Stručni - Elektrotehnika 2023

8/30/23, 3:32 PM PropisSoft Online
Naziv: PRAVILNIK O PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA STRUČNIH PREDMETA SREDNJEG

STRUČNOG OBRAZOVANJA U PODRUČJU RADA ELEKTROTEHNIKA
Na osnovu člana 67. stav 3. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS”, br. 88/17 i
27/18 - dr. zakon),
Ministar prosvete, nauke i tehnološkog razvoja donosi
Pravilnik o planu i programu nastave i učenja stručnih

predmeta srednjeg stručnog obrazovanja u području rada
Elektrotehnika
Pravilnik je objavljen u “Sl. glasniku RS” - Prosvetni glasnik, broj 11/2018, 7/2019, 9/2019, 13/2019, 12/2020,
7/2021, 2/2022, 13/2022, 3/2023 i 8/2023
NAPOMENA: Prečišćeni tekst zaključno sa izmenama objavljenim u „Sl. glasniku RS - Prosvetni glasnik“, br.
8/23, koje su u primeni od 1. septembra 2023. god.
Član 1.
Ovim pravilnikom utvrđuje se plan i program nastave i učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog obrazovanja u
području rada Elektrotehnika za obrazovne profile elektrotehničar računara i elektrotehničar energetike, koji su
odštampani uz ovaj pravilnik i čine njegov sastavni deo.
Član 2.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje
obrazovanja i vaspitanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem trajanju u stručnoj školi za područje rada Elektrotehnika
(„Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 4/93, 1/94, 1/95, 7/95, 7/96, 3/01, 8/02, 3/03, 1/05, 7/05, 2/07, 4/07,
10/07, 7/09, 5/11 - dr. pravilnik, 7/12 - dr. pravilnik, 3/13, 11/13, 14/13, 10/14 - dr. pravilnik, 8/15 - dr. pravilnik,
14/15 - dr. pravilnik, 4/16 - dr. pravilnik i 7/16), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program stručnih
predmeta za obrazovne profile elektrotehničar računara i elektrotehničar energetike.
Član 3.
Učenici upisani u srednju školu zaključno sa školskom 2017/2018. godinom u području rada Elektrotehnika za
obrazovne profile elektrotehničar računara i elektrotehničar energetike stiču obrazovanje po nastavnom planu i
programu koji je bio na snazi do stupanja na snagu ovog pravilnika - do kraja školske 2021/2022. godine.
obrazovni profil elektromehaničar za termičke i rashladne uređaje, u trogodišnjem trajanju, stiču obrazovanje po
nastavnom planu i programu koji je bio na snazi do stupanja na snagu ovog pravilnika - do kraja školske 2022/2023.
godine.
Član 4.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije - Prosvetnom
glasniku”, a primenjuje se od školske 2018/2019. godine.
ČLANOVI ČIJE ODREDBE NISU UŠLE U PREČIŠĆEN TEKST:
Pravilnik o dopunama Pravilnika o planu i programu nastave i učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog
obrazovanja u području rada Elektrotehnika (“Sl. glasnik RS” - Prosvetni glasnik, broj 9/2019)
Član 2.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje
10/07, 7/09, 5/11 - dr. pravilnik, 7/12 - dr. pravilnik, 3/13, 11/13, 14/13, 10/14 - dr. pravilnik, 8/15 - dr. pravilnik,
14/15 - dr. pravilnik, 4/16 - dr. pravilnik, 7/16 i 11/18), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program
stručnih predmeta za obrazovni profil elektromehaničar za termičke i rashladne uređaje.
Član 3.
https://propissoft.profisistem.rs/# 1/108
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije - Prosvetnom
glasniku”, a primenjuje se od školske 2019/2020. godine.
Pravilnik o dopuni Pravilnika o planu i programu nastave i učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog
Član 2.
Plan i program nastave i učenja za obrazovni profil monter telekomunikacionih mreža ostvaruje se i u skladu sa
Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Monter telekomunikacionih mreža” („Službeni glasnik RS - Prosvetni
glasnik”, broj 5/20).
Član 3.
Danom početka primene ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje
5/11 - dr. pravilnik, 7/12 - dr. pravilnik, 3/13, 11/13, 14/13, 10/14 - dr. pravilnik, 8/15 - dr. pravilnik, 14/15 - dr.
pravilnik, 4/16 - dr. pravilnik i 7/16), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program stručnih predmeta za
obrazovni profil monter telekomunikacionih mreža.
obrazovni profil monter telekomunikacionih mreža, u trogodišnjem trajanju, stiču obrazovanje po nastavnom planu i
programu koji je bio na snazi do početka primene ovog pravilnika - do kraja školske 2022/2023. godine.
Član 4.
Ovaj pravilnik stupa na snagu narednog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srbije -
Prosvetnom glasniku”, a primenjuje se od školske 2020/2021. godine.
Član 2.
Planovi i programi nastave i učenja za obrazovne profile električar i elektrotehničar procesnog upravljanja ostvaruju se i
u skladu sa:
1) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Električar” („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, broj 19/20);
2) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Elektrotehničar procesnog upravljanja” („Službeni glasnik RS -

Prosvetni glasnik”, broj 19/20).
Član 3.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe:
1) Pravilnik o nastavnom planu i programu stručnih predmeta srednjeg stručnog obrazovanja u području rada
Elektrotehnika („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 7/12, 2/13, 6/14, 10/14, 8/15, 14/15, 4/16, 13/16, 4/17,
1/18, 2/18, 5/18, 4/19, 2/20, 9/20 i 3/21), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program stručnih
predmeta za obrazovni profil električar;
2) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja i vaspitanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem

trajanju u stručnoj školi za područje rada Elektrotehnika („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 4/93, 1/94,
1/95, 7/95, 7/96, 3/01, 8/02, 3/03, 1/05, 7/05, 2/07, 4/07, 10/07, 7/09, 5/11, 7/12, 3/13, 11/13, 14/13, 10/14, 8/15,
14/15, 4/16, 7/16, 11/18, 9/19 i 12/20), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program stručnih predmeta
za obrazovne profile elektroinstalater i elektrotehničar procesnog upravljanja.
obrazovni profil električar, u trogodišnjem trajanju, stiču obrazovanje po Pravilniku iz stava 1. tačka 1) ovog člana,
najkasnije do kraja školske 2023/2024. godine.
obrazovni profil elektroinstalater, u trogodišnjem trajanju, stiču obrazovanje po Pravilniku iz stava 1. tačka 2) ovog
člana, najkasnije do kraja školske 2023/2024. godine.
obrazovni profil elektrotehničar procesnog upravljanja, u četvorogodišnjem trajanju, stiču obrazovanje po Pravilniku iz
stava 1. tačka 2) ovog člana, najkasnije do kraja školske 2024/2025. godine.
obrazovanja i vaspitanja u području rada Elektrotehnika („Sl. glasnik RS“ - Prosvetni glasnik, br. 13/2022)
Član 2.
Planovi i programi nastave i učenja stručnih predmeta za obrazovne profile tehničar multimedija i tehničar
telekomunikacionih tehnologija ostvaruju se i u skladu sa:
1) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Tehničar multimedija” („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, broj
5/21);
2) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Tehničar telekomunikacionih tehnologija” („Službeni glasnik RS -

