เกิดเป๐นคนจองหอง (3) หากินปิ๒นปอก
ป๋าให๎เฒําหัวหงอก นึ่งเข๎าเอาฟืน
เลยบํมียามยืน ยามนอนยามนั่ง
เปรียบคือไม๎ใกล๎ฝ๎๑งคอยแตํวันตาย
ทางพํอแมํกะหมายกินแฮงนําลูก
เขาผัดกับดูถูกบํอเอื้ออําวถามหา
หัวอกของบิดา-มารดาปานไฟสุมไฮํ
เหลือแฮงเลี้ยงจนใหญํ สิ้นกี่ปลาเผา
บัดซิแลํนนําเขา ความเดียวกะบํเว๎า
เสียแฮงสองเขือเฒําถนอมนอนปูอนมําม
บัดวําเลี้ยงใหญํแล๎วคุณเฒําบํอมี
(บทที่ 6)
ข๎อ 4 นั้นองค์พระบาทแจํมเจ๎า เนาแทํนบรรลัง
ฟ๎งเสียงดนตรีขับปี๑ระบําลําฟูอน
103
พระองค์นอนคืนฝ๎๑นฝ๎นเป๐นประหลาดตําง
ฝ๎นเห็นงัวบักดํางโตมันยังหนุํมน๎อยเขาหํางใสํไถ
(บทที่ 7)
แนวงัวบํเคยใช๎ ไถกะบํอทันเป๐น
มันเลยพาไถเข็น แลํนตําตอไม๎
ไถกะหักทังง๎อน ดอนเลยก๎นขี่ทั่ง
เลยได๎นั่งจ๎อก๎อ ตอไม๎ถั่งขา
(บทที่ 8)
ทายตํอไปข๎างหน๎าวําเขิ่งศาสนาพุทธ
มนุษย์ในแดนดินบํฮิ่นตรองครองเค๎า
เผิ่นวําฝูงคนเฒํา สิลาการปะปุอย
เอาหมูํเด็กหนุํมน๎อยมาคอยเฝูารักษา ...
104

(บทที่ 1)
จั่งวําข๎อ 5 นั้นองค์พระบาทแจํมเจ๎าพระยาใหญํป๎สเสน
ทรงฝ๎นเป๐นนิมิตเมื่อนอนตะแคงได๎
ฝ๎นเห็นอาชะนัยม๎าโตเดียวสองปาก
ก้ําฝุายดากก๎นขี้ มีแท๎ปุองเดียว
(บทที่ 2)
ปากหนึ่งเคี้ยว หญ๎าอํอนซอนสับ
ปากหนึ่งกินทางลับบํอิ่มเต็มเล็มเกี้ยง
พระองค์เดียงใขไว๎ในพุทธธรรมนาย ทายไว๎แจกแจํง
แสดงธรรมเทศให๎ เฮาได๎คิดนํา
(บทที่ 3)
-ทายไว๎วําพวกเจ๎านายซิเหยียบย้ํา ขยําไพรํไหมกิน
ศิลบํมีพอโต ซั่วทรามนามฮ๎าย
ได๎เป๐นนายคนกล๎าตุลาการศาลใหญํ
คอยถ๎าใหมไพรํน๎อยสองข๎างหวํางจําเลย
(บทที่ 4)
เบิ่งเพิ่นเว๎าเยาะเย๎ยจําเลยโจทย์ทั้งสอง
ปองกินทางสินบนบํซํอยคนจนไฮ๎
อุปมัยคือม๎า หากินสองปาก
หากวําเงินเจ๎าหนํอย บํมีจ๎อยซํอยเสียง
(บทที่ 5)
ข๎อ 6 นั้นฝ๎นเห็นโถถาดเกี้ยง กลายเป๐นแทํนทองแดง
ออกเป๐นแสงแวววับแทํนทองกองแก๎ว
ฝ๎นเห็นแนวหมาเฮี้ยน เวียนกันไปนั่ง
พระองค์ฟง๎ วาดเว๎า เลยยิ้มมํายหัว
(บทที่ 6)
- ความฝ๎นนี้ได๎แกํคนบาปใบ๎ สิเป๐นใหญํในกรุง
ฝูงคณาชาวขุนสิต่ําลงเป๐นน๎อย
คอยเบิ่งไปทางหน๎า ศาสนาของกู มันสิขํอนสิเขิ่ง
ใกล๎สิเถิงบํอนบั้นจบขั่นบํอนปลาย
(บทที่ 7)
นับแตํมื้อเป๐นฮ๎าย อยูํดอกคนเฮา
พอปานเอาเฟือยหนาม ลํามตะคองกองไว๎
พอปานเอาเฟือยไม๎ หนามตะคองกองถี่
105
หนีกะหนีบํได๎คางโอ๎โอํยละน๎อ...
(บทที่ 8)
ข๎อ 7 นั้นองค์พระบาทฝ๎นพ๎อชายหนึ่งแข็งแรง
พอตะเว็นแดง ๆ ค่ํามาคาค๎อย
หมอกะงอยซานฝ๎๑น หนังลิวเซือกขําว
เลยบํยาวยืดได๎ไปแท๎ส่ําใด๋
(บทที่ 9)
เส๎นหนึ่งลงทางใต๎ หมากะเลํามากัด
หมอกะทรงทรวงคัด บํอเซาทางฝ๎๑น
-ความฝ๎นนี้ เปรียบคือดั่งน้ําขุํน ตมขุํนกลางวัง
เมียบํฟ๎งความผัว สิมุํนมัวหมองมั่ว
ไปหาเอาผัวซ๎อน ชมซอนซู๎ใหมํ
เปรียบคือเซือกฝ๎๑นไว๎ หมากะแหํนบํเซา
ข๎อ 8 นั้นฝ๎นเห็นเมฆตั้งเหงําเป๐นโหงํนฝนริน
พระกะเอาไหหินโตํงรินยังน้ํา
ตามขบวนไหน๎อยคอยเต็มกํอนไหใหญํ
บัดนี้เกิดเป๐นไปจั่งวําไหใหญํล๎น ไหน๎อยบํเต็ม
สุดที่เลือกแล๎วเลํม บํเต็มตํองคองอด
องค์พระธรรมทรงทดกลําวมาจาอ๎าง
บอกวําทางเมือหน๎า ฝูงมหาราชาชั้นอํามาตย์ผู๎ใหญํ
สิได๎กินมากล๎นสินจ๎างรางวัล
สํวนวําซั้นผู๎น๎อย ต๎อยต่ํากระทําการ
อุปมาคือใหหนํวยบํเต็มยังน้ํา
บัดวํายามเอิ้นใช๎เกินไววิ่งแลํน
ผู๎น๎อยแสนยากเยื้ยน เวียนสร๎างซํอยหลวง
-ถืกกับไหปากกว๎างลวงหลอกกินไต
จั่งวําไทยกินบี หมูํลาวเขมรแม๎ว
มันหากคือสาแหลํว คําพุทธธรรมนาย บํอนพระเจ๎าเทศน์แบํง
เพิ่นแสดงบอกใว๎ให๎เฮาได๎ฮ่ําฮอน…
106

(บทที่ 1)
ข๎อ 9 นั้นทรงฝ๎นเห็นหนองน้ําสระโบกขรณี
มีสัตว์สามาลงกวนสูํวันบํมีเว๎น
เทิงลงกินลงเลํนกลางหนองจนน้ําขุํน
ใกล๎ฮีมหนองผัดบํขุํน สีน้ําสํองใส
(บทที่ 2)
ข๎อเก๎านี้ทายไว๎ เจ๎านายใหญํสูงศักดิ์
มักเบียดเบียนประชาชน ไพรํขนุ แฮงน๎อย
เปรียบคือปลาขาวใหญํ หากินปลาขาวน๎อยโกงกิหมูํ
คนจนอยูํบํได๎เลยแพ๎พํายหนี
(บทที่ 3)
ไปหาหลบซํอนลี้ นําฮั้วไฮํนาสวน
หนีเจ๎านาย บีบภาษีอากรอยูํไปใจท๎อ
ข๎อที10 ฝ๎นเห็นข๎าวในหม๎อ เดียวกันแยกออก
บอกเป๐นลักษณะไว๎ ไขแจ๎งแบํงสาม
(บทที่ 4)
ข๎างหนึ่งดิบ ข๎างหนึ่งนั้นเปียกน้ํา ข๎างหนึง่ พอเมือกๆและสุขแหนํพอกระเทิน
ทรงทายวํา ลางหมํองฝนหลายเกิน ลางหมํองมีภัยแล๎ง
บํอนหนึ่งตกบํอนหนึง่ แห๎ง เกิดมีภัยหลายแหํง
บํอนใดฝนแห๎งแล๎ง นาแห๎งเหี่ยวตาย
(บทที่ 5)
บํอนตกหลายน้ําจนวําดีดโฟูงบ๎านโถลํมพังเพ
คนกะเซซัง ล๎มตายหมื่นกือกองล๎น
ลางบํอนฝนขาดแห๎ง บํฮวยฮําลินดินไหงํ
พาให๎ทุกข์ยากไฮ๎ ฝนแล๎งข๎าวกะแพง
(บทที่ 6)
ขัอ 11 ฝ๎นเห็นจันทร์แดงไม๎ กกแกํนงามหนา
ความฝ๎นวํานําเอาแกํนจันทร์แดงที่ตนมีไว๎
ไปแลกกับเปือกไม๎ของเขาที่เหม็นเนํา
ทรงทายวําพวกภิกษุ ผู๎บํเข๎าครองเค๎าศาสนา
(บทที่ 7)
พากันทําชั่วช๎าผิดฮีตครองธรรม
นําฮีตคองของดี ไปแลกกับของฮ๎าย
ขําวกระจายไปสูํหมํอง พระบํถือครองธรรมเปรียบคือเปลือกไม๎เนํา
107
ข๎อ 12 ฝ๎นเห็น หนํวยบักน้ําเต๎าเปุา ถิ่มลงในแมํน้ําจมหมิ่งบํฟู

(บทที่ 8)
ความฝ๎นนี้ทายวําผู๎ทุกข์ไฮ๎ แตํหากใฝุทําดี
มีศิลธรรมในใจสิมั่งมี ดีได๎
จิตทางในหนักแนํน มีใจใสสื่อ
เปรียบคือหมากน้ําเต๎าเบาแท๎แตํกะจม...
108

(บทที่ 1)
ข๎อ 13 พระป๎สเสนทิโกศลธิราชเจ๎าทรงพระสุบิน
ฝ๎นเห็นหินศิลา แทํงใหญํลอยอยูํในน้ํา
ตามทํานายไขซี้ วินิจฉัยบอกวํา
ในอนาคตนั้นเมืองสิเศร๎าเกําหมอง
(บทที่ 2)
ย๎อนผู๎ปกครองบ๎านใจบํเที่ยงในธรรม
ฟ๎งคํายอคํายุผู๎ฝ๎๑นเฝือเฟียไกล๎
บํสั่งใจสาซ้ํานําเอาคนใกล๎ตัวมายกยํองเป๐นใหญํ
บํยําเกรงผู๎ใดใช๎วาจาอวดอ๎างวางกล๎ามอวดภูมิ
(บทที่ 3)
ซุมเจ๎านายผู๎ใหญํแตํใจบํหนักแนํน บํสัตย์ซื่อถือศีล
บํตํางกันกับหิน แผํนศิลาลอยน้ํา
ยามเมื่อมีการฮ๎อน บํอาทรเอื้ออําว
ซาวหาตั้งแตํแงํงประดับให๎ใสํเจ๎าของ
(บทที่ 4)
ซอมเอาเด๎อพี่น๎อง ตรองเบิ่งให๎มันคัก
คําทํานายทายทัก วําเป๐นแนวนี้
ข๎อ 14 ฝ๎นเห็นเขียดอี่โม๎ ไลํกัดกินงูเหํา
พระป๎สเสนธิราชเจ๎า ทรงแก๎เรื่องฝ๎น
(บทที่ 5)
ข๎อนี้นั้นเปรียบคือชายแกํเฒําหลงโลภตัณหา
ไปหามีภรรยา อายุเยาว์ยังน๎อย
ปลํอยให๎เมีย โจํมป๎อย ขํมเห็งกดขี่
พิษเคยมีบํได๎ใช๎ ยอมให๎เขียดกิน
(บทที่ 6)
ผินมาฟ๎งข๎อ 15 วํานั้นฝ๎นเห็นหมูํหงส์ทอง
บินสยองพองขน เซิ่นบนเทิงฟูา
กับมาเป๐นขี่ข๎า ฝูงกาชั้นต่ํา
คําทํานายบอกวํา พวกคนรวยล๎นฟูาไปหน๎าสิทุกข์ลง
(บทที่ 7)
ข๎อ 16 นั้นทรง ฝ๎นเห็นแมํแพะน๎อยแลํนไลํเสือเหลือง
ทายไว๎วํา สิเกิดการขุํนเคืองวุํนวายภายหน๎า
อย๎อนภิกษุผู๎ทําความชั้วช๎า หากินปิ๒นไปุ
109
เอาผ๎าเหลืองหํอไว๎ พอได๎อ๎างวําสงฆ์
(บทที่ 8)
พระผู๎ตรงเที่ยงมั่น ฝ๎กใฝุในธรรม
กะเลยพลอยเสียนํา ต่ําลงไปพร๎อม
เปรียบคือปลาโตเดียว ตายเหม็นเนําคับข๎องครองโบราณเกํา
เฮ็ดให๎สูนเสื่อมเศร๎าครองเค๎าสาสนาคือข๎อเพิ่นฝ๎น
(บทที่ 9)
เอาผ๎าเหลืองบังหน๎า หาอยูํหากิน ครองฮีตศิลธรรม
บํถือศีลถือธรรม สร๎างแตํกรรมทําไว๎
เป๐นผลพลอยดึงให๎ พระถือธรรมวินัยศีลส๎อยค๎อยเงี่ยง
เสี่ยมชื่อเสียงและขาดความเชื่อมั่นไปพร๎อมพร่ํากัน
ย๎อนวําความดีนั้นถูกลบ เลือนลาง
พระทําดีกะเลยพลอยจางดํางไปหายจ๎อย
เปรีบยคือแมํแพะน๎อยคอยนําแลํนไลํ
นําคุบเสือเหลืองใหญํ คือความฝ๎นวําไว๎ทายให๎ชัดเจ็น
ฟ๎งคําฝ๎นพระป๎สเสน ได๎เห็นฮู๎สิบหกอยํางทํานายไว๎...
110
กลอน ประกาศศรัทธา
ประพันธ์โดยแม่ครูราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2518
ใช้กับหมอลาฝ่ายชาย
โอํละนอ...บุญเอยบุญ บุญน๎อยบุญใหญํ
น๎อมใจใสํด๎วยศรัทธา
ในศาสนาพระโคดม
สั่งสมบุญด๎วยศีลทาน
เมืองบ๎านซิเฮืองฮุงํ เดอลุงปูา
โอํยละนอ..นวล ๆ..เอย
ละแมํนวํานอนาย
(บทที่ 1)
ฟ๎งเด๎อเจ๎า คุณพํอสัทธา
จักขอพรรณนานับ โลกคนบนใต๎
คนนั้นเดอ ผู๎เอาใจใสสร๎าง ทําบุญสร๎างกํอ
ทั้งพํอแพี่มํน๎อง ทังค๎ายคูํสูํคน
(บทที่ 2)
ทําเดอพํอ ทํากุศลผลสร๎าง ๆ การกระทําตกแตํง
แบํงออกเป๐นชั้น ๆ ผู๎เรียงไว๎ถี่แถว
(บทที่ 3)
มีทังขันแมํน หมากแก๎ว ๆ ทังบอกปูนทอง
พร๎อมทังของมงคลผ๎าใบแพรไม๎
มีนั้นเดอทังใหมทังฝูายแพรลายสาดเสื่อ
ทังจํานวนเสื้อผ๎าเงินพร๎อมพร่ํากัน
(บทที่ 4)
นอกจากนั้นมี ขันถาดเทิงไตร ๆ
เครื่องผ๎าไกรบริขาร ถาดโถโอแก๎ว
รวมเดอแมํ รวมเป๐นแถวถันไว๎ ๆ จิตใจตั้งตํอ
หอกองบุญตั้งไว๎ ทําขึ้นซื่นบาน
(บทที่ 5)
เลาะเรียบด๎าน ธงกระดาษแถวทิว
ติดใบปลิวสลับสี ดํางแดงเหลืองแหล๎
อยูํแก ๆ นั้นแมํน เศวตฉัตรตั้ง ๆ มีทังฮูปเตํา
มีนั้นเดอ มีฮูปเงือกฮูปแข๎เข๎า แขวนไว๎โบกไสว
111
(บทที่ 6)
สมกับเจ๎าพได๎ พร๎อมพร่ําเพรียงมือ
พากันถือในธรรม ฮ่ําฮอนตอนนี้ ๆ
ฉันยินดีเหลือล๎น การกุศลคุณพํอ
พอนั้นเดอ พอแตํมาฮอดล๎า ภาช์ข๎าวสํงหา
(บทที่ 7)
ศัทธาเตรียมแมํนหาต๎อนสถานนอนเข๎าที่
กะทําเข๎าทีเรียบร๎อยแกงต๎มปุนปลา
(บทที่ 8)
สมกับวํา นอละแมํนไปเว๎า ให๎มาซํอยกองบุญ
พํอเจ๎าคุณแมํนทังหลาย
แมํเจ๎าคุณทังหลายมา นั่งยายยังล๎อม
จอมหัวข๎า ได๎มาลําตามวํา ๆ
ตามศัทธาวําไว๎ วางให๎คําลํา
(บทที่ 9)
นับเดอพํอ กะนับวํา ดีเลิศล้ําตอนค่ํามาถึง ๆ
เสียงกองตึงรําวง แหํบุญดังก๎อง
เสียนั้นแหล๎ว เสียงกองงันโฮฮ๎อง เภรีตีเปุา
บํชนะซิเข๎า มาล๎อมแหํแหน
เบิ่งตรอกใดแมํนกะแหน๎น จนอั่งออกัน
อัศจรรย์คนมาซําลําวันนี้
เอาให๎ดีเดอทําน อาจารย์หมอลําใหญํ
เฮานั้นเดอ เฮามาคุยกันไป
ออกจนฮอดมื้อเช๎า หนักเข๎าอยําซิรอ
เบิ่งนั้นแหล๎ว เบิ่งจนแหน๎นพ๎อล๎อ ๆ มารออยูํฟ๎งลํา
เฮามานําคํากลอน ตํอนสรรประพันธ์ไว๎
กลอนใดดีมีแล๎ว แวววาวไววํอง ๆ
เอาให๎คนได๎ย๎อง เถิงหม๎องบํอนดี
วาดหมอนั้นแล๎วกะวาดหมอนี้ ๆ ดีบํเหมาะใหม
ถึกกับใจคนฟ๎ง แหนํบํนอคุณค๎า
เฮามาพากันแก๎ กระแสลําแจกจําย
อธิบายโจทแก๎ แปรปิ๒นปิ๑นแปลง
ให๎คนฮู๎แมํนชัดแจ๎ง ๆ แปลป๎๑นสรรหา
112
หลักวิชาใผมัน กลั่นมาเบิ่งนาทําน
การที่ครองลําต๎าน
แสดงปฏิภาณ ๆ ให๎คนย๎องคนซํา
นําไปจ๎างเทื่อหน๎า มาลําร๎องซํอยงานซํอยงาน
มาลําร๎องซํอยงาน...
ละนํา
113
กลอน ประกาศศรัทธา
ใช้กับหมอลาฝ่ายหญิง
โอํละนํอ...
มือสิบนิ้วขอน๎อมกราบนมัสการ ทํานพระสงฆ์องค์เจ๎า
ยกมือขึ้นใสํเกล๎า ตางเทียนธูป ถวายทาน
และขอกราบเรียนคณะกรรมการ ทั้งเจ๎าภาพศรัทธา ปูุยําตายาย
นายตํารวจและทหาร ผู๎ใหญํบ๎านกํานัน ที่มาฮํวม โฮมงาน
ฝุายปกครอง เขตตําบลหมูํบ๎าน รวมทุกทํานอบต.
หมอลําขอวันทา ทุกหนํวยงานที่มา ตุ๎มโฮมฮํวมบุญ
สะระทุนป๎จจัย และสะระเวลา ให๎เกียรติ มาฟ๎งลํา
ผู๎ข๎าขอน๎อมนํา ฮําการร๎องการลํานี้ผิดพลาดพลั้งไป
หมอลําขอ กราบอภัยนําผู๎ฮู๎ ไว๎กํอน...ในตอนนี้...
โอํย..ละนอ...นวนๆเอย...
(ทานองกลอนตัด)
ละแมํนวํา ..นอนาย -
สวัสดีพํอแมํ ละพี่น๎องทังหลาย
บํวําหญิงหือชาย เฒําๆ แกํๆ
ผู๎เป๐นพํอเป๐นแมํ พระสงฆ์องค์ซี
ทังนักปราชญ์เมธี ผู๎เฉลียวฉลาด
และบัณฑิตนักปราชญ์ มุขขะอาจารย์
ตลอดทํานเจ๎างาน ศรัทธาเจ๎าภาพ
ฉันราตรี(ชื่อต๎วเอง)ขอประกาศให๎ทราบทุกทั่วตัวคน
ฉันขอลําประกาศตน กลางวง กลางฮ๎าน
ขออภัยเด๎อทําน ทางใกล๎ทางไกล
การทางลํา สิให๎ถึกหัวใจ สูํคนคงยาก
อยําฟูาวพากันปาก ฟ๎งให๎ ดีดี
เบิ่งวาททําพาที ไปตาม ระเบียบ
ฟ๎งกันอยําง เรียบๆ น๎อยใหญํหญิงชาย
ขออภัย เด๎อนาย อยําหาวําฉันบอก
-ผู๎อยูํไกล๎ฮ๎านลํา กะขอให๎ยับออก มันสิปวดเอ็นคอ
คอยถ๎าฟ๎งกันนอ บทบาท วาทอยําง
สูํมื้อนี้มันตําง การร๎องการลํา
ต๎องให๎มีศิลธรรม สมบัติผูํใหญํ
114
ขอโทษเด๎อ คุณผู๎มาลําใสํ มื้อนี้กะดาย

ขออภัยเด๎อนายๆ การลําการร๎อง
-ลําให๎มันถืกต๎อง กลอนสาดประจาร
เดียวนี้รัฐบาล มีกฎหมายโดยชอบ
เฮ็ดให๎ถูกระบอบ วัฒนธรรม
ลํากะต๎องให๎ลํา ในทางที่ถูก
จนตลอดการพูด การใช๎ภาษา
ให๎มีข๎ามีขา ให๎ครับมีผม จั่งซั้นจั่งแมํน
ทุกวันนี้ ประเทศไทยพวมแลํน ขึ้นสูํทางดี
เปลี่ยนไปนําสูํ ปีคําจาคําเว๎า
ขออภัยเด๎อเจ๎า พวกสํอยพวกสอย
สอยกะต๎องให๎สอย คํางามคําคํอง
สอยถืกหมํอง สอยถืกปุอง ยามฟูอนยามลํา
อยําสิสอยไปนํา อี่มะลามจามจํา
สอยออกจากหมํองวํา นําดากนําหมี
สอยจั่งซั้นบํดี ลํวงเกินมูลแมํ
คําสอยนั้นให๎มีแตํ มํวนซื่นเฮฮา
ถืกกับพัฒนา เปลียนแปลงแบบใหมํ
ยุคเจริญรุดไลํ ให๎ใช๎แตํความดี
เปลี่ยนไปนําซูํปี คําจาคําเว๎า
ขออภัยเด๎อเจ๎าผู๎ที่นั่ง ฟ๎งลําๆ
โปรดพากันจดจํา คําฉันประกาศ
ฮําเทื่อหมอลําพลาด ผิดกะผิดกา
สะระอะสะระอา เสียงสูงเสียงต่ํา
อยําฟูาวพากันหน่ํา เอิ้นดําโวยวาย
เดียวนี้ผิดกฎหมาย เอาสาแท๎ๆ
การดําพํอดําแมํ ดําปูาดําอา
ผิดกฎหมายอาญา ฐานละหุโทษ
บํแมํนแนวเว๎าโพด เว๎าข๎วมเว๎ากาย
บัดฮําเจ๎าฮํานาย มาพบมาพ๎อ
สิเป๐นการกํอ เกิดโทษปรับใหม
หมอลําขอเตือนใจ พวกทํานทุกคูํ
พากันรอฟ๎งอยูํ อยําเขี่ยวอยําเข็น
แตํเดียวนี้กะยังเว็น อยูํดอกคุณพํอ
รอฟ๎งไปกํอนเถาะ จักหวํางจักคาว
พวกเจ๎าหนาว ให๎ดังไฟขึ้นผําง
ผู๎ใด๋ขี่ค๎านยําง ให๎นั่งอยูํรอฟ๎ง
115
แมํนสิฟูาวไปหยัง กินข๎าวแลงแล๎วตั่ว
พวกมักเหล๎า พากันไปหาคั่วกินแล๎วจั่งมา
เป๐กให๎พอหน๎าซา เตรียมการไว๎กํอน
พวกกินตํอนอี่ดําน๎อยกะดาย
ให๎ไปเอาสานาย จักหลอดสองหลอด
กินบํเบิดให๎ขอดใสํพกมานํา
ผู๎ที่บํทันคลําข๎องปลา ข๎องเตํา
กะไปเอาจักเหลําสาแล๎วจั่งมา
ผู๎ใด๋อยากสูบยา กินพลูเคี้ยวหมาก
กินให๎มันหายอยาก อิ่มหนําสําราญ
เฮ็ดจิตใจเบิกบาน ฟ๎งลําตลอด
มํวนนํากันไปฮอด ซอดเซ๎าจนสวย
อย๎านหมูํเจ๎าหนหวย บํทันพอ หกทุํม
ผัดสิคิดอยากจุํม น้ําบํอตอขาม
ย๎านป๋าเมือสาหยาม ละบํมีคนอยูํ
116
กลอน คนสิหาโซ้นฮ่มโพธิ์ศรี หนีโลกวุ่น

(บทที่ 1)
ละแมํวําเด๎อนาย
สิบนิ้วยกใสํเกล๎ากราบปราชญ์อาจารย์
ขอสื่อสานวรรณกรรมอี่พํอเสริมศักดิ์ไว๎
ฉันราตรีศรีวิไลเขียนแต๎มบทกลอนซ๎อนกําย
ฮู๎อยูํวําเดือนหงาย สํองประกายแจํมแจ๎ง แตํขอใต๎ตื่มตะเกียง
(บทที่ 2)
ในยกนี้สิขอกลําวบํอนเบื้องโลกฮํวนเฮฮน
เกิดสับสนอลเวง ร๎องเพลงคนละเรื่อง
ตํางคนตํางเถียงสู๎ บู๋ดันทางบํแมํน
แลํนนําของห๎างห๎างสิคาค๎างอีกบํดน
(บทที่ 3)
ตอนนั้นหละตอนสิได๎หาโซ๎นอยูํสามฮํมโพธิ์ศรี
ฟ๎งดีดีเด๎อคนอีกบํโดนคงพ๎อ
บํอแมํนจอกะกุลบํอแมํนกุลกะชวด บํอแมํนชวดกะฉลูไฟสิขูํลงไหม๎เผาดินจูดจี่
เหลือสามฮํมโพธิ์ศรีบํอนไฟสิบํอไหม๎ คือไตรแก๎วหนํวยสาม
(บทที่ 4)
โลกแผํนดินและน้ําสิได๎เสี่ยมหากัน
กลางวันเป๐นกลางคืนกลางคืนเป๐นกลางวัน มืดมัวบํอมีแจ๎ง
แสงอาทิตย์กะสิเศร๎าสูญแสงมัวมืด
คนอึดอัดยากแค๎นแสนซั้นสูํอัน
(บทที่ 5)
ตายด๎วยโรคกะผํองนั้นอึดอยากอาหาร
ถูกคนพาลนําลักยาดซีตีปล๎น
คนสิตายด๎วยไฟและสิตายด๎วยน้ํา กองกันเดียรดาษ
พญาธรรมมิกราชจั่งสิมาโปรดให๎ ขั่นใผนั้นบํอตาย
(บทที่ 6)
พวกมนุษย์บาปฮ๎ายสิเป๐นเยื่อเดียรัชฉาน
พวกหมูํโจรคนพาลสิบํอยังเหลือค๎าง
เหลือแตํพวกคนเฒําศิลธรรมคําสํง
สิเห็นองค์พระเจ๎าเนาพื้นแผํนไตร
(บทที่ 7)
พวกที่ยังบํอได๎ถึงแกํมรณา
พระเมตตรัยสิได๎เอาเขิงมาฮํอนคนไปไว๎
117
ไผผู๎มีบุญค้ําศิลธรรมซูซํอย
สิได๎ไปเห็นดอยสุวรรณคีรี ที่นั้นเป๐นบํอนบ๎านสถานห๎องแหํงพระธรรม
(บทที่ 8)
เงินและคํากะสิมารวมหั่นของดีมีคํา
วาสนาซาตาซินซาใผหลายจั่งสิได๎พบพ๎อรอไว๎บํอดน
(บทที่ 9)
พากันหลีกให๎พ๎นความซั่วมัวหมอง
อยําสินําจองเวรบาปเข็นสินําพ๎อ กรรมฮ๎าย
อันใดพอวางได๎อภัยกันให๎มันสํวง
โกรธโลภหลงทังปวงให๎คํอยปลดคํอยเปลื้องให๎สูนเสี่ยงหํางหนี
คันเฮามีจิตกุสลตั้งแล๎วแนวอื่นกะตามมาหลีกเสียให๎มันได๎
การถือศีลภาวณา ซื่อตรงตามต๎อง
พระเมตตรัยสินําปูองผู๎ถือครองพุทธบาท
อยําพากันประมาทเด๎อญาติพี่น๎องให๎ครองสร๎างสิ่งดี...
ละนา
118
กลอน ปรากฏการณ์ของโลกปัจจุบัน
(บทที่ 1)
ซอมเบิ่งศซุมื้อนี้มีหลายเหตุปรากฏ
ลางเทื่ออยูํดีๆกะมีเสียงทีทดเกิดดังกึกก๎อง
ดังอยูํในหลห๎องเวหาอากาศ
สุริยะคราดเคลื่อนแสงเศร๎าเหลี่ยมเงา
(บทที่ 2)
เคยเห็นบํหละหมูํเจ๎าเชํนวําแผํนดินไหว
เกิดมีแนวเป๐นไปตํางหลังปางกี้
มีการตีการฆําจลาจลปล๎นไพรํ
คนถือฮีตบํได๎ อะธรรมเข๎าเปุาหัว
(บทที่ 3)
จั่งเกิดหมอกเมฆมั่วมัวมืดบังแสง
แนวทองแดงสิเกิดเป๐นทองคําต่ําสูงเสมอด๎าม
คนบํตามครองเค๎าโบราณเฒําแกํ
ปลาซิวไลํสวบแขํแวเวิ้งแลํนหนี
(บทที่ 4)
คนสิยาดเก๎าอี้กันนั่งเป๐นนาย
ลิงอยูํปายยางสูงสิเลําชิงปีนไม๎
จักวําโตใด๋แท๎สิชิงเอาได๎กํอน
ราตรีลําย๎านแมํนบักโกรกเฒําสิซิงได๎นั่งสูง
(บทที่ 5)
ข๎าวสิบํแกํนยุ๎งพวกเจ็กเป๐นคนขาย
พวกเจ๎าขุนมูลนายสิเลํากวนกินแหลํง
ของสิแพงไปหน๎าราคาบํได๎อยํอน
บ๎านเมืองเกิดเดือดร๎อนฮนฮ๎อนทั่วไป
(บทที่ 6)
นกบํออยากจับไม๎เปิดเบื่อคอนงอย
ปูปลาหอยไลบึงหํางหนองหนีม๎ม
จั่งวําอาศรมเศร๎าฤาษีบํอแกํน
หวีกับแวํนสิได๎ให๎สาวบํขึ้นนั่งแงง
(บทที่ 7)
สาวสิอาบแตํแปูงน้ําบํหัวซา
ตํอไปฝูงปูปลาสิบํมีโตบ๎อน
119
ถูกคําสอนพระองค์เจ๎าเตือนอานนท์บอกวํา
พวกมนุษย์มะนากะสิเป๐นจั่งซั้นถึงหั่นบํอนฮอม
(บทที่ 8)
ผืนแผํนดินกะสิจ๎อมฮอมจิ่วคอปอม
ซอมๆไปคือจริงดั่งทายเอาไว๎
มองๆไปทางหน๎าคือมาแล๎วหละพํอ
นับแตํมื้อสิจ๎อบํจอนี้กะแมํนกุล
คอยถ๎าฟ๎งบํอนพุ๎นตอนสิรบเร็วกัน
เมืองเวียงจันทร์เมืองเขมรเมืองจีนหีนหี่
อิตาลี่หรือพมําอินเดียพวกแขก
จีนแดงเกิดแตกร๎าวโดนแล๎วบํเหลือ
พวกรัสเซียกับอเมริกานั้นขันตีอวดแขํง
ตํางคนตํางแสดงแขํงฝีมืออวดอ๎างวางเข๎าใสํกัน
(บทที่ 9)
สร๎างอาวุธทุกชั้นน๎อยใหญํในสนาม
สงครามโลกครั้งที่สาม ฟ๎งระเบิดนิวเคลียร์ สิผําเปี๋ยลงเปี๒ยง
ยาดชื่อเสียงสองข๎าง สองทางฮํางฮําว
ตกถึงคราวฮอดมื้อสิเกิดตุ๎มปุุมไฟ
ระเบิดนิวเคลียได๎ลูกใหญํหรูหรา
มีฤทธิ์แฮงมากกวําปรมณู ลื่นกันพันเทํา
ถ๎าเดี๋ยวมีสองเจ๎าสองสิงห์ยิ่งใหญํ
จักโตใด๋สิได๎มาขึ้นนั่งครอง
พวกรัสเซียเขากะย๎องอ๎างวําเขาสม
การปกครองแบบสังคมนิยมกะวําเขาทางนั้น
สํวนอเมริกันนี้ผัดปกครองแบบใหมํ
ปกครองแบบเสรีประชาธิปไตย เห็นไปคนละก้ําคําเว๎าบํคํองกัน
คอยแตํวันระเบิดต๎าม ตามขําวที่เฮาเห็น
อวดกันเป๐นคนดัง บํสั่งใจหลายชั้น
นับแตํวันหนักหน๎าคือกุลาคอนหนุํน
ครอบวําใจหว๎าวุ๎นหมกมุํนฝุายอะธรรม...
(กลอนลง) ละนา
120
กลอน ม้วนศีลแป็ดบอกศิลภิกษุณี
(บทที่ 1)
บัดนี้ลําโจทแก๎แปลป๎๑นประชันกลอน
ฟ๎งคําสอนพระบรมศาสดากวํามาจาไว๎
หลักวินัยศิลสร๎างวางเป๐นหลานสํวน
ยกนี้ฟ๎งบํอนมํวนม๎วนศีลข๎อพอได๎ฮู๎ฝุายศีล
(เทศน์)
วําอิมานิ อัฐสิขาประทานิ อุโบสัถถะกิระวะเสนะ
สาธุจังกัง อมังทัง กัดตะวา อัปะทาเทนะ หลักคิดตะภานิ
ศีลอุโบสถมันต๎องมีจั๋งชี้เป๐นข๎อตํอกัน
ราธนาศีลสิบนั้นฟ๎งกันอีกตํอ
วํา อาหังเต สะระสิรังนิยาจามิ ถึงถุติตาติตั่งกันสามชั้น
ซื่อตัวศีล 10 นั้น ฟ๎งฉันสิได๎วํา
นับกันมาแตํศีล 5 ศีล 8 ถึง 9 ครองเค๎าวํามา
อจายะนะมหาสายนาว ระมะนะสิกขา
10 ชะตะรูปะราชะตะปะติมะ หะนาเวระมะเนสิกขาประทังสะตาธิยามิ
มีสิบตัว ศิลเจ๎าสามเณรถืออยูํ
มัวนิให๎ดูร๎อยฟ๎งขํอยกลําวกลอน
บัดนี้ย๎อนมาศิลสี่รวมสาม 1 ปฎิโมขสังวรศีล คือศีลสังรวมในพระปาติโมก
อินทรีสังวรศีล ๆ สํารวมในอินทรีย์
อทินาป๎จจัยะสันพิชิตตะศิล ได๎แกํ การพิจารณาในป๎จจัยทั้งสี่
อจุาชีวะปาริสุทธิ ได๎แกํการเลี้ยงชีพในทางที่ชอบ
หายะนะศีล ๆ มีสํวนเสื่อม
ฐีตะภาคิยะศีล ๆ มีสํวนตั้งหมั่น
วิเศษสภาคิยะศีลๆ วิเศษ
ได๎แกํศีลผู๎ถือเอาแล๎วปรารถนา จะบําเพ็ญมรรคและผลของตน
นิเกตะคิยะศีล ๆ มีความเบื่อหนําย
ในบัญญัติปกติศีลคือของบุคคล ผู๎ประพฤติเป๐นปกติ
อจาริยะศิลได๎แกํศิลของบุคคล
ผู๎ศึกษาตามจารีตตระกูลตนทํามาแตํกํอน
บุปเพเหตุคือบุปพระเหตุ
คือตนมีเหตุมาแตํกํอน
พุทธธรรมศีลคือศีลของบุคคลผู๎ที่เป๐นบิดามารดาของพระพุทธเจ๎า
นับแตํวันเพิ่มขึ้นลงสูํในครรภ์
มีอยูํสิบสองอันรวมกันสามหมวด
121
ตามฉันได๎สํารวจรู๎แล๎วเรียนมา
วําไปตามตําราศีลห๎าศีลสี่
เรียนบํอเห็นกะต๎องมิดชี่สี่ปานปลํอยเอี่ยนลงตม
จักวําซาวหรืองมมือกะปุบกะปูาป
ศีลบํมีมันบาปตกอเวจี
ตํอไปหนี่ยังศีลห๎าศิลแปด
มีไปเหมิดแอดแสดศีลเณรศีลจัว
สามเณรนั้นถือศีลสิบตัวจําเอาเด๎อแมํ
ลําบํต๎องให๎แวํแตํต๎นถึงปลาย
สํวนพระสงฆ์ถือหลายกวําเณร ขึ้นอีก
ศีล 2 มาบํอหลีกของพระภิกษุสงฆ์
สํวนวําองค์ภิกษุณี กะตื่นกันหลายเทํา
ศีล 311 รวมเข๎าถือกันครัดเครํง
คันสิมาสําเส็งจะต๎องมีครบถ๎วนคําม๎วนฝุายศิล
ให๎จบครบสิ้นตามที่เห็นมา
ต๎องอาราธนากํอนสิลําศีลนั้น
ราธนาจบขั้นจั่งนิมนต์หลวงพํอ
คันลําได๎กะให๎ตํอคันบํได๎กะบํต๎องให๎ลําเรื่องอื่นไป
สมัยนี้เลิกใช๎ลําไลํประชันกลอน
ลําตามครูบาสอนบํไลํกลอนความรู๎
ครูผู๎ใด๋สอนไว๎แนวใด๋กะให๎วํา
บํอให๎บักแมํนหน๎ามื้อชี้ใสํกัน...
122
กลอน สาดท้า
ทานอง ลาสุดสะแนนสลับย่าว
(บทที่ 1)
เดิ้กมาแล๎วมีกลอนให๎เจ๎าหน่ํา
เพิ่นมักจําเจ๎าไว๎ทํอใด๋แท๎ให๎วํามา
(บทที่ 2)
เจ๎าศรัทธาไปจ๎างรางวัลเบี้ยบาท
วําให๎สาดและเย๎ยศรัทธาเจ๎าจั่งใด๋
(บทที่ 3)
เพิ่นไปบอกขํอยไว๎วําให๎แขํงทางกลอน
ตัดเป๐นตอนคําถามสาดประซันลําแก๎
วําให๎แปลศัพท์ยํอยอคัมภีร์ขึ้นวํา
เอาให๎คาลั่งจั้งไผบํได๎ให๎แลํนหนี
(บทที่ 4)
เพิ่นบอกไว๎จั่งซี้คราวเมื่อไปจํา
ฮอดมื้อฉันมาลํากะสิลําตามคําพวกศรัทธาเว๎า
ลํามาเด๎อทางเจ๎ากลอนใด๋ไมํวํา
คันผมย๎านฮอดบํมาให๎มันเสียขี่หน๎าเด๎ปูาอีพํอลุง
(บทที่ 5)
นับแตํมื้อสิพุํงเหน็กหน่ําบํมีคอย
บํมีถอยทางลําหลูบตําปานควายตู๎
ให๎หัวหลูํจั่งสิย๎านจนกระบานหัวแตก
ให๎มันแหลกอ๎อยปูอยสาแล๎วจั่งสิเซา
(บทที่ 6)
คอยฟ๎งเด๎อพวกเจ๎าไผสิเกํงทางกลอน
อยําฟูาวหนีเมือนอนเด๎อพวกศรัทธาจ๎าง
ถ๎าฟ๎งหมอลําฮ๎างไผบํดีให๎เจ๎าวํา
คันไผคาให๎เจ๎าเอาเชือกคล๎องคอเกี้ยวแกํหนี
(บทที่ 7)
หมอใด๋ดีจั่งขํอยเอามันไว๎มีรางวัลนั้นกะให๎เจ๎าจําย
ไผสิตายให๎มันตายมื้อนี้เหมิดหนี่บํอนดี
(บทที่ 8)
เหมิดแล๎วตี๋กลอนเกํงเส็งกัน
อันเคยลําตลกโปกเฮฮาฮื้อ
กลอนที่เจ๎าไปซื้อดีๆ มาทํอง
เหมิดแล๎วตี๋อยูํท๎องแพงไว๎เฮ็ดหยัง
123
(บทที่ 9)
อยําสิยั้งเขยออกจนหมด
อยําสิอดมันเด๎อฟาดแตํเว็นจนแจ๎ง
อยําแพงมันไว๎กลอนใด๋ดีมีคํา
ให๎ศรัทธาได๎ย๎องคนฮ๎องโฮํนํา
กลอนในธรรมกลอนในตู๎ กลอนเดินภู กกลอนเดินเขา เดินดงชม
ประเทศ เบ็ดเตล็ดยาบสร๎อยนิทานก๎อมโปกฮา
วําทะแม๎กลอนใด๋แหนํมันดี
มีกลอนใด๋เรํงมาคือน้ํา
ตามใจเจ๎าเอาเลยบํได๎วํา
สิบๆ ตํอห๎ามาแม๎บํกลัว
นี่ละน๎องเขาวําประวิตรน๎อยนักตํอยสารคาม
เจ๎ามักงามกะสิงามคือกันกลั่นหาคนกล๎า
หนาหนาหน๎าหนามาบํวํา
สู๎จนหัวขาดคาตายสาแล๎วจั่งแล๎วแนวเชื้อไกํตี .....
ละนา
124
กลอน สาดเย้ยเปรียบเทียบสุภาษิตแบบคาคม
ทานอง ลาย่าว
ยกนี้ขอเปรียบเทียบสุภาษิตแบบคําคม
คําศัพท์มีเหมาะสมบาลีบอกวํา
คําคนซํานั้นบํทํอตาเห็น
ปากเว๎าพื้นผู๎อื่นเป๐นแตํวําโตขี่คร๎าน
วําเขาโงํเบิดบ๎านโตผัดแหํงปลึกกระหลืน
ผู๎ใดอดทนฝืน ความเจ็บความปวด
แมํนวําบํได๎บวชเป๐นพระอรหันต์
กะฮอดนิพานคือกันคันใจบํดํางพลํอย
คันฮู๎จักวําโตเป๐นผู๎น๎อยให๎คํอยซํอมคํอยแซม
แนมเบิ่งเงาเขากํอนไม๎อํอน บํฮํอนหัก
คันบํทันฮู๎คัก อยําซิเว๎าเข๎าฮู
คํอยพิจารณาดูอยําเว๎าถูเข๎าถ่ํา
ฮู๎วําโตผู๎ต่ํา อยําหักไม๎ทางปลาย
อยํานอนหงายโถํมน้ําลายหดฟูา
บํมวาดมีทําซิถึกหน๎าเจ๎าของ
ให๎ยํางไปตามคลองอยําหลงปุองหลงท๎าง
เข๎าหาช๎างไห๎คําเบิ่งกกหู
จี่กะปูให๎มีทรงมีวาด
ให๎เป๐นคนฉลายดฮู๎ต่ําฮู๎สูง
ใหญํให๎เอิ้นวําลุงสูงให๎เอิ้นวําปูาวาจากะให๎อํอน
อยําซิหลอนล๎อแล๎ ดั่นดิ้นขาดขิน
อยําซุดั่นซุดิ้นเต๎นตื่นบึนบก
บัดฮําขามันตกซิหลํมลงสิเสียเปู
คนซิเฮฮาซ้ําแนวลําบํสมคํา
มันซิเสียขี่หน๎าอันแนวพร๎าบํานกลาง...
125
กลอน พระเผวดสันดร: อาราธนาอุปครุฑ ตอนที่ 1

ทานอง เทศน์แหล่
(เทศน์-กลอนตัด)
วําโอกะสาๆ ข๎าทั้งหลายขออภิวันกราบไหว๎
ยังพระมหาอุปครุฑตนประเสริฐ
ศักดิ์ดาเลิศปรากฏ ทรงเกียรติยศศักดินา
วําพะอรหันต์เจ๎าทั้งหลายขออาราธนาพระมหาเถรเจ๎า
ผู๎มีอาคมอันเกํงกล๎าจงเสด็จแกํน้ําคงคา
มาพจลปราบมารอันฮ๎ายด๎วยพระคาถา วํา
อุปคุตโต มหาเถโร คะริสะคุตโตสัมมุติทโย
เอกะมาโร เดชะมาโร ปะรายันตุ
ฝูงข๎าทั้งหลายขออาราธนานามพระมหาเถรเจ๎า
ตลอดเทําถึงนาคตะคุตมนุษย์และเทวา
ฝูงข๎าทั้งหลายขอยอทาน และฟ๎งเทศน์ขอแกํองค์นาเวศจงรักษา
กําจัดมารอยําให๎มาราวีในคํวงเขตพระองค์เทศน์ด๎วยบาตรพระคาถา
วําโยๆ อุปคุตโต มหาเถโร
ยังๆ อุปคุตตัง กายังพันทะมา
รัคสาคีวัง สัพเถยักขา ปะรายันตุ
ฝูงผียักษ์และผีมารทั้งหลาย
อันมักพาบแพ๎องค์ประเสริฐสําพันธ์ยู
วําปะรายันตุ สูํทํานทั้งหลายจงพ๎นผําน
จากเขตประเทศนี้ก็ข๎าเทอญ
เชิญให๎คนเจ๎าอ๎างคือนางได๎บํ
เทศน์มะลัยตํอท๎ายหมายไว๎จั่งได๋
ตามตําราบอกไว๎ประวัติเรื่องพระมะลัย
ในคัมภีร์จาไขเกิดจากดวงของไข
พระมะลัยแขนห๎อยมาลาดวงดอก
บอกแตํพอส่ํานี้ที่หน๎าวํามา
คราวเสด็จขึ้นฟูาไปไหว๎ธาตุเกตุแก๎วมณีเหลียมสํองใส
เทพบุตรองค์หนึ่งได๎หมื่นหนึ่งบริวาร
องค์สองหนึ่งแสนแหํแหนแพนด๎าม
จั่งขนานนามไว๎มะลัยแสนมะลัยหมื่น
สาเหมิดคืนกะบํย๎าน เพราะฉันได๎อํานดู
รู๎ละเอียดเรียบร๎อยมะลัยหมื่อมะลัยแสน
เคยลําเอาคะแนนแขํงขันมาแล๎ว
126
จัดเป๐นแถวไปพร๎อมบํหวังยอมคนงําย
ให๎เจ๎าราธนา มะลัยหมื่นตํอท๎าย พอสิได๎บํนาย…
กลอน พระเวสเผวดสันดร: อาราธนามะลัยหมื่น มะลัยแสน ตอนที่ 2

(เทศน์)
สุทะหิตัง นิจจังตังธรรมมัง
นมังสามิ ข๎าไหว๎บาดนาโถ
กันตามีอัครเก๎าโกฏ
เทพมะลัยโปรดปราณี
ดังดีบํเศร๎ากราบเท๎าเศียรมาลาดวงดอก
ทั้งข๎าวตอกบรรณาการ
ทั้งข๎าวเปลือกและข๎าวสารเผยแพรํ
ให๎แกํสัมภัญํูองค์พุทโธผู๎ประเสริฐสมมุติเลิศทรงธรรม
พวกข๎านําพร่ําพร๎อมน๎อมอินทรีย์
จิตยินดี บํประมาทด๎วยบทบาทพระคาถา
วํา สุททะหิตัง นิจจังตังธัมมัง อารธนัง กะโรมะ
วําไปจั่งซี้กะจดจื่อจําเอา
บํแมํนด๎นแมํนเดาเรียนมาตามผูก
วําจั่งซี้จั่งถูกตามแบบตามแผน
ราธนามะลัยแสนวําไปจั่งซี้
(เทศน์)
วํายังตะทับ ตับปะโกทะสัง สักกัดขังนะมัศสามิ
มีคาถาสวดทะวาดวํา อัตถะธรรมมังสักกัดจัง อราธนังกะโรมิ
คาถามะลัยแสนมีทํอนี้เทําที่เห็นมา
ฟ๎งสิราธนาสังกาศบัดนี้
ฉันราตรีเชียนแต๎มเป๐นกลอนซ๎อนตํอ
ราธนามหาชาติได๎บํหรือหากวําบํได๎ไขอ๎างอยํางได๋
คันเจ๎าได๎มหาชาติชาดก
ยกเอาคาถาพันพระเวสสันดรพร๎อม
คันบํได๎ให๎ยอมฉันราตรีสิลําล๎างตามกลอนแต๎มแตํง
ศิษย์แมํหมุนลืมแลง กับพํอเสริมสั่งให๎บํกลัวย๎าน หยํอนไผ….
127
กลอน พระเวสเผวดสันดร: เทศน์สังกาศ ตอนที่ 3

สมมุติในตอนนี้มัดหมี่ยามเดิ๊ก
เป๐นเวลาตีสามสี่นาฬิกาเข๎า
จวนสิถึงยามเซ๎าฟ๎งกัณฑ์สังกาศ
ราธนาดั่งนี้หัวหน๎ากลําวหา
วําชัยตุมมัง ชัยมังคะลัง บวรวิวาท
องค์พระบาทศรีธาตุราชกุมาร
สมภารเพ็งบํขาดป๎จฉิมชาติโพธิสัตย์
ปฏิบัติถ๎วนถี่ใจแจ๎งที่สงสาร
มีสมภารบํโศกบริโภคทวยทัน
สรรพสันมีทุกสิ่งเป๐นหลักมิ่ง
ศรีพุทโธใจกุศลแสยโยชน์
ปางเมื่อโพธิสัตย์สมภาร
นอนหลับใหลสะดุ๎งตื่นดึกตื่นเห็นคน
นอนเต็มปราสาทเดียรดาษ
นางนักสนมบางพองนอนป๋านมและป๋าดาก
บ๎างนอนอ๎าปากและขบฟ๎น
น้ําลายไหลหลายหลาก
กํอนสิจากมเหสีนอนหลับดี
ค๎อยคีค๎อยกอดลูกน๎อยราหุล
ผู๎มีบุญยศกว๎าง คิดโศกงํวงเบื่อหนํายสงสาร
หนํวยบํนอนปลุกฉันนะ กับม๎าวรคันทะกะ
ถึงฝ๎๑งน้ําอะโนมาตัดเกศาเกล๎าเกตุ
ทําองค์เทศน์บรรพชา มีคาถาวําดังนี้
วํา อาจินทังสิริธานะมามี
จบทํอนี้สังกาศราธนา
ลําส่ํานี้คาถาเคยเรียนเคยผําน
ลําพระเวสเคยอํานสิบสามบทพอดี
ตํอจากนี้ยังมีราธนามหาชาติ
พอแตํฟ๎งสังกาศจบแล๎วพอดี
ราธนามหาชาติทํอนั้นตี้ ฟ๎งเด๎อสิบอกวํา
ราธนาตํอท๎ายกลอนให๎หน๎าวําเติม...
128
กลอน พระเวสเผวดสันดร: เทศน์มะลัยหมื่นมะลัยแสน ตอนที่ 4

สีๆ ไมตรีไชโชค ขอเชิญท๎าวจัตุโลกกระบาลทั้งสี่
พร๎อมทุกทีทวยทันทางสุขันและคุตนาคสักโก
หนํอพุทโธพร๎อมกันมาผจญมลมารทั้งห๎า
ใต๎แหลํงหล๎ามนุษย์โลกเมืองคน
ขอนิมนต์ยมบาลทํานไท๎อยูํต๎นไม๎และภูเขา
ข๎าขอเชิญธรณีนางนาถศาสตราเทวามวยผมกันมารทุกแหํ’
ข๎าจักแตํงฟ๎งธรรมนํามาแตํอดีต
ตามจารีตประเพณีในคัมภีร์นิกายทั้งห๎ากฎไว๎วําแวํนตระการ
เป๐นตํานานบทเค๎าฝูงข๎าพเจ๎าแตํงดอกไม๎และเทียนทอง
ธงชัยและธงชํอบัวหลวงหํอบานพอพัน
ประทีปและน้ํามันบํขาดกับทั้งรุกขชาติกล๎วยอ๎อยและของหวาน
พร๎าวและตาลมีทุกอยํางยามเมื่อยํางเข๎าคีรีวงกต
ชูชกใจคดเที่ยวขอทานสองกุมารเททอดทานทอดให๎ชื่อวํากัณกุมาร
มัทรีสักติสักระบันบวรพรม สังขรนําเที่ยว
แล๎วจึงเทียวถึงกัณนครเป๐นคําสอนถ๎วนถี่
กฎไว๎ที่ชาดกพระองค์ทรงสอน
13 กัณฑ์พร่ําเพียรอยูํไจ๎ไจ๎
น๎อยนาถไท๎เกิดใหมํรุํนหลังตั้งใจฟ๎ง
เทศน์ให๎ฟ๎งตามจารีตพระคาถา
วํา อัฐิฐาน ยันนังมัชเช การะยันนัง
เกวะปะสิปุนนัง เกวะปะสิสุธัง
พรมจาริยา ป๎ตคะเสทโน โอกะสา อาราธนา กาโรมะ
มันเป๐นจั่งซี้ละ ความอาราธนา
ตํอจากนี้ให๎เจ๎าไขเบิ่งนาคาถาพระเวส
13 กัณฑ์เพิ่นเทศน์ไว๎จักคาถา
แตํกัณฑ์ลําเป๐นกลอนเบิ่งนาแปลศัพท์นับออก
อํานคาถาแล๎วบอกแปลป๎นตามกัน
ฟ๎งบํอัศจรรย์ ลําประชันขันแขํง
บทประพันธ์แต๎มแตํงสิมีบํหรือได
ฉันราตรีศรีวิไลชื่อดังปานฟูา
ลําไผกะบํฆําแตํหากบํเคยกลัว
แมํนสิใหญํทํวมหัวสูงสุดฮอดฟูา
คันฆํากะฆํา มักตีกะตี
129
สิมักฮ๎ายหรือดีบํไหวบํหวาด
สู๎เอาจนคอคาดตายแล๎วๆไป
มักแนวใด๋เอาตี้บํวําสู๎จนหัวขาดคา
ตายสาแล๎วจั่งแล๎วแนวเซื้อไกํตี…
130
กลอน พระเวสเผวดสันดร: นางมทรีออกหาหัวมัน ตอนที่ 5

(บทที่ 1)
เดิ๊กมาแล๎วฟ๎งตํอนิทานธรรม
ฟ๎งหมอลําราตรีตํอเติมเสริมเรื่อง
สิเดืองหัวข๎อรอๆฟ๎งกํอน
เดิ๊กมาจั่งจ๎อนกลอนเข๎ามาใสํกัน
(บทที่ 2)
บัดนี้จักกลําวบั้นกัณณ์ใหญํนางมที
เนาวงกตคีรีพร่ําเพียรศีลสร๎อย
นางกะคอยใจตั้งทําเพียรทางเพศ
องค์พระเวสพร่ําเพียรใจหมั่นตํอทาน
(บทที่ 3)
พระองค์หวังกลําวต๎านเป๐นหนํอโพธิสัตว์
ปฏิบัติทรงศีลอยูํศาลาแก๎ว
พระองค์หวังแนวได๎พอพระทัยทุกเมื่อ
มณีนางหนอเนื้อเฝูาคอยรักษา
(บทที่ 4)
ทุกวันน๎อยนาถหลําแสวงเผือกขุดมัน
สองกัญหาชาลีอยูํนําพระองค์เจ๎า
คืนนั้นนงนางหลํามัทรีนางฝ๎นหลาก
กํอนสิจากลูกน๎อยเลยเว๎าตํอพระองค์
(บทที่ 5)
ก๎มกราบไหว๎ทูลเหตุคํากลอน
วํามัทรีนางนอนเลําฝ๎นคราวนี้
ฝ๎นวํามีชายกล๎าปราป๎งหีระโหด
มันกระโดดลํวงเข๎าบํมีเว๎าปากจา
(บทที่ 6)
เจาะเอาตาสองเบื้องมทีนางฟูาวฝ๎๑ง
พระเวสฟ๎งเบิ่งแล๎วหวลฮู๎สูแนว
(บทที่ 7)
ฮู๎วําสองหนอแก๎วสิได๎เห็นไลหนี
วํามัทรีนางเอ๎ยอยําได๎เคืองคําฮ๎อน
เฮานอนกลางดาว คราวไกลจากที่
ความฝ๎นฮายกะสิกายเป๐นดี มัทรีนางนาจน๎อยอยําหมองเศร๎าหมํนใจ
131
(บทที่ 8)
ขอให๎น๎องนั้นได๎เข๎าปุาไพรหนา
สองกัญชาลีพี่สิดูแลไว๎
แสนอาลัยนางน๎อยกลอยใจดั้นปุา
มัทรีนางนาทหลําเดินเข๎าปุาไพร
(บทที่ 9)
ไปหาเก็บหมากไม๎บํทันอวยคืนมา
กลําวถึงพรามณาดํวนถึงพระองค์เจ๎า
พรามมันมาวอนเว๎าขอเอาสองอํอน
นางมทีเจ๎าหลํอนบํทันฮู๎เรื่องราว…
132
กลอน พระเวสเผวดสันดร: เผวดทานลูก ตอนที่ 6

(บทที่ 1)
ในตอนนี้พระเวสรีบฝ๎๑งฟูาวทานทอดบุตรตรา
ทานชาลีกัญหาให๎แกํพรามณ์คนไฮ๎
เพื่อหวังไปทําสร๎างโพธิญาณชาติใหมํ
จึงได๎ทานทอดให๎สองน๎อยแกํพรามณ์
(บทที่ 2)
ตอนนั้นสิงห์เสือช๎างมาตันทางนางนาท
นางเลยคิดลาดพ๎อคําข๎อที่ฝ๎น
(บทที่ 3)
นั้นแมํนองค์เอกแก๎วตอนพํออินทรา
แปลงเป๐นเสือสางมารัดทางนางน๎อย
เพื่อให๎พรามใด๋เอาสองจอมสร๎อยหนีไกลไลหําง
จั่งเปิดทางปุองให๎นางใด๋ตาวมา
(บทที่ 4)
เอิ้นใสํสองลูกอํอนหลําวําไปอยูํทางใด
รีบเร็วๆไวๆๆๆแมํมาถึงแล๎ว
กัญหาชาลีแก๎วใสลูกอํอน
เสียงแมํวอนจ๎อยๆสองน๎อยบํเห็น
(บทที่ 5)
พระเวสเว๎าหยอกเลํนต๎านตํอนางเร็วไว
หาเผือกมันแนวใด๋จั่งอยูํโดนเอาฮ๎าย
ฮือเจ๎าไปหาเลํนพญาธอนในปุา
จั่งกลับผิดเวลาแสงตะวันค่ําคล๎อยปานนี้จั่งเห็น
(บทที่ 6)
พระเวสเว๎าหยอกเลํนต๎านตํอนางมที
วํากัญหาชาลีพี่บํเห็นนําเจ๎า
มัทรีนงค์นางหลําใด๋ยินคําพระองค์เว๎า
ฟูาวแลํนหาลูกน๎อยเสียงฮ๎องพ๎องเอิน...
133
กลอน พระเวสเผวดสันดร: นางมัทรีสลบ ตอนที่ 7

ทานอง แหล่อีสาน
(แหล่อีสาน)
วํากัญหาแมํนี้นําชาลีแมํนี้เอย
แมํนเจ๎าไปหาเลํนทางใด๋น๎อลูกอํอน
หานําซอกนําแกหาที่แคบแคปุาไม๎ทางใด๋นั้นกะบํมี
หือเจ๎าไปหาลี้มารดาล๎อหยอก
หือเจ๎าหยอกแมํเลํนให๎เร็วฟูาวดํวนมา
หือเจ๎าไปหาเลํนในโซํงใหญํ
หือแมํนเสือช๎างอ๎ายดึงซี้นลอกหนังเจ๎าแล๎วนํา
หาทํอใด๋กะบํพ๎อเลยงอตําวคืนมา
กลับมาหาในบึงบวกหนองคลองน้ํา
งมไปตามสระกว๎างใบบัวหลวงทางเหยียบย่ํา
คํางมหาออกจนอิดเมื่อยล๎ามัทรีหล๎าอํอนแฮง
คันวําเสือกับหรือช๎างบํเห็นฮอยซาก
คันวํานาคกินหรือช๎างบํเห็นฮอยแกํ
หือแมํนหยอกปากแหลํหือแมํนแข๎ปากกว๎างดึงเจ๎าเข๎าเขื่อนวัง
ตั้งใจได๎แล๎วกลับอาโศรม
พนมมือวันทากลําวถามพระองค์เจ๎า
พระเวสเจ๎าความคิดอยูํคือเกํา
วําเจ๎าไปเที่ยวเลํนเหมิดมื้อจั่งคํอยมา
มัทรีนงค์นาทหลําได๎ยินคําพระองค์เว๎า
สลบตายตํอหน๎าพระทัยแค๎นตําวลง
บั้นบํอนนงค์นางหลํามัทรีนางล๎มตําว
พระเวสฟูาวโอบอุ๎มโชมน๎องตําวคืน
พระเวสให๎สะอื้นโลมกอดนางมัทรี
วํากัญหาชาลีพี่ได๎ทานไปแล๎ว
คําเบิ่งคีงนางแก๎วมัทรีนางกะยังอุํน
ทูนหัวเอ๎ยน๎องหลําคืนมาถํอนอยําดํวนตาย
ฟ๎งสิแหลํซ้ําท๎ายตอนหวํางนางสลบ
เอามือปรบคําคีงนางมัทรีกะเลยเอิ้น
วํามัทรีเอ๎ย...คืนกะคืนมาถํอนมัทรีเอ๎ยคืนมากํอน
คืนมาเลี้ยงลูกเต๎าเฮานั้นให๎ใหญํสูง
คืนมาหาพาข๎าวหัวมันเลี้ยงพระเวส
เหตุมันมีพี่บํทันได๎เว๎ามัทรีหลําอยําดํวนตาย
ให๎คืนมาหาอ๎ายมัทรีนางให๎ฟูาวตําว
134
นางอยํารีบฝ๎๑งฟูาวมาตายค๎างอยูํปุาพง
มัทรีตายไปแล๎วใผน๎อสิเป๐นหมูํ
ใผสิเป๐นผู๎เว๎าในกลางด๎าวตําวไพร
อันวําในดงด๎าวมีแตํเสือสัตว์ปุา
มีทั้งกาและแฮ๎งเสือช๎างบํางชะนี
135
กลอน พระเวสเผวดสันดร: พระเผวดฮ่าฮอนนานางมัทรี ตอนที่ 8

ทานอง แหล่-สาย่าว
(แหล่อีสาน)
คันมัทรีตายไปแล๎วกกมิงไผสิแทน
กกแมนไผสิเฝูาศาลาเฮาไผสิอยูํ
คือมาเป๐นหมูํอ๎ายพอได๎เว๎ากลําวจา
เจ๎าสิมาตายค๎างกลางไพรใผสิเบิ่ง
อันวําพี้และน๎องพงค์เซื้อกะบํมี
พระเวสตีอกกลั้นใจนางขึ้นมาเปุา
โจมเอาหัวหมํอมน๎องประคองขึ้นใสํเพลา
คืนมาเย๎อๆเหง๎ามัทรีเอ๎ยเมียพี่
อยํามาตายอยูํหนี่พี่ขอห๎ามแมํมัทรี
คันสิตายอีหลีให๎คนเมียตายฮ๎วงประเชชัยกะไคแนํ
คันมาตายอยูํนี่สิหาแพรและผ๎ามาตุ๎มกะบํมี
อันเงินคําจั่งสี้ของสิกํอกินทาน
และพระสงฆ์องค์การกะบํมีมาใกล๎
พอได๎มาเทศให๎กุศลาเข๎าพร๎อมทั้งมีดเสียมเฮี้ยนสิกํนฝ๎ง
สิเอาหยังมาให๎คลุมกายฮุํมฮอ
ฝูายไหมในหลอดก๎อสิจูงน๎องจํองกะโลง
ไผสิหดสงล๎างฟืนไฟต๎มน้ําอุํน
ทูนหัวเอ๎ยน๎องหลําคืนมาถํอนอยําดํวนตาย
ไผสิทําศพให๎พระเมรุไผสิแตํง
คันมาตายอยูํนี่มีแตํกาและแฮ๎งสิดึงซี้นลอกหนัง
คันไปตายอยูํก้ําประเชชัยก้ําบ๎านปูุเฮาพุ๎น
พี่สิตกแตํงแต๎มศพน๎องใสํกระโลง
สิเอาแตรวงฆ๎องมางันขับเสพ
วากรูปเทพทํอนไม๎สลักแต๎มใสํลาย
พอนางตายพี่สิแต๎มกันรีรอนฟูอนแลํนไลํ
หอไถพี่สิแต๎มรูปรูปหงส์หอโลงพี่สิแต๎มรูปนาค
หอลากสิแต๎มฮูป หอแกสิแต๎มรูปงัวตําง
หอลางพี่สิแต๎มรูปเทพทํอนไท๎มีเพลงฮ๎อยปลํอยระบํา
หอประลําพี่สิแต๎มรูปคน
หอบนพี่สิแต๎มรูปหลํามัทรีนางพร๎อมทั้งพี่
ทั้งกัญหชาลี หามหอบนน๎องมัทรีหลําเข๎าสูํจุดสุม
เทิ่งพองวอนพองอุ๎มโจมมัทรีขึ้นมาเปุา
มือบายเอาน้ําเต๎ามาหดสงลงเปุาลง
136
นางกะทรงสติฟื๒นคืนมาลุกขึ้นนัง่
พระเวสยังถูกเอิ้นมัทรีหลําอยูํบํเซา…
(ลาย่าว)
(บทที่ 1)
คันเจ๎าได๎ลําตํอเป๐นกัณฑ์
สักติสักบัณตํอกันตอนท๎าย
คันสิหมายมาสู๎ลําเป๐นไลํ
ตอนมัทรีฟื๒นได๎พระองค์เว๎าตํอนาง
(บทที่ 2)
พระองค์ยกข๎ออ๎างกลางปุาไพรหนา
วําได๎ทานบุตราแกํพรามณ์คนไฮ๎
รอฟ๎งไปกัณฑ์หน๎าผู๎ชายเว๎าตํอ
คันบํได๎บํต๎องลําเรื่องอื่นไป
เสนํห์ เหลํนเตลองเอ๎ไว๎กํอนทํอนี้นํา...
137
กลอน ครองสิบสี่ ตอนที่ 1

(กลอนพูด)
ฮีตประเพณีเค๎าจําเอาน๎องพี่ฮีตสิบสองครองสิบสี่ ประเพณีฮีตเค๎าซิขอเว๎าสูํฟ๎ง
จากหนังสือแตํครั้งฮีตเกําประเพณีแมํครูราตรีเขียนกลอนฮีตครองโบราณไว๎
เพื่อให๎คนไทยได๎บํลืมไลครองฮีตตามจารีตแตํเค๎าคนเกําเพิ่นถือ
แตํวําคนสูํมื้อรุํนใหมํเยาวชนอาจซิมีบางคนบํฮู๎ครองของเค๎า
เลยขอเอามาเว๎าตามครองสิบสี่เพื่อให๎ฮู๎กันดีเยาวชนรุํนน๎อยซิพลอยได๎เฮ็ดนํา
(บทที่ 1)
ฮีตครองมีแตํก้ําอดีตผํานนานมา
ตั้งแตํศาสนาพุทธเฮาบํทันตั้ง
ยังมีรัสสีเจ๎าสองเขือน๎องพี่
เป๐นครูสอนฮีตนี้มาตั้งแตํนาน
(บทที่ 2)
สอนไว๎กับองค์ทํานสมมุติราชราชา
วําให๎ทําตามครอง สั่งสอนนั้น
ให๎ทํากันตามต๎องฮีตสิบสองครองสิบสี่
คันเจ๎าเฮ็ดจั่งชี้เมืองบ๎านซิอยูํเย็น
(บทที่ 3)
ถ๎าหากวําหลีกเว๎นบํถือฮีตถือครอง
ต๎องมีการสูญดับบ๎านเมืองของเจ๎า
สมมุติราชเหง๎าจําเอาเฮ็ดตํอ
เทํากระทั่งทุกมื้อถือไว๎อยูํประจํา
(บทที่ 4)
คําวําครองสิบสี่นั้นเริ่มมาจากองค์พระยาปฎิบัติกันมาบํมีไลเว๎น
คือเฮาเห็นทุกวันนี้ถือมาตั้งแตํเกํา
ตลอดเฮาผู๎เฒําหลานหล๎อนฮุํนเหลน
(บทที่ 5)
บํเคยได๎ละเว๎นคอยใสํใจจํา
ลําเพื่อเตือนความจําและกันลืมไว๎
เพื่อเป๐นแสงกระบอกไต๎ .ห๎เดือนหงายแจ๎งตื่ม
คันหําหมูํเจ๎าลืม กะให๎จําผู๎ข๎าลําร๎องสูํฟ๎ง
(บทที่ 6)
ครองสิบสี่เพิ่นตั้งคือ 1 หูเมืองผู๎นําเสียงหึอสารสํงไปให๎คนฮู๎
ได๎แกํราชทูตผู๎ฉลาดรอบรู๎ นําสานตราทุกอยําง
138
สํงไปตํางประเทศ ใด๎ ไขข๎อขําวสาร

(บทที่ 7)
ข๎อที่ 2 ตาเมืองคือ ผู๎สอนฝุายด๎านเฮียนฮ่ําศึกษา
เปรียบคือตาของเมือง ผู๎อํานหนังสือได๎
ข๎อที่ 3 แกํนเมืองนี้เปรียบไว๎
คือพระสงฆ์องค์เจ๎า ผู๎ถือธรรมพระวินัย ทรงไว๎ครัดเครํง
ข๎อที่ 4 ประตูเมือง คือศาตราอาวุธ ที่พระยาเพิ่นเฟูนสันไว๎ใสํคลัง
(บทที่ 8)
เตรียมไว๎พังภัยร๎าย คูํอาฆาตศรัตรู
ข๎อที่ 5 ฮากเมือง โหราศาสตร์ หมอดู ผู๎ทวยทายแม๎น
ข๎อที่ 6 เหง๎าเมือง คือเสนาอํามาตย์ผู๎หนักแนํน ใจหาญ กล๎ากลั่น
ข๎อที่ 7 ขื่อเมือง คือกํานันผู๎ใหญํบ๎าน สรรสร๎างสืบสาน
139
กลอน ครองสิบสี่ ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
เอ๋าฮํานี้ข๎อที่ 8 ฝาเมืองคือ ทหารคนกล๎า สามารถชาญชัย
ปกปูองผองภัยพาน เปรียบคือฝาบ๎าน
ข๎อที่ 9 แปเมือง คือผู๎ชาญฉลาดล้ํา ถือศิลธรรมครองราช
ข๎อที่ 10 เขตเมือง คือเสนาอํามาตย์ ผู๎ฮู๎ภูมิประเทศบํอนบ๎าน ทั้งคํายที่มี
(บทที่ 2)
ข๎อ 11 สติเมืองข๎อนี้ คือผู๎ที่มีป๎ญญา
ซุมพํอค๎ามั่งมี ใช๎สติขายค๎า
ข๎อ 12 อันใจเมืองนั้นน๎า คือหมอยาผู๎วิเศษ
ฮู๎สาเหตุโรคร๎าย และการใช๎จํายยา
(บทที่ 3)
ข๎อ 13 วํานั้นที่เอิ้นวําคําเมือง
หมายถึงผืนแผํนดิน อีกกับพลเมือง พร๎อมเพียงคุณคํา
ข๎อ 14 เมฆเมืองคือเทพา อารักษ์บ๎าน ปกครองทุกยําน
คือซุํมเทวดาผู๎รักษาเขตบ๎านให๎หายฮ๎อนผํอนเบา
(บทที่ 4)
เปรียบให๎ฟ๎งเค๎าๆ คือเมฆบังบด
ความฮ๎อนฮนเลยลด ด๎วยเมฆบังบดไว๎
เมฆเมือง อุปมาได๎ดั่งเมฆาบังแดด
บํแผดเผาฮ๎อนใหม๎ ให๎คนได๎อยูํดี
(บทที่ 5)
ขอจบไว๎ทํอนี้ ครอง 14 โบราณ
โปรดประทานอภัย หากบํอนใดผิดพลั้ง
ฟ๎งแล๎วจําเอาไว๎ ฮีตสิบสองครองสิบสี่
กลอนลําแมํราตรี เพิ่นประพันธ์แตํงไว๎ผมลําให๎สูํฟ๎ง
(บทที่ 6)
(ทํานอง ลําเต๎ยธรรมดา)
ตอนนี้ขอหยุดยั้ง คอยฟ๎งกลอน หมอลําผู๎หญิงตํอ
เพิ่นสิฮู๎จักบํอ ฮีต 12 ครองโบราณเกํากี้
เฮือนสามน้ําสี่ หน๎าที่ของหมูํเจ๎าขอเชิญเว๎าแมํนตํอกลอน
ผู๎ฟูอนอยูํลํางกะฟ๎งกลอนลําแหนํ นําแหนํแล๎วฟ๎งสอยนําแนํ
อยําหลงอยําแว ถิ่มฮีตครองเกําครองโบราณเฮาให๎ถือไว๎
140
กลอน ผู้ชายผู้ส่อนถืกค้อนผู้หญิง
ทานอง ลาย่าวสลับเว้าโต่งโตย
(ลาย่าวสลับเว้าโต่งโตย)
(บทที่ 1)
ชายนี้กะมีหลายชาย มีผู๎ชายผู๎สํอนถืกค๎อนผู๎หญิง
ชายลิงชายหลอกชายปอกลอกจองหอง
ชายปูองเป๐นหนี้ชายสี้ก๎นความ
ชายรวมชายรอบชายจอบสอพลอ
(บทที่ 2)
ชายเปาะเหลาะชายโก๎ชายโงํชายเขลา
มีชายบางป๎ญญาอํอนภูมิความรู๎
ชายจองหองเจ๎าชู๎เป๐นศรัตรูยิ่งใหญํ
ผัวที่ดีบอกให๎จําไว๎จื่อเอา
(บทที่ 3)
ข๎อที่ 1 เพิ่นเว๎าผัวเป๐นผู๎หามา
ให๎เมียเป๐นคนถือใสํเก็บเมี้ยน
ผัวหามาเมียเก็บไว๎ประหยักใช๎จํายหาไว๎หลาย
ใช๎จํายน๎อยซิพลอยได๎ฮํามี
(บทที่ 4)
ข๎อที่ 2 เพิ่นวําไว๎จั่งซี้หน๎าที่ผัวดี
สิ่งของมีต๎องเก็บซํอยเมียหาเมี้ยน
เพียรรักษาเอาไว๎ อยําหนีไกลไลํหําง
เวลาอยําปลํอยถิ้มให๎เก็บเมี้ยนซํอยกัน
ข๎อที่ 3 วํานั้นโบราณเกําจามา
ให๎ซํอยภรรยาเลี้ยงดูลูกเต๎า
ข๎อที่ 4 ยามวํางซํอยหุงต๎มนึ่งเข๎าฝ๎กใฝุในครัว
ข๎อที่ 5 ผู๎เป๐นผัวอยําใฝุมีเมียน๎อย
ภรรยาแขนห๎อยติดตามเมียใหญํ
ข๎อนี้ภัยแฮํงฮ๎ายหลายล๎นกวําสูํอัน
ข๎อสําคัญวําไว๎ห๎าอยําผัวดี
ซุมสตรีคือกันมากมายหลายล๎น
คนเป๐นหญิงนั้นกะหลายอันพันอยําง
(เว้า)
มีแมํหญิงแมํยาง แมํกระถางก๎นฮัว่
แมํควําเอาของ แมํปองเป๐นหนี้แมํสี้ก๎นความ
141
แมํรวมความเว๎าแมํเปูาแมํเปรต
แมํผีแมํกาลีการาด แมํขี้ฮาดหัวผัว
แมํขนครัวลวลํางแมํยํางเฮือนไกล
แมํสวยแตํหน๎าแมํบ๎ากามคุณ
มีหญิงบุญหญิงบาป คันอยากทราบหญิงดี
ดูในโลกนิติ สุภาษิตสอนไว๎
หญิงจัญไรขี่ร๎ายมีหลายคันสิวํา
หญิงที่ดีต๎องรักเฮือนสามน้ําสี่นั้นจําไว๎เฮ็ดนํา…
142
กลอน ฮีตสิบสอง: เดือน 1 – 4 ตอนที่ 1

ทานอง ลาทางสั้น สลับย่าว
ธรรมดาของคนเฮา หวํานแหกะหวังปลา
เฮ็ดนากะหวังข๎าว เฮามาลํากะควรเว๎า ฝากต๎อนของดี
ฮีตสิบสอง เป๐นจารีตประเพณี
และประกาศศักดิ์ศรีของดีคนอีสาน
ของพื้นบ๎านเฒําเกํา..โบราณเค๎า
โอํละนอ...นวล ๆ เอย
(บทที่ 1)
บัดนี้ฉันสิเว๎า ฮีตเกําครองหลัง
ตั้งแตํโบราณเฮา พระรัสษีสอนไว๎
แตํสมัยองค์เจ๎า โคดมบํทันเกิด
ศาสนาพระเจ๎า ครวานั้นบํมี
(บทที่ 2)
ชื่อสมมุตธิราชเจ๎า พระยาใหญํครองเมือง
บํได๎เคืองแนวใด อยูํเย็นหายฮ๎อน
ตอนนั้นทําตามข๎อ พระรัสษีสอนสั่ง
ฮีตสิบสองแตํงตั้ง มาเทําสูํวัน
(บทที่ 3)
ฮีตสิบสองครองสิบสี่นี้นั้น ถือมาแตํโบราณ
แตํลูกหลานบางคน อาจยังบํทันฮู๎
คอยฟ๎งดูเดอหล๎าเยาวชนรุํนใหมํ
เพื่อได๎จําจื่อไว๎ ไปใช๎ตํอกัน
(บทที่ 4)
เมืองไทยเฮาซิเจริญได๎นั้น ต๎องถือฮีตถือครอง
ฮีตสิบสองคือหยั จํงฟ๎งเด๎อทําน
ฤดูกาลเดือนอ๎าย ทําบุญคูณคํา
พระสงฆ์ทุกถ๎วนหน๎าเตรียมพร๎อมเข๎ากรรม
(บทที่ 5)
เดือนเจียงนั้น ฟืนถํานให๎จัดหา
หลัวหรือฟืนหามาใสํเฮือนเตรียมไว๎
เตรีมทําบุญหนุนให๎เป๐นทานโปรยวําน
143
บุญคูณลานเพิ่นกะเว๎าได๎ถวายข๎าวใหมํนํา
(บทที่ 6)
บุญคูณค้ําของแมํโพสพ
เฮาต๎องยอมือนบ ไหว๎บุญคุณเจ๎า
บูชาคุณเจ๎าของข๎าว เอาบุญเดือนยี่
เดือนสามบุญข๎าวจี่ป๎๒นข๎าวเหนียวเสียบไม๎ไปยํางจี่ไฟ
(บทที่ 7)
สํวนหนึ่งได๎แจกแบํงทําทาน
เฮ็ดตามเทศกาลระหวํางเดือนสามนี้
ประเพณีเปิงบ๎า โบราณแตํเกํา
แตํปูุตายําเฒํา เถิงทําสูํวัน
(บทที่ 8)
เดือนสี่นั้น บุญผาเวสประจําปี
มีการฟ๎งธรรมมะ เทศน์เสียงแซวซ๎อง
ตีกลองงันต้ําๆ ฝานดอกโนเกินมํวน
จัดเตรียมมวลดอกไม๎เอาไว๎ครบครัน
(บทที่ 9)
นิมนต์พระ จากบ๎านนี้บ๎านนัน้ มาเทศน์ครบจบกัณฑ์
เอิ้นวําบุญผาเวส หึอบุญคาถาพัน ฟ๎งเทศน์สิบสามกัน ทศพรตอนต๎น
จนมาถึงตอนท๎ายนครกัณฑ์บั้นมํวน
ฮอดเดือนห๎าแหํงถ๎วน สรงน้ํามํวนเพลิน
144
กลอน ฮีตสิบสอง: เดือน 5 – 12 ตอนที่ 2

ทานอง ลาทางสั้น สลับย่าว
(บทที่ 1)
หือบุญเนาเพิ่นกะเอิ้น เกินมํวนเหลือหลาย
พวกหญิงชายพากัน มํวนงันลงเลํน
บํวําเว๎นวันมื้อ บํถือกันเลํนมํวน
เลํนอีมอนซํอนผ๎าหาได๎ตํอยคี
(บทที่ 2)
ประเพณีเพิ่นเอิ้ วําบุญเนํา สงกรานต์
ทานน้ําหอมหดสงฆ์ พุทธปฏิมาทําน
และสงกรานต์คนผู๎เฒําที่เฮาถือเป๐นใหญํ
เดือนหกบุญบ๎องไฟจุดถวายปูุเฒําองค์เจ๎าปูุแถน
(บทที่ 3)
คนชาวไทยทุกแคว๎น เลํนม๎วนชานชม
เอาน้ําหอมหดสงฆ์ พุทธองค์ทรงไว๎
ก้ําฝุายเหนือหรือใต๎หดสรงพุทธรูป
เดือนเจ็ด จุดเทียนธูป บูชาเทพารักษ์เจ๎าคนเฒําเพิ่นทํา...
(บทที่ 4)
ไปบวงสรวงทุกก้ํา ตาปูุให๎ดูหลาน
ให๎ฝนตก ตามต๎องฤดูกาล ได๎วํานโปรยโฮยกล๎า
ปูุแฮกนา จั่งวํายําแฮกข๎าว เอาบุญคุ๎มขํวง
ฮอดเดือนแปด ประชุมสงฆ์ทั้งปวง ทุกอารามทั่วเทําทรงเข๎าพระวัสษา
(บทที่ 5)
เข๎าพรรษาอยู๎ค้ํา ประจําถิ่นไผมัน
ฮอดเดือนเก๎าทายกพร๎อมใจกันปุาวเติมชาวบ๎าน
ให๎พากันทานข๎าว ประดับดินคือวํา
เดือนสิบบุญข๎าวสาก พวกชาวบ๎านสูํหน๎า มาพร๎อมทอดทาน
(บทที่ 6)
เดือนสิบเอ็ด พระสงฆ์ทุกองค์ทําน ได๎ออกพรรษา
สิ้นปวารณา เฮ็ดบุญกฐินได๎
ชาวไทยเฮาทําสร๎าง บุญกฐินพร๎อมพร่ํา
ทําบุญเกือบสูํบ๎านกฐินสร๎างทอดทาน
(บทที่ 7)
จิตเบิกบานที่ได๎ ทานข๎าวใหมํปลามัน
ได๎สังสรรค์สโมสร ฮํวมบุญโฮมเต๎า
รวมโคตรวงถงเหงํา มาเอาบูญยิ่งใหญํ
145
จุดตะใล บั้งพุดัง ตึ้ม ๆ บํลืมเค๎าฮีตคอง

(บทที่ 8)
เดือนสิบสอง ต๎องบูชากราบไหว๎ พญานาคอุสู
ผู๎ยู๎น้ําไว๎ให๎เฮากิน ผู๎ค้ําดินให๎เฮาไช๎
ฮีตสิบสองสอนไว๎ คันผิดตกขออภัย นําผู๎ฮู๎ใว๎กํอน
ฉันราตรีเขียนกลอน จากตําราฮีตเค๎าให๎เฮาได๎จื่อจํา
ฮิตสิบสองคองคลํา
นําไปสืบสานตํอ
เด๎อลุงปูา
146
กลอน ฮีตผัวครองเมีย
(บทที่ 1)
บัดนี่ฟ๎งบทซ๎อนคํากลอนซํอนวิเศษ
เบล็ตเล็ดยกไว๎ฟ๎งเรื่องพัฒนา
(บทที่ 2)
จําไว๎เด๎อแมปูาหน๎าที่ ของตน
พัฒนาของคนไลตํอกันให๎ฟ๎งบั้น
ผมนั่นเด๎อละสิกลั้นละเป๐นข๎อละรอฟ๎งผมวํา
เรื่องสามีภรรยาเฮดจั่งได๋สอดคล๎อง ให๎ฟ๎งไวํเบิ่งดู
(บทที่ 3)
ให๎ผู๎ฟ๎งได๎รับรู๎รับรู๎จําจือเป๐นคติ
ผัวเมียดีฮํองฮักฮอกันสองก้ํา
ตามหลักวัฒนธรรมเพิ่นได๎บัญญัติไว๎ประเพณีเกําแกํ
พวกพํอแมพี่น๎องฟ๎งไว๎สูํอัน
(บทที่ 4)
ข๎อหนึ่งนั่นควรมัน่ พิจารณา
คือดังเทพศึกษาศึกษาให๎เข๎าใจกันไว๎
ให๎เอากายใจเข๎าใจเข๎านํากันสองฝุาย
ข๎อที่สองเรื่องเงินทองของขายนั่นแมนของนอกกายในชีวิตเด๎อ
ทํอนั่นควรให๎จํมนํา
(บทที่ 5)
สมควรจับจํายบ๎างให๎ญาติมิตรติดใจ
ข๎อที่สามให๎เรียนรู๎วินัยไตํตรองครองเค๎า
ให๎ทําจริงคือเวําสีจั่งไปฮอดฝ๎๑ง
ข๎อที่สี่มีสติยับยั้งกันไว๎สูํทาง
(บทที่ 6)
อยําเฮดหาเด๎อความค๎านตํอผู๎ผัวเมีย
ทั้งญาติถือมวนมิตรตํอบริวานด๎วย
อยําโฉกฉวยพอได๎หุนหันพันแลํน
มีแนวได๋ทับกันอยําอําไว๎สํวนตน
147
กลอน เฮือนสามน้าสี่
ทานอง ลาย่าว-เว้าโต่งโตย
(บทที่ 1)
เว๎าเรื่องเฮือนสามนั้นคือ 1 เฮือนนอน
เป๐นเสื่อสาดและหมอนที่นอนหรือมุ๎ง
อยําให๎รุงรังหยุ๎งยายกันกลาดเกลื่อน
ผู๎เป๐นเมียต๎องเมี้ยนยามเช๎าตื่นนอน
(บทที่ 2)
ข๎อที่ 2 ให๎มั่นเก็บมั่นท๎อน ความสะอาดเฮือนครัว
ผัวซิพึงพอใจชื่นชมตัวเจ๎า
คอยแตํงอาหารเข๎าผัวหิวเอิ้นงําย
คําโบราณเพิ่นวําเสนํห์ปลายจวัก ผัวซิฮักจนตาย
ผู๎ชายเข๎าสิได๎ย๎อง ครัวเจ๎าสะอาดตา
(บทที่ 3)
ข๎อที่ 3 นั้นน๎าคือวําเฮือนผม
ให๎เจ๎าคอยสะสางหมั่นสีสรงล๎าง
อยําให๎รุงรังหยุ๎งเฮือนผมให๎สะอาด
หญิงฉลาดรอบรู๎ในเรื่องครบสาม
(บทที่ 4)
สํวนวําน้ํา 4 นั้นหน๎าที่ของหญิง
ทุกสิ่งอันควรทําอยําละเลยเฉยนิ่ง
หญิงที่ดีควรฮู๎เฮือนสามน้ําสี่
เมียเฮ็ดดีถูกต๎องผัวซิย๎องได๎ชื่นใจ
(บทที่ 5)
1 น้ํากิน 2 น้ําใช๎ตักใสํให๎เพียงพอ
อยําไปรอให๎มันเหมิดเทิงกินหรือใช๎
แขกไปไทยมาบ๎านให๎มองเห็นเต็มแอํง
3 น้ําใจกะอยําให๎ขาดแห๎งเต็มล๎นเปี๑ยมใส
(บทที่ 6)
ข๎อที่ 4 น้ําเต๎าปูนบอกไว๎ เตรียมแตํงจัดหา
ยามแขกไปไทยมา ให๎แตํงเติมเตรียมเอาไว๎
ให๎สบายยามใช๎มวนพลูบุหรี่
หญิงที่ดีต๎องฮู๎ตามหน๎าที่ตน
(บทที่ 7)
ครูราตรีซอกค๎นเปิดอํานเห็นมา
ตามตําราโลกนิติสุภาษิตเพิ่นเตือนไว๎
148
ผัวและเมียสามัคคีดีได๎อยําชวนกันหาเรื่อง
อยําขุนเคืองแตกร๎าวมาเข๎าใสํคอ
คันผัวดุกให๎เมียดุก คันผัวคํอให๎เมียคํอผัวทํอให๎เมียพาย
เมียถือหัวผัวถือท๎ายนํากันมันจั่งแมํน
พญาแถนอยูํฟูาซิยอย๎องวําดี
ฉันขอไหว๎ส่ํานี้หน๎าที่ภรรยา
หน๎าที่ของสามีที่เดํนดีโดยแท๎
ให๎เจ๎าแฉเป๐นข๎อเรียงกลอนซ๎อนตํอ
หน๎าที่ของพํอบ๎าน สิเรียนพ๎อส่ําใด...
149
กลอน อนิจจังตั้งบ่เที่ยง
(เว้าโต่งโตย)
อายุคนเฮานี้ หวํางสิบปี นั้นอาบน้ํากะบํหนาว
ซาวปี เลํนสาวกะบํหนําย
สามสิบปี ลุกกํอนไกํ
สี่สิบปี ไปไฮํมา ทอดขา
ห๎าสิบปี ไปนามาทอดแขํง
หกสิบปี เปุาขลุํยกะบํดัง
เจ็ดสิบปี ตีระฆังกะบํมํวน
แป๐ดสิบปี หนักหนวกดํวนเขามาหู
เก๎าสิบปี กินแล๎วกะบํฮู๎แซบฮู๎อรํอย
ร๎อยปี ไข๎บํไข๎กะฮอดเวลาตาย.. ดับสังขาร ชีวาวาย…ละน๎า
บรรยายเป๐นข๎อความตายลดลํวง
บํมีไผอยูํได๎แขวนข๎างสูํคน
(บทที่ 1)
ตามแตํได๎ซอกค๎นเปิดอํานเห็นมา
วําไปตามสังขารแกํชราลงเรื่อย
เปรียบใสํยนต์ยานล๎อกะคือกันนั้นละพํอ
แลํนมื้อนั้นมื้อนี้ หลุดถิ่มเปลี่ยนแปลง
(บทที่ 2)
สุทธิการบอกแจ๎งคัมภีร์ หนึ่งคือกัน
ต๎องมีการทรุดโทรมเปลี่ยนแปลงปีมื้อ
เปรียบใสํเกษรไม๎กะมีการขูหลํน
คนกะเป๐นดั่งนั้นบํหนีก๎านกิ่งใบ
(บทที่ 3)
พุทธองค์จั่งได๎กลําวไว๎ ให๎สร๎างกํอกองบุญ
เพื่อเป๐นทุนนําพาสูํสวรรค์เมืองฟูา
อยําสิพากันฆําสัตว์สาเด๎อพํอแมํ
ให๎ทําบุญแผํไว๎แนวสิได๎แกํดึง
(บทที่ 4)
แมํนหยังๆ มันกะบํซาบซึ้งคือดั่งคําตาย
ธาตุดับขันธ์ทําลายแมํนบํมีแนวได๎
บัดหําไฟเผาไหม๎เป๐นผงเป๐นไหงํ
พากันจําจื่อไว๎อยําหนีเว๎นลํวงกาย
150
(บทที่ 5)
แล๎วแตํดีซั่วฮ๎ายผลฝุายปฏิบัติ
พญากรรมมาฮัดผูกคอลงแล๎ว
เป๐นนําสังขารแหลํวอนิจจังตั้งบํเที่ยง
ต๎องมีค๎อยมีเงี่ยงมีเกิดแกํเจ็บตาย
มีทรุดโทรมอยูํเรื่อย ผันปิ๒นเปลี่ยนแปรไป
ยกระดับจิตใจแล๎วจํงไดฝ๎กใฝุทําบุญไว๎..
151
กลอน กาเนิด กฐินทาน สมัยพระเจ้ากัสปะ

(บทที่ 1)
บัดนี้ฉันสิเว๎าในเรื่องกฐินทาน
อดีตกาลนานมาสูํฟ๎งเด๎อเจ๎า
วํากฐินนี้เพิ่นทํามากํอนเค๎าพุทธกาลนานยิ่ง
หลักธรรมอิงบอกอ๎างทางเหง๎าศาสนา
(บทที่ 2)
กลําววํากฐินนี้เกิดมาตั้งแตํเค๎าสมัยพระกัสปะ
กํอนพระโคตรเฮากลําวมานิทานอ๎าง
ยังมีเศรษฐีเจ๎าทําบุญคราวกํอน
ตอนทําบุญครั้งนั้นฟ๎งบั้นบํอนจา
(บทที่ 3)
ยังมีชายทุกขะตะเพิ่นนั้นมาขอข๎าวทําบุญหนุนตํอ
หมอนี้เคยรับจ๎างงานเฒําเศรษฐี
(บทที่ 4)
เศรษฐียินดีให๎ทําบุญหนุนตํอ
ลาวเลยมอบข๎าวโจ๎มาให๎แกํบา
(บทที่ 5)
คราวตํอมาท๎าวเลยคิดฉลาดรู๎วําตนยากอนาถา
แตํกํอนมาบํทําทานอํานคืนคราวแค๎น
เลยแบํงอาหารไว๎ป๎นเป๐นสองสํวน
สํวนที่หนึ่งนั้นได๎ทานให๎ในสงฆ์
(บทที่ 6)
เหลือเศษนั้นหมอรับทานเอง
เกรงวําภายลุนหลังสิมั่งมีเงินใช๎
มีแตํกอยใจให๎ทานไปบํได๎จํม
คนกะซมซื่นสูํหัวยุ๎มตํอบา
(บทที่ 7)
อยูํตํอมาตัวเศรษฐีเลยให๎อาหารสามสํวน
หมอเลยแบํงเพื่อให๎อาหารไว๎สํวนสาม
(บทที่ 8)
สํวนหนึ่งนัน้ ทานให๎ในสงฆ์
สํวนสองปงประทานให๎แกํคนอนาถาเที่ยวขอตามบ๎าน
สํวนสามนั้นของตนบริโภค
คนกะลือสําท๎าววําทําสร๎างสํวนบุญ
152
(บทที่ 9)
แกํลงทุนทําสร๎างบารมีดีเดํน
เห็นปะจักรคักแล๎วแนวสร๎างทอดทาน
(บทที่ 1)
ฮู๎ไปทั่วทุกบ๎าน ลือซาเซงซํา
จนขายผ๎านุํงท๎าวมาเข๎าสํวนกฐิน
ได๎บาทเบี้ยสํวนนี้ เศรษฐีจัดให๎ซื้อเข็มด๎ายไหมเย็บ
เพื่อสิเอามาทําเป๐นจีวรผ๎า
อนุโมทนาแล๎วจําเนียรการก๎าวลํวง
บํต๎องลํากลําวกว๎างหาเว๎าแตํบํอนเอา
เจ๎าพญาพราณศรีทรงทาบเรื่อง วําท๎าวทอดทานดี
มีบรมราชาทอดทานเสื้อผ๎า
พญาหามาให๎เงินทองของจําย
พอตายจากชาตินั้นได๎ไปขึ้นสูํสวรรค์
ท๎าวตินบุรุษนั้นทานเข็มและทานด๎ายรวมฮอดทานสะดึง
จึงได๎ไปเกิดเทิงสรวงสวรรค์เมืองฟูา
สํวนพญาผู๎เจ๎าของกฐินนั้นกะคือกันโดยดั่ง
ไปยั้งอยูํแหํงห๎องวิมานกว๎างดั่งกัน
ตามหลักธรรมวํานั้น ผู๎เพิ่นทุกข์ให๎ทานเฟื๒องเงินดี
ผู๎เพิ่นมีให๎ทานเงินเบี้ยบาท ยามเมื่อไปหยาดน้ําบุญสิได๎ส่ํากัน
อันเว๎าบํอนบั้น ท๎าวตินบุรุษ
สุดวําเป๐นคนทุกข์แตํสร๎างบุญกฐินได๎
ในสมัยพระเจ๎ากัสปะนั้น แมํเศรษฐีคนสร๎างบุญกฐินกํอนหมูํ
คูํกับท๎าวทุกกะตะ หรือวําตินนะบุรุษผู๎สร๎างบุญไว๎ใสํกฐิน
สิ้นจากกาลครั้งนั้น กฐินเกิดมีมา
จากสมัยพระเจ๎ากัสปะตํอมาภายส๎อย
ถอยมาฮอดสมัย องค์พระโคดมเจ๎าแมํนผู๎ใดพาสร๎างกฐินทานการกํอ
เจ๎าสิฮู๎จักบํผู๎ใดเป๐นผู๎สร๎างให๎ลําอ๎างตํอไป
คันบํได๎กะอยําว๎าให๎เอาเรื่องใหมํแทน...
153
กลอน ชีวิตคนบ่พอร้อยปี ควรทาดีก่อนตาย

(บทที่ 1)
ในมื้อนี้สมมุติวําหมูํเจ๎า เป๐นผู๎นอนหลับ
ฉันขอเป๐นคนปุก ให๎ตื่นตัวหัวท๎าย
อันชีวิตรํางกาย ได๎แกํขันธ์ทั้งห๎ารวมมาธาตุสี่
อินทรีย์หกครบถ๎วนประมวลเอิ้นวําคน
(บทที่ 2)
ชีวิตปลายและต๎นคือเกิดแกํเจ็บตาย
ธาตุดับขันธ์ทั้งหลายทรุดโทรมเพม๎าง
พอขันธ์พังเพม๎างทางลมเดินออก
มัจจุราชผูกค๎องคอไว๎สูํยาม
(บทที่ 3)
คืนและวันลํวงข๎าม อยํานิ่งอยูํนอนเฉย
อยําปลํอยให๎เวลาเลยลํวงไปเด๎อทําน
การสูญเสียเวลานั้นคือเสีย ของอันล้ําคํา
อยําปลํอยให๎เวลาที่เฮาควรสิได๎ เสียถิ่มเปลําฟรี
(บทที่ 4)
มื้อเดียว มีคําเทํากับมื้ออื่นสองวัน
เวลาใด๋บํสําคัญเทําเวลาป๎จุบัน ให๎คํอยทําดีไว๎
ตั้งสมาธิให๎ จิตใจแนํวแหนํ
ชีวิตคนบํแนํสิสูญสิ้นเมื่อใด๋
(บทที่ 5)
อยํางอยูํได๎กะบํหํอนหลายปี
ชีวิตคนอีหลีบํเกินสองร๎อย
เวลาเฮามีน๎อย ถอยลงลิวหลี่
แมํนวําอยูํโลกนี้ไปได๎กะบํโดน
(บทที่ 6)
ชีวิตปลายและต๎นบํมีสํองมองเห็น
สังขารคนโอนเอนเปลี่ยนแปลงแลงเซ๎า
ถืกสุภาษิตเว๎าจริงจังจั่งวํา
ฟ๎งลํามาฮอดไผํงโครงซ้ําตื่มนํา
(โครงอิศรญาณ)
แกํลงแล๎วเครํงคร๎างหนอรํางกาย
ไมํเชิดฉายเหมือนหนุํมกระชุํมกระชวย
ตาก็มัวหัวก็ขาวเป๐นคราวคร้ํา
154
หูก็ซ้ําไมํได๎ยินเอาสิ้นสวย
แรงก็ถอยน๎อยกําลังนัง่ งงงวย
ตาก็บอดเสียด๎วยไมํทันตาย
(บทที่ 7)
แตํตัณหานั้นทําไมยังไมํแกํ
ยังปกแผํพังพลันพึงตรึงใจหาย
เห็นสาวสวยยังเข๎าตะเกียกตะกราย
หาอุบายใครจะเครํงแตํเกรงจน
(บทที่ 8)
คืนและวันพลันดับก็ลับลํวง
ทํานทั้งปวงจงอุตสําห์หากุศล
พลันชีวิคิดถึงรําพึงตน
อายุคนนั้นไมํยืนถึงหมื่น ปี
(ล่องสับสีพันดอน)
โครงอิสรญาณสุภาษิตสอนซี้
ฉันหมอลําราตรี ได๎เขียนไว๎คักแหนํ
หวนคิดไปตั้งแตํคราวเฮายังหนุํมน๎อยกับเดียวนี้ตํางกัน..แสนรําพัน
155
กลอน ทานต้องเกิดจากใจจั่งได้บุญ
(บทที่ 1)
เรื่องศีลทานนี้มีมาหลายอยําง
ราตรีนางสิเว๎าสิเว๎าจาเข๎าใสํกัน
(บทที่ 2)
จั่งวําทาน ๆ นั้นทํายากหนักหนา
คันบํมีศรัทธาเชื่อจริงคําแล๎ว
ถ๎าบํมีหยังสาแหลํวทานไปถิ่มเข๎าเปุา
องค์พระพุทธเจ๎าเฮาได๎เทศนา
(เทศน์)
วําโยบุคะโรหนัง เทติ ทายะโกปฎิทาหะโก อํานแปลไขแก๎
แปลเป๐นคราวลงไรํในบาลีชี้อําน
วําโยบุคะโลอันวําบุคคลใด
เทตินั้นให๎ทานังซึ่งทาน
ทายะโกแปลวําผู๎ให๎ทาน
ปฎิคาหะโกคือผู๎รับเอาแล๎วซึ่งของทานนั้น
แปลการทานนั้นมีหลายชั้นหลายกัณหลาย
ผูกผู๎ได๎เว๎าบํถูกเพิ่นสิเอิ้นวําบ๎าลําด๎นพํองเดา
(บทที่ 3)
ทาน นี้ เพิ่นไว๎วํามีหลาย
ฟ๎งเด๎อนายคุณขาวําไปไขชี้
เว๎าเรื่องทานทานนี้หลายคันสิวํา
คือทาน 1-2-3-4 ตลอดไปฮอดร๎อยถึงเทําฮอดแสน
(บทที่ 4)
ลําแปนแปนแตํต๎นฟ๎งกํอนเป๐นลอน
ตอนบาลีมีศัพท์บํอนฉันเรียนรู๎
ขึ้นอยูํกับผู๎ให๎ทานไปแจกจําย
อธิบายเจตนาเบื้องต๎นมีพร๎อมครบสาม
(บทที่ 5)
นามข๎อ 1 วํานั้นขั้นแรกยามทาน
ให๎มีจิตยินดีเหลื่อมใสใจก๎วง
ข๎อสองนั้นศรัทธาคือความเชื่อ
ขั้นดีสาม ยามเมื่อ เฮาได๎ทานทอดให๎ใจกว๎างเบิกบาน
(บทที่ 6)
ผู๎รับทานกะสิได๎มีใจพร๎อมพร่ํา
156
ยัดถานําอีกซ้ําพรให๎ตื่มแถม
(บทที่ 7)
ทานแล๎วหยาดน้ําแอ๎มขอฝากกองบุญ
ไว๎กับนางธรณีเพื่อไปภายหน๎า
บุญผลากุศลนั้นสินํามายู๎สํง
ตามประสงค์วาดไว๎ใจเจ๎าจั่งหมาย
(บทที่ 8)
ขอฝากไว๎ให๎อ๎ายลําตํอเป๐นกลอน
อุทาหรสาทกยกเป๐นคติไว๎
ลํากลอนทานบํได๎ให๎หนีไปเรียนใหมํ
ฉันราตรีสิไง๎ให๎โตนฮ๎านแลํนหนี…
157
กลอน ธรรมหลายมีใจเป็นหัวหน้า
ใช้กับหมอลาผู้หญิง
(บทที่ 1)
ในมื้อนี้สมมุติวําหมูํเจ๎าเป๐นผู๎นอนหลับ
ฉันหมอลําละสิเป๐นคนปลุกให๎ตื่นหัวตัวท๎าย
คนทั้งหลายเกิดมาแล๎ว มีทั้งดีทั้งชั่วติดตัวทุกทําน
เมื่อคูณหารเบิ่งแล๎วดีชั่วทํอกัน
(บทที่ 2)
ข๎อสําคัญชั่วแล๎วให๎ยอมรับกลับใจ
อยําหลงใหลทําผิดชั่วทรามหลายซ้ํา
มันสิเป๐นกรรมข๎องหมองใจไปตลอด
เฮือสิจอดบาดลํมจมน้ําบํฟู
(บทที่ 3)
ความกังวนคือศัตรูใหญํยิ่งในชีวิตของคน
อดีตคือความฝ๎นผํานไปให๎มันแล๎ว
อนาคตนี้แหลํวคือความบํแนํวแนํ
ป๎จจุบันคือสิ่งเฮาสิแก๎แปรได๎สูํอัน
(บทที่ 4)
อันความดีชั่วนั่นบํขึ้นอยูํกับไผ
นอกจากตัวเฮาเองผู๎เป๐นคนสร๎าง
ให๎หาทางหนีเว๎นในการทําบาป
คือหิริโอตตะปะ ยํอมรักษาโรคได๎ดียิ่งกวําสูํอัน
(บทที่ 5)
ข๎อสําคัญคือเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา สี่ข๎อนั้นสัญญาลักษณ์คน
พยายามหลบหนีจากของเลวร๎าย
ซื่อวําธรรมทั้งหลายมีใจเป๐นหัวหน๎าพาทําพากํอ
สังขารไมํเที่ยงหนอให๎ควรนึกคิดไว๎ใจเจ๎าสูํยาม
(บทที่ 6)
ชีวิตคนเปรียบคือเรือลอยอยูํกลางแมํน้ํากว๎างใหญํยาวไกล
ถืกปีใด๋ฝนดีน้ํามีหลายล๎น
เฮือกะวนลอยได๎ไปมากลางแกํงเด๎ นอ เด๎นอ คนเอ๎ย
ปีใด๋น้ําขาดแห๎งฝนฟูาบํมี (บทที่ 1)
มันเต็มที่เฮือน๎อยบํมีทางลอยลํอง
ชีวิตของบํเที่ยงหมั่นจริงแท๎แนํนอน
158
(บทที่ 7)
คิดไปใสํดอกบัวกลีบมันมีอยูํซ๎อนกาบอํอนมุนละไม
หาแนวใด๋มาเทียมๆอํอนคือหาไมํ
กลีบบัวไขงามแย๎มเป๐นของละเอียดอํอน
ถึงเกสรอํอนนิ่มยังมีก๎านสํวนแข็ง
(บทที่ 8)
มืดและแจ๎งเป๐นคูํของกัน
ตะวันกับดวงดาวคูํกันหันปิ๒น
ชื่อวําคนบํตายกะยํอมมีการดิ้น
นํากันทุกคูํหํหนทางตํอสู๎ให๎รวยร่ําดั่งกัน
แตํวําใจคนนั้นบํเพียงพอความโลภ
โลภาความอยากได๎มีหนํอยบํพอ
โมหาลวงหลอกลํอโลภมากคนหลง
โทษะเป๐นตัวโกงโกรธเคียงทําราย
อยากมีหลายกะเลยหลงลืมซ้ํากรรมเวรความชั่ว
(บทที่ 9)
ตัวตัณหานี้แหลํวพาเฮานี้ให๎ทุกข์จน
เป๐นจั่งชี้หละคนกํอสิทุกข์สิอยาก
กํอวํามันสิลําบากกะเป๐นด๎วยตัณหา
เป๐นด๎วยอวิชาจําเอาเฒําแมํ รู๎นั้นเด๎อๆๆๆ
รู๎จักเกิดจักแกํจักเจ็บจักตาย
ฮู๎จักแนํกฎหมายยมภิบาลห๎าข๎อ
จํานรกสิส๎อจําไว๎ให๎ดี
อยําพากันอยากมีอยากรวยหลายพํอ
มีพํอใช๎กะเอาเถอะพํอกินพอทาน
พอเลี้ยงลูกเลี้ยงหลานเลี้ยงสบเลี้ยงปาก
อยากมีหลายมันอยากมันทุกข์มันจน
จักสิดิ้นสิรนไปหยังกะด๎อ
จั่งวําเมืองพอนี้บํมีนอคนวํา
มรณาจั่งแล๎วสูญสิ้นสูํแนว
คันบํตายกะอยากมีอยูํแหลํวสอดสํองบุกบัน
คันมีร๎อยผัดวําอยากมีพันมีแสนมีล๎าน
มีเฮือนแล๎วกะยังบํแล๎วอยากมีนามีไฮํ
หมูํเจ๎ามีเมียใหญํ แล๎วกะยังบํแล๎วเอาเมียน๎อยตื่มนํา...
159
กลอน บาป บุญ คุณ โทษ

(บทที่ 1)
คนเฮานี้บํมีแกํนสาร
มีแตํกินกับทานนั้นละเด๎จั่งแมํน
(บทที่ 2)
บุญนี้ละสิแลํนมาจับพาโจม
สิพาไปเมืองพรมสวรรค์ชั้นฟูา
มาคอยถําคอยแหํคอยแหน
สิพาไปเมืองแมนบํให๎เจ๎าได๎ยาก
(บทที่ 3)
บํได๎ให๎เจ๎าลําบากวําลูกเอํยหลานเอ๎ย
สิได๎กินยังเวยพํอแมํหลานลูก
(บทที่ 4)
บํให๎เจ๎าได๎ทุกข์นําอยูํนํากิน
อยูํทางเป๐นพระอินทร์อยูํเทิงชั้นฟูา
คันทําวําบํได๎เป๐นพระอินทร์
เจ๎ากะอยูหํางกันบํอึดอยาก
บํให๎เจ๎าลําบากเก็บผักหักฟืน
ทั้งอายุก็ยืนฮ๎อยกัลป์พันธ์เศษ
ฟ๎งคําพระเพิ่นเทศจําไว๎เด๎อลุง
บุญนั้นเป๐นของสูงบาปนั้นเป๐นของต่ํา
บาปนั้นเป๐นสีก่ํา บุญเป๐นสีขาว
จําไว๎สาเด๎ออาวบุญดีบาปชั่ว
เราต๎องคิดให๎ทั่วผู๎ได๎กะดาย
ชามบํทันได๎ตายให๎ทําบุญมากมาก
อยําซิมัวแตํแตํฝากผู๎อื่นไปทาน
ใช๎แตํลูกแตํหลานจังหันตักบาตร
อยากได๎บุญเจ๎าต๎องหาโอกาสไปวัดไปวา
เห็นด๎วยตามือถึงจั่งได๎
ทานแล๎วหยาดน้ําให๎ฝากแมํธรณี
มันจึงได๎ผลดีกุศลเต็มสํวน
เทิ่งสนุกเทิ่งมํวนดีอกดีใจ
แนววําฝากเขาไป จักสิได๎หรือบํได๎
การทานคือการให๎ทําเอายากยิ่ง
160
ยากกวําสิ่งที่ทํานทําได๎งํายดาย
การทานคือการให๎สะสมข๎าวหํอ
บาดเฮาตายฮากสิพ๎อไปรอถาอยูํสวรรค์…
กลอน เปรียบเทียบหลักธรรม
โอํกะมีหลายโอํ ฝุายโลกฝุายธรรม
โอํฝุายโลกไปนําฝุายธรรมไปพร๎อม
วําเอ๎ยโลก โลกใหญํ โลกน๎อย โลกหนํอยโลกหลาย
โลกหมอลําผู๎ชายนี้ผัดโลกตํางหมูํ
อยูํบํอยูํกะเอาโลกมานํา
บัดนี้หันมาโอํฝุายธรรม เป๐นของขวัญผู๎เฒํา
วํานะโมบุบพังคะมา ธรรมมา
มะโนเสตฐา มะโนมายามะนะสาเก
ปะทุตเถนะ พาสะติวา กะโลติวา
ตะโตนัง สุขขะเนวะ ติจะกังวะหาโตปะทัง
แปลวําธรรมทั้งหลายมีใจเป๐นศรัทธา
บุญทั้งหลายจะสําเร็จแล๎วด๎วยใจ
ให๎พี่น๎องตั้งตํอรอฟ๎งไว๎
โอํละนอ นวลๆ เอย...
161
กลอน ผู้สร้างกฐินทานก่อนหมู่สมัยพระโคดม
(บทที่ 1)
กลายสมัยองค์เจ๎ากัสปะพ๎นผําน
โพธิญาณเกิดขึ้นมาซ๎อนตํอกัน
(บทที่ 2)
ตํอมานั้นแมํนองค์พระโคดม
พระบรมครูพพัญํูเฮานี้
กํอสิมีกฐินนั้นฟ๎งฉันสิได๎วํา
เรื่องปาวายะ ชนบทครั้งนั้นบั้นตํอกัน
(บทที่ 3)
ในวาระตอนนัน้ มีภิกษุมาโฮมท๎อนสามสิบรูป พอดี
ปรารถนาอยากไปเมืองสาวถีเพื่อไหว๎องค์พุทโธเจ๎า
พากันเดินดงด๎าวบุกดอนซอนปุา
หวัง บูชากราบไหว๎ ให๎หายฮ๎อนซํวงใจ
(บทที่ 4)
พอเมื่อไปถีงเทําดินแดนแคว๎นสะเกตุ
เหตุวําตรงกับแรมหนึ่งค่ําได๎ เลยเข๎าพระวัสสา
(บทที่ 5)
ฮอดปารณาแล๎วจั่งสันจรเคลื่อนที่
ฮอดเมืองสาวถีที่พระพุทธเจ๎าเนายั้งยํานไกล
(บทที่ 6)
ในละครั้งนั้นเกิดมีฝนและน้ําตมเปียกไตรจีวร
ผืนผ๎าผํอน สังข์ฆาสะบงแปดตมเปาะเปื๒อน
ฮู๎อาการครบเผี่ยนพระโคดมปรารภเหตุ
สังเกตเห็นพระภิกษุสามสิบรูปนี้เปาะเปื๒อนแปดตม
(บทที่ 7)
พระโคดมยกยํองชมซื่นยินดี
ด๎วยวํามีความเพียรจั่งดํวนมาถึงได๎
หนทางไกลอุปสรรคหลายล้ําการเดินทางเที่ยวทํอง
แมํนฝนตกฟูาฮ๎องบํเคยย๎อหยํอนถอย
(บทที่ 8)
ด๎วยความเพียรบํหนํอย ที่ดั้นดํวนเดินมา
แสวงหาใบบุญ ฮอดสาวถีได๎
หาแนวตอบแทนให๎เหมาะสมควรคํา
162
เลยบัญญัติให๎นางวิสาขาเย็บผ๎ามามอบให๎บัญญัติครบองค์
(บทที่ 9)
ทั้งสบงจีวรพร๎อมครบคูํสังคา
มาถวายให๎พระ ภิกษุสามสิบองค์ที่เปียกฝนตอนนั้น
บั้นบํอนตอนสมัยโคดมเจ๎า วํานางวิสาขาผู๎ทอดผ๎า มหากฐินกํอนหมูํ
อยูํที่เมืองสาวถี มีพระพุทธเจ๎าเป๐นเหง๎าพุทธคุณ
กลําวมาตั้งแตํพ๎นวํามื้อออกพรรษา
เป๐นที่มาตะถาคต โนตคํากลอนไว๎
ในการทานกฐินนี้ เป๐นภาษาบาลีมีไว๎สอนสั่ง
(คาถาบาลี)
วํา อนุชานามี ภิกษุเววัชสัง ภิกขุนัง อัตถะลีตุง
เปรียบเทียบใสํของสูง คาถาวําไว๎
ความเพิ่นอนุญาตให๎ บุญกฐินทานทอด
ฮอดสมัยสูํมื้อได๎ทําสร๎างตํอมา
พระภิกษุผู๎เพิ่นเขาพรรษา สามเดือนไตรมาศ
พระองค์ทรงอนุญาตให๎เฮารับหรือการ
คุ๎มโทษ ๕ สถานถึงเพ็งเดือนสี่
ถืกหรือใหมน๎องพี่ปานเบิ่งกับโต
การทางลําบํต๎องโสเถียงกันมันวุํน
เฮ็ดให๎ใจเคืองขุํน สาดดําท๎าทาย
ทางที่ดีให๎ทํองกลอนหลายหลายมาเส็งมาสู๎
ศิษย์มีครูสอนชี้อีพํอเสริมศักดิ์ดีสอนให๎แต๎มแตํง
อี่แมํหมุนลืมแลงสอน บทบาทสาดท๎าบํหนีหน๎าผู๎ใด
คันกลอนใดมันไค ขอให๎เจ๎าลําตํออยํารอช๎า...
163
กลอน ลาภยศคือสิ่งนอกกาย ความตายคือสัจธรรม

ทานอง ลาทางล่อง - ย่าว
(บทที่ 1: ทานองลาทางล่อง)
ถืกกับคําพระองค์เว๎า บาลีไขวํา
กาเมธิโล กามะหินะ อัตะธิอัตะธี
แปลวํา ความอิ่มในกาม ไมํมีในโลก
กามะปะทังทุขขัง ทุกข์อันใดยิ่งกวํากามไปนั้น ยํอมบํมีมูลเหตุ
ตัณหา สะมานะที แมํน้ําใดสิเทํา ตัณหานั้นแมํนบํมี
(บทที่ 2)
เพิ่นวําความตายนี้ มันบํสํองเห็นหน
เกิดเป๐นคนนําเขา กะวําดีพอแล๎ว
สัตว์มนุษย์นี้แหลํว เป๐นสัตว์ที่ประเสริฐ
เกิดชาติเดียวทํอนั้น ควรสร๎างสํวนดี
(บทที่ 3)
เกิดเป๐นคนชาตินี้ กะนับวําบุญหลาย
คิดไปถึงวันตาย บํยากมีหยังซ้ํา
เป๐นเงินคํากําแก๎ว ของกินใช๎จําย
อหังหาริมทรัพย์ มันเป๐นของนอกกาย เอาไปนําบํได๎แมํนเขาให๎กะบํเอา
(บทที่ 4)
แมํนเขานําให๎เจ๎า กะถึงแคํกองฟอน
เอิ้นวําขอนยามตาย บํวําคนสาจ๎อย
ให๎เจ๎าถอยเอาไว๎ อยํามัวเมานําโลภ
เมาลาภยศบํแมํนเหล๎า เมาแล๎วให๎เลําพอ
โครงอิสรญาณเพิ่นเขียนเป๐นข๎อ สุภาษิตสอนวํา
(บทที่ 5: คากลอน)
การเมาลาภ เมายศนั้นหมดทํา
สุดรักษาสิ้นพิธี คัมภีร์หมอ
อันเมายศมิใชํเหล๎า เมาแตํพอ
แตํเขายอเหมือนหนึ่งเกลา ให๎เราคัน
อยําดูหมิ่นบุญกรรม วําทําน๎อย
น้ําตาย๎อย หมดเทําไรํ ได๎หนักหนา
อยํานอนเปลํา เอากระจกยกขึ้นมา
สํองดูหน๎าที่หนึ่ง แล๎วจึงนอน
(บทที่ 6: ทานองลาล่อง)
เป๐นคํากลอนไขชี้ ฉันหมอลําราตรี นี้เคยได๎เปิดอําน
โครงอิสรญาณ เพิ่นได๎สอนสั่งไว๎
164
ให๎เฮาได๎แมํนฮ่ําฮอน แมํนฮํอนฮํา
อยําลืมคํา โครงอิสรญาณ สอนเด๎อ...ละน๎า
(เว้า)
อันนี้แมํนลําปลุกพี่ปลุกน๎องไว๎
เป๐นหยังจั่งวําปลุกวะตี้วํา
ย๎อนวําคนเฮาสู๎มื้อนี้เกิดยากหากตายไว
เกิดยากย๎อนวํา รัฐบาลเรํงรัดให๎คุมกําเนิด
หาหมํองเกิดบํได๎ เขาตันไว๎ปุองทาง
บัดวําความตายนี้ แขวนคอสูํบาทยําง
ตื่นขึ้นมามื้นเช๎า เห็นหน๎าจั่งวํายัง
ปีกลายนี้ฉันไปลําทางก้ํา ลพบุรีก้ําบ๎านหมี่
เฒําอันหนึ่ง ชื่อวําเฒําเซียงสี
ยามหัวค่ํา มาฟ๎งร๎องฟ๎งลํา กับเมียอยูํดีๆ
กับเมือบ๎าน กะนอนนําเมียอยูํดีๆ
ฮอดตีสามตีสี่ เมียปลุกลุกขึ้น เลํน บัก จ้ํา มู๎มี้
จักตายแล๎ว ตั้งแตํเหิงผู๎ฟ๎งเอํย..ละน๎า..
165
กลอน อราธนาศีล 5 ศีล 8 ศีล 10

(เทศน์ / กลอนตัด)
ลําในศีลศีลนั้นรวมกันสามหมวด
ตามสํารวจข๎ออ๎างวางไว๎ไลํไป
สิบสามตัวบอกไว๎ลําไลํกันมา
จักวําคาหือติดผัดมิดปานหอยไข๎
ลํากันไปจักใผคาใผแพ๎แวํหาทางออก
เหลียวเบิ่งเฮื่อแตกออกไคค๎างแตกหลัง
แนวคนบํระวังมวยไทยเขาสั่ง
เคยชกแตํมวยหลังบํรู๎วิธี
บัดถืกหมอลําตีมวยไทยได๎ชก
ย๎านแตํนั่งซกมกกอดเขําเกาขา
ฟ๎งเอาเด๎อศรัทธาศิลสิบแปดห๎า
อาราธนามีพร๎อมจบปลายออดหลอด
มีไปฮอดม๎วนท๎ายเสร็จสิ้นสูํตัว
บํอแมํนลํามั่วๆเว๎าเรื่องลําศิล
ไผบํอเคยได๎ยินจื่อจําเอาห๎า
อาราธนาตัวต๎นฟ๎งเด๎อสิได๎วํา
วํา อิมานิมะยังภันเต
ติสะระเน นะสะหะ
ป๎ญจะสิลานิยาจามะ
วําไปจั่งซี้หละความอาราธนา
ถ๎าจะแปลออกมาเป๐นคําโดยยํอ
สะมาทานศิลห๎านี้ฮู๎บํมีสองประการ
คือ 1 เอกัสฌะสมาทาน
คือสมาทานคือเอารํวมยอด
สมาทานแบบนี้ถ๎าวําตัวหนึ่งขาด ขาดหมดทุกตัว
ราธนาวํา มะยังภันเตวิสุงๆลักขะณัทถายะ
ติสะระเนนะสะหะ
ป๎ญจะศิลานิยาจามะแปลวําสมาทานทีละตัว
เปรียบปะมาคือวัวผูกหลักคนละบํอน
ถ๎าวําหลักใด๋หลํอนมันต๎องขาดทีละตัว
บํอขาดเหมิดคือวัวหลักเดียวกันดอก
ตํอจากนี้สิบอกศิลห๎าให๎ฟ๎ง
1 ปานาติปาตาเวละมะนีสิกขาปะทัง
166
2 สะมาธิยามิ
แปลวําปานาห๎ามบํอให๎ฆําสัตว์
(2) อธินาทะนาเวละมะนี
สิกขาปะธังสะมาธิยามิ อธินาข๎อนี้
บํอให๎ลักลอบทํานของทํานของหวง
(3) กาเมสุมิจฉาจะราเวระมะนีสิกขา
ปะธังสะมาทิยามิ กาเมนี้บํอให๎ลักลอบเลํนชู๎เพิ่นแฟนเขา
บํอให๎เอาของกันลักแทงคอยไง๎
(4)มุสาวาทาเวละมะนีสิกขาปะทังสะมาธิยามิ
มุสานี้บํอให๎พูดหลอกล๎อลวงกลําวคําเท็จ
(5) สุราเมระยะมัจชะปะมา
ทัดถานาเวระมะนีสิกขาปะทังสะมาธิยามิ
สุราเมห๎ามบํอให๎กินเหล๎า
คอยฟ๎งเอาคํามํวนป๎ญจาฉันวํา
วํา อิมานิป๎ญจาสิขาปะธานีสีเลนะสุขะติงยันติ
สีเลนะสุขะติงยันติ
ตัสสะมาสีลังวิโสธะเย
วําจั่งซี้หละเด๎ความมํวนศิลห๎า
ราธนาศิลแปดฟ๎งกันไปใหมํ
วํา อิมานิมะยังพันเต ติสะระเนนะสะหะ
อัตถังคะสีมะนะคะตัง พุทธธังบัญญัติตัง
อุโบสัตถังสิลังนิยาจามิ
แปลบาลีบอกวํา
ขอศิลใช๎ในอุโบสถแปด
ปฎิบัติให๎ได๎ศิลใช๎แปดโต
ศิลแปดนั้นเริ่มมาจากศิลห๎า
นับแตํหนึ่งถึงสุรา
(6) วิการะโภชะนาเว
(7) นัตชะศีตะวา
(8) มาลาคันทะวิเล
พอจบศิลแปดแล๎วฟ๎งคําม๎วนตํอ
รอฟ๎งเอายกหน๎าสิหนากว๎างกวําหลัง…
167
กลอน อานิสงส์บุญกฐิน
(บทที่ 1)
บัดนี้ฟ๎งบทซ๎อนขันกลอนซ๎อนไลํ
ใต๎ตะเกียงสํองให๎ ใสแจ๎งตื่มแสง
(บทที่ 2)
ผู๎ที่มืดบํแจ๎งกะให๎สํองเห็นหน
ผลผลาบารมีตํางกันจั่งใด๋บ๎าง
อานิสงส์การสร๎างกฐินทานหลายหลาก
หากวําเฮาเชื่อมั่นบุญได๎อีหลี
(บทที่ 3)
ได๎อยูํในชาตินี้หรือชาติอนาคต
การกําหนดอานิสงส์ผู๎ทํากฐินนี้
เฮาทําดีเอาไว๎ในคองพุทธบาท
คําวําได๎ชาตินี้คือทําให๎ชื่นใจ
(บทที่ 4)
จิตเบิกบานที่ได๎สร๎างกํอทําบุญ
เพื่อเพิ่มพูนความสุขเฮ็ดให๎ใจเริงรํา
ศรัทธาทานวันนี้มีใจใสซื่น
คองชีวิตราบรื่นจนเทํากระทั่งกาล
(บทที่ 5)
มื้อทอดทานกฐินแล๎วต๎องได๎รับอานิสงส์
บํได๎โกงไผมาเครื่องบริขารตั้ง
ด๎วยพลังใจมั่นศรัทธาเจ๎าภาพ
ศรัทธาทํานราบรื่นขาวเกี้ยงสะอาดดี
(บทที่ 6)
สมยานามกลําวซี้ธรรมะสักขี
วําสัทที ทะวิตัง ปุริสะเสตถัง
แปลความวํา ศรัทธาเป๐นทรัพย์ เครื่องปลื้มใจแหํงบุรุษทั้งคําย
หญิงและชายทําสร๎างกฐินทานโปรยหวําน
บุญกุศลพวกทําน คงได๎วําแนํนอน
(บทที่ 7)
บัดนี้ข๎อกลําวย๎อยบอกเลําอานิสงส์
ได๎จักองค์กับป์กัณฑ์ชาติสิมาภายหน๎า
พระสัมมาไขซี้คัมภีร์เปิดเบิ่ง
เรียนบํเถิงบํฮู๎เห็นแจ๎งชัดเจน
168
(บทที่ 8)
ฉันราตรีคัดเฟูนออกจากไตรปิฏก
ยกเอาบทอานิสงฆ์มาแตํงกลอนฮอนบั้น
ศรัทธาทานวันนี้ ได๎ 6 แสน 6 หมื่น
สี่พันกับป์นับไว๎ ผลาได๎เทื่อลุน
(บทที่ 9)
อนาคตชาติพุ๎น สมเจตนารมย์
เอาผ๎าขาวมาโฮมแตํงบุญคูณค้ํา
นําผ๎าขาวมาให๎อานิสงฆ์ 8 หมื่น
อีกสองพันห๎าร๎อย กับป์ซ้ําตื่มแถม
ผู๎ที่แอ๎มสร๎างกํอหอกฐิน
ผู๎มาฮํวมกินทานอานิสงฆ์หลายล๎น
กับบุคคลเหลาไม๎หรือตาด
ได๎ 6 หมื่นถ๎วนๆ ประมวลไว๎จื่อเอา
ผู๎ปุาวร๎องได๎หนึ่งหมื่นกับป์กัณฑ์
ผู๎มาโฮมสังสรรค์แหํไปถวายนั้น
ได๎ 9 พันถ๎วนๆ ประมวลดูเต็มที่
ในคัมภีร์ มหาวิภังคะสูตรต๎น ฉันค๎นอํานเห็น
บํแมํนของเลํนๆ เว๎าเรื่อง บุญกฐิน
ได๎ผลาอานิสงฆ์มากมายหลายล๎น
บุคคลใด๋ทําได๎ด๎วยจิตใจปลอดโปรํง
อนิสงฆ์ต๎องได๎หลายล๎นนับอนันต์
พระพุทธเจ๎าเพิ่นบั้นบัญญัติวําพระคาถา
วํามโนบุปพัง คะมา ธรรมา มโนเสฎฐา มโนมายา
มนัสสาเก ปถุตเถนะ ภาษาติวา กะโลติวา
ตะโตนัง ติจะกัง วะหะ โตปะทัง..
แปลวําทานไปแล๎วเซื่อวําได๎บุญจะต๎องได๎
แมํนสินั่งหรือนอนสิยืน สิเดินอยูํกะตาม
บุญจะต๎องติดตามตัวผู๎นั้น เหมือนดั่งเงาตามตัวให๎จื่อจําเอาไว๎
ผู๎ที่ทําบุญว๎านไปเป๐นข๎าวหํอ บัดยามตาย หากสิพ๎อไปรอถําอยูํสวรรค์...
169
กลอน คนมักบ่คือกัน
(บทที่ 1)
จั่งได๎วํา เป๐นหลักธรรมดา ดอกการลําการร๎อง
มันต๎องมีเกี่ยวข๎อง อยูํหลายสถาน
ผู๎จั่งหนึ่งวําอยากฟ๎งนิทาน นีทมนีถอก
มักบํคือกันดอก ผู๎ แตํละบุคคล
(บทที่ 2)
ลางคนมักสํอสน กลอนสดกลอนสาด
ลางคนนั้นอยากฟ๎งบทฟ๎งบาท จังหวะทํานอง
มันละหยุํงสมอง เอาสาแท๎ๆ
(บทที่ 3)
ผู๎ลางคนอยากฟ๎งโจทย์ ฟ๎งแก๎ๆ สาทดําเถียงกัน
ผู๎ลางคนอยากให๎ลําประชัน แขํงกลอนแขํงกาบ
ลางคนนั้นอยากให๎ลําสุภาพ สมบัติผู๎ดี
จั่งวํวผู๎ลางคน อยากให๎ฆําให๎ตี ดึกกันบักใหญํ
(บทที่ 4)
ไผ บํดีให๎ไลํ โตนฮ๎านไปเลย
ผู๎ลางคน อยากให๎ลําเฉยๆ บํมักสวนมักสํอ
ผู๎ลางคนอยาก ให๎จ๎อๆ เหน็กน่ําลงไปๆ
มันโหลอุกหัวใจ ผู๎ลํากะด๎อ
(บทที่ 5)
ยากอีหลีเด๎อพํอ การร๎องการลํา
ซั่วสิได๎เงินคํา รางวัลคําจ๎าง
มักไปคนละอยําง บํฮํอนคือกัน
ยากอยํางอัศจรรย์ การลําวํานี้
(บทที่ 6)
ฉันราตรี (ชื่อตัวเอง) คันถืกร็อดเตอรี้ ทีหนึ่งรางวัล
ฮอดเด๎อพํอ สิบํเว๎ากับมันดอกลําๆ ร๎องๆ
บํให๎พวกพี่น๎อง เห็นหน๎าเห็นตา
สิไปหาซื้อนา ทํงสีใหญํๆ
(บทที่ 7)
หยึดอาชีพแนวใหมํ จ๎างกะบํมาลํา
การหาเงินหาคํา นี่จั่งแมํนมันยาก
จั่งแมํนมันลําบาก หัวอกหัวใจ
เฮ็ดอาชีพแนวใด๋ กะบํคือลําดอก
170
(บทที่ 8)
จั่งแมํนมันซ้ําซอก ร่ําริร่ําไร
แมํนผู๎ใด๋ สิเฮ็ดถึกหัวใจ คนหลายกะด๎อ
มี ปากเดียวสํอวํอ งับขึ้นงับลง
เฮ็ดจั้งใด๋เด๎อ มันสิตรง ใจคนหมูํมาก
(บทที่ 9)
สมหัวใจอยากมีจัก สิบปากๆ สิบปากสิบมือสิบตีน
มือหนึ่งนัน้ กะสิถือแนวกิน มือหนึง่ นั้นกะสิถือขวดเหล๎า
มือหนึ่งจกกลํองข๎าว มือหนึ่งจกหวี
จั่งสิก้ําพอดี ใจคนฟ๎งนอพํอ...
171
กลอน สุภาษิตคาคมโบราณ
ทานอง ลาทางสั้นสลับเว้าโต่งโตย
(ลากลอนตัด สลับเว้าโต่งโตย)
ยกนี้ขออ๎างอิง เปรียบเทียบสุภาษิตคําคมโบราณสูํฟ๎ง
ความโบราณเพิ่นกลําวไว๎วําครบคนให๎ดูหน๎า
มีดคมกล๎าอยําซุฟ๎นแฮง
ของแพงให๎คํอยอุปถาก ของฝากอยํากิน
เสียมขุดดินอยําเอาไปฟ๎นไม๎
ได๎ดีอยําลืมคุณ อันความกรุณาการุณหาได๎ยาก
ปากดีเป๐นสีแกํตัว ปากชั่วอัปมงคล
สอนคนให๎สอนแตํต๎นกํอน จั่งผํอนหนักเป๐นเบา
ภูเขาสูงวัดได๎ จิตใจคนวัดยาก
อึ่งเผ๎าตายเพราะปาก พาฆําโตเอง
เป๐นนักเลง ตายย๎อนเลือดบ๎า
คนเฮาใผซําวํา ซิมักคือกัน
คิดเบิ่งลุงทิดพัน เราวําอยากมีช๎าง
ลุงทิดหวํางวําง อยากมีรถยนต์
ลุงทิดผล วําอยากมีจรวด
แม๎ใหญํแดงของสวด วําอยากไดโจยยาว
พํอใหญํขาว ผัดอยากมีเงินล๎าน
จารย์ปูาน ผัดอยากได๎เมียสาว
ฮอดยามหนาว วํายากได๎ผ๎าหํม
เดิ๊ก ๆ มาผัดอยากขํม สองเต๎าตูนตูน
ยามเคียดมาแล๎วผัดสูน ซังผู๎นั้นผู๎นี้
ใจดีแล๎ว ผัดคิดสงสารชาติ
ผู๎ลางคนผัดฟาด ไปเมืองนอกเมืองนา
ลางคนคึดขึ้นมา ผัดอยากหอขึ้นฟูา
ลางคนนั้นผัดอยากไปเลํนปุา เลาะดงเลาะดอน
ลางคนนอน ผัดฝ๎นเห็นเจ๎าหนี้
หนํอยผัดคิดอยาก...ปี๒ ของแข็งโกํโดํ
โจยกะโจยของโต ซํางบังคับบํได๎ ให๎แข็งขึ้นเฮ็ดหยัง
-จั่งวําลางคนนั้น ผัดงมดันแดํว แดํว
บัดเหลียวเบิ่งของโต มันทํอไม๎จี้มแขํว ผัดแข็งขึ้นบํเซา
ยามเพิ่นเอาเทิงเด๎า เทิงสูญนอ เทิงโจํม
วําแตํเมียบํยุ๎ม แนวโจยน๎อย ซ่ําลิง
172
กลอน สาดท้าทาย
(กลอนตัดสลับเว้าโต่งโตย)
นี้ละเพิ่นวําการลําการเลํน การเห็นการได๎เป๐นไปคนทํา
ตํางคนตํางซอกพ๎อเรียนได๎กะวําดี
คือคนมีกับคนทุกข์ ความสุขกับความจนขูํสูํคนนอปูา
ความนินทาหาเรื่องเคียงกันกับความหุํม
ขุํมและเขินลึกและตื้นความเว๎าตํางกัน
คือพระจันทร์กับอีเกิ้ง ถํวยอีเลิ้งตําแกํวกับหมากพริก
ขึ้นหงิกทางหางแมํนผู๎ชาย
(ลา / กลอนตัด)
ขาหลายหลายแมํนซุมเจ๎าสามขาพุ๎นขํอยวํา
หมอฮู๎ฮําบอกขํอยความเว๎าจั่งมี
หอหีเจ๎ากะเว๎า หอหําขํอยกะวํา
หอหากะวําได๎หอให๎กะวําเป๐น
หอเห็นกะวําซ้ําหอหําเอาไม๎แงํ
เสีอกแพ๎แว๎แมํนเจ๎าเทียวเด๎าแตํผู๎หญิง
เจ๎าเป๐นลิงทางขํอยเป๐นไม๎ เจ๎าเป๐นใบทางขํอยเป๐นงํา
คันเจ๎าเป๐นหนองปลาขํอยสิเป๐นผู๎สํอนกินเจ๎าบํเหลือ
เจ๎าเป๐นเรือทางขํอยเป๐นน้ํา
คันเจ๎าเป๐นนาทามขํอยสิเป๐นนาปุา
เจ๎าเป๐นงําทางขํอยเป๐นแหนง
เจ๎าเป๐นแดงขํอยเป๐นน้ําคั่ง
เจ๎าเป๐นดั่งทางขํอยเป๐นไหม
ติดกันไปสุดกกสุดแกํน
เจ๎าเป๐นแวํนขํอยเป๐นหวี
คันเจ๎าเป๐นพํอซีแถหัวออกบวช
ขํอยสิเป๐นผู๎สวดให๎ศีลอุปโป เจ๎าเป๐นกล๎วยพาโล
ขํอยเป๐นกล๎วยไขํเอาเด๎อน๎อยกับใหญํ
บํเกี่ยงกันเลย คันเจ๎าเป๐นลูกเขยขํอยสิเป๐นแมํเฒํา
ผิดกันมาสิเว๎าอยํางเต็มอัตรา
ให๎ลูกเขยสมมาไหว๎วอนนบนอบ
คันเจ๎าเป๐นผีปอบขํอยเป๐นหมอธรรม
ฟาดด๎วยแสํพระกรรมขับหนีตีสํง
ให๎เจ๎าแลํนลงทํงขี่แตกเป๐นสาย
เอาเด๎อเป๐นกับตายติดกันเป๐นคูํ
173
เอาแตํพวกแตํหมูํสิพาร๎องพาลํา
เจ๎ามักหมํอนน้ํามันให๎ทา
เจ๎ามักซาเล็กสะใบให๎ฮะ
คันเจ๎าฮุขํอยฮะคือกัน ทางเจ๎าดันทางขํอยสิแดก
ทางเจ๎าแบกทางขํอยสิหาม
ทางเจ๎าถามทางขํอยสิแก๎
บํยอมให๎เจ๎าแพ๎ชนะจักอัน
ฉันกะนึกวําฉันสมควรพอใช๎
เจ๎ากะวําเจ๎าได๎เคยสูํเคยซน
ดีคือกันทุกคนบํต๎องไว๎หน๎า
ครูราตรีสอนวําบํให๎ย๎านให๎กลัว
แมํนสิใหญํทํวมหัวสูงสุดฮอดฟูา
สิมักตีก็มามักตีก็ตี
สิมักฮ๎ายหรือดีไมํไหวไมํหวาด
สูํเอาจนคอขาด ตายแล๎วแล๎วไป
มักแนวใด๋เอาเลยอยําอยูํ
เลือดหนองคายมักสูํบํมีฮู๎วําถอย…
174
กลอน สาดเย้ย เปรียบเทียบสุภาษิต

ทานอง ลาทางสั้น-เว้าโต่งโตย
(เว้าโต่งโตย)
ยกนี้ขอเว๎าเปรียบเทียบสุภาษิตคําคมสูํฟ๎ง
เป๐นหลักธรรมดาของโลก เกิดมาเป๐นมนุษย์ปุตุชน
คึดไปทางดีวันละร๎อยหล
คึดไปทางกุศลวันละร๎อยเทื่อ
นอนฮู๎เมื่อจั่งวําโตยัง
อณิจังอณิจาหาไมํมีเมืองพอสําหรับคน
ความสนละวน ยํอมเกิดในสงสาร
บุคคลผู๎จะถึงนิพพาน ต๎องตัดจากกิเลส
คนวิเศษคือผู๎มีป๎ญญา
เงินเต็มภาไมํเทําป๎ญญาเต็มพุง
คนสูงอยากต่ํา คนก่ําอยากขาว
บางครั้งคราวก็เป๐นพรหม
บางอารมณ์ก็เป๐นมาร
บางประการอยากเป๐นยักษ์
(ลาสุดสะแนน)
เบิ่งคัก ๆ จักวําหมํองใดคน
จั่งแมํนสนละวน เป๐นไปร๎อยแปด
จั่งวํา คนเอยคน หัวมนมึ่งคึ่ง ๆ
ฮูดังโกนจึ่งปึ๑งคือเผ็ดคือโพย
คันเจ๎าบํมีโจ๎ยซิแบกปืนนําไลํ...
175
กลอน สาดเย้ย เปรียบเทียบสุภาษิต สอนผู้หญิง

ทานอง ลาทางสั้น-เว้าโต่งโตย
ประพันธ์โดย ดร.ราตรี ศรีวิไล ปี พ.ศ. 2521
(เว้าโต่งโตยสลับลาทางสั้น)
บัดนี้ ขอมอบหน๎าที่ให๎หมอลําฝุายหญิงสาทะยายตํอ
สิเฮียนพ๎อหึบํพ๎อกะสุดแท๎แตํเรา
ตํอจากหนี่จั่งเว๎าเรื่องศิลกินทาน
เรื่องฮีตคองโบราณบาปบุญคุณโทษ
อันใด๋เป๐นประโยชย์และบํเกิดประโยชย์
เฮาควรลําให๎แจ๎งแสดงให๎เพิ่นฟ๎ง
ข๎อสําคัญอยําซุลืมสุภาษิตคําคมเพิ่นเตือนไว๎วํา
(ลาทางสั้น-กลอนตัด)
ฮู๎วําแหโตน๎อยอยําไปวํานวังเลิก
ถ๎าวํานเอาปากงอมระหวํางวังมันตืน้
ฮู๎วําไถไกล๎ไม๎อยําไปฮ๎ายให๎ควาย
ปลาบํหลายอยําไปฮ๎ายให๎จั่น
ตะเว็นค่ําอยําไปฮ๎ายให๎ผัว
เขาซิออก ไปหาอี่หนูนอกบ๎าน
ฮู๎วําโตขี้ค๎านอยําเฮ็ดนาใกล๎ทาง
ฮู๎วําซิ่นโตบาง อยําไปยืนซื่อแดด
ฮู๎วํารถบํมีเบรค อยําขี่ไตํคันแท
ฮู๎วํานมเจ๎าของแป อยําซิลืมฟองน้ํา
ฮู๎วําหอยเจ๎าของนี้ ฮู๎วําหวี – ๆๆ ผม
เจ๎าของน๎อย อยําไปเอาผัวฝรั่ง
บัดเขาทั่งแกํงแก๎ ฮิมซิหว๎าวเข๎าใสํกัน..
อยําลืมคํา สุภาษิตเฮาเด๎อ
ละน๎า
176
กลอน นิทานนกกระยางขาว ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
บัดนี้จักกลําวเรื่อง นางนกกระยางขาว
เป๐นบทงานแพรวพราว กลําวกลอนสอนชี้
ครูราตรีประพันธ์ให๎บอกกลอนฮอนฮ่ํา
นิทานอิงหลักธรรมจําไว๎เด๎อพี่น๎องฟ๎งแล๎วฮ่ําฮอน
(บทที่ 2)
หันมาย๎อนกลําวท๎าว ชื่อมาฆมานพ
ภรรยามีครบ สี่คนตอนนี้
เป๐นเศรษฐีเพียงพร๎อมมีเต็มสูํอยําง
มีเมียงามแนบข๎างๆเพียงพร๎อมสี่คน
(บทที่ 3)
ผู๎แรกต๎นชื่อวําสุธรรมมา
คนที่สองสุนันทาคนที่สามสุจิตตราอยูํเพียงเฮียงหน๎า
สุชาดาคนท๎าย เมียปลายที่สี่
บํมีแนวเดือดร๎อน เคืองข๎องดํากัน
(บทที่ 4)
สํวนมฆมานพนัน้ เป๐นผู๎ใจบุญ
มักลงทุนทําทานหวํานโปรยโฮยกล๎าไว๎
มีใจใสแรงกล๎า ศรัทธายิ่งใหญํ
สร๎างบุญไว๎ทุกด๎านบํมีย๎านเรื่องใด
(บทที่ 5)
ท๎าวเกิดมานั้นได๎หวังเพื่อทําทาน
แสวงหาโพธิญาณ คิดแตํการทานสร๎าง
สหายสามสิบสามทานกะคํอยบุญฮํวม
ทําบุญรํวมอยูํเรื่อยกับเพื่อนหมูํสหาย
(บทที่ 6)
กลายเวลาลํวงย๎ายฮอดครบบรรจบ
ท๎าวมาฆมานพอยากสร๎างศาลาไว๎
เพื่อเป๐นป๎จจัยให๎คนสัญจรผําน
ซิได๎มาพักยั้งศาลากว๎างสํองใจ
(บทที่ 7)
เป๐นสาธารณประโยชน์ให๎คนผํานมาพัก
แล๎วเลยชวนสหายฮักรํวมมือกันสร๎าง
สัญญากันบํให๎ซุมสตรีเข๎าฮํวม
177
บํให๎หญิงเข๎ารํวมการสร๎างสํวนบุญ
(บทที่ 8)
การทางหน๎าย๎านวุํน คันหญิงรํวมทํางาน
ด๎านนางสุธรรมมาผู๎เป๐นเมียต๎น
อยากบําเพ็ญตนสร๎างในทางมีประโยชน์
จึงเลื่อมใสอยากสร๎างศาลากว๎างฮํวมนํา
(บทที่ 9)
เลยบํก้ําชํางไม๎ทําทําตีสนิท
พร๎อมกับติดสินบนให๎เขานายชําง
โดยการ ยกชํอฟูาให๎ทําทีออกทํา
ทําทําลืมชํอฟูา วําถึงมื้อบํได๎ทํา
ก้ําชํางไม๎ เลยเชื่อสุธรรมมา
นางกะมีศรัทธาอยากสร๎างศาลาพร๎อม
ยอมเสียเงินให๎ชํางไม๎นําไปคือวํา
จ๎างเขียนชื่อสุธรรมมา ติดไว๎ในชํอฟูาเอาไปลี้เสี่ยงเฮือน...
ความพากเพียรสุธรรมมาผลายู๎บุญใสํได๎ทํารํวม...
178

(บทที่ 1)
แมํนวําเด๎นาย
หันมากลําวพวกเพื่อนกับมาฆมานพ
ฮอดวันจบฤกษ์ดี ได๎พิธีตามต๎อง
ถึงวันยกชํอฟูาเลยจาบอกชําง
วําให๎เอาชํอฟูามาขึ้นยกยอ
(บทที่ 2)
ชํางวําบํคึดพ๎อ อ๎างวําลืมเฮ็ด
ให๎หาชื้อของสําเร็จ ที่เข๎าทําไว๎
หาชื้อใสํกะบํได๎ บํมีใสจักบํอน
สุธรรมมากลําวย๎อน วํามีไว๎อยูํเฮือน
(บทที่ 3)
แตํวําพวกทํานชื้อ ฉันบํยอมขาย
พวกสหายกับมาฆมานพ เลํายอมความเว๎า
จําใจเอานางหญิงต๎นสุธรรมมาเข๎าฮํวม
นางเลยมีสํวนรํวม ศาลาสร๎างพร่ําผัว
(บทที่ 4)
โดยการยกชํอฟูา ศาลาชื่อสุธรรมมา
ด๎านนางสุนันทา ผู๎เมียสองนั้น
อยากขอป๎นสํวนรํวมทําบุญฮํวมพี่
สร๎างศาลาครั้งนี้อยากมีหุ๎นสํวนนํา
(บทที่ 5)
นางคิดแล๎วทํอนั้นชวนหมั่นในใจ
ยามคนไปคนมาพักศาลานี้
จะต๎องมีสระน้ํา คอยกินหรืออาบ
ยามคนอึดเมื่อยล๎า พาได๎อาบสรง
(บทที่ 6)
พอตกลงจั่งได๎ ขุดสระโบกขรณี
ติดไว๎กับศาลาที่ผัวแปลงสร๎าง
สํวนเมียสามคือนาง-สุจิตตรานาถหล๎า กะหาทางฮํวมหมูํ
คนที่มา-พักอยูํในศาลาแหํงนี้ควรมีพร๎อมสูํแนว
(บทที่ 7)
สํวนชํอฟูากะมีแล๎ว ของพี่สุธรรมมา
น้ําอาบกิน-ของพี่สุนันทากะครบครันมีไว๎
179
สุจิตตรา-เลยทําสวนดอกไม๎ให๎คนดมชมกลิ่น
บุบผางามตลอดสิ้น มีไว๎ครบพันธุ์
บั้นบํอนนางสุชาดาเป๐นนกน๎อยคอยสํองนําหนองน๎า...
180