Prosvetni glasnik”, broj 18/21).
Član 3.
Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o nastavnom planu i programu stručnih predmeta
srednjeg stručnog obrazovanja u području rada Elektrotehnika („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 7/12,
2/13, 6/14, 10/14, 8/15, 14/15, 4/16, 13/16, 5/17, 1/18, 2/18, 5/18, 4/19, 2/20, 9/20, 3/21, 7/21 i 2/22), u delu koji
se odnosi na nastavni plan i nastavni program stručnih predmeta za obrazovne profile elektrotehničar multimedija i
elektrotehničar telekomunikacija.
obrazovne profile elektrotehničar multimedija i elektrotehničar telekomunikacija, u četvorogodišnjem trajanju, stiču
obrazovanje po pravilniku po kome su započeli sticanje srednjeg obrazovanja, do kraja školske 2025/2026. godine.
Član 4.
Prosvetnom glasniku”.
Pravilnik o dopuni Pravilnika o planu i programu nastave i učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog
obrazovanja i vaspitanja u području rada Elektrotehnika („Sl. glasnik RS“ - Prosvetni glasnik, br. 8/2023)
Član 2.
Plan i program nastave i učenja za obrazovni profil tehničar elektronike i automatike ostvaruje se i u skladu sa
Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Tehničar elektronike i automatike” („Službeni glasnik RS - Prosvetni
Član 3.
Danom početka primene ovog pravilnika prestaju da važe:
1) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem trajanju u

stručnoj školi u području rada Elektrotehnika („Prosvetni glasnik”, br. 4/93, 1/94, 1/95, 7/95, 7/96, 3/01, 8/02, 3/03,
1/05, 7/05, 2/07, 4/07, 10/07, 7/09, 5/11 i 7/12 i „Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 3/13, 11/13, 14/13,
10/14, 8/15, 14/15, 4/16, 7/16, 11/18, 9/19, 12/20 i 7/21), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program
za obrazovne profile elektrotehničar elektronike i elektrotehničar automatike;
2) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju u stručnoj školi za
područje rada elektrotehnika u Železničkoj industrijskoj školi u Smederevu („Prosvetni glasnik”, br. 13/97 i 7/98).
obrazovne profile elektrotehničar elektronike i elektrotehničar automatike, u četvorogodišnjem trajanju, stiču
obrazovanje po Pravilniku iz člana 3. stav 1. tačka 1) ovog pravilnika, najkasnije do kraja školske 2026/2027. godine.
Član 4.
PLAN I PROGRAM NASTAVE I UČENJA STRUČNIH PREDMETA SREDNJEG

STRUČNOG OBRAZOVANJA U PODRUČJU RADA ELEKTROTEHNIKA ZA
OBRAZOVNE PROFILE
ELEKTROTEHNIČAR RAČUNARA
-pogledati prilog-
ELEKTROTEHNIČAR ENERGETIKE
-pogledati prilog-
PLAN I PROGRAM NASTAVE I UČENJA ZA OBRAZOVNI PROFIL
SERVISER TERMIČKIH I RASHLADNIH UREĐAJA

STANDARD KVALIFIKACIJE
1. Naziv kvalifikacije: Serviser termičkih i rashladnih uređaja
2. Sektor - područje rada: Elektrotehnika
3. Nivo kvalifikacije: III
4. Način sticanja kvalifikacije:
Kvalifikacija se stiče nakon uspešno završenog procesa srednjeg stručnog obrazovanja
5. Trajanje:
Program srednjeg stručnog obrazovanja za sticanje kvalifikacije traje tri godine
6. Način provere:
Dostignutost ishoda programa srednjeg stručnog obrazovanja se proverava na završnom ispitu koji sprovodi srednja
škola
7. Zasnovanost kvalifikacije:
Kvalifikacija se zasniva na opisu rada, ciljevima i ishodima stručnog obrazovanja
7.1. Opis rada
Dužnosti - stručne kompetencije:
- Sprovođenje zaštitnih i ekoloških mera u procesu rada
- Komunikacija i organizacija rada na radnom mestu (u servisu ili na terenu)
- Popravljanje kućnih uređaja i aparata
- Montiranje uređaja u domaćinstvu
Dužnosti - stručne kompetencije Zadaci - jedinice kompetencija

- održavanje lične higijene;
- održavanje higijene pribora, alata, opreme i prostora na radnom

mestu;
Sprovođenje zaštitnih i ekoloških mera u
procesu rada - primena važećih standarda u svim fazama rada;
- korišćenje zaštitnih sredstava i opreme u radu;
- sortiranje i odlaganje otpada na ekološki prihvatljiv način.

Komunikacija i organizacija rada na radnom - primanje zahteva klijenta za popravku / montažu;
mestu (u servisu ili na terenu)
- davanje informacija klijentima;
- popunjavanje radnog naloga;
- trebovanje pribora i alata iz magacina;
- trebovanje materijala i rezervnih delova iz magacina;
- vođenje evidencije utrošenog materijala i rezervnih delova;
- popunjavanje računa i garancija;
- izrada osnovnih kalkulacija za različite usluge;
- korišćenje IKT alata;
- demonstracija upotrebe uređaja;

- pripremanje radnog mesta u servisu i na terenu;
- utvrđivanje vrste i lokacije kvara na osnovu merenja i servisne

dokumentacije proizvođača;
- obavljanje sitnih popravki;

Popravljanje kućnih uređaja i aparata
- zamena neispravnog dela (sklop, modul);
- povezivanje zamenjenog dela sa uređajem u celinu;
- zamena fluida za hlađenje kod rashladnih uređaja;
- provera funkcionalnosti uređaja;

- pripremanje prostora za ugradnju
- povezivanje uređaja i puštanje u rad

Montiranje uređaja u domaćinstvu
- provera funkcionalnosti uređaja
- povezivanje uređaja sa odgovarajućom instalacijom (električna

mreža, vodovod, kanalizacija) prema standardima.
7.1.1. Ekstremni uslovi pod kojima se obavljaju dužnosti:
- rad na visini pri montaži rashladnih uređaja i sistema.
7.1.2. Izloženost rizicima pri obavljanju dužnosti:
- rizik od mehaničkih povreda
- rizik od strujnog udara
- rizik od opekotina
- rizik od izlaganja uzrocima stresa
- rizik od pada sa visine
- rizik od saobraćajnog udesa (rad na terenu).
7.2. Ciljevi stručnog obrazovanja
Cilj stručnog obrazovanja za kvalifikaciju Serviser termičkih i rashladnih uređaja je osposobljavanje učenika za
sprovođenje zaštitnih i ekoloških mera u procesu rada, komunikacija i organizaciju rada na radnom mestu; montažu
uređaja u domaćinstvu i popravku kućnih uređaja i aparata (u servisu ili na terenu):
- mašine za pranje i sušenje veša,
- mašine za pranje sudova,
- aparati za kuvanje (šporeti, grejne ploče, rerne i rešoi),
- mikrotalasne pećnice,
- aspiratori,
- usisivači,
- ventilatori i klima uređaji,
- bojleri,
- toplotne pumpe,
- grejna tela (radijatori, kvarcne peći, termoakumulacione peći),
- rashladni uređaji (frižideri, zamrzivači, rashladne vitrine),
- mali kućni aparati (mikseri, fenovi, pegle, blenderi, seckalice...).
Neophodnost stalnog prilagođavanja promenljivim zahtevima tržišta rada, potrebe kontinuiranog obrazovanja, stručnog
usavršavanja, razvoj karijere, unapređivanja zapošljivosti, usmerava da lica budu osposobljavana za:
- primenu teorijskih znanja u praktičnom kontekstu;
- primenu bezbednosnih i zdravstvenih mera u procesu rada;
- primenu mera zaštite životne sredine u procesu rada;
- upotrebu informatičke tehnologije u: prikupljanju, organizovanju i korišćenju informacija u radu i svakodnevnom

životu;
- preuzimanje odgovornosti za vlastito kontinuirano učenje i napredovanje u poslu i karijeri;
- prepoznavanje poslovnih mogućnosti u radnoj sredini i širem socijalnom okruženju.
7.3. Ishodi stručnog obrazovanja
Stručne kompetencije Znanja Veštine Sposobnosti i stavovi

Po završenom programu
obrazovanja, lice će biti u stanju
da:
- savesno, odgovorno, uredno i
precizno obavlja poverene
poslove;
- efikasno planira i organizuje