ทานอง ลาทางสั้นสับสีพันดอน สลบลาย่าว
(บทที่ 1)
(ลาสับสีพันดอน)
สํวนนางสุชาดานั้น เมียสี่บํมีหยัง
ในใจฝ๎งความคิด วําผัวทําแล๎ว
นางบํสนใจแหลํว บํทําหยังจักอยําง
แตํงแตํโตเฝูาแตํบ๎าน ทาแปูงแตํงตัว
(บทที่ 2)
คิดวําผัวเฮ็ดแล๎ว บุญซิบํไปใส
จะต๎องไปถึงเมีย สํวนบุญหนุนค้ํา
กาลเวลานานล้ําตายไปคือวํา
เมื่อมาฆมานพพา-ได๎เถิงกาลกริยา
ตายไปจากชาตินั้น-ได๎ไปขึ้นสูํสวรรค์
(บทที่ 3)
จุติจากชาตินั้น ได๎บังเกิดเป๐นพระอินทร์
เสวยอาหารทิพย์อยูํเทิง สวรรค์ฟูา
ผลบุญที่เป๐นหัวหน๎า สร๎างศาลาแตํชาติกํอน
สุธรรมมา สุนันทา สุจิตตรา กะได๎ไปเกิดพร๎อม
สวรรค์ฟูาฮํวมกัน
(บทที่ 4)
-สํวนสหายสามสิบคนนั้น ที่เคยฮํวมทําทาน
ไปเกิดเป๐นบริวารอยูํเทิงสวรรค์ฟูา
ขาดแตํสุชาดา ผู๎บํได๎สร๎างศาลานําหมูํ
ใช๎กรรมเกําที่มีอยูํ ได๎เกิดเป๐นนกน๎อย
เพราะกรรมหํอย แตํเกําหลัง กรรมเวรยัง..ละน๎า…
(บทที่ 5)
(ลาย่าวสลับสดสะแนน )
คอยติดตามดูเรื่องสุชาดาอีกตํอ
แตํนางรอทําใช๎ ในหวังหํวงกรรม
(บทที่ 6)
อาสงไขนานล้ําแตํเป๐นนกกระยางขาว
ตกถึงคราวจําเป๐น ใช๎เวรนําไว๎
ดนปานใด แตํนางใช๎ กรรมเวรหนี้เกํา
คันเจ๎าได๎กะให๎เว๎า เป๐นเรื่องตํอกัน
(กลอนลง)คันบํได๎อยําเว๎าคนเฒําเพิ่นซิซงั ...สีลังจังแคนยั้งไว๎กํอน ทํอนี้น๎า...
181

ทานอง ลาทางสั้นสลับย่าว
(บทที่ 1)
บัดนี้จักกลําวเรื่อง นางนกกระยางขาว
เป๐นเรื่องราวตอนสองตํอรองตอนต๎น
จักกลําวตนตัวหล๎าสุชาดาน๎อยอํอน
แตํชาติกํอนบํได๎กระทําสร๎างสํวนบุญ
(บทที่ 2)
ชาติกํอนพุ๎นบุญบํซํอยซูซัก
เกิดเป๐นนกกระยางขาว เที่ยวกินปลาขํอน
ชาติกํอนเป๐นเมียอ๎าย บํมีหยังอึดอยาก
มาฆมานพอ๎าย บํมีฮ๎ายดําเถียง
(บทที่ 3)
บ๎านเมืองลือชําเฮื้อง เศรษฐีใหญํใจบุญ
สุธรรมมา สุนันทา สุจิตรากะลงทุนฮํวมผัวคราวนั้น
มีแนวบันดาลให๎สุชาดาพรากคูํ
ชาตินี้นางบํฮู๎วําอวนอ๎ายเกิดใส
(บทที่ 4)
สํวนมาฆมานพตายจากชาตินั้นได๎ ไปเกิดเป๐นพระอินทร์
โฉมยุพิณทั้งสาม ฮํวมกันสวรรค์ฟูา
เพราะวําสุธรรมมา สุนันทา สุจิตราได๎สร๎าง ศาลาฮํวมพี่
สุชาดาผู๎นี้เมียน๎อยบํได๎ทํา
(บทที่ 5)
กรรมที่นางบํได๎สร๎างกํอศาลา
บํหัวซาทําทาน แตํงแตํโตทาแปูง
บํแสวงหาค๎น ผลบุญจักอยําง
คิดวําผัวสร๎างแล๎วบุญซิได๎ทั่วกัน
(บทที่ 6)
พอตายจากชาตินั้นเกิดเป๐นนกกระยางขาว
ซําวหาปูปลาหอยอยูํเลาะหนองคลองน้ํา
เมียทั้งสามได๎ขึ้น เมืองสวรรค์พร๎อมพร่ํา
มีไปเหมิดทุกก้ํา ที่เคยได๎แตํงทาน
(บทที่ 7)
เมื่อนั้นพระอินทร์ทําน สอดสํองสรญาณ
บุญบันดารชูชักสํองเห็นนางน๎อง
แตํยังมีเวรข๎อง จองจําน๎าวจํอง
182
สุชาดานาถน๎อง เมียน๎อยผู๎ปลาย
(บทที่ 8)
ตายเป๐นนกกระยางน๎อย คอยสวบปูปลา
ความเมตตาติดตัว ผู๎ใจบุญล้ํา
ลงมานําเอาหล๎า สุชาดาเมียเกํา
เอานางนกขึ้นเฝูา สวรรค์กว๎างบํอนเนา
(บทที่ 9)
นกกระยางเห็นเจ๎า เมียใหญํทั้งสาม
สุธรรมมาสุนันทาสุจิตราฮูปงามปานแต๎ม
แนมดูสีโฉมรําง ของนางบํคือหมูํ
บอกวําอยูํบํได๎ ให๎นําน๎องดํวนลง
บํประสงค์อยูํรํวม ย๎อนวําความอาย
เพราะรํางกายเป๐นสัตว์อยูํไปกะอายเพื่อน
นางเลยเวียนวอนไหว๎ พระอินทราไปสํง
เชิญพระองค์จํงได๎ พาน๎องตําวคืน...
คอยฟ๎งภาคพื้นดินสุชาดาคืนถิ่นริมหนองน้ํา
183

ทานอง ลาทางสั้นสับสีพันออน
(บทที่ 1)
กลับลงมาภาคพื้นบํอนเคยอยูํตามเดิม
แฮํงเพิ่มเติมความทุกข์แกํสุชาดาน๎อย
ฮู๎วําผัวขวัญข๎อย ตายไปเกิดชาติใหมํ
เมียทั้งสามกะได๎ไปพร๎อมอยูํสวรรค์
(บทที่ 2)
แตํกํอนนั้นกะพออยูํพอกิน
ฮู๎วําผัวได๎เกิดเป๐นพระอินทร์แหํงวุนํ วายอยากอ๎ายเจ๎า
สุธรรมมา สุนันทา สุจิตราเมียเค๎า ได๎ไปนําเกิดพร๎อมพี่
เป๐นอัครมเหสี เนาสวรรค์พร่ําพร๎อม เพียงหน๎าสูํคน
(บทที่ 3)
นางเลยได๎คิดค๎น เห็นกรรมเกําตามมา
ตอนผัวสร๎างศาลา แตํชาติหลังปางกี้
บํเคยมีสํวนรํวม กับผัวพอหนํอย
บุญสํวนเล็กสํวนน๎อย โตขํอยบํได๎ทํา
(บทที่ 4)
ก้ําฝุายเอื้อย เมียใหญํทั้งสาม
เพิ่นได๎ทําบุญตาม สร๎างศาลาพร๎อม
ได๎แตํตรอมใจเศร๎า เหงาพระทัยบํมีสํวง
แฮํงไปเห็นเมียหลวง ทั้งสามคนได๎ขึ้น สวรรค์ฟูาฮํวมกัน
(บทที่ 5)
นางนกเห็นจั่งซั้น แหํงหนักหนํวงความคิด
ย๎อนหลงเดินทางผิดแตํชาติหลังปางพุ๎น
บํเคยทําบุญรํวม กับสามีจักเทื่อ
คิดวําผัวทําไป บุญซิได๎ฮอดเมีย กะเลยอยูํแตํบ๎านทาแปูงแตํงแตํตัว
(บทที่ 6)
ตกหวํางกรรมเกือกกลั้ว ชาติใหมํมาถึง
จั่งคํานึงหวนคิด ผู๎เดียว เฉลียวพ๎อ
นี่ละน๎อกรรมที่นางบํเคยสร๎างทําบุญหยังจักอยําง
สุชาดานวลนาง จั่งเกิดเป๐นนกน๎อย กรรมเวรหํอยแมํนจํองจํา
บุพกรรมนางมี…ละน๎า
(บทที่ 7)
(ลําทางสั้นสลับลํายําว)
พระอินทราตัดชี้ ไขคําบอกวํา
184
สุชาดานาถหล๎า นางน๎องรับฟ๎ง
(บทที่ 8)
ขอให๎น๎องจงตั้ง ใจพร่ําเพียรเอา
อยากเกิดดีมีคือเขา ให๎น๎องทําเพียรไว๎
ให๎รักษาศีลห๎าภาวนาอยําขาด
เจ๎าอยําได๎ประมาท มวลสัตว์สาที่รู๎วําตายแล๎วจั่งกิน
(บทที่ 9)
นางรับเอาตลอดสิ้น ตามพี่ตรัสคํา
ผัวแนะนําสุชาดา จื่อจําคําเว๎า
มื้อหนึ่งอินทาเจ๎า ปลอมมาริมทํา
เป๐นปลาตายตํอหน๎านางน๎อยนกกระยาง
ตอนนั้นนางนกน๎อย เพียรพร่ําภาวนา
พอนางมองเห็นปลา ฝ๎๑งหนองนอนนิ่ง
วําตายจริงหรือไมํ กะเลยไปจิกเบิ่ง
ผลาบุญนางเถิง พอเห็นปลานั้นดิ้น เลยเซาไว๎บํกิน
คอยฟ๎งตอนองค์อินทร์สิลงมาหลิงหล่ํานําเมือฟูา...
185

(บทที่ 1)
แมํนวําเด๎อนาย
ในตอนนี้ พํอพระอินทร์ทราบเรื่อง วํานางซื้อถือศีล
หากินปูปลาหอย ที่ตายไปแล๎ว
แนวทางทําเพียรแท๎ บํผันแปรเลี้ยวหลําย
จนรํางกายนกน๎อย ผอมเปลี้ยจํอยบาง
(บทที่ 2)
นางสํารวมจิตได๎ ในหํวงเบญจศีล
คอยถ๎ากินสัตว์ตาย ลําบากหลายเหลือล้ํา
พอใช๎กรรมเสร็จสิ้น เลยตายมรนาถ
ตายจากชาตินกน๎อย กรรมใช๎บํพอ
(บทที่ 3)
เกิดเป๐นลูกชํางหม๎อ ชาติตํอตามมา
เป๐นนางกุลธิดา แหํงพาราณศรีนั้น
วรรณนางงามล๎วน เป๐นสาวเซ็งซํา
นางถือศีลภาวนา ที่พระอินทร์ให๎ไว๎ จําได๎บํวาง
(บทที่ 4)
ตํอมานางเลยสิ้น อายุสังขาร
จําเนียรกาลกลายมา รักษาศีลได๎
ผลบุญนําสนองให๎ ตายไปเกิดใหมํ
เป๐นอสูรกัญญา ในนิคมใหญํกว๎างเมืองห๎องแหํงอสูร
(บทที่ 5)
เดชะบุญ แตํพุ๎นชาติกํอนหนหลัง
เป๐นสาวสวยในในวัง แหํงเมืองอสูรนั้น
วันเวลากลายข๎าม เป๐นสาวเติบใหญํ
พํอหวังให๎สืบสร๎าง ครองบ๎านนั่งนคร
(บทที่ 6)
แตํต๎องหาคูซ๎อน อภิเสกสมรส
ประกาสหมดเวียงวัง ให๎หลั่งมาโฮมเต๎า
ให๎ลูกสาวเตรียมคล๎อง พวงมาลัยสวมใสํ
คล๎องถึกใผผู๎นั้น ให๎เป๐นเจ๎าคูํครอง
(บทที่ 7)
สํวนวําน๎องอสูระกัญญา
พิจารณาชมโฉม ฮูปชายหลายล๎น
186
บํมีคนใด๋จ๎อย พอสิเป๐นเนื้อคูํ
ฮ๎อนไปเถิงหมํองอยูํองค์พระอินทิราชไท๎ จั่งหอผํายลํวงลง
(บทที่ 8)
องค์อินทร์เจ๎า ได๎ตกแตํงแปรงกาย
ปลอมเป๐นชายสูงอายุ เพื่อสิลองใจเจ๎า
ทําทําสักไม๎กระเท๎า หลังขดแอวงํอม
นางซอมดูถี่ถ๎วน ควรแท๎คูํครอง
(บทที่ 9)
วําแล๎วคล๎อง สวมใสํพวงมาลัย
พระอินทร์ตัสสินใจ เวิ่นคืนเมือฟูา
นําเอานงนางหล๎า อสูรกัญญาผู๎เคยเป๐นเมียเกํา
อุ๎มเอานางลํวงขึ้น เมือฟูาสูํสวรรค์
สํวนวําเมียใหญํนั้น กะพร๎อมพบตบมือ
ถือวําบุญศิลทาน แตํแถนแนนป๎๒น
อันวําคราดแตํแถน อันวําแนนแตํฟูามันเกาะกันมา อยูํนํองนีแนํง
คันแมํนคราดแตํแถน คันแนนแตํฟูา พาเว๎นกะบํกลาย
สรุปกลอนฮอนท๎าย บํลืมหลํายธรรมมะ
ถือขันติวิริยะ พรากเพียรพลอยได๎
สมดั่งความหมายไว๎ ยกระดับจิตใจ เฮาให๎สูงสํง
นําฮอยพุทธองค์ สัมมาพุทธเจ๎าเฮาสิพ๎อสิ่งดี
ในยกนี้ สิขอหยุดพักไว๎ในเรื่องนิทานธรรม
ฟ๎งคูํลําสิหากลอนบํอนใดมาเว๎า
เป๐นของขวัญฝากผู๎เฒําฟ๎งอาบํอนมํวน
ซวนให๎คนนั่งเฝูาจนแจ๎งบํอยากหนี
นิทานมีหลักธรรม ฟ๎งแล๎วให๎ฮอนฮ่ําเด๎อลุงปูา...
187
กลอน บวชแทนคุณพ่อแม่
บุญเอ๎ยบุญที่เฮาสร๎าง คือหนทางเส๎นใหญํ
เป๐นบันใดไว๎ให๎ไตํ ขึ้นสูํเมืองสวรรค์
คอยฟ๎งกันเป๐นกลอนตอนบวชนาคนาคา
ประเว๎ายอกวําอยูํในเรื่อง โอํยละนอ นวนๆเอย...
แมํวําเด๎อนาย...
(บทที่ 1)
ฟ๎งเดอทํานคณาจารย์นักปราชญ์
หลานขออนุญาตเว๎า หันเข๎าสํวนกุศล
(บทที่ 2)
ผลผลาบุญนี้ คือทรัพย์ที่สมบูรณ์
เป๐นทุนทางกายใจ สํวนกําไรคือสุขล๎น
(บทที่ 3)
แมํนวําโจรซิมาโปล๎น ผลบุญกะคือเกํา
บุญสํวนเฮากํอสร๎าง ได๎ฝ๎งไว๎อยูํแกํนใจ
พุทธศาสนสุภาษิตกลําววํา ปุญญัง โจเรหิ ทูหะรัง
บุญอันโจรเอาไปนําบํได๎ ทรัพย์ก๎อนใหญํติดโตเฮา
อัชเชวะ กิจจะมาตัปป๎ง ควรทําเพียรขวนขวยเอาสั่งสมแตํวันนี้
(บทที่ 4)
สร๎างคุณงามความดีไว๎ เป๐นเครื่องชําระใจให๎บริสุทธิผุดผํอง
เดินตามคององค์พระพุทธเจ๎า เฮาไว๎อยําปลํอยไล
ซั่วซิเป๐นบุญได๎หากยากยิ่งคณานับ
โฮมทุนแฮงทุนทรัพย์ และญาติวงค์พงษ์เซี้อ
(บทที่ 5)
เสียสละป๎จจัยสร๎าง ทางจิตใจใสสะอาด
สิ่งที่บํควรขาดคือ บุญกิริยาวัตถุสิบ เด๎อพี่น๎องซินําปูองเข๎าบํอนดี
อยํางบํได๎ดี้ ๆ ให๎ยํอสํวนลงพองาม
คือบุญกิริยาวัตถุสาม ยํนยํอตามให๎มันได๎
(บทที่ 6)
ได๎แกํ 1 ทานมัย บุญสําเร็จด๎วยการให๎ ทําทานบริจาค
2 สีลมัย นั้นหาก บุญสําเร็จด๎วย-การรักษาศิลบอกให๎จําไว๎อยําสุลืม
3 ภาวนามัย บุญสําเร็จด๎วยการเจริญภาวนาพาใจปรื้มบุญตื่มทวีคูณ
สุโขปุญัสสะ อุจัจะโย ความสั่งสมขึ้นซึ่งบุญ เฮ็ดให๎มีสุขล๎น
188
(บทที่ 7)
เห็นหนทางไปหน๎า ย๎อนศรัทธาคือความเซื่อ
เมื่อมองเห็นแจํมแจ๎ง แสดงไว๎บาปบุญ
จิตใจบํหว๎าวุ๎น จั่งจัดแจํงแปลงทาน
จัดอัฐะบริขาร ครบครันเตรียมไว๎
(บทที่ 8)
โตอยํางในวันนี้ จัดให๎มีบุญบวชนาค
อุปสมบทกะวําได๎ ใจตั้งตํอบุญ
ประเพณีแตํเกําพุ๎นจัดอยูํฮีตสิบสอง
เฮ็ดตามฮีตขีดตามคอง ตอบสนองคุณเค๎า
(บทที่ 9)
ตอบแทนบุญคุณเจ๎า ผู๎เลี้ยงมาพาใหํุํ
คําน้ํานมคุณแมํให๎เฮาได๎ดูดกิน
คุณพํอเป๐นผู๎ดิ้น หัวเฮือใหญํเฮ็ดงานหนัก
ฟูมฟ๎กหาแนวกิน สิ้นปลามาต๎อน
กินบํเป๐นพํอแมํเฮากะคอยปูอน นอนบํหลับกะคอยกลํอม
แมํขางไฟออกฮ๎อนนอนยํางอยูกํ รรม
ฟืนไม๎จิ๊กขางจนออกฮ๎อนหลัง
ไม๎ฮังขางจนออกฮ๎อนหน๎า
ย๎านน้ํานมบํม แมํเทิงยํางเทิงนอนผําง
จุไฟขางกินนําฮ๎อนกับกินข๎าวบํายเกลือ
ความฮักเหลือล๎นฟูากว๎างใหญํกวํามหาสมุท
สุดซิพรรณาเถิงเกิ่งดินกับฟูา
เลี้ยงลูกมาแตํเยาว์น๎อยคอยถนอมจนใหญํ
แมงกะบํให๎ใตํ ไลกะบํให๎ต๎องยุงฮี้นบํให๎ตอม
ตบผ๎าอ๎อม ต๎อมผ๎าขี่ ตีผ๎าเหยี่ยวเทียวถนอม
คอยซอมแนมอาการ ลูกปวดหัวเจ็บไข๎
ลูกพาหัวกะได๎หัวลูกพาให๎กะได๎ให๎ สุดหัวใจฮักฮํอ
พํอแมํย่ําข๎าวหมกจกข๎าวปูอนบํเคืองฮ๎อนทํอเม็ดงา
แงงแตํหน๎าลูกน๎อย แทนแวํนกระจกเงา
บํเคยเหงาหัวใจมํอนในมะโนแม๎ง
แงงลูกมาแตํเยาว์น๎อย แตํตีนทํอฝาหอยจนฮอยเจ๎าทํอพํอแมํ
เป๐นบุญหลายคักแหนํ ที่เห็นลูกบวชให๎ได๎พายิ้มอี่มกะใจ
189
ลูกผู๎ชายต๎องได๎บวชเป๐นทิศหรือเชียง
พํอแมํเห็นชายผ๎าเหลือง อรํามตาพอใจยิ่ง
ลูกผู๎หญิงกะได๎คอยเป๐นเพื่อน หวังให๎เป๐นแมํศรีเรือนเพียรตุ๎มฮักฮํอ
คอยถนอมแมํพํอบัดยามเจ็บปุวยไข๎ อาศัยซ๎นเพิ่งพิง
ลูกชายหญิงพอแมํเจ๎า กะฮักฮํอพอกัน
สิ่งสําคัญลูกผู๎ชายต๎องบวชเรียนเขียนเพิ่ม
ได๎เติมเต็มชีวิตให๎ วงศ์ตระกุลหนุนสํง
อณิสงข์ซิซํอยยู๎ ซูให๎อยูํดี
เนื่องในวาระนี้ เป๐นหน๎าที่อันสมควร
ขอเอิ้นขวัญนาคมา เข๎าสูํคิงวันนี้
วํา..มาเยอขวัญเอย...ขวัญเจ๎าหนีไปค๎างทางใด๋ให๎โค๎งอํวย
ตะเว็นสวยแดดซิฮ๎อน ขอเชิญถํอนมากํอนงาย
ขวัญเจ๎าไปอยูํค๎าง ฮั้วไฮํนาสวน
ขวัญเจ๎าชวนซมสาว ยอกใยเทิงเกี้ยว
อยํามัวเหลียวหลังหน๎าให๎ขวัญฟูาวโงมาคืนบ๎านคืนซํอง
นาคเจ๎าคองอยูํถ๎า เซิญขวัญโค๎งเข๎าสูํคิงวํา..มาเยอขวัญเอ๎ย...
(เว้า) มาเยอขวัญเอ๎ย ขวัญเจ๎าไปอยูํใสกะให๎มาสูํเนื้อสูํคิง
ของพํอนาค (ชื่อนาค) ในมื้อนี้วันนี้สาเด๎อ..
190
191
กลอน บอกบ้านพวงเพชร กาละพันธ์

โอละนอ.......ตัวฉันนี้ละค฾าชื่อพวงเพชรกาละพันธแ
การลําห฽าวลําหันยาอสิมีคนท฽อ
ส฽วนว฽าแม฽กับพ฽ออยู฽บ฾านหนองมันปา
บ฾านเลขที่ 115 ขึ้นตําบลกู฽ทอง
เชิญพี่น฾องไว฽แว฽ เชิญไปยามเบิ่ง
แน฽อยู฽อําเภอเชียงยืนขึ้นจังหวัดสารคาม
การลําโจทยแลําถามพวงเพชรน฾อยบ฽มีตื่น
ทางลําห฽าวลําชื่นบ฽เคยหวั่นเคยไหว
แม฽ราตรี ศรีวิไลเพิ่นเป็นครูสั่งสอน
ทั้งบทกลอนและลีลาพวงเพชรศิษยแมีครูบา
บ฽เคยย฾านบ฽เคยย฽อนการลําร฾อง...
โอละนอ...นวลๆเอ฽ย...
(บทที่ 1)
ขอกราบเรียนพี่น฾องที่เคารพทางรัก
ผู฾มีศิลธรรมต่ําสูงลุงปูา
มื้อนี้ตัวของข฾าได฾มาลําสั่งข฽าว
เพื่อให฾ชาวพี่น฾องได฾ยินเท฽าทั่วกัน
(บทที่ 2)
ตัวฉันนี้มินามว฽าพวงเพชร
ลําบ฽เผ็ดถึงใจจงอภัยเด฾อท฽าน
หลายเป็นหมอลําน฾อยเรียนมาใหม฽ๆ
คันแม฽นไก฽ปีกบ฽ทันหุ฽มก฾นอยากวนเข฾าแข฽งสนาม
(บทที่ 3)
นามครูบาผู฾สร฾างอนาคตให฾ดังไกล
ครูราตรี ศรีวิไลแต฽งกลอนสอนชี้
แม฽ราตรีสอนให฾เชิงเทราวาดท฽า
เป็นครูบาแรกเริ่มศิษยแให฾สู฽แนว
(บทที่ 4)
ฉันเป็นศิษยแหัวแก฾วเรียนเล฽าตามหลัก
ทั้งกลอนหนักแม฽นกลอนเบาเล฽าเรียนมาแล฾ว
บ฽มีหยังแล฾วการลําขันแข฽ง
มีบทอ฽อนบทแข็งบทประชันสาดท฽าบ฽หนีหน฾าผู฾ใด
192
(บทที่ 5)
ไผต฾องการอยากได฾ไปซ฽อยในงาน
หลานหมอลําพวงเพชรสิบ฽ขีนพอน฾อย
ว฽าแต฽ไปหาข฽อยราคาบ฽ได฾ว฽า
หนองมันปลาบ฽อนบ฾านสถานณแที่รับรอง
(บทที่ 6)
หนองหนองมันปลาเลขที่ 115 หมู฽ที่ 7
บ฾านหมอลําพวงเพชรจื่อจําเอาไว฾
จากบ฾านเข็งเข฾าไประยะทางไปบ฾าน ประมาณสองกิโลมีปูายบอกว฽า
ปูายบ฾านหนองมันปลาติดข฾างทางเท฽อเล฾อเด฾อท฽านอ฽านดู
(บทที่ 7)
ขั่นนั้นเด฾อ ขั่นผู฽ใดเอยากรู฾ในเรื่องเป็นไป
ขั่นสนใจตัวนางให฾พี่ไปยามน฾อง
นางบ฽มีขัดข฾องสิยินดีชมชื่น
บ฾านของน฾องขึ้นอําเภอเชียงยืน สารคามบ฽อนตั้งจังหวัดน฾องอยู฽เนา....
193
กลอน นิทานกามนิต – วาสิฏฐี ตอนที่ 1

(บทที่ 1)
จักกล฽าวก้ําเมืองใหญ฽อุเชนี
พ฽อเศรษฐีคนรวยอยู฽เซาเนายั้ง
ตั้งอยู฽ในนครกว฾างภูเขาล฾อมอยู฽
คอยฟใงดูบ฽อนเบื้องตามเรื่องต฽อไป
(บทที่ 2)
อุเชนีอยู฽ใกล฾เมืองใหญ฽อวันตี
ลูกเศรษฐีซื่อว฽ากามนิตผู฾เก฽งกาลทหารกล฾า
มีวิชาเรียนรู฾ศึกษาหลายท฽า
ศิลปะวิทยารอบรู฾เรียนแล฾วสู฽แนว
(บทที่ 3)
เมื่ออายุผ฽านแล฾วได฾ยี่สิบปี
พอดีองคแพระราชาสั่งการขารซี้
มีดํารัสตรัสไว฾ว฽าให฾ราชทูต ไปทางก้ําประเทศต฽าง
เพื่อไปเจริญทาง ผูกไมตรีกับพระเจ฾านามซั้นซื่ออุเทน
(บทที่ 4)
เป็นกษัตริยแแห฽งห฾องเมืองใหญ฽โกสัมพี
พ฽อเลยบอกกามนิตคนดีออกหาขายค฾า
หาเที่ยวชมเมืองกว฾างทางไกลไทด฽าน
ไปกับราชทูตท฽านคงแค฾วหมู฽ไพร
(บทที่ 5)
ขอให฾ลูกนั้นได฾เตรียมสิ่งของขาย
บรรทุกเกวียนเทียมโคร฽วมสิบสองเล฽ม
เต็มใจไปนําท฽านราชทูตใจหาญอาศัยท฽านเป็นหมู฽
พ฽ออยากให฾ลูกฮู฾ภูมิพื้นประเทศเขา
(บทที่ 6)
ขอให฾กามนิตเจ฾าจัดแจ฽งไววา
ส฽วนบิดามารดาสิอยู฽คองคอยเจ฾า
ตั้งใจเอาเด฾อหล฾าเอาความรู฾วิชาไปใช฾ให฾ถูกที่
ไปค฾าขายเทื่อนี้ให฾รวยล฾นลื่นเขา...
(ลาส่องสับสีพันดอน)
กามนิตกราบเท฾าลาพ฽อแม฽ทั้งสอง
ประคองงัวเทียมเกวียนแก฽ไปไวฟูาว
กามนิตหาญห฾าวภูมิใจได฾ที่
194
ออกจากอุเชนีข฾ามภูเขาเก฾าเลี้ยวทางเคี้ยวคดงอ
(บทที่ 7)
แล฾วจั่งไปพบพ฾อเมืองใหญ฽ไกลเหลือ
อยู฽ฝุายเหนือหัวเมืองซื่อโกสัมพีนั้น
แม฽น้ําคงคาขั่นยมนาไหลผ฽าน
ตอนนี้ราชทูตท฽านพายั้งพักเซา
(บทที่ 8)
เตือนว฽าพวมสิเข฾าโกสัมพีเมืองใหญ฽
รอบปราสาทงามใส
มีเชิงเทินท฽าน้ําตามข฾างหว฽างเมือง...
คอยฟใงเสียงวาสิฏฐีในตอนสองรองต฽อเด฾อคุณท฽าน...
195

(บทที่ 1)
บัดนี้จักกล฽าวเรื่องเสี่ยวพ฽อสหายฮัก
พ฽อประนาทซวนพักหนึ่งคืนนอนหั่น
วันลุนเช฾าเลยไปเที่ยวต฽อ
โสมทัตเป็นลูกซายเสี่ยวพ฽อ เป็นผู฾พาเที่ยวเล฽นเห็นฮู฾ฮ฽อมทาง
(บทที่ 2)
มี้อนั้นโอกาสว฽างพาเที่ยวอุทยาน
หาความสุขสําราญซื่นบานหาญห฽าว
กล฽าวถึงวาสิฎฐีน฾อยเนาในปราสาท
ลูกเศรษฐีมั่งคั่งนามซั้นช฽างทอง
(บทที่ 3)
มื้อนั้นวาสิฎฐีน฾อยซวนหมู฽เคาะคลี
สาวน฾อยวาสิฎฐีน฾อยผู฾เป็นหัวหน฾า
เพื่อบูชาองคแไท฾ลักษมีเจ฾าที่
ณ เวทีอุทยานแห฽งนี้เคยเล฽นอยู฽ประจํา
(บทที่ 4)
ก้ําฝุายกามนิตท฾าวกับเสี่ยวโสมทัต
โอกาสดีเลยลัดส฽องทางนางน฾อย
วาสิฎฐีงามสร฾อยเดาะคลีดีเด฽น
กามนิตมองเห็นเกิดหัวใจสะท฾านเสียวซ฾านทั่วกาย...
(ล่องสับสีพันดอน )
งามเอาหลายเหลือล฾น แม฽แน฽งน฾อยหลายคนงามล฾นเหลือจะกล฽าว
สวมเสื้อผ฾าแพรวพราวมีเพชรนิลสะอาดอ฾างสวมร฽างแต฽ละคน
(บทที่ 5)
ตาสบตาแต฽ต฾นแรกพบหัวที
สาวน฾อยวาสิฎฐีผู฾ดีคือสิย฾อย
ทรงเอวขาวร฽างน฾อยทั้งเคาะคีงามสง฽า
น฾องเรียงร฾ายย฾ายท฽ากามนิตแทบสิล฾ม เห็นโฉมร฽างหม฽อมพระนาง...
(ลาพื้นสลับลาเดิน)
(เพลงลาเดิน)
มาเจอะน฾องต฾องตาเหลือจะกล฽าวทราบข฽าวนางชื่อว฽าวาสิฎฐี
เป็นลูกสาวช฽างทองโกสัมพีเดาะคลีให฾เห฾นเป็นบุญตา
จ฾องมองน฾องเรียงร฽ายย฾ายท฽าเดาะคลีบูชาองคแรัศมี
ล฾วนแต฽สาวพรมจารีไขว฽คว฾าลูกคลีโยนแย฽งกัน
196
(ลาพื้น)
วาสิฎฐีนั้นสังมางามกว฽าหมู฽นางเดาะคลีอยู฽ร฽วมกับเพื่อนหมู฽สหาย
ชวนให฾อ฾ายกามนิตติดใจ ตาบ฽เหลียวไปใสเบิ่งแต฽วาสิฎฐีน฾อย
(เพลงลาเดิน)
เฝูาคอยสบตาหาได฾ห฽าง
คั้นแล฾วนางเหล฽านั้นก็ถอยหนี
คงเหลือคนเดียวกลางเวที
วาสิฎฐีงามสุดสดุดใจ
กามนิตมองไปใจสะทก
ลูกคลีตกจากเวทีกระเด็นหาย
กามนิตกระโดดเข฾ารับเร็วไว
รับได฾แล฾วโยนลูกส฽งคืน
ยืนและจ฾องมองตาทังคู฽
ส฽งลูกคลีให฾ซู฾ตาจ฾องส฽องนํา
สุขเลิศล้ําอกสั่นทรวงกระสัน
ตาต฽อตาประสานกันจั่งแม฽นมันนอน฾อง...
วาสิฎฐีแลจ฾องมองตาจนเสม฽น
โชคดีที่มาเห็นวาสิฎฐีแม฽ร฽างน฾อยตาละห฾อยเข฾าใส฽กัน
(บทที่ 6)
ยอมรับว฽าน฾องนัน้ ไหวหวัน่ ดวงฤดี
สุขสุดแสนเปรมปรียแที่ประสานตาน฾อง
วาสิฎฐีมองจ฾องประสบตากับพี่
สายตาน฾องและพี่ประสานเข฾าใส฽กัน
(บทที่ 7)
รู฾สึกเสียวสบั้นปุวนปใ่นในอุรา
ตาต฽อตาประสบกันหวั่นไหวใจน฾อง
ประคองกายใจเข฾านํากันทั้งสองฝุาย
คันบ฽ได฾เป็นเมียกามนิตบอกได฾คงตายแท฾แน฽นอน
คอยฟใงตอนอมตะของความฮักสองฝุายชายหญิงพร฾อม...
197

(บทที่ 1: ลาย่าว)
หันมาบั้นบ฽อนท฾าวบาบ฽าวสาตะเคียน
ท฾าวกะเวียนเอานางแต฽โดนนานแล฾ว
วาสิฎฐีนางแก฾วบ฽หัวซาจาต฽อ
สาตะเคียนบ฽ท฾อนําง฾อหม฽อมพระนาง
(บทที่ 2)
ตอนลูคลีตกฮ฾านท฾าวกะแล฽นตามติด
แต฽บ฽ทันกามนิตเพาะว฽าปใญญาด฾อย
ในตอนนั้นกามนิตแขวนสร฾อยแก฾วตาเสือเส฾นใหญ฽
สาตะเคียนซากได฾กําสร฾อยค฽วงคืน
(บทที่ 3)
เดาะคลีเสร็จราบรื่นกามนิตเลยกลับ
ชวนสหายโสมทัตต฽าวคืนเมืองบ฾าน
เห็นเหตุการณแคราวนั้นซวนใจไหวหวัน่
ถามว฽าซายผู฾นั้นมาแท฾แต฽ใส
(บทที่ 4)
โสมทัตบอกให฾เขาซื่อสาตะเคียน
ลูกประทานมนตรีซื่อเสียงพอฮู฾
ตอนนี้กามนิตรู฾ว฽ามีคนอาฆาต
แต฽บ฽อาจเลิกล฾มความยั้งชั่งใจ
(บทที่ 5)
คันบ฽ได฾พบน฾องเป็นเทื่อที่สอง
บ฽หวังมองสาวใดเอยู฽ในใจนี้
อุเชนีสิบ฽คืนไปซ้ําเป็นตายกะตามซ฽าง
ท฾าวเทียวไปมองทางอุทยานลัดถ฾า หาน฾องสู฽วัน
(บทที่ 6)
คืนนั้นโสมทัตท฾าวได฾นัดเมทินี
กามนิตคนดีมิดหายไปพร฾อม
ซอมเบิ่งเดือนคืนนั้นสลัวดํามืดค่ํา
คนสวมชุดดําไปที่ลานอโศกกว฾างสถานที่นัดกัน…
(บทที่ 7: ล่องสับสีพันดอน)
กามนิตสะบั้นยืนสั่นจนขาแข็ง
ปีนกําแพงมาเห็นสั่นเซ็นตาค฾าง
พอมองเห็นเรือนร฽างวาสิฎฐีนวนนางฮูปน฾องสังงามค฽อง
198
นี้บ฽แม฽นความฝในเป็นความจริงที่พบน฾องเห็นหน฾าอีกเทื่อสอง
(บทที่ 8)
ตอนที่เห็นวาสิฎฐีน฾องกะคือดั่งเดียวกัน
ตะลึงมึนมองเห็นสั่นเซ็นแลจ฾อง
ส฽วนว฽าโสมทัตท฾าวฟูาวไปจูงเอาแขน เมทินีนางหนีไปบังต฾นอโศก
จั่งแม฽นโชคเข฾าข฾างเหลือไว฾ตั้งแต฽นาง
(บทที่ 9)
กามนิตค฽อยๆย฽าง ฟูาวแอบย฽างเข฾าไปหา
ตาต฽อตาประสบกันเลยบ฽ทันจาเว฾า
เสียงเบาๆกระซิบอ฾ายวาสิฎฐีซวนชาย ให฾มานั่งม฾าหินอ฽อน
กามเทพแผงสอนเบิ่งตากันได฾แต฽ยิ้ม ใจสบั้นสั่นระรัว
กามนิตฟูาวเอาสองมือคั่วกอดเอาตัวน฾องมาผ฽าง
ฟใงวาสิฎฐีคางเสียงกระซิบอิ่งอ฾อย ความน฾อยส่ําใส฽หู
บอกว฽าน฾องอยากฮู฾พี่มาจากแดนไดเ
ขอขอบใจคืนที่ชายมารับลูกคลีนางไว฾
ใจต฽อใจตรงกันแล฾วแม฽นเอาหนังสามแกวมาผูกไว฾กะบ฽อยู฽
ความฮักมันพาหลู฽พอปานงูเกี้ยวไม฾หัวใจเต฾นเกือบบ฽ทัน
เสียวกระสันไปทั่วร฽าง วาสิฎฐีนวลนางยอมให฾อ฾ายทุกอย฽าง
กามนิตกอดแนบเนื้อนวลนาง
ค฽อยๆจับไหล฽เน฾นเหลียวเห็นฟูาท฽อฝุามือ...ละน฽า...
((บทที่ 13: ลาทาสั้น)
ใจวื่อฮ฾อนศรฮักปใกทรวง
เป็นภาพลวงหลงไหลไฝุละเมอนําน฾อง
ทั้งสองข฾างวาสิฎฐีกะฮักฮ฽อ
ความฮักเริ่มเกิดก฽อบัดว฽าพ฽อทราบเรื่องสิเคืองฮ฾อนส่ําไดเ
ตอนต฽อไปคอยฟใงสรุปบั้นมันสแม฽วนนิทานม฾วน...
199

เฮ็ดจั่งซั่นสู฽มื้อข฾ามล฽วงหลายเดือน
สองคนเพียรแพงฮักบ฽มีวนั เว฾น
โสมทัตนั้นกะเทียวไปเล฽นเมทินีเป็นคู฽
อยู฽บนลานอโสกกว฾างไปหาน฾องสู฽คืน
(บทที่ 2)
ความรักแสนราบรื่นดูดดื่มหนักหนา
ความทราบถึงบิดาพ฽อพระนางจนได฾
สาตะเคียนนั้นเข฾ามาเห็นฮู฾ข฽าว
นําเรื่องราวขึ้นฟูองเศรษฐีท฽านซ฽างทอง
(บทที่ 3)
แถมยังสั่งลูกน฾องเอาชีวิตกามนิต
วาสิฎฐีเลยเหมิดสิทธิออกมาหาอ฾าย
พ฽อปิดตายในห฾องขังนางบ฽อให฾ออก
เมทินีเลยบอกว฽าสิหาเหลี่ยมเล฽หแ ให฾อวนอ฾ายได฾พบกัน
(บทที่ 4)
วันสําคัญที่อีกครั้งได฾นัดแนะกันมา
เมทินีนางหาซ฽องทางจนได฾
หาหลทางพบกันครั้งสุดท฾ายอยู฽ในดงศรีเสียด
เมทินีซ฽อยให฾ได฾มาพ฾อนัดหมาย
(บทที่ 5: ลาล่องสับสีพันดอน)
วาสิฎฐีเห็นอ฾ายโผกอดจุมพิต
โดยบ฽ทันนึกคึดสิ่งสิมาพานพ฾อ
พอเมื่อวาสิฎฐีตั้งสติตรงทรงเที่ยง
บอกให฾อ฾ายฮู฾เรื่องว฽าการฮ฾อนด฽วนถึง
(บทที่ 6)
ถ฾าอ฾ายขืนอยู฽นี่ต฾องถึงที่ทางตาย
มีคนหมายเอาชีวิตให฾พี่ตายวายเมี้ยน
ขอให฾คืนเฮือนเหย฾า ไปบอกสองเขือพ฽อแม฽
แล฾วแห฽เอาขันหมากพร฾อมขอน฾องแต฽งงาน
(บทที่ 7)
พอเมื่อจบความต฾านน้ําพระเนตรนองตก
ยืนซบอกกามนิตคร่ําครวญหวนสะอื้น
ท฾าวกะยืนประคองน฾องมองเหตุการณแคิดไปทั่ว
200
ความเคยได฾เป็นผัวสิมาขาดสะบั้นปในไว฾ครึ่งทาง
(บทที่ 8)
มือกอดนางพรางเว฾าสันเอาแต฽ความม฽วน
วาสิฎฐีนางซวนประนมมือยกขึน้ สาบานร฽วมฮ฽วมกัน...ละน฽า..,.
(บทที่ 9: ลาทางสั้น)
บัดนี้คอยฟใงบั้นบทหน฽วงทรวงกระสัน
ตอนพลัดพรากจากกันสิกลั่นหาความเว฾า
ย฾อนว฽าฮักสามเส฾าจั่งเป็นไปลายงต฽าง
วาสิฎฐีนวนนางสิได฾เป็นแม฽ม฽ายแต฽ผัวนั้นหากบ฽ตาย
ในนิทานตอนปลายสุดท฾ายแห฽งม฽วนซวนฟใงเรื่อง
201

ทานอง ลาทางสั้นสลับลาพื้นและลาเดินขอนแก่น
(เพลงลาเดินขอนแก่น)
- ประนมมือสาบานร฽วมขานกล฽าว
เป็นเรื่องราวอ฾อนรักปใกใจหมาย
ชั่วนาตาปีไม฽เสื่อมคลาย
ถึงวอดวายชีวิตจิตไม฽ลืม
- คิดถึงใต฾เงาจันทรแลานอโสก
แสนวิโยคจากไปด฾วยใจฝืน
ต฾องกลับอุเชนีโดยกล้ํากลืน
อโศกยืนเป็นสักขีพยาน
วานวอนไหว฾สิ่งศักดิ์สิทธิทังหลายให฾มาจ฾องมองหล่ํา
นําความรักซ฽อยให฾อย฽าไกลข฾างห฽างหนี
จากมื้อนี้มื้อใหม฽ให฾กลับมาจนชั่วนาตาปีอย฽าให฾มีวันฮ฾าง
(เพลงลาเดินขอนแก่น)
- ถ฾าชีวิตตายไปให฾ช฽วยเถิด
ให฾ได฾เกิดคงคาบนสวรรคแ
ชาติหน฾ามีจริงขอพบกัน
ชาตินี้นั้นขอรักปใกชีวี
- สุดเหงาเศร฾าใจวิปโยค
ลานอโศกที่เราเคยสุขี
ชาตินี้ชาติหน฾าหรือถ฾ามี
กามนิตวาศิฎฐีขอร฽วมกัน
หันมาจ฾องมองดูอีกเทื่อ
เห็นนางยิ้มระเรื่อเทิงพร฾อมพ฽องน้ําตา
แสงจันทรแจ฾าสอดส฽องงามใส
พี่นี้แสนจําใจห฽างวาสิฎฐีน฾อย
(บทที่ 1: ลาย่าว )
วอยขึ้นเทิงหลังม฾าบ฽กล฾าเหลียวหลังมองน฾องจักเทื่อ
จําใจพรากจากเมีย นองน้ําตาสะอื้นบ฽เหลียวหน฾าอ฽วยคืน
(บทที่ 2)
กามนิตสะอื้นลาจากเมียหนี
บ฽ทันถึงอุเชนีถืกโจรจับได฾
202
บ฽ทันไปถึงบ฾านถืกโจรองคแคุลีมาล จับเรียกค฽าไถ฽
ส฽วนสร฾อยแก฾วตาเสือโจรมันดึงซากได฾ไปไว฾ยึดครอง
(บทที่ 3)
ทังผ฽องผัดนัดมื้อให฾พ฽อไปหา
เอาเงินมาไถ฽ถอนแลกเอาตัวไว฾
คอยฟใงไปตอนหน฾าวาสิฎฐีสิเว฾าต฽อ
ในนิทานสิจ฾อตามเรื่องสู฽ฟใง
(บทที่ 4)
ตอนนี้ขอหยุดยั้งไว฾ก฽อนกามนิต
ถูกหรือผิดโปรดโปรดจ฽งใช฾การวิจราณายาน กราบประทานเอาไว฾
ฉันราตรีเขียนให฾ประพันธแกลอนย฽อเรื่อง
คอยฟใงเรื่องต฽อหน฾าสิหนากว฾างกว฽าหลัง
สีลังจังขอหยุดยั้งลงก฽อนในตอนท฾าย ...
203
กลอน วาดฟ้อนอีสาน ท่าที่ 1-8 ตอนที่ 1

เว฾าเอย -เว฾าเรื่อง--ศิลปะ -การแสดงพื้นบ฾าน ของเก฽า-เฮางามหลาย
ซิขอวาด-ลวดลาย การฟูอน-สามสิบสองท฽า -
-มรดก-อันล้ําค฽า มาแต฽-ดนนาน
ขุม ปใญญา-อีสาน ของพื้นบ฾าน-เฒ฽าเก฽า -
-คน โบราณ-บอกเล฽า เรื่องวาดฟูอน-อีสาน
ฉันราตรี-ซิขอเปิดตํานาน ฟูอนพื้นบ฾าน-ให฾เบิ่ง-เทิงลําพร฾อม
โอละนอ..นวลๆ เอย..
(บท 1 )
ละแม฽นว฽าเด฾อนาย- -
พรรณนา-การฟูอน- - กลอนลํา-เฒ฽าเก฽า -
-มรดก-แต฽เค฾า กกเหง฾า-เพิ่นสอน
(บท 2)
บทบาทฟูอน แต฽ก฽อน-ปางปฐม -
-ชั้นบรมครู ฮู฾จริง-เห็นแจ฾ง
คุณแม฽หมุนลืมแลงเป็น ครูสิทธิ์สอนให฾-เซิงทรงวาดท฽า -
-สืบทอดมา-แต฽พุ฾นมูลเค฾าเก฽าเดิม –
(บท 3)
-จุด -แรกเริ่ม ออกท฽า-วาแขน-
-ถูกจังหวะ-ลายแคน แอ฽นคีง-ลําฟูอน
ยอขาย฾อน - กางแขน-ฟูอนแอ฽น -
-เฮ็ดตาสี-ซอนแลน ทําท฽าทาง-ยิ้มแปูน-ให฾แฟนจ฾อง-ส฽องหา-
(ลาก)
ท่าที่ 1 - ฟูอนท฽า-แฮ฾งตากขา -
-เฮ็ดปีก-ตก ลงมา ยอขาขึ้นฮับ -
-สมพอดี- กันมับๆ เอิ้นท฽า-แฮ฾งตากขา –
-ท่าที 2-ลองมา -ฟูอน ท฽ากา-ตากปีก
^เฮ็ดขา-สีหลีกๆ กลางปีก-ออกมา -
-ขากะหลีก-พอขาเอิ้นว฽ากา-ตากปีก
ท่าที่ 3-นี้แม฽นฟูอน-ท฽าผีก-หือว฽าหลีก-แม฽เมีย >
-ฮีตคอง-บ฽เฮ็ดเสีย ยําเกรง-แม฽เฒ฽า v
ปากกะเว฾า ว฽าลูกขอ-ทางไป -
204
-แม฽เฒ฽า-หลีกเร็วไว- ลูกเขยก฾ม-หัวรับ -
-มือ กะงุ฾ม-หําปใบๆ คํานับ-แม฽เมีย -
-ขากะสั่น-เทียๆ> ปากว฽าขอ-ไปแหน฽
ขอ-แหน฽แม฽ ให฾กระบาท-ไปแหน฽
เฮ็ดเดอแม฽ เฮ็ดตามคอง-เฒ฽าแก฽ ฮีตเก฽า-โบราณ -
-ศิลปะ-อีสาน เอิ้นท฽า-หลีกแม฽เฒ฽า v
ท่าที่ 4-ฟูอนท฽าเสือ-ออกเหล฽า เสียงฮ฾อง-คํารามๆ ^-
-เสือ-โตผู฾-เอิ้นถาม เสียงกระโซก-โฮกฮาก
ย฾อนเสือหิว เพิ่นอยาก-เสือแม฽ มาดน -
-จั่ง เว฾า-ติดปากคน ว฽าท฽าเสือ-ออกเหล฽า v
ฟ้อนท่า 5 ย฽างเลาะหนอง-หม฾องเก฽า เอิ้นท฽าเต฽า-ลงหนอง>-
-เห็นแต฽กระดอง-งุบงู฾งุบงับ งุบงับแล฾ว-งับงู฾งับแงบ
หากินตาม-รูปแบบ เต฽าเพ็ก-เต฽านา >-
-เห็นปลาค฽อ-ลอยมา คาบหัว-สวบกั๊บๆ -
-ปลาแนว-อื่นบ฽นับ บ฽ซา-บ฽สน -
-คันปลาค฽อ-มาวน สวบหัว-คาบลึด -
-จั่งแม฽นเป็น-ตางึด ซุมเต฽า-ลงหนอง
ฟ้อนท่า 6-ปลาสะโด-ลงคลอง -แกว฽ง หูวือวาบๆๆๆ
เห็นปลาเข็ง-แล฾วคาบ หัวซิด-ทันที -
-หากบ฽กิน-อีหลี คาบหัว-หยอกเหล฾น v
แต฽กะบ฽-ละเว฾น จอบๆ-มองๆ >-
-เอิ้นว฽าท฽า>-ปลาสะโดลงคลอง แกว฽งหูซูน้ํา
ฟ้อนท่า7> ฟใงเสียงดังจ฾วมจ฾าม สักสุ฽ม-หาปลา -
ข฾องมัดแอวแล฾วหา ส฽องลง-ในน้ํา
เสียงจ฽วมจ฽าม -กะเดอละแม฽น จ฾วมจ฾ามๆสัก -ตะพึด-ตะพือ-
-เสียง ตําปึ้ก- นั้นคือแม฽นปลา-ถืกสุ฽ม
มือโค฾เล฾-ลงลุ฽ม ข฽มเน฾น-หัวปลา-
-จกแล฾วกํา-ออกมา -ปฺาดโท-ปลาค฽อใหญ฽
หักคอโปฺะ-แล฾วใส฽ ในข฾อง-เตรียมมา -
-ท฽าสักซุ฽ม-หาปลา นาใผ-กะบ฽จ฽ง
ฟ้อนท่า8 แม฽น คอนคุ-ลงท฽ง หาหอย-หาปู
ตากะเหลียว-หาฮู> มือเตรียม-ไม฾แหย฽
เห็น ขวยหยัง-กะแล฾วแต฽ ขุดน่ํา-นําฮู -
-ขุด ได฾กบ-เขียดปู แล฾วไป-ขัว-หอยต฽อ
เสียง-ขัวหอย-ดังเจาะ ๆ สับน่ํา-ลงไป-
-เซาะ หาหอย-เข฾าไง เสียมตํา- ดังเจาะ
ดังเจาะ สับหอย—ดังเจาะ -
205
-อ฽วยหาลาย -แล฾วเซาะ เสียมโสก-สับหา-

-จักหอยจูบ-หอยนา มีหลาย-เอานี่
เอาไปเฮ็ด-หอยจี่ หอยอ฽อม-หอยแกง -
-กิน อิ่มแล฾ว-มีแฮง - นั้นละแม฽น-หอยจี่
เอาเมือ ฝาก-น฾องพี่ ผู฾บ฽-ได฾มาหา-
-ได฾เต็มคุ-คอนมา หลังขด-หลังโก฽ง
มาฮอดเฮือน-แล฾วผัดเทใส฽ด฾ง ปูน฾อย-หนีบหํา
ฮ฾องบอกเมีย- v ผัดว฽าเฒ฽า-เอยเฒ฽า-เอาไฟมาขาง -
-ซั่วว฽าปู-ซิวาง หําแห฾ม-อ฽อยฮ฽อย
พวกพี่น฾อง-มาซ฽อย มาเบิ่ง-มาดู-
-เลยฝาก-กบเขียดปู กับหอย-เมือจี่
ฮักกันแบบ-น฾องพี่ วิถีคน-อีสาน-
-แฝงไว฾ใน-ตํานาน ลีลา-ท฽าฟูอน v
ตอนนี้เด฾อ^- กะตอนนี้โจะบทซ฾อนๆ จบกลอน-แปดท฽า -
-คอยถ฾าฟใง-ยกหน฾า ซิหนากว฾าง-กว฽าหลังๆ
กว฽าหลัง ซิหนากว฾าง-กว฽าหลังๆ
สีลังจัง-ซิจั้งไว฾ ตอนหนึ่ง ท฽อนี้น฾า...
206

ภูมิเอยภูม^ิ ภูมิปใญญา-พื้นบ฾าน เฒ฽าเก฽า-เฮาสะสม
-ถือเป็นค฽านิยม -ของค้ําคูณค฽า -
-การฟูอน-สามสิบสองท฽า จัดได฾ว฽า-เป็นตํานาน >
คน-โบราณ ได฾ตุ฾มโฮม -เอาวิถี คนอีสาน
มาแฝงไว฾-ใส฽วาดท฽า.. ลีลา..ฟูอน.
โอละนอ.. นวลๆ-เอย..
(บทที่ 1)
ละแม฾นว฽า-เด฾อนาย
พรรณนา- การฟูอน>- ตอนสองรองต฽อ
แต฽งเป็น-กลอนย฽อๆ พอได฾ฮู฾-ซู฽คน^
(บทที่ 2)
ตอน-แรกต฾น มีแปดท฽า-การแสดง
คุณแม฽หมุน- ลืมแลง ผู฾สืบสาน-สอนไว฾
ปในเป็น-มรดกให฾ฉันราตรี ศรีวิไล ได฾เขียนกลอน-ซ฾อนตื่มๆ-
-เพื่อบ฽ลืม-ฮากเหง฾ากกเค฾า-เก฽าเฮา
ฟ้อน-ท่า 9 แม฽นท฽า-ย่ําปลาหลด
เฮ็ดหลัง-สีขดๆ ก฾มลง-ต่ําๆ-
-มือดึงเขิง-ขาย่ํา เหยียบย฽าง-ถอยหลัง-
-หูกะเหยี่ยง-ถ฾าฟใง เสียงปลา-ตําปฺก
พอได฾ยิน-แล฾วยก เขิงฮ฽อน-ทันที-
-ล฾างขี้ตม-ดีๆ เห็นปลา-หลดใหญ฽
มือฟูาว-หอบมาใส฽ในข฾อง-ทันที >
ท่าที่ 10 เตรียม-สวิงดีๆ แล฾วฟูอนท฽า-แค฾งกุ฾ง-
-หยังกะเป็น-หยุ฾งๆจักหนวด-กุ฾ง ผักแหน-
-แมงละงํา-ท฾องแป ปลาซิว-หัวหงอก v
ถืกอี่ปิง-ซิดออกๆ เต฾นด฽ง-ทันที- ^
-เขี่ยอี่ปิง-ออกหนี เก็บเอา-ซิวกุง฾ v
เฮ็ด-หน฾าสีหยุ฾งๆ แค฾งกุ฾ง-แค฾งปลา-
-ตามบวกหนอง- คลองนา^ หากิน-วึ้นๆ
ท่า 11 แม฽นฟูอนท฽า-ลําพื้น> แบบเก฽า-โบราณ-
-วิถีคน-อีสาน ม฽วนหลาย-เหลือล฾น
207
เสียง -แคนดังจ฾นๆ –คนผู฾มาฟใงลํา จนได฾ควด-หม฽องเยี่ยวๆ-v

-ฟูอนผู฾เดียว-ซอดแจ฾ง แสดง-ได฾ยั่งคืน
ลายลําพื้น-เสียงแคน ว฽า-หล฾อนโถ฾ย v-
-เสียงลํา-โอ฾แล฾วโอ฽ย ขึ้นตาม –ทํานอง >
(ลาก) ผู฾ฟใง-เขี่ยขี่กะบอง จนฮูดัง-เป็นซี่
(ทานองลาพื้น)
ลําจั่งซี้-บ฽ให฾ลูกใผเสีย บ฽ให฾เมีย-ใผฮ฾าง-วางกัน ปละปล฽อย
ข฾อยว฽าจั่งซี้-เมืองบ฾าน ซิเจริญ ทรมานเอ฾ย –หล฾อนไถ฾ๆๆ
ตุ฾มถี่ๆ-ตุ฾มพี่ ตุ฾มน฾อง จั่งว฽าเงิน บ฽ม-ี ไปกู฾พี่กนู฾ ฾อง
ตุ฾มถี่ๆ-ตุ฾มพี่ตุ฾มน฾อง จั่งว฽าเมียบ฽มี-ไปตอกพี่ ตอกน฾อง
ท่า 12 นี้กะสวย-งามค฽อง แม฽นฟูอนท฽า-ลํากลอน-
-พอแต฽ลํา-จบตอน แล฾วกะฟูอน-เข฾าคู฽
หมอลําชาย-ญิงอยู฽ กลางฮ฾าน-เวที
-ชายนําจก -ของดี ฝุายผู฾ญิง-ปใดปูอง
บ฽นั้นเด฾อ^ กะบ฽ให฾จก-ถืกหม฾อง มูลแม฽-ปในมา>
-พร฾อม กันเทิง-แขนขา - - ท฽าลํากลอน-ฟูอนคู฽
ท่า 13 ฟูอนท฽า-หมอลําหมู฽ แตกต฽าง-ลํากลอน-
-ทีแรกฟใง-บทตอน นิทาน-การพากยแ
ตอนจบฉาก-ฟูอนเข฾าซุ฾ม ถอยหลัง-
-ทางหู-เหยิ่ยงฟใง เสียงแคน-แล฽นแต฽น v
นี้จั่งแม฽น-ฟูอนลําหมู฽ โบราณ-
-เป็นตํานาน-อีสาน การฟูอน-ยุคเก฽า
ท่า 14 บอกเล฽า ฟูอนท฽าลํา-สินชัย-
-ย฽างเฮียง-หน฾ากันไป สามคน-อ฾ายน฾อง
บ฽มีแนว-ขัดข฾อง ตอนหลานนํา-เอาอา-
-ซื่อว฽า-สุมณฑา ผู฾เป็น-น฾องพ฽อ
มีความลํา-ติดต฽อ ก฽อนซิฟูอน-เดินกลอน
เสียงแคนม฽วน-ออนซอน เปุาขึ้น-ดังจ฾นๆ-v
-อรัมภบท-เบื่องต฾น ตามเรื่อง-สินชัย >-
-ฟูอน-เดินหน฾าออกไป จั่งถอยหลัง-เข฾าซุ฾ม v
ฟูอน-ขึ้นเทิง^-แล฾วแอ฽น หลังลุ฽ม v เฮ็ดโตโค฾ง-ลงไป-
-ฟูอนหมอ-ลําสินชัย ต฾องพาด-หัวข฾อก฽อน
(ทานองลาสินชัย)
ฮื่มบัดนี้ จักกล฽าวก้ํา-ปางก฽อนสินชัย
คราวเมื่อ-นําเอาอา ซิขี่สังขแ-ลอยน้ํา..
แยงไปก้ํา-เมืองกุมภัณฑแ-ยักษแใหญ฽ พุ฾นเย฾อ..
สังขแสินชัย-พร่ําพร฾อม สีโหอ฾าย-ด฽วนพลัน
208
ว฽าท฽อนั้น v ซิฟูาวด฽วน-ไปสา ^
ละจั่งว฽า-สินชัยบา ซิอ฽วย ลาลง-นอลายฟูอน (เสียงแคน-ลําสินไซ)
ท่า 15 ยกขาขึ้น-แจ฽แด฽ ฟูอนท฽า-ลําเพลิน >-
-เป็นน฽า-สรรเสริญ ลําเพลิน-ยุคเก฽า v
เสียงแคน-เปุา v ออกลาย-โบราณ >-
-ฝุายดนตรี-ประสาน เสียงพิณดีดด฽ง
(ทานองลาเพลิน)
โดดดิด฽ง เสียงพิณ-โดดดิด฽งๆ-
-เสียงแคนม฽วน-จ฾นๆ พิณกะโหย฾น-กล฽อมกัน
ว฽าท฽อนั้น ซิออกท฽า-ลําเพลินๆ -
-ใส฽กระโปรง-เขินๆ ซิย฽างเวิน-อยู฽เทิงฮ฾านๆๆๆ
(ทานองสุดสะแนน)
ท฽า 16 การละเล฽น-พื้นบ฾านๆ-ฟูอนท฽า-หนังตลุง-
-มีผู฾คอย-พยุง ซักหนัง-เสียบไม฾
ขาดบ฽ได฾ ตลกเอก-ตัวยง >
-เอาไว฾เล฽น-ซูโรง คือบักปุอง-บักแก฾ว
ฮอดยาม-เต฾ยจบแล฾ว กะเชิดออก-จากจอ-
-ผู฾เชิดหนัง-เตรียมรอ เอาไปเสียบ-ท฽อนกล฾วย v
เสียงแคน-อ฽วย ลายเต฾ย-ทันที -
-บักแหมบ-ลําน่ํานี เสียงหลอ-เสียงล฽อง
(ทานองลาเต้ย)
นั้นแน฽-กะละว฽า นอนาง จบๆ-กะละว฽า จั่งน฾อง
งามๆ-กะละว฽าจั่งน฾อง กะซ฽างบ฽ไปกินขี้-หัวมอง นี้ละแม฽นนําไก฽
ขี่ฮ฾าย-กะละว฽าจั่งอ฾าย กินข฾าว-นี่แม฽น บ฽ายปลา
โอ฾ยนั้น ละน฽า-นวลใน น฾องน฽าๆ หางตา-อีมะแหล แถแถดๆๆๆ
(เว้า) เสียบ ท฽อนกล฾วยจึก..
(ทานองสุดสะแนน)
ยังอยู฽หลาย-รูปแบบ วาดฟูอน- อีสาน-
-ฝากไว฾เป็น-ตํานาน ให฾ลูกหลาน-แพงไว฾ v-
คอยนั้นเดอ คอยเบิ่งไป-ตอนหน฾าๆ อย฽าหนีปละ-เดอท฽าน -
-การแสดง -พื้นบ฾าน ประสาน-สร฾างสิ่งดี
สิ่งดี ประสาน-สร฾าง-สิ่งดี
(บทลง)ภาคอีสาน-เฮามี มรดกล้ําค฽า.. ลีลา..ฟูอน...
209

ใช้ในโครงการฟ้อนอีสาน กับการออกกาลังกาย วิทยานิพนธ์ โดยนิสิต
ปริญญาโท มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
โอ฽ละนอ..เบิ่งเอ฾ย เบิ่งบทบาท-วาดฟูอนซ฾อนต฽อ-ตอนสาม>
เป็นท฽าฟูอน-สวยงาม > -ตามคองเค฾า-เก฽าแก฽-
-สืบสานมา-จากพ฽อแม฽ ได฾เผยแพร฽-ฮอดลูกหลาน^
เป็นศาสตรแ-และศิลป฼ศรีอีสาน ฟูอนพื้นบ฾านv-เฒ฽าเก฽า..เฮางาม..แท฾..
โอ฽ละนอ.. นวลเอ฽ย..
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเดอนาย- -พรรณนา-การฟูอน > ตอนสาม-งามเด฽น-
-เห็นประจักษแ-แจ฽มแจ฾ง แสดงไว฾-ชัดเจน
(บทที่ 1)
ผู฾มองเห็น-ประโยชนแคุณ ค฽าล้ํา ศิลป฼ศาสตรแ-การแสดง-
-คุณแม฽หมุน-ลืมแลงๆ สืบสาน-สอนซี้
ฉันราตรี-ประยุกตแมา ลําฟูอน- -แต฽งเป็นบท-เป็นตอน ฟูอน๓๒ท฽า-
-ลีลาบท-บาทฟูอน ของเค฾าคู฽-อีสาน
(บทที่ 1)
ท่า 17 -ฟูอนท฽า หนุมาน ถวายแหวน-ยอยื่นๆ v-
-ท฽า กลมกลืน-อ฽อนซ฾อย ยอน฾อม-ยื่นถวาย (ลายแคน)
ท่า18 แม฽นผู฾สาว-ล฾างไห เตรียมไว฾-ใส฽เหล฾า
ขันตักน้ํา-เทลงหลายเหล฽า (หันใจ)
มือโค฾เล฾ละโค฾เล฾-ทางในๆ^-
-เอามือจก-เข฾าไป ล฾าง-จ฾วงหล฾างๆๆ กะจ฾วงหล฾างๆๆ
-หล฾อนแล฾ว--กะเซาล฾าง งุมไว฾-ทันที>
ฮอดยาม-บุญประจําปี จั่งหงายขึ้น-ใส฽ใหม฽ v
ท่า-19 ต฽อไต฽ ออกท฽า-วาแขน-
-ท฽านกยุง-รําแพน > แอ฽นโต-โงโค฾ง
ยืนตัวตรง-แล฾ววาดแขน-แอนไว฾ กระพือ ปีกสยาย-แขนฟูอน งอนแอ฽น-
-วาดวงแขน-จอดโค฾ง หางกะตั้ง-โต฽งงอน^>(ลาก)
เป็น-วาทฟูอน บทบาท-ลีลา -
-ท฽า นกยุง-รําแพนเหยียดแขน-สุดโค฾ง
ท่า 20 ฟูอนท฽านง-นางหล฾า v^มโนรา-สั่งย฽า
ยายชรา-บ฽ฮู฾ หลงเล฽หแ-เหลี่ยมไป
210
ตัวะย฽าได฾ แล฾วสวมปีก-กางหาง
ส฽วน-มโนรานาง.. เจิดจิเลย-บินเจ฾ย..
(ลาเดิน)
เลยไปหน฾า-มโนราเหาะเวิ่น..เวิ่นๆๆ -เวิ่น..เวิ่นๆๆ
เวิ่นๆๆ -เวิ่น..เวิ่นๆๆเวินไปนําขี้ฝูา-ถลาลิ่ว ล฽องลอย-
-บุญผลา-น฾องหน฾อยๆ จําห฽างเหาะเหิน
แยงใส฽-เมืองภูเงิน ซิเวิ่นบน..วนฟูา..
(สุดสะแนน)
ฟ้อนท่า 21-นี้กะงามสง฽า ฟูอนท฽า-รํามวย ^-
-นาฏศิลป฼-สุดสวยรํามวย-แบบเก฽า
ตามฮีตคอง-บอกเล฽า ต฾องยกครู-ยกคาย>-
-ท฽ารํามวย-งามหลายแม฽นสาวน฾อย-ปะแปูง
มือจับแว฽น-มาแต฽งแยงเบิ่ง-ความสวย
-เสียงดนตรี-รํามวย ว฽าต฾อยแร็ด–แต฿ดแต฽ๆๆๆ (ดนตรีเพลงมวย)
มีตั้งแต฽-พ฽อแม฽อดีตผ฽าน-นานมา
ท฽าสาวน฾อย-ปะแปูง งามตา รํามวย-สวยสง฽า
22 -ฟูอนท฽า แหย฽ไข฽มดแดง
ส฽วนทางตานั้นแยง แหงนเบิ่งต฾นไม฾
เห็นฮังมดย฽างใส฽ ไม฾ส฾าวแหย฽ทันที
มัดกะต฽าดีๆ ใส฽ปลายไม฾ส฾าว
แล฾วกะฟูาว เตรียมแหย฽-เร็วไว
ค฽อยๆเหยาะ เข฾าไป ได฾ทีเร฽งจ฾าว
มือกําส฾าวยู฾ขึ้นดึงลง ดึงลง-ยู฾ขึ้นดึงลง- ดึงลงๆ ยู฾ขึ้น
ทังทกทังทื้น เซหน฾าเซหลัง
มดแดงขูจากฮัง พังลงโพ฽ๆ
ถึกกระต฽าก฾นโล฽ มดขูโพ฽ลงมา
จักกัดหูกัดตา หน฾าหลังนมก฾น
ลางโตหม฾น เข฾าไปทางใน
มือกะจกเข฾าไป ปใดหลังปใดหน฾า
เกานําขานําก฾น นําแอวนํานม เงยก฾มลงเบิ่ง
เทิงผ฽องดึงไม฾ส฾าว สาวได฾กะต฽านํา
เตรียมคุน้ํา เคาะกะต฽าเทลง
จุดประสงคแเลือกเอา ไข฽มดแดงงามล฾วน
ใช฾ผ฾าจิ้วแยกส฽วน ไข฽ผาก ไข฽ดี
ซุมแม฽เปูงกะมี แยกไว฾ต฽างหาก
นี้จั่งแม฽นลําบาก แหย฽ไข฽มดแดง
แฝงอยู฽ในวีถี ชีวิตคนอีสานไว฾
211
-ท่าที่ 23 - ฟูอน ท฽างูเกี้ยวไม฾ เกี้ยวได฾เกี้ยวดี-

-กอดเกี้ยว-คักอีหลี แม฽นงูเขียว-เกี้ยวก฽าย
งูโต-เป็น-ตาหน฽ายแม฽นงูเกี้ยว-หัวคน-
-เห็นแล฾ว-สัปดน บ฽คืองู-เกี้ยวไม฾
เกี้ยวหัวคน-บอกไว฾ เอิ้นว฽า-เฒ฽าหัวงู
ฟ้อนท่า 24 -เป็นตาเบิ่ง-ตาดูเอิ้นว฽าท฽า--สอดค฽อ
สอด เข฾าออก-ติดต฽อ ดึงค฽อ- งอหา-
-ตาม บทบาท-ลีลา นาฏศิลป฼ –สอนไว฾
มือ ซ฾ายขวา-สอดไส฽ตั้งค฽อ-ยอตาม-
-ลีลาฟูอน-สวยงามตามครู-สอนไว฾
ขอวอน-คนรุ฽นใหม฽ ให฾เฮียนฮู฾-ครูลํา
ซ฽อยกันจด-กันจํา ฟูอน- 32 ท฽า
ตอน สี่ยัง-อยู฽หน฾า ซิมาเว฾า-ต฽อเติม
ต฽อเติม ซิมาเว฾า-ต฽อเติม
ซ฽อยสร฾างเสริม-ศิลป฼อีสาน ให฾ฟูเฟื่อง-เฮืองฮุ฽งเดอลุง..ปูา...
212

ใช้ในโครงการฟ้อนอีสาน กับการออกกาลังกาย วิทยานิพนธ์ โดยนิสิต
ปริญญาโท มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
วาดเอยวาดลวดลาย ออกลีลา-ท฽าฟูอน ตอนสี่มีมา >
ว฽าไปตาม-บทกลอน ครูผู฾สอน-ศิลป฼แสดง -
-ศิษยแแม฽-หมุน ลืมแลง^ เรียนรอบรู฾-ซุท฽า.. ตํารา..ฟูอน..
โอละนอ..นวลเอย..
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเดอนาย
พรรณนา-การฟูอน ในบทตอน-ยกสี่
ฉันราตรี-ผู฾แต฾ม เติมไว฾-ใส฽กลอน
(บทที่ 2)
บทบาทฟูอน พ฽อแม฽-สอนมา
ควรจรรโลง-รักษาศาสตรแศิลป฼-อีสานไว฾
ปลูกฝใง-จิตสํานึกให฾ฮักในความ เป็นไทย-เฮาไว฾ เดอท฽าน
เบิ่งวาด-ฟูอนอีสานแล฾วซ฽อย-อนุรักษแไว฾ ให฾ฟูฟื้นส฽งเสริม
บัดนี้เพิ่มท฽าใหม฽มีมา
ฟ้อนท่า 25 นี้เกี่ยวกับชาวนา ท฽าผู฾สาว-หลกกล฾า
ถึงเวลามาแล฾ว-บายเอาตอก เหน็บแอวลงตากล฾า-ฟูาวฟใ่ง
บ฽ห฽วงหลัง-ห฽วงหน฾าหลกทื้น-อย฽างเดียว
มือปใดเกี้ยว ใบอ฽อน -ซอนหา
มือหนึ่งดึง-หลกมาใส฽เต็มกําไว฾
ตามถนัด-ขวาซ฾ายมือกําเตะน่ํา
ฝนตกริน-ซําๆ ผัดแม฽น แมงหมู฽ฮี้น- บินว฽อนโฮ฽ตอม
หลก-กล฾าพร฾อม มือกะผ฽อง-เกานํา
ฮี้นเจ฾ากรรม-มันกัด ผื่นคัน-เต็มหน฾า
เทิงเกา-เทิงหลกกล฾า ฝนริน-ฮี้นกะไต฽
คันท฽อใด-แฮ฽งจ฾าวหลกฟูาว-น่ํานี
ฟ้อนท่า 26 นี้- แม฽นลง แขกดํานา
เอิ้นแขกมา-โฮมกัน แบ฽งสรร-ปในหน฾า
หาบกล฾า-มายายไว฾ แล฾วเตรียม-แถวตั้งท฽า
แขนหนึ่ง-อุ฾มมัดกล฾า นิ้วมือใบ฾-ใส฽กัน
มือหนึ่งนัน้ เตรียมรับ-ปใกลง
213
เอาตาม-จุดประสงคแ ห฽างกัน-ปในไว฾
ปใกลงใน-ขี้ดินแล฾วนั้น ปิดหัว-โปูมือก฽อน
ถอยหลัง-ตามขั้นตอน ดําจน เหมิดมัดกล฾า-สาแล฾ว จั่งล฾างมือ
เฮ็ดมา-ฮอดซู฽มื้อ เอิ้นว฽า-ท฽าดํานา
ฟ้อนท่า 27 –ตามขั้นตอน ถัดมาเอิ้นว฽าท฽า-เกี่ยวข฾าว
สมัยก฽อน-บอกเล฽าวานพี่น฾อง-มาโฮม
เอิ้นตามความ-เหมาะสม ลงแขกเกี่ยวข฾าว
ปากกะเว฾า หัวม฽วน-ซวนฟใง
ส฽วนทางมือ-กะกํา ด฾ามเคียว-เกี่ยวก฾ม
ถืกข฾าวล฾ม แอวกะโก฽ง-ลงนํา
ถืกต฾นข฾าว-สูงซัน ทางแอว-กะบ฽ปวด
เสียงเกี่ยวดัง-พวด ๆ เต็มกอบ-เต็มกํา
ผู฾ลางคน-เทิงลํา เทิงฟูอน-เทิงเกี่ยว
ใจกะบ฽-หดเหี่ยว ได฾ฮักฮ฽อ-โฮมกัน
ซ฽อยชีวิต-สุขสันตแ รื่นเริง-เทิงม฽วน
อันนี-้ กะเป็นส฽วน ผูกฮัก-ผูกแพง
แฝงไว฾ใน-ศิลป฼แสดงวาดท฽า-เกี่ยวข฾าว
ฟูอนท฽า 28–ตามตํารา บอกเล฽า ท฽าตักเข฾า-มาตํา
เทิงทิกแกลบ-ฮ฽อนฮํา ท฽าผู฾สาว-ตําข฾าว
อดีตครั้ง-ก฽อนเก฽า ตําข฾าว-กินเอง
ข฾อนซิแจ฾ง-บรรเลง แต฽ตีสาม-ตีสี่
จั่งแม฽นน่ํา-เอานี่ เสียงครก-มองดัง
เหยียบหางมอง-สักกะลัน แข฽งกัน-ยามเช฾า
เสียง ครกมอง-ตําข฾าวสักกะลัน สักกะ -ลั่นๆๆๆ
เปลี่ยนสากตํา-สากต฽าว-สากซ฾อม- -
เทิงปใดต฾อม- -ทางปากครกมอง
เทิงข฾าวกาก-ข฾าวก฾อง จกมาฮ฽อน-มาฝใด
เฮ็ดเป็น-กิจวัตร เอิ้นวิถี-ชาวบ฾าน
เก็บกากถิ้ม-ให฾เหลือแต฽ ข฾าวสาร
ตามรูปการ-หลายขั้น มีตํามีต฽าว
คราวสุดท฾าย-แม฽นซ฾อม สุดสิ้น-ส฽วนเซา
ฟ้อนท่ 29 - แม฽น สาวหลอก-สาวไหม
ตั้งหม฾อดิน-เตาไฟ จุฟืน-ขึ้นก฽อน
เฮ็ดไฟสี-อ฽อนๆ หย฽อน ฝใกหลอก-ลงไป
แล฾วซอมเบิ่ง-เส฾นไหม ว฽างามแล฾ว-หรือบ฽
พวงสาวคาบ-ปากหม฾อเตรียมจ฾อ-เร฽งไว
214
ไม฾คืบเส฾น-ไหมไว฾แตะ ฝใกหลอก-ลงไป
ค฽อยๆสาว-เส฾นไหมใส฽กระบุง-เตรียมพร฾อม
ซอมเบิ่งไหม-มันซิหยุ฾งท฽าสาวหลอกลงกระบุง-นี้บแ฽ ม฽น ของง฽าย
ฟ้อนท่าที่ 30 แม฽นผู฾สาวอิ้วฝูาย เตรียมไว฾-ต่ําทอ
จับฝุายจ฾อ ยัดใส฽ทันที
อิ้วตามรอบ -พอดี ใช฾มือ-หมุนไว฾
อิ้วออกไป-แต฽เนื้อฝูายขาวงาม-จ฽านผ฽าน
ส฽วนในฝุายนั้นกะตกอยู฽ด฾านหลังอิ้ว-ดั่งเดิม
บัดนี้เพิ่ม เติมท฽า-ทีเด็ด
ท฽า-ที่ 31 แม฽นผู฾สาว-เข็นฝูาย
ซวนกัน-บายเอาได฾ หลาไนลงข฽วง
ผู฾บ฽าวเลาะ-ค฾วงๆ ผู฾สาวนั้นบ฽เหลียว
เขียวคืนบ฾าน ยามนอน-กําฮ฽อน
นอนกะนอน-บ฽ได฾ ใจนั้นห฽วงสาว
ฟใงเสียง-หลาไนห฾าว ดังมา-แยนแย฽ๆๆๆ
ผู฾บ฽าวเอย-เจ฾าบ฽มา แว฽หนี้ แล฾วซิไป-แวใส
หือว฽าไทย-เฮือนนี้บ฽มีหยัง-ให฾แหย฽
แย฾-แยนแหย฽ แม฽นเสียงหลา-เสียงใน
ย฾อนยุค-ไปสมัย ลงข฽วง-เข็นฝูาย
บัดนี้แม฽น-สุดท฾าย ฟูอน-ท฽า 32
ยามบุญ-เสพฉลอง รําวง-แบบเก฽า
คําโบราณ-บอกเล฽า แต฽ปูุย฽าตายาย
ฟูอนเข฾าคู฽-งามหลาย รําวง-แต฽ก฽อน
นุ฽งซิน่ -สีจ฾อนๆ ออกมาฟูอน-คู฽กัน
ดนตรีจั้น เสียงเพลง-ฮ฾องใส฽
แต฽สมัย-ก฽อนกี้มีเพลงฮ฾อง-ม฽วนดี
(เพลงราวง)
พ.ศ.-สองพันหาร฾อยสี่ ผู฾ใหญ฽ลี-ใส฽แว฽นตาดํา
ผู฾ใหญ฽ลี-กลัวฝนจะตกฮํา ถอดแว฽นตาดํา-ฟูาแจ฾งจ฽างปุาง
ฟูาแจ฾ง-กะฟูาแจ฾ง จ฽างปุางๆ
(กลอนเยิ้น)
(บทที่ 3)
เป็นท฽าทางการฟูอน กลอน-32ท฽า
แสดงมา-แต฽ต฾น จนเท฾า-กระทั้งปลาย
(บทที่ 4)
สรุปกลอน-ตอนท฾ายๆ สุดส฽วน-อาวสาน
หลานขอยอ-มือนบ กราบกร-วอนไว฾
215
ขออภัย ในบทตอน-เผลอพลั้ง ศิลป฼แสดง-ผิดพลาด

ขอให฾ปราชญแ-ผู฾ฮู฾ ซูขึ้น-ซ฽อยนํา
(บทที่ 5)
ขอขอบคุณ-ทุกก้ํา ผู฾สืบทอด-ตํานาน
วาดฟูอนลํา-อีสาน ให฾ฮักแพง-แยงไว฾
ฉันราตรี ศรีวิไล –ซิขอสาน เสริมสร฾าง แปลงทาง-ยู฾ส฽ง
ให฾ยืนยง-คู฽บ฾าน ของค้ํา-ค฽าควร
สีนานวล – ม฾วนไว฾ 32 ท฽า..ท฽อนี้น฾า...
216
กลอน กตัญํูรู้คุณบิดามารดา ชุดที่ 1 ตอนที่ 1

คุณบิดามารดา ล้ําค฽าสุดประมาณ
คุณครูบาอาจารยแ มหาศาลยิ่งใหญ฽
รวมแล฾วยอขึ้นใส฽ กวมเกล฾าเหนือเศียร
ให฾เฮาทําความเพียร เทิดทูนกตัญโู
ต฽อคุณูปการ สมที่ท฽านได฾สอนสั่ง
ยังจําได฾
โอละนอ... ท฽านผู฾มีพระคุณเอย ...
ละแม฽นว฽าเดอนาย
(บทที่ 1)
ฟใงเดอท฽าน บุญสมภารล้ําค฽า
คุณบิดามารดา เฝูาถนอมกล฽อมเกลี้ยง เพียรเลี้ยงให฾ใหญ฽มา
(บทที่ 2)
แม฽นซิอิดเมื่อยล฾า บ฽ได฾ฮ่ําคนิงเถิง
เฝูาแต฽ฮ่ําเพิงฮัก พร่ําแพงเพียรเลี้ยง
มีเสียงแอ ๆ ไห฾ ยามใดก฾ะฟูาวฟใ่ง
มานั่งกล฽อมลูกน฾อย ออยให฾ส฽วงเซา
(บทที่ 3)
อันใดเฮ็ดให฾เจ฾า ฮ฾องแอ฽แวเสียง
แม฽เลียบเคียงนําพา พร่ําจาเห็นแจ฾ง
ย฾อนมดแดงกัดเจ฾า หือเลาคิงเปลื้อนอู฽
เยี่ยวเปียกอยู฽บ฽ได฾ จั่งเฮไห฾ฮ่ําหา
(บทที่ 4)
หือว฽าอิดอ฽อนล฾า พาให฾เมื่อยหิวนม
ซิอุ฾มโจมจอมขวัญ ขึ้นกินให฾หายฮ฾อน
ให฾ค฽อยนอนซะหล฾า งานแม฽คาค฾างอยู฽
หาปลาปูสู฽เจ฾า หมกข฾าวสู฽กิน
(บทที่ 5)
อันว฽ายุงและฮิ้น บ฽ให฾ไต฽ตอมกัด
แม฽หาแนววีพัด มุ฾งกางกันไว฾
ยามลูกเจ็บปุวยไข฾ พ฽อแม฽ใจแทบขาด
สายตาคลาดบ฽ได฾ คอยเฝูาปิ่นปใว
217
(บทที่ 6)
ลูกเป็นตัวตนได฾ ย฾อนพ฽อแม฽ เพียรถนอม
ยอมทุกขแทนทรมาณ ทุกรูปการดีฮ฾าย
อุปมัยคือชั้น อรหันตแของลูก
ทุกคนควรฮุ฽งฮู฾ บูชาไว฾ที่สูง
(บทที่ 7)
พ฽อแม฽หมายมาดมุ฾ง สอนสั่งทางดี
ให฾มีการครองตน เข฾าสู฽สังคมพร฾อม
เทิงผ฽องสอนสั่งให฾ วิชาการอาชีพ
ฮีบจัดหาผู฾ฮู฾ มาซูยู฾สั่งสอน
(บทที่ 8)
แม฽ผู฾ย่ําข฾าวหมก พ฽อผู฾จกข฾าวปูอน หาสิ้นต฽อนปลาเผา
ลูกคือเงางามแสง พ฽อแม฽แงงเหมิดมื้อ
เปรียบเทียบคือใบหน฾า ลูกเป็นเงาแทนแว฽น
แสนสะออนฮักเจ฾า แลงเช฾านั่งแงง
(บทที่ 9)
บ฽ว฽าฝนหรือแล฾ง น้ําแก฽งกะลงลอย
หากุ฾งหอยปูปลา มาสู฽กินแลงเช฾า
บ฽เคยอุกเคยเอ฾า เหงาใจพอไหง฽
ลูกพาหัวพ฽อแม฽กะได฾หัว
ลูกพาให฾พ฽อแม฽กะได฾ให฾ ใจคล฾อยเฮ็ดนํา
ยามลูกเจ็บบอบซ้ํา บ฽ว฽าเรื่องแนวใดเ
พ฽อแม฽อุกหัวใจ พออยากเจ็บแทนได฾
แต฽วัยเยาวแยังน฾อย กะคอยเพียรตุ฾มต฽อม
ซักผ฾าขี่ทังผ฽องตีผ฾าอ฾อม ถนอมตุ฾มฮ฽อคิง
ยามลูกนอนหลับนิ่ง กะจอบหล่ําหลิงแล
พ฽อแม฽เตรียมจัดหา ข฾าวปลานมน้ํา
ลางเทื่อใจหักค฾าม โทมยามกินข฾าวอยู฽
ลูกผัดขี่ใส฽อู฾ พ฽อกับแม฽ฟใ่งฟูาว ชาวเมี้ยนซ฽อยกัน
เมี้ยนขี่ลูกแล฾วนั้น หันอ฽วยคืนมา
กินข฾าวปลาอาหาร ส฽วนมือลืมล฾าง
คนโบราณเลยเว฾า กันมาสืบต฽อ
พ฽อแม฽เลี้ยงลูกน฾อย ได฾กินขี่ก฽อนงาย
(กลอนลง)มีพระคุณล฾นหลายให฾ลูกเต฾าเอาใจใส฽ อย฽าไลเว฾น
218
กลอน กตัญํูรู้คุณบิดามารดา ชุดที่ 2 ตอนที่ 2

คุณเอยคุณ คุณบิดามารดา
คุณครูบาอาจารยแ
ได฾ทําการเลี้ยงดู
ให฾ความรู฾ความคิด
สิทธิ์สอนสั่งทางดี
มีความรู฾คู฽คุณธรรม
นําตนเองและสังคม
พวกเฮาต฾องชื่นชม
กตัญโูรู฾คุณ
หนุนเกื้อตอบแทนท฽าน
อย฽าลืมเด฾อ...
โอละนอ... สาธุชนคนฟใงเอย...
(บทที่ 1)
ฟใงเดอญาติพี่น฾อง ท฾องถิ่นดินไทย
ให฾มีใจกตัญโู ต฽อบิดามารดา และครูบาอาจารยแพร฾อม
พ฽อแม฽ยอมสละได฾ เลี้ยงเฮามาจนเติบใหญ฽
ทุกขแปานใดบ฽ย฾าน ผองแฮงต฾านเพื่อเฮา
(บทที่ 2)
บ฽ว฽าข฾าวและน้ํา ฮั้วไฮ฽นาสวน
มวลใดดีหามา เลี้ยงดูปุนปูอน
ยามนอนแม฽ก฾ะเฝูา บ฽ให฾แมงมาตอมไต฽
ฝูงหมู฽ไฮและฮิ้น ยุงฮ฾ายบ฽ให฾พาน
(บทที่ 3)
บริบาลคอยเฝูา บ฽ให฾คลาดหูตา
เสียงออแอดังมา แล฽นเถิงเทิงฟูาว
ลูกซิหนาวหรือฮ฾อน อนาทรนําลูกอ฽อน
หาแนวมาปิ่นปูอน พัดพีให฾อยู฽สบาย
(บทที่ 4)
ยินเสียงออแอไห฾ ฟูาวซอกอู฽คลําคีง
หาสิ่งผิดปกติ มดแมงไซซ฾น
หรือว฽าทนนอนกลั้ว เต็มตัวขี้เยี่ยว
หรือขวัญเทียวดุ฽งดั้น ฝในฮ฾ายสั่นสาย
219
(บทที่ 5)
มาเดอขวัญเอย
อันว฽าขวัญอยู฽ไฮ฽ ก฾ะให฾ฟูาวกลับมา
อันว฽าขวัญอยู฽นา ก฾ะให฾ฟูาวกลับต฽าว
อย฽าไปหลงอยู฽ด฾าว ซุมเซื้อซิห฽วงหา
(บทที่ 6)
พอเมื่อใหญ฽ขึ้นมา
พ฽อแม฽สอนให฾ลูก เฮ็ดเวียกการงาน
เลือกสรรทางทํามาหากิน ต฽อไปเมือหน฾า
หาวิชาอาชีพให฾ ติดตัวซูซ฽อย
สิ่งละอันพันละน฾อย เสริมเข฾าใส฽กัน
(บทที่ 7)
ต฽อจากนั้น ส฽งเข฾าบวชปฏิบัติ
ฝึกหัดตามหลักธรรม แห฽งองคแพุทโธเจ฾า
เพื่อซินําเอาข฾อ คุณธรรมอันประเสริฐ
เปิดเป็นแปวปุองท฾าง พาให฾ฮุ฽งทาง
(บทที่ 8)
หลังละวางจากเพศ ถือบวชบรรพชา
ออกมาเป็นคฤหัส ครอบครองเฮือนเย฾า
ตามฮีตครองคนเฒ฽า ของเฮาตั้งแต฽ก฽อน
ซ฽อยเลือกหาคู฽ซ฾อน มาให฾ฮ฽วมเฮียง
220
กลอน กตัญํูคุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 2 ตอนที่ 1

คุณครูบาอาจารยแคุณูประการเหลือพรรนา
ศิษยแขอน฾อมบูชายกขึ้นไว฾เหนือเศียร
ผู฾พาฮ่ําพาเฮียนพากเพียรหาวิชา
แต฽กอไก฽กอกาจนมีวิชาติดตัว
ยอยกไว฾เทิงหัว วันทาไหว฾สู฽เช฾าค่ําขอนําน฾อม...
แม฽นว฽าเด฾อนาย
(บทที่ 1)
นอกจากพ฽อแม฽เลี้ยง ก฾ะมีอีกครูอาจารยแ
ได฾ประสานสอนสิทธิ์ หมู฽มวลความรู฾
เป็นปใจจัยนํายู฾ หากินเลี้ยงชีพ
เป็นประทีปส฽องให฾ เฮาฮู฾ฮ฽อมทาง
(บทที่ 2)
คําโบราณกล฽าวไว฾ ว฽าจี่ปลาต฾องมีครู
ดุขยันหมั่นเพียร จั่งซิสําเร็จได฾
โบราณสอนสั่งไว฾ จี่ปูต฾องมีวาด
สลาดซอมสลาดสร฾าง ความรู฾จั่งซิมี
(บทที่ 3)
แนวใดดีเพิ่นสอนให฾ ด฾วยมีเมตตาจิต
เพื่อให฾ศิษยแมีวิชา หากินเมือหน฾า
ศิษยแซิเรียนไวซ฾า ครูนําพาสอนสั่ง
หวังลูกศิษยแฮุ฽งฮู฾ วิชาได฾ดั่งใจ
(บทที่ 4)
ครูเพิ่นเป็นผู฾ให฾ บุญคุณมากเหลือหลาย
สุดที่บรรยาย ออกเป็นคําเว฾า
เฮาเป็นศิษยแควรฮู฾ กตัญโูคุณท฽าน
การใด ๆ แล฽นซ฾วน ให฾ครูได฾อยู฽สบาย
(บทที่ 5)
ยามครูเจ็บปุวยไข฾ เอาใจใส฽บัวระบัติ
จัดหาหมอหยูกยา ปิ่นปใวให฾หายฮ฾อน
อนาทรเทียมข฾าง แทนคุณอย฽าปละปล฽อย
งานใหญ฽ ๆ น฾อย ๆ สนองท฽านอย฽าไล
(บทที่ 6)
221
ให฾มีใจต฽อตั้ง ก฾มกราบสนองคุณ
ซ฽อยทําบุญทานเถิง ยามเพิ่นเมือเมืองฟูา
บุญผลาสมสร฾าง ส฽งคุณครูยอยิ่ง
สิ่งใดดีตอบต฽อท฽าน ซาวบ฾านก฾ะซื่นซม
(บทที่ 7)
นี้ก฾ะสมควรแล฾ว เรื่องพ฽อแม฽บิดา
คุณครูบาอาจารยแ ผู฾เพิ่นมีคุณล฾น
เกิดเป็นคนควรฮู฾ กตัญโูคุณท฽าน
เวียกงานเฮาซิก฾าวหน฾า เจริญรุ฽งอยู฽เสมอ
สมพอควร แคนซ฾วนลายล฽อง
ท฽อนี้น฾า...
222
กลอน กตัญํูรู้คุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 2 ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
แม฽นว฽าน฾อคุณ
ตอนสําคัญใหญ฽ยิ่ง ถัดมาจากบิดามารดา
คุณครูบาอาจารยแ แต฽โบราณจนวันนี้
เพิ่นได฾มีเมตตาด฾วย สอนวิชาการต฽าง ๆ
เป็นหนทางก฽อเกื้อ หากินได฾ใส฽ตน
(บทที่ 2)
ภาษิตเฮาแต฽ต฾น ก฾ะยังกล฽าวกันมา
ปิ้งปลาต฾องมีครู จี่ปูต฾องมีวาด
ครั้นขาดครูพาสร฾าง นําทางให฾ฮู฾ฮ฽อม
คอยหล฽อหลอมแล฾วไซร฾ ไผซิฮู฾ฮ฽อมไป
(บทที่ 3)
วิชาชีพที่ครูให฾ มีค฽ามหาศาล
วิทยาทานมี มอบมวลเหมิดเกลี้ยง
เพียงเพื่อทําให฾ศิษยแได฾ มีวิชาใซ฾ซ฽วง
บ฽ได฾หวงดี้ ๆ สอนซี้ให฾คล฽องงาน
(บทที่ 4)
สุดประมาณซิกล฽าวเว฾า เถิงคุณแห฽งครูบา
เพิ่นนําพาทางหากิน เลี้ยงชีพเฮาทังค฾าย
อย฽าได฾ไลลืมเค฾า ครูของเฮาบุญคุณยิ่ง
หาสิ่งเปรียบบ฽ได฾ เทียวไหว฾อยู฽บ฽เซา
(บทที่ 5)
กตัญโูค่ําเซ฾า อย฽าลบหลู฽ครูเฮา
เถิงคราวควรแทนคุณ เทิดทูนยอย฾อง
นําเอาของกินใช฾ ไปยอมวลมอบ
ตอบแทนคุณที่เพิ่นให฾ สอนไว฾อย฽าเลย
(บทที่ 6)
เคยเคารพนบนอบ ตั้งต฽อกตัญโู
บูชาครูอาจารยแ หย฽องยามไกลใกล฾
ยามเพิ่นเจ็บปุวยไข฾ เทียวไปถามข฽าว
นําเอาข฾าวและน้ํา หาทางฟูาวปิ่นปใว
(บทที่ 7)
อาสาตัวรับใช฾ เอาใจใส฽บัวระบัติ
มีติดขัดแนวใด เบิ่งแยงตนตั้ง
223
หวังแทนคุณครูเจ฾า เต็มกําลังบ฽ได฾หย฽อน
บ฽ได฾เขินขาดข฾อน กตัญโูตั้งต฽อครู
(บทที่ 8)
ถ฾าผู฾ใดบ฽ลืมคุณครูท฽าน เทิงพ฽อแม฽บิดา
ซิสร฾างสาแนวใด ก฾ะได฾ผลไกลก฾าว
บ฽มีคราวทุกขแเท฾า มาผจญบังเบียด
อันว฽าความเดือดฮ฾อน ซิมาใกล฾นั้นบ฽มี
(บทที่ 9)
อันกตัญโูนี้ เกิดเป็นปูอมปราการ
สิ่งบ฽ดีบ฽มาพาน ด฾วยกุศลซูค้ํา
คุณธรรมปกปูอง ผองภัยไกลห฽าง
มีแต฽ทางฮุ฽งแจ฾ง แลงเซ฾าอยู฽เย็น
เห็นมาหลายคนแท฾ ที่ตั้งต฽อกตัญโู
ต฽อคุณครูอาจารยแ และบิดามารดานั้น
คนเขาสรรเสริญแท฾ เทวดาก็ซูซ฽อย
งานใหญ฽ ๆ น฾อย ๆ สําเร็จได฾ดั่งประสงคแ
อย฽าได฾หลงลืมแท฾ คุณพ฽อแม฽อาจารยแ
สร฾างกุศลผลทาน อย฽าได฾ไลลาเว฾น
เพิ่นนั้นเป็นผู฾ให฾ ชีวิตเฮามาเกิด
สุดประเสริฐใหญ฽ยิ่ง สอนให฾แต฽สิ่งดี
ยามท฽านมีชีวิตนั้น เอาใจใส฽บัวระบัติ
อย฽าให฾มีอัตคัด สิ่งใดมาต฾อง
ตามฮีตครองคูณเค฾า โบราณเฮาสืบต฽อ
ครูอาจารยแ แม฽พ฽อ เฮาต฾องยกขึ้นไว฾ บูชาไท฾ซู฽ยาม
เมื่อเพิ่นลุล฽วงข฾าม หนีโลกสงสาร
ให฾เฮากินทานหา ส฽งบุญหนุนค้ํา
ทําแต฽ความดีไว฾ เป็นกุศลยู฾ส฽ง
กตัญโูคงคักหมั้น สนองท฽านอย฽าหลง
สมพอควร ม฾วนไว฾ซะก฽อน ผู฾ฟใงเอ฾ย...
224
กลอน กตัญํูรู้คุณครูบาอาจารย์ ชุดที่ 2 ตอนที่ 3

(บทที่ 1)
อธิบายบอกย้ํา พอได฾ฮ่ําฮอนคิด
พอเมื่อหวิดวัยเด็ก ย฽างเข฾าตอนวัยรุ฽น
เป็นวัยชุลมูลยุ฽ง รุงรังยุ฽งยั่ง
จักว฽าหยังต฽อหยัง วัยใฝุเรียนใฝุรู฾ ลูกบุหม฽นแอ฽วเอา
(บทที่ 2)
พ฽อแม฽เลี้ยงได฾แต฽ข฾าว สิ้นต฽อนปูปลา
บ฽สามารถหยั่งเห็น ส฽วนลึกหัวใจนั้น
ข฾อสําคัญคือขนขวายหาให฾ การศึกษาเรียนต฽อ
พ฽อแม฽เป็นผู฾ให฾ เสมอได฾ดั่งพระพรหม
(บทที่ 3)
ลูกเต฾าควรกราบก฾ม พระพรหมใหญ฽ในเฮือน
และเปรียบเหมือนธนาคาร ลูกเบิกถอนเงินใช฾
ต฽อมาครูผู฾ให฾ การเรียนเขียนอ฽าน
คุณครูบาอาจารยแ ผู฾ประศิษยแประสาทให฾ เรียนรู฾สู฽คน
(บทที่ 4)
ภาษิตมีแต฽ต฾น โบราณกล฽าวกันมา
ว฽าปิ้งปลาต฾องมีครู ว฽าจี่ปูต฾องมีวาดมีทรง จั่งซิคงดีได฾
อย฽าซิแวครูเค฾า ผู฾นําทางถืกฮ฽อม
คอยหล฽อหลอมซ฽อยยู฾ ให฾ศิษยแฮู฾ปุองไป
(บทที่ 5)
วิชาชีพสอนให฾ คุณค฽ามหาศาล
ให฾เป็นวิทยาทาน มอบมวลเหมิดเกลี้ยง
เพียงเพื่อสอนศิษยแให฾ มีวิชาใช฾ซ฽วง
บ฽ได฾หวงดี้ ๆ สอนซี้ให฾คล฽องงาน
(บทที่ 6)
สุดประมาณหยั่งได฾ คุณแห฽งครูบา
ผู฾นําพาหลทาง เลี้ยงชีพคนทังค฾าย
เปรียบคือแสงเทียนใต฾ ให฾หนทางแจ฾งสว฽าง
เสมือนเฮือรับจ฾าง ให฾ศิษยแข฾ามฝใ่งไป
(บทที่ 7)
ม฾มฝใ่งแล฾วอย฽าได฾ ถีบส฽งหัวเฮือ คืนหลัง
ซิเสียใจภายลุน บัดฮ฽าเฮือโจมน้ํา
225
ยามอยากคืนเมือบ฾าน บ฽มีเฮือซิขึ้นขี่
ใคร฽ครวญดีถึกต฾อง อย฽ามองข฾ามค฽าคุณ
(บทที่ 8)
ชีวิตซิหว฾าวุ฽น คั่นลบหลู฽ครูสอน
เถิงคราวตอนแทนคุณ ให฾เทิดทูนยอย฾อง
อย฽าได฾มองเมินข฾าม บุญคุณล฾นยิ่ง
หาสิ่งเปรียบบ฽ได฾ ครูผู฾ให฾แก฽เฮา
(บทที่ 9)
ควรเคารพนบนอบ ตั้งต฽อกตัญโู
บูชาครูอาจารยแ ไปหย฽องยามไกลใกล฾
ยามเพิ่นเจ็บปุวยไข฾ เทียวไปถามไถ฽
ฟูาวหาหมอแพทยแให฾ มาไว฾ปิ่นปใว
อาสาตัวรับใช฾ เอาใจใส฽บัวระบัติ
มีติดขัดแนวใด ให฾เบิ่งแยงตนตั้ง
หวังแทนคุณครูเจ฾า เต็มใจบ฽ได฾หย฽อน
อย฽าให฾เขินขาดข฾อน เสมอต฾นและปลาย
ยามเพิ่นวายชีพม฾วย จากโลกสงสาร
สร฾างกุศลผลทาน อย฽าได฾ไลลาเว฾น
ถือว฽าเป็นผู฾ให฾ ชีวิตเฮามาเกิด
สุดประเสริฐเลิศล้ํา เกินนี้บ฽มี
อันกตัญโูนี้ บังเกิดปูอมปราการ
ให฾พบพานสิ่งดี ด฾วยกุศลหนุนค้ํา
คุณธรรมปกปูอง ให฾ผองภัยไกลห฽าง
มีแต฽ทางฮุ฽งแจ฾ง แลงเซ฾าอยู฽เย็น
เห็นมาหลายคนแท฾ ที่ตั้งต฽อกตัญโู
ต฽อคุณครูอาจารยแ และบิดามารดานั้น
คนเขาสรรเสริญแท฾ เทวดากะซูซ฽อย
งานใหญ฽ ๆ น฾อย ๆ สําเร็จได฾ดั่งประสงคแ
อย฽าได฾หลงลืมถิ่ม เอาใจใส฽บัวระบัติ
ฮอดยามอัตคัด สิ่งใดมาต฾อง
ตามฮีตครองโบราณเค฾า ให฾จําเอาไว฾แหน฽
คุณพ฽อแม฽ และครูบาอาจารยแ เฮาควรยกขึ้นไว฾ บูชาไท฾นพหา
226
(กลอนลง) กตัญโูกะตะเวทิตา ผลายู฾นําส฽ง สูค฽ นเด฾อ...
กลอน นิทานสีธนมโนราห์ กลอนที่ 1 ตอนที่ 1

ทานอง ลาทางสั้นสลับลาย่าว
บัดนี้โจ฿ะบทบั้นลําประชันไว฾ก฽อน
ตอนนี้บั้นท฽อนท฾ายขยายเรื่องนิทาน
อดีตกาลผ฽านพ฾นครั้งก฽อนหนหลัง
ยังมีเมืองภูเงินอยูไ฽ กลเหลือล้ํา
มีผู฾นําเมืองนี้ชื่อพญาไกรราช
สวยสะอาดลูกน฾อยงามระห฾อยเกิ่งอินทรแ
ลูกสาวเหมิดตลอดสิ้นมโนราชทั้งเจ็ด
เคยเสด็จชมสวนบ฽มีวันเว฾น
เจ็ดวันนางไปเล฽นสระหลวงอโนดาต
บ฽เคยขาดเทียวเล฽นเจ็ดมื้อจื่อจํา
เมืองนี้ประหลาดล้ํามีปีกกับหาง
ส฽วนมโนราหแนางผู฾ดีงามย฾อง
มื้อนั้นเจ็ดพี่น฾องขอลาตนพ฽อ
ทะยานเหิ่นฟูาไปด฾วยปีกหาง
พอไปฮอดท฾างสระโบกขระณี
พี่น฾องเจ็ดนงคแนางอาบสีสงสร฾าง
วางปีกหางเอาไว฾เทิงบนริมฝใ่ง
บ฽ห฽วงหลังห฽วงหน฾าสงน้ําม฽วนเพลิน
ตีกลองน้ําเรียกเอิ้นตุ฾มเติ้นเพลินจิต
โดยบ฽มีใจคิดว฽าไผซิมาใกล฾
กล฽าวถึงนายพรานได฾เดินดงหาครัว
เทิงเล฽ากลัวหย฽อนย฾านยามพ฾อพบเห็น
เจ็ดวันนางมาเล฽นสระหลวงคือเก฽าๆ
นายพรานเอาบาศกแบ฾วงโยนคล฾องเหวี่ยงไป
โยนลงใส฽ชื่อน฾องน฾อยนาจมโนรา
คล฾องแขนขาโตนางบ฽ดีตัวได฾
เอื้อยทั้งหกเลยให฾คืนเมืองบอกพ฽อ
นายพรานรอบ฽ได฾พาดั้นด฽วนไป
เอาไปถวายให฾พญาใหญ฽สีธน
บ฽ทันโดนเลยถึงเท฾าเป็งจานกว฾าง
พญาหลวงครองบ฾านอาทิตยแวงองคแใหญ฽
ชื่อจันทราเทวีมเหสีอยู฽ใกล฾เคียงข฾างพ฽างองคแ
227
สีธนพงศแเผ฽าพญาใหญ฽เป็งจาน
พอนายพรานมาถึง กล฽าวขานวานเว฾า
ข฾าแต฽เหนือหัวเจ฾าสีธนทรงโปรด ๆ
ให฾ยกโทษผู฾ข฾าที่มาเว฾ากล฽าวการ
นายพรานกล฽าวแต฽ต฾นจนกระทั่งถึงปลาย
พร฾อมถวายมโนราหแแก฽สีธนท฾าว
คราวนี้บุญถึงท฽านบันดาลให฾มีคู฽
อภิเษกสมสู฽อยู฽นํากันราบรื่น เป็นชู฾คู฽ครอง…
228

(บทที่ 1)
ส฽วนปีกหางนาถน฾องมอบให฾ย฽าเก็บจัด
เพื่อได฾เป็นหลักฐานมัดย฾านนางใจเลี้ยว
ตอนนั้นเมืองขอดเขี่ยวจราจลวุ฽นใหญ฽
มีอํามาตยแชิดใกล฾ของท฽านพญา
(บทที่ 2)
เคยอิจฉาตาร฾อนมีมาแต฽เก฽า
อามาตหวังได฾เจ฾าสีธนเฮ็ดเขย
(บทที่ 3)
เลยบ฽เป็นตามต฾องในใจคิดว฽า
มโนราผู฾นี้มายาดแย฽งเอา
(บทที่ 4)
อํามาตยแเจ฾าเลยคิดจัดการ
คิดสังหารมโนราบ฽ให฾ยังเหลือค฾าง
ทําท฽าวางกลล฾อปในจามนครราช
ให฾ยกทัพออกสู฾เป็งจานกว฾างข฽วงนคร
(บทที่ 5)
ตอนนั้นเกิดเดือดร฾อนพญาใหญ฽อาทิตยแ
คิดหาคนฝีมือเก฽งการทหารกล฾า
เห็นแต฽บาคานเจ฾าสีธนคนเก฽ง
ท฾าวบ฽เกรงหย฽อนย฾านหยังแท฾ท฽อใย
(บทที่ 6)
พ฽อเลยตรัสสั่งให฾ออกสงคราม
ส฽วนมโนรานางอยู฽ครองคอยอ฾าย
ท฽านอามาตยแใจร฾ายหาคําสับส฽อ
ก฽อว฽าศึกซิเข฾ามาม฾างรบรา
(บทที่ 7)
เป็นด฾วยแก฾วแก฽นหล฾านางนาถมโนรา
มีปีกหางติดมาต฽างคนเฮาแท฾
แถมยังแว฽หนีบ฾านมาไกลไลถิ่น
อํามาตยแทูลตลอดสิ้นว฽านางนี้กาลีเมือง
(บทที่ 8)
พญาทราบเรื่องซอมเบิ่งคือจริง
นางเป็นหญิงกาลีบ฽ควรเอาไว฾
229
ควรบูชายันตแให฾ถวายแถนจั่งสิส฽วง
คันบ฽ฆ฽าบวงสรวง
ท฾าวสีธนรบสู฾คงแพ฾แก฽มาร…

ทานอง ลาทางสั้นสับสีพันดอนสลับย่าววาดกาฬสินธุ์
(บทที่ 1: ล่องสับสีพันดอน)
ละมาบัดนี้ พระยาฟใงคําต฾านตัดสินใจรีบด฽วน
เห็นสมควรสั่งฆ฽ามโนน฾อยบ฽นาน
(บทที่ 2)
มโนราพอได฾ยินปูุย฽าต฾าน ฮ฾อนเหมือนดั่งไฟเผา
เขาซิเอาบูชายัณฆ฽าถวายแถนไท฾
มโนรามีแต฽ให฾ได฾ยินคําปูุย฽าสั่ง
บัดนี้เหมิดความหวังนางเลยหา
(บทที่ 3)
เลี่ยมเล฽หแแสแสร฾งกล฽าวแถลง
ว฽าปูุย฽าเอเยนางนี้ฮู฾ทราบแจ฾งว฽าปูุย฽าบ฽ยินดี
เขาว฽านางเป็นกาลีปูุย฽าเห็นดีพร฾อม
นางยอมตายตามคําเจ฾าปูุพญาเพิ่นตรัสสั่ง
แม฽นหยังๆนางซิตายอยู฽แล฾วขอทูลแก฾วปูุย฽านาง
(บทที่ 4)
คันปูุย฽าซิฆ฽านางขอปีกกับหาง
มันเป็นสมบัติของนางให฾ส฽งคืนอย฽าเอาไว฾
มันซิเป็นเสนียดให฾ในนครของปูุย฽า
คันได฾สวมปีกหาง นางยินดีให฾ฆ฽าบ฽ขืนเจ฾าแต฽อย฽าใด
(บทที่ 5)
ปูุย฽าเลยเอาให฾บ฽ขัดใจพอหน฽อย
มโนรานาถน฾อยเลยวางเล฽หแเลี่ยมอุบาย
(บทที่ 6)
ก฽อนซิตายให฾ลูกได฾ฟูอนแอะแอ฽นหนอแพนหาง
ให฾นางขอลําแพนแอ฽นกายถวายไท฾
ตัดสินใจเลยสวมร฽างปีกกับหางมาสวมใส฽
มโนรานาถไท฾กะเลยฟูอนให฾ย฽าชม..ละน฾า…
(ลาย่าววาดกาฬสินธุ์)
- ตอนนี้มโนราฟูอนเป็นจังหวะออนซอนพนมกรล฽อย฽า
ยายชราไม฽ฮู฾ในเล฽หแลี่ยมนาง หางปีกคล฾องฟูอนแอ฽นแพนไป
230
เทิงจังหวะช฾าไวให฾ย฽าดูเทิงเว฾า ความซึมเศร฾าบ฽งบอกเป็นเล฽าๆนางซิตาย
คักแน฽บ฽มีแนวซิแก฾ ตายแท฾เที่ยงจริง
- ยอดหญิงมโนราหลวงหลอก เอ฽ยปากบอกเหลี่ยมเล฽หแเพอุบาย
กรรมเวรเอเย ต฾องตายถ฾าไม฽ได฾เคยเห็นหน฾า
สีธนเอเยเคยรักกันรักเหลือเกินพี่ข฾าแต฽กรรมทําพาให฾เราสองร฾างราจาก
กัน
- ยามเมื่อพี่กลับมาคงทําให฾ใจไหวหวั่น
ให฾ลืมนางเถิดหนา นึกว฽ากรรมเก฽าตามทัน
กรรมหรือเวรขว฾างกัน้ เธอกับฉันบ฽มีวันได฾เจอ
- หมออาลัยใฝุฝในแล฾วจึ่งหันแอ฽นแพนมา พนมกรแล฾ววอนวานว฽า
จงเปิดไพหญ฾าให฾นางสามไพร
- คันอยากให฾มโนราออกท฽า จงเปิดไพรหญ฾าซิเห็นแจ฾งส฽องใส฽
เลี่ยมลูกใภ฾ยายย฽าหลงกล มโนราร฽ายรํานําฟูอน
จังหวะย฾อนทํานองต฽างๆ สวมปีกหางเข฾าที่ นางฟูาวส฽องทาง
เห็นปุองทางเลยพือปีกกางหาง ส฽วนมโนรานางเลยเซิ่นบน ขึ้นเมืองฟูา…
231

ทานอง ลาทางล่องสับสีพนั ดอนสลับลาเดินขอนแก่น
(บทที่ 1)
ละแผนอุบายนางหล฾าลําแพนลวงปูุย฽า
เปิดไผหญ฾าให฾ลูกใภ฾นางเลยได฾เวินบน
(บทที่ 2)
ฝูงหมู฽คนแลจ฾อง มองนางกันคับคั่ง
ปูุกับย฽ากะตั้งคอแง฾นส฽องนํา
(บทที่ 3)
ฟใงเสียงดังกึกก฾อง เสียคะนองคนฮ฾องโห฽
มโนราทรงโตอยู฽เทิงอากาศได฾เลยเอิ้นสั่งคํา
(บทที่ 4)
หันลงมาสั่งก้ําปูุย฽าสองสี
กรรมเวรมีมาถึงซิห฽างเหินไกลเยิ้น
มโนรานางเอิ้นเอินลงสั่งปูุย฽า
ขืนนางอยู฽ต฾องฆ฽าตายแท฾อีหลี
(บทที่ 5)
เขาว฽ากาลีบ฾านปูุย฽ากะพลอยเห็น
มโนรานางจําเป็นต฾องออกอุบายกับสองเจ฾า
ขออภัยปูุย฽าเฒ฽าที่หลงกล มโนราช
บัดนี้สูนสิ้นแล฾วมโนแก฾วส฽วนซิหนี
(บทที่ 6)
นับตั้งแต฽มื้อนี้ลูกซิจากลาไป
ให฾ปูุย฽านั้นอยู฽ดีมีชัย อย฽าได฾เคืองคําฮ฾อน
บัดฮ฽าตอนสีธนท฾าวไปสงครามกลับมาให฾ปูุย฽าบอกแหน฽
การจําเป็นแท฾ๆ มโนราน฾อยจั่งคอยหนี
(บทที่ 7)
ถือว฽ามโนราได฾ทําบุญฮ฽วมอ฾ายท฽อนี้ให฾ปูุย฽าจาขานแหน฽เด฾อ
วาสนามโนราบ฽สมเมืองเป็งจาน อยู฽ไปบ฽มีได฾
มโนนองน้ําตาไห฾แสนอาลัยเอิ้นสั่ง
ให฾ปูุย฽าครองเมืองเป็งจานก้ําพี้ อย฽ามีเศร฾าเก฽าพระทัย
(บทที่ 1)
บัดห฽าสีธนมาให฾ปูุย฽าห฾ามไว฾ อย฽าได฾ด฽วนนําไป
อันตรายมีสุดทางอยู฽ไกลกันเยิ้น
เมืองภูเงินอยู฽ไกลล้ําอย฽านํานางกะตามซ฽าง
ช฾างสวนงาปลาสวนเงี่ยง น้ํากัดเหล็กกัดทอง
232
(บทที่ 1)
อันตรายรอบด฾านนางกลัวย฾านพี่ตาย
แสนเสียดายความฮักกันเคยหวานชื่น
มื้อบ฽คืนซ฽างซิได฾ไกลห฽าง
น้ําตานองอาบสองปางคแสิ้นเสียงนางสั่งปูุย฽าแล฾ว
เลยบินเจ฾ยเจิดจิเลย…ละน฾า…
(ทานอง ลาเดินขอนแก่น)
- สีธนพี่จะรู฾หรือเปล฽า ว฽าหัวอกสาวมโนราร฾อนรุ฽ม
หัวใจเหมือนมีไฟเข฾าสุม มโนรานางกุ฾มสุดแสนอาลัย
- เวิ่นๆหอไปซะเวิน่ ๆ สีธนคงเพลินอยู฽สงครามถิ่นไกล
มโนรานางน฾องสุดเหงาเศร฾าใจ ต฾องจําจากไปห฽างพี่สีธน
- สีธนอ฾ายกลับมาฮู฾ข฽าว ฮู฾เรื่องราวอีน฾องคงเศร฾าเก฽าหมอง
ฮู฾ข฽าวน฾องคงห฽วงหวนหา ไปสงครามกลับมาซิห฽วงหาละน฾ออ฾าย
- วุ฽นวายหัวใจเจียนดับกระส฽ายกระสับ ล฽องหนเวียนวน
ขอวิงวอนเถิดหนา ขอเทพาจงช฽วยบันดล
จงช฽วยให฾พบกันอีกหนขอจงบันดลให฾เราพบกัน
- บินว฽อนร฽อนกลางเวหา ส฽วนในอุราน฾องยิ่งพาร฾อนรน
เห็นนกกาบินถลาเวียนวน มโนรายิ่งคิดถึงสีธน
น้ําตาท฽วมท฾นเอ฽อล฾นไหลนอง
- มโนราน฾องบินมองลงต่ําๆ ผู฾ลงต่ําๆ นางคิดนําแต฽อ฾ายโลดหาย
จ฽อยบ฽เห็น
กรรมพลัดเวรต฾องจําห฽างเหาะเหิน ต฾องบินกลับภูเงินห฽างผัวไกลเยิ้น…
233

(ทานองลาย่าว)
ไกลไปหน฾าฟายน้ําตาเหาะเวิ่น
เวิ่นๆ เวินๆ เวิ่นๆ เวินๆ
เวิ่นๆ เวินๆ เวิ่นๆ เวินๆ
ไปนําขี้ฝุาถลําล้ําล฽องลอย
(บทที่ 1)
มโนรานาถน฾อยกลับต฽าวภูเงิน
ปูุย฽าเอิ้นนําหลังบ฽ฟใงพอดี้
ลอยไปถึงองคแเจ฾าฤๅษีกลางปุา
มโนราคิดพ฾อสีธนอ฾ายค฽อยนํา
(บทที่ 2)
ลําเพิงแล฾วเข฾าก฾มกราบพระฤๅษี
ส฽วนสใบภูสามีกับอีกธรรมรงคแฝากองคแฤๅษีไว฾
บัดห฽าสีธนไท฾ตามนางมาฮอด
ให฾พ฽อยกยื่นให฾บ฽าท฾าวห฽ามา
(บทที่ 3: ลาทางสั้น)
ว฽าท฾อนั้นก฾มกราบฤาษี
เหาะหนีถึงภูเงินแต฽ปางคราวนั้น
คันมีกลอนบั้บหามาลําต฽อ
ท฾าวสีธนซิได฾พบกันบ฽ กับมโนราน฾อยคอยเว฾าต฽อกลอน
คันบ฽ได฾อย฽าเว฾าคนเฒ฽าเพิ่นซิซัง
สีลังจั้งแคนยั้งไว฾ก฽อนท฽อนี้หน฾า…
234

ทานอง ลาทางสั้นสลับลาเดินกาฬสินธุ์
(ภาคหัวข้ออกลอน)
หว฽างหนึ่งหั่นหมอลําฝุายหญิงไปแบบมีปีกมีหาง
ไปแบบนางมโนราหแ เซิ่นบนเมือฟูา
โหลดบ฽สงสารหน฾าสีทนหน฽อย
สีทนคอยอยู฽บ฽ได฾ต฾องนําเอาน฾องต฽าวคืน แท฾แหล฽ว...
บัดนี้หมอลําฝุายชายต฾องนําหามโนรี
ซื้อรัฐเตอรแรี่งวดนี้บ฽ต฾องซื้อโตกลับ เอาตองสี่ไปเลย
(บทที่ 1)
กล฽าวถึงสีทันท฾าวกลับมาฮู฾ข฽าว
ฮู฾เรื่องราวว฽าน฾องหนีข฾างห฽างไกล
(บทที่ 1)
ก฾มกราบไหว฾วอนพ฽อขอลา
ทังบิดามารดาให฾อยู฽ครองทางบ฾าน
แม฽นสิดนนานมื้อปานใดกะตามซ฽าง
คันบ฽ได฾นวนนางมโนรานาจหล฾ามาพร฾อมลูกบ฽คืน
(ลาย่าววาดกาฬสินธุ์)
ตอนนี้พอจบคําต฾าน บ฽ได฾รอโดนนานลงบ฾านฟูาวฟใ่ง
บ฽ห฽วงหลังห฽วงหน฾าบาท฾าวเร฽งไว ว฽าแล฾วได฾หยิบดาบจอมพระขรรคแ
ไปให฾ทันเวลาเพราะห฽วงนงนางน฾อง
สองเฮาเคยเป็นผัวเมียเคียงข฾างสาวมโนรานางถิ่มอ฾ายวางปล฽อย
บ฽เห็นหน฾านาถน฾อยตายม฾วยอีหลี
มิ่งมิตรเมียขวัญของพี่ปานฉะนี้น฾องซิอยู฽หนใด
สีธนเอเยคงตายถ฾าไม฽ได฾เห็นหน฾า มโนราเอเยเคยรักกัน
รักเหลือเกินน฾องข฾าแต฽กรรมมาทําให฾เราสองต฾องลาจากกัน
มโนราน฾องจะอยู฽ไหนพี่จะไปมิได฾ไหวหวั่น
อันตรายพิษภัยขวางกั้นก็จะฟาดฟในขอพี่นั้นได฾เจอ
มโนราเจ฾าจะอยู฽ไหนพี่จะไปตามเจ฾ากลับมา
รําพึงคิดถึงใบหน฾า โธ฽เอเยตัวข฾าซึ่งมีเวรกรรม
(ลา)
กรรมหยังข฾อยสีธนแต฽เก฽า มโนราหแแจ฽มเจ฾าจั่งไกลข฾างห฽างหนี
ในชาตินี้คันพี่บ฽เห็นนาง ซิบ฽กลับหอปางแน฽จริงๆน฾า
ตายดาบหน฾าสีธนบ฽ว฽า บ฽เห็นหน฾านาถน฾อยตัวข฽อยบ฽ยอม
พี่นี้พร฾อมที่ซิด฽วนตามติด ขอถวายชีวิตเพื่อมโนราน฾อย...
235
วอยหนีไกลไลห฾องเป็งจานเมืองใหญ฽ สีธนเบ็ดไท฾ไน฾ไปหน฾าบ฽รอ
เอาละนอคนฟใงให฾คอยตั้งใจต฽อรอฟใงเรื่อง...
236

ทานอง ลาลายสุดสะแนนสลับลาย่าว
(บทที่ 1)
ตกมาในตอนนี้ สีทนไปพบพ฾อองคแท฽านฤๅษี
ท฾าวจึงมีวาจากราบกรวอนเว฾า
ถามองคแมุนีเจ฾าว฽าเห็นเมียท฾าวบ฽
ฤๅษีตอบว฽าพ฾อเห็นแล฾วแต฽นาน
(บทที่ 2)
นางได฾จาปากต฾านฝากบอกสีธน
บอกว฽าตนตัวนางซิต฽าวคืนเมื่อบ฾าน
ฝากบอกสีธนท฽านอย฽านําไปกะตามช฽าง
อันตรายรอบข฾าง วานท฽านให฾บอกคืน
(บทที่ 3)
ฤๅษีเว฾าแล฾วพร฾อมหยิบยื่นธรรมรงคแ
กับสะใบแทนองคแหม฽อมอนงคแเอาให฾
มโนราฝากให฾สีธนได฾เบิ่ง
มีเทิงแหวนและผ฾าเอาให฾แก฽บา
(บทที่ 4)
สีธนเห็นผืนผ฾าพร฾อมพร่ําวงแหวน
ผัดแฮ฽งแสนรําพึงคิดถึงเมียแก฾ว
เป็นจั่งใดกะตามแหล฽วบ฽หวังคืนบ฾านเก฽า
กราบบังคมแจ฽มเจ฾าลาเหง฾าพ฽อฤๅษี
(บทที่ 5)
องคแมุนีจึ่งได฾สอนสั่งมนตแขลัง
คันซิไปจริงจังให฾ท฽องคาถานี้
บักนาวสีกะเอาไปพร฾อมฤๅษีสั่งว฽า
ให฾หันหน฾าสู฽เบื้องทางก้ําทิศอุดร
(บทที่ 6)
ยามมีเรื่องเดือดร฾อนให฾เสกใส฽บักนาวสี
มันซิมีฤทธิ์ปราบผลาญมารได฾
ตัดสินใจจริงแท฾บ฽ผันแปรเลี้ยวหล฽าย
หวังไปตายดาบหน฾าหาน฾องให฾พบเห็น
(บทที่ 7)
มีหมู฽หมีหมู฽เหม฽นตามดงพงปุา
ด฽านสัตวแสาใหญ฽น฾อยเสือช฾างบ฽างชะนี
237
(บทที่ 8)
ช฾างสวนงาปลาสวนเงี่ยงด฽านนี้เจ฾าผ฽านโดยดี
ด฾วยฤทธิ์แรงบักนาวสี่ท฽านฤๅษีให฾
เจ็ดปีได฾เจ็ดเดือนข฾ามล฽วง
ท฾าวผ฽านดงใหญ฽กว฾างมาได฾ดั่งใจ
(บทที่ 9)
กินหมากไม฾ตางหมู฽อาหาร
รับประทานผลผลาเงี่ยนลิงเหลือไว฾
เกศาได฾ผมยาวลากน฽อง
ส฽วนว฽าผ฾าบาดข฾องดึงยุ฾งห฽อคิง
ท฾าวบ฽หยุดอยู฽นิ่งเดินต฽อบ฽รอรี
เจ็ดปีปลายเจ็ดเดือนแต฽พักแรมดงด฾าว
คิดถึงคราวนอนบ฾านเป็งจานเมืองเก฽า
สีธนแสนโศกเศร฾าใกล฾บ฾านผ฽านมา…
238

ทานอง ลาทางสั้นสลับลาเดินขอนแก่นและลาพืน้
- มโนราน฾องจะรู฾หรือเปล฽า
ว฽าพี่ปวดร฾าวคิดถึงมโนราหแ
ท฾าวสีธนได฾พลัดพรากเมืองมา
เพราะแรงรักกล฾าจึงหนีมาจากเมือง
- เหตุไฉนขวัญใจจึงจากพี่มา
มโนราคนดีจึงไม฽สั่งคํา
สีธนพูดพร่ําโถเวรกรรมอันใด
มโนราน฾องจึงหนีจากไกล
สีธนร฾องไห฾อยู฽กลางไพรพนา
- นงนางหล฾ามโนราซิฮู฾บ฽อๆ
ฮู฾บ฽หนอว฽าอ฾ายตามน฾องด฽วนมา
คิดฮอดหล฾ายามเฮาอยู฽นํากัน
น฾องสุขสันตแเริงรมยแฮ฽วมกันกับอ฾าย
- พี่ชายแสนระกําลําบาก
มโนรามาจากหลบลี้หนีไกล
หญิงอื่นมีมากหลาย
พี่ชายไม฽เคยสนใจหญิงอื่นจะสวยงามปานใดเ
ก็ลืมไม฽ได฾หรอกน฾องมโนรา
- ซึมเศร฾าอยู฽กลางไพรหนา
วิงวอนเทวาขอให฾มาช฽วยดล
ติดตามนางขออย฽าได฾สับสน
จงบันดาลให฾รักเราสองคน
ให฾พี่สีธนได฾มาพบเธอ
- จิตใจเซ฽อนอนละเมอเช฾าค่ํา
เดินไปนําปุาไม฾ ใจเซ฽อเหม฽อมอง
คิดฮอดน฾องใจห฽วงหวนหา
มโนรานวลนางช฽างบ฽คอยตัวอ฾าย…
กายมาถึงตอนนี้เวลาพบค่ํา
สนธยาย่ําค่ําบาท฾าวเล฽านอน
คอยฟใงตอนสีทนสิโซ฾นปีกอินทรียแใหญ฽ไปหาน฾อง...
239

(บทที่ 1)
มาฮอดตอนฮุ฽งเช฾าต฾องเดินปุาหนาทึบ
ท฾าวนอนกึบคนเดียวอยู฽ในกลางด฾าว
กล฽าวถึงอินทรียแเจ฾าเนาในดงใหญ฽
ไปหากินต฽าวโค฾งมาเข฾าสู฽ฮัง
(บทที่ 2)
ท฾าวสีธนพักยั้งฟใงเบิ่งคําจา
นกยักษแพากันโสว฽าถึงยามเช฾า
เฮาต฾องไปกินเนื้อเมืองพญาไกรลาศ
นกประหลาดใหญ฽ล้ํามันเว฾าต฽อกัน
(บทที่ 3)
มื้ออื่นนั้นเมืองใหญ฽ภูเงิน
ซิจัดงานรับขวัญมิ่งมโนราน฾อย
ต฾องไปคอยกินเนื้อเหลือเดนงานใหญ฽
โครงวัวควายต฾องได฾เหลือไว฾แก฽เฮา
(บทที่ 4)
ได฾ยินนกกล฽าวเว฾าท฾าวเล฽าดีใจ
ขยับไปหานกไต฽ตามกกไม฾
ปีนขึ้นไปเกาะชั้นบนอินทรียแใหญ฽
ได฾เวลาฮุ฽งเช฾าอินทรียแเจ฾าเวิ่นบิน
(บทที่ 5)
ท฾าวบ฽ติ่งบ฽ดิ้นเกาะปีกอินทรียแ
ได฾เวลาพอดีนกบินถึงเท฽า
นกไปเซาต฾นไม฾ชานเมืองกว฾างใหญ฽
บ฽อนหั้นมีต฾นไม฾ริมน้ําฝใ่งชล
(บทที่ 6)
ท฾าวเลยหลุดลอดพ฾นเกาะไต฽ตามตีน
ปีนลงไปถึงดินฟูาวหาบังลี้
ท฾าวรีบหนีไปซ฾นในสระอโนดาต
บัดนี้จักกล฽าวก้ําพระยาใหญ฽สั่งคํา
(บทที่ 7)
ตรัสสั่งก้ําฝูงหมู฽อินทรียแ
ได฾จังหวะพอดีถอดแหวนเตรียมพร฾อม
ท฾าวจึงยอมือน฾อมอธิฐานไขอ฽าน
240
ถอดแหวนลงคุน้ําตาจ฾องส฽องแล
(บทที่ 8)
คันแม฽นบุญคู฽แท฾ให฾แหวนด฽วนถึงนาง
สูบลงกลางนิ้วมือบาดอาบสีสรงล฾าง
พอเมื่อนางคราญหล฾ามโนราสรงอาบ
นางเลยทราบเหตุข฾อว฽าตนอ฾ายด฽วนถึง…
แสนรําพึงรําพันมโนราหแไหวหวั่นคิดนําอ฾าย...
241

ทานอง ลาทางลาทางสั้นสลับทางล่องสับสีพันดอน
(ทานอง ลาทางล่องสับสีพันดอน)
จั่งว฽าในตอนี้ตําหัวใจนางตึ้งพอเห็นแหวนจําได฾แม฽น
แหวนมันแล฽นลิ้วๆลงสวมนิ้วดั่งหมาย
ฮู฾คักแน฽ว฽าอ฾ายสีธนด฽วนตามมา
บอกสนมเสนาแต฽งเตรียมของใช฾
จัดสไบแพรผ฾าภูษาไปให฾นุ฽ง
เชิญสีธนท฽อนท฾าวมาเข฾าสู฽เมือง
แต฽ยังเคืองใจท฽านพระยาเมืองผู฾เป็นพ฽อ
ย฾านเข฾ามาหลอกล฾อให฾หลงเล฽หแเลี่ยมกล
พระยาติดซอกค฾นออกเลี่ยมให฾เจ็ดนาง
ให฾จัดหาอาหารเสี่ยงเส็งภาข฾าว
เอามาวางรวมไว฾ให฾สีธนเลือกเบิ่ง
คันบุญถึงจั่งซิได฾ พาข฾าวมิ่งมโน
สีธนโสสุดสิ้นในใจท฾าวอุกอั่ง
เดชะบุญแต฽ครั้งคราวกี้ได฾ฮ฽วมกัน
มีหลายอันพระยาท฽านให฾สีธนลองเสี่ยง
ท฾าวกะจับถืกต฾องของน฾องดั่งหมาย
เทื่อสุดท฾ายกั้นม฽านบังตา
ให฾เจ็ดนางปุอนนิ้วออกมาให฾แก฽สีธนท฾าว
กล฽าวถึงอินทราเจ฾าปลอมตัวมาซ฽อย
ให฾สีธนได฾เป็นคู฽นาถน฾อยมโนหล฾าดั่งหวัง
ท฾าวโกสีบ฽ยั้งกลับเพศแปลงกาย
เป็นแมลงวันทองมาไต฽ตอมนิ้วมือน฾อง
ท฾าวสีธนมองฮู฾เห็นแมงวันประหลาดต฽าง
บุญเป็นคู฽กับนางเลยเล฽าจับถืกต฾อง
นิ้วมือน฾องดั่งหมายมโนราพอเปิดม฽าน
เห็นอ฾ายแล฾วโผกอดเข฾าหากัน
เสียงดนตรีระงมงันปี่ระบํารําฟูอน
เสียงกลองฆ฾อง มโหรีเสพกล฽อม
สองผัวเมียยืนกอดกันล฾อมอ฾อมเทิงไห฾ฮ่ําไฮ
ว฽ามโนราหแเอเยตั้งเจ็ดปีปลายเจ็ดเดือนแต฽น฾องได฾จากพี่สีธน
บ฽เหลือตนพี่บ฽นางมาช฽างทําลงได฾
มโนราหแมีแต฽ไห฾ได฾ยินคําผัวว฽า
พ฽อพญาฮู฾เรื่องเลยฟูาวย฽างหนี
242
ซิบกว฽าเทียวไง฾จนสมใจฮอดมื้อใหม฽
เบิกถอยหลังนับบ฽ได฾เทิงไห฾เข฾าใส฽กัน
แสนรําพัน…ละน฾า
(บทที่ 1)
พญาทําพิธีให฾อภิเษกสมรส
เป็นคู฽หัวตัววเมียอยู฽ครองเมืองบ฾าน
บ฽ทันนานลาก้ําภูเงินเมืองใหญ฽
ลาพ฽อไกรลาศได฾ไปครองบ฾านเก฽าหลัง
(บทที่ 2)
หนีไปครองอยู฽ยั้งเมืองใหญ฽เป็งจาน
อวสานสีธนและมโนราน฾อย
คอยฟใงบั้นนิทานอื่นต฽อ
รอถ฾าฟใงโลดเจ฾าคนเฒ฽าอย฽าหนี
สีนานวนคนอ฾วนนมใหญ฽แต฽ของน฾อย….
243
กลอน เทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตอนที่ 1

ได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดหมอลากลอนแห่งประเทศไทยที่
ส.ว.ท. จ. มหาสารคาม ปี 2529(กลอนขึ้น)
โอ฽ละนอ….
ประเทศชาติ บ฾านเมือง รุ฽งเรือง ศรีวิไล
ย฾อนพระโพธิสมภาร ของล฾นเกล฾า ล฾นกระหม฽อม
จอมประมุข ของไทย บารมี เกรียงไกร
ของพี่น฾อง ชาวไทย ได฾เทิดทูน มานาน
ขอพระองคแ ทรงพระเกษม สําราญ
สืบสถาน แหลมทอง ให฾ฟูเฟื่อง เฮืองฮุ฽ง เจริญ เด฾อ…
โอ฽ละนอ…
ขอพระองคแ ทรงพระเจริญเด฾อ…
(บทที่ 1)
นับแต฽เหนือ หัวเจ฾า ภูมิพล มหาราช
พระองคแทรง อยู฽ยงั้ เป็นพระเจ฾า แผ฽นดิน
(บทที่ 2)
โดยสมบูรณแ ตลอดสิ้น พระองคแกล฽าว คําขาน
ทรงมีพระบรมราชองคแการ แต฽วันปฐมต฾น
(บทที่ 3)
ว฽าเราจะครอง แผ฽นดินโดยธรรม
เพื่อประโยชนแสุข แห฽งมหาชน ชาวสยาม
เพิ่นกล฽าวคํา งาม ๆ แต฽เพียง พอย฽อ
กล฽าวแต฽พอ สั้น ๆ มีความหมาย ยิ่งใหญ฽
แสดงถึง พระราชหฤทัยว฽าเพิ่นจด จ฽อแล฾ว สิครองบ฾าน เที่ยงธรรม
(บทที่ 4)
เพื่อประโยชนแ ทุกก้ํา ทั่วราช อาณาจักรทศพิธ ราชธรรม
สิบประการ ท฽านพระองคแ ทรงไว฾
ทรงดําเนิน มาได฾ สดใสงามคล฽อง
แผ฽นดินธรรม ดินทองจั่งเจริญ ก฾าวหน฾า บ฽มีหล฾า ต่ําถอย
(บทที่ 5)
หลายพรรษา บ฽หน฾อย แต฽สืบต฽อภารกิจ
ส฽วน พระวรกายพระองคแทรง อุทิศ ต฽อประชา ทังค฾าย
ทรงระงับ เหตุร฾าย ให฾เป็นดี ได฾คล฽อง
ห฽วงนําราษฎรคือพ฽อห฽วงลูกเต฾า ย฾านเฮานั้นบ฽ได฾กนิ
244
(บทที่ 6)
เหมิดทุกอย฽าง ตลอดสิ้น เรียกว฽าครอบ จักรวาลท฽านพระองคแ ทรงเป็น
จุดศูนยแรวม จิตใจ เผ฽าไทยทังค฾าย
เป็นศูนยแรวม ใจให฾ประชาไทย ทุกที่
ก฽อให฾เกิด สามัคคีของชาวไทย ถ฾วนหน฾า ควรให฾ ยึดเอา
(บทที่ 7)
ทางการเมือง พระองคแเจ฾า ทรงซ฽อย สนพระทัยทรงเป็นนัก ปกครอง
ระบอบประชา ธิปไตยให฾ประชา ไทยใช฾
ด฾านสังคม พระองคแได฾ อุปถัมภแ ค้ําซ฽อย
ให฾คนไทย ใหญ฽น฾อย หันหน฾า ฮ฽วมกัน
(บทที่ 8)
ด฾านทหาร หาญนั้น กะทรงเอา พระทัยใส฽
สมกับว฽า พระองคแทรงเป็นจอม ทัพไทย หาผู฾ได สิกล฾า เกินหนี้ บ฽มี
(บทที่ 9)
ส฽วนทหาร ที่ทุพล ภาพนี้ จากการปฏิบัติงาน
ทังตํารวจ ทหาร และพล เรือนด฾วย
พระองคแเอา พระทัยซ฽วย ดูแลเต็มที่
ตามชายแดน ทุกที่ เสด็จเยี่ยมบ฽ได฾ไล…
245
กลอน เทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ตอนที่ 2

ได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดหมอลากลอนแห่งประเทศไทยที่
ส.ว.ท. จ. มหาสารคาม ปี 2529
ด฾านการเจ็บปุวยไข฾กะทรงซ฽อยอุปถัมภแ
หน฽วยแพทยแหลวงประจําส฽วนตัวพระองคแท฽าน
บริการคนไข฾หน฽วยแพทยแติดตามไปเยี่ยมพี่น฾องทุกที่
ทางด฾านการศึกษาเจริญดี เพราะพระองคแท฽าน
เร฽งเสริมสร฾างบ฽อเซา ทรงพระราชทาน
สร฾างโรงเรียนร฽มเกล฾า ไว฾ทั่วหัวระแหง
ทางด฾านศาสนา กะบ฽อเคยเปลี่ยนแปลง
พระองคแทรงไว฾ เสด็จไปยกช฽อฟูา
ตามวัดวาหลายบ฽อน เกินเป็นตาสะออน
พระองคแทรงซาบซึ้ง ถึงด฾านศาสนา
ด฾านการเกษตร พระองคแทรงทราบว฽า
ส฽วนใหญ฽ประชาไทย นั้นได฾พากันทําไฮ฽นาฝาท฾าง
ชนชาวไทยส฽วนหลาย ได฾พากันปลูกสร฾าง
ทางการด฾านเกษตร ด฾วยสาเหตุเรื่องนี้
พระองคแท฽านห฽วงนํา โดยเฉพาะเรื่องน้ํา
ปใจจัยใหญ฽สําคัญ ท฽านพระองคแตระหนักดีว฽า
ในการดํารงคแชีพของประชาชี สิ่งจําเป็นคือน้ํา
จึงทรงพระราชดําริ ให฾สร฾าง ชลประทานปใ้นอ฽าง
ทรงพระราชทานโครงการหลวง พัฒนาต฾นน้ําให฾มีใช฾สู฽ทาง
ห฽าลางเทื่อท฽านพระองคแทรงเดินหา แหล฽งกําเนิดของน้ํา
ด฾วยท฽านพระองคแเอง คือเฮาเห็นในทีวี
ข฽าวพระองคแเสด็จเรื่อย น้ําพระทัยเย็นเฉื่อย
เสด็จไปบ฽อได฾หย฽อน ฝนสิตกแดดสิฮ฾อน
บ฽อยอมหล฾าว฽าถอย หยาดเหงื่อไคลไหลย฾อย
เต็มพระวรกาย เป็นหน฾าออนซอนหลาย
น้ําพระทัยเหลือล฾น ดุจดั่งสายฝนแก฾ว
ชโลมไทยทุกแห฽ง โดยเฉพาะภาคอีสานของเฮา
นี้เป็นถิ่นแห฾งแล฾ง ฝนฟูาบ฽อดี พระองคแทราบจั่งซี้
ทรงซ฽อยเร็วไว ทรงพระราชทานโครงการ
น้ําพระทัย กับโครงการอีสานเขียว
ซ฽อยเหลือไวฟูาว เมืองไทยเฮาเหมาะอย฽างยิ่ง
ที่มีการปกครอง แบบประชาธิปไตยเอาไว฾
246
ให฾คนไทยถืออยู฽ มีสถาบันชาติศาสนาเป็นคู฽
มีพระเจ฾าอยู฽หัวเป็นประมุขประเทศไว฾
ให฾ไทยได฾อยู฽ดี สรุปแล฾วเป็นด฾วยบุญบารมี
ท฽านพระองคแเหนือเกล฾า ขอถวายพระพรให฾
แด฽องคแเหนือหัวเจ฾า พระบรมเซ็งซ฽า
อยู฽ปกครองไพร฽ฟูา เจริญรุ฽งชั่วกาล
ขอให฾บุญสมภาร พระองคแท฽านเฮืองฮุ฽งอยู฽คุงฟูา..
247
กลอน ลักษณะผู้แทนที่ควรเลือกตั้ง ตอนที่ 1

โอ฽ละนอ สวัสดีพี่น฾องผู฾มีเกียรติทั้งหลาย
มื้อนี้ฉันราตรีสิขอลําบรรยายเรื่องเลือกตั้ง ส.ส.
ให฾พี่น฾องเตรียมรอ 27 ก.ค. ไปเลือกตั้งผู฾แทน
ถ฾าผู฾ไดเหวงแหนระบอบประชาธิปไตย
ลักษณะผู฾แทนดีบ฽ดีเป็นจั่งไดเ
ให฾พี่น฾องฟใงเบิ่งในกลอนนี้
โอ฽ละนอ…..นวลเอเย
ฟใงเอาก฽อนฟใงกลอนไว฾ก฽อน ๆ ลักษณะของผู฾แทนราษฎรดี
บ฽อดีให฾ท฽านฟใงไว฾ฮนิ่ ตรอง ผู฾แทนดีสิเป็นสีแก฽พี่น฾องประเทศชาติของเรา
ข฾อ 1 แก฾ปใญหาความเดือดร฾อนให฾เซาซ฽วงเบาหายได฾
ข฾อ 2 สร฾างความเจริญให฾กายในประเทศชาติ
และบ฾านเมืองให฾รุ฽งเรื่องขึ้นฮุ฽งเฮือง
ข฾อ 3 แม฽นเรื่องในออกกฎหมาย
และควบคุมการดูแลการดําเนินงานของรัฐสภาเอาไว฾
ข฾อ 4 เป็นคนเสียสละแท฾มีคุณธรรมมาก฽อน
เสมอปลายและต฾นคนนั้นจั่งดี
ข฾อ 5 มีควรฮ่ําฮอนคิด คนซื่อสัตยแสุจริต
และตั้งใจจริงแท฾ให฾เป็นแก฽ประโยชนแของส฽วนร฽วมรวมกัน
หลายกว฽า เป็นประโยชนแส฽วนรวมนัน้ หลายกว฽าส฽วนตัวอันนี่แม฽น
ข฾อ 5 ผู฾แทนท฽านที่ดี ข฾อ 6 เป็นคนดี มีความสนใจเข฾าในปใญหาท฾องถิ่น
ข฾อ 7 มีหลักฐานการทํามาหากินสุจริตเที่ยงแท฾ ประวัตินั้นย฽อเสื่อมเสีย
ข฾อ 8 กล฾าพูดความจริงแท฾กล฾าเป็นปากเป็นเสียง
เจ็บฮ฾อนแทนราษฎรยามทุกจนฮนไฮ฾
ข฾อ 9 เป็นคนที่สามารถสิออกกฎหมายได฾ด฾วยตนเองคือว฽า
ข฾อ 10 เป็นคนดีที่มีน้ําใจนักกีฬา ฮู฾ชนะแพ฾บ฽อได฾แง฽ ด฽าผู฾ไดเ
10 ประการจําไว฾ลักษณะผู฾แทนดี ฉันราตรี
ขอเตือนท฽านผู฾ฟใงให฾จําไว฾ 27 ก.ค.
ให฾เตรียมบัตรประชาชนเอาไว฾ถือไปเด฾อท฽าน
ไปเลือกตั้งอย฽าคร฾านถึงมื้อให฾ใส฽ใจ
อยากมีการปกครองแบบ ประชาธิปไตย
ไปเลือกเอาไว฾ผู฾แทนดีไว฾ผู฾แทนดีไว฾เพิ่ง
ให฾หมู฽เจ฾าซอมเพิ่งคุณสมบัติข฾างต฾นสิขอว฽ามา
ผู฾แทนดีสิมีหน฾าชาวประชาบ฽อต฾องห฽วง
248
ชนชาวไทยทั่งผอง สิสนุกนั่งเล฽นเมืองบ฾านสิฮุ฽งเฮือง
มื้อนี้ขอจบเรื่องผู฾แทนดีไว฾ก฽อน ฉันราตรี ศรีวิไล ฝากเป็นเสีย
ลํากลอนกับพี่น฾องท฽อนี้ สิลาท฽านด฽วนหนี เลือกดี ๆ
เมืองบ฾านสิเฮืองฮุ฽งเด฾อลุงปูา
249
กลอน เชิญชวนเลือกตั้งผู้แทนราษฎร ตอนที่ 2