- razume važnost higijene u svom
vreme;
poslu;
- objasni načine održavanja lične - ispolji pozitivan odnos prema

značaju sprovođenja propisa i
higijene;
važećih standarda u radu;
- objasni principe održavanja - održava pribor, alate,
- ispolji pozitivan odnos prema
higijene pribora, alata i prostora opremu;
funkcionalnosti i tehničkoj
na radnom mestu;
- održava urednim mesto ispravnosti uređaja i alata koje
- navede standarde koji se rada u servisu i/ili koristi pri obavljanju posla;
primenjuju na radnom mestu; domaćinstvu;
Sprovođenje zaštitnih i - ispolji ljubaznost,
ekoloških mera u - objasni značaj primene propisa - održava ličnu higijenu; komunikativnost,
procesu rada iz oblasti bezbednosti i zaštite preduzimljivost, fleksibilnost u
- koristi zaštitna sredstva i odnosu prema saradnicima;
zdravlja na radu, protivpožarne
opremu u radu;
zaštite i iz oblasti zaštite životne
- poštuje principe timskog rada;
sredine; - sortira i odlaže otpad;
- razlikuje vrste otpada koji se - - se prilagođava u odnosu na
poštuje propisane promene u radnom procesu;
pojavljuju pri radu; standarde i procedure.
- razlikuje načine odlaganja - rešava probleme u radu;
otpada prema vrsti.; - odredi prioritete;
- navede standarde rada sa - bude spreman na dalje učenje
rashladnim fluidima. i usavršavanje;
- ispolji pozitivan odnos prema

profesionalno-etičkim normama
i vrednostima.
Komunikacija i- objasni principe uspešne - komunicira sa saradnicima
organizacija rada na komunikacije sa klijentima; i klijentima;
radnom mestu (u
servisu ili na terenu) - navede principe radne etike i - koristi elektronske servise
rada u timu; za komunikaciju sa
- objasni osnovna načela klijentima i saradnicima;
organizacije rada u servisu;
- planira trebovanja prema
- objasni organizaciju posla na radnim nalozima;
osnovu zahteva klijenta;
- izradi osnovne kalkulacije
- uporedi organizaciju posla u za različite usluge;
servisu i na terenu;
- popunjava radni nalog,
- navede vrste i strukturu račun garanciju;
troškova;
- demonstrira rad uređaja.
- objasni osnovne principe
preduzetništva;
- navede vrste dokumentacije koja

se vodi u servisu.
- kategoriše termičke i rashladne
uređaje u domaćinstvu
- tumači tehničku
- klasifikuje rashladne fluide dokumentaciju
- razlikuje tipove malih kućnih - odabere alat, pribor i
aparata merne instrumente
- razlikuje alate, pribor i merne - pripremi radni prostor

instrumente
- obezbedi dostupnost
- navede elemente tehničke mestu kvara
dokumentacije
- podesi parametre mernog
- opiše princip rada pojedinačnih instrumenta
aparata/uređaja
- analizira izmerene veličine
- napravi pregled kvarova po
vrstama - detektuje kvar
Popravljanje kućnih
uređaja i aparata - obrazloži postupak merenja i - zameni neispravni deo
testiranja u cilju detekcije kvara uređaja/aparata
- opiše postupke spajanja - spoji zamenjen deo u

materijala i delova celinu (lemljenjem,
uređaja/aparata (lemljenje, zavarivanjem, lepljenjem,
zavarivanje, lepljenje, mehaničko mehaničkim spajanjem)
spajanje)
- ispušta fluid u
- nalazi najbolje rešenje za odgovarajuću bocu
otklanjanje kvara na pojedinačnim
uređajima i aparatima - vakuumira sistem i dodaje
rashladni fluid
- objasni proces provere
funkcionalnosti uređaja (redosled - testira funkcionalnost
postupaka i merenja) popravljenog
uređaja/aparata
- navede posebne standarde rada
sa rashladnim fluidima
Montiranje uređaja u - razlikuje priključke za - tumači tehničku
domaćinstvu povezivanje uređaja dokumentaciju za montažu
uređaja/aparata
- navede standarde prostora za
postavljanje pojedinačnih uređaja - odredi mesto montaže
uređaja
- klasifikuje instalacije
- pripremi mesto
- objasni redosled operacija pri montiranja
uključivanju uređaja
- proveri (merenjem i
testiranjem) ispravnost
priključaka
- montira priključne
kablove, creva, cevi i ostale
elemente
- testira ispravnost uređaja
B. Lista izbornih predmeta prema programu obrazovnog profila
Red. br. Lista izbornih predmeta RAZRED

I II III
Stručni predmeti
1. Obnovljivi izvori energije 1
2. Energetska elektronika 1
3. Električne mašine 1
Ostali oblici obrazovno-vaspitnog rada tokom školske godine
I RAZREDčasova II RAZREDčasova III RAZREDčasova UKUPNOčasova

Čas odeljenjskog starešine 74 70 62 206
Dodatni rad* do 30 do 30 do 30 do 90
Dopunski rad* do 30 do 30 do 30 do 90
Pripremni rad* do 30 do 30 do 30 do 90
* Ako se ukaže potreba za ovim oblicima rada
Fakultativni oblici obrazovno-vaspitnog rada tokom školske godine
II
I RAZRED III RAZRED
RAZRED
do 5 nastavnih
Ekskurzija do 3 dana do 5 dana
dana
Jezik drugog naroda ili nacionalne manjine sa elementima
2 časa nedeljno
nacionalne kulture
Treći strani jezik 2 časa nedeljno
Drugi predmeti* 1-2 časa nedeljno
30-60 časova
Stvaralačke i slobodne aktivnosti učenika (hor, sekcija i drugo)
godišnje
15-30 časova
Društvene aktivnosti (učenički parlament, učeničke zadruge)
godišnje
Kulturna i javna delatnost škole 2 radna dana
* Pored navedenih predmeta, škola može da organizuje, u skladu sa opredeljenjima učenika, fakultativnu nastavu iz
predmeta koji su utvrđeni nastavnim planovima drugih obrazovnih profila istog ili drugog područja rada, nastavnim
planovima gimnazije ili po programima koji su prethodno doneti.
Ostvarivanje školskog programa po nedeljama
I RAZRED II RAZRED III RAZRED

Razredno časovna nastava 37 35 31
Mentorski rad (nastava u bloku, praksa) 2 3
Obavezne vannastavne aktivnosti 2 2 2
Završni ispit 3
Ukupno radnih nedelja 39 39 39
Podela odeljenja u grupe
godišnji fond broj učenika u grupi -

razred predmet/modul
časova do
praktična nastava u
vežbe
nastava bloku
I Tehničko crtanje 37 15
Osnove elektrotehnike 37 15
Osnove praktičnih veština 222 15
II Električna merenja i elektronika 35 15
Servisiranje termičkih i rashladnih
420 60 15
uređaja
III Preduzetništvo 31 30 15
Servisiranje termičkih i rashladnih
372 48 10
uređaja
Servisiranje klima uređaja 124 22 10
A2: OBAVEZNI STRUČNI PREDMETI
Naziv predmeta: FIZIKA