โอ฽ละนอ อาทิตยแที่ 27 ก.ค. 29
เป็นวันเลือกตั้งสมาชิกสภาผู฾แทนราษฎร
พวกพี่น฾องอย฽ามัวพากันนอนหลับใหลลืมหลง
ตั้งแต฽แปดนาฬิกา ไปถึงบ฽ายสามโมงของวันที่ 27 ก.ค.
ไปใช฾สิทธิ์เด฾อคุณแม฽คุณพ฽อ อย฽ารอเด฾อ
โอ฽ละนอนวล ๆ เอย
ฟใงเด฾อท฽านคณาจารยแพ฽อแม฽ ทั้งผู฾เฒ฽าผู฾แก฽น฾อยหนุ฽มชุมสาว
อายุเริ่มจากชาวหรือยี่สิบจําไว฾ชวนกันไปเลือกตั้งเอาคนดีเด฾อพ฽อ
ยี่สิบเจ็ด ก.ค. ให฾รีบตื่นแต฽เช฾า ไปเอาแล฾วจั่งหนี
อย฽าคิดว฽าเรื่องนี้เป็นเรื่องของเขา
เรื่องขอเฮาราษฎรโดยตรงอย฽าละเลยเฉยนิ่ง
บ฽อว฽าชายหรือหญิงจ฽งเอาสิทธิ์ไปใช฾ในทางที่แม฽น
ฟใงแต฽ชื่อว฽าผู฾แทนเฮาต฾องเลือกให฾ได฾ผู฾แทนที่ดีอีหลี
เพื่อไปทําหน฾าที่แทนราษฎรเฮา
อย฽าสิเมาทํางานจนเหล฽าลืมเมืองบ฾าน
งานของเฮาจริงแท฾บ฽แม฽นของคนอื่น
จ฽งพากันรีบตื่นลูกมาเด฾อพี่น฾องอย฽ามัวข฽องเรื่องงาน
ถ฾าอยากให฾เมืองบ฾านเฮืองฮุ฽งสดใส
และอยากมีระบอบประชาธิปไตย
อย฽าลืมเด฾อท฽าน 27 ก.ค. อย฽ามัวพากานอ฾างการงานที่ทําอยู฽
อย฽าอ฾างว฽าบ฽ฮู฾หน฽วยไปถิ่มปุอนคะแนน
กับอย฽าอ฾างว฽าบ฽ฮู฾ผู฾ที่ลงสมัครอย฽าอ฾างว฽าบ฽มีคนโตมัก
และบ฽มีเวลาแล฾วบ฽หัวซาซ้ํา
อย฽าอ฾างว฽าตัวบ฽อมีรายชื่อในบัญชีนําหมู฽
ถ฾าเฮาอ฾างอยู฽ว฽าไผเป็นกะได฾พี่สิใช฾ซื่อแทน
เรื่องของผู฾แทนนี้เป็นสิทธิของเฮาราษฎรทุกท฽าน
เป็นสิทธิ์ราษฎรทุกท฽านควรไปร฽วมฮ฽วมใจ
ไปเลือกตั้งหลายท฽อไดเกะยิ่งดีเด฾อพี่น฾อง
เพื่อสิได฾กลั่นกลองเอาคนดีมีค฽า เฮาสิได฾คนดีเข฾าไปนั่งในสภา
หลายคนยิ่งขึ้นถ฾าเฮานั้นร฽วมกัน
ตั้งแต฽ 8 โมงเช฾า ถึงบ฽าย 3 โมงนั้น
ของวันที่ 27 เดือนกรกฎาคมที่จะถึงในปีนี้
เป็นวันที่เลือกตั้งให฾พากันเตรียมท฽า
250
อยากปานใดกะให฾ปลีกเวลาของเจ฾าเพียงเล็กน฾อย
ไปถ฾าไว฾ใส฽คะแนนเลือกตั้งให฾พากันเตรียมท฽า
อยากปานใดกะให฾ปลีกเวลาของเจ฾าเพียงเล็กน฾อย
ไปกาไว฾ใส฽คะแนนเลือกผู฾แทนดีไว฾จั่งหนีไปทางอื่น
ให฾รีบพากันตื่นเลือกผู฾แทนไว฾ใช฾เฮาสิได฾อยู฽เย็น
ฉันราตรี ขอเน฾นให฾พากันเอาใจใส฽
ฉันราตรี ศรีวิไลเขียนกลอนลําส฽งให฾
และลําร฾องสื่อสาร
ราตรีขอวาลให฾พี่น฾องทุกท฽านไปเลือกตั้ง
251
กลอน อีสานเขียว
ใช้ในโครงการน้าพระทัยในหลวง
สวัสดีพี่น฾องผู฾มีเกียรติทั้งหลาย
มื้อนี้หมอลําจะมาลําบรรยาย
เกี่ยวกับความห฽วงใย
ของสมเด็จพระเจ฾าอยู฽หัว
ที่ทีต฽อประชาชนชาวอีสาน
ฉันจะเล฽าเหตุการณแให฾พี่น฾องฟใงไป
ครูราตรี ศรีวิไล ผู฾ประพันธแกลอนมาให฾
ลําให฾พี่น฾องทุกคนรอฟใงเรื่อง
โอ฽ละนอ……นวลเอย…….
ฟใงเด฾อท฽านคณาจารยแน฾อยใหญ฽มื้อนี้ฉันสิได฾ลําเรื่องภาคอีสาน
ปีนี้แล฾งเกือบทุกหมู฽บ฾านสิบเจ็ดจังหวัด
จั่งว฽าเป็นความทุกขแต฽ออีสานเหลือล้ํา
เพราะส฽วนใหญ฽คนอีสานเฮานั้น
ทํางานด฾านเกษตรปีนี้เกิดเหตุแล฾งฝนฟูาบ฽ดี
ปีกลายนี้กะไคแหน฽พอทุเลา
การเกษตรของเฮากะเล฽าพอเพียงได฾
ตกมาพอปีนี้เต็มที่แห฾งไง฽
พวกชาวนาชาวไฮบ฽มีความสิเว฾า
ซึมเศร฾าใส฽กันแม฾แต฽น้ําสิกินสิใช฾
หมู฽นั้นกะอึดอยากเหลือเข็ญ
เป็นน฽าเวทนาหลายฝุายอีสานปีนี้
ลางคนหนี้จากบ฾านหารับจ฾างทํางานถิ่มบ฾านจพลัดถิ่น
ผู฾ที่อยู฽กะหากินทังกล้ํากลืนต฽อสภาพแห฾งแล฾งดินแห฾งไหง฽หม
หน฽วยงานรัฐทราบข฽าวเพิ่นเลยเข฾ากราบล฾ม พระองคแท฽านเหนือหัว
พร฾อมกับพระองคแเองเพิ่นกะทรงหวนฮู฾ทรงมอบหมายงานให฾
กองทัพบกรีบด฽วนในภายใต฾การนํา ของพลเอกชวลิต ยงใจยุทธ
ผู฾บัญชาการทหารบกเป็นแก฽นกลางจัดกระบานการจัดน้ํากินน้ําใช฾
ไปช฽วยภาคอีสานโดยการแจกน้ําทุกบ฽อนที่กันดาร
เอิ้นโครงการทั่วไทยในหลวงซ฽อยอีสานคราวนี้
มีน้ํากินน้ําใช฾ชาวอีสานได฾บรรเทาทุกขแไปพอได฾ระยะนึง
พร฾อมพากันซาบซึง้ พระคุณท฽านพระองคแ นอกจากโครงการนี้
252
ยังมีต฽ออีสานเขียวเพื่อเป็นการพัฒนาถาวร ให฾อีสานฟูฟื้นเลยจัดโครงการขึ้น
เอิ้นว฽าอีสานเขียวโดยการสั่งให฾ช฽างเจาะบาดาลพร฾อมขุดคูคลองเพื่อกักเก็บน้ํา
บางพื้นที่กันดารหน฽วยขุดเจาะบ฽เข฾าเพิ่นจําเป็นต฾องเอา
เครื่องวัตถุซ฽อยระเบิดเพื่อให฾เกิดแหล฽งน้ํามีใช฾ทั่วกันภาคอีสานเฮานั้น
สิแล฾งทั่วถึงใส
เพิ่นนําไปทั่วเถิงเต็มที่อีกห฾าปีข฾างหน฾า
อีสานเฮาต฾องเขียวแน฽ขอวอนวานพ฽อแม฽และญาติพี่น฾องให฾มาร฽วมฮ฽วมใจ
ร฽วมกันปลูกต฾นไม฾เพื่อเร฽งซ฽อยโครงการถ฾าอีสานเป็นพื้นที่สีเขียว
ฝนต฾องตกลงมาถูกตามฤดูแท฾ชาวอีสานบ฽มีทางว฽าสิแย฽
ถ฾าโครงการอีสานเขียวนี้สําเร็จลุล฽วงภาคอีสานทังปวงต฾องเจริญก฾าวหน฾า
บ฽มีหล฾าต่ําถอยผลิตผลการเกษตรนี้กะสิบ฽ด฾อย
ต฾องมรรคเต็มผล คําว฽าจนบ฽มีต฽ออีสานเฮานี้
การที่ปลูกต฾นไม฾เป็นปใจจัยหลายอย฽างเพื่อวับน้ําบนดินให฾ชุ฽มชื้นไว฾นาน
ภาคอีสานสิได฾มีน้ํากินน้ําใช฾ไปให฾ทั่วเถิงสิได฾ใสเริงๆ
มีน้ําใช฾ไปสู฽อีสานกว฾าง…
253
กลอน โครงการ ก.ส.ช. ตอนที่ 1

ได้รับรางวัลชนะการประกวดที่ ทีวี ช่อง 4 ขอนแก่น
โอ฽ละนอ… ประเทศชาติบ฾านเมืองรุ฽งเรืองศรีวไิ ล
เพราะว฽าไทยเคารพสถาบันชาติ ศาสนาพระมหากษัตริยแไทย
แผ฽นดินธรรมแผ฽นดินทอง ต฾องเจริญก฾าวไกล
ถ฾าหากไทยสามัคคี เงินภาษีราษฎรเสียไป
สิหมุนเวียนคืนมา พัฒนาบ฾านเฮา
รักษาเอาคู฽สู฽คน โครงการ ก.ส.ช.
เป็นโครงการของประชาชนเพื่อแก฾ปใญหาของประชาชน
ไทยทุกคนต฾องร฽วมใจพัฒนามีน้ําไหลไฟสว฽างทางดี
มีเงินใช฾ไร฾โรคาความเจริญของท฾องถิ่น
ต฾องตามมาประเทศชาติต฾องเข฾าท฽าเจริญแท฾
โอ฽ละนอ…นวลๆ เอย…
ขอกราบเรียนพี่น฾องที่เคารพทั้งรัก
ผู฾มีศีลธรรมดีต่ําสูงลุงปูา
สวัสดีถ฾วนหน฾า ผู฾รอฟใงทุกท฽าน
ทั้งคณะกรรมการและประธานใหญ฽น฾อย
ผู฾คอยซี้บ฽งการขอขอบคุณทุกท฽าน
ผู฾ตกแต฽งแปลงสรรคแศูนยแประชาสัมพันธแ
ผู฾เจ฾าของงานนี้ หาหมอลํามาหนี่
เส็งกันบั้นบ฽อน เพื่อฟื้นฟูลํากลอน
ประเพณีสืบไว฾บ฽มีให฾เสื่อมสูญอีกอันหนึ่ง
เพื่อต฾องการกระตุ฾นในเรื่องพัฒนา
โดยฝากเสียงลํามาเป็นสื่อสารชาวบ฾าน
ภาคอีสานเหมิดแคว฾น ยึดถือเสียงลําแคน
บ฽มีได฾ไลปล฽อยฉันราตรี ศรีวิไล
นักประพันธแรุ฽นน฾อยขอท฽านจงอภัย
ต฽อจากนี้สิได฾เริ่มเรื่อง ก.ส.ช. พอให฾คนชาวไทยได฾เข฾าใจกันบ฾าง
ก.ส.ช. หมายถึง โครงการสร฾างชนบทท฾องถี่
รัฐบาลทํามาแล฾วหลายปี เป็นที่พอสิรู฾กันแล฾ว
แพร฽หลายเพื่อให฾ทุกเขตค฽ายในท฾องถิ่นชนบท
ได฾ฮู฾จักกันดีเรื่อง ก.ส.ช. นีที่ฮู฾กันมาแล฾วพอเพียงนิดหน฽อย
ให฾เข฾าใจถูกต฾อง ดีขึ้นกว฽าเดิม…
254

ข฾อที่ 1 จุดแรกเริ่มในเรื่องโครงการรัฐบาลนํามาซ฽อยเหลือชาวบ฾าน
เป็นโครงการงานสร฾างชนบทยิ่งใหญ฽โดยเฉพาะ
ภาคอีสานของไทยเกิดกันดารแห฾งแล฾ง ฝนฟูาบ฽ดี
ภัยแล฾งภาคอีสานนี้มีอยู฽เป็นประจํา
การทํานาทําสวน ต฾องอาศัยฝนฟูา
ฝนบ฽มาฮําให฾ ชาวเกษตรอีสานไทย
คองแล฾วคองเล฽า ข฾าวบ฽มีอยู฽เล฾า
เงินใช฾กะบ฽มีด฾วยความจนบอบบี้
จั่งพลัดที่ลงกรุง ไปทํามาหากิน
ถิ่มดินอิสานไว฾ ไปหากินคนก้ํา
คนทางคนถิ่นผู฾ลางคนไปทํามาหากิน
อยู฽ทางกรุงเทพฯ กว฾างให฾เขาต฾มซะซาย
ซึ่งจะก฽อเหตุร฾ายคดีอาชญากรรม
พวกผู฾หญิงถูกหลอกขายตัวนําคอบความจนจี้
กลายเป็นโสเภณี ขายของดีไปซ้ํา
ฝาระงํามูลแม฽นับแต฽มื้อสิแย฽
ไปเสียเล฽หแเหลี่ยมคนด฾วยเหตุนี้รัฐบาลจึ่งคิดค฾น
โครงการเร฽งเร็วไวประชาชนควรร฽วมมือร฽วมใจรับโครงการนี้เพื่อให฾มีรายได฾
เพิ่นจัดหามาซ฽อย สร฾างสาธารณะ
ประโยชนแด฾วยให฾เฮาได฾ตื่มกัน
นโยบายนี้นั้นเฮ็ดเพื่อปวงชน
โครงการ ก.ส.ช. เป็นโครงการประชาชน
แก฾ปใญหาประชาชนทุกคนให฾จําไว฾
เพื่อเพิ่มพูนรายได฾ประชาชนในท฾องถิ่น
ได฾มีอยู฽มีกินเงินทองไว฾ใช฾
บ฽ไปง฾อผู฾ใดเเงินที่รัฐบาลให฾
กะบ฽แม฽นของไผ เงินที่ภาษีที่พวกเฮาเสียไป
เพิ่นส฽งคืนมาให฾ผันให฾เฮามาใช฾บ฽สูญเสียถิ่มเปล฽า
เงินภาษีอากรเฮา รัฐบาลเพิ่นให฾คืน
สร฾างถิ่นเฮาโครงการนี้ตั้งอยู฽บนพืน้ ฐาน
ความต฾องการหมู฽เจ฾าท฾องถิ่นชนบท
เพื่อส฽งเสริมสร฾างความสามัคคี
ทุกหน฽วยงานให฾ดีขึ้นและเพิ่มความฟูฟื้น
ความเจริญท฾องถิ่นช฽อยให฾ราษฎรได฾มีอยู฽มีกิน
255
มีงานทําทุกทั่วหน฾ามีรายได฾สู฽คน
และสภาตําบลสิได฾ฮู฾จักแก฾ปใญหาถิ่นตนเอง
เล็งเห็นความสําคัญในความสามัคคี
ระหว฽างคนในบ฾านโครงการสร฾างชนบท
หรือว฽า ก.ส.ช. นี้ มีดีหลายอย฽าง
ให฾ทั้งสิ่งก฽อสร฾าง ทั้งรายได฾อย฽างดี…
256

โครงการนี้เริ่มจากประชาชน คือสภาตําบล
ต฾องร฽วมมือเด฾อท฽านข฾อสําคัญคือกํานัน
ผู฾ใหญ฽บ฾าน กรรมการทุกท฽านผู฾ทรงคุณวุฒิ
ค.ป.ต. ทุกท฽านประสานฮ฽วมใจ
สภาตําบลนี้เพิ่นประกอบไว฾ให฾
คือท฽านทั้งหมดเป็นองคแกรพื้นฐาน
ของชาวชนบทให฾ร฽วมมือกันสร฾างดูว฽า
ทางเมืองบ฾านเฮา กันดารอิหยังแหน฽
รัฐบาลซิซ฽อยแก฾ ให฾เฮาได฾ดั่งใจ
ให฾สภาตําบลนั้น จัดแต฽งโครงการ
แก฾ปใญหาเพื่อบรรเทาความทุกขแให฾ราษฎรชาวบ฾าน
ยกตัวอย฽างภาคอีสานฝนแล฾งบ฽เพียงพอน้ําท฽า
ก.ส.ช. นํามาพัฒนาหมู฽บ฾านให฾เรืองรุ฽งฮุง฽ ใส
โดยที่รัฐบาลได฾จัดส฽งเงินมาให฾สภาตําบลด฽วนลงมือสร฾าง
เพื่อให฾คนชาวบ฾านมีงานทํา
อีกอย฽างสร฾างสาธารณประโยชนแขึ้นตามท฾องถิ่นสถาน
เช฽นว฽าฝายประตู หรือผนังกั้นน้ํา ห฾วย ฮ฽อง คู คลอง
สิเป็นบึงหรือหนอง อ฽าง กักเก็บน้ํา
มีอาคารน้ําล฾นรางระบายท฽อส฽ง
โก฽นเป็นเหมืองส฽งน้ําให฾มีใช฾ทั่วถึง
นอกจากนั้นให฾เลี้ยงพวกหมู฽ปูปลา
โก฽นเป็นสาเป็นหลุมเลี้ยงปลากินได฾
ถังเก็บน้ํากะให฾ทํากันปใ้นโอ฽งบ฽อบาดาล
ทั้งประปาหมู฽บ฾านโครงการให฾สู฽แนว
การเกษตรหมู฽นั้นเลี้ยงหม฽อนพันธุไแ หม
ทํานาปีนาปรังปลูกผักขายได฾
น้ํานี้เป็นปใจจัยเฮ็ดแนวใดเกะคล฽องสมใจสู฽อย฽าง
อีกอันหนึ่งสร฾างถนนหนทาง
มีสะพานล฽องข฾ามไปได฾ทั่วเถิง...
257

(บทที่ 1)
ศูนยแเอนกประสงคแ พร฾อมทั้งศูนยแพัฒนาเด็กเล็ก
กะมีทุกตําบลสถานีอนามัยกะทั่วถึงกันแล฾ว
แนวโครงการ ก.ส.ช. ฉันเว฾าเพิ่นต฾องการให฾เฮามีรายได฾เพิ่มตื่ม
ความเจริญกะได฾ เงินใช฾กะเล฽ามี
(บทที่ 2)
พวกน฾องพี่อย฽าได฾นงิ่ อยู฽นอนเฉย
อย฽าให฾เวลาล฽วงไปเด฾อท฽าน
โครงการนี้ต฾องการใช฾แรงงานชาวบ฾าน
เพื่อให฾ชาวชนบทมีงานบ฽ต฾องพรากจากที่
เงินโครงการส฽วนนี้เอามาจ฾างหมู฽เฮา
(บทที่ 3)
ฤดูฝนกะทํานา เฮ็ดเอาข฾าวใส฽เล฾าให฾ล฾นขื่อเต็มขาง
ฤดูแล฾งทํางาน ก.ส.ช. เพื่อเอาเงินใช฾
เงินกะเดิน เงินกะได฾ มีน้ํากิน น้ําใช฾
ความเจริญสิไปใสเฮามีไว฾สู฽อย฽าง
น้ํากะไหลไฟกะสว฽าง หนทางดีเงินกะมีไว฾ใช฾สวรรคแฟูากะบ฽ปาน
(บทที่ 4)
กลับมาเด฾อกลับคืนมาสู฽บ฾านเด฾อพวกท฽านที่หนีไป
ฉันราตรี ศรีวิไล ฝากเสียงลําเอิ้น
เชิญกลับคืนมาบ฾านมาทํางานอยู฽ถิ่นเก฽า
มาทํางานเอาเงินเฮาพัฒนาบ฾านเฮา ก.ส.ช. เพิ่นให฾ เฮาสิได฾อยู฽ดี
(บทที่ 5)
โครงการ ก.ส.ช. นี้มีคุณค฽าหนักหนา
ขออย฽างเดียวเฮาฮ฽วมมือร฽วมใจซ฽อยกันพัฒนา
อย฽าพากันคร฾าน
โครงการ ก.ส.ช. นี้ดีหลายเหลือโพด
มีประโยชนแต฽อบ฾านเฮาแท฾อีหลี
(บทที่ 6)
ข฾อที่ สองสามไปนี้ให฾รอฟใงตอนล฽อง
ทั้งข฾อสี่เด฾อพี่น฾องคุณท฽านให฾นั่งรอ
โครงการ ก.ส.ช. โปรดจ฽งได฾ฟใงต฽อเด฾อคุณท฽าน…
258
กลอน รณรงค์โรคเอ๋อ ตอนที่ 1

โอ฽ละน฾อ....
โรคเอเยโรคระบาดเกิดจากการขาดสารอาหาร
กําลังเป็นปใญหาของทางการคือสารไอโอดีน
คันไผกินบ฽พอคอสิพอกสิใหญ฽
หรือมีอันเป็นไปปใญญาเสื่อมทางเป็นเอเอ
พากันจําไว฾เด฾อหมอลําเว฾า
โอ฽...ละน฾อ..นวลๆเอ฾ย
(บทที่ 1)
ฟใงเด฾อไท฾ชาวไทยน฾อยใหญ฽
พากันเอาใส฽ใจสุขภาพพี่น฾องของท฽านผู฾ฟใง
(บทที่ 2)
สนใจตั้งฟใงเบิ่งปใญหา
บ฽แม฽นเรื่องธรรมดาโรคอเอเอเอนี้
ทางที่ดีฟใงไว฾สนใจคําว฽า
ว฽าอโรคะยา ปะระมาลาภา แปลว฽าคนบ฽มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ
คันไผเกิดปุวยไข฾ฟใงไว฾แน฽เด฾อ
(บทที่ 3)
เรื่องโรคเอเอโรคเอ฾อฮู฾บ฽คือหยัง
ฟใงจากภาษาคนภาคเหนือเรียกว฽าเอเอๆนี้
ความหมายมีจําไว฾เป็นมาแต฽เกิด
แต฽กําเนิดอยู฽พุ฾นในท฾องแม฽มาร
(บทที่ 4)
แม฽ขาดธาตุอาหารนั้นปใญหาเรื่องการกิน
คือขาดสารไอโอดีนลูกเป็นเอเอได฾
คันไผเป็นเอเอนี้มีอาการตอนใหญ฽
หูหนวกเป็นบ฾าใบ฾ปใญญาเสื่อมคิดบ฽ไว
(บทที่ 5)
เว฾ากะเว฾าบ฽ได฾ใหญ฽บ฽ทันเขา
เบาปใญญาขาแข็งย฽างไปกระตุกพร฾อม
ซอมอาการคนไข฾คือซุมปใญญาอ฽อน
สอนกะสอนบ฽ได฾ไผเว฾ากะบ฽ฟใง
(บทที่ 6)
259
เป็นภาระอีกซ้ําให฾พ฽อแม฽ฟูมฟใก
หนักทางใจกะหนักเวียกงานบ฽เป็นพร฾อม
คอยถนอมหาเลี้ยงบุตราปใญญาอ฽อน
ฮู฾จักแล฾วให฾ฮ฾อนฟูาวรักษา....
แก฾ปใญหาโรคเอเอโดยปูองกันไว฾ก฽อน อย฽านอนนิ่ง...
260

ฟใงบทซ฾อนเป็นกลอนซ฾อนไล฽
สุขภาพอนามัยไทยของเจ฾าพี่น฾องเฮาได฾ฮ่ําฮอน
ฟใงคํากลอนแล฾วจั่งหันคนเป็นเอเอฮู฾แล฾วไปุ
เป็นคนไทยพี่น฾องทางเหนือพุน฾ เพิ่นว฽ามา
เป็นคนเฮ฽อนี้หละน฽าเป็นมาแต฽กําเนิด
เกิดขึ้นมาตั้งแต฽พุ฾นอยู฽ในท฾องแม฽มาน
แม฽ขาดสารจําพวกไอโอดีนนี้ ตอนมีครรภแอุ฾มท฾องอยู฽
ลูกเกิดมาบ฽ฮู฾เป็นเอเอแล฾วจั่งเห็น
เป็นโรคเอเอว฽านี้มีอาการขึ้นตอนใหญ฽
หูหนวกเป็นบ฾าใบ฾ปใญญาเสื่อมโง฽เขลา
เว฾ากะเว฾าบ฽ได฾โตกะใหญ฽บ฽ทันเขา
เบาปใญญาขาแข็งย฽างไปกระตุกพร฾อม
ซอมเบิ่งเด฾อลุงปูาซุมคนปใญญาอ฽อน
สอนกะสอนบ฽ได฾ไผเว฾ากะบ฽ฟใง
เหมิดความหวังชาตินี้เต็มที่เวทนา
พ฽อแม฽พลอยเป็นภาระเฮ็ดเวียกงานคอยหาเลี้ยง
เทิ่งเสียงเว฾านินทราหาเรื่องใส฽
ไผมีลูกจั่งสี้กรรมแท฾ตั้งแต฽หลัง...ละน฽า
ฟใงทางหมอเพื่นเว฾าว฽าอยู฽ทางอีสาน
ไททางเหนือกะเป็นหลายอยู฽ในเดี๋ยวนี้
มีลางบ฾านเป็นกันเหมิดหมู฽บ฾านในภูพี่น฾องเฮานี้อยู฽ไกล
ทุกขแยากฮ฾ายในที่กันดารการได฾กินอาหารหมู฽ทะเลบ฽มีแล฾ว
แถวทางภูบ฽มีซ้ําเกลือทะเลกะเขินขาด
อนาถนําพี่น฾องเฮานี้บ฽มีเป็นจั่งสี้จั่งขาดที่แนวกิน
ไอโอดีนเลยบ฽มีดอกหมู฽เฮาไทบ฾าน
หลานหมอลําจั่งมาเว฾าเอาความหมอเพิ่นบอกต฽อ
เด฾อคุณพ฽อเด฾อคุณแม฽ขอให฾พวกพี่น฾องฟใงแล฾วให฾ใส฽ใจ...ละน฽า
หีบเร็วไวหาทางแก฾มีหลทางอยู฽เด฾อท฽าน
กินอาหารมีสารไอโอดีนเสริมได฾ใส฽เกลือ
ใส฽ลงไปในน้ํากะได฾หรือใส฽ในน้ําปลา
ไปหาเอานําหมออยู฽ใสกะพอได฾
หลวงเพิ่นเอามาให฾นําสถานีอนามัยโรงพยาบาลเด฾อท฽าน
บ฾านผ.สส.,อสม. แพทยแประจําตําบล
ถามกํานัลพ฽อใหญ฽บ฾านมีพร฾อมแล฾วหมู฽เฮา
261
ยามไปเอาถามวิธีกินพร฾อมนําหมอแน฽เด฾อท฽าน
หลานหมอลํามาบอกท฽อนี้เด฾อท฽านจงอยู฽ดี
ให฾อยู฽ดีกินดี สุขีมีหมั่งผู฾ฟใงเอ฾ย...
262

(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเด฾อนาย
ซื่อโรคเอเอนี้น฽าเพิ่นเอิ้นซื่ออยู฽ทางเหนือ
เป็นภาษาภาคเหนือเอิ้นว฽าเอเอเอเอนี้
มีคําเอิ้นบ฽คือกันแตกต฽าง
ทางที่ดีนั้นให฾ปูองกันไว฾จั่งสิดี
(บทที่ 2)
ภาคอีสานเฮานี้ เอิ้นว฽าคนเป็นล฽อยง฽อยเปี้ยเสียขา
แต฽ในครรภแมารดาขาดสารไอโอดีนแม฽บ฽กินสารนี้
เกิดมามีอาการง฽อยบ฽สมบูรณแปใญญาอ฽อน
ผู฾ลางคนหูหนวกตาบอดพร฾อมสมองเสื่อมบ฽ใส
(บทที่ 3)
ซ฽อยโตเองบ฽ได฾ร฽างกายบ฽แข็งแรง
ผู฾ลางคนขาแข็งย฽างเป฻เซล฾ม
ทั้งตาเหลือกตาซ฾นเห็นแล฾วน฽าเหลียดตนคนใบ฾คนหล฽อย
น฽าสมเพชบ฽หน฽อยเห็นแล฾วเวทนา
(บทที่ 4)
เป็นภาระให฾พ฽อแม฽พี่น฾องคอยเบิ่งคอยแงง
เลี้ยงดูกันจนตลอดชีวิตโรคขาดสารแนวนี้
โรคที่เว฾ามานี้เป็นมาแต฽กําเนิด
สาเหตุจากการแม฽ตั้งท฾องสารนี้บ฽พอ บ฽กินสารไอโอดีนลูกจั่งเป็นแนวนี้
อาหารเว฾ามานี่ได฾แก฽ของทะเล คือกุ฾งหอยปูปลาทุกอย฽างของทะเลนั้น
ให฾กินกันครบถ฾วนของทะเลครบคู฽ นอกจากโรคเอเอแล฾วโรคคอพอกกะบ฽อยู฽
คันขาดสารแนวนี้คอโต฾กะเล฽าเป็น เป็นโรคคอหอยโต฾กะมีมากปใญหา
พาสติปใญญาเสื่อมถอยลงได฾ สุขภาพทางใจกะเสื่อมโทรมลงพร฾อม
คนกะซอมเว฾าใส฽ ว฽าลักกินของฝากจั่งคอโต฾คอใหญ฽
ความเข฾าใจบ฽ถูกต฾องเพราะความรู฾บ฽มี คันไผเป็นโรคนี้ให฾รีบเร฽งหาหมอ
ปรึกษาหมออนามัยรีบด฽วนสิได฾รู฾รายละเอียดถ฽วนควรแก฾จั่งใดเ
ปรึกษาหมอเร็วไวแล฾วสิได฾รู฾เรื่องโรคเอเอนี้
263
กลอน รณรงค์ไม่กินปลาดิบ ชุดที่ 1 ตอนที่ 1

ชนะเลิศการประกวดอันดับ 1 ที่สถานีโทรทัศน์ช่อง 11 ขอนแก่น
โรคพยาธิใบไม฾ในตับเป็นปใญหาสาธารณสุขเรื้อรัง
ทั้งเป็นบ฽อนทําลายสุขภาพอนามัยของชาวอีสานมานาน
โครงการรณรงคแอีสานไม฽กินปลาดิบ
นี้เกิดจากกระทรวงสาธารณสุขเพิ่นเป็นห฽วงอีสานหลาย
จั่งตั้งโครงการมามีรูปปลาอยู฽กลางรูปก฾อนเส฾าอยู฽ใต฾รูปเปลวไฟอยู฽เทิง
นั่นคือสัญลักษณแโครงการรณรงคแอีสานไม฽กินปลาดิบ
โดยเฉพาะปลามีเกล็ดทั้งหลาย กินปลาดิบเป็นมะเร็งตับ
ชีวิตสิดับถึงตายโปรดจ฽งได฾ฟใงแน฽หมอลําเว฾า...โอละนอ…
(บทที่ 1)
อีสานเป็นพยาธิตับมากมันเกิดจากปลาดิบเอย
สวัสดีทุกท฽านที่มาร฽วมในงาน
มาประสานกลมเกลียวพันงานนี้
ฉันราตรีขอน฾อมเป็นกลอนว฽า
ถ฾ากลอนใดพลาดพลั้งขอท฽านจงอภัย
(บทที่ 2)
โครงการนี้เพิ่นได฾เป็นห฽วงประชาชน
จั่งค฽อยรณรงคแบ฽ให฾กินปลาดิบเพราะโทษถึงตายได฾
ให฾หมอลํามาเว฾าเป็นสื่อสารถึงท฽าน
ประชากรภาคอีสานแพทยแได฾ตรวจพ฾นหลายล฾นกว฽าเขา
(บทที่ 3)
55% แต฽สํารวจเค฾า ๆ ยังบ฽อคักปานไดเ
พยาธิใบไม฾ในตับแต฽ตรวจเห็นมาแล฾ว
แนวนําพาโรคนี้คือปลาส฽วนใหญ฽
ปลามีเกล็ดนั้นได฾เป็นเชื้อแพร฽พันธุแ
(บทที่ 4)
ยกตัวอย฽างปลานั้นปลาสูตร ปลาตะเพียน
ปลาขาวนา ขาวมอง ปลากะเดิดปลาซิวที่คนชาวอีสานมักเอามาก฾อย
ก฾อยปลาขาวปลาสร฾อยถือว฽าอาหารโปรด
ก฾อยปลาดิบแก฾มเหล฾าบ฽อเอาใกล฾ฮอดไฟ
(บทที่ 5)
ภาษาเพิ่นมักใช฾ในหมู฽ภาคอีสาน
ว฽าการกินอาหารเฮาอย฽ากินสุกหลายมันสิหลายฝูงแฮ฾ง
264
นั้นหมายถึงฝูงแฮ฾งบ฽กินสุกจักเทื่อ
อันหนึ่งคนอีสานเชื่อ ว฽ากินดิบเฮ็ดให฾ในท฾องอิ่มนาน
(บทที่ 6)
และเฮ็ดงานหนักได฾สุขภาพแข็งแรง
การต฾มแกงให฾มันสุกบ฽แซบคือกินดิบรสนิยมชาวบ฾าน
ปิ้งปลาหวานกับก฾อยส฾มๆรสนิยมความอยาก
แม฽นแท฾เหล฾าเข฾าปากกับก฾อยปลาส฾มๆอย฽าไปต฾มให฾รสเสีย
(บทที่ 7)
อันนี้ความเชื่อมั่นในหมู฽คนอีสาน
การที่กินสุกๆดิบๆถือเป็นอาหารหลักและถือเป็นประเพณีประเภทอาการนี้
เหตุผลเอามานี้คืออีสานส฽วนใหญ฽
ตอนต฽อไปสิได฾เว฾าถึงภัยเกิดจากปลาที่เว฾านําเชื้อสู฽คน...
265
กลอน รณรงค์อีสานไม่กินปลาดิบ ชุดที่ 1 ตอนที่ 2

ชนะเลิศการประกวดอันดับ 1 ที่สถานีโทรทัศน์ช่อง 11 ขอนแก่น
(บทที่ 1)
ลักษณะของพยาธิใบไม฾ในตับนั้น รูปร฽างแบนแบน
ขนาดเม็ดข฾าวสารรูปเหมือนใบไม฾
สามารถออกไข฽ได฾สามพันตัวต฽อวันหนึ่ง
เพศผัวเมียอยู฽ได฾โตเดียวนั้นฮ฽วมกัน
(บทที่ 2)
เชื้อมานําผู฾เป็นก฽อนแล฾วนั้นหาถ฽ายยายยัง
ถ฽ายบ฽กลบหรือฝใงปล฽อยไปตามพื้น
ยามฝนมาพาจื้นลอยไหลไปทั่ว
ถ฽ายนําสวนและฮั้ว บ฽อมีส฾วมถ฽ายวาง
(บทที่ 3)
ฝนตกมาชะล฾างไข฽พยาธิลงหนอง
ตามลําคลองมีหอยไซพยาธิอาศัยได฾
ไข฽พยาธิเข฾าแล฾วลอยไหลไปทั่ว
และชอนไซเข฾าในตัวปลามีเกล็ดที่เว฾าแฝงเข฾าอยู฽ใน
(บทที่ 4)
พยาธิตัวอ฽อนได฾ฝใงอยู฽ในปลา
คนนํามากินดิบเข฾าไปในท฾อง
ต฾องได฾กินพยาธิพร฾อมในปลาดังกล฽าว
ตัวพยาธิค฽อยก฾าวเจริญขึ้นสู฽วัน
(บทที่ 5)
พยาธิตัวแก฽นั้นฝใงอยู฽ในคน
เกาะอยู฽นําผนังท฽อน้ําดีไข฽ทวีไปได฾
ส฽วนว฽าไข฽ไหลไปตามลําไส฾ขับออกมาน้ําถ฽าย
อุจจาระบ฽อใส฽ส฾วมไหลล฾างสู฽หนอง
(บทที่ 6)
คนกินปลาดิบต฾องเสี่ยงต฽ออันตราย
กลายมาเป็นวงจรเข฾าสู฽คนจนได฾
โรคใบไม฾ตับนี้มีหลายรูปแบบ
ตอนเริ่มแรกมีอาการเล็กน฾อย คือการจุกเสียดแน฽นในท฾องบ฽อสบาย
266
(บทที่ 7)
ซ฾ายโครงขวาออกฮ฾อน ท฾องหยึ่งเป็นประจํา
ต฽อมาคําเห็นตับและกดเจ็บพร฾อม
ซอมอาการตัวกับตาเหลืองนั้นผอมโซท฾องไข฽
ตับโต ท฾องอืดพร฾อมทังซ้ําเบื่ออาหาร
(บทที่ 8)
กินอาหารบ฽อค฽อยได฾ น้ําหนักจ฽อยถอยลง
หมดกําลังหมดแรงจ฽อยโซโตแห฾ง
อาการสามรุนแรงเกิดเป็นโรคแทรกซ฾อนตับโตบวมใหญ฽
กินอาหารบ฽อได฾นอนไห฾ใส฽หมอน
(บทที่ 9)
เป็นหนาวๆ ฮ฾อนๆ ไข฾ต่ําทั้งสูง
ท฽อน้ําดีอุดตันไข฾สั่นหนาวโตฮ฾อน
พยาธิซอนไซหม฽นจนเป็นแผลอักเสบ
เป็นแผลถุงน้ําดีฝีในตับอีกพร฾อมซอมได฾ง฽ายดาย
ผลสุดท฾ายตับเลยก฽ายเป็นมะเร็ง
โรคที่คนกลัวเกรงฤทธิ์แรงแข็งฮ฾าย
มะเร็งตับตัวร฾ายถึงตายทุกท฽าน
ฮู฾จักแล฾วให฾ย฾าน กันไว฾แน฽เด฾อ…
อย฽าสิเผลอเด฾อคนกินปลาดิบแล฾วสิบ฽นเจ็บในท฾อง...
267

รองชนะเลิศการประกวดอันดับ 2 ที่สถานีโทรทัศน์ช่อง 11 ขอนแก่น
โอ฽ละนอ…กินดีมีสุขจะพ฾นทุกขแ เมื่อบ฽กินปลาดิบ
หยิบใส฽ปากวันละนิด มีสิทธิ์เป็นพยาธิใบไม฾ในตับ
บ฽ออยากให฾ชีวิตดับให฾เลิกกินปลาดิบสา
กินปลาดิบมีทุกขแกินสุกไร฾โรคา ให฾พี่น฾องตั่งท฽าฟใงลําเด฾อ…
โอ฽ละนอ……..นวลเอย ขอกราบเรียนทุกท฽าน
น฾อยใหญ฽ไทยอีสานผู฾ที่มาในงานร฽วมกันวันนี้
โครงการรณรงคแอีสานไม฽กินปลาดิบนี้มีดีหลายอย฽าง
ฉันสิกล฽าวอ฾างพอให฾ฮู฾เรื่องราวชาวอีสานเฮานี้มีมาก
คนเป็น ๕๕% แต฽เป็นโรคพยาธิใบไม฾ในตับนับดูบ฽อทันถ฽วน
ประมาณเอาเค฾าๆว฽าเป็นหลายทุกภาค โรคนี้หากเกิดขึ้นติดเชื้อกับปลา
ปลาพวกที่มีพยาธินั้นคือปลาหมู฽มีเกล็ด
ซุมหมู฽ปลาขาวตะเพียน หมู฽ปลาซิวน฾อย
และปลาสูตรปลาสร฾อยขาวนาปลากะดี่ ปลาในจําพวกนี้มีเชื้ออยู฽ใน
เริ่มแรกได฾มาจากถ฽ายของคนผู฾ที่เป็นโรคใบไม฾ในตับบ฽อถ฽ายเทลงส฾วม
ถ฽ายนําสวนนําฮั่วบ฽อฝใงดินแกลบโก฽น เวลาฝนชะล฾างทําให฾นําล฽องไหล
ไข฽พยาธิสิชะล฾างลงนําฮ฽องคูคลอง มีหอยไซอยู฽ในหนองรับรองเอาไว฾
ไข฽พยาธิหม฽นอยู฽ในหอยนั้นบ฽อทันโดนกะฟใกออกเป็นตัว
ออกหม฽นเข฾าไข฽ ในเนื้อหมู฽ปลา
ลักษณะรูปร฽างตังพยาธิแบนๆขนาดเม็ดข฾าวสารรูปเหมือนใบไม฾
คนกินดิบเข฾าไปพยาธิใบไม฾ในตับนั้นฝใงในคนอยู฽
เป็นวงจรต฽อเรื่อย จากปลาเข฾าสู฽คน...
268

เพศผู฾เมียพยาธินั้นรวมอยู฽ในตัวเดียวกัน ผสมพันธแกันเองแพร฽ขยายเองได฾
ส฽วนว฽าไข฽นั้นอยู฽ตามลําไส฾ปนออกมากับถ฽าย กายเป็นตัวอ฽อนได฾ไหลร฽างสู฽หนอง
ก฽อน้ําดีเด฾อพี่น฾อง เป็นบ฽อนสําคัญหม฽องพยาธิอาศัยกันอยู฽ซอนไวลี้
โรคพยาธิใบไม฾ในตับตัวนี้อาการเริ่มแรกเกิดอาการเสียดแน฽นจุกท฾องบ฽อสบาย
ออกฮ฾อนชายโครงขวาหรือว฽าบริเวณยอดอก
เบื่ออาหารพร฾อมอาการสองซอมได฾
ตับโตท฾องยึ่งเบื่ออาหารมากขึ้นทางซ้ําบ฽ออยากกิน
ตากับโตเหลืองพร฾อม โตจ฽อยกอยแฮง
อาการสามรุนแรงม฽ามตับโตขึ้น ตากับโตเหลืองเพิ่มมีอาการไข฾สั่น
ข฾าวกะกินบ฽อได฾ใจนั้นกะบ฽อดี ท฽อน้ําดีอุดตันกายเป็นมะเร็งซ้ํา
มะเร็งตับมะเร็งท฽อน้ําดีพร฾อม ซ฽อมดูนับมื้อจ฽อย
ผลสุดท฾ายกะม฾วยตายถิ่มบ฽เหลือ
ติดน้ําเชื้อตรวจแล฾วคักแน฽คือปลาอย฽าพากันกินดิบให฾รีบเซาสาเด฾อ
เซาสาเด฾อการกินปลาดิบนี้สิตายฟรีคนบ฽อเชื่อ
ผัวฮู฾แล฾วให฾บอกเมียเมียฮู฾แล฾วให฾บอกลูกน฾อย
หลานหล฽อน ต฽อไป…
269
กลอน พิทักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม
โอ฽ละนอ…ปใถวีคงคารุกขชาตินาๆ
ตินะชาตินา ๆ ทรัพยากรธรรมชาติ
สิ่งแวดล฾อมมนุสษานับเป็นของสําคัญ
จงพากันรณรงคแช฽วยพิทักษแรักษา
ให฾สิ่งแวดล฾อมนี้ ดํารงคงอยู฽คู฽เมืองบ฾าน
โอ฽ละนอ… นวลๆ เอย…
สวัสดีเด฾อท฽านคณาจารยแทุกท฽าน
หลานราตรีสิเว฾าลําร฾องสู฽ฟใงทรัพยากรนั้นคือหยังเจ฾าว฽า
เอาละน฽าฮ฽านี้มาฟใงนั้นต฽อกัน ธาตุดินธาตุน้ํานัน้ ลมไฟอากาศ ปราชญแระบุ
กล฽าวไว฾แต฽คราวกี้แต฽ก฽อนหลัง
ธาตุดินของสําคัญมากมายหลายล฾นคนเฮาปูนแปลงสร฾าง
อาศัยดินนี้ละพ฽อ ธาตุวุลแฟรม กํามะถัน ตะกั่ว
ธาตุดีบุกหมู฽นั้นสรรคแสร฾างเพิ่มเติม โปรแตสเพิ่มโลหะทองแดง
ทองคําแถมเพชรนิลรวมซ้ําในผืนน้ํากะยังมีแร฽ธาตุห฾วยทะเลบึงหนองกะ
นับเป็นธรรมชาติ ลมอากาศหมู฽นั้นรวมเข฾าใส฽กัน
นอกจากนั้นฟืนถ฽านไฟเผา ผืนดินหญ฾าภูเขาทั้งต฾นไม฾ใหญ฽
สัตวแในไพรมากล฾นมวลนี้นับรวมวัตถุโบราณล฾วนปราสาทเจดียแ
นี้กะของสําคัญทรัพยากรเว฾า เฮือนซานเย฾าภูมิลําเนาบ฾านซ฽องรวมทั้งของปลูก
สร฾างหลายล฾นมากมี ทั้งโรงทออั่งอออายเอ฾า
โรงสุราเหล฾าเผาอากาศควันพิษคิดเบิ่งสารเคมีที่คนเฮาใช฾
ภัยเสียงดังเสียงก฾องเต็มเมืองนี้กะแม฽น แดนอีสานสู฽มื้อมืนดื้อจากพิษภัย
คนสมัยแต฽กี้บ฽อมีสิ่งเป็นพิษ การอยู฽กินกะผิดต฽างเฮาเดียวนี้ เพราะว฽าตั้งแต฽ดง
ปุาสัตวแหลาย คนบ฽อผลาญทําลายปุาดงดอนด฾าว ข฾าวเต็มนาปลาเต็มน้ําสระ
หนองบึงบวก กบเขียดฮวกแต฽กี้หาได฾ง฽ายดาย
บ฽อมีสารพิษร฾ายคือดั่งปใจจุบัน อยู฽กินกันมีสุขแต฽หลังปางกี้
บัดตกมาเดียวนี้เป็นไปหลายอย฽าง สิ่งแวดล฾อมต฽าง ๆ
พาให฾คนสู฽มื้อเป็นได฾เปลี่ยนไป ไทยอีสานของเฮาฟใงแล฾วคิดฮ่ําหมอลําเว฾า…
270
กลอน สตรีกับการพัฒนาประชาธิปไตย
โอ฽ละนอ..
ฟใงบทบาทหน฾าที่ของกุลสตรี แต฽อดีตจนว฽าถึงปใจจุบัน
ผู฾หญิงเฮามีหน฾าที่ตั้งครรภแเลี้ยงลูกเลี้ยงเต฾า
อยู฽กับเหย฾าเฝูาเฮือนงานอื่นๆ กะทําได฾เสมอเหมือน
กับผู฾ชายทุกอย฽าง นอกจากเวียกครอบครัว
งานสังคมและชุมชนต฽างๆกะเฮ็ดได฾คือกัน
เป็นเรี่ยวแรงสําคัญบ฽แพ฾กันกับผู฾ชาย
โดยเฉพาะการพัฒนาประชาธิปไตยซุ฽มผู฾หญิงแห฽งดีใจ
รองรับได฾ทุกอย฽างบ฽ยอมแพ฾…
โอ฽ละน฾อ…ฟใงทางนี้ซุมสตรีเฮ็ดใหม฽เรื่องผู฾หญิงกับประชาธิปไตย
ไผกะคงสิฮู฾ว฽าเดียวนี้ต฽างหลัง
แต฽ก฽อนนั้นผู฾หญิงอยู฽กับเฮือนเดี๋ยวนี้เรียนจบสูงทั่วถึงกันแล฾ว
แนวการบ฾านเฮือนซานทุกอย฽างเวียกครัวเฮือนเฮ็ดสร฾างทําได฾สู฽แนว
นอกจากเวียกบ฾านแล฾วยังออกซ฽อยสังคม
พัฒนาชุมชนพัฒนาเมืองบ฾านจัดให฾เป็นหัวหน฾านําพาต฽างๆ
เรียกว฽ากลุ฽มแม฽บ฾านบ฽มีย฾านเรื่องงาน
แถมกับงานนอกบ฾านยังเฮ็ดซ฽อยคุณผัว
หารายได฾มาจุนเจือครอบครัวซ฽อยผัวกะยังได฾
หญิงสมัยเดี๋ยวนี้ สรุปแล฾วว฽าดีหลายอันหลายอย฽าง
มีบทบาทต฽างๆ เป็นผู฾นํากะได฾คือแท฾ดั่งซาย
เป็นนายก ร.ม.ต. กะได฾ไปฮอด ส.ส. ทั้ง ส.จ. ส.ท. ทุกอย฽างหญิงทําได฾
ไปทางนักธุรกิจการค฾ากะปใญญาเฉียบขาดศิลปินดีเด฽น
แม฽ดีเด฽นแห฽งชาติ ซุ฽มสตรีเฮ็ดได฾ไปคล฽องสู฽อัน
เป็นแพทยแหญิงพยาบาลหมู฽นั้นตํารวจหรือทหาร
อีกหลายประการพวกผู฾หญิงทําได฾ ฟใงต฽อไปเด฾อพี่น฾อง
กลอนต฽อไปสิเป็นการปกครองในระบบใหม฽ๆ
แบบประชาธิปไตยกลอนต฽อไปสิได฾ลําร฾องล฽องยาว
สิสาวเป็นกลอนให฾พี่น฾องฟใงต฽อเอาเด฾อท฽าน….
271
กลอน ผู้หญิงกับประชาธิปไตย
โอ฽ละนอ…โลกนี้มีประชากรมากมายเคิ่งหนึ่งเป็นผู฾หญิง
เคิ่งหนึ่งเป็นผู฾ชายผู฾หญิงมีกําลังกายกําลังสมอง
เทียบเท฽ากับผู฾ชายและมีหัวใจอันอ฽อนโยน
มีทั้งความอดทนทํางานกันอย฽างจริงจัง
แล฾วเป็นหยังเฮาสิปล฽อยให฾ผู฾ชายเป็นผู฾บริหารบ฾านเมืองแต฽ฝุายเดียวผู฾หญิงเฮา
สามัคคีกลมเกลียวให฾ทันยุคพัฒนาสมกับว฽าสตรีไทย
เฮาทําได฾ขู฽สู฽อัน หญิงต฾องกล฾ากลั่นทุกวันนี…้
โอ฽ยละน฾อ…ฟใงเอาไว฾สตรีไทยน฾อยใหญ฽ ตกหว฽างผู฾หญิงไทยนี้
เจริญก฾าวหน฾าพัฒนาเลือกตั้งฟใงสิเว฾าสู฽ฟใง
ผู฾หญิงเฮามีสิทธิ์ลงสมัครรับเลือกตั้งคือดั่งซุมผู฾ชาย
เสียอย฽างเดียวแต฽บ฽มีสิทธิ์หลายท฽อผู฾ชายตอนนี้
ตอนที่นามสกุลใช฾นําสามีนี้ละพ฽อลูกผู฾หญิงบ฽ค฽อยได฾เรียนต฽อ
กะเป็นนําข฾อนี้จั่งเสียรู฾โง฽เขลา
อันนี้เว฾าพื้นเก฽าเฮามาแต฽เดี๋ยวนี้พัฒนาทั่วถึงกันไว฾
ส฽วนว฽านามสกุลใช฾นําสามีคือเก฽าแต฽การศึกษาเฮาพัฒนาขึ้นไว฾
บ฽มีได฾โง฽เขลาบ฾านเมืองเฮาสู฽มื้อ
มีคนอั่งกันหลายประชากรหญิงชายเคิ่งกันเดี๋ยวนี้
ผู฾หญิงมีความรู฾คือกันก้ําเกิ่งสิมัวแต฽นั่งเบิ่ง
เวียกบ฽งานการบ฽สร฾างคาอ฾างแต฽ผู฾หญิงโดยเฉพาะอย฽างยิ่งสมัยใหม฽
ปใจจุบันเศรษฐกิจนับวันค฽าของแพงขึ้นขืนเมินเฉยเอาไว฾ให฾ผัวหามาสู฽
บอกว฽าอยู฽บ฽ได฾มีหวังไว฾ว฽าจนต฽อไปนี้ผู฾หญิงต฾องเริ่มต฾น
ตามยุคตามสมัยลูกผู฾หญิงเฮากะมีหัวใจ
มีกําลังวังชามีความรู฾ศึกษาส่ําผู฾ชายเหมิดแล฾ว
บ฽มีกลัวหยังแหล฽วการงานทุกอย฽างแถมยังเฮ็ดเวียกบ฾านงานได฾สู฽แนว
นอกจากเวียกบ฾านแล฾วยังออกซ฽อยสังคมกลุ฽มชุมชน
พัฒนาเริ่มมาแต฽นําบ฾านจากระดับหมู฽บ฾านตําบลนี้กะแม฽นฮอดอําเภอจังหวัด
ระดับประเทศเฮ็ดได฾เทียมเท฽าหมู฽ผู฾ชาย
สังเกตทั่วเขตค฽ายในกลุ฽มบริหารการบ฽มีผู฾หญิงในกลุ฽มบริหารนี้
จะต฾องมีบกพร฽องบางอันบางอย฽างขาดข฾อมูลต฽างๆ เหตุผลบางอัน
และมุมมองสําคัญที่ผู฾หญิงเฮาฮู฾ดูเหตุผลดีซ้ําผู฾หญิงทําละเอียดอ฽อน
เริ่มจากงานบ฾านก฽อนฮอดผู฾ชายบ฽ได฾มายุ฽งเกี่ยวนํา
ซ้ําก฽อนั้นงานใหญ฽ผู฾ซายทําผู฾หญิงนําทันหมดบ฽มีแนวย฾าน
ฮอดการเมืองการบ฾านบริหารระดับชาติ
หญิงฉลาดรอบรู฾เฮียนฮู฾สู฽อันเพราะฉะนั้นให฾รีบด฽วนซวนกัน
272
สิทธิ์ของเฮาสําคัญอย฽าให฾ไผมาซื้อหรือหากมีความพร฾อม
ของตนให฾รีบด฽วนซวนกันมาสมัครรับเลือกตั้ง
ตามแท฾แต฽ควรการศึกษาครบถ฾วน
ให฾รีบด฽วนจัดการเป็นผู฾หญิง
กะมีสิทธิ์ออกกฎหมายบริหารบ฾านเมืองเฮาได฾
ผู฾หญิงไทยบ฽น฾อยหน฾ายุคสตรีพัฒนาทําได฾ทุกอย฽าง
ระดับใดเกะช฽างผู฾หญิงเฮาเฮ็ดได฾และทําได฾อย฽างดี
สิทธิผู฾หญิงเฮามีทําได฾ทุกอย฽างอย฽ายอมแพ฾…
273
กลอน อนุรักษ์วัฒนธรรมไทย
(บทที่ 1)
ฟใงเอาไว฾ ชาวไทยน฾อยใหญ฽
วัฒนธรรมไทย
เป็นของดีเลิศล้ํา ให฾จําไว฾ใส฽ใจ
(บทที่ 2)
ของจงได฾ ซูซ฽อยอนุรักษแ
ฮักสิ่งของไทยทํา
เทิงประพฤติและปฏิบัตินํา ฮักแพงเอาไว฾
วัฒนธรรมไทย เป็นของเชิดชูหน฾า
จงพากันรักษา ให฾ทราบซึ้งคุณค฽า
(บทที่ 3)
เป็นต฾นว฽า หนึ่ง ภาษา และวรรณกรรม
สอง ด฾านศิลปกรรรม จําให฾ถ฾วนถี่
สาม ธรรมเนียมประเพณี
พิธีกรรมความเชื่อมั่น ให฾ถือไว฾อย฽างดี
(บทที่ 4)
ข฾อที่สี่ ด฾านดนตรีและมหรสพนั้น กะเป็นสิ่งดีงาม
พากันปฏิบัติตาม ประพฤตินําทําพร฾อม
ซ฽อยถนอมรักษาไว฾
วัฒนธรรมไทย มีอยู฽สี่แขนง แบ฽งไว฾ข฾อใหญ฽
พานั้นเด฾อ พากันจําจื่อไว฾ เทิงใช฾เฮ็ดนํา
(บทที่ 5)
ด฾านภาษา และวรรณกรรมนั้น
คือภาษาประจําถิ่นใผมัน ให฾แพงไว฾น฾องพี่
ถือว฽าเป็นของดี
มีของเก฽าไว฾ใช฾ บ฽ไปง฾อต฽อไผ
(บทที่ 6)
ทั้งภาคเหนือ ภาคกลาง
ภาคอีสานภาคใต฾ กะให฾ซ฽อยอนุรักษแ
ฮักภาษาและวรรณกรรม ถิ่นตนเองไว฾
เช฽นว฽าภาษาใช฾ คนอีสาน
เฮานี้ควรภูมิใจ ถือไว฾เป็นใหญ฽
เดนอคนไทย คนรุ฽นใหม฽
ควรศึกษาให฾ฮู฾ ภาษาท฾องถิ่นตน
274
(บทที่ 7)
จุดเริ่มต฾น ควรใส฽ใจจํา
คําว฽าวัฒนธรรม
มีความหมายกว฾างขวาง ส่ําใดให฾จําไว฾
บรรพบุรุษ เพิ่นนั้นสั่งสมให฾
เฮาควรสนใจ นําไปสืบสานต฽อ
สิ่งดีงาม ทั้งหลายนี้นอ
เฮาควรอนุรักษแไว฾ อย฽าทําให฾เสื่อมสูญ
275
กลอน การประกันสังคม ตอนที่ 1

โอ฽ละน฽อ...การประกันสังคมนี้เหมาะสมเหลือหลาย
รัฐบาลจั่งได฾ออกกฎหมายประกันสังคมมา
เพราะเป็นห฽วงชาวประชาผองผู฾ใช฾แรงงาน
ฮ฽าเกิดการเจ็บปุวยอุบัติเหตุเพทภัย
ไผสิเป็นผู฾ดูแลสวัสดิการของคนงาน
รัฐบาลคะนิงจั่งนํามอบให฾หมอลําเป็นผู฾บอกข฽าวสาร
กฎหมายประกันสังคมมีผลดีหลายประการ
ผองลูกจ฾างทุกท฽าน ให฾ฟใงไว฾...
โอ฽ละนอ...คนไทยเอ฽ย
ฟใงเด฾อท฽านผองผู฾ใช฾แรงงานฟใงไว฾ทุกท฽าน
ตามโรงงานบริษัทห฾างร฾าน หลายล฾นคณา
ความเจริญก฾าวหน฾า ปรับเปลี่ยนเวียนไป
สังคมของคนไทย กะเปลี่ยนแปลงแลงเช฾า
การงานเฮาเดี๋ยวนี้ กะมีไปแปลกต฽าง
การที่เป็นลูกจ฾าง กะทนสู฾เสี่ยงภัย
ด฾วยเหตุนี้ละเจ฾า เพิ่นจั่งฮ่ําคะนิงหลาย
ยามคนงานเจ็บปุวยหรือตาย ไผสิมาคุ฾มครองเบิ่งดูแลท฽าน
รัฐบาลจั่งออกกฎหมายประกันสังคมให฾
ตั้งแต฽ปี 2533 ผ฽านไปกฎหมายให฾มาซ฽อย
อุบัติเหตุใหญ฽น฾อย สิครองคุ฾มสู฽ประการ
กฎหมายนี้มีประโยชนแแก฽ท฽านยามเกิดปใญหา
สินํากองทุนมา ซ฽อยเหลือยามฮ฾อน…
276
กลอน การประกันสังคม ตอนที่ 2

มีสองตอนฟใงไว฾แตกต฽างกันไปกองทุน 2 อย฽าง
กฎหมายเพิ่นกล฽าวอ฾างวางไว฾ต฽างกัน1 กองทุนเงินทดแทนว฽านั้น
เพิ่นกําหนดให฾นายจ฾างเป็นผู฾สมทบหรือว฽าสมทบเงินเข฾า
กองทุนฝุายเดียวแต฽นายจ฾างอย฽างที่ 2 แม฽นกองทุนประกันสังคมนัน้ สมทบ
กันทั้งสามฝุาย
คือนายจ฾าง ลูกจ฾าง ทั้งพร฾อมรัฐบาล ฝุายละหนึ่งเปอรแเซ็นตแครึ่งเด฾อท฽าน
หรือร฾อยละหกสลึง สมมติว฽าเงินเดือนหนึ่งร฾อย
กะจ฽ายฝุายหกสลึง เงินเดือนถึงหนึ่งพัน
กะออกไปตามขั้น สมทบกันฝุายละสิบห฾าบาท
ออกทุกเดือนอย฽าขาด กฎหมายเพิ่นบอกให฾ผลสิได฾อย฽างดี ส฽วนผลรับ จาก
กองทุนเงินทดแทนนี้ มีอยู฽หลายประการ
หากได฾แต฽เวลาเฮ็ดงานให฾นายจ฾าง ยามคนงานเจ็บปุวยไข฾
ประสบภัยน฾อยใหญ฽ ยามทุพพลภาพหรือตายกะได฾คุ฾มครองให฾สู฽อัน
ยามทุพพลภาพหรือตายนั้นกองทุนเพิ่นจ฽าย หน฽อยหรือหลาย
ต฾องเบิ่งงานที่ทําว฽าเสี่ยงภัย มากน฾อยหลายหน฽อยส่ําใดเ
ส฽วนกองทุนประกันสังคม เพิ่นกําหนดให฾มีอยู฽ 4 ประการหลัก ฟใงให฾มัน
คักๆ เรื่องประกันสังคมนั้น มีอยู฽ 2 กรณี
เงินกองทุนซ฽อยเหลือลูกจ฾างไว฾ฟใงไปอีกต฽อ
ส฽วนกองทุนเงินทดแทนเว฾าไปแล฾วน฾อพ฽อ บัดนี้ขอพักไว฾ฟงใ ขั้นล฽องยาว
สิสาวเป็นตอนฟใงไว฾สาก฽อนในตอนนี้…
277
กลอน ประวัติและความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 1

โอ฽ละนอ...
ฟใงให฾ดีมีประโยชนแบ฽มีโทษบ฽มีภัย
แล฾วควรนําเอาไปสร฾างสรรคแสานต฽อ
สิเป็นการเกิดก฽อด฾านวัฒนธรรม
ประวัติและความหมายของคําว฽าหมอลํา
ฟใงแล฾วจําไว฾ ตื่มเป็นความฮู฾
โอ฽ละนอ..นวล ๆเอย
(บทที่ 1)
ฟใงลําร฾อง ปรับปรุงสูตรใหม฽
ให฾ทันใจพี่น฾อง ผู฾คอยจ฾องรับฟใง
(บทที่ 2)
บ฽ได฾ยั้ง จ฾าวหน่ํานํากลอน
มีบทสอนบทเตือน ทุกกระบวนตามบั้น
คนโสกัน ว฽าหมอลํายุคนี้ บ฽มีดีจักสหน฽อย
ลําเสียงพออ฽อยๆ หลงเสียงแคนกะพ฽องนัน้ หันจ฾าวย฽าวแต฽เพลง
(บทที่ 3)
เกรงกดทรงกรึงก฾าม มาดใหญ฽ปานดารา
บัดห฽าหลงความลํา ลัดลงทางเต฾น
ลําอิหลีบ฽มีเฮ็ดเหล฾น นั้นคือคือลําแบบเก฽า
เอาแต฽ลําล฾วนๆ สาวจ฾าวย฽าวกลอน
(บทที่ 4)
แบบย฾อนยุคแต฽เค฾า ฮีตเก฽าโบราณ
เดียวนี้ไปตามกาลยุคสมัยไวฟูาว
ซุมผู฾ฟใงกะห฽าว หมอลํากะจ฾าวใส฽
ไปนํากันอุ฾มลุ฾ทชุมฟใงพร฾อมผู฾ลํา
ยามเพิ่นวอยๆจ฾าว เดินดงลําย฽าว
เบิ่งเพิ่นฟูาวแท฾ๆ บ฽มีฮู฾ฮ฽อมนํา
(บทที่ 5)
มีแต฽จ้ําแล฾วจ้ํา จ฾าวน่ําทางกลอง
ส฽วนทํานองเสียงลํา บ฽ได฾ยินพอดี้
แต฽ว฽าศิษยแครูราตรีนี้
ทังเป็นศิษยแทุนครูสอนดี มีพร฾อมทุกอย฽าง
278
พร฾อมสู฽ทาง ลําอี่หลีกะได฾ลําเล฽นกะเฮ็ดเป็น
(บทที่ 6)
มักลําเหล฾น หรือซิแข฽งทางกลอน
วาทสับสีพันดอน ฮ฽อนลงปงลงจ฾อ
มีบทถามบทส฽อยอกลอนซ฾อนไล฽
แม฽ราตรีศรีวิไลคิดเพิ่ม เสริมสร฾างพัฒนา
(บทที่ 7)
หมอลําเร฽งรุดหน฾า แปรเปลี่ยนตามสมัย
ประเทศชาติ กะก฾าวไป ซู฽วันหันจ฾าว
ตั้งแต฽คราวก฽อนกี้ เฮามีหมอลําเรื่อง
เสียงเพิ่นลําเยิ้นๆ เอิ้นลําพื้นเล฽านิทาน
(บทที่ 8)
สภาพการณแเปลี่ยนปิ้น ลํากะเปลี่ยนผันไป
ตามปใจจัยทางสังคม บ฽มีหยุดนิ่ง
ข฾อเท็จจริงแนวนี้ มีมาจั่งใดแหน฽
อยากให฾ซุมพ฽อแม฽ และญาติพี่น฾อง เฮียนฮู฾ที่มา
(บทที่ 9)
อันคําว฽า"หมอลํา"นี้น฾า ความหมายว฽าแนวใด
ความเป็นมาเป็นไป เหตุผลสมอ฾าง
ทางอาจารยแผู฾ฮู฾ สันนิษฐานหลายวาด
ปราชญแทั้งหลายว฽าไว฾ ให฾เฮาฮู฾ฮ฽อมทาง
เพื่อซิได฾กล฽าวอ฾าง สืบต฽อกันไป
แม฽ราตรี ศรีวิไล สืบสาวให฾เฮาฮู฾
ฟใงเบิ่งดู฾พี่น฾อง ความเป็นมาหลายแง฽
พิจารณาให฾เที่ยงแท฾ ที่เขาเว฾าว฽ามา
ความเป็นมาบทสองให฾พี่น฾องฟใงต฽ออย฽ารอเด฾อ...
279
กลอน ประวัติและความหมายของคาว่าหมอลา ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
กลอนนี้พรรณนาเค฾า บอกเล฽าอธิบาย
เรื่องประวัติ และความหมาย
ของคําว฽าหมอลํา นักปราชญแสันนิษฐานไว฾
นักวิจัย ผู฾เพิ่นมีความฮู฾ ดูกันถ฾วนถี่
ผู฾สันทัดกรณียแ ได฾เขียนบันทึกไว฾ ให฾เฮาได฾เฮ็ดนํา
(บทที่ 2: เต้ยโขง)
โอ฽ลําๆๆๆ เราได฾ฟใงประจําแต฽ไม฽รู฾ความหมาย
โปรดฟใงทั้งหญิงและชาย
หมอลําสาธยาย ถึงที่มาของคํา
อันคําว฽าหมอลํา เป็นมาอย฽างไร
ได฾โปรดตั้งใจ ฟใงเอาเรื่องราว
(บทที่ 3: เต้ยโขง)
เรื่องหมอลํา ใครๆก็รู฾
แต฽หากจะถามดู ถึงที่มาของคํา
คําตอบ ก็พึมๆพําๆ
เอาสาระเงื่อนงํา อะไรไม฽ได฾
ได฾แต฽ตอบเลี่ยงไป ว฽ามีมานมนาน
แต฽บรรพกาล นับเป็นหลายร฾อยปี
(บทที่ 4: เต้ยธรรมดา)
ประวัติมีมาดนนานล้ําคําว฽าหมอลําเว฾าไว฾หลายซ฽อ
แต฽แม฽แต฽พ฽อ ปูุตาย฽าโซ฾นๆๆ คนเฒ฽าเพิ่นเหล฽ามา
คําว฽าลํานี้น฾า สันนิฐานว฽ามา คือลําไม฾ไผ฽
สิ่งใดยาวเอิ้นว฽าลําบอกไว฾ลําธารลําห฾วยกะดั่งกัน
สันนิฐานอีกคําจากหนังสือนิทาน
นักปราชญแเขียนใส฽ใบลาน หือจารไว฾...
คําว฽าลําบอกให฾มีความหมายตามว฽า
คําว฽าหมอนั้นน฾า คือคนกล฾าเก฽งการ
(บทที่ 6)
ผู฾เชี่วยชาญเฉพาะด฾าน เช฽นหมอแพทยแหมอลํา
ผู฾ซ฽างจดซ฽างจํา โตอย฽างหมอลํานี้
มีความหมาย และตําราอ฾างเป็นหมอคือว฽า
ประวัติความเป็นมาของหมอลําบอกไว฾ให฾ลูกหลานจ฽งได฾ไขข฾อต฽อกัน...
280
กลอน พ่อแม่ควรใสใจดูแลลูก
ใช้ในโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิต
โอ฽ละนอ…โลกเอ฾ยโลกปใ่นปุวน พ฽อแม฽คาแต฽ม฽วนเฮฮา
นําความสนุกสุขใจซั่วโงมาถึงเฮือน ลูกผัดเปลี่ยนนิสัย
คอยปรึกษาพ฽อแม฽ยามใดเกะบ฽อมีเวลา
ลูกติดเหล฽าติดยา ฉีดม฾าเฮโรอีน สูญสิ้นความเป็นคน พ฽อแม฽จนปใญญา
จงซอยกันพัฒนาดูแลลูกไว฾ก฽อนอย฽านอนนิ่ง
โอละนอ..นวลๆเอย… ฟใงสิพรรณาเรื่องคุณภาพชีวิต
เพื่อสกิดหัวใจ ผู฾ฟใงทั่วค฽ายคนทั้งหลายมองข฾ามในความเป็นอยู฽
ฉันขอลําให฾ฮู฾ ในเรื่องพัฒนาตอนเริ่มแรกนั่นหน฾า
ต฾องพัฒนาตัว พัฒนาครอบครัว ต฽อไปทางหน฾า
อย฽าเป็นคนโสถิ่มเมาสุรายาฝิ่น ให฾ทําอยู฽ทํากิน ให฾ขยันหมั่นสร฾าง
ทางเจ฾าสิค฽อยรวยรวมทั้งพ฽อแม฽ด฾วยปกครองลูกหลานเหลน ให฾มองเห็น
คุณธรรมลูกหลานเฮากะสิได฾นําเอาตัวอย฽าง เอาใจใส฽ลูกบ฾างยามว฽างให฾สั่งสอน
อย฽ามีแต฽รีบฮ฾อน ฟูาวฟใ่งนํางาน
ส฽วนผู฾เป็นลูกหลาน กะอย฽าหลงเมามัว สิ่งบ฽อดีให฾หนีเว฾น
อย฽ามัวเพลินนําเล฽น สิเป็นคนบ฽อมีค฽า มีปใญญาคือมีแสงสว฽างได฾
ไปได฾ตลอดกาลเรียนเอาเด฾ออย฽าคร฾าน เพียรอ฽านศึกษามีวิชาคือมีทรัพยแ นับ
รวมเป็นล฾านอย฽าเป็นคนดื้อด฾าน ให฾ฟใงความพ฽อแม฽ เชื่อผ฾เฒ฽าผู฾แก฽
หมาบ฽อกัดดอกน฾าเด฾อหล฾าผู฾ใหญ฽ลุนอย฽าทําเป็นวัยรุ฽นแบบว฽าบ฽อฟใงหยัง ขอให฾
ฟใงเหตุผลผู฾ใหญ฽สอนนําเด฾อคันเผลอติดไปมั่วของบ฽อดีไร฾ประโยชนแ มีแต฽โทษ
อ฾อยต฾อย คุณนั้นบ฽อเห็นขอให฾เจ฾าหลีกเว฾น ไลละหนีไกล สิ่งเสพติดใดเ ๆ กะ
อย฽าเวียนวนพ฾อบ฽อว฽าเฮหรือม฾ากาวยาดมสูด อบอูดชีวิตสั่นฮอมนั่นบ฽อนสิตาย
อีกอันหนึ่งตัวร฾าย คือสุราพาเบิ่นให฾คนเพลินม฽วนแม฾ง ลืมสิ้นสิ่งดี
อันสุราว฽านี้ พาชีวิตมัวเมาบ฽อมีเอาการงานสิ่งดีบ฽อดี
มีแต฽พาโลลัน ผิดคนไปทั่วหาว฽าตัวเก฽งกล฾าหากินหน฾าบ฽อห฽วงเฮือน เหลียวเพิ่ง
เสื้อผ฾าเปื้อนน้ําลาย โหยหลงใหลไปทางใดเกะเดินเป฻ย฽างเซบ฽อรอรั้ง ขาดสติ
ยับยั่งบ฽อฟใงความคนอื่นเมาแล฾วคิดตื้น ๆ หาเรื่องแต฽บ฽อดี ความเป็นคนจึงซี้กะ
ไหลลดหมดไป ยาเสพติดแนวใดเกะดั่งเดียวกันนั้นเฮ็ดให฾อายุสั่น เทิงบั่นทอน
สุขภาพ ทราบแล฾วให฾พี่น฾องหนีเว฾นหลีกกันเงินทองนั้นกะสูญเปุาเสียหาย
คือคนตายทั่งเป็น ถ฾าเสพติดซุมนี้ ทางที่ดีเซาไว฾ พากันเอาชนะใจ
เซาไว฾ดีกว฽า ส฽วนเงินทองกะบ฽อไหลบ฽อฮั่ว
คันเซาของสิ่งนี้ สิดียั้งสู฽อัน มาพัฒนา สร฾างสรรคแ
ให฾บ฾านเมืองเรืองรุ฽งเด฾อลุงปูา….
281
กลอน ควรสอนลูกให้ถูกทาง
ใช้ในโครงการพัฒนาคุณภาพชีวิต
โอ฽ละนอ...โลกเอยโลกสมัยใหม฽ คนฟูาวใส฽แต฽งาน
ซมซานหาเงินคํา บ฽เลือกค่ําวันคืน ปีนสภาพสังขาร
โอ฽ละนอ...นวล ๆ เอย.....
ละแม฽นว฽าเด฾อนาย ฉันราตรีนั้นจักพรรณนา
เรื่องคุณภาพชีวิต เพื่อสะกิดในคิดให฾ฮ่ําฮอนเห็นแจ฾ง
จักแสดงหัวข฾อพอเป็นการชี้ส฽อง ขอให฾ซุมพี่น฾องฟังใส฽ใจ
อันความสุขพาได฾บ฽เลือกชั้นวรรณะ คนทุกขะเข็ญใจก็อาจมีสุขล้ํา
มีเงินคําหลายแต฽ว฽าสนละวนในใจกะหลายอยู฽ ย฾อนขาดความฮ้ําฮู฾เห็นแจ฾ง
ส฽องใส รัฐบาลหวังให฾ปวงหมู฽ประชาชน เป็นคนดีศักดิ์ศรีอยู฽ดีเสมอหน฾า
ปวงโรคาบ฽มาใกล฾กายใจผุดผ฽อง สร฾างแต฽ความถูกต฾องคุณค้ําค฽างาม
ยามเมื่อเจ็บปุวยไข฾กะมีแพทยแบริการ พยาบาลรักษาทัดเทียมโดยแท฾
อยู฽นําแกเมืองบ฾านไกลหรือใกล฾บ฽ได฾ว฽า มีหรือจนทั่วหน฾าเสมอด฾ามดั่งเดียว
ภารกิจเหลียวหลีกพร฾อมสุขภาพประชาชน กะหากจนใจฮักด฾วยขาดเงินกอง
ห฾า ควรพิจารณาแท฾ปูองกันตนไว฾ก฽อนอย฽าให฾กายอ฽อนล฾า
โรคาเข฾าเบียดเบียน ควรที่เพียรสมสร฾างสุขภาพอนามัยทั้งส฽วนการและใจให฾
เข฾มแข็งแฮงกล฾า ปวงโรคาพยาธิฮ฾ายบ฽มีทางเต฾าไต฽
สุขสมใจยิ่งล฾นสนุกสร฾างสิ่งดี เอ็ดจั่งไดเว฽าตี๋สุขภาพสิแข็งแรง แสวงหาปัจจัย
เกื้อหนุนคุณค้ํา ถือประจําเด฾อท฽าน
หลักการปัจจัยขอให฾มีครบถ฾วน ขบวนเรื่องประโยชนแหลาย
ปัจจัยที่ 1 นั้น การกินอยู฽นั้นอย฽าให฾ขี่ร฾าย คุณค฽าของอาหารของสําคัญต฽อ
ชีวิตให฾ยืดยาวยืนได฾ กินให฾พอเพียงไว฾สร฾างเสริมการให฾สูงใหญ฽
ผู฾แม฽เป็นกะให฾เอาใจใส฽กินเพื่อเลี้ยงลูกน฾อยในท฾องกะพอกัน ตอนลูกเกิดใหม฽
นั้นกินนมแม฽ดีที่สุด นมในเมืองมนุษยแบ฽เปรียบปูนปานใดเ ลูกบ฽งอแงให฾
แข็งแรงบ฽เจ็บปุวย ด฾วยกินนมแม฽นั้นคุณล฾นอเนกนอง อย฽าลืมเด฾อพี่น฾องเอา
ใจใส฽คันมันเด็ก อันลูกหลานที่เฮาฮักให฾อยู฽กินเพียงพร฾อม จงถนอมเพียรเลี้ยง
อาหารดีสู฽อย฽าง ผลไม฾ๆ ต฽างๆทั้งคณะหมู฽พันทั้งเนื้อสัตวแหมู฽นี้มีพร฾อมพํากัน
ข฾อสําคัญอย฽าขี้คร฾านให฾ฮักฮ฽อเพียรถนอมให฾หมั่นซอมอาการที่เกิดขึ้นมีดีฮ฾าย
ควรระมัดระวังไว฾บ฽ให฾ภัยบังเบียด ให฾ละเอียดถี่ถ฾วนสมควรพร฾อมสู฽แนว คันมี
สิ่งผิดปกติแล฾วให฾ฟูาวฝั่งไปหาหมอ อย฽าสิรอให฾เป็นหลาย
หมอสิจนปัญญาแท฾ คันดูแลได฾จั่งซี้ความสุขขีสิบังเกิดกายใจเจิดแจ฽มจ฾า
ปัญญาล฾นลื่นประมาณ กินอาหารดีๆ สุขีหัวใจ
พลานามัยสมบูรณแ แก฾มเป็นสีจู฽นพู฾นอยากซุนเด฾...
281
ศูนย์กำรเรียนภูมิปัญญำไทย แม่ครู ดร. รำตรีศรีวไิ ล บงสิทธิพร
282
กลอน ฮักลูกบ่ถูกทาง
ชนะเลิศการประกวดโครงการพัฒนาที่ ทีวีช่อง ขอนแก่น
โอละนอ...พ฽อแม฽คนสมัยใหม฽ เลี้ยงลูกใหญ฽ บ฽อถืกทาง
ทาสําอางคักโพดบ฽อจักโทษจักคุณหนุนเงินคําปรนเปรอฟุูงเฟูอย฽างกดทรง พอ
แต฽ค่ําแล฾วลงไปเที่ยวเทค เที่ยวบารแติดยาและติดเฮ ทําแม฽ไร และนารี สําปะปี๋
สิเป็นไป พ฽อแม฽ฮู฾แล฾วไปุในตอนนี้
โอละนอ ..นวลๆ เอย
ฟังเด฾อฉันสิเว฾า เรื่องพ฽อแม฽ปัจจุบัน
มีแต฽ความเพ฾อฝันอยากให฾ลูกเป็นใหญ฽ ป฻อนแต฽เงินไหว฽ ๆ ขาดเหตุขาดผล
แม฽นสิทุกขแหรือจนกะบ฽อคิดตรึกตรอง พ฽อไหว฾ ว฽าแต฽ลูกได฾เป็นใหญ฽ ได฾ดิบได฾ดี
ลูกได฾เป็นเศรษฐี เงินคําล฾นลื่น เฮากะสิได฾นั่ง อยู฽สุขสบาย
เว฾าแล฾วพากันขาย ไฮนาปูอมใส฽อยากให฾ลูกเป็นใหญ฽ได฾เรียนสูง ๆ
เงินสิหามิดเป็นบุงเป็นหาบกะต฽า พ฽อกับแม฽กะบ฽อว฽า ขอให฾ลูกได฾เรียน
ว฽าแต฽ลูกพากเพียรศึกษาใจใส฽ มอเตอรแไซคแ รุ฽นใหม฽สิเอายี่ห฾อหยัง
เอาหมู฽เลี้ยงดังๆ เร็วปานจรวด ให฾ลูกขี่ไปอวดซุมบ฽าวซุมสาว
เอาให฾เขาได฾หาวกั้งโกบ นําส฽อง ลูกกะไปย฽อง ๆ
ฮอดบ฽อเข฾าโรงเรียนขี่ไปวุ฽นไปเวียน
นําศูนยแการค฾าไปซ฽องซุมลองม฾า ลองเหล฾าลองเฮ จังแม฽นม฽วนหลายเด฾ เลยบ฽อ
เข฾าบ฾านจ฾อย โต฿ะสนุ฿กกะมีส฽วนให฾เด็กน฾อยทั่งผู฾ใหญ฽เสียหายเล฽นยันล฾มยันตาย
ลืมแจ฾งลืมค่ํา เหมื่อยมาแล฾วกะหน่ําฉีดม฾าฉีดเฮ พ฽อมีแฮงแล฾วกะกลับมาแทง
สนุ฿กเก฾อรแ กลายเป็นคนฟุูงเฟูอเฮ็ดให฾เก็กเสียหายมีแล฾วย฽อหน฽อย
พ฽อแม฽คอยอยู฽บ฾าน
นานมื้อกะบ฽อเห็น แทบสิเป็นปุวงบ฾า เทิงย฽องออกนําหา ซอกนําเธคนําบารแ
กะบ฽อเป็นเย็นจ฾อยกลับมาคอยอยู฽บ฾านอาการหน฾าเป็นห฽วง
คือคนเป็นปุวงบ฾าเป็นหน฾าเวทนา
เซาสาเด฾อน฾องหล฽าหมอลําว฽าให฾เซาสา สิ่งบ฽อดีสิตามมาคันช฽องสุมซุมนี้
คือสุรานารีนั้นมันเป็นของคู฽กันจําไว฾น฾องพี่ กินสุราแล฾วกะหานารี
บ฽อมีแนวสิย฾านไผ เจ฾ากะบ฽อผันคันเจ฾าบ฽อยับยั้ง
โรคเอดสแสิถามหา การฉีดเฮฉีดชา กะดั่งเดียวกันนัน้ ใช฾เป็นฉีดร฽วมกัน
กับผู฾เป็นเอดสแแล฾วตัวเองต฾องเป็นเอดสแ ตามอย฽างหน฾าสมเภท
ผู฾ไดเเป็นเอดสแแล฾วยาแก฾บ฽อมี ได฾ยินแล฾วจั่งซี้
พัฒนาตนเองหลีกหนี ให฾มันได฾
การที่เอาชนะใจ สิสดใส ข฾างหน฾าชีวีสิมีค฽า อนาคตสิก฾าวหน฾า พาให฾อยู฽เย็น
พัฒนาตัวเองให฾หนี้เว฾นความชั่วบ฽อหมองมั้ว…
282
283
กลอน ป่าไม้คือทรัพยากรของชาติ
ใช้ในหัวข้อการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้
โอ฽ละนอ…… คําโบราณเพิ่นว฽า ดินดี เพราะหญ฾าปก
ปุาฮกเพราะเสือยังเสือมีเพราะปุาบังหญ฾ายังเพราะดินดีภาษิตนี้มีมานาน
คนโบราณเพิ่นฉลาดใช฾อบรมให฾แง฽คิดแก฽ชีวิตของพวกเฮาเลือกสรรเอา
นําไปใช฾ด฾วยปุาไม฾มีคุณค฽าทรัพยากรนา ๆ โฮมอยู฽หั่น
เป็นบ฽อนบั้นต฾นน้ําลําธาร บริการปัจจัยสี่ประโยชนแหลายเอานี่
ปุาดงของเฮาอย฽าพากันดูเบารักษาไว฾ให฾คงอยู฽ อย฽าลืมเด฾อโอละนอ ปุาไม฾เอย
มีคุณล฾น..……
แม฽นว฽า…. ฟังเด฾อญาติพี่น฾องประชาชนทุกเหล฽า
เทินหนุ฽มสาวและผู฾เฒ฽าลุงปูาคู฽ซุคนปุามีคุณมากล฾นแก฽ชีวิตนานา
ได฾เผิ่งพาปัจจัยอยู฽เย็นเพียงพร฾อม ชอมเบิ่งเด฾อพี่น฾องว฽าปุาดงให฾หยังแหน฽
เริ่มต฾นแต฽แหล฽งน้ํากินใช฾เฮ็ดไฮ฽นา ฝูงหมู฽ปูปลากุ฾งซุมแซวซีชว฽า
คนได฾ว฽านได฾ส฾อนตักต฾อนโต฽งเอา บ฽อต฾องอุกอั่งเอ฾าหลายหลากทรัพยากร
ในดงดอนผลิตผลทุกอย฽างมีเหลือล฾นผลิตผลนานาไม฾ เทิงสัตวแสาแสนส่ํา
แล฽นตํากันจ฾น ๆ หลายล฾นอั่งโอม นานามีหวานส฾มผลผลาของปุา
จั่งแม฽นหาง฽ายแท฾แสวงได฾ดั่งใจฝูงหมู฽มวลแมกไม฾น฾อยใหญ฽สารพัด
ซิเลือกตัดลํางามจั่งใดกะยังได฾ฮู฾จักประมาณฮู฾จักใช฾โดนปานใดกะยังอยู฽
มาสร฾างเตียงตั่งตู฾ เฮือนเย฾าอยู฽เซามีปุาเขาให฾สัตวแโซ฾นคนเฮากะได฾เพิง่
ยามฝนเฮิงกะบ฽ถ฾วมค฽อยไหลเรื่อยเอื่อยมา
เฮ็ดไฮ฽นากะหมานข฾าปูปลากะอุอั่ง
อยู฽ทางนั่งท฽างเนิ้งสนุกเทิ้งได฾อยู฽เย็นบ฽ว฽าเว฾นคืนค้ําฟังหมอลําใจกะแจ฽ม
บ฽ต฾องแนมชี้ฝูาเรื่องฝนฟูานั้นหลั่งลงเป็นด฾วยดงปุาไม฾พาให฾อยู฽ซุ฽มเย็น
ความยากเข็ญบ฽มาพานฤดูกาลดีแท฾และไปใสกะสุขล฾นประชาชนชื้น
อายุยืนม฾วนแม฾งแลงเข฾าอยู฽สําบาย ใจและกายกะสุขล฾นทุก ๆ คนบ฽ได฾จ฽ม
ความอุดมของปุาไม฾คนเฮาได฾เพิ่นพาดินดีด฾วยมีหญ฾ามาเป็นสิ่งปิดปก
ปุาฮกด฾วยเสือมีอยู฽นอนเนายั้งเสือซิยังอยู฽ได฾ด฾วยมีดงให฾ซันอยู฽
หมู฽หญ฾ายังอยู฽ได฾อาศัยน้ําอยู฽ดินอยากอยู฽ดีกินดีรักษาไว฾เด฾อปุาอย฽าเพม฾าง..
283
284
กลอน ประโยชน์ของป่าไม้
ใช้ในหัวข้อการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่าไม้
โอละนอ....ประโยชนแเอเยประโยชนแของปุา มีคุณค฽าหลายประการ
เช฽นเป็นแหล฽งอาหารและสิ่งของเครื่องใช฾ ฝูงหมู฽สัตวแน฾อยใหญ฽
ได฾กินอยู฽หลับนอนเถิงเมื่อตอนฝนเทกะปูองกันน้ําทั่ง
สิบ฽ได฾ใหลหลั่ง มาท฽วมไฮ฽ท฽วมนา
แต฽เป็นสายธาราไหลลงตามซ฽อง เลาะไปตามห฾วยฮ฽องลงสู฽ทะเล
ฝูงปูปลานั้นเด฾ซ฽างหลายซาบลาบ เหลียวไปขาวพาบๆซ฾องซ฽อซุมแซว
กะย฾อนปุานี้แหล฽วให฾มีแนวกินอยู฽ บุญซูเอ฾ย....
โอละนอ .......ปุาไม฾นี้นามีคุณแท฾ ฟังเด฾อท฽านชาวไทยทุกท฽าน
เว฾าเรื่องการปุาไม฾มีคุณได฾ก฽ายกอง ปุาไม฾เด฾อพี่น฾องได฾เป็นแหล฽งอาหาร
บริการคนเฮาได฾อยู฽กินบ฽มีไฮ฾มีทั้งผลผลาไม฾ในดงแซ฽บอร฽อย
พืชใหญ฽ๆน฾อยๆที่กินได฾อยู฽ดงตามซอกซ฾งดงใหญ฽หนามหนา
พวกสัตวแสาซุมแซวส฽วงกันโตนเต฾นเทิงกวางฟานหมูเม฾นเสือสางช฾างปุา
ครรณนาบ฽ได฾คนได฾ใช฾ซู฽ประการ นอกจากนั้นคือหมู฽สมุนไพร
ใช฾กันมาแต฽โดนจวบจนทุกวันนี้ ไม฾กะมีหลายล฾น
สร฾างเฮือนซานบ฾านอยู฽ ผู฾ใดเดูเกะเลือกใช฾เอาได฾ดั่งใจนอกจากนี้ปุาไม฾กะเป็น
แหล฽งลําธาร
บริการซุมซนตามทางไหลเลี้ยว เหลียวไปตามสายน้ํา
ข฾าวในนาเขียวอุ฽มทุ฽มซุมหมู฽ปลาโดดเต฾นเต็มน้ําซั่วแซว
บ฽อึดแนวกินแท฾ ปูปลาล฾นหลาก
อยากยามใดเกะใส฽ต฾อนไซส฽อนต฽งเอาพวกที่ทํานานาข฾าว
ชลประทานการเกษตรเขตที่มีแม฽น้ํากะทําได฾ตลอดปีคู฽กับการเกษตรนี้
กะคือเขื่อนใช฾ผลิตไฟไซ฾ทั่วไทยทั่งผอง
ฮุ฽งเฮืองเหลืองเลื่อมเจริญเทียมแดนด฾าว
นานาประเทศต฽างอยู฽ท฽างสุขอยู฽สร฾างเมืองบ฾านอยู฽สําราญ
ขอผู฾ฟังทุกท฽านมองผ฽านเห็นคุณที่ปุาไม฾ได฾ค้ําจุนชีวิตเฮาเจริญก฾าวอนุรักษแ
เอาไว฾ดงหนาปุาไม฾ใหญ฽เทิงปลูกเสริมสร฾างไว฾มีไซ฾ทั่วเถิงที่สูงๆเทิงๆที่ค฾อยๆ
คุ฽มๆปลูกเด฾อไม฾..
284
285
กลอน เทิดพระเกียรติ 72 พรรษา องค์ราชันย์ ตอนที่ 1