Godišnji fond časova: 74
Razred: prvi
- Sticanje znanja o fizičkim pojavama i procesima;
- Razvijanje radnih navika i tehničke kulture;
- Formiranje materijalističke slike sveta;
Ciljevi predmeta: - Razvijanje logičkog zaključivanja i kritičkog mišljenja;
- Razvijanje radoznalosti, samostalnosti i sposobnosti primene znanja;
- Formiranje osnove za dalje obrazovanje;
- Razvijanje pravilnog odnosa učenika prema zaštiti životne okoline.
ISHODI
OBAVEZNI I
NAČIN
Po završetku teme PREPORUČENI
TEMA CILJ
učenik će biti u SADRŽAJI PO OSTVARIVANJA PROGRAMA
stanju da: TEMAMA
Kinematika - Razvijanje - objasni značaj - Fizika - osnovna Na početku teme učenike upoznati sa
sposobnosti uviđanja fizike kao prirodna nauka; ciljevima i ishodima nastave / učenja,
značaja i mesta fizike fundamentalne planom rada i načinima ocenjivanja.
kao naučne discipline nauke i korelaciju - Fizičke veličine i
formule. Osnovne Oblici nastave
i njenih veza sa sa drugim fizičke veličine Predmet se realizuje kroz sledeće oblike
matematikom i prirodnim i (međunarodni SI nastave:
ostalim prirodnim i tehničkim sistem);
tehničkim naukama; naukama; - teorijska nastava (74 časa)
- Podela fizičkih
- Unapređivanje - razlikuje osnovne veličina. Skalarne Mesto realizacije nastave
znanja o vektorima; i izvedene fizičke i vektorske fizičke
veličine i veličine; - Nastava se realizuje u učionici ili u
- Upoznavanje sa odgovarajuće odgovarajućem kabinetu
kinematičkim merne jedinice; - Osnovne
Preporuke za realizaciju nastave
veličinama i vrstama operacije sa
kretanja. - opiše i navede vektorima, - Koristiti sva dostupna nastavna sredstva;
primer referentnog sabiranje,
sistema; oduzimanje i - Koristiti multimedijalne prezentacije;
razlaganje
- vrši osnovne vektora; - Upućivati učenike da koriste internet;
operacije sa
vektorima - Referentni - Primenjivati rad u parovima i rad u
sistem. Vektor manjim grupama;
- definiše i koristi položaja;
pojmove brzine i - Motivisati učenike da rade samostalne
ubrzanja; - Kretanje. Podela radove;
kretanja;
- objasni različite - Kontinuirano upućivati učenike na
vrste kretanja i - Ravnomerno i primenu fizike u budućem pozivu i
izračunava veličine neravnomerno svakodnevnom životu kroz primere iz
vezane za njih. kretanje; tehničke prakse.
- Brzina i
ubrzanje; OcenjivanjeVrednovanje ostvarenosti
ishoda vršiti kroz:
- Kružno
kretanje. - praćenje ostvarenosti ishoda
- testove znanja
Okvirni broj časova po temama
Kinematika .......................... ..... .19
Dinamika.......................................20
Statika...........................................8
Termodinamika.............................16
Čvrsta tela. Tečnosti..................11
Dinamika - Razvijanje svesti o - razlikuje pojam - Pojam sile i

primeni fizičkih mase od pojma impulsa;
zakona u tehnici; težine tela;
- Njutnovi zakoni
- Sticanje osnovnih - formuliše i (I,II,III);
znanja iz dinamike i primenjuje
razumevanje Njutnove zakone; - Njutnov zakon
dinamičkih procesa i gravitacije;
veličina. - objasni
gravitaciju i njen - Skalarni i
uticaj na kretanje vektorski
tela; proizvod;
- opiše mehanički - Rad sile. Snaga.

rad, snagu i Mehanička
energiju; energija. Ukupna
energija u
- objasni značaj mehanici;
zakona održanja i
opiše ih; - Moment sile;
- uoči postojanje - Moment inercije
analogije veličina i
jednačina u- Moment
translaciji i rotaciji; impulsa;
- razlikuje tipove - Sile kod

sudara; kružnog kretanja;
- navede primere - Elastični i

primene fizičkih neelastični sudar.
zakona u tehnici.
- Ravnoteža
materijalne
- opiše princip rada tačke;
i primenu prostih
mašina (poluga, - Slaganje dveju
strma ravan, kotur, paralelnih sila
itd.); istih i suprotnih
smerova;
- Sticanje osnovnih - razjasni pojam
Statika znanja o statici i sprega sila i njihov - Sprega sila,
ravnoteži. moment; moment sprega;
- navede uslove i - Ravnoteža

vrste ravnoteže; čvrstog tela.
Vrsta ravnoteže;
- navede primere iz
svakodnevnog - Ravnoteža tela
života. na strmoj ravni;
- Poluga.
- Bojl-Mariotov
zakon Gej-
Lisakov zakon;
- Šarlov;
- opiše gasne
zakone; - Količina toplote.
Unutrašnja
- definiše pojmove energija;
količina toplote,
unutrašnja - Promena
- Obogaćivanje energija, toplotni unutrašnje
znanja o kapacitet; energije;
Termodinamika
termodinamičkim
procesima. - objašnjava - Toplotni
termodinamičke kapacitet;
principe
- Adijabatski
- objasni princip proces;
rada toplotnih
motora. - I i II princip
termodinamike;
- Koeficijent
korisnog dejstva
toplotne mašine.
Čvrsta tela i- Unapređivanje - opiše molekul i - Molekuli.
tečnosti znanja o molekulskoj međumolekulske Veličina molekula.
strukturi supstancije i interakcije; Uzajamno
razlikama između delovanje
čvrstog i tečnog - opiše sva tri molekula;
agregatnog stanja. agregatna stanja;
- Čvrsta tela,
- navede razlike, kristali,
osobine i primere elastičnost čvrstih
čvrstih tela u tela;
kristalnom i - Hukov zakon;
amorfnom obliku;
- Tečnosti.
- definiše Površinski napon,
površinski napon; kapilarne pojave;
- objasni - Osobine
kapilarnost i tečnosti.
navede primere. Viskoznost.
KLJUČNI POJMOVI SADRŽAJA:
- Ravnomerno i neravnomerno kretanje; brzina i ubrzanje
- Njutnovi zakoni, rad sile, snaga, mehanička energija, ukupna energija u mehanici
- Ravnoteža
- Principi termodinamike, koeficijent korisnog dejstva
- Čvrsta tela i elastičnost; tečnosti i viskoznost
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA
- Osnove elektrotehnike
- Tehnički materijali
TEHNIČKI MATERIJALI
1. OSTVARIVANJE OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA - OBLICI I TRAJANJE
RAZRED NASTAVA PRAKSA UKUPNO

Teorijska nastava Vežbe Praktična nastava Nastava u bloku
I 74 74
2. CILJEVI PREDMETA
- Da učenici ovladaju osnovnim znanjima o strukturi supstance radi boljeg razumevanja svojstava tehničkih materijala;
- Sticanje osnovnih znanja o tehničkim materijalima, njihovoj građi, svojstvima, vrstama i mogućnostima praktične
primene, radi osposobljavanja učenika za dalje usavršavanje ili specijalizaciju u praksi;
- Razvijanje logičkog razmišljanja i rasuđivanja pri sagledavanju i rešavanju tehničkih problema u praksi;
- Razvijanje odgovornog odnosa prema životnoj sredini i upotreba materijala koji nisu štetni za okolinu i živi svet u njoj,
uključujući i čoveka.
3. NAZIV I TRAJANJE MODULA
Razred: prvi
Red. br. NAZIV MODULA Trajanje modula (časovi)

1. Struktura i svojstva materijala 12
2. Konstrukcioni materijali 24
3. Elektrotehnički materijali 38
4. CILJEVI, ISHODI, OBAVEZNI I PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
Naziv modula: Struktura i svojstva materijala

Trajanje modula: 12 časova
ISHODI MODULA
OBAVEZNI I
PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI
učenik će biti u SADRŽAJI MODULA OSTVARIVANJA MODULA
stanju da:
Na početku modula učenike upoznati sa ciljevima

● objasni građu i ishodima nastave / učenja, planom rada i
supstance; načinima ocenjivanja.
● objasni hemijsku Oblici nastave

reaktivnost
elemenata; Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
● Osnovni pojmovi o
● objasni razlike građi supstanci; ● teorijska nastava (12 časova)
između metala i
nemetala; ● Periodičnost Mesto realizacije nastave
svojstava
● učionica
● objasni nastanak elemenata;
hemijskih veza; Preporuke za realizaciju nastave
● Hemijske veze i
● navede svojstva njihov uticaj na ● Proširiti ranije stečena znanja o strukturi
materijala koje su svojstva materijala;
supstance (građi atoma, hemijskim vezama,
● Osposobljavanje posledica određene
agregatnim stanjima), s posebnim osvrtom na
učenika za razumevanje vrste veze; ● Agregatna stanja
njen uticaj na električna, magnetna, mehanička i
svojstava tehničkih supstance;
● razlikuje agregatna druga svojstva materijala;
materijala.
stanja supstance; ● Svojstva
● Ukazati na neophodnost ispitivanja strukture i
materijala;
svojstava materijala, da bi se na osnovu toga
● razlikuje kristale i
fluide; ● Osnovne fizičke i mogli dobiti i novi materijali boljih, unapred
mehaničke veličine zadatih svojstava za određenu primenu u praksi;
● definiše i navede materijala;
osnovna svojstva ● Koristiti stručnu literaturu, modele, video
tehničkih materijala; ● Osnovni načini zapise.
ispitivanja
Ocenjivanje
● objasni svrhu materijala.
poznavanja Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:
određenih veličina
materijala; ● praćenje ostvarenosti ishoda
● navede standardne ● testove znanja

metode ispitivanja.
● aktivnost na času
Naziv modula: Konstrukcioni materijali

Trajanje modula: 24 časa
ISHODI MODULA OBAVEZNI I

PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će SADRŽAJI NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da: MODULA
● Sticanje znanja o osnovnim ● objasni zadatak ● Osnovni Na početku modula učenike
karakteristikama konstrukcionih konstrukcionih materijala; pojmovi; upoznati sa ciljevima i ishodima
materijala i zahtevima koje oni, nastave/učenja, planom rada i
zavisno od primene, moraju da ● navede različite vrste ● Pregled načinima ocenjivanja.
ispune; konstrukcionih materijala; konstrukcionih
materijala; Oblici nastave
● Osposobljavanje učenika za ● razlikuje različite vrste
razlikovanje konstrukcionih konstrukcionih materijala; ● Zahtevi od Modul se realizuje kroz sledeće
materijala, načinima njihove konstrukcionih oblike nastave:
obrade, uticaju spoljašnjih ● razjasni neophodnost materijala;
faktora na svojstva ovih usaglašavanja zahteva u ● teorijska nastava ( 24 časa)
materijala, kao i mogućnostima pogledu funkcije i načina ● Metali kao
obrade materijala sa svojstvima konstrukcioni Mesto realizacije nastave
njihove praktične primene;
materijala, koji nam stoje na materijali;
● učionica
● Osposobljavanje učenika za raspolaganju, pri rešavanju
logičko sagledavanje i rešavanje praktičnog tehničkog problema; ● Nemetalni
konstrukcioni
tehničkog problema u praksi.
● opiše uticaj ekonomskog materijali. ● Gradivo izlagati jasno i
faktora pri izboru materijala;
konkretno na jednostavnijim
● objasni uticaj legiranja, primerima;
obrade i termičke obrade na
svojstva materijala; ● Koristiti šeme, modele, video
zapise, originalne delove;
● definiše sastav čelika i livenog
gvožđa; ● Učenike upućivati na uočavanje
grubih razlika između pojedinih
● prepozna razlike u sastavu i materijala, samo opšte
svojstvima različitih vrsta čelika karakteristike materijala i
i livenog gvožđa; mogućnosti njihove primene;
● prepoznaje razlike u ● Učenike uputiti da detaljnije

označavanju različitih vrsta informacije o materijalima i
čelika i livenog gvožđa; veličinama koje ih opisuju potraže
u literaturi;
● definiše sastav aluminijuma i
njegovih legura; ● Skrenuti pažnju učenicima da pri
izučavanju stručnih predmeta
● navede svojstva, označavanje obrate pažnju na materijale koji se
i primenu aluminijuma i u određenim prilikama koriste, jer
njegovih legura; od kvaliteta materijala zavisi i
● navede primere praktične kvalitet komponenti, elemenata,
primene aluminijuma i njegovih sklopova, uređaja.
legura; Ocenjivanje
● objasni nastanak (dobijanje) Vrednovanje ostvarenosti ishoda
polimera; vršiti kroz:
● prepozna razlike u strukturi ● praćenje ostvarenosti ishoda
polimera;
● testove znanja
● navede primere praktične
primene polimera; ● aktivnost na času
● navodi i upoređuje najčešće

korišćene polimere u praksi;
● objasni upotrebu lepkova za

sastavljanje složenih
konstrukcija;
● objasni nastajanje, svojstva i

upotrebu gume kao
konstrukcionog materijala.
Naziv modula: Elektrotehnički materijali

ISHODI MODULA OBAVEZNI I

CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik PREPORUČENI
OSTVARIVANJA MODULA
će biti u stanju da: SADRŽAJI MODULA
● Osposobljavanje Provodnici ● Podela Na početku modula učenike upoznati sa
učenika za primenu elektrotehničkih ciljevima i ishodima nastave/učenja, planom
elektrotehničkih ● definiše pojam provodnika; materijala; rada i načinima ocenjivanja.
materijala.
● navede i objasni koji ● Provodnici; Oblici nastave
materijali mogu biti
provodnici; ● Poluprovodnici; Modul se realizuje kroz sledeće oblike
nastave:
● objasni uticaj pojedinih ● Izolacioni
faktora na električnu materijali i ● teorijska nastava (38 časova)
provodnost; dielektrici;
Mesto realizacije nastave
● razlikuje karakteristike ● Magnetni
najboljih provodnika Cu, Al, materijali. ● učionica
Ag i Au;
● Učenike postupno uvoditi u sadržaj modula;

● navodi primere praktične ● Prvo izvršiti podelu elektrotehničkih
primene Cu, Al, Ag i Au; materijala prema veličini specifične električne
otpornosti i prema veličini energetskog
● objasni primenu metala i procepa;
njihovih legura koji nemaju
veliku provodnost (otporni ● Naglasiti da postoji veliki broj
materijali); elektrotehničkih materijala, vrlo različitih
svojstava. Zato ukazati samo na opšte
● objasni koje su specifične karakteristike pojedinih grupa materijala, a
primene provodnika i koji detaljnije izložiti samo karakteristike tipičnih
materijali se koriste u te predstavnika pojedinih grupa materijala i onih
svrhe; materijala koji se najviše koriste u praksi;
● objasni princip prenosa

signala u optičkom vlaknu,
način izgradnje optičkog
vlakna i navede materijale od
kojih se izrađuju.
Poluprovodnici
● definiše poluprovodnike;
● razume i objasni uticaj

primesa na nastanak i način
provođenja kod
poluprovodnika, kao i uticaj
drugih faktora na provodnost
poluprovodnika;
● prepozna i objasni razlike ● Učenike uputiti da detaljnije informacije o
između provodnika i materijalima, kao i brojne vrednosti pojedinih
poluprovodnika; veličina koje opisuju svojstva materijala,
potraže u literaturi;
● opiše koje specifična
svojstva poluprovodnika ● Pri obradi pojedinih poglavlja modula slediti
omogućuju njihovu široku princip: uvod - definisati materijal - opšte
primenu u praksi; karakteristike materijala - zahtevi od
materijala - pregled materijala - primeri
● razlikuje svojstva i primenu upotrebe materijala.
Si, Ge i Ga, As;
Ocenjivanje
● navede razloge zašto se
elektronika danas zasniva na Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:
silicijumskoj tehnologiji.
● praćenje ostvarenosti ishoda
Izolacioni materijali i
dielektrici ● testove znanja
● objasni koji se materijali u ● aktivnost na času

električnom polju ponašaju
kao izolacioni materijali i
dielektrici;
● navede i objasni dielektrična

svojstva koje određuju
kvalitet i mogućnosti
praktične primene izolacionih
materijala i dielektrika;
● objasni dielektrična svojstva

izolacionih materijali u
zavisnosti od njihove primene
u praksi;
● uporedi karakteristike
najčešće korišćenih izolacionih
materijala i navede primere
njihove primene;
● objasni dielektrična svojstva
kondenzatorskih materijala;
● uporedi karakteristike
najčešće korišćenih
kondenzatorskih materijala i
navede primere njihove
primene;
● navede i objasni specifične

svojstva dielektrika, kao i
mogućnosti praktične
primene.
Magnetni materijali
● objasni koje su svojstva

najvažnija za određivanje
kvaliteta jednog magnetnog
materijala;
● navede svojstva magnetnih

materijala o kojima treba
voditi računa prilikom izbora
za njihovu praktičnu primenu;
● definiše magnetno meke i

magnetno tvrde materijale i
uoči razlike između njih;
● prepozna karakteristike
najboljih magnetno mekih
njihove praktične primene;
● prepozna karakteristike
najboljih magnetno tvrdih
njihove praktične primene.
- Fizičke i mehaničke veličine materijala; načini ispitivanja materijala
- Konstrukcioni materijali
- Elektrotehnički materijali
- Ravnoteža
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA, ODNOSNO MODULIMA
- Fizika
TEHNIČKO CRTANJE