ทานอง ทานองลาทางสั้นสลับย่าวลงเต้ย
โอ฽ละนอ…บุญเอ฾ยบุญเป็นด฾วยบารมีวงจักรีคุ฾มครอง
ชาวประชาทั้งผองจั่งได฾อยู฽แบบปรองดอง เมืองขวานทองของไทย
ได฾พ฾นภัยทั้งผองกะย฾อนบารมีของล฾นเกล฾าล฾นกระหม฽อม
จอมประมุขคุ฾มครองชาวไทยทั้งแหลมทอง
จั่งบ฽ค฾อยบ฽เงี่ยงบ฽เอียงน฾า…
โอ฽ละนอ…ขอถวายพระพรให฾พระองคแ
มีอายุวรรณะสุขขังพลังเอย…ละแม฽นว฽าขอเดชะ
ใต฾ฝุาละอองธุลีพระบาทเจ฾าเกล฾ากระหม฽องจอมขวัญ
ข฾าพระพุทธเจ฾าขอเป็นตัวแทนชาวประชาทั้งมวล
ลําสดุดีน฾อมขอแก฾จอมกษัตริยแไท฾ พระราชทานอภัยถ฾าบ฽อนใดเผิดพลาด
ขอสรรเสริญอภิวาทด฾วยลําเทิดพระเกียรติให฾
ประมวลไว฾ใส฽กลอนตอนนี้ขอเริ่มต฾น
เว฾าเรื่องร฾ายเหลือทุกด฾านพระองคแนนั้ บ฽หวั่นไหว
(ย่าว)
ซ฽อยนั้นแหล฽ว ซ฽อยนั้นเด฾อซ฽อยประชาชีไว฾ให฾พ฾นเขตอันตราย
ประชาชนหวิดตายย฾อนพระองคแทรงซ฽อยคลี่คลาย
เหตุร฾ายกลายเป็นดีเป็นบุญคุณประชาชีมากมายเหลือล฾น
คนไทยเฮาทุกวันนี้ตกงานส฽วนใหญ฽หันคืนไปปลูกสร฾างสวนฮั่วไฮนา
ท฽านพระองคแเล็งเห็นอนาคตข฾างหน฾าหาทางซ฽อยเกษตรกรรม
นําโครงการเศรษฐกิจพอเพียงๆเพื่อให฾ชาวประชาฮู฾
คําว฽าเศรษฐกิจพอเพียงเลี้ยงชีพตนไปได฾บ฽ให฾ไปหลงส฾นวนนําพวกฝรั่ง
เอาโตเป็นที่ตั้งทําสร฾างสิ่งดีส฽วนโครงการเศรษฐกิจพอเพียงนี้
เพิ่นทรงซ฽อยสนพระทัย ให฾พันธแพืชพันธแผัก
และพันธแสัตวแทุกชนิดเพื่อส฽งเสริมรายได฾หาแหล฽งน้ํามาให฾ขุดครองไปถึงทั่ว
ปลุกแฟงแตงกวาบั่วกระเทียมหอมต฾นมีผลได฾ยังปี
บ฽มีฝนกะปลูกได฾ เพราะน้ําครองไหลไปถึงเท฽าทุกที่
โอเด฾โอนอฮอดทุกที่ ดีเอานี่ ซมแซวบารมี
วัวควายเป็ดไก฽ปูปลาหมู฽นี้ๆเพิ่นหาให฾ครบครัน
(เต้ยโขง)
สรรหาแต฽สิ่งดีๆมาให฾ประชาชีทําอยู฽ทํากิน
ซ฽อยเหลือบ฽ให฾มีหนี้สินทําอยู฽ทํากินตามประสา
(เต้ยพม่า)
เลี้ยงกันปลูกกันเข฾าไปๆวัวควายเป็ดไก฽กุ฾งหอยปูปลา
285
286
พระองคแทรงพระราชทานให฾มาชาวไร฽ชาวนาสวนผสมกันทั่วถิ่นไทย
(เต้ยธรรมดา)
จากน้ําใสใจจริงของพระองคแท฽านๆ
ทรงพระราชทานโครงการมาซ฽อยภารกิจเพิ่นหลายบ฽หน฽อย
เพียงเวลานิดหน฽อยครรณาบ฽ได฾ๆเพิ่นทรงให฾ซ฽อยประชา
อุปมาคือสายฝนแก฾วชโลมใจชาวไทยทุกเผ฽า
ขอถวายพระพรให฾แด฽องคแพระบาทเจ฾าจงหายเศร฾าชั่วนิรันดรแ
เกษมสันตแสุขล฾น ขอให฾พระชนมายุหมั่นแก฽น
พระปรีชาให฾ขจรทั่วแคว฾นทั้งดินฟูาให฾ซ฽าลือ
ให฾โลกระบือก฾องไปทุกถิ่นขามองคแภูมินทรแถิ่นไทยน฾า
72 พรรษาผ฽านมาครบไว฾ขอพ฽อหลวงของไทย
จงทรงพระเจริญเด฾อ…
286
287
กลอน เทิดพระเกียรติ 72 พรรษา องค์ราชันย์ ตอนที่ 2

ทานอง ทานองลาทางสั้นสลับย่าวลงเต้ย
โครงการนี้นับว฽าดีหลาย
ชาวเกษตรบ฽ดิ้นล฾มดิ้นตายคือกับแต฽ก฽อนทางหนี้สิน กะผ฽อนกว฽าเก฽าลงหลาย
เพราะโครงการให฾เน฾นหลักนโยบายพอกินพออยู฽
บ฽ให฾เล฽นนําหมู฽เมืองนอกเมืองนา เฮ็ดกินตามประสาชาวนาชาวไฮ
พันธแปูปลาเป็ดไก฽พันธแหมูวัวควาย เพิ่นกะทรงขนขวยมาให฾เลี้ยง
ซ฽อยเพื่อบ฽ให฾เสี่ยงต฽อกู฾หนี้สินให฾ปลูกอยู฽ปลูกกินผักนางอางหญ฾า
ให฾พอกินแล฾วจั่งว฽าแบ฽งไว฾ไปขาย ชาวเกษตรบ฽มีคําว฽าตาย
คันเฮ็ดตามพระองคแสั่ง จนกระทั่งคนชาวเขาชาวดอย
ท฽านพระองคแกะทรงคอยให฾แสงสว฽างยกตัวอย฽างชุมปลูกฝิ่นกัญชา
บัดนี้ให฾หันมาปลูกกาแฟแทนฝิ่น ซ฽อยไปหมดตลอดสิ้น
ดินด฾าวอ฽าวไทยเรื่องอื่นๆนัน้ กะได฾ เชี่ยวชาญไปทุกอย฽าง
บ฽เคยหยุดอยู฽ว฽างหาทางแก฾ซ฽อยประชาเช฽นปัญหารถแน฽นในกรุงเทพฯอัตคัด
จราจรติดขัดทรงคลี่คลายให฾หายได฾ตอนน้ําไหลนองท฽วมต฽างจังหวัด
ในกรุงเทพฯกะซ฽อยชี้ทางซ฽อยสละทรัพยแส฽วนพระองคแบ฽หน฽อย
คอยเฝูาช฽วยเหลือสหกรณแโคนมนั้นกะทรงเอื้อเฟื้อ
และพันธแพืชนานาทรงสรรคแหาแต฽สิ่งดีๆ
ซ฽อยประซาซาวบ฾าน
(เตัยธรรมดา)
พระราชทานโครงการมาให฾ด฾วยน้ําพระทัยทรงไว฾ฮกั ห฽อ
เปรียบเสมือนพ฽อห฽วงลูกเต฾าพระองคแเฝูาฮ่ําคนิง
เฮ็ดจริงทําจริงบ฽คร฾านคิดค฾นโครงการแยบยลซู฽อย฽าง
คิดหาแนวทางสิปลดทุกขแให฾ประชาได฾อยู฽ฮ฽มเย็นท฽านพระองคแทรงเป็นคือสาย
ฝนแก฾วชะโลมกายใจชาวไทยทุกหมู฽เหล฽าขอถวายพระพร
ให฾แด฽องคแพระบาทเจ฾าสดซื่นชื่นอุรา 72 พรรษาหมุนมาฮอดแล฾ว
ให฾พระองคแคลาดแคล฾วภัยวิบัติซู฽ด฾าน
ให฾ทรงพระชนมแมายุยืนนานคู฽ไทยเด฾อ…
287
288
กลอน เทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพฯ ตอนที่ 1

โอละนอ….. องคแสมเด็จพระเทพพรัตนราชสุดา
สยามบรมราชกุมารีทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ
ค้ําจุนมรดกไทยให฾รุ฽งเรืองสถาพร
เหล฽าพสกนิกร ต฽างซอซ฾องซมซื่นทั่วเมืองบ฾าน
โอละนอ……ซาวไทยเอย…
ประเทศไทยเฮานี้ จั่งแม฽นดีล฾นลื่น
เมืองอื่นเทียบบ฽ได฾ ไกลก฾าวกว฽าเขา
ย฾อนมหากษัตริยแเจ฾า ตุ฾มไพร฽ครองเมือง
ฮุ฽งเฮืองเป็นพันปี อยู฽ดีหายฮ฾อน
ตอนสมัยโบราณพุ฾น ปัจจุบันบ฽แปรเปลี่ยน
ทรงพากเพียรสืบสร฾าง เมืองบ฾านพัฒนา
กับทังจอมเจ฾าฟูา ล้ําค฽าหญิงซาย
พระมหากรุณาธิคุณหลาย สุดสิบรรยายได฾
ยุคสมัยสู฽มื้อคือสมเด็จพระเทพฯ สังเขปงานแต฽ละด฾าน
กะหลายล฾านอเนกนองเป็นยุคทองโดยแท฾
ในแง฽วัฒนธรรมเป็นผู฾นําปฏิบัติ
ค฽องถนัดหลายด฾านการประพันธแทรงไว฾
วรรณกรรมล้ําค฽า เสด็จประเทศนานา
ทรงสรรมาบันทึกไว฾ได฾ความรู฾และพองเพลิน
สรรเสริญยอย฽อง ทั่วผองแผ฽นโลกา
องคแพระเทพไทยฯนา เพิ่นนั้นทรงปัญญาล้ํา
เป็นผู฾นําเทิงทางโลก และทางธรรมคู฽สู฽แง฽
แลทิศใดกะรอบรู฾ ตีกระทู฾ได฾แน฽นอน
มาสะออนหลายเด฾ องคแพระเทพรัตนราชสุดา-
สยามบรมราชกุมารีส฽องสีใสแจ฾ง ผู฾ข฾าขอแจงเป็นข฾อ
เอาพอเป็นสังเขปองคแพระเทพฯทรงสรรสร฾าง
หนทางกว฾างกว฽าไกลข฾อที่ 1 เพิ่นได฾
เสริมส฽งพุทธศาสนา ทรงเป็นพุทธมามกะ
และอุปถัมภแซูค้ําเป็นประจําบ฽มีเว฾น
วันสําคัญบ฽ได฾ขาดทรงตักบาตรและหยาดน้ํา
นําหน฾าหมู฽ประชาทรงศึกษาจนฮู฾แจ฾ง
เทิงทางแห฽งปริยัติปฏิบัติกะครบครัน
อัศจรรยแจริงแท฾แปลบาลีเรียนรู฾
288
289
อรรถธรรมเลิกแลบ เพิ่นฮู฾จบแจบแจ฾ง
แสดงได฾ดั้งใจทรงจนาเอาไว฾ เป็นตําราถ฾วนถี่
เช฽นเรื่องทศบารมี ในพุทธศาสนาเถรวาท
อย฽าซะพลาดให฾อ฽านดู เรื่องที่2 ที่ควรฮู฾
อนุรักษแภาษาไทย ทรงสนใจศึกษา
ตอนปริญญาตรีนนั้ หลังจากหั้น ปริญญาโทจ฾าวต฽อ
ภาษาบาลีและสันสกฤตนั้นนอ ทรงเชี่ยวชาญกะด฾อ
บ฽มีย฽อหย฽อนไผ วรรณกรรมเพิ่งแต฽งไว฾
หลายหลากเนืองนัน เทิงโคลงฉันทแกาพยแกลอน
แน฽นอนแตกฉานแท฾ ภาษาแม฾ประณีต
และชัดเจนแจ฾งแจบ เป็นต฾นแบบการใซ฾
ภาษาได฾ดั่งใจ สมควรที่ชาวไทย
เทิดทูนไว฾เป็นแบบอย฽างทุกคนเด฾อ…
289
290

โอละนอ…
วัฒนธรรมไทยฮุง฽ เฮืองก฾องกระเดื่องโลกา
ด฾วยมีองคแสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี
เพิ่นทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเกื้อกูลมรดกไทย
ทรงมีพระเมตตา เอาพระทัยตั้งต฽อบ฽วางเว฾น…
โอละนอ…บุญคนไทยเอย…
กล฽าวเถิงองคแสมเด็จพระเทพฯทรงเชี่ยวชาญมากมาย
เก฽งการหลายด฾านการศึกษาเรียนรู฾
หลายสาขาอนันตแเนก จบปริญญาเอกพร฾อม
วิซาก฾องกว฽าไกลพระราชกรณียกิจ เพิ่นสร฾างไว฾
ยิ่งใหญ฽เหลือหลายอนุรักษแมรดกไทยและส฽งเสริมเติมตั้ง
พาให฾ยังยืนหมั่นวัฒนธรรมเฮืองฮุง฽ ฟังเด฾อลุงและปูา
หลานหล฽าซิว฽ากลอน เว฾าเป็นตอนเป็นข฾อ
พอฮู฾ฮ฽อมทางไปข฾อที่ 1 เพิ่นนั้นสนใจตั้ง
ทางศาสนาพุทธข฾อที่ 2 เพิ่นนั้นเก฽งสุดๆ
เรื่องภาษาไทยเฮานี้ ข฾อที่ 3 ว฽าติวรรณศิลป฼เด฾อท฽าน
ข฾อที่ 4 ประวัติศาสตรแว฽านั้น ทรงเรียนรู฾เชียวชาญ
ข฾อที่ 5 ทางโบราณคดีนั้นกะกล฾ากลั่นเกินคน
ข฾อที่ 6 ทรงสนใจ สถาปัตยแแบบไทยรักษาไว฾
ข฾อที่ 7 งานซ฽างไทยที่เฮาเอิ้น ว฽ากรมซ฽างสิบหมู฽
เพิ่นกะทรงซุกยู฾ฟื้นฟูขึ้นดั่งเดิม
ข฾อที่ 9 ดนตรีไทยเพิ่นกะเริ่ม ฝึกฝนแต฽ยังพระเยาวแ
เอาเป็นจริงเป็นจัง ระนาด ซอ เทิงขับร฾อง
ของพื้นเมืองเพิน่ กะเล฽น โปงลางอีสานก฾องสะนั่น
ระนาดฝรั่งกะพ฽องนัน้ ทรัมเป็ดเป็นซั้นส฽งเสียง
วิชาใดพระองคแกะทรงฮู฾เกี้ยง ทุกอย฽างนานามี
ทางวรรณคดีหนังสือ เก฽งหลายเหลือล฾น
ประชาชนยอย฾อง พระจริยาโดดเห็น
ไผได฾เห็นแล฾วปลาบปลื้ม สะออนโอ฾อ฽าวเถิง
เทิงลุ฽มฟูาบ฽มีผู฾เทียมทัน เป็นที่อัศจรรยแกว฽าคนทั้งค฽าย
แม฽นสิหลายเหลือล฾นการงานอ฾ออั่งบ฽ได฾นั่งอยู฽ห฾อง
โฮงกว฾างเปล฽าดาย ซ฽อยคนทุกขแยากไฮ฾
หลายเรื่องกรณี พาคนมีให฾ทําทาน
290
291
ซ฽อยการกุศลพร฾อม พระองคแยอมลําบาก
เพื่อประซาบ฽ได฾หย฽อน พระองคแจรจากบ฾าน
ไปยามประเทศถิ่นไกล เพื่อสร฾างมิตรไมตรีไว฾
ได฾ซูซ฽อยเกื้อกูลกัน มีปัญหาสําคัญ
กะเว฾าจากันได฾ พาเมืองไทยเฮาข฾าม
ทางกันดารยาวย฽านซุมประเทศเพื่อนบ฾าน
ได฾ยอย฽องทั่วแดน ปวงประชาไทยแลนดแ
ได฾สุขย฾อนพระองคแท฽าน สมภารตุ฾ม…
291
292

วัฒนธรรมไทยสู฾ภัยเศรษฐกิจ
องคแสมเด็จพระเทพฯเพิ่นทรงคิดทรงฟื้นฟูปัญญาไทย
นํามาใช฾แก฾ปัญหา เป็นพลังพัฒนาพาให฾ซาติเฮืองฮุ฽ง น฾อลุงปูา…
โอละนอ…ผู฾ฟังเอย…บัดนี้จักกล฽าวเรื่อง
องคแพระเทพฯของไทยบารมีพระองคแหลาย
ได฾ซ฽อยไทยทั้งค฽าย บ฽ให฾กลายเป็นทาส
วัฒนธรรมซาติอื่นให฾ตื่นตนพร่ําพร฾อมบ฽ยอมให฾เสี่ยมเสียทรงใส฽ใจทุกเมื้อ
บ฽ฮู฾ฮ฽วมวันคืน ขึ้นปุาเขาดงดอย
ซ฽อยซุมประซาเซื่อ บ฽ว฽าเหนือและใต฾ แดนไทยทุกถิ่นทรงถวิลฮุ฽งฮู฾
พาสู฾บ฽ถอยหมู฽บ฾านใหญ฽บ฾านน฾อย ดอยปุาภูผา บ฽อาจคณานับ
ซ฽อยประซาซุมฮ฾อน ลางเทื่อจรเดียวดั้น ลางเทื่อตามเสด็จพ฽อ
ทรงศึกษาข฽าวข฾อปัญหาบ฾านย฽านเมือง เสด็จอยู฽เนื่องๆทังเมืองไทย
และเมืองหรั่งต฽างประเทศไกลใกล฾ บ฽มีได฾อยู฽สบาย
ทรงศึกษาซอกค฾น ทังของใหม฽และโบราณ
มาผสมผสาน ใส฽กันประยุกตแใช฾ วัฒนธรรมไทยยืนหมั่น
พระองคแพาฟันฝุาทรงนําพาซ฽อยซี้
พาทําพร฾อมฮ฽อมดี พระราชกรณียกิจมากล฾น
เกินกว฽าพรรณนาขอยกมาเพียงหน฽อยเดียว
ตามเวลาซิพอเว฾า เอาแต฽เพียงพอฮู฾
เป็นประเด็นนอท฽านงานอนุรักษแและส฽งเสริมภาษาไทยเด฾อพี่น฾อง
พระองคแคล฽องแตกฉาน ภาษาโบราณเพิ่นกะได฾
บาลีไล฽สันสกฤตบ฽มีติดมีคา ทรงปัญญาเหลือล฾น
ทรงศึกษาและซอกค฾น เป็นวิชาการเฮาได฾อ฽าน
งานวรรณศิลป฼กะพ฽องนัน้ สําคัญแท฾คู฽ซู฽แนว
เสด็จแถวเถื่อนท฾องผองประเทศนานายามกลับมาทรงอักษร
เป็นกาพยแกลอนกรองแก฾ว คนซุมแซวซอซ฾อง
สาธุการเซ็งซ฽าองคแพระเทพฯเฮานา แต฽งหนังสือเก฽งแท฾
เห็นแล฾วบ฽อยากวางทางดนตรีแฮ฽งคักแท฾ แตรซอเทิงระนาด
พระองคแฉลาดลึกล้ําทรงได฾คู฽ซู฽แนวเสด็จเมืองแกว จีน พม฽า
แสวงวิชามาต฾อนไพร฽บ฽ว฽าไกลและใกล฾ ซาวไทยได฾อยู฽เย็น
ทรงเป็นเทียนนําซี้ หนทางดีให฾ไทยย฽าง ทางบ฽อนใดฮกเฮื้อ
พระองคแเอื้อฝุาฟันอัศจรรยแจริงแท฾บารมีประเสริฐยิ่ง
292
293
หญิงและซายทั่วหน฾าประซาเซื่อต฽างสะออน ประซาซนเดือดร฾อน
ทรงปัดเปุาให฾ถดถอย ทรงเสด็จตามฮอยพระบิดา
ผู฾ซักพาพระองคแท฽านประสบการณแที่เรียนรู฾
ถือเป็นครูแบบอย฽าง แม฽นว฽างานซิยากยุ฽ง
เพิ่นหมายมุ฽งบ฽ถอย ปฏิบัติตามฮอย ของบาทเบื้องเสด็จพ฽อน฾อลุงปูา…
293
294

โอละนอ…บุญคุณเอย
บุญคุณคนไทยเฮามี ที่ได฾องคแสมเด็จพระเทพฯ
รัตนราชสุดาสยามราชกุมรี
เป็นที่พึ่งทางวัฒนธรรมนําให฾ไทยฮุ฽งเฮือง
เป็นด฾วยเบื้องบาททูลกระหม฽อมพระองคแท฽าน……
โอละนอ…ไทยเฮาเอยจักกล฽าวเบื้องเมืองไทยตั้งแต฽ก฽อน
สร฾างนครหมู฽บ฾าน เจริญเรื่อยต฽อมาย฾อนพระปรีชาเก฽งกล฾า
คุณค฽าจอมกษัตริยแคุ฾มขจัดโพยภัย สิ่งใดบ฽มาต฾อง
มีฮีตครองของเค฾าถือเอาเป็นแบบอย฽าง
เป็นหนทางส฽งให฾ ไทยเฮาได฾ฮุ฽งเฮืองนอกจากเบื้อง จอมราชราชา
พระบรมวงศา กะซ฽อยซาซูค้ําต฽างซุกนํากูลเกื้อ
ซ฽วยเหลือไทยให฾ม฾มฝั่งทั้งพระราชชนนีทั้งพระราชินี สมเด็จองคแพระเจ฾าลูกเธอ
และองคแพระเจ฾าลูกเธอว฽านี้
นําชี้แต฽สิ่งดี บางองคแนี้ศึกสงครามกล฾าเก฽ง
ไผข฽มเหงบ฽ได฾นําต฾านต฽อตี จั่งพระนเรศวรกับองคแพะเจ฾าตากสิน
สู฾อรินไพรี บ฽มีกลัวเกรงย฾านบ฽มีไผทานได฾ กษัตริยแไทยกล฾ากลั่น
เจ฾ากระหม฽อมจอมขวัญองคแพระพุทธยอฟูาตีพม฽าหมุ฽นกระจาย
พระพุทธเลิศหล฾านั้นกะได฾ โดดเด฽นทางศิลปกรรม
งานแกะสลักงดงามบ฽มีปุนปานเปลื้อง
เสียงดนตรีบรรเลงก฾อง อรชรอ฾อยอิ่งซอสามสามอิ่นอ฾อย
หวานจ฾อยแจบกะใจทรงประพันธแเพลงไว฾
คือเพลงพระสุบิน ได฾ยินมาจนปัจจุบัน
กะม฽วนดีคียแค฾อย รัชกาลที่สี่ กะบ฽หน฽อย ผลงานหลายอย฽าง
ทางภาษาทรงรอบรู฾อังกฤษพร฾อมพร่ําบาลี
วิทยาศาสตรแว฽านี้กล฾าเก฽งชํานาญการ
ท฽านคํานวณกบกินเดือนกินตาเว็น ปานตาเห็นเฮือนฮู฾
ได฾เชิดชูเมืองบ฾านเป็นปราการตุ฾มไพร฽
สมัยต฽อมา พระปิยะมหาราชเจ฾าทรงคุณล้ํานับอนันตแ
พัฒนาทุกด฾านให฾เทียมทันประเทศต฽าง จนกั้นกางประเทศไว฾
เป็นไทยตั้งต฽อมา พระมงกุฎเกล฾านั้นน฾า
กะเซ็งซ฽าทางศิลปิน ปานว฽าอินทรแแปลงมา
สร฾างซาติไทยให฾ฟูเฟื่องเรื่องวงการลําฟูอน
ละครโขนพิณพาทยแ เพิ่นส฽งเสริมขนาดแท฾
294
295
ทรงเองด฾วยก็หากมีองคแปัจจุบันนี้ภูมิพลมหาราช
ทรงฉลาดลึกล้ํา เมืองบ฾านจั่งอยู฽ดี
องคแพระเทพว฽านี้ ตามรอยบาทพระบิดา
สั่งสมเรียนรู฾มา ตั้งแต฽ครายังน฾อย
ติดตามฮอยตามส฾น พระเจ฾าอยู฽หัวไปทุกแห฽ง
บ฽ว฽าฝนและแล฾ง จนทรงแจ฾งแก฽พระทัย….
295
296

โอละนอ…สาธุเด฾อ
ผู฾ข฾าขอกราบถวายบังคม
องคแพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี
ทรงมีพระชนมแยนื นานทรงสําราญพระหฤทัย
วัฒนธรรมไทยยืนยง ทรงชี้นําทางดี พสกนิกรมวลมี
ภักดีน฾อมใจใส฽ในพระคุณท฽าน…
โอละนอ…คนไทยเอย…ที่ไทยเฮาได฾สืบสร฾าง
เป็นเฮือนซานบ฾านซ฽องตุ฾มโฮมพี่น฾อง
เป็นเมืองบ฾านย฽านยาว เป็นประเทศเก฽งก฾าว
เฮียงประเทศอาระยาด฾วยบุญญาธิการ
องคแกษัตริยแหาญกล฾า นําประชาไทยสู฾ผองภัยตุ฾มไพร฽
พระบรมวงศานุวงศแใหญ฽น฾อยนํายู฾ซ฽อยซู
ต฽างองคแทรงรอบรู฾ ศิลปศาสตรแนาๆ
องคแสมเด็จพระเทพท฽านใช฾วิจารณญาณปกครองบ฾านตุ฾มไพร฽
วัฒนธรรมไทยอยู฽ยั้งบารมียู฾ซ฽อยซู คนทั้งหลายต฽างกะฮู฾
ว฽าสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ
ต฽อไทยเหลือล฾น พระองคแทรงเป็นต฾น
นําพาคู฽ซู฽อย฽าง ทรงนําทางบ฽อนบั้น
ให฾ไทยฮู฾ฮ฽อมเดิน เพิ่นอนุรักษแและซุกยู฾
ผองหมู฽มรดกไทย ให฾ยืนยงสถาพร
ประโยชนแ มีมาไซ฾พาคนไทยเฮาฮู฾วัฒนธรรมไทยมีคุณค฽า
บารมีมากล฾น คนไทยได฾อยู฽ดี บุญผลาสมภารมี
ทรงนําซี้ทางย฽าง ให฾ไทยก฾าว…
296
297

วัฒนธรรมไทยยืนยง
ด฾วยองคแพระเทพฯเพิ่นนําพา ทรงพัฒนาและส฽งเสริม
ฟื้นของเดิมที่ดีงาม นําประโยชนแต฽อละนอท฽าน…
โอละนอ ผู฾ฟังเอยการสงครามซู฽มื้อ
บ฽คือเก฽าคราวหลังสู฾กันด฾วยพลังเศรษฐกิจเป็นพื้น
บ฽ใซ฾ปืนของ฾าวมาแทงฟันตีต฽อเศรษฐกิจนี้ละพ฽อ เป็นอาวุธงัดง฾าง
ทําลายล฾างต฽อตี ผู฾มีเงินว฽านี้
มีอํานาจเหลือหลายได฾เป็นนายบังคับ
ตามที่เขาประสงคแไซ฾ คนไทยเฮาหลงส฽าวฟูาวฟั่งนําก฾นฝรั่ง
บ฽ฟังความพ฽อแม฽เว฾า คนเฒ฽าสั่งสอน
ไปสะออนใจโอ฾ฮัลโหลเดียรแ เซื้อซาติอื่น
บืนนําเขา ซักไซ฾ ของไทยนี้บ฽สน
ประพฤติตนตามเยี่ยงอวดเก฽งว฽าโตมี ไซ฾ไปตี้เงินคํา
ซะซายยายถิ่ม ปานเพิ่นพิมพแเงินได฾ไผเตือนบ฽ฮู฾ฮ฽อม ส่ําผีบ฾าได฾ค฾อน
สอนได฾กะบ฽ฟัง องคแพระเทพฯเพิ่นสอนให฾ยับยั้ง กินอยู฽ได฾พอดี
อย฽าไผมีเกินตน ทุกสิวนมาใกล฾
และอย฽าไปหลงส฽น ฮนนําพวกฝรั่ง ลืมครองหลังฮีตเค฾า
ครองเฒ฽าที่สั่งสอนจั่งได฾เกิดเดือดร฾อน ในเรื่องเศรษฐกิจ
พาชีวิตขุกเข็ญ ทั่วไทยในคราวนี้ย฾อนเฮาหนีครองเค฾า
โบราณเฮาสอนสั่งบ฽ฟังความผู฾เฒ฽า
ไทยเฮาฮ฾อนฮ฽วนฮนขอทุกคนจ฽งตั้งสืบต฽อวัฒนธรรมไทย
มีน้ําใจเกื้อกูล ต฽อกันพงษแพันธแเซื่อมีสติทุกเมื่อเทิงปัญญาอย฽าได฾ล฽าย
หากกปลายให฾ฮู฾ อย฽าบุม฾มสุ฽มเดาเฮามีวัฒนธรรม
นํามาใซ฾เด฾อท฽าน บ฾านเมืองก฾าว…
297
298
กลอน สาเหตุที่เป็นเอดส์และวิธีป้องกัน
ทานอง ทานอง ลาทางสั้นสลับย่าว
อะโรคะยาปะละมาลาภา ความบ฽มีโรคเป็นโรคอันประเสริฐ
คันเกิดโรคกับผู฾ใดเถือว฽าผู฾นั้นเป็นสมเภท
โดยเฉพาะโรคเอดสแบ฽มียารักษา
หมอแพทยแเพิ่นหามาปัวได฾กะบ฽เซา
เพียงเฮ็ดให฾ทุเลาเบาบางได฾แต฽ละวัน
ข฾อสําคัญคุณสามีภรรยาให฾เว฾าวาจาจิโจย
โดยความเว฾าเข฾าใจสิได฾อยู฽ใกลโรคเอดสแ
คันมั่วเข็มมั่วเพศโรคเอดสแสิถึงตน
ขอเตือนใจทุกคน หมอลําเว฾าโปรดฟังแหน฽อย฽าแวเลี้ยว
โอ฽....ละนอ..คันมั่วเข็มมั่วเพศระวังโรคเอดสแสิมายาม...เอย..
(เนือ้ ในกลอน-กลอนตัด)
ละแม฽นว฽าน฾อนาย...
ฟังเว฾าบุปผังดอกเกตุ
สิเว฾าเรื่องสาเหตุโรคเอดสแมีมา
เว฾าถึงการรักษาบ฽มียาดอกแม฽
มีตั้งแต฽วิธีการปูองกัน
โรคนี้มันสําคัญปัวได฾กะบ฽ซ฽วง
ด฾วยความห฽วงพ฽อแม฽อาวอา
รัฐบาลจั่งพารณรงคแทุกอย฽าง
ให฾เฮาห฽างโรคเอดสแเภทภัย
ปูองกันได฾แนวใดเเฮ็ดให฾ถึกต฾อง
ข฾อที่ 1 เด฾อพี่น฾องเนื่องจากยาเสพติด
ซุมมีพิษ ยาม฾า เฮโรอีน
กับพวกมอรแฟีนกัญชายาต฽อ
โดยเฉพาะใช฾เข็มฉีดนํากัน
นี้ละข฾อสําคัญเฮ็ดให฾ติดเอดสแได฾ง฽าย
ข฾อที่ 2 นี้แห฽งเป็นตาหน฽าย เรื่องเพศสัมพันธแ
ชายนํากันหือว฽าหญิงนํากัน ตุ฿ดแตเว ทอมดี้
ใช฾ความใคร฽ผิดที่ระวังไว฾คุณผัว
คือวัวเฒ฽าเมามัวหากินหญ฾าอ฽อน
นอนนําเมียผักจ฽มว฽าออกฮ฾อนนกเขาน฾อยบ฽ขัน
298
299
ออกจากบ฾าน เพิ่นว฽าสั่น เสียงเว฾าสั่นทัวๆ

เห็นอีตัวสาวๆ สั่นสายน้ําลายย฾อย
เว฾าหวานปานตาลอ฾อย สําออยอ฾อยอิน
เหลี่ยวเบิ่งเพิ่นดั้นดิ้น ลืมเฒ฽าเซ฽าตาย
(กลอนลง)...
ผู฾ใดหลงงมงายโรคเอดสแสิถามข฽าวระวังไว฾...
299
300
กลอน ประวัติยาเสพติดในประเทศไทย
ทานอง ลาทางสั้นสลับเพลง
โอ฽ละนอ..ยาเสพติดในเมืองไทย
มีประวัติมาจากใสก฽อนสิเข฾ามาในไทย
มีประวัติความเป็นมาและเป็นไปจั่งไดเ
หมอลําสิได฾บอกข฽าว ให฾คนฮู฾
โอ฽ละน฾อ…ยาเสพติดเป็นภัยต฽อชีวิตเป็นพิษต฽อสังคมเอย…
ละแม฽นว฽าน฾อนายสิ่งเสพติดเก฽าแก฽นั้น ของไทยเฮาคือยาฝิ่น
สูบหรือกินกะได฾โรงยาตั้งจ฽ายขาย
มีแพร฽หลายแต฽ครั้งห฾าพันปีก฽อนศักราช
แพร฽ระบาดอยู฽ด฾าว เมโสพุ฾นโปเตเมีย
เอิ้นซื่อม฽วนกะด฾อกะเดี้ย สารจากฝิ่นว฽าน้ําทิพยแ
ชาวกรีกหยิบเอาซื้อมาตั้งชื่อว฽าโอเปี้ยม
ความหมายเทียบเทียมได฾ ภาษาไทยแปลได฾ว฽า
คือน้ําผลไม฾นั้นหนาชาวอาหรับพ฽อค฾านําขายเข฾าสู฽จีน
เดิมชาวจีนๆ รักษาโรคเยียวยา
อังกฤษผู฾จัดหา ผูกขาดขายกระจายกว฾าง
แลกกับปวงแพรผ฾าไหมชาของมีค฽า
ค฽าเป็นเงินพ฽องนั้น นิยมแท฾ลื่นประมาณ
แพร฽ไปทุกถิ่นบ฾านโขงเขตเมืองจีน
คนเสพกินงอมแงมเกิดปัญหาแก฽เมืองบ฾าน
รัฐบาลจีนหาทางต฾านเกิดสงครามยาฝิ่น
อังกฤษจีนรบสู฾ จนจีนแพ฾พ฽ายพัง
(เพลง)
อังกฤษไม฽ได฾ยับยั้งๆ
สงครามจีนพลาดพลั้งอ฽อนยอมยลยิน
พวกอังกฤษเข฾ากอบโกยทรัพยแสินๆ
ขายฝิ่นให฾จีนจนร่ํารวยมหาศาล
ประชากรจีนประมาณแปดล฾าน
ติดฝิ่นงอมแงมจนอาน
เพราะว฽าจีนต฽อต฾านชาวอังกฤษไม฽ไหว
(ลาสั้น)
แต฽สมัยแต฽ก฽อนนั้นคนไทยเฮากะติดฝิ่น
ตอนนี้ค฾ากับจีนสมัยกรุงสุโขทัย
แต฽พุ฾นๆขายค฾าต฽อกัน ฝิ่นในสมัยนั้น ใช฾เป็นยารักษาโรค
300
301
ตกต฽อมาจากหั่น หันไปไซ฾สิ่งบ฽ดี
ตกมาฮอดสมัยอยุธยาตอนต฾นนี้ คนติดฝิ่นกันงอมแงม
บ฽ได฾แนมนํางาน เวียกการบ฽มีเตื้อง
เปลืองเวลาเสียถิ่มๆ กําลังพลกะเขินขาด
เจ฾าอู฽ทองประกาศตั้งกฎหมายห฾ามจ฽ายขาย
สิเสพกินกะบ฽ได฾ หรือซุกเซียงเป็นของตน
ถือว฽าเป็นดั่งโจร ตามกฎหมายที่ทรงไว฾
คือเป็นความผิดฮ฾าย ต฾องลงทัณฑแให฾เข็ดหลาบ
ทราบแต฽เพียงท฽อนั้น แต฽ผลได฾ส่ําใด
(เพลง)
ประเทศไทยยุครัตนะโกสินทรแ ๆ
ฝิ่นยังไม฽สุดสิ้นมีอยู฽ในไทย
เฮโรอีน มอรแฟีนก็ใช฾ ๆ
ทั้งกัญชาก็มีไว฾เต็มบ฾านย฽านเมือง
สมัยนั้นรัฐบาลขุ฽นเคือง
จอมพลสฤษดิ์จึงออกกฎหมายบ฾านเมืองๆ
ปราบยาเสพติดให฾สิ้นเรื่อง หายสาบสูญไปเลย
(ลาสั้น)
เลยจากหั่นประเทศอื่นกะมีมาๆ
การพกพากะง฽ายดาย กว฽าฝิ่นยาหลายเท฽า
คนมั่วเมาหลายขึ้นฤทธิ์มันหลายเกินขนาด
พลาดติดมันเข฾าแล฾ว บ฽มีแคล฾วส฽วนตาย
ชนิดพิษเลวร฾ายคือยาบ฾ามหาภัย
เดิมทีเดียวคนไทยเอิ้นกันว฽ายาม฾า
ด฾วยฤทธิ์ยาพาสู฽การงานบ฽ฮู฾เมื่อย
แต฽กะเสมออยู฽เรื่อยจนเท฽ากะทั้งตายจนทั้งเท฽ากะทั้งตาย
ยาเสยติดในไทย ฟังไว฾แล฾วจําจื่อเป็นความฮู฾…
301
302
กลอน ประเภทของยาเสพติด
ทานอง ลาย่าวสลับเพลง
ประเภทยาเสพติดนี้ มีกันอยู฽หลายอย฽าง
แยกประเภทต฽างๆ ล฾วนแต฽บ฽อนทําลาย
หลายประเภทที่มี ให฾จําเด฾อน฾องพี่ หมอลําเว฾า…
ยาเสพติดว฽านี้ มีมากมายหลายร฾อยอย฽าง
แบ฽งออกเป็นประเภทต฽างๆ ตามหลักๆว฽าไว฾จัดได฾สี่ประการ
ประเภทที่หนึ่งนั้น แบ฽งตามเรื่องการออกฤทธิ์
ประเภทที่สองตามติด แหล฽งที่มายานี้
ส฽วนประเภทที่สามตามกฎหมายกําหนดไว฾ แยกกันไปอีกอย฽าง
ทางองคแการอนามัย เพิ่นกะตั้ง กําหนดไว฾ต฽างๆไป
ถ฾าแบ฽งตามการออกฤทธิ์ๆ อันยาเสพติดแบ฽งได฾สี่ประการ
ประเภท กดประสาทไม฽ทํางาน ฝิ่นเฮโรอีนนะท฽านและยานอนหลับ
ยากล฽อมประสาทนี้นับ รวมทั้งเหล฾าเบียรแและของมึนเมา
ประเภทสองกระตุ฾นให฾ตื้นตัวๆ เสพเข฾าไปใจระรัวไม฽ต฾องการหลับนอน
ยาบ฾าแอมเฟตามีนพาจร กระตุ฾นประสาทหลอกหลอนพาให฾คนเป็นบ฾า
อีกโคเคนนี้หนา ทั้งบุหรี่กาแฟ
ประเภทที่สามนั้น หลอนประสาทให฾ลืมหลง
ลางเทื่อเป็นซงมงๆ หวาดผวาตาตั้ง
พะวงหลังพะวงหน฾า ระแวงไวใจย฾านสั่น
ปีนขึ้นเสาไฟฟูาพ฽องนัน้ ไฟเผาบ฾านกะพ฽องกัน
แอลเอสดีว฽านั้น หาง฽ายเห็ดขี้ควาย
ทําให฾งวยงงหลง ดีเอ็มทีกะเลวร฾าย
ซื้อกะง฽ายขายกะคล฽อง ซ฽องเสพกันอยู฽ดาษดื่น
ยืนนั่งนอนกะสะดุ฾ง ฤทธิ์มันทุ฾งอยู฽บ฽เป็น
302
303
แบ฽งตามประเภทตามแหล฽งที่มาๆ
ธรรมชาตินําพาและสังเคราะหแสร฾างสรรคแ
จําพวกมอรแฟีนและยาฝิ่นนี้นั้น รวมเข฾าด฾วยกันทั้งกระท฽อมกัญชา
ธรรมชาติสร฾างมา หาเสพได฾เลย
พวกสังเคราะหแเช฽นเฮโรอีน ๆ แอมเฟตามีนต฾องสังเคราะหแสร฾างสรรคแ
ปราบปรามกันทุกวี่ทุกวัน ๆ ยิ่งเสพยิ่งมันเพิ่มจํานวนยิ่งขึน้
ยิ่งปราบยิ่งมึนไม฽มวี ันหมดไป
ประเภทที่สามว฽ามานั้น แบ฽งประเภทตามกฎหมาย
คือถืกกฎหมายและผิดกฎหมายแบ฽งกันสองก้ํา
ถืกกฎหมายและเป็นยาซ้ํา ยาน้ําดํานั้นเด฾ท฽าน
ยาแก฾ไอลูกหลาน เทิงผู฾ใหญ฽ผู฾เฒ฽ารักษาได฾ดั่งใจ
ที่ผิดกฎหมายว฽าไว฾คือยาฝิ่นมอรแฟีน
เฮโรอีนแอมเฟตามีน แอลเอสดีแนวนี้
แนวบ฽ดีทั้งสิ้น กินแล฾ววินเป็นบ฾าปุวง
วัยรุ฽นติดเป็นพวง ทั้งยาเลิฟยาอีกะพ฽องนัน้ เฝื่อฝั่นกล฽อมกัน
(เต้ยธรรมดา)
องคแการอนามัยโลกนั้น ข฾อสี่เพิ่นแบ฽งเป็นสาขา
ตามอาการของฤทธิ์ยา ที่เป็นผลต฽อคนใช฾
ประเภทหนึ่งจัดไว฾ คือมอรแฟีนติดตามด฾วยฝิ่น
ตามได฾ยินหลักแพทยแเพิ่นเว฾า ซุมเจ฾าให฾จื่อเอา
อีกพวกหนึ่งนั้นหละเจ฾าเบียรแเหล฾าและแอลกอฮอลแ
ต฽อไปแม฽นแอมเฟตามีน และโคเคนกัญชาพร฾อม
อีกพวกหนึ่งซื่อว฽าใบกระท฽อม ต฾นลําโพงและเห็ดเมาเบื่อ
มีหลายประเภทกะด฾อกะเดื้อ คันรวมเข฾านับใส฽กัน
บุหรี่กะสําคัญ และเบนซิน ทินเนอรแ
อย฽าไปหลงเสพเด฾อ ที่กล฽าวมานี้ มันสิปลิดชีวีเฮาดับสิ้น …
303
304
กลอน การสังเกตผู้ติดยาเสพติด
ทานอง ลาย่าวสลับเพลง
ฟังเอาไว฾ชาวไทยน฾อยใหญ฽
การสังเกตบอกไว฾ดูได฾ง฽ายดาย
ยาเสพติดพิษฮ฾าย กลายเป็นคนปุวงบ฾าๆผู฾ร฾ายๆ เป็นตาหน฽ายพาโล
หุ฽นผอมโซ แซงแซะซําซะ ซูบผอมแฮงน฾อย
เป็นผลคอยปวดหัวเจ็บท฾อง ซอมดูแปลกต฽าง
ลางคนหลบหลีกลี้ หมกมู฽อยู฽ผู฾เดียว
ลางคนอารมณแเฮี้ยวๆ ฮ฾อนเฮ฽งฉุนเฉียว
มักเงียบขรึมคนเดียวบ฽เกี่ยวคนมาเว฾า
ลางคนเมาแล฾วหาเรื่อง หาแนวไปผิดเถียงอาละวาดผู฾อื่น
คืนวันหาผิดพาน พวกเรียนหนังสือนั้นกะขี้คร฾านๆการเรียนด฾อยลดลง
(เพลง)
ถ฾าเป็นวัยรุ฽นเยาวชนๆ
อาการเริ่มต฾นต฽างกับคนทั่วไป
ชอบหลอกเอาเงินใช฾ กับบิดามารดา
ว฽าซื้ออุปกรณแการเรียน
แล฾วหาคบเพื่อนที่หนีเรียนด฾วยกัน
พวกเสพยานั้นชอบเพ฾อฝัน
วาดภาพสุขสันตแกันทางอากาศ
ไม฽ถืกใจแล฾วก็ทะเลาะวิวาท
ถ฾าหิวมากเกินขนาด กล฾าเสี่ยงต฽อความตาย
เมื่อยามต฾องการ
ไม฽เกรงกลัวย฾านว฽าจะผิดกฎหมาย
ก฽ออาชญากรรมเสี่ยงตาย ๆ
ปล฾นจี้วุ฽นวายเสี่ยงต฽อกฎหมายก็ทํา
ความหวังสิ้นชีวินตกต่ํา
ไผถลําเสพเข฾าตัวเจ฾าส่ําตาย
สารพิษฮ฾ายหลายชนิดที่ เฮาเห็น
เช฽นเฮโรอีนฝิ่นกัญชายาม฾าเสพแล฾วเป็นปุวงบ฾าหลงลืมพ฽อแม฽
มองในทาง ย้ําแย฽ไปย฾องผู฾อื่นดี
ในกลุ฽มนี้พวกที่ติดยา
สิมักสวมแว฽นตาเพื่อปิดบังไว฾
304
305
(เพลง)
ส฽วนใหญ฽สวมแว฽นทุกเวลา
เป็นการซ฽อนแก฾วตากลัวคนรู฾เรื่องราว
และชอบใส฽เสื้อแขนยาว
เพราะปูองกันเรื่องราวรอยเข็มที่ฉีด
เพราะยามีหลายชนิดทั้งฉีดและกิน
ถึงลงแดงดับดิ้นช฿อกตายก็มี
บางคน ชอบอยู฽ที่ลับลี้
เงียบขรึมแต฽ว฽ามีลับลมคมใน
ไม฽คอยเปิดตัวเปิดใจ
ไม฽ชอบพบใครอาจเก็บยาไว฾ซุกซ฽อน
ชอบหยิบยืมเงินญาติพี่น฾อง
และหยิบยืมพวกพ฾องเพื่อตอบสนองความต฾องการ
(ลาเต้ย)
เหมือนไฟเพลิงไหม฾เผาผลาญ
ชีวิตแหลกลาญ ถ฾าเสพติดยา
ไม฽เหมือนคนธรรมดา รูปร฽างหน฾าตาสังเกตได฾ง฽าย
พ฽อแม฽ผู฾ปกครองทั้งหลาย เห็นลูกหงุดหงิดง฽าย
ให฾รีบสังเกตการณแดูแลใกล฾ชิดนะท฽าน
จะได฾รีบต฽อต฾านให฾ถูกวิธีๆ
สังเกตให฾ดีเด฾อท฽าน ให฾บอกลูกบอกหลานอย฽าไปข฾องเกี่ยว
มีแต฽ตายอย฽างเดียวคันหลีกเลียงบ฽ได฾ๆๆ
ให฾ดูแลไว฾เบิ่งให฾ดี
ความรู฾ยาเสพติดนี้ ทางที่ดีต฾องเรียนรู฾ไว฾ก฽อน
อาการประสาทหลอน มักอยู฽หลบซ฽อนลี้ซุมนี้เบิ่งให฾ดี
ลุกลี้ลุกลนเหมือนคนเป็นบ฾า
ให฾ฟูาวเอาไปรักษากันเด฾อท฽าน…กันเด฾อ…ท฽าน…
305
306
กลอน ชมเชยกรรมการ
ขอกราบคาราวะท฽านคณะกรรมการ
พร฾อมด฾วยท฽านประธานกรรมการ
และคณะผู฾ฟื้นฟูศิลปะประเพณีผู฾เห็นดีเห็นงาม
ศิลปะหมอลําอันเป็นมรดกตกทอด
มาแต฽สมัยดึกดําบันปูย฽าตาทวด
สืบมาฮอดสมัยปัจจุบันนี้
กราบคุณงามความดี
ผู฾ที่หวนคนิงฮู฾ประเพณีเก฽าแก฽
กราบคุณพ฽อคุณแม฽
ผู฾ที่ฟังเลาะฮ฾านขวาซ฾ายขู฽สู฽คน
กราบผู฾ดําริคิดคันตกแต฽งแปรงสัน
ผู฾เพิ่นจัดหมอลําส฽องหวลเห็นฮู฾
หวังฟื้นฟูเอาไว฾ให฾ยืนนานหมั่นแก฽น
ศิลปะลําแคนบ฽ปล฽อยปะละถิ่มฟูฟื้นส฽งเสริม
ก฽อนดิฉันสิเริ่มออกท฽าศิลปะ
ขอสัมมาคาราวะกราบกลอนวอนเว฾า
พระบรมครูเค฾าหมอลําไทยเทศ
ผู฾สําเร็จรอบรู฾ครูเค฾าแต฽ปฐม
คันบ฽อนไดเสิล฾มให฾กันซ฽อยชูซัก
ให฾ตระหนักในใจส฽งเสริมเติมตั้ง
รวมพลังเหนียวแน฽นลําแคนเสริมส฽ง
ให฾ดํารงสืบไว฾จนเท฽ากะทั่งกาล
มื้อนี้ออกจากบ฾านมาสู฽เวที
ลงมติตามวันแข฽งขันหมายไว฾
แต฽ในใจฉันนี้อยากมาลํา
นําหมู฽เพื่อเชิดชูรื้อฟื้นให฾ยืนหมั่นต฽อไป
บ฽อหวังว฽าสิได฾ขันแข฽งแดงดํา
เพียงมาลํามาเสริมซ฽อยกัน
ฟูฟื้นเพียงมายืนมาร฾องรองลํานําเพิ่น
เพื่อเทิดทูลพระเกียรติให฾พระองคแเจ฾าอยู฽หัว
ลําสิดีสิชั่วฉันกะบ฽ติดใจ
ได฾มาลําส฽งเสริมกะแม฽นดีพอแล฾ว
เพื่อสนองคุณแก฾วความดีของเพิ่น
306
307
มาเพื่อสรรเสริญบารมีล฾นเกล฾า
จั่งลําร฾องท฽องกลอน
ถึงว฽าบทบาทฟูอนสิบ฽อ฾อนเหมาะสม
บทคารมบ฽เทียมทันผู฾เพิ่นดีมาแล฾ว
นางกะทนกัดแข฾วเตรียมตัวตั้งท฽า
คําว฽านักกีฬาบ฽ชนะก็แพ฾แน฽ไว฾
แน฽นอนบ฽วิตกทุกขแฮ฾อนโอ฾อ฽าวทางไดเ
ไผผู฾เป็นคนครองรับคะแนน
คราวนี้ฉันกะยินดีด฾วยเต็มใจ
ชมชื่นฝืนความจริงบ฽ได฾ตามแท฾แต฽ดวง
บ฽สามารถทักท฾วงแล฾วแต฽กรรมการ
เพิ่นสงสารปราณีซ฽อยให฾ราตรีได฾
นางกะพอใจด฾วยยอมือสุดศอก
แล฾วแต฽บุญซ฽อยยู฾ชูก้ําล้ําแล
แต฽ในใจฮักแท฾เสริมส฽งศิลปะ
จั่งยอมเสียสละเวียกงานทางบ฾าน
กรรมการจัดตั้งหมอลําขันแข฽ง
สละทุนลงแรงกําลังใจ
เอื้อเฟื้อจริงแท฾ดั่งหมาย
บ฽ได฾เอียงเงียบซ฾ายทรงซื่อถือสัตยแ
เพิ่นได฾เตรียมคอยคัดแน฽นอนดีเยี่ยม
และได฾เตรียมคอยค้ําหมอลําดีเด฽นสะออน
เพิ่นมองเห็นอนาคตข฾างหน฾ากีฬาร฾องแอ฽วลํา
307
308
ประพันธ์โดยแม่ครูราตรีศรีวิไล ปี พ.ศ. 2547
ใช้กับหมอลาฝ่ายหญิง
ละว฽า สาธุ ๆๆ พุทธะรัตนัง ธรรมมะรัตนัง สังฆะรัตนัง
ยังคุณแก฾วสามประการ...
ทังคุณศีลคุณทาน คุณบิดามารดา
คุณครูบาอาจารยแ ผู฾ประสิทธิประสาทพร...
พนมกรวันทา เซิญมากุ฾มเลี่ยมงํา
ผู฾ข฾าลําแนวใด อย฽าได฾ข฾องคัดคา...
สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในโลกา ให฾มากุ฾มหุ฽มห฽อ ...นํายอ...ไว฾...
โอ฽ละนอ...น฿อคุณเอ฽ย...
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽านอนาย
จั่งว฽าสาธุสา สาธุสาเด฾อ ข฾าขอนพนอบไหว฾ ถวายบาทนาโถ
องคแพุทโธธรรมโม และพระสังโฆพร฾อม
ข฾าขอวันทาน฾อม พระจอมตรัยไว฾ก฽อน
กราบคุณอ฾อขอพร ก฽อนสิลําและฟูอน ขอวอนไหว฾ยกครู
(บทที่ 2)
คุณผู฾ฮู฾ อ฾อปุองของขลัง
คุณนะอมจังงัง เหลี่ยมงํา นํากั้ง
คุณนั้นเด฽อ...รัตนัง ตรัยแก฾ว สามประการหลิง หล่ํา
คุณพระพุทธพระธรรม พระสงฆะเจ฾า จอมเหง฾าพระอิศวร
(บทที่ 3)
ทุกสิ่งล฾วน มวลพระประคนธรรพ
คุณพระวิษณุกรรม รอรับ ซ฽อยบุญหนุนท฾อน
พระปัญจะสิงขร กับพระฤาษีเจ฾า เจ็ดพระองคแทรงนั่ง
พระนารายณแเลื่อมกั้ง ยามข฾าว฽ากลอน
(บทที่ 4)
ตกบทฟูอน กะให฾อ฽อนทางแขน
วาทน กยูงลําแพน แอ฽นกายเยาะย฾อน
ยามนั้นเด฽อ ยามยกแขนแพนฟูอน วาทคือนกยูงทองเหาะเหินเซิ่นแซ฽ว
อิอะวะมะโค โตกูงามดั่งแก฾ว แววเหลื่อมส฽องใส
308
309
(บทที่ 5)
หัสทะยัง มังมังครู ซ฽อยไว฾ อ฾อทิพยแปัญญา
คาถาโอม สะโหมติดปิดตา สง฽างามยามร฾อง
ให฾นั้นเด฽อ ให฾เสียงหองเสียงห฽าว แวว วาว วาทคล฽อง
คือน้ําโตนตาดต฾อง เสียงร฾องโอ฽ลํา
(บทที่ 6)
กายกรรม วจีกรรม นําน฾อม พร฾อมพร่ํา มโนกรรม
ทําต฽อหน฾าลับหลัง อย฽าจ฽องเข็ญฮ฾าย
คุณทั้งหลายสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ทั่วหล฾า อยู฽ในโลกโลกาให฾นํายู฾ซูใส฽
ครูราตรีศรีวิไล มาซ฽อยปกซ฽อยปูอง ให฾ลําร฾องโด฽งดัง โด฽งดัง ให฾ลําร฾องโด฽งดัง
สีลังจังแคนยั้งไว฾ก฽อนท฽อนีน้ ฾า...
309
310
ใช้สาหรับหมอลาชาย
โอ฽ละนอ....
จั่งว฽าสาวิโสนะโมพุทธยะ วะวิวะพุทธะมีไชโย
คุณกุกุสันโธโกนาคะมะโน กัสโป โคตะโม พระศรีอริยะเมตรัยโย
หน฽อพุธโททังหลายขอกราบไหว฾บูชา
คุณบิดามารดาคุณครูบาอาจารยแ
ให฾มาปกมาบังให฾มากั้งมาเหลี่ยมมาเทียมไว฾
โอ฽ละนอ...น฿อคุณเอ฽ย...
(บทที่ 1)
สาธุสา จั่งว฽าธุเด฾อ
สิบนิ้วยกใส฽เกล฾าขอกราบวิงวอน
คุณครูบาอาจารยแสอนกราฟกลอนความฮู฾
คุณครูอ฾อ ให฾นํายอยู฾ใส฽
คุณอุอะมุมะ มูลมานั่งใกล฾ให฾เห็นห฾องปุองเทียว
(บทที่ 2)
อมกล฽าวเกี้ยว ใจหม฽อ มานั่งกลาง
นางแพงสีใจงาม ให฾เหลี่ยมงุมคุมไว฾
เชิญอ฾อไขแพรกว฾าง อยู฽แท฽นหลวงลงหม฽าย
ให฾เจ฾ายัวระยาทย฾าย เสด็จผ฽ายด฽วนมา
(บทที่ 3)
ท฾าววาจาพิพากอ฾า ปากกล฽าวโวหาร
ให฾อ฽อนหวานวาจา อมมะเหเซล฾ม
อมมะเหอมสะหม โฮมใว฾ ใส฽คาถานิยมให฾คนล฾มเป็นหล฽าวๆ
เสกบ฽าวสาวผู฾เฒ฽า ให฾เซล฾มข฽มหนาม
(บทที่ 4)
ใสคือน้ํางามคล฽องคือพรหม
สมนะโนในนึกเลื่อนไหลไวลิ้ว
ปลิวนั้นเด฽อ...ปลิวปานลมตีต฾องสมองไวใสส฽อง
ให฾มองเห็นคล฽องน฾องอย฽ามีข฾องคัดคา
310
311
(บทที่ 5)
คุณพระวิษณุกรรมแก฽กล฾า รวมพระประโคนธรรพ
พระปัญจะสิงขร ให฾ลงมารับส฽องหวนเห็นแจ฾ง
การแสดงสังวาดลําทําฟูอน บทกลอนสาดด฽า
จ฽มคาถาใส฽แล฾วให฾แววเหลื่อมวับวาว
(บทที่ 6)
ผาบใส฽ท฾าวให฾กะให฾แล฽นมาหา
ผาบใส฽พยา กะให฾แล฽นมาไกล฾
ผาบใส฽หยังกะให฾ได฾ สมใจซู฽อย฽าง
ให฾ศรัทธาผู฾จ฾าง จนตาค฾างเบิ่งลํา
(บทลง)
เบิ่งลําจนตาค฾างเบิ่งลํา
สีนานวนม฾วนไว฾สาก฽อนท฽อนี้น฾า...
311
312
กลอน แมงตับเต่า
โอ฽...โอ฾ละหนอ...
เก฽า ๆ แก฾มเอยแก฾มน฾องเก฽า ๆ
เขาว฽าแมงตับเต฽ามันออกลูกทางหลัง
จังแมนเป็นตาชังแท฾หนอแมงตับเต฽าบ฾านเฮาเอย...
โอ฾ละหนอ...นวนเอย...
(เนื้อในกลอน-กลอนตัด)
ละแม฽นว฽าซุมเฮาผู฾เอ฾าเฮาเฮ฽าเอ฾าเฮาอ฽าๆ
แมงตับเต฽าออกลูกข฾างหลัง
เป็นตาซังนอแมงตับเต฽า
เอ฾าเฮาเอาเฮาเอ฽าเฮาเอา
แมงตับเต฽าออกลูกทางก฾น
มันไปซ฾นกอหญ฾าฮังกา
กับคือมากะแม฽นแมงตับเต฽า
เอ฾าเฮาเอาเฮาเอ฽าเฮาเอา
แมงตับเต฽าแมงเม฽าขี่หมา
จับอยูฝ฽ าแมงมุมแมงสาบ
จับซาบลาบแมงสาบแมงมุม
บันมาซุมกะแม฽นแมงตับเต฽า
(ย้ํา) เอ฾าเฮาเอาเฮาเอ฽าเฮาเอา
แมงตับเต฽าสิขอเหล฽ากลอนเขิ้น
ฟังแล฾วเพลินนิทานแต฽ปูุ
ผู฾ผัวอยู฽โนนดู฽
เมียอยู฽โนนทัน
เคียดให฾กันสามเดือนกะบ฽ปาก
แต฽ว฽าก฾นกับดากเผินผัดคิดฮอดกัน
ข฾อสําคัญเมียเผิ่นกวยลูก
ผัวเลยซุกดากเข฾าไปหา
ต฽อยเผิ่นผู฾นั้นสาแข็งกือดือ
เอาไว฾ซื่ออู฽ลูกกวยมา
โย฽นบัดไดเผัดซุนปั๊ดซุดแปูด
อยากให฾เมียปากๆ กะบ฽ปาก
เมียลองเอามือคําว฽าแม฽นไม฾ค้ําอู฽
312
313
เห็นจู฽หลู฽บัดแม฽นขาแข็ง
เลยแง฽งดากแคงเข฾าไปใต฾อู฽
ทางดากเว฾ากันอยู฽ปากบ฽เว฾านํากัน
บัดตกหม฽องมันสแๆหน่ําลงทางก฾น
ก฾นเอ฾ยก฾นให฾สู
ส฽วนว฽าใจนี้ลงง฽ายดอก
ก฾นนั้นดอกคําม่ําคําม่ํา
เหลียวเบิ่งบักไข฽หํา
พอปานหมากกะแหล฽ง
โอ฾ มะหน฽องมะแหน฽งบับ...
313
314
กลอน ดวงใจไทยถวายไท้องค์ราชัน
ชนะเลิศการประกวดหมอลานักเรียน งาน Khon kaen excellence Fair
2006
ขอเทิดไท฾องคแราชัน
เถลิงถวัลยแ ศิริราชสมบัติมาหลายปี
ขอพระองคแทรงมีความสุขเกษมสําราญ
เบิกบานพระราชหฤทัยรวมทั้งพระวรกาย
ของพระองคแ ขอจงทรงมีอายุวรรณะสุขพละ
ข฾าพระพุทธเจ฾าศิลปินหมอลํา
ขอถวายพระพรประนมกรวันทา
ด฾วยเกล฾าด฾วยกระหม฽อมขอทูลไว฾
โอ฽ละนอ…ขอพระองคแทรงพระเจริญเด฾อ…
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าคนไทย
มาร฽วมใจขอสดุดีน฾อมจอมราชภูมิพล
ขอปวงชนชาวไทยมาร฽วมใจถวายไท฾
น฾อมรําลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณที่พระองคแทรงให฾ เป็นบุญคุณอันยิ่งใหญ฽
ปวงประชาชาวไทยได฾สุขีถ฾วนหน฾ามาเท฽าทุกวัน
(บทที่ 2)
ยกตัวอย฽างโครงการพระราชดํารินี้นับมีคุณค฽าคณานับ
ด฾านเกษตรนี้กะนับว฽าได฾ผลเหลือล้ํา
นําโครงการทําไว฾ในสวนจิตรดามาให฾เป็นตัวอย฽าง
ด฾านเกษตรต฽างต฽างเช฽นเลี้ยงปลาปลูกข฾าวเลี้ยงโคพร฾อมและกระบือ
(บทที่ 3)
คนซ฽าแตกวื้อวื้อทั่วโลกโลกา
พระมหากษัตริยแไทย
เป็นนักพัฒนาผู฾ยิ่งใหญ฽พระองคแเดียวที่โลกลือถือย฾อง
แก฾ปัญหาที่เดือดร฾อนฉับไวได฾สู฽อย฽าง
พระองคแทรงใช฾พระอัจฉริยภาพในด฾านต฽างต฽าง
ซ฽อยคลี่คลายสิ่งร฾ายเป็นดีได฾สู฽อัน
314
315
(บทที่ 4)
โครงการใหญ฽หนึ่งนัน้ คือน้ําเพื่อชีวิต
ท฽านพระองคแทรงคิดห฽วงหลายเหลือที่
ฮู฾ว฽าคนไทยนี้มีอาชีพเกษตรกรและขาดน้ําส฽วนใหญ฽
จัดให฾มีโครงการน้ําพระทัย พัฒนาแหล฽งน้ําให฾มีใช฾ทั่วไทย
(บทที่ 5)
ทฤษฎีการบําบัดน้ําเสียกะแก฾ปัญหาได฾ในภาวะมลพิษ
พระองคแมีแนวคิด สร฾างระบบบําบัดน้ําเสียมากมายหลายที่
ยกตัวอย฽างโครงการพระราชดําริ
อยู฽ที่แหลมผักเปี้ยจังหวัดเพชรบุรี เป็นต฾นแบบให฾เบิ่ง
บัดนี่เว฾าไปเถิงเรื่องปัญหาน้ําท฽วมกะภัยร฾ายใหญ฽หลวง
(บทที่ 6)
ทรงมีแนวคิดกว฾าง เพื่อปวงราษฎรแชาวไทย
พระราชทานโครงการพระราชดําริแก฾ไข
ตามที่ทรงวิเคราะหแ ลักษณะพระองคแทรงท฽าน
ทรงคิดค฾นทิศทางแล฾วสร฾างคันดินกั้น
พระองคแทรงคิดค฾นเป็นที่หน฾าอัศจรรยแ
สร฾างโครงการแก฾มลิงเพื่อผันน้ําลงไปพักไว฾ส฽วนหนึง่
ทรงสุดแสนซาบซึ้งพระองคแท฽านใหญ฽หลวง
(บทลง)
ปวงประชาชาวไทย ทุกคนได฾ ซ฾นเพิ่งพระองคแท฽าน…
315
316
กลอน ดวงใจพ่อแม่
ใช้ในโครงการรณรงค์ป้องกันไข้เลือดออก
อโรคะยาปะระมาลาภา
ความบ฽มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ
โดยเฉพาะลูกหลานผู฾พึ่งเกิด อายุบ฽ทันหลาย
บ฽ควรตายก฽อนวัย ย฾อนโรคไข฾เลือดออก
หมอลําขอเตือนบอก อย฽าสิมองข฾ามกลาย
ซ฽อยกําจัดยุงลาย กันโรคร฾ายไว฾ก฽อน
เพราะยุงลายคือบ฽อน ทําลายชีวิตคน
ก฽อนลูกหลานหรือตนสิตายย฾อนยุงลายกัดฟูากําจัดให฾จริงจัง
คันยุงลายบ฽ยังไข฾เลือดออกกะบ฽มี
ชีวีคนต฾องปลอดภัย ซ฽อยกันเอาใจใส฽สู฽คนเด฾อ
แก฾มใหม฽ๆลูกหลานคือดวงใจของเฮาเอย….
ละแม฽นว฽าเด฾อนายฟังเด฾อปูาอาวอาพ฽อแม฽
เรื่องดูแลลูกเต฾า เฮาให฾พ฾นพิษภัย
ควรศึกษาเอาไว฾ ในเรื่องยุงลาย
ฆ฽าชีวิตคนตายมากมายหลายแล฾ว
โตน฾อยๆนี้แหล฽ว นําภัยอันยิ่งใหญ฽ๆ
อันตรายใกล฾ๆในบ฾านหมู฽เฮา
ส฽วนมากเป็นกับลูกเต฾าอายุต่ํากว฽า 15 ปี
กับผู฾ใหญ฽กะมีแต฽บ฽หลายปานเด็กน฾อย
เป็นผลพลอยให฾ตายได฾ๆ ให฾สนใจฮู฾แน฽
เพราะฉะนั้นพ฽อแม฽ควรดูแลลูกเต฾าเอาใจเข฾าล่ําแล
(เพลง)
พ฽อแม฽พี่น฾องทั้งหลายๆ
ไม฽ควรให฾ลูกตายก฽อนวัยอันควร
ยุงลายคือพิษภัยล฾วนๆ พ฽อแม฽จึงใคร฽ครวญ
เรื่องกําจัดลายไม฽ควรมองข฾ามพิษภัยๆ
ให฾ถี่ใจดูแลก฽อนจะสายมาร฽วมมือกันทําลาย ๆ
ให฾หมดสิ้นไปจากถิ่นดินไทย
316
317
(ลา)
อย฽านั้นเด฾ออย฽าให฾สายเกินแก฾
ฟูาวดูแลลูกอ฽อน ถึงยามหลับยามนอน
ให฾คอยกางมุ฾งให฾ เอาใจเลี้ยงหล่ําดู
พ฽อแม฽เป็นผู฾ฮู฾เพราะได฾ผ฽านศึกษา
อย฽าเอาหูไปนาเอาตาไปไร฽
ให฾ศึกษาเอาไว฾ยุงลายกัดเข฾าไปสิเป็นไข฾เลือดออก
บอกลูกหลานให฾ฮู฾ถึงเรื่องพิษภัย
เฮาประมาทบ฽ได฾ เพราะว฽าพิษรุนแรง
คันฮักแพงลูกหลานอย฽าให฾ยุงลายใกล฾
ลูกหลานคือดวงใจอย฽าให฾ยุงลายแย฽งเอาไปง฽ายๆ
ไข฾เลือดออกคือโรคร฾ายให฾จําไว฾ใส฽ใจ
คันหลีกเลี่ยงบ฽ได฾ในเมื่อจําเป็น
เห็นอาการลูกหลานไข฾ซึมทรงเซ฽อ
ซอมดูเด฾อดูอาการเอาไว฾ สงสัยให฾ฟูาวเบิ่ง
สองเถิ่งเจ็ดมื้อไข฾สูงขึ้นบ฽ลดลง
ผู฾บางคน มีปวดหัวคลื่นไส฾
ในบางคนมีอาการปวด
และแน฽นในท฾อง แตกต฽างกันไป
ข฾อสําคัญบ฽มีน้ํามูกไหล
และบ฽มีอาการไอ คือไข฾หวัดธรรมดา
แต฽ปวดเหมื่อยกล฾ามเนื้อ ตามลําตัวแขนขา
และปวดหัวหลายพร฾อม
ซอมเบิ่งหลังอาการไข฾นับสองถึงสามวันมีอาการแปรเปลี่ยน
มักสิมีจุดแดงที่ผิวหนังเกิดขึ้นเป็นจุดจ้ําบ฽เซา
เลือดกําเดาออกด฾วยและเลือดออกตามไรฟัน
ทางอาเจียนกะเป็นเลือดคือกัน แต฽ว฽าถ฽ายอุจจาระสีดํา
บางคนถึงกับช็อคและอาจถึงตายได฾
คันสงสัยว฽าลูกเต฾าเฮาสิเป็นไข฾เลือดออก
ขอบอกให฾ด฽วนฟูาวเอาคนไข฾ส฽งหมอ
(เพลง)
โรคไข฾เลือดออกนี้หนอๆ
รีบไปพบแพทยแหมออย฽าไปซื้อยากิน
ถ฾าหมอช฽วยไม฽ทันก็คงสิ้นๆอย฽ามัวซื้อยากินจะเกิดอันตรายๆ
ถ฾าหากเป็นไข฾ธรรมดาๆกินยาพาราเซตามอลก็หาย
ดื่มน้ําเกลือแร฽น้ําผลไม฾เข฾าไป สองสามวันก็หายอาการไข฾ลดลง
317
318
สัญญาณเตือนอันตรายๆ บ฽งบอกความหมายไข฾เลือดออกโดยตรง
หนึ่งเบื่ออาหาร รับประทานน฾อยลง
ข฾อสองดื่มน้ําน฾อยลงถ฽ายปัสสาวะไม฽ธรรมดา
ข฾อสามอ฽อนเพลียและซึมเศร฾าข฾อสี่เลือดกําเดาก็ไหลออกมา
อาเจียนเป็นเลือดข฾อห฾า ข฾อหกปวดท฾องขึ้นมาแบบกะทันหัน
(ลา)
ข฾อเจ็ดนั้นมีอุจจาระดําสีคล้ํายามถ฽าย
ข฾อที่แปดเด฾อเป็นกระสับกระส฽าย มือเท฾าเย็นอีกพร฾อมซอมได฾ชัดเจน
เห็นอาการดังนั้น ให฾รีบส฽งหาหมอ
คันหากบ฽รู฾จักลดไข฾ดีพอ อย฽าซื้อเองกินเองสิเกิดอันตรายเพิ่ม
ให฾ส฽งเสริมความรู฾เกี่ยวกับการเด฾อไข฾เลือดออก
บอกลูกหลานให฾ฮู฾ในเรื่องพิษภัย
ลูกหลานคือดวงใจเฮาควรเอาใจใส฽ดูแลเด฾อ …
318
319
กลอน คาศัพท์ภาษาไทยถิ่นอีสาน ตอนที่ 1