I 37 37
2. CILJEVI PREDMETA
- Ovladavanje potrebnim veštinama za korišćenje pribora za tehničko crtanje pri realizaciji različitih tehničkih crteža;
- Ovladavanje potrebnim veštinama za korišćenje različitih programskih paketa u ostvarivanju delova sadržaja modula.
Razred: prvi

1. Osnove tehničkog crtanja 12
2. Tehničko crtanje na računaru 25
Naziv modula: Osnove tehničkog crtanja

ISHODI MODULA
OBAVEZNI I
Po završetku modula PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA
učenik će biti u stanju SADRŽAJI MODULA OSTVARIVANJA MODULA
da:
Na početku modula učenike upoznati
sa ciljevima i ishodima nastave /
učenja, planom rada i načinima
ocenjivanja.
Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće

oblike nastave:
● Vežbe (12 časova)

● koristi pribor za ● učionica
tehničko crtanje;
● koristi različite vrste
linija; ● Pri izvođenju vežbi odeljenje se
deli u dve grupe;
● navede vrste tehničkih
● Ovladavanje potrebnim crteža, kao i formate na ● Osnovni pojmovi o ● Insistirati na preciznosti i urednosti
kojima se isti rade; tehničkim crtežima; u radu;
veštinama za korišćenje pribora za
tehničko crtanje pri realizaciji ● formira zaglavlje i ● Konstrukcije i ● Insistirati na raznovrsnim
različitih tehničkih crteža.
sastavnicu; projekcije. primerima iz područja rada;
● izvede različite ● Insistirati na logičkom

konstrukcije pravilnih zaključivanju i kritičkom mišljenju;
poligona i krivih linija;
● Insistirati na raznovrsnim
● skicira ravanske i primerima iz područja rada.
prostorne oblike.
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda

vršiti kroz:
● testove znanja
● samostalan praktičan rad
● domaći zadatak
Naziv modula: Tehničko crtanje na računaru
ISHODI MODULA
OBAVEZNI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI
da:
Na početku modula učenike upoznati sa
ciljevima i ishodima nastave / učenja,
planom rada i načinima ocenjivanja.
Oblici nastave
Modul se realizuje kroz sledeće oblike

nastave:
● Vežbe ( 25 časova)
● računarski kabinet

● koristi neki od
programskih paketa pri ● Pri izvođenju vežbi odeljenje se deli u
dve grupe;
realizaciji sadržaja
modula; ● Insistirati na preciznosti i urednosti u
● nacrta različite vrste radu;
● Crtanje osnovnih
linija i druge
geometrijskih ● Insistirati na raznovrsnim primerima iz
geometrijske oblike; područja rada;
● Osposobljavanje učenika za oblika;
korišćenje programskih paketa ● nacrta jednostavnije
● Konstrukcije i ● Ne zahtevati ovladavanje određenim
za crtanje različitih tehničkih tehničke crteže i računarskim programom, nego samo
projekcije;
crteža i električnih šema. električne šeme na korišćenjem delova programa koji
različitim formatima; ● Crtanje omogućuju realizaciju vežbi;
električnih šema.
● formira zaglavlje i ● Za realizaciju programskih sadržaja
sastavnicu; koji se odnose na tehničko crtanje na
● nacrta različite računaru koristiti neki od pogodnih
konstrukcije pravilnih programskih paketa (AutoCAD, Orcad,
poligona i krivih linija. CorelDRAW,...);
● Uraditi grafički rad na kraju modula.
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti

kroz:
● testove znanja
● samostalan praktičan rad
● domaći zadatak
- Osnove praktičnih veština
- Računarstvo i informatika

- Tehnički crtež, konstrukcija, projekcija
- Električna šema
OSNOVE PRAKTIČNIH VEŠTINA

I 222 222
2. CILJEVI PREDMETA
- Razvijanje navika za čuvanje zdravlja i pridržavanja mera zaštite na radu;
- Osposobljavanje učenika za organizovanje rada i racionalno korišćenje energije i materijala;
- Osposobljavanje učenika da koriste standarde, normative, kataloge kao i tehničko tehnološku dokumentaciju;
- Osposobljavanje učenika da pravilno koriste uređaje, alat, merni alat i pribor;
- Osposobljavanje učenika da vrše mašinske i ručne operacije na materijalima, kao što su: obeležavanje, rezanje,
turpijanje, bušenje, urezivanje i narezivanje navoja;
- Osposobljavanje učenika da izvode radove u elektrotehničkoj struci (priprema krajeva provodnika, izrada kablovskih
snopića, montaža i povezivanje elektrotehničkog pribora, merenja i ispitivanja);
- Razvijanje odgovornosti prema rokovima, kvalitetu i preciznosti datog posla.
Razred: prvi
1. Osnove praktičnih veština u mašinstvu 111

2. Osnove praktičnih veština u elektrotehnici 111
Naziv modula: Osnove praktičnih veština u mašinstvu

ISHODI MODULA PREPORUČENE AKTIVNOSTI

OBAVEZNI I PREPORUČENI
CILJEVI MODULA I NAČIN OSTVARIVANJA
Po završetku modula učenik će SADRŽAJI MODULA
● Koristiti zakon i pravilnike
zaštite na radu;
● primenjuje zaštitne mere od
● Koristiti pravilnik o
● Osposobljavanje učenika mehaničkih povreda; ● Pravilnik zaštite na radu; protivpožarnoj zaštiti;
za čuvanje zdravlja i
● primenjuje zaštitne mere od ● Mere zaštite od požara; ● Demonstrirati upotrebu
pridržavanje mera zaštite
požara; zaštitne opreme;
na radu. ● Zaštitna oprema.
● koristi zaštitnu opremu. ● Preporučeno vreme za
realizaciju ovih sadržaja: 6
časova.
● Sticanje znanja o ● prepozna metale i legure; ● Tehničke karakteristike ● Koristiti stručnu
karakteristikama materijala (gvožđe, čelik, literaturu;
materijala; ● prepozna izolacioni materijal; bakar, aluminijum, bronza);
● Koristiti standarde,
● Osposobljavanje učenika ● koristi radioničke metode za ● Izolacioni materijali propise i kataloge;
za korišćenje standarda, utvrđivanje mehaničkih i (pertinaks, krilit, guma,
normativa i tehničko tehnoloških svojstava prešpan); ● Koristiti uzorke metala,
tehnološke dokumentacije. materijala: koristi standarde, legura i izolacionog
kataloge proizvoda (limova, ● Radioničke metode za materijala;
profila, žica, ležaja). utvrđivanje mehaničkih i
tehnoloških svojstava ● Demonstrirati metode
materijala (putem savijanja, radioničkog ispitivanja
utiskivanja kuglice, brušenjem mehaničkih i tehnoloških
itd.); svojstava materijala;
● Poluproizvodi i proizvodi koji ● Preporučeno vreme za

se koriste u mašinstvu (ploče, realizaciju ovih sadržaja: 10
limovi, trake, profili, cevi, časova.
ležajevi, itd.).
● Koristiti stručnu
● Radionički alat; literaturu;
● koristi uređaje za obradu ● Alat za merenje (obeleživač, ● Koristiti kataloge
materijala; lenjiri, šestari, univerzalno proizvođača uređaja i alata;
pomično merilo, mikrometar,
● koristi alat za obeležavanje;
dubinomer, čvrsta merila - ● Demonstrirati upotrebu
● Osposobljavanje učenika šabloni); uređaja i alata;
za pravilnu primenu i ● koristi merni alat;
održavanje radioničkog ● koristi ručni alat; ● Primena i održavanje alata ● Demonstrirati postupak
alata. (bušilice, testere, turpije, merenja mernim alatima;
● održava uređaje i alat; ureznice, nareznice, čekići,
ključevi itd.); ● Demonstirati način
● primenjuje mere zaštite na održavanja uređaja i alata;
radu. ● Higijena rada;
● Preporučeno vreme za
● Mere zaštite na radu. realizaciju ovih sadržaja: 21
čas.
● Koristiti stručnu
literaturu;
● Objasniti kako se koristi

tehničko tehnološka
dokumentacija;
● Demonstrirati kako se
pravilno obeležava predmet
● Čitanje tehničko tehnološke
● Osposobljavanje učenika pri obradi;
dokumentacije;
za organizovanje rada i ● koristi tehničko tehnološko ● Demonstrirati kako se
racionalno korišćenje uputstvo; ● Obeležavanje materijala;
učvršćuje predmet;
energije i materijala;
● obeleži predmet rada; ● Tehnološki postupak pri
● Demonstrirati pravilan
● Osposobljavanje učenika obradi materijala: sečenjem,
položaj tela i pravilno
za izvođenje mašinskih ● izvede mašinske operacije. turpijanjem, bušenjem,
vođenje alata pri obradi
operacija. urezivanjem i narezivanjem
materijala;
navoja;
● Objasniti kako se
ostvaruje organizacija
radnog mesta i značaj
higijene rada;
časa.
● Osposobljavanje učenika ● odabere opremu i materijal; ● Tvrdo i meko lemljenje. ● Koristiti stručnu
tvrdo i meko lemljenje. literaturu;
● izvede pripremu za tvrdo
lemljenje; ● Demonstrira metode
zavarivanja, tvrdog i mekog
● izvrši tvrdo lemljenje; lemljenja;
● izvrši meko lemljenje. ● Preporučeno vreme za

časova.
Na početku modula učenike
upoznati sa ciljevima i
ishodima nastave / učenja,
planom rada i načinima
ocenjivanja.
Oblici nastave
Modul se realizuje kroz

sledeće oblike nastave:
● praktična nastava
(ukupno 111 časova)
● pri izvođenju praktične

nastave odeljenje se deli u
dve grupe
● radionica
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti
● praćenje ostvarenosti
ishoda
● praćenje praktičnog rada
● test praktičnih veština
Naziv modula: Osnove praktičnih veština u elektrotehnici

ISHODI MODULA
OBAVEZNI I PREPORUČENE AKTIVNOSTI
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČIN OSTVARIVANJA
MODULA MODULA
će biti u stanju da:
● primenjuje zaštitne mere od ● Demonstrirati rad zaštitne
štetnog uticaja električne strujne sklopke;
● Uticaj električne
energije;
● Osposobljavanje učenika za energije na čoveka; ● Demonstrirati pružanje
čuvanje zdravlja i pridržavanja ● koristi zaštitnu opremu; prve pomoći;
● Mere zaštite na radu;
mera zaštite na radu.
● pruži prvu pomoć ● Preporučeno vreme za
● Pružanje prve pomoći.
unesrećenom od udara realizaciju ovih sadržaja: 6
električne energije. časova.
● Koristiti stručnu literaturu,
standarde i propise;
● prepozna simbole u
tehničko tehnološkoj ● Koristiti tehničke planove i
dokumentaciji; projekte elektro instalacija;
● Osposobljavanje učenika za ● Simboli i oznake u ● Veći deo vremena posvetiti
● odabere potrebne elemente
čitanje projekata i šema. elektrotehnici. simbolima i šemama u
na osnovu simbola;
automobilu;
● ucrta simbole elemenata u
dokumentaciju. ● Preporučeno vreme za
časova.
● Osposobljavanje učenika za ● odabere i koristi alat; ● Alati koji se koriste u ● Koristiti kataloge uređaja i
korišćenje radioničkog alata; elektrotehnici; alata;
● održava alat.
● Osposobljavanje učenika za ● Održavanje alata. ● Demonstrirati primenu
održavanje alata. uređaja i alata;
● Demonstrirati način
održavanja uređaja i alata;
● Posvetiti više vremena

rada sa alatom koji se koristi
u autoelektrici;
časova.
● prepozna autokablove, ● Koristiti kataloge
optičke kablove, proizvođača kablova i
elektroinstalacione i dinamo žica;
telekomunikacione kablove i
dinamo žice; ● Koristiti kablove i dinamo
● Autokablovi; žice;
● Osposobljavanje učenika za ● otvori kabl, pravilno skine ● Optički kablovi;
● Demonstrirati otvaranje
prepoznavanje provodnika koji plašt i izolaciju provodnika;
● Elektroinstalacioni kablova, pripremu krajeva i
se koriste u elektrotehnici;
● nastavi (poveže) i izoluje nastavljanje;
provodnici;
● Osposobljavanje učenika za nastavak;
● Demonstrirati šemiranje
pripremu i nastavljanje kabla i ● Telekomunikacioni
● napravi okce u zavisnosti od provodnici; provodnika i izradu snopića;
provodnika.
zavrtnja;
● Dinamo žice. ● Intenzivnije raditi sa
● zalemi krajeve i postavlja autokablovima
kabl papučice i fastone;
● skine izolaciju, nastavi i realizaciju ovih sadržaja: 24
izoluje dinamo žicu. časa.
● Koristiti kataloge
proizvođača;
● Auto pribor (osigurači, ● Demonstrirati montažu i

prekidači, utikači, sijalična povezivanje opreme u
● poveže pomoću autokabla grla); strujno kolo;
osnovni auto pribor;
● Osposobljavanje učenika za ● Elektroinstalacioni ● Demonstrirati metode za
povezivanje pribora koji se ● poveže pomoću provodnika pribor (osigurači, utvrđivanje ispravnosti
koristi u elektro, osnovni elektro-instalacioni prekidači, utičnice, pribora;
telekomunikacionim i auto pribor; sijalična grla);
instalacijama. ● Napraviti vežbe na
● poveže pomoću provodnika ● Telekomunikacioni montažnim pločama;
telekomunikacioni pribor. pribor (reglete, telefonske
priključnice, telefonski ● Vežbe raditi u ciklusu;
utikači).
časova.
● podesi instrument
(jednosmerna, naizmenična ● Demonstrirati rad sa
struja); instrumentom;
● Osposobljavanje učenika za
● odabere područje i odredi ● Univerzalni instrument. ● Preporučeno vreme za
rad sa instrumentom.
konstantu instrumenta; realizaciju ovih sadržaja: 24
● izmeri osnovne električne časa.
veličine: napon, struju i opor.
● Osposobljavanje učenika za ● razlikuje sisteme ● Izvori jednosmerne ● Prikazati izvore
priključenje potrošača na izvor naizmenične i jednosmerne struje (akumulator, jednosmerne struje;
električne energije. struje; punjač akumulatora);
● Demonstrirati povezivanje
● priključi potrošače na izvore ● Izvori naizmenične potrošača na ivor;
električne energije. struje (trofazni i
monofazni sistem).
● Demonstrirati povezivanje
potrošača na sisteme
naizmenične struje;
časa.
● Koristiti kataloge
proizvođača;
● Demonstrirati proveru
ispravnosti pasivnih
elemenata;
● Demonstrirati ugradnju i
povezivanje elemenata u
strujno kolo;
časova.
Na početku modula učenike

ishodima nastave / učenja,
planom rada i načinima
ocenjivanja.
● odabere na osnovu oznaka Oblici nastave
otpornike i kondenzatore;
● Osposobljavanje učenika za Modul se realizuje kroz
● ispita ispravnost elemenata; ● Otpornici; sledeće oblike nastave:
ispitivanje i ugradnju pasivnih
elemenata. ● zameni i ugradi pasivne ● Kondezantori. ● praktična nastava (111
elemente u odgovarajuće
časova)
strujno kolo.
● pri izvođenju praktične
nastave odeljenje se deli u
dve grupe
● radionica
Ocenjivanje
ishoda
● test praktičnih veština
- Tehničko crtanje
- Radioničke metode za utvrđivanje mehaničkih i tehnoloških svojstava materijala
- Poluproizvodi i proizvodi koji se koriste u mašinstvu
- Radioničarski alat i alat za merenje
- Tehnološki postupak pri obradi materijala
- Tvrdo i meko lemljenje
- Simboli i oznake u elektrotehnici
- Provodnici, vrste i upotreba
- Elektroinstalacioni i telekomunikacioni pribor
OSNOVE ELEKTROTEHNIKE