ภาษาเอยภาษาถิ่นไทยอีสาน
เป็นสําเนียงอ฽อนหวานซาบซ฽านในหัวใจ
จัดอยู฽ในกลุ฽มงานวิจิตรศิลปะหลายแขนง
ซึ่งแสดงให฾เห็นความเอกลักษณแไทย
แม฽นว฽าเฮาสิพัดถิ่นไปอยู฽ไกล฾หรือไกล
ยามเมื่อได฾ยลยิน เสียงอิ่นอ฾อยออดออย
มโนซ฾อยซมซื่น สะออนโอ฾..
โอ฾ละนอ..โอ฽ยนอแก฾มอ฽อน ๆ แสนอรซอนภาษาเอย (นวลเอย)...
(บทที่ 1)
ละแม฽ว฽าเด฾อนาย
ประเทศไทยเฮานี้ แบ฽งเป็น สี่วัฒนธรรม
ตามสําเนียงภาษา และประเพณีบ฾าน
ปฏิบัติยืนหมั่น ตามครรลองพ฽อแม฽
ตามแต฽ภูมิภาคพื้น ธรรมชาติต฽างกัน
(บทที่ 2)
สําเนียงเว฾าจานั้น แตกต฽างตามปัจจัย
หล฽อหลอมสําเนียงไทย ให฾ต฽างไปเทิงคําเว฾า
ลางเทื่อยืมคําเขาเจ฾า เทิงจีนแกวแขกฝรั่ง
ฟังสับสนกะพ฽องนั้น มีแต฽มื้อซิเปลี่ยนไป
(บทที่ 3)
แต฽มื้อนี้ฉันราตรีซิได฾เว฾า ภาษาถิ่นไทยอีสาน
ที่สัมพันธแกับไทยกลาง เทิงถ฾อยคําสําเนียงเว฾า
แต฽ตอนกกซิหันเข฾า เรื่องถ฾อยคําสาก฽อน
ตอนหลังจั่งซิเว฾า สําเนียงซั้นต่ําสูง
(บทที่ 4)
คําว฽า “ลุง” ทางภาคกลาง นั้นผัดออกเสียงสั้น อีสานออกเสียงยาว
คําว฽า “ลาว” ทางอีสาน หมายถึงผู฾อาวุโส หรือผู฾ที่เฮาเคารพ เทิดทูลเทินไว฾
คําว฽า “ไปไส” นั้นคือ “ไปไหน” เดอท฽าน
คนแม฽มาน แปลว฽าคนมีท฾อง เด฾อพี่น฾องให฾จื่อจํา
(บทที่ 5)
319
320
อันว฽า “คําแพง” นั้นของ “มีค฽า” คณานับ

อันคําว฽า “มับหมา” แปลว฽าตายแอแล บ฽มีทางฟื้น
คําว฽า “มืนตา” นั้นหมายถึง“ลืมตา” ขึ้น เหลียวเห็นคักแน฽
คําว฽า “แจ” นั้นน฾า หมายแท฾ว฽า “มุม”
(บทที่ 6)
คําว฽า “หยุม” นั้นน฾า “ขีดข฽วน” คือความหมาย
คําว฽า “ยาย” นั้นหมายถึง “จัดเรียง ให฾เป็นแถวแนวไว฾
คําว฽า “ตาไซ” นั้นคือ“ตาขวาง” เดอท฽าน
คําว฽า “ฟาน” นั้นหมายถึงอีเก฾ง” กวางน฾อย อ฽อยฮ฽อยเหลือง
(บทที่ 7)
คําว฽า “เตื้อง” หมายความว฽า “เตรียมตัว”
คําว฽าปัว หมายถึง“บัวระบัติ” หือว฽า“ปรนนิบัต”ิ รักษาคนไข฾
คําว฽า “ไค” คือ “ดีขึ้น” จากสภาพเดิมเดิมที่เฮาเคยเป็นอยู฽
อันคําว฽า “ตุหลุ” แปลว฽าคีง “อ฾วนตุ฾ย” หือตุ฾ยนุ฾ยหุ฽นงาม
ลําตามศัพทแตามนามรักษาไว฾ภาษาถิ่นม฽วนยินแท฾...
320
321
กลอน คาศัพท์ภาษาไทยถิ่นอีสาน ตอนที่ 2

(บทที่ 1)
คําว฽า “หย฾าม” ว฽านั้น หมายความว฽า “เคยตัว”
คําว฽า “นัว” คือกลมกล฽อมกันดี แซบอีหลีนอนี้
“เฮ็ดน่ํานี” แปลว฽า “ทําหลายครั้ง” วนเวียนหลายเหล฽า
คําว฽า “เซา” แปลว฽า “หยุดอยู฽ยั้ง”วางไว฾บ฽กระทํา
(บทที่ 2)
คําว฽า “ผ้ํา” เป็นคําเลิกลงไป
แปลว฽า “แผลเน฽าใน”เปุงบวมในเนื้อ
คําว฽า “เฟือ” นั้นแปลว฽า “คลอเคล฾า” บ฽หนีไกลไลห฽าง
คําว฽า “ฮ฾าง” แปลว฽า “ใช฾บ฽ได฾” คือของฮ฾างผ฽ายพัง
(บทที่ 3)
คําว฽า “กั้งโกบ” นั้นแปลว฽า เอามือกั้งโกบส฽องบังแสง
พาให฾แยงยลเห็น ชัดเจนในแนวจ฾อง
คําว฽า “คองคอยถ฾า” แปลว฽า“คอยตั้งต฽อ”
“เครือกอฮอ” แปลว฽า“บอระเพ็ด”นั้น กินได฾แต฽หากขม
(บทที่ 4)
“กระโปะลม” ว฽านั้น แปลว฽า “เก฽งแต฽คุยโว”
อันคําว฽า “พาโล” คือ “แกล฾งเป็นคนพาล” บ฽ฟังความต฾าน
คําว฽า “ฮาน” แปลว฽า “ตัดสินถิ่ม” หรือ “ตัดรอ” ท฾าต฽อ
“คนตาลอ” แปลว฽า“ตาบอดเบื้อง” ข฾างเดียวนั้นส฽องบ฽เห็น
(บทที่ 5)
คําว฽า “หมอเอ็น” นั้นคือ“หมอนวดแผนโบราณ”
คําว฽า “ย฾าน” นั้นคือแปลว฽า “กลัว”บ฽อาจหาญเส็งสู฽
คําว฽า “ซู฽ลู฽” นั้นคือ “ล฽วงเอาของผู฾อื่น”
อันคําว฽า “ลื่น” นั้น คือเกินหน฾าผู฾อื่นเขา
(บทที่ 6)
เฮาเอิ้นว฽า “ก฾อนเส฽า” คือ “ดินก฾อนสามฐาน”
ตั้งประสานเป็นสามขา ถ฾าก฽อไฟหุงต฾ม
ควันฮมเอ฾า จุฟืนเข฾าใส฽
ไฟลุกกุ฾มอาหารพร฾อมได฾อยู฽กิน..
สีนานวล อีสานเว฾า ม฽วนม฽วน อรซอนเด฾...ละน฾า
321
322
กลอน รายงานตัวหมอลากฤษณาดาวดวงใหม่
โอละนอ....
ตัวฉันนี้ละค฾า ชื่อว฽ากฤษณา นามสกุลอ฽อนทาฉายา ดาวดวงใหม฽
เป็นลูกศิษยแรุ฽นใหญ฽ของแม฽ครูราตรี
การลําดีกล฾ากลั่นบ฽ได฾หวั่นเคยไหว
มักแบบใดเการลําทั้งวาดท฽าวาที
ศิษยแแม฽ครูราตรีเรียนาแล฾วสู฽ท฽าการลําร฾อง
โอละนอ.....ผู฾ฟังเอย
ละแม฽ว฽าเดอนาย
ซื่อว฽ากฤษณานี้ลําดีมีค฽า
หุ฽นดาราแคล฾วคล฾องคนย฾องทั่วแดน
(บทที่ 1)
ส฽วนเขตแคว฾นบ฾านเกิดเมืองนอน
บ฾านบิดรมารดาชื่อว฽าสงแดงนั้น
ตําบลนาแพงนามชั้นอําเภอมัญจานามว฽า
อยู฽ต฽อมาแยกให฾ทางการได฾เปลี่ยนแปรง
(บทที่ 2)
บอกชัดแจ฾งอําเภอโคกโพธิ์ชัย
ปรับปรุงใหม฽สวยงาม-หน฽วยงานจัดตั้ง
จังหวัด นั้นขก.ขอนแก฽น
ตอนนั้นใจหน฽วงแน฽นอยากเรียนร฾องฝุายลํา
(บทที่ 3)
จบป.หกอยู฽ก้ําโรงเรียนใหญ฽นาแพง
อยากศึกษาการแสดง ศาสตรแศิลป฼ลําร฾อง
พ฽อแม฽เห็นตามต฾องให฾เรียนลํานําหมู฽
ไปสมัครเรียนอยู฽ในเมืองขอนแก฽นนัน้ ตามขั้นเล฽าเรียน
(บทที่ 4)
จบครบเผี่ยนเฮียนฮ่ําหนําใจ
นําแม฽ครูราตรีศรีวิไลดั่งใจหมายไว฾
ครูบาหญิงสอนให฾เชิงเทราวาดท฽า
บทประชันสาดท฾าบ฽หนีหน฾าผู฾ใด
322
323
(บทที่ 5)
ทังลํากลอนลําประยุกตแกะได฾หลักสูตรเรียนครบ
จบขบวนการลําบ฽ต่ําคนจนแต฾ม
แถมยังสอนการประพันธแกลอนให฾วรรณกรรมล้ําค฾า
ศึกษามาครบถ฾วนประมวลไว฾ไล฽เรียง
(บทที่ 6)
ส฽วนชื่อเสียงกะนับว฽าสอบได฾เบอรแหนึ่งทางลํา
ได฾เป็นแชมป฼ประจําประกวดลําหลายครั้ง
ดังฮือฮาตอนได฾แชมป฼เงินล฾านสุดใจซิไขอ฽าน
งานท฽องเที่ยวทั่วอีสานครั้งนั้นดังสะท฾านทั่วไทย
(บทที่ 7)
ได฾เป็นแชมป฼เงินล฾านการประกวดททท.
ปีสี่หกนั้นนอ ประทับใจทําได฾
แม฽ราตรีบรรจงเขียนกลอนให฾กฤษณาลงแข฽ง
ทีมแสดงเก฽งกล฾าเลยได฾ทีหนึ่งมา
(บทที่ 8)
ส฽วนชื่อเสียงนั้นน฾ากะเป็นที่พอใจ
ไปลําใสมีแฟนแห฽แหนนําจ฾าง
ส฽วนว฽าทางลําร฾องเป็นครองหม฽องไต฽
ถือเป็นอาชีพได฾ขอสานไว฾ต฽อไป
(บทที่ 9)
ขอวอนแฟนจงได฾ชูซ฽อยอุปถัมภแ
ฝากเสียงลํากฤษณาไว฾อ฾อมใจของท฽าน
เพื่อเป็นการฟูฟื้นศิลปะของเก฽า
การแสดงอีสานเฮาซิเจริญรุดหน฾าคันลุงปูาซ฽อยสาน
จิตวิญญาณคนอีสานฝังแน฽นฮากแก฽นคือหมอลํา
โปรดซ฽อยกันหล่ํานําฮักแพงแงงไว฾
คันซิไปยามเยี่ยมกฤษณาดาวดวงใหม฽
ไปเมืองโคกโพธิ์ชัย หึอซิไป
ศูนยแการเรียนแม฽ราตรีกะได฾ เชิญไปเยี่ยมแว฽หา
กฤษณายินดีเชิญพี่น฾องไปแว฽และแวเยี่ยม...
323
324
กลอน โรคไตวาย
โอ฽ละนอ...เว฾าเรื่องไตคนนี้ คืออวัยวะที่สําคัญ
ในร฽างกายของคนมีไตอยู฽สองอัน คันไตเสี่ยมหน฾าที่เอิ้นว฽าไตวาย
คนทั้งหลายเอิ้นกันว฽าโรคไตวายตายไว ให฾ฟังไว฾เด฾อน฾องพี่เป็นความฮู฾
โอ฽ละนอ...นวลเอย...
(บทที่ 1)
เว฾าเรื่องไตคนนี้ มีหน฾าที่สําคัญ
ทําการขับของเสีย ออกจากกาย-เลิงเรื่อย
คุมน้ําตาลเกลือแร฽ ให฾พอเพียงได฾ส฽วน
เหมาะพอควรหล฽อเลี้ยง กายนั้นให฾อยู฽เย็น (กายนั้นอยู฽เย็น)
(บทที่ 2)
ครันไตเป็นพยาธิฮ฾าย บังเกิดมีมา
ไตข฾างหนึ่ง-มีปัญหา เสื่อมสูญ-ตายกระด฾าง
ข฾างละที่ยังเหลือนั้น ยังทํางานได฾อยู฽
แต฽กะสู฾ได฾หน฽อย เพราะไตล฾าหล฽าถอย
(บทที่ 3)
ซุมผู฾เฒ฽าและหนุ฽มน฾อย อย฽าประมาท-ประเมินการ
กินอาหารหวานมัน นั้นมีผลกระทบ-ต฽อไตคนแท฾
ถ฾ากระแสของเลือด มีไขมันล฾นอั่ง
เลือดกะคาคั่งแน฾น ไหลเลี้ยงบ฽ทั่วคีง (บ฽ไหลเลี้ยวทั่วคีง)
(บทที่ 4)
ตับอ฽อนมิดอิ้งติ้ง บ฽ได฾รับอาหาร
หน฾าที่ไต-ผลิตการทํางาน ของฮอโมน-แคลเซื่ยม (หน฾าที่ไต-ผลิตการ )
ให฾กระตุ฾นการสร฾าง เม็ดเลือดแดง-ต฽างๆ
ยกโตอย฽างโรคร฾าย หลายล฾นต฽อไต
(บทที่ 5)
สาเหตุส฽วนใหญ฽นั้น มาจากโรค-เบาหวาน
การทํางาน-ของกรวยไต สู฾บ฽ไหว-อย฾อนติดเชื้อ
อักเสบเรื้อรังพร฾อม ซอมเห็นได฾ง฽าย
อีกอันหนึ่ง-ไตวายเกิดจากนิ้ว อุดตันท฾างปุองเทียว
(บทที่ 6)
เยี่ยวกะฝืดอีกพร฾อม นิ้วเกิดอุดตัน
โรคเบาหวาน-และความดัน นี้ละคือตัวร฾าย
324
325
ขึ้นทางตา-กะฝุาฟางบอดได฾ ขึ้นทางไต กะไตวายได฾ง฽าย

ซอมอาการเบิ่งได฾ คือการเศร฾าเซื่องซืม
(บทที่ 7)
จากอาการซึมเศร฾า ล฾าเมื่อยเหมิดสติ
การปูองกันคือวิธี ส฽วนดีเด฾อท฽าน
เช฽นควบคุม-เบาหวาน ได฾ กินยาตามหมอสั่ง
ตรวจพบ-แต฽แรกนั้น หมอสิ แก฾ช฽อยทัน (ตรวจพบ-แต฽ครั้งนั้น)
(บทที่ 8)
คันไตเสื่อมแล฾วนั้น อาการเสี่ยงมีหลาย
บ฽สามารถรักษาหาย แต฽พอชะลอได฾
การล฾างไต-นั้นเป็นการช฽อยให฾ ชะลอไประดับหนึ่ง
ควรคํานึงถี่ถ฾วน ประมวลเรื่องอยู฽กิน
(บทที่ 9)
เห็นแก฽ปากแก฽ลิ้น กินแซบนอนหลับ
สิพาชีวิตดับ อย฾อนไตวายเด฾อ
อย฽าสิเผลอเด฾อท฽าน อาหารการกินอยู฽ (อาหารกินการอยู฽)
ควรศึกษาให฾ฮู฾ ตรองถ฽วน สิ่งควร
ส฽วนสําคัญอีกด฾าน คือการออกกําลังกาย
ซ฽อยกล฾ามเนื้อผ฽อนคลาย สลายไขมันพร฾อม
อย฽ายอมเป็นทาสใช฾ กินตามใจแนวอยาก
เห็นแก฽ปากแก฽ท฾อง มันสิยุ฽งฮ฽าหลัง
อาหารส฽วนหนึ่งนั้น คือประเภท-หวานมัน
หรือหวาน มัน เค็มจัด กะเกิด-ไตวายได฾
จําพวก-เบียรแไวนแเหล฾า กะมีผลส฽วนใหญ฽
คันลดละเลิกได฾ ไตสิพ฾นพิษภัย (ไตสิพ฾นต฽อภัย)
หมอลําขอฝากไว฾ ให฾ไปฮ่ําฮอนคิด
คุณภาพชีวิต สิอยู฽ยืนยาวหมั่น
ปฏิบัติตามขั้น คือกินดี-มีประโยชนแ
โปรดหาทาง ช฽อยแก฾ ปูองกันไว฾ ก฽อนสิสายๆ
โรคไตวาย-ตายไว ฟังแล฾วให฾ฮอนฮ่ํา-หมอลําเว฾า... (ให฾ฟังไว฾ฮอนฮ่ํา หมอลํา
เว฾า)
325
326
กลอน พระมหาชนก
(บทที่ 1)
ขอสดุดีน฾อมจอมภูมิพลมหาราช
ข฾าพระบาทขอเทิดไท฾เป็นกลอนแต฾มตื่มถวาย
(บทที่ 2)
ขอบูชากกราบไหว฾ บุรุษผู฾เป็นมหาบัณฑิต
ผู฾มีแนวความคิด ลื่นคนทังค฽าย
ความหมายในเรื่องนี้ มีคติอันเลิศค฽า
คือเรื่องพระมหาชนกนี้มีข฾อให฾ใคร฽ครวญ
(บทที่ 3)
คติธรรมล฾วนๆ สุดส฽วนในความเพียร
เขียนเป็นบทกลอนลําเพื่อได฾นําไปใช฾
เป็นเรื่องทีสองได฾ของพุทธองคแในสิบชาติ
บ฽เคยขาดแต฽ละน฾อยความเพียรนั้นกลั่นด฾วยดี
(บทที่ 4)
จุติจากสวรรคแฟูาลงสู฽เมืองคน
ถือปฏิสนธิในครรภแแห฽งมารดาเจ฾า
อริฏฐชนก องคแเหง฽า เนากรุงมิถิลาผู฾เป็นพ฽อ
บ฽ทันดนมีเหตุร฾ายการฮ฾อนด฽วนมา
(บทที่ 5)
พระอนุชาผู฾น฾องชื่อโปลชนก
ยกทัพมาต฽อยตียาดเวียงวังอ฾าย
พระเจ฾าอริฏฐชนกแพ฾พ฽ายสิ้นพระชนกับที่
ฝุายอรรครมเหสีทราบเรื่องเตรียมตั้งท฽าหนี
(บทที่ 6)
เก็บแก฾วมณีและของดีค฽าล้ําลงใส฽ในกระเป฻า
ใช฾ผ฾าเก฽าๆมาปกปิดและข฾าวสารเต็งไว฾
และทรงใส฽เสื้อผ฾าภูษาผืนเก฽าๆ
ด฾วยพระทัยโศกเศร฾าหนีบ฾านห฽างนคร
(บทที่ 7)
คราวนั้นฮ฾อนฮอดไท฾เทวราชอินทรแทรา
ด฾วยอนุภาพบุญบารมีของพระโพธิสัตวแอยู฽ครรภแมารดานั้น
องคแอินทรแทราเสด็จดั้นลงมาโดยด฽วน
เห็นสมควรแปรงร฽างเป็นผู฾เฒ฽าขับเกวียนฟูาวด฽วนมา
326
327
(บทที่ 8)
ถามว฽าพระนางเจ฾าซิฟูาวด฽วนไปใส
นางตอบซิไปเมืองจัมปากแนครบ฽อนไกลคราวเญิ้น
ผู฾เฒ฽าเชิญนางขึ้นเทิงเกวียนพาเคลื่อนที่
หกสิบโยชยแระหว฽างหนี่เดินดั้นดุ฽งมา
(บทที่ 9)
ฮอดศาลานอกเมือง นั้นพบค่ํายามแลง
พระนางขอพักแฮงอยู฽ศาลาหลังนั้น
อันเวลาสมควรแล฾วพระอินทรแทราต฾องจําจาก
จําพลัดพรากท฽อนี้หายโตขึ้นสู฽สวรรคแ
ในขณะครั้งนั้น มิทิสาปาโมกขอาจารยแเจ฾า เดินผ฽านมาเห็น
เป็นด฾วยบุญบารมีหน฽อองคแพุทโธเจ฾า
ฮู฾ว฽าเป็นมเหสีแหง฽า มิถิลาเมืองใหญ฽
ซาบซึ้งในหัวใจ ให฾ความเมตตาฮักใคร฽ถือได฾ดั่งน฾องสาว
คราวนั้นเชิญไปพักยั้งประทับอยู฽เฮือนตน
บ฽ทันดนเลยประสูติพระราชโอรสผู฾ฮูปงามปานแต฾ม
แนมเบิ่งสีโฉมร฽าง งามคือปานทองเหลืองอร฽าม
จึ่งพระราชทานนามว฽า มหาชนกราชกุมมาร
บุญสมภารแก฽กล฾าผลาล฾นลื่นคน
327
328
กลอน พุทธชยันตี กลอนที่ 1 ตอนที่ 1

ได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดหมอลาในงาน พุทธชยันตี ที่ศาลากลาง
จ. ขอนแก่น
องคแเอยองคแสมเด็จ
พระบรมศาสดา สัมมาสัมพุทธเจ฾า
ผู฾เป็นกกฮากเหง฾า ของพุทธศาสนา
ขออนุญาตนํามา เผยแผ฽เป็นบางส฽วน
ลําให฾ฟังม฽วนๆ เรื่องพุทธชยันตี
ครบ 2,600 ปีตามผู฾ฮู฾บอกเล฽า..คํานวณไว฾
โอ฽ละนอ...นวลๆ เอย..
(บทที่ 1)
สิบนิ้วยกใส฽เกล฾า บอกเหล฽าขอขมา
กราบประนมวันทา ต฽อองคแพุทธโธเจ฾า
ผู฾ข฾านํามาเว฾า เป็นกลอนซ฾อนต฽อ
ขออภัยล฽วงหน฾า ฮ฽าลําร฾องเทื่อเผลอ
(บทที่ 2)
นําเสนอมื้อนี้ เรื่องพุทธชยันตี
มีที่มาประกอบกัน และความสําคัญนี้
พุทธชยันตีนั้น มีความหมายบอกเล฽า
คือพิธีบูชา พระสัมมาสัมพุทธเจ฾า ลางคนเว฾าว฽าฉลอง
(บทที่ 3)
เอิ้นชื่องาน เฉลิมฉลองกะเว฾า เล฽าต฽อกันมา
เนื่องแต฽ในวาระ แห฽งการตรัสรู฾
ฮู฾จากตําราอ฾าง ตรงวันวิสาขบูชา ไทยเฮานี้กะแม฽น
ชนชาวพุทธทั่วแคว฾น เฮียนฮู฾สู฽คน
(บทที่ 4)
เป็นต฾นว฽า ในประเทศ พม฽า อินเดียพร฾อม ศรีลังกา
ได฾เฉลิมฉลองมา 25 พุทธศตวรรษ แต฽เมื่อปี พ.ศ.2500
ถือกันว฽าจวนคล฾อย พุทธกาล คักแน฽
ให฾เฮาแลล่ําไว฾ ว฽าจริงแท฾ส่ําใด
328
329
(บทที่ 5)
ภายหลังศรีลังกาได฾ เอกราชจากอังกฤษ
ชาวพุทธเฮาตามติด สืบสานกันไว฾
รัฐบาลไทยเฮานี้ กะถือเป็นงานใหญ฽
จอมพล ป. เพิ่นได฾ จัดร฽วมฮ฽วมใจ
(บทที่ 6)
พิมพแพระไตรปิฎกขึ้นไว฾ ฉบับแรก เป็นไทย
ได฾สร฾างพุทธมณฑล เป็นอนุสรณแสถานไว฾
ประกาศพุทธศาสนาให฾ เป็นศาสนาประจําชาติ
ประกาศเป็นวันพระอีกพร฾อม ให฾คนฮู฾ทั่วกัน
(บทที่ 7)
25 พุทธศตวรรษนั้น งานพุทธชยันตี
นับเป็น 2,600 ปี ผ฽านมาถึงนี้
ปีแห฽งการ ตรัสรู฾ สําคัญตามว฽า
นับแบบไทยนั้นน฾า คํานวณได฾ใส฽ใจ
โปรดจงคอยฟังไปในตอนสองลอยต฽รอฟังเรื่อง
329
330

ใช้กับหมอลาฝ่ายชาย
ขอเอย ขอขมากราบก฾ม นบนอบบูชา
สมเด็จพระบรมศาสดา สัมมาสัมพุทธเจ฾า
จักขอลําบอกเหล฽า เรื่องพุทธชยันตี
ได฾ 2,600 ปี แห฽งการตรัสรู฾ โดยผู฾ฮู฾คํานวณมา
เพื่อเป็นการเผยแพร฽พุทธศาสนา
ให฾ทราบซึ่งถึงคุณค฽า นํามา..ใช฾...
(บทที่ 1)
ฟังเดอท฽าน คณาจารยแน฾อยใหญ฽
ขออภัยก฽อนเว฾า ถึงเหง฽าศาสนา
(บทที่ 2)
พระสัมมาสัมพุทธเจ฾า ดําเนินต฽อพุทธกิจ
ทรงทุ฽มเทชีวิต ต฽อบุญกุศลแท฾
นับตั้งแต฽ หลังปรินิพพานนั้น มาบวกกันตามว฽า
สี่สิบห฾า พรรษาต฽อท฾าย มารวมไว฾ใส฽กัน
(บทที่ 3)
การนับปี พุทธศักราชนั้น หลังจากปรินิพพาน
บวกกันการ ได฾ดําเนินพุทธกิจ คิดควรหวนฮู฾
ภายหลังการตรัสรู฾ ทรงสําเร็จพ฾นผ฽าน
ฮอดดับขันธปรินิพพาน การคํานวณจั่งได฾ สองพันหกร฾อย ขวบปี
(บทที่ 4)
อันคําว฽า ชยันตีนี้ เปรียบดั่งชัยชนะ
หรือคําว฽า “ชย” คือเกิดการตรัสรู฾
คนไทยเฮาควรฮู฾ วันสําคัญควรค฽า
ชาวพุทธใน ประเทศศรีลังกา ถือว฽าวันนี้นั้นสําคัญแท฾อี่หลี
(บทที่ 5)
จัดพิธี ทางด฾านศาสนาขึ้น เป็นครั้งแรกเดิมดา
ผลตามมา นั้นคือชัยชนะ หมู฽มารเลวร฾าย
330
331
ประเทศไทยเฮานี้ กะถือเป็นวันดี ตามต฾องครองเก฽า

ตรงกันวัน วิสาขเพิ่นเว฾า คนเฒ฽าเหล฽ามา
(บทที่ 6)
วาระสําคัญนี้ ในปีแห฽งปัจจุบัน
เนื่องในวันมงคล หรือมหาธัมมาภิสมัยใสแจ฾ง
เพิ่นแสดงไขซี้ ว฽าวันดีศรีประเสริฐ
เกิด พุทธชยันตี 2,600 ปี แห฽งการตรัสรู฾ พระองคแสู฾หมู฽มาร
(บทที่ 7)
การคํานวณ พุทธศักราชนั้น แบบอย฽างของไทย
อยู฽ในช฽วงระหว฽าง วิสาขบูชา ผ฽านมาปีกลายนี้
นับจากปี พ.ศ. 2,554 ฮอด 2,555 วิสาขบูชาตรงต฾องน฾องพี่
ครบ 2,600 ปี ที่ชาวพุทธยึดมั่น ขันตีตั้งต฽อธรรม
ฟังบทบาทการลําตอนที่สองลองต฽อกันเด฾อท฽าน
331
332

ได้รับรางวัลชนะเลิศการประกวดหมอลาในงาน พุทธชยันตี ที่ศาลากลาง
จ. ขอนแก่น
(บทที่ 1)
นับถอยไป จากปรินิพพานนั้น 45 พรรษา
ที่เผยแผ฽ธรรมมา บวกรวมกันเข฾า
พระสัมมาสัมพุทธเจ฾า ขันตีตั้งต฽อ
ฮู฾แล฾วนอพี่น฾อง ผู฾คอยจ฾องรับฟัง
(บทที่ 2)
ผู฾ปลูกฝังฮากเหง฾า กกศาสนาพุทธ
สุดแต฽แนวสิ่งดี หลายพันปีมาแล฾ว
เปรียบเสมือนดวงแก฾ว มณีโชตแล้ําค฽า
พาชีวิตโชติช฽วง ใสแจ฾งส฽องแสง
(บทที่ 3)
ยามมึดมัว กะซิซ฽อยให฾แจ฾ง ด฾วยธรรมมะนําพา
สาธุชนคนไทย อย฽าซะลืมไลเว฾น
ให฾มองเห็น ความสําคัญเอาไว฾ ฝังใจฝักใฝุ
อีกทังรัฐบาลไทย ประกาศไปถ฾วนหน฾า คุณค฽าล฾นอี่หลี
(บทที่ 4)
โดยเฉพาะ พ.ศ. ห฾าห฾านี้ ปีชัยฤกษแดิถี
จัดงาน พุทธชยันตี ให฾โลกลือถือย฾อง
ควรเฉลิมฉลองให฾ เป็นวันชัย ชนะกิเลส
และเภทภัยสู฾ด฾าน หรือวันแคล฾วคลาดมาร
(บทที่ 5)
ขอชาวพุทธทุกท฽าน คนิงฮ่ําฮอนหา
วิสาขบูชา ตรงวันขึ้น 15 ค่ําเดือน 6 ยกมาไขชี้
2,600 ปี ครบ พ.ศ. 55 ตรงกับวัน เดือน 6 เพ็ง ขึ้น 15 ค่ํา
เป็นวันดีเลิศล้ํา นําน฾อมศาสนา
(บทที่ 6)
ชาวพุทธทุกถ฾วนหน฾า ควรใส฽ใจจํา
ทําความดี ความงาม ถวายองคแพุทธโธเจ฾า
ซิบ฽มีหมองเศร฾า จิตใจใสส฽อง
สร฾างความดี ถึกต฾อง ซินําปูองเข฾าบ฽อนดี
(กลอนลง) ฉลอง พุทธชยันตี ชีวีเจ฾าซิเฮืองฮุ฽ง..นอลุงปูา...
332
333

(บทที่ 1)
ส฽วนใหญ฽นั้น สร฾างพุทธมณฑล
เพื่อให฾สาธุชน ได฾กราบไหว฾บูชา อนุสรณแสถานนี้
มีบุคคลหัวหน฾า ผู฾พาทําพาก฽อ
จอมพล ป.พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรีผู฾ริเริ่ม เสริมสร฾างก฽อนเขา
(บทที่ 2)
วันที่ 1 ตุลาคม ใน พ.ศ. 2499 ฉลองครบจบดี
ได฾ประกาศสํานัก คณะรัฐมนตรี เป็นฉบับที่ เก฾า
กําหนดเอาวันนี้ เป็นฤกษแงามยามดี คูณค้ําล้ําค฽า
ประกาศให฾พุทธศาสนา เป็นศาสนาประจําชาติบอกให฾ ของไทยนั้นแน฽นอน
(บทที่ 3)
เป็นวันพระ วันหยุดราชการพร฾อม สืบต฽อยอยก
และจัดพิมพแพระไตรปิฎก ครบชุดมีมาใช฾
ฉบับแรกพิมพแไว฾ ภาษาไทยครบคู฽
ออกจนว฽านานาชาติฮับฮู฾ ยอย฾องชื่นชม
(บทที่ 4)
ซ฽ากันแตกต฾มๆ ทั่วโลกโลกา
คนไทยควรศึกษา และฮักแพงแงงไว฾
รัฐบาลไทยพร฾อม สมควรเอาใจใส฽
ประกาศเป็นงานใหญ฽ โดยเฉพาะ ปี พ.ศ. ห฾าห฾า ปีคูณค้ําค฽าแพง
(บทที่ 5)
คันซิลําบอกแจ฾ง เวลาบ฽อํานวย
ย฾านสวยเกินเวลา คณะกรรมการให฾
ขอสรุปเอาไว฾ พอเป็นสังเขป
พระองคแทรงดับกิเลส ครบ 2,600 ปีถี่ถ฾วนคํานวณไว฾ว฽ามา
(บทที่ 6)
คือวันขึ้น 15 ค่ําเดือน 6 ปี พศ. สองพันห฾าห฾าห฾า ถือว฽าครบบริบูรณแ
วันแห฽งทุน ทางพุทธศาสนา ให฾รักษาสานเพิ่ม
เติมความดีงามไว฾ ให฾สดใสฮองๆ คือแก฾วแสงส฽อง
ขอเชิญชวนพี่น฾อง ประสงคแสร฾างสิ่งดี
(กลอนลง) ในวันพุทธชยันตี เฮาควรเอาใจใส฽..ทําบุญไว฾...
333
334
กลอน แนะนาตัวสันติภาพ พรสวรรค์

สวัสดีพี่น฾องผู฾คองฮับฟังเสียง
ฟังสําเนียงหมอลําสันติภาพ พรสวรรคแ
นามสกุลพ฽อแม฽ปันให฾ใช฾ว฽าสีสาร
บ฾านผมอยู฽ ท฽าสองคอนจังหวัดมหาสาราคาม
ถามเถิงเรื่องการลําเก฽าใหม฽ทันสมัย
ศิษยแแม฽ครูราตรีศรีวิไลพอซิได฾ทุกท฽าเฮียนมาพร฾อม
โอ฽ละนอ...นวลเอย
(เนือ้ ในกลอน
(บทที่ 1)
ฟังเด฾อไท฾ชาวไทยน฾อยใหญ฽
ซิรายงานบอกให฾พอฮู฾ทั่วกัน
(บทที่ 2)
ฉายานั้นสันติภาพ พรสวรรคแ
นามสกุลสีสารพ฽อแม฽ปันเอาไว฾
เดี๋ยวนี้อายุได฾พวมเต็มยี่สิบสี่
เกิดอยู฽บ฾านเลขที่สี่สิบสองบอกให฾ผมได฾อยู฽เนา
(บทที่ 3)
ส฽วนตําบลนั้นละเจ฾าบ฾านท฽าสองคอน
บอกตามตอนอําเภอเมืองสารคามนี้
เป็นเมืองมีคูณค฽าการศึกษายิ่งใหญ฽
เมืองตักศิลาบอกให฾ สมชั้นชื่อมหา
(บทที่ 4)
มีชื่อเสียงคุงฟูาองคแพระธาตุนาดูน
สิ่งค้ําคูณ มูลมังแต฽ประถมบรมพุ฾น
ซ฽อยค้ําจูนเมืองบ฾าน ชาวมหาสารคามพากันได฾ซ฾นเผิ่ง
คนซวนกันมาเบิ่ง นมัสการกราบไหว฾บ฽มีเว฾นว฽างวัน
(บทที่ 5)
เว฾าเรื่องของดีนั้นหลายหลากหนักหนา
สุดซิพรรณา เพราะเวลามีหน฽อย
ตอนนี้คอยฟังเรื่อง ความเป็นมาสาก฽อน
334
335
ครูได฾สอนต฽อเนื่อง จบขั้นชั้นประถม
(บทที่ 6)
ขอลาครูกราบก฾ม มาต฽อมัธยม
เรียนโกสุมวัดกลาง ผ฽านม.สามได
จากนั้นไปเรียนรู฾ ก.ศ.น.อีกต฽อ
เพราะครอบครัวยากไร฾ทําให฾เปลี่ยนไป
(บทที่ 7)
การศึกษาผู฾ใหญ฽ได฾ จบอยู฽สารคาม
ตามประวัติการเรียนเล฽ามาพอย฽อ
ต฽อมาได฾เสริมสร฾าง วัฒนธรรมค้ําส฽ง
ใจประสงคแสืบสร฾างทางด฾านฝุายศิลป฼
(บทที่ 8)
ยังบ฽สิ้นอยากเสริมส฽งศิลปะ
พยายามบ฽ไลละจนออกลํางานได฾
ผมไปศึกษาฮู฾นําครูหลายบ฽อน
ทังบทกลอนวาดเว฾ามาโฮมเข฾าใส฽กัน
(บทที่ 9)
จากนั้นได฾เรียนต฽อทอสาน
จบการเรียนหมอลําได฾ดั่งใจหมายไว฾
ครูสอนดีเพิ่นได฾ทุนมาสอนต฽อ
สสค. มอบให฾ทุนไว฾ต฽อสาน
โครงการนั้นจากผู฾ใหญ฽ใจดี
ชื่อทุนครูสอนดีเพิ่นได฾มีมาให฾
ครูราตรีศรีวิไลสอนซี้การลํานําซ฽อง
ย฽างตามครองฮีตเค฾ากกเหง฽าเก฽าเดิม
ขอต฽อเพิ่มให฾ฮอดฝั่งความฝัน
ฝากหมอลําสันติภาพ พรสวรรคแไว฾อ฾อมใจนําท฽าน
เชิญไปยามผมได฾ ท฽าสงคอนบ฾านอยู฽
ไปหาแม฽ครู ราตรีกะได฾ซิไปให฾ซ฽อยงาน
ศิลป฼อีสานหมอลําซ฽อหนุนค้ําซูส฽งให฾คงไว฾...
335
336
กลอน แนะนาตัว โยธิน พลเขต

สวัสดีพี่น฾องผู฾คอยฮับฟังเสียง
ฟังสําเนียงของมอลําโยธิน
ผมฮักในศิลปินทุกแขนงทุกสาขา
การศึกษาอยู฽ระดับปริญญาดุษฎีบัณฑิต
และสอนศิษยแด฾านดนตรี
ด฾านการลําดีบ฽ดีขึ้นอยู฽กับคนฟัง
ผมขอฝากความหวังให฾ซ฽อยกันจรรโลง
และสืบสานเสริมส฽งดํารงไว฾..
โอ฽ละนอ...นวลนวลเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽ว฽าเดอนาย
ขอกราบเรียนพี่น฾องที่เคารพทังรัก
กระผมขอทายทักด฾วยเสียงลําร฾อง
ชื่อโยธินพลเขตเดอพี่น฾องขอรายงานบอกข฽าว
สาทะยายคร฽าวคร฽าวพอฮู฾แก฽กาล
(บทที่ 2)
เนาอยู฽หมู฽บ฾านพรรณรวีโฮม
เขตรอบเมือง ตําบลชื่อดงลานนี้
ที่อําเภอเมืองนั้นร฾อยเอ็ดคําเมืองใหญ฽
การศึกษาบอกให฾จบได฾ผ฽านมา
(บทที่ 3)
ศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิตนั้นหรือว฽า ศป,ม
เดียวนี้ต฽อปริญญาดุษฎีบัณฑิตเพิ่มผลิตความฮู฾
อยู฽ที่วิทยาลัยดุริยางคศิลป฼นั้น มมส.สมซ฽า
เอกดนตรีศึกษาบอกให฾วิชาได฾มักใจ
(บทที่ 4)
วิทยาลัยนาฏศิลปร฾อยเอ็ดนั้นหม฽องอยู฽ทํางาน
ตําแหน฽งราชการครู คศ.๓ นั้น
อยู฽ในหั้นสอนประจําหลายอันเช฽นว฽าการเปุาโหวด
ตีโปงลางและบรรเลงวงดนตรีพื้นบ฾านอีสานได฾ครบขบวน
336
337
(บทที่ 5)
ผลงานหลายหลากล฾วนสุดส฽วนพรรณนา
ด฾วยใส฽ใจศึกษาบูรณาการไว฾
ใจมักแฮงในด฾านการแสดงทุกอย฽าง
ทางคู฽มือรวมโน฾ตเพลงพื้นบ฾านอีสานพร฾อมซู฽แนว
(บทที่ 6)
ยังบ฽แล฾วสุดส฽วนหัวใจ
ศิลปะอีสานไทยหลากหลายเหลือล้ํา
การฟูอนลําขับร฾องเป็นของดีล้ําค฽า
สืบทอดมาแต฽เค฾ากกฮากเหง฽าปูุตา
(บทที่ 7)
ศึกษามาระเอียดเผี่ยนนําคุณแม฽ราตรี
และเป็นศิษยแทุนครูสอนดี จากสสค.นั้น
เรียนจบขั้นพื้นฐานระดับหนึ่ง
ประทับใจทราบซึ้งถึงเหง฽าแก฽นอีสาน
(บทที่ 8)
การประพันธแกลอนนั้นกะสุดกลั่นกรองดี
ได฾แม฽ครูราตรีศรีวิไลสอนเพิ่ม
ผมเพิ่มเติมเฮียนฮู฾ศึกษาหาอ฽าน
รวมศาสตรแศิลป฼ซู฽ด฾านทังการร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 1)
ครบซู฽ก้ําตุ฾มโฮมศาสตรแศิลป฼อีสาน
ถือเป็นจิตวิญญาณลูกอีสานเฮาแท฾
ควรหล่ําแลเอาไว฾เป็นมูลมังของชาติ
อย฽าประมาทเดอลูกเต฾าเหล็นหล฽อนหุ฽นหลาน
ซ฽อยกันสานเสริมเอามรดกมูลเก฽าของเฮาไว฾...
337
338
กลอน เตือนภัย 3 ม. 2 ข. 1ร.

ทานอง ลาทางสั้นสลับเพลง
(โอ่ละนอ)
ขอเชิญชวนพี่น฾องทั่วท฾องถิ่นดินไทย
มาตุ฾มฮ฽วมโฮมใจเตือนภัยอุบัติเหตุ
สิ่งล฽อแลมทุกประเภทเป็นสาเหตุนําความตาย
พวกรถราแห฽งมีหลายเต็มถนนดาษดื่น
ฮีบฟูาวพากันตื่นมาฟังเบิ่งลํากลอน
แล฾วเฮ็ดตามกฎจราจรความเดือดฮ฾อนซิหนีห฽างวางใจได฾...
(โฮ฽ละนอนวนเอย)
(บทที่ 1)
ผมขอสาธยายเรื่องความประมาทของคน
กลุ฽มขับขี่รถยนตแและมอเตอรแไซคแพร฾อม
ได฾สิ่งซอมมาแล฾วคนตายย฾อนโรคไหม฽
ชื่อว฽าโรคอุบัติเหตุบอกไห฾ต฾องใกล฾คลุกคลี
(บทที่ 2)
เรื่องชีวิตคุณภาพคนนี้ต฾องฮู฾เด฽นเห็นคัก
เห็นประจักรชัดเจนจั่งค฽อยนํามาใช฾
บัดนี้ขอลําให฾ขยายผลบอกต฽อ
เรื่อง 3 ม. 2 ข.และ 1ร.บอกให฾ ชะลอได฾เรื่องตาย
(เพลง)
นโยบายช฽วยชีวิตเราหนอ 3 ม. 2 ข. 1 ร. เป็นมาตรการชั้นดี
ต฾องเปิดไฟขับมอเตอรแไซคแทุกทีม. ที่ 1 เมาไม฽ขับนะลูกพี่
ม. 2.จําให฾ดี ใส฽หมวกกันน฿อคทุกครา
ม.ที่ 3. การขับรถยนตแปลอดภัย ข. 1 เข็มขัดนิรภัยต฾องคาดไว฾ ทุกเวลา
ข. 2 ใบขับขี่ต฾องพกพาและ1เตือนขับรถช฾าช฾า
รู฾ตัวตลอดเวลาอย฽าแซงโค฾งหลงเพลิน
(ลา)
(บทที่ 3)
เดินทางได฾ไปถึงทุกที่
เฮ็ดตามข฾อบ฽งชี้กฎหมายให฾ใส฽มา
338
339
(บทที่ 4)
ตาม 3 ม. นั้นน฾า มาตื่ม 2 ข.
กับ 1 ร.มาเติม ซิซ฽อยชีวีได฾
ขับขี่ปลอดภัยไว฾ยามเทศกาลต฽าง ๆ
เมาบ฽ขับจั่งซิกลับฮอดบ฾าน ยามง฽วงให฾จอดนอน
(บทที่ 5)
กฎจราจรนั้น สัญลักษณแความปลอดภัย
ฮอดบ฾านช฾าบ฽ทันใจดีก฽อไปบ฽เถิงจ฾อย
คอยฟังไว฾การเตือนภัยนี้ดีแหน฽
ว฽าเจ฾าของคักแท฾เลยเทียวแก฾ผ฽องถอน
(เพลง)
ความรู฾เรื่องกฎจราจร ควรเริ่มต฾นสอนที่เด็กในโรงเรียน
วิศวกรรมสร฾างถนนก็ควรเตือน ปูองกันไว฾อย฽าได฾ลืมเลือน
อย฽ามัวกินจนเตือนลืมหน฾าที่การงาน
ด฾านกฎหมายก็ให฾รัดกุมอย฽ามัวแต฽ชุมนุมเรื่องเบิกเงินงบประมาณ
ทั้งอุปกรณแการแพทยแนะท฽าน เพื่อฉุกเฉินจะได฾ทันเหตุการ
จากห฾องปฐมพยาบาลถึงห฾องฉุกเฉินไอ.ซี.ยู.
(ลา)
(บทที่ 6)
ลําพอฮู฾เตือนใจไว฾ก฽อน
กฎจราจร เพิ่นตั้งมาให฾ใช฾ควรได฾ใส฽ใจ
(บทที่ 7)
ยามงัวหายแล฾วจั่งล฾อมคอกไว฾ไร฾ประโยชนแเสียงาน
ความประมาทคือสัญญาณแห฽งความตายเด฾อ
ความพลาดเผลอบ฽ปราณีไผแท฾ ตายแอแลน฽าอนาถ
ขออนุญาตไว฾คันลําเว฾าล฽วงเกิน
(บทที่ 8)
ปุวยฉุกเฉินให฾โทรเอิ้นหมายเลขด฽วนทันใจ
ฮีบฟูาวโทรไปหา หนึ่งหกหกเก฾า
ให฾ประชาสัมพันธแเว฾าเอาบุญต฽อไต฽
อุบัติเหตุบนถนนซิได฾เหลือหน฽อยลดลง
ชีวิตซิยังยืนยง คันเฮาเอาใส฽ใจการเรียนรู฾...
339
340
กลอน แนะนาตัว หมอลา โจธนะชัย

สวัสดีพี่น฾องที่เคารบทังหลาย ทุกเขตค฽ายมาฟังลํา
ขอน฾อมนําบอก นามใหม฽ฉายา ชื่อว฽าโจธนะชัย
นามพ฽อแม฽ปันให฾ ธนะเศรษฐแ ซาซุม
เป็นหมอลําอยู฽ในกลุ฽มศิษยแทุนครูสอนดี
แม฽ครูราตรีผู฾อบรมบ฽มสอนทังบทกลอนและท฽าที
เรื่องชู฾แฟนบ฽ทันมีสาวบ฽มาถามหา
ผมขอเป็นจิตอาสารับใช฾น฾องพี่การลําร฾อง...
โอละนอ...นอแฟนเอย
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าน฾อนาย...
ฟังเอาไว฾ ทั้งหลายน฾องพี่
สวัสดีถ฾วนหน฾า มาพ฾อพบกัน
(บทที่ 2)
ตัวผมนั้น ธนะเศรษฐแ ซาซุม
อยู฽ในกลุ฽มศิษยแทุนครูสอนดีฝุายหมอลํานี้
เป็นหมอลํามาหนี่ได฾สามปีกว฽ากว฽า
ดีหึอชั่วซิบ฽เว฾าให฾แฟนย฾องเบิ่งเอา
(บทที่ 3)
บ฾านกกเค฾าชื่อหนองโข฽ยอําเภอเมือง
จังหวัดมีชื่อเสียงขอนแก฽นคํานามบ฾าน
เมืองสวยงามทางด฾านวัฒนธรรมล้ําค฽า
ดอกคูณงามเจิดจร฾าเสียงแคนพร฾อมกล฽อมลํา
(บทที่ 4)
สุขเลิศล้ําลํากล฽อมเสียงแคน
ไผอยากวงแหนนําให฾ท฽านนําไปจ฾าง
ไปทางก้ําขอนแก฽คําให฾ไปแว฽
แวกินข฾าวและน้ํานําผมแล฾วจั่งไป
(บทที่ 5)
ปัจจุบันนี้ได฾ ผมเรียนเล฽าศึกษา
340
341
สังกัดสาขาวิชา วิศวกรรมไฟฟูา
มหาวิทยาลัยราชมงคลนั้นอยู฽ในเมืองขอนแก฽น
แปลนชิวิตคิดไว฾บ฽เคยได฾เหล฽าลืม
(บทที่ 6)
สายสามัญกะปลาบปลื้มเรียนอย฽างเต็มใจ
ไปทางสายศิลปินกะคักใจบ฽ลืมได฾
บุญกุศส฽งให฾ได฾เรียนลํานําหมู฽
เข฾าครอบครูครบเผี่ยนได฾เฮียนฮู฾ตื่มเติม
(บทที่ 7)
ศึกษาเพิ่มเติมยอดที่เคยมี
เป็นศิษยแทุนครูสอนดีปลื้มปิติเรียนได฾
สสค. มีทุนให฾ แม฽ครูราตรีศรีวิไล มาหนุนยู฾ซูส฽ง
สมประสงฝุายด฾านการลําร฾องคล฽องไจ
(บทที่ 8)
ด฾านแต฽งกลอนกะได฾เรียนตื่มเสริมนํา
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมกะซ฽อยทุนหนุนเพิ่ม
ได฾เพิ่มเติมความฮู฾วัฒนธรรมมัน่ แก฽น
(บทที่ 9)
ใจต฽อตั้งบ฽ได฾หวั่นแวหนี
อาชีพสุจริตดีเฮ็ดให฾มีงานทําม฽วนนําได฾เงินพร฾อม
ช฽อยถนอมเบิ่งแงงเด฾อพี่น฾องประครองไปให฾ฮอดฝั่ง
ขอแฟนฟังซ฽อยเกื้อหนุนเอื้อฮ฽วมกัน
คันมีงานอยากให฾ผมไปลําซ฽อย
คันคึดฮอดหมอลํา โจธนะชัยนั้นบ฾านหนองโข฽ยให฾แวยาม
หึอซิไปถามสํานักงานแม฽ครูราตรีขอนแก฽นเดอเชิญได฾
ราคาหลายและหน฽อยกะไปได฾บ฽ว฽ากัน
ขอสร฾างสรรคแศิลป฼อีสานด฾วยการร฾องลําตื่มบ฽ลืมน฾า...
341
342
กลอน บอกข่าวบ้านรายงานตัวรุ่งเรือง เครือชัย

ตัวผมนี้ละครับชื่อรุ฽งเรือง เครือชัย
อยู฽บ฽ใกล฾บ฽ไกลเขตอําเภอเดชอุดม
ความนิยมและพอใจในการร฾องการลํา
ไปเรียนนําแม฽ครูราตรีศรีวิไล
ความเป็นมาเป็นไปให฾พี่น฾องฟังต฽อเอานอท฽าน..
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าน฾อนาย
ตัวผมนี้มีนามว฽าสมใจ
นามสกุลเครือชัยจื่อเอาเด฾อท฽าน
ฉายาหมอลํานั้น ชื่อรุ฽งเรืองเสียงซ฽า
เดชอุดมนั้นน฾าอําเภอบ฾านบ฽อนเนา
(บทที่ 2)
ประวัติมีบอกเว฾าเมืองใหญ฽คนใจดี
อุบลราชธานีนักปราชญแมีหลายล฾น
จังหวัดอุบลคนโก฾สวยงามล้ําเลิศ
ประเสริฐสุดอีกซ้ํางามล้ําวัฒนธรรม
(บทที่ 3)
แม฽นํางามอีกซ้ําชีไหลหลั่งลงมูล
เป็นศูนยแรวมความงามแม฽น้ําสองสีนั้น
ปัจจุบันเดียวนี้ผมได฾หนีบ฾านเกิด
เตลิดฮอดเมืองขอนแก฽นก้ํานี้ย฾อนใจชี้สั่งมา
(บทที่ 4)
ตอนนั้นอายุได฾สิบสี่ปีปลาย
ความมักหลายทางการด฾านศิลปินนั้น
ความใฝุฝันเอาไว฾ในใจคิดฮ่ํา
อยากเรียนลําสืบไว฾สานสร฾างต฽อได฾
(บทที่ 5)
ไปสมัครเรียนรู฾นําคุณแม฽ราตรี
หลักสูตรมีหลายอันเลือกสรรเฮียนฮู฾
342
343
ผมศึกษาดูได฾จบมาสองอย฽าง
ทางลํากลอนซิ่งเรียนรู฾สู฽ตอน
(บทที่ 6)
ผู฾ศิษยแสอนให฾ฮู฾มองอ฽านการไกล
คือแม฽ครูราตรีศรีวิไลผู฾แต฽งกลอนสอนซี้
รุ฽งเรืองจบมาหนี่ลําได฾สิบกว฽าปีครูคอยชี้สอนสั่ง
ปลูกฝังไว฾แต฽น฾อยจนเท฽าทุกวัน
(บทที่ 7)
ปัจจุบันนี้นั้นอยู฽ขอนแก฽นแดนงาม
ได฾ตั้งหลักปักฐานอยู฽ ขก.นั้น
สํานักงานแม฽ราตรีบ฽อนยั้งผมประจําลําอยู฽
ชีวิตได฾ต฽อสู฾ทางร฾องล฽องลํา
(บทที่ 8)
ส฽วนอ฾ายนั้นชื่อรุ฽งโรจนแเครือชัย
เป็นหมอลําดังไกลชื่อเสียงพอได฾
เป็นครูศิษยแสอนให฾การลําอีกคนหนึ่ง
จั่งแม฽นแสนทราบซึ้งถึงเหง฽าเก฽าหลัง
(บทที่ 9)
ขอฝากฝังพี่น฾องให฾เชียรแซ฽อยแฮงใจ
ฝากรุ฽งเรืองเครือชัยไว฾อ฾อมใจของท฽าน
ฮักนานนานแม฽นซิฮักหน฽อยเป็นผลพลอยได฾ตื่ม
ผมรุ฽งเรืองนี้ซิขอปราบปรื้มบ฽ลืมท฽านผู฾ซ฽อยสาน..
ขอให฾บุญสมภารนํายู฾ซูส฽งซุคนเด฾อ...
343
344
กลอน บอกบ้านตัวพวงเพชร
ขอรายงานบอกให฾ ที่อยู฽ใหม฽ปัจจุบัน
แต฽ก฽อนนั้น อยู฽บ฾านหนองมันปลา
อยู฽ต฽อมาไปเรียนลํา พักอยู฽นําคุณแม฽ราตรีศรีวิไล
พอเติบใหญ฽สมควร จบขบวนการเรียน
ได฾พรากศึกษาเอาซิขอเว฾าเป็นกลอนต฽อรอฟังเด฾อ..
(บทที่ 1)
พวงเพชรบอกเว฾าบ฾านเกิดเมืองนอน
บ฾านบิดรมารดาย฽ายายกกเค฾า
ภูมิลําเนาเดิมนั้นสารคามเขตที่
ปัจจุบันนี้ย฾ายหนีบ฾านย฽านหลัง
(บทที่ 2)
มาอยู฽ยั้ง ณ ที่บ฾านเลขที่แปดทับหกสิบสาม
ซื่อว฽าซอยเทพผาสุกสวยงามหรือว฽าซอยช฽างกลแต฽หลังคราวกี้
เขตตําบลในเมืองและอําเภอเมืองนี้จังหวัดขอนแก฽น
ขอแฟนๆจงได฾ไปเยี่ยมแว฽ยาม
(บทที่ 3)
บ฽หวงห฾ามอยากผูกมิตรจิตใจ
ไผอยากไปเป็นแฟนกะแม฽นยินดีด฾วย
หรือไผเห็นว฽าสวยพอไปวัดวาได฾เต็มใจอยากเป็นคู฽
มาเป็นแฟนและซู฾หรือเป็นเพื่อนคู฽ใจ
(บทที่ 4)
ขอบอกให฾ว฽าพวงเพชรยินดี
คันบ฽ตี๊ว฽าเป็นสาวมือสองหรือว฽านางเป็นฮ฾าง
เชิญไว฾วางใจได฾คันผู฾ไดเสนใจสิไปเลี้ยงลูกซ฽อย
ไปเป็นพ฽อบักน฾อยพอได฾ต฾อยแม฽มัน
(บทที่ 5)
ส฽วนว฽าสํานักงานนั้นบ฽แปรเปลี่ยนไปไส
ประจําสํานักงานแม฽ราตรีศรีวิไลดั่งเดิมดาเค฾า
344
345
เชิญเด฾อท฽านเชิญไปหาไปเว฾าเอามาลําร฾องซ฽อย
หรือว฽าไผสนใจอยากเป็นพ฽อบักน฾อยกะเตรียมพร฾อมรับรอง
ไผซิจองหัวใจขอให฾ฟูาวติดต฽ออย฽ารอช฾า...
345
346
กลอน บอกบ้านรายงานตัว บุรินทร์ พลเขต

ขอกราบเรียนพี่น฾องผู฾มีเกียรติทังหลาย
ผมขอลําบรรยายเป็นกลอนซ฾อนต฽อ
หมอลําบุรินทรแนี้เป็นลูกคุณพ฽อชื่อว฽าโยธิน
แม฽ธนภรณแนามสกุลพลเขต
ด฾วยว฽ามีสาเหตุเป็นครอบครัวศิลปิน
ผมบุรินทรแจั่งได฾ไปศึกษาฝุายวิชาหมอลํา
นําแม฽ครูราตรีศรีวิไล หากแฟนแฟนพอใจ
โปรดจงได฾เชียรแซ฽อย...แหน฽เดอท฽าน...
(บทที่ 1)
ฟังเด฾อท฽านคณาจารยแน฾อยใหญ฽
ซิรายงานบอกให฾นําชั้นชื่อผม
(บทที่ 2)
ขอกราบก฾มนบนอบวันทา
ขอขมาเป็นกลอนก฽อนซิลําวันนี้
ผมนี่มีนามชั้นนายบุรินทรแพลเขต
ด฾วยสาเหตุชื่อนี้มีหม฽องที่มา
(บทที่ 3)
ได฾ย฾อนว฽าพระครูให฾บุญใหญ฽หลายเหลือ
เจ฾าอาวาสวัดเหนือร฾อยเอ็ดคนตั้ง
ส฽วนว฽าฉายานั้น นามผมชื่อน฾องใหม฽
บ฾านบ฽ไกลบ฽ใกล฾ขอลําให฾สู฽ฟัง
(บทที่ 4)
บ฾านกําเนิดก฽อตั้งยั้งอยู฽อําเภอเมือง
มีชื่อเสียงสวยงามบึงพลาญชัยนั้น
ถัดมั่นสําคัญคือพระใหญ฽
เมืองเกินร฾อยบอกให฾ร฾อยเอ็ดตั้งตระหง฽านงาม
346
347
(บทที่ 5)
บ฽เคยข฾ามในเรื่องการศึกษา
ผมจบ ม.6 มาจาก รว. นี้
ต฽อจากหนี่ได฾หนีไปเรียนต฽อ
มมส.เขตนี้พาชี้ช฽องทาง
(บทที่ 6)
ดุริยางคศิลป฼นั้น ดนตรีฝุายตะวันตก
ผมบุรินทรแหยิบยกเรียนดนตรีเอกกีตารแ
ศึกษาดูดีแล฾วแนวทางคิดอ฽าน
อาจารยแสอนทุกด฾านสานสร฾างศาสตรแศิลป฼
(บทที่ 7)
ยังบ฽สื้นสุดส฽วนหัวใจ
ผมจึงไปเรียนลําตื่มเติมความรู฾
ครูราตรีศรีวิไลสอนให฾ผมเต็มไจสานต฽อ
มรดกฮากเหง฾ามูลเค฾าเก฽าหลัง
(บทที่ 8)
ปลูกฝังใจลึกซึ้งถึงแก฽นการลํา
เรียนประพันธแกลอนนําเพิ่มเสริมเติมตั้ง
ด฾วยใจหวังอยากเฮียนฮู฾เป็นแนวทางเลือกใหม฽
ประทับใจปราบปลื้มของเค฾าเก฽าเดิม
(บทที่ 9)
ความรู฾เพิ่มเติมซ฽อยเสียงสี
ศิษยแทุนครูสอนดีศาสตรแศิลป฼ลําร฾อง
ผมได฾ลองเรียนรู฾เห็นประจักรหลักเด฽น
บ฽แม฽นเว฾าเล฽นๆเห็นฮู฾อีหลี
ปัจจุบันเดียวนี้อยู฽ระหว฽างศึกษา
สายสามัญและสายอาชีพนําพร่ําเพียรเรียนไว฾
สาวคนใดสนอ฾ายครบเป็นเพื่อนรอไปเห็นใจอ฾ายนําแหน฽
ขอทดแทนพระคุณของพ฽อแม฽
ด฾วยการเรียนฮ่ําฮู฾เอาความรู฾ครบขบวน...
347
348
กลอน บอกบ้านรายงานตัว มนชัย เพชรน้าพอง

โอ฽..ละนอ...
ตัวผมมีนามว฽ามนชัยเพชรน้ําพอง
หนุ฽มเสียงทองน฾องหล฾าหมู฽
เรียนลํามาครบคู฽นําแม฽ครูราตรี
ลําหลายปีพอสมควร ครบขบวนบทตอน
ทั้งลําซิ่งลํากลอนมนชัยน฾อยบ฽ย฾านอย฽อนการลําร฾อง
โอ฽...ละนอ...นวลเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเด฾อนาง...
สวัสดีทุกท฽านพ฽อแม฽ทั้งหลาย
ทั้งคุณตาคุณยายผู฾มาฟังลําร฾อง
มนชัยเพชรน้ําพองนี้เป็นหมอลําน฾องใหม฽
พระเอกหนุ฽มเสียงใสขอแฮงใจทุกท฽านประสานให฾ซ฽อยนํา
(บทที่ 2)
ผมละสิขอบอกย้ํานําบ฽อนเฮือนซาน
แต฽เยาวแวัยโดนนานจนได฾มาลําร฾อง
หินกองเด฾อบ฽อนบ฾านน้ําพองอําเภออยู฽
เมืองสวยหรูขอนแก฽นนั้นจังหวัดหม฽องปุองเซา
(บทที่ 3)
บัดนี้หันมาเว฾าทางเรื่องการศึกษา
จบมอหกเรียนมาสายสามัญนั้น
ผมเลยหันมาสู฾การเรียนลําต฽อ
พ฽อบ฽รวยพอซิส฽งต฽อได฾ไปถึงม฽องบ฽อนหวัง
(บทที่ 4)
หันชีวิตต฽อตั้งทางอาชีพหมอลํา
ทั้งศึกษาไปนําออกลํางานพร฾อม
กระผมไปยอน฾อมขอเป็นศิษยแใหม฽
แม฽ราตรีศรีวิไลเป็นครูเพาะบ฽มให฾ในเรื่องศาสตรแศิลป฼
(บทที่ 5)
ยังบ฽สิ้นดิ้นต฽อตามติด
อุปสรรคชีวิตเป็นเรื่องธรรมดาแท฾
ครูดูแลว฽อยให฾ได฾ศึกษาหาอ฽าน
348
349
ผ฽านวิกฤษแทุกฮ฾อนมาได฾เพิ่งเย็น
(บทที่ 6)
เว฾นบ฽ได฾ครูผู฾ซ฽อยที่สอง
พี่มงคลเพชรน้ําพองแนะนําความฮู฾
ผมมนชัยใจสู฾บุกดันฟันฝุา
เรียนลํามาแต฽ตันจนได฾ออกงาน
(บทที่ 7)
บุญคุณท฽านอาจารยแแม฽ราตรี
และทุนครูสอนดีจาก สสค.นั้น
ซ฽อยสานฝันผมไห฾ไปถึงฮอดฝั่ง
แม฽นบ฽ดังทะลุฟูากะพอปรึ้มตื่มใจ
(บทที่ 8)
แถมตื่มไว฾เรียนแต฽งกลอนลํา
กลมส฽งเสริมวัฒนธรรมเพิ่นซ฽อยทุนหนุนยู฾
ครูราตรีสอนเพิ่ม เติมทักษะการเรียนเขียนกลอนซ฾อนตื่ม
แสนสุขใจปลาบปลึ้มจากการได฾เล฽าเรียน
(บทที่ 9)
จบครบเผี่ยนเรียนลําและเขียนกลอน
ตอนนี้ผมมนชัยฮู฾ฮ฽อมทางเดินได฾
นําความรู฾มาใช฾หาทุนหนุนต฽อ
ส฽วนว฽าพ฽อเอาใจใส฽ลูกเต฾าหนักเบาสู฾เรื่องงาน
แม฽ผมพลอยพากจากบ฾านเสียชีวิตตายปา
ผมได฾มาสืบสานด฾านการลําร฾อง
ฝากมนชัยเพชรน้ําพองเอาไว฾ในอ฾อมใจนําท฽าน
ฮ฽ามีงานเทื่อหน฾า ให฾ผมได฾ต฽อสาน...
ขอให฾บุญสมภารนํายู฾ซูส฽งศรัทธาท฽าน...
349
350
กลอน บอกบ้านรายงานตัว หมอลาเกียรติณรงค์

โอ฾ละนอ...
ตัวกระผมนี้ละครับชื่อหมอลํา เกียรติณรงคแ
นามสกุล รอดทรง พ฽อแม฽ปันให฾
ผมเป็นหมอลําใหญ฽ตั้งแต฽ส฽วนน้ําหนัก
คันฮ฽าอยากฮู฾จักว฽าบ฾านผมอยู฽ใส
ใกล฾บ฽ไกลพอไปมา ชื่อว฽าบ฾านเล฽าอําเภอหนองเรือ
จังหวัดงามล฾นเหลือนั้นละคือขอนแก฽น
โปรดจงจําให฾แม฽นหมอลําใหญ฽ใจดี
ศิษยแทุนครูสอนดี เรียนรอบรู฾คู฽ซู฽ท฽าการลําร฾อง...
โอ฾ยละนอ... นอคนเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽านอนาง...
สวัสดีเด฾อปูาปูย฽ายายตา
ลูกหลานขอวันทากราบกรวอนเว฾า
เสียงคนลือซ฽าเว฾าว฽าผมเป็นหมอลําใหญ฽
ชื่อ บ฽าวเพชรพูลชัย ใหญ฽กะใหญ฽แต฽เหล฾าทางข฾าวบ฽ค฽อยมี
(บทที่ 2)
ใหญ฽จั่งซี้แต฽ เก฽าก฽อนตําอิฐ
ใหญ฽ทังแนวความคิด ส฽วนโตกะพอได฾
ไทยบ฾านผมเขาท฾วงว฽าซิลําเป็นบ฽
มาโตใหญ฽กะด฾อซิลําได฾จั่งใด
(บทที่ 3)
ผมบอกให฾ว฽าบ฽แม฽นอุปสรรค
อยู฽ที่ใจคนมักเรื่องการลําร฾อง
ผมเลยลองความรู฾ภูมิปัญญาหาอ฽าน
เรียนศาสตรแศิลป฼พื้นบ฾านจนได฾ออกงาน
(บทที่ 4)
อาจารยแสอนแรกเริ่มคือคุณแม฽จูมทอง
ผมไปลองศึกษากะว฽าดีสมเว฾า
เอาวิชาความฮู฾มาลํานําหมู฽
ตอนนี้ทํางานอยู฽มีเงินเดือนซ฽อยให฾กะพอได฾อยู฽กิน
350
351
(บทที่ 5)
ยังบ฽สิ้นสุดส฽วนขบวนการ
อยากสืบสานฝุายศิลป฼ให฾โด฽งดังดีได฾
สมัครไปเฮียนเพิ่มเติมความรู฾ตื่ม
เป็นควรปลาบปลื้มบ฽ลืมได฾ส฽วนใจ
(บทที่ 6)
สสค. เพิ่นให฾อาจารยแแม฽ราตรี
คือทุนครูสอนดีมาให฾สอนลําฟูอน
ตอนนั้นผมเลยได฾โอกาสดีชี้ช฽อง
นาทีทองซ฽อยให฾ผมได฾สูตรเรียน
(บทที่ 7)
จบครบเผี่ยนหลักสูตรเรียนลํา
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมกะตื่มทุนหนุนเพิ่ม
ให฾เสริมทักษะด฾านประพันธแกลอนสอนแต฽ง
ผมศึกษาแจบแจ฾งทังลําฟูอนแต฽งกลอน
(บทที่ 8)
ตอนนี้ยังบ฽สิ้นหยุดอย฽อนการเรียน
ทั้งเฮียนนําลําไปเพิ่มพูนความฮู฾
ยากปานใดกะซิสู฽บูเดันฟันฝุา
ให฾ได฾มาซึ่งเหง฾ากกเค฾าวัฒนธรรม
(บทที่ 9)
ของคูณค้ํามูลเก฽าโบฮาณ
มรดกอีสาน ปูุย฽าเฮาปันไว฾
ขอแฮงใจนําท฽านประสานใจซูซ฽อย
อย฽าปล฽อยปะลูกเต฾าเอาไว฾ถ฾าซ฽อยงาน
ซ฽อยทางด฾านอนุรักษแศิลป฼อีสาน
ฮ฽ามีงานการแสดงให฾ซ฽อยลํากะยังได฾
ขอบคุณไปยังท฽านทางหน฽วยงานที่หลิงล่ํา
กระทรวงวัฒนธรรมเป็นหัวใจซ฽อยให฾หมอลําได฾เพิ่งพา
ผู฾นําหน฾าเจาะปุองถางทาง
อย฽าปล฽อยวางลูกหลานด฾านส฽งเสริมความฮู฾
ครูผู฾เสียสละให฾จิตอาสายิ่งใหญ฽
คือแม฽ครูราตรีศรีวิไล ลูกหลานขอยกไว฾อวยพรให฾อยู฽ดี
(กลอนลง)ขอตอบแทนความดีด฾วยการสืบสานต฽อหมอลําไว฾...
351
352
กลอน บอกบ้านรายงานตัว หมอลาเดี่ยวชัย

โอ฾ละนอ...
ตัวกระผมนี้ละครับชื่อบุญหลาย ฦาแรง
นามฉายาแสดงหมอลําเดี่ยวชัย ใจเกินร฾อย
ใจฟักใฝุมาแต฽น฾อยในเสียงลําเสียงแคน
เว฾าชู฾เรื่องแฟนสาวบ฽มีมาสน
หนุ฽มหมอลําคนจนจั่งเรียนนําลําไป
แม฽ครูราตรีศรีวิไลซ฽อยบ฽ใตกต่ําการลําร฾อง...
โอ฾ยละนอ... นอคนเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽านอนาง
ขอวันทาขมาไหว฾ แฟนหญิงชายทุกทุกท฽าน
ญาติวงศแวานทั่วหล฾าลูกหลานน฾อยหนุ฽มสาว
(บทที่ 2)
เสียงลําแคนดังจ฾าว จากน฾องใหม฽มาแฮง
นามบุญหลายฦาแรง มักแต฽งกลอนและลําร฾อง
ส฽วนว฽าเคหังห฾องบ฾านหนองโนเดอแม฽
ตําบลหนองแกบอกให฾ในท฾องถิ่นอีสาน
(บทที่ 3)
อําเภอชนบทนั้นโอท฿อบใหญ฽ไหมงาม
ขอนแก฽นนามจังหวัด เมืองผ฾าไหมลือเรื่อง
จบโรงเรียน ม.ปลายนั้น แวงใหญ฽วิทยาคมสมซ฽า
ไปหาลําจนว฽า เกือบซิเหมิดซู฽บ฾านทางใกล฾และไกล
(บทที่ 4)
สะสมความฮู฾ไว฾ทางฝุายวิชาการ
ด฾านดนตรีอีสานเล฽นโปงลางพร฾อม
ไปหาลําทั้งร฾อง แข฽งขันนั้นกะผ฽อง
แม฽นหม฽องไกลและใกล฾ ใจนั้นบ฽หวั่นไหว
(บทที่ 5)
พอสอบเข฾าศึกษาป.ตรีได฾ เรียนต฽อ มมส.
จบจาก ม.มหาสารคาม ตักสิลาลือล้ํา
ฮ่ําเฮียนจบมาได฾สาขาประวัติศาสตรแ
352
353
เรียนบ฽ขาดควบไว฾สาขาร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 6)
เรียนตื่ซ้ํานําคุณแม฽ราตรี
ทังได฾เป็นศิษยแครูสอนดี จาก สสค.นั้น
ผมเรียนจบครบขั้นตามฝันฟักไฝุ
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมกะใด฾ให฾ทุนเพิ่มตื่มกัน
(บทที่ 7)
อุดหนุนขั้นประพันธืแต฽งกลอนลํา
ผมได฾ไปเฮียนนําจื่อจํามาใช฾
แม฽ครูเสียสละให฾เวลาอันมีค฽า
สอนศิษยแมามากล฾นดีได฾นับบ฽ไหว
(บทที่ 8)
ผมกะผู฾หนึ่งได฾ศิษยแเอกก฾นกุฏิ
ทังเปุาแคนให฾แม฽ครูราตรีผ฽องได฾เรียนลําพร฾อม
ฮอดเวลาสอนซ฾อมเสียงลําแคนเค฾าครื่น
ลูกศิษยแแตกวื้นวื้นมาเต฾าหลั่งโฮม
(บทที่ 9)
สมความหวังวาดไว฾ผมได฾ไต฽เถิงฝัน
เป็นตางึดอัศจรรยแศาสตรแศิลป฼อีสานนี้
โครงการดีเหลือล้ําทุนทางวัฒนธรรมมองได฾โดดเด฽น
เพิ่นเห็นคุณค฽าล้ําสําคัญแท฾อี่หลี
เจ฾าของทุนส฽วนนี้ได฾มองอ฽านการไกล
ให฾แม฽ครูราตรีศรีวิไล มาเฮ็ดทุนหนุนยู฾
เอามาซูซ฽อยค้ําสอนลูกศิษยแหมอลําและเขียนกลอนสอนสั่ง
ปลูกฝังจิตรสํานึกให฾ลูกหลานได฾ต฽อสาน
ตอนนี้ผมจากบ฾านทํางานอยู฽ทางไกล
จากฮั้วไฮ฽นาสวนมวลมิตรฝูงสหายพร฾อม
หัวใจตรอมตรมซ้ําคึดฮอดเสียงแคนลําพออยากฟูอนให฾มันซ฽วง
ย฾อฮักหวงฮากเหง฾าของเค฾าเก฽านาน
จิตวิญญาณสวมไว฾ ยิ่งใหญ฽คนอีสาน
ขอแต฽งกลอนวอนวานต฽อเติมเสริมไว฾
ขอเป็นแฮงใจให฾สืบทอดมรดกไทยอีสานเค฾าเก฽าแก฽
นําฮอยพ฽อก฽อสานตามฮอยแม฽ ซิขอแลหล่ําไว฾มูลเค฾าเก฽าครู
353
354
ให฾เลิศหลูอลังการอีสานซิได฾เฮืองฮุ฽งนอลงปูา...
กลอน บอกบ้านรายงานตัวนพกร
ขอเอยขอฝากหนุ฽มหน฾าเก฽าลูกเต฾าเหล฽าชาวอีสาน
กระผมชี่ออภิสาน เมฆแสนขอนแก฽นบ฾านกิดก฽อ
ขอฝากพี่น฾องให฾สานต฽อมูลมังเก฽าประเพณี
เป็นของดีปูุย฽าเฮาเพิ่นนําเอามาขับกล฽อมลํางัน
จนมาฮอดปัจจุบันบ฽ได฾ปล฽อยวางป฻า
หมอลํานพกรขอนํามาฝากให฾ท฽านสานซ฽อยคอยนํายู฾...
โอ฽ละนอ...นวลนวลเอย..
(บทที่ 1)
ละแม฽ว฽านอนาย
ชีวิตผมผ฽านเข฾ามาสู฽วงการ
เป็นหมอลําบ฽ทันนานระหว฽าง.....ปีนี้
พ฾อสิ่งดีหึอฮ฾ายอุปสรรคหลายแหง฽
แต฽บ฽เคยย฾อท฾อขอสู่ต่อสาน
(บทที่ 2)
พวกพี่น฾องทางบ฾าน กะคอยซ฽อยความหวัง
ยังเฝูารอ เส฾นทางฝั่งฝันเอาไว฾
ก฾าวต฽อไปให฾เถิงหม฽องพี่น฾องครองคอยอยู฽
ช฽อยแฮงใจซุกยู฾ซูให฾ทั่วแดน
(เพลง)
- ทั่วแค฾วนเขตแดนเมืองไทย
ถึงใกล฾หรือไกลก็ต฾องไปหาลํา
แฟนแฟนเกื้อหนุนบุญนํา
หวงแหนซึ่งวัฒนธรรม
ผมขอน฾อมนําสู฾ด฾วยความเต็มใจ
-สานฝันช฽วยกันเถิดหนา
ชาวอีสานเรามาลุ฾นให฾ถึงเส฾นชัย
แฟนหนุ฽มสาวเราร฽วมเป็นแรงใจ
ปูย฽าตายายก็อู฾มชูดูไป
354
355
ร฽วมกันปันใจให฾ลุกหลานไทยก฾าวเดิน
-ก฾าวเดินอย฽างหน฾าตาสดใส
ลําประยุกตแตามสมัยหรือลํากลอนลําเพลิน
ถ฾าลูกหลานพลาดพลั้งล฽วงเกิน
อย฽าปล฽อยปะละเลยนะขอเชิญ
ติชมเพื่อก฽อและยอเยินส฽วนที่เกินและพอดี
(บทที่ 3)
(ลา)
เสียงลํานี้ นพกร คนเก฽า
เคยเฮ็ดให฾หมู฽เจ฾าแฟนได฾เชื่อใจ
(บทที่ 4)
นบนอบไว฾ก฾มกราบขอขมา
ขอเจ฾าภาพศรัทธาเบิ่งแงงแพงไว฾
ขอส฽งเสียงมาให฾ตามลมพัดผ฽าน
ฝากคําหวานออดอ฾อนขอพรให฾ส฽งเสริม
(บทที่ 5)
จากแรกเริ่มจนกระทั่งปัจจุบัน
ยากปานใดซิบุกดันฮอดฝั่งฝันจนได฾
ครูประดิษฐแฆ฾องสามจูมสอนให฾บทกลอนวาทท฽า
ผมศึกษาแรกเริ่มเสริมสร฾างฝุายศิลป฼
(บทที่ 6)
ยังบ฽สิ้นสุดส฽วนขบวนการ
ไปต฽อสานให฾สูงสุดศาสตรแศิลป฼ความฮู฾
ครูราตรีศรีวิไลสอนเพิ่มเติมทักษะชี้ช฽อง
ได฾สุดครองค฾องน฾องการร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 7)
เฮียนตื่มซ้ําทักษะฝุายประพันธแกลอน
ผมออนซอนสุดใจบ฽หวั่นไหวใจท฾อ
สสค.กะหม฽องลืมบ฽ได฾ให฾แฮงใจเต็มที่
ศิษยแทุนครูสอนดีแม฽ราตรีรับไว฾เอามาให฾ฮ้ําฮียน
(บทที่ 8)
จบครบเผี่ยนหลักสูตรการลํา
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมกะต฽อเติมเสริมไว฾
ให฾ทุนมาสอนเพิ่มเติมทักษะประพันธแกลอนสอนได฾โดดเด฽น
เห็นประจักรแจ฽มแจ฾งแสดงไว฾ซู฽อัน
355
356
(บทที่ 9)
นพกรฆ฾องสามจูมนี้นั้นลูกขอนแก฽นแดนหมอลํา
ขอแฟนแฟนอุปถัมภแเกื้อกูลหนุนเอื้อ
หวังแฟนเกื้อซูไปให฾ม฾มฝั่ง
ให฾ศิลปะหมอลําเฮาอยู฽ยั้งฝังแน฽นแก฽นสาร
ฝากลูกหลานนพกรไว฾อ฾อมใจของท฽านซู฽คนเด฾อ...
356
357
กลอน บอกบ้านรายงานตัวบังอรเพชรหนองบัว
โอ฾ละน฾อ
สวัสดีพี่น฾องผู฾มีเกียรติทังหลายขอบรรยายเป็นกลอน
หมอลําบังอรเพชรหนองบัวส฽วนลูกผัวบ฽ทันมี
มักอี่หลีนั้นแม฽นเสียงแคนเสียงลํา
ไปเรียนนําแม฽ราตรีศรีวิไล
ฝากแฟนแฟนผู฾สนใจโปรดจ฽งได฾ซส฽งจรรโลงไว฾
โอ฾ละน฾อ...นวนนวนเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽ว฽าเด฾อนาย
ฟังเดอท฽านคณาจารแน฾อยใหญ฽
ขอรายงานขอบอกไว฾สถานที่อยู฽เนา
(บทที่ 2)
ฮ฽าหมู฽เจ฾าอยากไปแวะแวหา
นามฉายาบังอรเพชรหนองบัวนี้
อีหลีนามสกุลนั้นบังอรรุดชาติ
ขอประกาศให฾ฮู฾เมืองบ฾านถิ่นฐาน
(บทที่ 3)
บ฾านเกิดนั้นโนนสว฽างทางดี
กุดดินกี่ตําบล อําเภอนากลางจังหวัดหนองบัวนั้น
ภูเขางามนามชั้นหนองบัวลําภูดินดําน้ําซุ฽ม
ข฾าวนางามจุ฾มกุ฾ม และผักฮั้วไฮ฽สวน
(บทที่ 4)
อุดมล฾วนมวลหมู฽ปูปลา
แต฽บังอรหนีมาจากคาเมบ฾าน
ตั้งแต฽ดนนานล้ํามาเรียนลํานําหมู฽
อยู฽ขอนแก฽นฝุายก้ําลําร฾องแต฽นาน
(บทที่ 5)
ออกจากบ฾านแต฽อายุสิบสามปี
มาเรียนลําอยู฽นําแม฽ราตรีเกือบยี่สิบปีได฾
ครูบาหญิงสอนให฾ลีลาวาดท฽า
เรียนจบมาทั้งลํากลอนและซิ่งอิงไว฾สิ่งงาม
357
358
(บทที่ 6)
บ฽เคยข฾ามฮีตเก฽าครองคลํา
ด฾านวัฒนธรรมศาสตรแศิลป฼เตรียมพร฾อม
บ฽หวังยอมคนได฾จิตใจจดจ฽อ
พ฽อกับแม฽กะพร฾อมให฾สานไว฾ฝุายศิลป฼
(บทที่ 7)
จบครบสิ้นหลักสูตรครูสอน
เรียนแต฽งกลอนเทิงลําเพื่อเสริมความฮู฾
ใจหาญสู฾บุกดันฟันฝุา
ประกวดได฾แชมป฼มาจนว฽านับบ฽ถ฾วนประมวลไว฾ไล฽เรียง
(บทที่ 8)
ส฽วนว฽าเรื่องผู฾เคียงคู฽กายา
วาสนาบังอรหากบ฽รวยแฟนชู฾
อยู฽โดดเดี่ยวมาดนนานล้ําหาลําเลี้ยงพ฽อแม฽
บ฽าวบ฽แลหล่ําสิ่งหัวใจว฽างห฽างหาย
(บทที่ 9)
คันหากมีบ฽าวพ฽อห฾างพ฽อม฽ายคิดใส฽ใจถวิล
บ฽ติว฽านางเต฾นกินลํากินกะส฽วนยินดีด฾วย
คนบ฽สวยพอไปวัดวาได฾คันผู฾ใดสนใจรับรองได฾บ฽ว฽า
ขออาสารับใช฾เป็นเพื่อนคู฽ใจ
คันบ฽ได฾เป็นคู฽เคียงหมอน
สาวบังอรกะซิขอหาลําอยู฽ไปตามพื้น
บ฽ให฾ฝืนใจได฾แนวใดเจักอย฽าง
คาดซิเป็นคู฽สร฾างคงซิได฾ฮ฽วมกัน
เดียวนี้นั้นบ฽ไหวหวัน่ ทางใจ
ซิค฽อยหากินไปฝุายลําขับร฾อง
ตอบสนองบุญท฽านศรัทธาเจ฾าภาพ
บังอรลําขอกราบขอบพระคุณทุกท฽านขอวาลให฾ซ฽อยเชียรแ
โปรดเอื้อเฟื้อชูซ฽อยอุปถัมภแ
จ฾างบังอรไปลําเสพงันบุญท฽าน
อย฽าลืมหลานบังอรลําจําไว฾ด฾วยความภาคภูมิใจขอรับใช฾คุณท฽าน
สํานักงานแม฽ราตรีศรีวิไล เมืองขอนแก฽นบอกไว฾ไปพุ฾นท฽านแว฽ยาม
(กลอนลง)ไปถามถึงบังอรยินดีต฾อนรับท฽านซู฽คนเด฾อ...
358
359
กลอน บอกบ้านรายงานตัวหมอลาสายธาร
ตัวผมนี้ละชื่อว฽าหมอลําสายธาร
หนุ฽มหมอลําห฽าวหาญนามสกุลโชติชัย
ความเป็นมาเป็นไปขอบอกให฾เป็นเสียงลํา
ผมฮักวัฒนธรรมพื้นบ฾านภาคอีสาน
เรียนลําบ฽ทันนานไปหกเดือนกว฽าๆ
การลําดีลําชั่ว แล฾วแต฽ผู฾ฟังเป็น
คันเพิ่นเห็นดีนํา ผมหมอลําสายธารชิขอสานต฽อไป
ศิษยแแม฽ครูราตรีศรีวิไลขอฝากไว฾นําคุณท฽านซ฽อยสานเพิ่ม….
โอละนอ…นวลเอย
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเด฾อนาย..
ขอบอกข฽าวพี่น฾องท฾องถิ่นดินไทย
ชื่อ สายธารโชติชัย เลื่อนไหลลําร฾อง
ส฽วนว฽าเคหังห฾องเฮือนซานบ฾านอยู฽
สิขอบอกให฾ฮู฾เมืองบ฾านถิ่นฐาน
(บทที่ 2)
บอกบ฽อนบ฾านถิ่นกําเนิดสายธาร
ชื่อว฽าบ฾านหนองจิกตําบลหนองซอนนั้น
กลายไปหั่นเชิญยามเยี่ยมแว฽
แวไปกินข฾าวน้ําสาแล฾วจั่งค฽อยเมือ
(บทที่ 3)
ผมขอเอื้อต฾อนรับแต็มใจ
เชิญไปชมของดี หนองจิกมีหลายล฾น
ตําบลหนองซอนนี้มีของดีลือซ฽า
เศษรฐกิจขายค฾าเป็ดน฾อยร้ํารวย
(บทที่ 4)
องคแพรกะใหญ฽อีกด฾วยอําเภอซ฽าเชียงยืน
เขตภาคพื้นจังหวัด มหาสารคามนี้
ปริญญาตีนั้นการศึกษาหน฾าที่
เทคโนโลยีสารสนเทศนี้ปีสามได฾ผ฽านมา
359
360
(บทที่ 5)
สถาบัน มอราชภัฎนี้เขตถิ่นสารคาม
เมืองคนงามชื่อตักสิลาการศึกษาโฮมท฾อน
ผมออนซอนทางด฾านการลํานําหมู฽
ย฾อนว฽าครูเพิ่นใด฾ทุนให฾ส฽งเสริม
(บทที่ 6)
ผมได฾เพิ่มทักษะฝุายเรียนลํา
เรียนแต฽งกลอนไปนําเพื่อเสริมความรู฾
ได฾ศึกษาเฮียนฮู฾วรรณกรรมท฾องถิ่น
ศิลปินพื้นบ฾านด฾านการร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 7)
ได฾ทุกก้ําลําเลื่อนเลื่อนไหล
ครูราตรีศรีวิไลผู฾ส฽งเสริมสอนชี้
ผมสายธารคนนี้ซิขอสานสืบต฽อ
พ฽อกับแม฽พร฾อมยอมให฾เล฽าเรียน
(บทที่ 8)
ขอพากเพียรเรียนรู฾ทังสายฝุายสามัญ
ฝุายหมอลํากะคือกันซิต฽อสานฝันไว฾
คันสาวไดสนอ฾ายชายหมอลํากะบ฽ว฽า
รอก฽อนเด฾อน฾องหล฽าลํารวยแล฾วจั่งแต฽งดอง
ไฝชิจองหัวใจให฾อดไว฾สาก฽อนเด฾อนางน฾อง…
360
361
กลอน บอกบ้านรายงานนาตัวจักรกฤช เพชรขามแก่น

ตัวผมมีนามว฽าหมอลําจักรกฤช รักษาจันทรแ
นามฉายานั้นเพชรขามแก฽น
การลําห฽าวลําแล฽นบ฽เคยหวั่นเคยไหว
ครูราตรีศรีวิไลเป็นครูศิษยแสอนมา
ทั้งบทกลอนลีลาและวาดท฽าวาที
ศิษยแแม฽ครูราตรีว฽าแม฽นเรียนมาพอ
ภูมิใจที่ได฾สานต฽อการลําฟูอน
โอละนอ...นวลนวล เอย...
(บทที่ 1)
สิรายงานบอกให฾พอฮู฾สู฽อัน
(บทที่ 2)
ตัวผมนั้นมีนามว฽าจักรกฤช
ฝากแฟนแฟนมวลมิตรจื่อจํานามชั้น
รักษาจันทรแสกุลข฾าฉายาเพชรขามแก฽น
เกิดอยู฽แดนด฽านด฾าวนามบ฾านซื่อขนวน
(บทที่ 3)
ส฽วนตําบลกุดกว฾าง หนองเรือแม฽นอําเภอ
จังหวัดขอนแก฽นเด฾อ บ฾านเซาเนายั้ง
ตอนหลังๆ มานั้น ได฾ผันแปรพลัดถิ่น
ไปทํามาหากิน อยู฽ในกรุงเทพกว฾างทางก้ําแก฽วไกล
(บทที่ 4)
การศึกษานั้นได฾เรียนครบจบขบวน
อยู฽โรงเรียนบ฾านขนวน มัธยมตอนต฾น
ต฽อมาโอนไปเข฾ามอปลายย฾ายที่
จบมอปลายบัดนี้ตามที่ใฝุฝัน
(บทที่ 5)
หนองเรือวิทยานั้นจบหลักสูตรมอหก
ชีวิตผกผันแปรให฾ห฽างไกลไลบ฾าน
361
362
หาประสบการณแเพิ่มเติมความฮู฾ใหม฽
มหาวิยาลัยบูรพาฝุายพุ฾นหนุนสร฾างฝุายศิลป฼
(บทที่ 6)
คณะศิลปกรรมศาสตรแนั้นดนตรีและการแสดง
สาขานี้มาแฮงเปิดการเฮียนฮู฾
เอกนี้มอบูสร฾างสรรคแมาก฽อนหมู฽
ผมไปเรียนอยู฽หั่นสานสร฾างต฽อสาน
(บทที่ 7)
ผ฽านมาสามปีได฾แต฽เรียนเล฽าศึกษา
ได฾พากเพียรเฮียนมาใฝุหาความฮู฾
ครูดนตรีสอนให฾ ด฾วยความภาคภูมิใจผมได฾สืบต฽อ
เป็นบุญหลายกะด฾อได฾เฮียนพ฾อสิ่งดี
(บทที่ 8)
ระหว฽างปีสามนี้เป็นหน฾าที่ฝึกงาน
ตามรูปการเหมาะสมบ฽มในใจไว฾
ความตั้งใจหมายมั่นผมใฝุฝันมาโดนตั้งแต฽น฾อยจนใหญ฽
ทังพ฽อแม฽กะได฾เห็นพร฾อมพร่ํานํา
(บทที่ 9)
คือการเรียนลําร฾องนําคุณแม฽ราตรี
นักกวีเขียนกลอนและเปิดสอนลําพร฾อม
จากการยินยอมให฾เต็มใจทุกฝุาย
คณะครูทั้งหลายในคณะกะพร฾อมเห็นด฾วยสู฽คน
จุดเริ่มต฾นมองอ฽านกาลไกล
ศูนยแการเรียนภูมิปัญญาไทยบ฽อนหมายใจตั้ง
หวังสืบสานความฮู฾นําแม฽ครูราตรีศรีวิไลขอนแก฽น
ตรงตามแผนวาดไว฾ผมได฾ดั่งใจ
ตามขั้นตอนเรียนได฾หลักสูตรครูสอน
ด฾านลํากลอนและลํากลอนประยุกตแหือว฽าหมอลําซิ่ง
ครูบาหญิงสอนให฾เชิงทรงวาดท฽า
สมกับว฽ามหาบัณฑิตนักสู฾ความรู฾รอบตน
ครูราตรีซอกค฾นเรียนฝุายดนตรี
ศึกษาจบครบดีเอกหมอลํานั้น
จบจากสถาบันวิทยาลัยดุริยางคศิลป฼นี้ มมส.นามซื่อ
362
363
เป็นผู฾ถือยึดมั่นใจตั้งต฽อเรียน
จบครบเผี่ยนในหลักสูตรสาขา
นําองคแความรู฾มาแผ฽กระจายขยายเพิ่ม
เดียวนี้เสริมความฮู฾เรียนปริญญาเอกต฽อ
เอกดนตรีวิทยานั้นน฾อบ฽เคยท฾อต฽อสาน
ส฽วนทางด฾านเรียนเล฽าษา
ผมจักรกฤชกะจบมาจากม.บูได฾
หาทางไปเฮียนฮู฾ ป.โทอีกตื่ม
แต฽กะซิบ฽ลืมศิลปะพื้นบ฾านขอสานสร฾างต฽อไป
ขอแฮงใจแฮงศรัทธาวอนอ฾ายน฾องซูซ฽อยจักรกฤชน฾อย...
363
364
กลอน รายงานโต โยธิกา

โอ฽...ละนอ.....
ตัวฉันนี้ล฽ะค฾าซื่อว฽าโยธิกานามฉายาศรีวิไล
อยู฽บ฽ไกล฾บ฽ไกลใกล฾ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
คนบ฽โก฾บ฽งามพอไปวัดไปวา
การศึกษาจบปริญญาตรีคณะศิลปกรรมศาสตรแ
ได฾มักใจมักขนาดวิชาเอกหมอแคน
หากแฟนๆสงสารโปรดโปรยหว฽านกําลังใจ
ลูกสาวหล฾าแม฽ราตรีศรีวิไล
ขอฝากไว฾ให฾เชียรแซ฽อย...คอยซูค้ํา...
โอ฽...ละนอ...นวลเอย...
(บทที่ 1)
(ลาสุดสะแนน)
ละแม฽นว฽า...
ขอกราบเรียนพี่น฾องที่รอรับฟังเสียง
ฟังสําเนียงเสียงแคนตี่ตอยแล฽นแต฾น
เสียงแคนขึ้นเสียงลําจ้ําย฽าว
ขอบอกข฽าวพี่น฾องผู฾รอจ฾องเบิ่งแงง
(บทที่ 2)
นามชัดแจ฾งชื่อว฽าโยธิกา
ส฽วนฉายาศรีวิไลแม฽ปันเอาไว฾
ส฽วนบิดาบอกให฾ผู฾มีใจโอนอ฽อน
วิชิตบงสิทธิพรเป็นพ฽อบังเกิดเกล฾าคอยเฝูาซ฽อยสอน
(บทที่ 3)
ผู฾ซ฽อยปูอนสอนฝุายวิชาการ
ข฾าราชการสาธารณสุขบํานาญผ฽านงานเรียนรู฾
ฮ฽วมกันบุอุปสรรคหลายด฾านแก฾ปัญหาฟันฝุา
สร฾างศิษยแมามากหน฾าลือก฾องทั่วไทย
(บทที่ 4)
ชื่อมหาสารคามนามบอกให฾บ฾านเกิดโยธิกา
เมืองตักศิลาศูนยแรวมการศึกษาพัฒนาหลายด฾าน
พ฽อแม฽พาย฾ายบ฾านตั้งหลักฐานอยู฽ขอนแก฽น
เมืองหมอแคนชื่อก฾องหมอลําร฾องชื่อดัง
364
365
(บทที่ 5)
ตั้งแต฽ต฾นจนกระทั้งปัจจุบัน
ได฾สร฾างสรรคแสระสมและต฽อสานฝันไว฾
แม฽ราตรีศรีวิไลปันให฾มูลมังมั่นแก฽น
แดนอีสานฮับฮู฾ผู฾ยอยู฾ฝุายศิลป฼
(บทที่ 6)
บ฽ให฾สิ้นสูญเสื่อมเสียไป
โยธิกาศรีวิไลผู฾ซ฽อยเสริมพูนเพิ่ม
ต฽อยอดเติมเต็มไว฾มรดกมูลแม฽
ซิขอแลหล่ําสิ่งอิงไว฾วัฒนธรรม
(บทที่ 7)
ทังแคนลําและฟูอนซูส฽งอนุรักษแ
สิ่งคักใจคือแคนตี่แตนแลนต฾อย
เปุาเป็นแต฽ยังน฾อยอายุสิบสองขวบ
จวบจนฮอดมื้อนี้บ฽มีฮู฾ซ฽วงเซา
(บทที่ 8)
เปุาประกวดได฾แชมป฼ชนะเลิศหลายสมัย
สอนลูกศิษยแฝรั่งและคนไทยผ฽านมาพอแล฾ว
หาแนวทางเสริมสร฾างเป็นช฽างแคนอีกต฽อ
พ฽อครูคอยโนนดินหอมบอกให฾สอนได฾คักใจ
(บทที่ 9)
หลักสูตรตัดแคนได฾เรียนครบจบดี
เป็นลูกศิษยแก฾นกุฏิอี่พ฽อครูคอยเด฾อ
นําเสนอพอสังเขปคร฽าวๆสาวหมอแคนคนเก฽า
เคยแต฽เปุาแคนโจ฾นคนย฾องม฽วนดี
ในมื้อนี้ขอเปลี่ยนปรับแปลง
อยากสานศิลป฼แสดงฝุายหมอลําไว฾
แม฽ราตรีศรีวิไลสรรคแสร฾างปูทางไว฾ให฾ไต฽
ซิขอสานสืบไว฾คองเค฾าแม฽สอน...
(เพลง)
ออนซอนเสียงลําแม฽ร฾อง
อยากลองมาร฾องลําทําเพลง
ยากแค฾นก็จะทําให฾เห็น
เพราะว฽าอยากเป็นศิลปินหมอลํา
สําเนียงเสียงลําทํานอง
365
366
ยังมีบกพร฽องเพี้ยนเป็นบางเวลา
ใจรักแม฽ก็มักด฾วยหนา
จึงขอขึ้นมาลําอยู฽บนเวที
(ลําสุดสะแนน)
มาวันนี้ภูมิใจคักแน฽
ตามฮอยแม฽สืบไว฾ไปหน฾าบ฽ลืม
แสนปราบปลื้มดูดดื่มหัวใจ
ได฾สืบสานวัฒนธรรมไทยฝุายลําแคนไว฾
ขอวอนให฾คุณผู฾ฟังเสริมส฽ง
ให฾ดํารงสืบไว฾เคียงข฾างคู฽ไทย
โยธิกาสิค฽อยแกะค฽อยไง฾ซูซ฽อยภูมิปัญญา
สืบฮอยตาวาฮอยปูุของเฮาฮากเหง฾าเดิมเสริมไว฾
ขอแรงใจนําท฽านประสานใจซ฽อยแน฽
ลูกสาวแม฽ผู฾นี้สิคงไว฾ฝุายศิลป฼
ให฾ศิลปินหมอลําฟูเฟื่องเฮืองฮุ฽ง..หนอลุงปูา...
366
367
กลอน บอกบ้านรายงานตัว ไก่แก้ว เพชรหนองบัว

สวัสดีพี่น฾องผู฾รอรับฟังเสียง
ฟังสําเนียงหมอลําไก฽แก฾วเพชรหนองบัว
ยังบ฽ทันตัวปานใดเดอกทางลําทังเรียนนําลําไป
คันแม฽นไก฽ตีกะใหม฽เริ่มเข฾าสู฽สังเวียน
กะผมซิขอพรากเพียรเรียนด฾วยความเต็มใจ
สืบสานไว฾ศิลป฼อีสานของพื้นบ฾านให฾คงอยู฽คู฽ไทยไว฾...
(บทที่ 1)
ละแม฽นว฽าเด฾อนาย...
ฟังเดอเจ฾าคุณพ฽อศรัทธา
กระผมขอขมากราบกลอนวอนท฽าน
ลํารายงานโตให฾คนฟังฮู฾ข฽าว
บอกเรื่องราวแต฽ต฾นจนเท฽าซู฽วัน
(บทที่ 2)
ตัวผมนั้นนามว฽าศรีจันทรแ
ส฽วนสําคัญชื่อสกุล นามบุตรดีนี้
มีฉายาว฽าไก฽แก฾ว เพชรหนองบัวเดอท฽าน
บ฾านโคกสูงตําบล ดงเมืองแอมบอกให฾ อําเภอไก฽ย฽างแซ฿บดี
(บทที่ 3)
เขาสวนกวางเขตที่จังหวัดขอนแก฽นงามแสน
เมืองดอกคูณเสียงแคนแดนผ฾าไหมงามย฽อง
ผมเป็นลูกสุดท฾องคนปลายหล฾าหมู฽
อยู฽กับยายแต฽น฾อย เป็นเด็กด฾วยพัฒนา
(บทที่ 4)
ผมเติบได฾ใหญ฽กล฾าย฾อนหลวงปูุดูแล
พ฽อแม฽ผมหนีป฻าตั้งแต฽เยาวัยน฾อย
บุญเก฽านําแขวนห฾อยได฾เรียนลํานําหมู฽
ย฾อนมีครูผู฾ใจดีเพิ่นให฾ผมได฾ต฽อฝัน
(บทที่ 5)
ใจผมนั้นมักมาแต฽ดนนาน
ยากสืบสานการแสดงด฾านหมอลําไว฾
367
368
โอกาสดีเลยได฾สมใจคักแน฽
เป็นหยั่งบุญคักแท฾สําเร็จได฾ดั่งใจ
(บทที่ 6)
เรียนทางลําเทิงได฾เรียนฝุายประพันธแกลอน
สุดสะอรออนซอนโอกาสทองสนองแท฾
มีผู฾แลหลิงเยี่ยมยามยากจนมีคนซ฽อย
ผมเซาด฾อยโอกาสแล฾วย฾อนเห็นแก฾วหน฽วยใส
(บทที่ 7)
เป็นหมอลําดีได฾ย฾อนทุนใหญ฽ครูสอนดี
แม฽ครูราตรีต฽อสานจาก สสค. นั้น
แบ฽งปันทุนมาสอนให฾การลําล้ําค฽า
เกิดปัญญาเลิศล้ําสอนลําไว฾ทั่วอีสาน
(บทที่ 8)
เฮียนแต฽งกลอนแม฽นด฾านหน฽วยงานใหญ฽หนุนนํา
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมน้ําใจใสกล฾า
ให฾ทุนมาหนุนเอื้อประพันธแกลอนสอนแต฽ง
แฮงศรัทธาเลิศล้ําคูณค้ําค฽าควร
(บทที่ 9)
คุณสมบัติครบถ฾วนผู฾ได฾รับกองทุน
เอามาหนุนศิลปินศาสตรแศิลป฼อีสานไว฾
ผมพอใจสานสร฾างหลทางชีวิตใหม฽
ขอขอบคุณผู฾ใหญ฽ที่ใจดีซ฽อยไว฾ให฾เถิงหม฽องฝั่งฝัน
ดั่งสวรรคแประทานให฾เติมใส฽แสงสี
เป็นศิษยแทุนครูสอนดีดั่งใจหมายไว฾
ครูราตรีศรีวิไลสอนให฾ขอบคุณด฾วยใจที่ผมได฾หม฽องเพิ่ง
ขอเฮ็ดสุดขุดเถิงสนองคุณที่ให฾ผมได฾เล฽าเรียน
ทั้งพวกเพื่อนและรุน฽ พี่กะดีหลาย
สายศิษยแครูสอนดีล฾วนมีเมตราล฾น
บุญกุศลเสริมให฾ไก฽แก฾วเดินตามฮอยศิษยแรุ฽นผู฾พี่
แม฽นบ฽ดังบ฽ดีกะภูมิใจที่ได฾ลําร฾องกล฽อมแฟน
ขอให฾ใจฮักแน฽นฮักหน฽อยหน฽อยแต฽นานนาน
ฝากลูกหลานไก฽แก฾วเพชรหนองบัวใส฽อ฾อมใจเอาไว฾
คันสาวใดซิมอบหัวใจให฾อดใจไว฾ก฽อน
368
369
อ฾ายลําดังแล฾วซิย฾อนมาขอน฾องแต฽งดอง
คันอ฾ายน฾องซิไปแว฽แวเยือน
ถามหาเฮือนแม฽ครูราตรีศรีวิไลเด฾อท฽าน
หือว฽าศูนยแการเรียนภูมิปัญญาไทยนัน้ อยู฽จังหวัดขอนแก฽น
ขอแฟนแฟนซ฽อยให฾กระผมได฾ต฽อสาน
ขอสานฝันสานใจให฾พี่น฾องซูซ฽อยคอยหนุนยู฾...
369
370
กลอน บอกบ้านรายงานตัว เอ็มวัชชระ

ตัวกระผมมีนามว฽าวัชชระ แสนคํา
นามฉายาหมอลําเอิ้นว฽าเอ็มวัชชระ
การทางลําบ฽เคยละพากเพียรพยายาม
การลําโจทลําถามลําซิ่งลํากลอน
แม฽ครูราตรีบ฽มสอนการลําฟูอนทุกวาดท฽า
เฮียนมาพร฾อม...
(บทที่ 1)
สวัสดีเดอครับพี่น฾องทังหลาย
ทังคุณหญิงคุณชายผู฾ที่มาวันนี้
ประวัติมีไขแจ฾งลําแสดงบอกว฽า
ฉายา เอ็ม วัชชระนั้นน฾านามใช฾ชื่อลํา
(บทที่ 2)
วัชชระ แสนคํานามชั้นพ฽อแม฽ปันมา
พ฽อชื่อว฽าถาวร แม฽ชื่อหนูกายนั้น
พ฽อแม฽ปันมูลให฾มหาสารล้ําค฽า
คืออาชีพพ฽อค฾าขายผักหญ฾าอยู฽กิน
(บทที่ 3)
แต฽กะยังบ฽สิ้นฝักใฝุในตัว
ขายพืชผักสวนครัวกะว฽าดีพอไช฾
แต฽ในใจผมนั้นยังฝันฟักใฝุ
อยากสืบสานต฽อไว฾ให฾ถึงหม฽องปุองฝัน
(บทที่ 4)
ก฾าวตามขั้นฝันใฝุในศิลป฼
ศิลปินหมอลําพื้นอีสานงามล้ํา
เป็นมอลํามาได฾สามปีพอมีชื่อ
เรียนไปนําซู฽มื้อทังงานจ฾างออกลํา
(บทที่ 5)
ไปศึกษาอยู฽ทางก้ํานําคุณย฽าราตรี
เป็นลูกศิษยแทุนครูสอนดี จากสสค.นั้น
ผู฾แบ฽งปันภูมิปัญญามาให฾ คือแม฽ครูราตรีศรีวิไลผู฾จิตใจงามยิ่ง
ครูบาหญิงผู฾สร฾างสรรคแไว฾ฝุายศิลป฼
370
371
(บทที่ 6)
บ฽เคยสิ้นความเมตราธรรม
สอนลูกศิษยแอยู฽ประจําและทางไปรษณียแพร฾อม
บ฽ยอมเสียสูญสิ้นวัฒนธรรมล้ําค฾า
สอนลูกศิษยแทั่วหล฾าทังไทยเทศหลั่งโฮม
(บทที่ 7)
แตกต฾มต฾มคนไหลหลั่งมาเรียน
ผมพากเพียรพยายามซิย฽างตามฮอยท฽าน
ใจเบิกบานสุดซึ้ง ได฾เฮ็ดสุดขุดถึงของเค฾ามูลเก฽า
มรดกฮากเหง฽ากกเค฾าปูุตา
(บทที่ 8)
ศึกษามาพอได฾ระดับหนึ่งถึงกลาง
สิขอถางหนทางฮอดฝั่งฝันจนได฾
แม฽นว฽าหุ฽นบ฽ให฾เสียงบ฽ใสกะตามซ฽าง
ทางลํากลอนและซิ่งซิขอสู฽บ฽ถอย
(บทที่ 9)
ฝากหมอลําวัชชระรุ฽นน฾อยเชียรแซ฽อยแหน฽เดอแฟน
ผมขอเป็นตัวแทนสืบทอดมรดกไว฾
ไผสนใจซิไปวานหึอจ฾างมาลํางานกะบ฽ว฽า
ขอขอบคุณล฽วงน฾าเดอลุงปูาย฽ายาย
ส฽วนว฽าสาวไผสงสารมักอ฾ายกะขอบอกว฽ายินดี
คันบ฽ติว฽าเต฾นกินลํากินกะแม฽นยินดีพร฾อม
ยอมให฾ไปยามบ฾าน ท฽ากระเสริมน้ําพองเชิญอ฾ายน฾องไปเบิ่ง
ไปเยี่ยมยามถามเถิง บ฾านแม฽ครูราตรีศรีวิไลกะได฾ ผมขอเลี้ยงรับรอง..
ใผซิมาจับจองไปลําร฾องขับกล฽อมยินดีเด฾อ...
371
372
กลอน บอกบ้านรายงานตัว ดนัย พลเยี่ยม

ตัวผมนี้ล฽ะครับชื่อหมอลําดนัย
บ฾านผมอยู฽บ฽ไกลเขตจังหวัดร฾อยเอ็ด
การลําเด็ดเถิงใจ แม฽ครูราตรีศรีวิไล
ผู฾ให฾ความฮู฾บ฽มสอน ทังบทกลอลและท฽าที
ศิษยแทุนครูสอนดีบ฽มีย฾านมีย฽อนการลําร฾อง...
(บทที่ 1)
ฟังเดอเจ฾าคุณพ฽อศรัทไท
ขอรายงานโตไปชื่อดนัยพลเยี่ยม
เตรียมเป็นกลอนแต฽งไว฾ไขวจีชี้บอก
อยู฽บ฾านนอกดอกเจ฾าเฮือนเย฾าอู฽นอน
(บทที่ 2)
ภูมิสถิสิงขรชื่อบ฾านนามว฽านาทม
ขื้นอําเภอโพนทองชื่อเสียงดังก฾อง
เชิญพี่น฾องไปยามถามข฽าว
คันสาวสาวฮักอ฾ายให฾ไปเยี่ยมเบิ่งเอา
(บทที่ 3)
ฟังซิเว฾าบอกชื่อจังหวัด
ร฾อยเอ็ดงามเด฽นชัดบึงผลาญชัยนั้น
พระใหญ฽งามสุดชั้นตระการตาโดเด฽น
เป็นเมืองปูุย฽าตั้งโบราณเค฾าเก฽ากาล
(บทที่ 4)
หม฽องนี้บ฾านกําเนิดเมืองนอน
ตอนนี้หันเหไปสูตรเรียนความรู฾
อยู฽มหาวิทยาลัยนั้นสารคามนามใหญ฽
จบป.ตรีบอกไว฾แล฾วผมได฾เฮ็ดงาน
(บทที่ 5)
สาขาด฾านสัตวศาสตรแจบมา
แต฽ยังคาหัวใจอยากใฝุเรียนลําร฾อง
ฝึกสมองเรียนเพิ่มเติมความฮู฾ใหม฽
ทํางานไปทังเรียนลําสืบไว฾กะเลยได฾ดั่งหวัง
(บทที่ 6)
ผู฾เติมตั้งชีวิตใหม฽ผมดนัย
372
373
แม฽ราตรีศรีวิไลบ฽มสอนฝึกซ฾อม
ผู฾อดออมสอนชี้ ได฾ทุนครูสอนดีมาสอนลูกหลานต฽อ
สสค. เพิ่นให฾ทุนไว฾ต฽อสาน
(บทที่ 7)
บ฽มองข฾ามซูซ฽อยศิลป฼อีสาน
ด฾วยจิตใจเบิกบานผ฽านการเฮียนฮู฾
ผมฝุาฟันขันสู฾เรียนกลอนฟูอนตื่ม
จั่งแม฽แสนปราบปรึ้มนําของเค฾าเก฽าเดิม
(บทที่ 8)
ได฾มีอาชีพเพิ่ม เทิงได฾ซ฽อยอนุรักษแ
จั่งแม฽นสมใจมักออกลํางานได฾
ด฾วยใจใสแรงกล฾าคุณครูบาสอนสั่ง
สุขสมหวังวาดไว฾ในเรื่องศาสตรแศิลป฼
(บทที่ 9)
ยังบ฽สิ้นหลักสูตรการลํา
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรม กะซ฽อยทุนหนุนเพิ่ม
เสริมทักษะทางด฾านการประพันธแกลอนสอนแต฽ง
การแสดงกะได฾ทังพร฾อมแต฽งกลอน
การขับนําลําฟูอนบ฽ย฾านอย฽อนวาทะ
รวมเนื้อหาสาระปราดเปรียวเด็ดเหี้ยว
มีกลอนเหี้ยวนิทานธรรมและเกี้ยวย฽อย
บทผญายาบสร฾อยเต็มตั้งอั่งพุง
ตอนนี้มุ฾งเสริมส฽งวัฒนธรรม
ไผสนใจให฾ไปลําบ฽เกี่ยงราคาจ฾าง
ซิไปทางเมืองขอนแก฽นกะได฾หึอสิไปสารคามยามหมอลําใหญ฽
สํานักงานแม฽ราตรีศรีวิไลบอกให฾เชิญท฽านแว฽ยาม
ไปถามหาหมอดนัยพลเยี่ยมเด฾อท฽านซิคอยท฽าน...
373
374
กลอน บอกบ้านรายงานนาตัว วาทะศักดิ์

ตัวกระผมมีนามวาทะศักดิ์สนิทพจนแ
ใจเกินร฾อยบ฽ถอยลดมักการร฾องการลํา
เรียนปริญญาตรีนําและออกลํางานไป
แม฽ครูราตรีศรีวิไลเพิ่นสอนให฾เฮียนฮ่ําการลําร฾อง...
โอ฽ละนอ...นอคุณเอย...
(บทที่ 1)
ตัวผมนี้ นั้นมีนามว฽าวาทะศักดิ์
นามสกุลกะคัก พ฽อแม฽ปันมาใช฾
วาทะศักดิ์สนิทพจนแบอกไห฾และฟังไปบ฽อนอยู฽
บ฾านดงเค็งโปรดฮู฾ เป็นหม฽องพักเซา
(บทที่ 2)
หนองหินนัน้ ละเจ฾านามชื่อตําบล
ฮอดยามฝนตกรินได฾เฮ็ดนาตกกล฾า
เมืองนําหน฾าเศรษฐกิจหายห฽วง
เมืองสรวงเด฾อบอกให฾อําเภอนั้นอย฽าลืม
(บทที่ 3)
สวยสุดปลื้ม บึงใหญ฽ผลาญชัย
เมืองพระใหญ฽ ร฾อยเอ็ดเขตจังหวัดนี้
เมืองคนดีงามด฾วยรวยน้ําใจใสส฽อง
ตัวผมได฾จากห฾องเฮือนเย฾าเก฽ามา
(บทที่ 4)
ศึกษาอยู฽ทางก้ําขอนแก฽นแดนอีสาน
สถาบันการจัดการปัญญา ภิวัฒนแเด฾อคุณท฽าน
ผมสอบผ฽านทุนนักศึกษา ทวิภาคีได฾ ไขทางเดินต฽อ
พวกพ฽อแม฽พี่น฾องกะเห็นพร฾อมพร่ํากัน
(บทที่ 5)
ระดับชั้นเรียนอยู฽ ป.ตรี
ปีที่สามพอดีสูตรเฮียนเขียนเพิ่ม
อยากต฽อเติมเสริมไว฾ในใจฮอนฮ่ํา
เป็นหมอลําโอ฽ร฾องเติมเพิ่มศาสตรแศิลป฼
374
375
(บทที่ 6)
บ฽สุดสิ้นซอกเบิ่งอินเตอรแเน็ต
ลงทังเฟสและยูทุบสมัครเรียนลําได฾
ทางเว็ปไซตแผมสนใจเข฾าเบิ่ง
ประกาศเถิงฮอดหม฽องเรียนร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 7)
จั่งแม฽นบุญหนุนค้ําหมอลําซื่อวาทศักดิ์
ได฾สมัครเรียนลําดั่งใจหมายหมายมุ฾ง
ผู฾ผดุงศิลป฼สร฾างหาทางให฾ก฾าวไต฽
คือแม฽ครูราตรีศรีวิไลชี้ให฾ผมฮู฾ทิศทาง
(บทที่ 8)
วางแปลนสอนทักษะให฾หลักสูตรเรียนลํา
การประพันธแกลอนนําระเอียดดีมีไว฾
สสค. หนุนให฾ ทุนครูสอนดีซ฽อย
ศิษยแมาเรียนบ฽หน฽อย ทังเด็กน฾อยผู฾ใญ฽นํา
(บทที่ 9)
กรมส฽งเสริมวัฒนธรรมพร฾อมกะเห็นฮ฽อมสําคัญ
ให฾ทุนมาสร฾างสรรคแ ฝุายประพันธแกลอนไว฾
วาทศักดิ์เลยได฾โอกาสดีทีท฽า
สมมักมาแต฽น฾อยเลยพลอยได฾ชื่นชม
ขอกราบก฾มบุญคุณแม฽ราตรี
ศิษยแทุนครูสอนดีซิบ฽ลืมความเว฾า
ขอนําเอาความฮู฾ไปต฽อเติมเสริมส฽ง
ให฾ดํารงอยู฽ค้ําเคียงข฾างคู฽ไทย
ส฽วนหัวใจวาทศักดิ์สี่ห฾องยังเปิดปุองรอแฟน
บ฽หวงแหนสิทธิคันผู฾สาวสนอ฾าย
แต฽ขอให฾อ฾ายลําดังก฽อนเดออุ฽น
พอได฾ทุนซื้อสร฾อยมาไว฾แต฽งดอง
ส฽วนพี่น฾องแฟนผู฾ซ฽อยคอยเชียรแ
โปรดเกื้อหนุนจุนเจือให฾ลูกหลานสานไว฾
วาทะศักดิ์สนิทพจนแขอให฾เป็นแฮงใจซูซ฽อย
ขอให฾ฮักนานนานแม฽นซิเพียงนิดหน฽อยกะพลอยได฾อิ่มใจ
ช฽อยสืบมรดกไทยให฾ฟูเฟื้องเฮีองฮุ฽งเด฾อลุงปูา...
375
376
กลอน บอกข่าวบ้านประวิตร เพชรลาซี

ตัวกระนี้ละครับชื่อประวิตร สีคามเม
เพชรลําซีนามฉายา
บ฾านกําเนิดเกิดอยู฽เมืองตักศิลา
เป็นศูนยแรวมการศึกษาชื่อมหาสารคาม
ถามถึงเรื่องครอบครัวอยู฽ข฾อนข฾างยากจน
ผมจึงได฾อดทนด฾วยความมุมานะ
พยายามบ฽ไลละฝุายเรียนร฾องเรียนลํา
ไปศึกษาอยู฽นําแม฽ครูราตรีศรีวิไล
ลําได฾แชมป฼มาหลายสมัย ประกวดได฾หลายเวที
ย฾อนคุณงามความดีที่ได฾สร฾างสมมา
รวมแฮงใจแฮงศรัทธาจากแฟนมาตุ฾มโฮมกัน
สิ่งสําคัญคือแฮงใจ ประวิตรจั้งได฾สานต฽อ หมอลําไว฾...
โอ฽นอ...นวลเอย...
(บทที่ 1)
ละแม฽นวานอนาย
ขอรายงานบอกให฾ในเรื่องส฽วนโต
(บทที่ 2)
หนุ฽มคนโก฾ประวิตรเพชรลําซี
ชื่อสกุลอี่หลีประวิตรสีคามเมนั้น
ซิขอลําดับขั้นถิ่นถานบ฾านกําเนิด
บ฾านหมากมายหม฽องเกิด โกสุมพิสัยบอกให฾อําเภอก้ําฝั่งชี
(บทที่ 3)
จังหวัดนี้เป็นย฽านการศึกษา
เมืองครูภูมิปัญญามหาสารคามนามชั้น
จบ ปอหกอยู฽หั่นเลยหันไปเรียนต฽อ
พ฽อกับแม฽ส฽งให฾ไปเรียนร฾องแอ฽วลํา
(บทที่ 4)
มาอยู฽ก้ําขอนแก฽นสวยหรู
สํานักงานแม฽ครูราตรีศรีวิไลนั้น
376
377
เรียนลําจบตามขั้นสานฝันฮอดฝั่ง
ชื่อเสียงดังโด฽งได฾พอฮู฾สู฽แดน
(บทที่ 5)
แฟนทั่วแคว฾นเขตถิ่นดินไทย
ใต฾เหนือกลางอีสานผ฽านมาหลายล฾น
ตั้งแต฽ดนนานล้ําประวิตรมาเรียนลําแต฽อายุสิบสี่
ครูบาหญิงซ฽อยชี้สอนให฾ศาสตรแศิลป฼
(บทที่ 6)
จบครบสิ้นบ฽ได฾บิ่นจักตอน
ทั้งลํากลอนลําประยุกตแทุกอันเรียนรู฾
สอนทักษะให฾ฮู฾ประพันธแกลอนซ฾อนตื่ม
กระผมซึมซับไว฾บ฽มีให฾เสื่อมสูญ
(บทที่ 7)
ด฾วยบุญคุณหนุนค้ํานําซ฽อยผมประวิตร
ติดอันดับการลําอยู฽ประจําครองแชมป฼
แถมได฾เป็นแนวหน฾าผู฾นําพาพวกหมู฽
บุญนําซูส฽งให฾ผมได฾ดั่งใจ
(บทที่ 8)
ประกวดหมอลําได฾ชนะเลิศหลายสมัย
ครั้งยิ่งใหญ฽ในชีวิตประทับใจที่ทําได฾
แม฽ครูเขียนกลอนให฾สุดหัวใจของท฽าน
โครงการท฽องเที่ยวทั่วอีสาน ททท. เพิ่นได฾จัดให฾ประกวดกัน
(บทที่ 9)
รูปแบบการประกวดนั้นเชิญท฽องเที่ยวเบิ่งของดี
ศิลปะประเพณีภาคอีสานมีหยังบ฾าง
แนวทางการแสดงนั้นมีหมอลําสองคู฽
ผมเป็นผู฾นําทีมฝุายนักร฾องประครองไว฾เรื่องลํา
ส฽วนทางก้ําหัวหน฾าฝุายดนตรี
หมอแคนหญิงผู฾มีประสบการณแหาญกล฾า
ผู฾นําพาวงไห฾เป็นประวัติศาสตรแไทยชนะครั้งยิ่งใหญ฽
โยธิกาศรีวิไลผู฾ชี้สรรสร฾างซ฽อยกัน
ได฾รางวัลเป็นเงินสดหนึ่งล฾านจากทางฝุาย ททท.
เฮ็ดให฾น้ําตาไหลคลอขู฽ซู฽คันตอนนั้น
คือโล฽รางวัล พระราชทานจากเจ฾าสมเด็จองคแพระเทพ
377
378
โดยสังเขปคร฽าวคร฽าวประวัติเว฾าซู฽ฟัง
เดียวนี้ผมพักยั้งที่อยู฽บ฾านสงแดง
ขึน้ ตําบลนาแพงอําเภอโคกโพธิ์ชัยเชิญท฽านไปยามได฾
หึซิไปยามเยี่ยมทางสํานักงานใหญ฽
ศูนยแการเรียนแม฽ราตรีศรีวิไล
เมืองขอนแก฽นกะได฾เชิญท฽านแวะไป
ผมขออวยพรชัย ให฾พี่น฾องทุกท฽านเจริญเด฾อ...
378
379
กลอน บอกบ้านรายงานตัวประกฤติ เยาวพันธุ์

(บทที่ 1)
ข฾าพเจ฾าชื่อว฽านายประกฤติ
เป็นอาจารยแสอนศิษยแ ดนตรีหลายด฾าน
การใช฾ภาษาเว฾าเป็นแม฽พิมพแยิ่งใหญ฽
สอนลูกศิษยแผ฽านได฾ ดีแล฾วสู฽คน
(บทที่ 2)
ไผกะซ฽าจ฾นจ฾นลูกศิษยแแม฽ราตรี
ทั้งศิษยแครูสอน ดี นักประพันธแลําร฾อง
ส฽วนสมองของข฾าพัฒนาหาอ฽าน
นําดนตรีพื้น บ฾าน มาสรรคแสร฾างต฽อสาน
(บทที่ 3)
ภูมิปัญญาชาวบ฾านสานต฽อมรดก
ผมประกฤติหยิบยกเอาสิ่งดีมีไว฾
เพื่อหวัง ให฾ ลูกหลานไทยสืบต฽อ
มูลแม฽ พ฽อฝากไว฾เป็นของค้ํา ค฽า คูณ
(บทที่ 4)
ขอย฾อนไปแต฽พุ฾นให฾ฮู฾ทั่วถึงกัน
ผมประกฤติ เยาวพันธุแซิบอกคาเมบ฾าน
การกําเนิดเกิดหม฽องอําเภอร฽องคําเขตถิ่น
กาฬสินธุแที่ตั้งจังหวัดหม฽องเกิดกาล
(บทที่ 5)
ส฽วนทางด฾านการเรื่องศึกษา
สาขาดนตรีสากลอนุปริญญานั้น
สถาบันเฮียนฮู฾วิทยาลัยครูสารคามนามว฽า
ปริญญาตรี จนดนตรีศึกษาวิทยาลัยครูอยู฽ก้ําทางพี้ที่อุดร
(บทที่ 6)
ย฾อนมาขอนแก฽นพี้เรียนต฽อป.โท
จบสาขาวิชาเทคโนโลยีการศึกษานี้
ที่มหาวิทยาลัยนั้นจังหวัดขอนแก฽น
แผนชีวิตคิดไว฾อยากสานสร฾างศาสตรแศิลป฼
(บทที่ 7)
ผลงานดีเด฽นได฾เสริมเกียรติศักดิ์ศรี
รางวัลคนดีศรีน้ําพองเพิ่นย฾องสองหาให฾
379
380
รางวัลครูดีในดวงใจกะได฾สมใจครบคู฽
รางวัลครูผู฾ผลิตสื่อการเรียนการสอนยอดเยี่ยมเตรียมให฾ตอบแทน
(บทที่ 8)
ครูแกนนํากรมสามัญศึกษานั้นรางวัลใหญ฽สวยหรู
ไปสอบครูมาสเตอรแทีเชอรแได฾คะแนนอันดับต฾น
คนขอนแก฽นมอบให฾ผมเป็นครูผู฾นํา ในระดับประเทศ
ด฾วยสาเหตุเพิ่นว฽าผมเฮ็ดได฾เลยวางให฾ฝุายงาน
(บทที่ 9)
นําเสนอทางด฾านผลงานใหญ฽ทําวิจัย
ได฾เป็นนักวิจัยทางการด฾านศึกษาสอนชี้
ความเชี่ยวชาญด฾านนี้สอนดนตรีพื้นเมืองโปงลาง พิณ แคน โหวด
กลองยาวนี้กะคักโพด สอนขับร฾องเพลงลูกทุ฽งหมอลําซ้ําม฽วนนํา
ดนตรีไทย ซออู฾ซ้ําซอด฾วง ทังขลุ฽ยของไทย
ขลุ฽ยจีนและขับร฾องเพลงไทย และไทยสากลนี้
สอนดนตรีสากลแซกโซโฟน กีตารแ ทรัมเป็ตนี้กะแม฽น
การขับร฾องเพลงสากลนี้กะแน฽นสอนไว฾ซู฽อัน
การถ฽ายภาพขั้นสูงตัดต฽อวีดีโอนั้นผลงานเพื่อนําเสนอ
กะเฮ็ดได฾เหมิดเดอ นําเสนองานท฽าน
ด฾านเป็นวิทยากรงานวิจัยเชิงปฏิบัติการนั้นการวิจัยเชิงคุณภาพ
บอกให฾ทราบชื่อไว฾เพื่อเอิ้นใช฾ลูกหลาน
ด฾านลูกเสือชาวบ฾านกะเป็นวิทยากร
สอนลูกเสือสามัญรุ฽นใหญ฽นําไปเถิงน฾อย
ถอยมาปัจจบันนี้เรียนปริญญาเอกต฽อ
อยู฽ม.ขอนแก฽นนึ้ตามใจชี้สั่งนํา
เอกวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมนั้น ผมดูเมั่นศึกษา
วิทยานิพนธแ เรื่องแคนในพิธีกรรมใส฽ลําทรงนางเทียมพร฾อม
ผมอดออมเฮีนยฮู฾ไปศึกษานําแม฽ครูราตรีกะส฽วนหนึ่ง
ได฾ฮู฾จักลึกซึ้งถึงฮากเหง฾าแก฽นอีสาน
จบหลักการประพันธแกลอนยังสอนการลําตื่มบ฽ลืมน฾า...
380
381
กลอน ยาตราโคเทียมเกวียน
โอ฽ย...ละนอ...
อโรคะยาปรมาลาภา การบ฽มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ
ความสุขซิบังเกิดต฽อชีวิตของคน ตนแลเป็นที่เพิ่งของตน
ยืนอยู฽บนพื้นฐานสัจธรรม อย฽าลืมคําคนโบราณ
ตั้งแต฽ก฽อนบ฽มีโรงพยาบาล ใช฾ภูมิปัญญาพื้นบ฾านทางด฾านยาสมุนไพร
ไทยเฮ็ดเองไทยใช฾ไทยนิยมยาไทย
ยุคสมัยโบราณกาล กะมีความสุขสําราญย฾อนยาพื้นบ฾านสมุนไพร
พาให฾ไทยสุขีมีอายุยืนยาว ก฾าวมาฮอดสมัยใหม฽ซู฽วันนี้
โอ฽ย...ละนอ...นอคนเอ฽ย...ปัวคนไข฾ด฾วย
(บทที่ 1)
ขอขยายบทซ฾อนลํากลอนบอกเล฽า
เป็นของขวัญผู฾เฒ฽าซุมเจ฾าเกิดดน
(บทที่ 2)
อายุคนหลายขึ้นต฽างเก฽าบ฽คือหลัง
นั่งกะโอ฾ย ลุกกะโอยพ฽องปวดหัวมัวเกล฾า
ปวดหัวเข฽าและปวดตามข฾อ พร฾อม ทังความดันเบาหวานมารุมตุ฾มโฮมตื่ม
โรคขี่ลืมหรือว฽า อาวไซเมอรแ มือเท฾าเป็นหล฽อยชา
(บทที่ 3)
หรือเหน็บชาพาให฾มือเท฾าฮ฾อน นอนกะบ฽เต็มตา
กระซับกระส฽ายไปมา หยั่งคืนจนแจ฾ง
อาการสําแดงขึ้น เป็นไปหลายอย฽าง
ผู฾ลางคนเอิ้นว฽าโรคผู฾เฒ฽าตามเว฾าว฽ามา
(บทที่ 4)
โรคนี้น฾า ถือว฽าทรมาน
หรือเป็นที่รําคาญ มากมายหลายล฾น
เป็นมาดนนานแล฾ว อาการบอกเล฽า
ส฽วนมาก เป็นกับผู฾เฒ฽า ที่วัยเจ฾าข฽อนคน
(บทที่ 5)
คุณหมอเพิ่นคิดค฾นปรุงแต฽งผลิตยา
โดยศึกษาสมุนภัย จากใจจริงแท฾
381
382
ตั้งแต฽โบราณพุ฾น มูลมังปูุย฽า
ชื่อว฽ายา โคเทียมเกวียนนี้น฾า สมเว฾าเล฽ากัน
(บทที่ 6)
หมอพงษแศักดิ์ แก฾วเหล฽ายุงนี้นั้น เจ฾าของใหญ฽ใจดี
ความรู฾มีเต็มตัว เป็นเภสัชกรพร฾อม
ยอมทุ฽มเทใจให฾ ใส฽ในยาสมุนไพรประสงคแซ฽อยพ฽อแม฽
สืบทอดมาตั้งแต฽ พ฽อสมชาย แก฾วเหล฽ายุงพุ฾นน฾า บิดาเจ฾าผู฾ล฽วงไป
(บทที่ 7)
สมุนไพรโตนี้ มีเครื่องการันตี
เครื่องหมาย G ถูกต฾องตามกฎหมาย ยาสามัญประจําบ฾าน
โรงงานตัง้ อยู฽อําเภอบ฾านไผ฽
ชื่อสมศักดิ์เภสัชบอกให฾ ไผกะเว฾าเล฽าลือ
(บทที่ 8)
ซื่อโคเทียมเกวียนนี้ ดีเด฽นเห็นประจักร
บอกได฾เลยว฽าคัก แก฾โรคภัยหายสิ้น
ไผดื่มกินยานี้ สุดคุ฾มค฽าของดี หาซื้อได฾ขายคล฽อง
บ฽หลอกลวงพี่น฾อง คือคําย฾องอี่หลี
(บทที่ 9)
ตราโคเทียมเกวียนนี้ มีอยู฽สองขนาน
สูตรโบราณหลักหลัก หนึ่งยากระษัยเส฾น
โรคที่เป็นดั่งกล฽าวมาเบื้องต฾น ดื่มเข฾าไปหายห฽วง
ผัวดื่มกินแล฾วส฽วง เมียดื่มกินแล฾วยิ้ม ปานปิดถิ่มโรคภัย
ขนานสองที่ใช฾ ได฾อย฽างเห็นผล
ยาสตรี ศรีมงคลซ฽อยผู฾หญิงจริงแท฾
แก฾มดลูกที่มีปัญหา มาบ฽ปกติด฾วย ทังปวดท฾องประจําเดือน ฮ฾อนวูบๆ วาบๆ
อาการนอนบ฽หลับ ทังปวดหลัง และหงุดหงิด ตกใจง฽าย เป็นหนาวๆฮ฾อนๆ
โฮมท฾อนใส฽กัน
ร฽างกายภายในนั้นบ฽ได฾รับความสุข
พาชีวีอมทุกขแ เวียกงานบ฽มีได฾
ยาสตรีศรีมงคลนี้ใช฾ ทั้งวัยมีประจําเดือนและหมดประจําเดือนวัยทองนี้กะแม฽น
ขับเลือดลมแล฽นลิ้ว ผิวพรรณนั้นผ฽องใส
ใช฾แล฾วซิเฮ็ดให฾ สวยค่ําสวยคืน
อายุยืนยาวไกล สุขภาพซิดีทั้งภายนอกภายใน ผ฽องใสใจเจ฾า
382
383
เวียกหนักเบาบ฽มีย฾าน สู฾การงานเต็มที่
เปฺกเซ฾าแลงแห฽งดี ศรีมงคลซ฽อยไห฾เกินคลุ฾มซุ฽มใจ
สมุนไพรโตนี้ ไว฾ใจที่ไทยทํา
ส฽วนราคากะถึกนําย฽อมเยาพอใช฾
เฮ็ดด฾วยใจเป็นสิ่งสําคัญยิ่ง จากใจจริงคุณหมอ เพิ่นเป็นห฽วงสุขภาพ
บอกให฾ทราบ เด฾อพ฽อแม฽พี่น฾องอย฽ามองข฾ามสิ่งดี
ยาโคเทียมเกวียนเฮามี คุณภาพเป็นหนึ่งถึงใจแท฾...
383

หนังสือรวมกลอนลำทางสั้น

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

หนังสือรวมกลอนลำทางสั้น

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ลำดับ ปี พ.ศ.

กลอน ยกอ้อยอครู (ไหว้ครู)

กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: ลงเกิด ตอนที่ 1

กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: โปรดโลกมนุษย์ ตอนที่ 2

ยามเมื่อสึกมาแล๎ว นอนคือกันกับช๎าง ภายสารสัตว๑ใหญํ

กลอน พระศรีอาริยะเมตรัย: เอาเขิงทองคาฮ่อนคนไว้ฮ่มโพธิ์สามต้น

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ตอนซอกค้นหาแผนที่สร้างเวียงจันทน์

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ย่างื่มใส่ไซได้นาคมาเลี้ยง ตอนที่ 2

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: วิษณุกรรมให้โหรมาทานายทายทัก

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สุทโทธะนาค-สุวรรณนาคา สร้างนองกระแส

กลอน พงสาวดารเวียงจันทร์ตอนต้น: เว้าเรื่องพงศาวดารพันพร้าว

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: พรมลงมาสร้างเวียงจันทน์ ตอนที่ 6

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: เวียงจันทร์พันพร้าว ตอนที่ 7

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ท้าวอ่วยหล่วยมาสร้าง ตอนที่ 8

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: ตะฐาระฐาสร้งเมือง ตอนที่ 9

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: พญานาคสร้างหนองแสง (แม่น้าโขง)

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: เจ้าอนุราชครองเมือง ตอนที่ 11

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สีโคตรถึกฆ่า ตอนที่ 12

กลอน พงศวดารเวียงจันทร์: สีโคตรสาบแซ่งเวียงจันทน์ ตอนที่ 13

กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: ความเป็นมาของประเทศไทย ตอนที่ 1

กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: จีนลุกลานขับไล่ไทย ตอนที่ 2

กลอน ประวัติศาสตร์ไทย: ไทยย้ายมาอยู่หนองกะแสตาลีฟู ตอนที่ 3

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: เริ่มก่อตั้งสุโขทัยตอนต้น ตอนที่ 1

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ครองเมือง ตอนที่ 2

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: พ่อขุนรามคาแหงครองเมือง ตอนที่ 3

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: ประดิษฐ์อักษรไทยไว้แผ่นศิลาจารึก

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: สร้างศิลาจาลึกกับพระแท่นมนังคศิลาอาสน์

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย: สร้างสัมพันธ์การข้าขายร่วมกับกษัตริย์จีน

สมัยราชวงศ๑ถัง กับทั้งราชวงศ๑ซ๎อง กษัตริย๑จีนพระองค๑เกํา

กลอน ประวัติศาสตร์สุโขทัย ตอนที่ 7

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 1

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 2

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 3

พระเจ๎าแปรแมํทัพหน๎า ของพมํา หัวหน๎าดํวนพลัน

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 4

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 5

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 6

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 7

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ตอนที่ 8

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 1

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 2

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 3

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 4

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 5

กลอน ประวัติศาสตร์กรุงธนบุรี ตอนที่ 6

กลอน สอนวาทลา ท่าคนเมาเหล้า

กลอน ลาแข่งวาลา เพลงต่างประเทศ

กลอน เจ็ดตานานแปล: คัมภีร์เว้ามงคลสูตร ตอนที่ 1

กลอน เจ็ดตานานแปล: พระอานนบรรลุธรรม ตอนที่ 2

กลอน เจ็ดตานานแปล: พระสัมมาพุทธเจ้าเทศโปรดชาวลังกา ตอนที่ 3

กลอน คาฝันพระปัสเสน: ข้อ 1- 4 ตอนที่ 1

กลอน คาฝันพระปัสเสน: ข้อ 5- 8 ตอนที่ 2

กลอน คาฝันพระปัสเสน: ข้อ 9- 12 ตอนที่ 3

ข๎อ 12 ฝ๎นเห็น หนํวยบักน้ําเต๎าเปุา ถิ่มลงในแมํน้ําจมหมิ่งบํฟู

กลอน คาฝันพระปัสเสน: ข้อ 13- 16 ตอนที่ 4

ขอโทษเด๎อ คุณผู๎มาลําใสํ มื้อนี้กะดาย

กลอน คนสิหาโซ้นฮ่มโพธิ์ศรี หนีโลกวุ่น

กลอน พระเผวดสันดร: อาราธนาอุปครุฑ ตอนที่ 1

กลอน พระเวสเผวดสันดร: อาราธนามะลัยหมื่น มะลัยแสน ตอนที่ 2

กลอน พระเวสเผวดสันดร: เทศน์สังกาศ ตอนที่ 3

กลอน พระเวสเผวดสันดร: เทศน์มะลัยหมื่นมะลัยแสน ตอนที่ 4

กลอน พระเวสเผวดสันดร: นางมทรีออกหาหัวมัน ตอนที่ 5

กลอน พระเวสเผวดสันดร: เผวดทานลูก ตอนที่ 6

กลอน พระเวสเผวดสันดร: นางมัทรีสลบ ตอนที่ 7