I 111 37 148
II 70 70
2. CILJEVI PREDMETA
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti elektrostatike;
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti jednosmernih struja;
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti elektromagnetizma;
- Osposobljavanje učenika za praktičnu proveru pojava i zakona iz oblasti elektrotehnike.
Razred: prvi

1. Elektrostatika 30
2. Jednosmerne struje 80
3. Elektromagnetizam 38
Razred: drugi

1. Uvod u naizmenične struje 20
2. Elementi u kolu naizmenične struje i njihove veze 30
3. Transformatori i trofazni sistemi 20
Naziv modula: Elektrostatika

Trajanje modula: 21 + 9 časova
ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

stanju da:
● Upoznavanje učenika sa ● poznaje, TEORIJA Na početku modula učenike upoznati sa
osnovama građe materije i preračunava i ciljevima i ishodima nastave / učenja,
osnovnim veličinama kao što upotrebljava ● Pojam jedinica. planom rada i načinima ocenjivanja.
su elektricitet, električno jedinice; Međunarodni sistem
polje, potencijal, jedinica; Oblici nastave
kondenzatori i sl. ● definiše osnovna i
električna svojstva ● Struktura materije. Modul se realizuje kroz sledeće oblike
Osnovni pojmovi o nastave:
materije, kao i pojam elektricitetu i električnim ● teorijska nastava (21 čas)
elektriciteta; svojstvima materije;
● vežbe (9 časova)
● objasni količinu ● Provodnici,
elektriciteta, poluprovodnici i izolatori; Podela odeljenja na grupe
naelektrisano telo,
način delovanja i● Pojam naelektrisanog Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
jedinice; tela. Količina elektriciteta, realizacije vežbi.
definicija i jedinice;
● objasni i grafički Mesto realizacije nastave
prikaže vektor polja ● Pojam električnog polja.
u nekoj tački polja; Grafičko prikazivanje ● Učionica i laboratorija
električnog polja.
● objasni Kulonov Homogeno električno
zakon i izračuna silu polje. Vektor električnog Na početku nastave dati kratak uvod u
između dva polja. Sile u električnom istorijat razvoja elektrotehnike.
naelektrisana tela; polju; Strukturu materije obraditi kao nastavak
na prethodno znanje iz fizike i hemije.
● objasni pojam ● Kulonov zakon. Električno polje i pojave u njemu
potencijala i napona; Elektrostatička indukcija; obraditi prvenstveno grafički i opisno. Uz
● objasni polarizaciju ● Polarizacija dielektrika. kondenzatore uraditi velik broj prostih

i proboj dielektrika; Električni potencijal i zadataka.
električni napon; Ocenjivanje
● objasni pojam
kapacitivnosti; ● Dielektrična čvrstoća. Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti
Materijali za dielektrike; kroz:
● izračuna
kapacitivnost ● Pojam kapacitivnosti. ● praćenje ostvarenosti ishoda
pločastog Kapacitivnost pločastog
kondenzatora; kondenzatora. Paralelno, ● testove znanja
redno i mešovito vezivanje
● izračuna kondenzatora. ● aktivnost na času
ekvivalentnu
kapacitivnost ● praćenje praktičnog rada
paralelne, redne i
mešovite veze ● samostalni praktični rad
kondenzatora.
● Vežbe organizovati tako da se
odeljenje deli na dve grupe;
● demonstrira ● Po mogućnosti, u jednom terminu

ponašanje raditi jednu vežbu, a najviše tri vežbe u
naelektrisanih tela; VEŽBE jednom ciklusu;
● Osposobljavanje učenika ● demonstrira ● Naelektrisano telo; ● Jedna vežba se radi dva spojena -
za praktičnu proveru pojava punjenje i pražnjenje školska časa i za to vreme treba da se
i zakona u osnovama kondenzatora; ● Kondenzatori, punjenje i urade sva merenja i obrade rezultati;
elektrotehnike. pražnjenje kondenzatora;
● izračuna i izmeri ● U laboratoriji treba da bude dovoljno
ekvivalentnu ● Veze kondenzatora. radnih mesta da za jednim radnim
kapacitivnost veza stolom budu dva do tri učenika.
kondenzatora.
Početak vežbi se može odložiti neko
vreme dok se ne pređe potrebno
gradivo.
Naziv modula: Jednosmerne struje

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

da:
● Osposobljavanje ● definiše jednosmernu TEORIJA Na početku modula učenike upoznati
učenika za rešavanje struju i pojmove kao sa ciljevima i ishodima nastave /
prostih i složenih što su pozitivna i ● Pojam jednosmerne struje. učenja, planom rada i načinima
električnih kola negativna struja, fizički Jačina električne struje. Gustina ocenjivanja.
različitim metodama. i tehnički smer struje; struje;
Oblici nastave
● izračuna jačinu ● Pojam električnog kola.
struje; Elementi električnog kola; Modul se realizuje kroz sledeće oblike
nastave:
● objasni i izračuna ● Elektromotorna sila
gustinu struje; generatora. Elektrohemijski ● teorijska nastava (60 časova)
generatori;
● definiše električno ● vežbe (20 časova)
kolo i uslov da u kolu ● Električna otpornost.
Podela odeljenja na grupe
protiče struja; Otpornost provodnika. Zavisnost
otpornosti od temperature.
● objasni elemente Električna provodnost. Materijali Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
električnog kola; realizacije vežbi.
za otpornike. Vrste otpornika;
● objasni ● Omov zakon. Referentni smer Mesto realizacije nastave

elektromotornu silu struje i napona; ● Učionica i laboratorija
generatora;
● Prvi Kirhofov zakon;
● objasni princip rada i
glavna svojstva ● Električne sile u kolu. Drugi
elektrohemijskih Kirhofov zakon;
generatora;
● Džulov zakon. Električni rad i
● objasni i izračuna električna snaga;
električnu otpornost;
● Merenje struje i napona.
● navede vrste Vezivanje ampermetra i
otpornika; voltmetra;
● objasni električnu
provodnost;
● primenjuje Omov
zakon;
● definiše Prvi i Drugi

Kirhofov zakon;
● definiše i objasni
Džulov zakon;
● izračuna snagu i rad

pomoću Džulovog
zakona;
● objasni merenje ● Rešavanje prostog kola sa Preporuke za realizaciju nastave
struje, napona, snage i jednim generatorom i jednim
rada; prijemnikom. Određivanje ● Na početku ovog modula objasniti
napona na krajevima realnog objasniti fizičku suštinu struje, fizički i
● rešava prosta kola s generatora. Snaga generatora i tehnički smer, pozitivnu i negativnu
jednim generatorom i snaga prijemnika. Režim struju itd. Gustinu struje objasniti
jednim prijemnikom; praznog hoda i kratkog spoja. grafički i dati praktične vrednosti koje
Redno i paralelno vezivanje se susreću kod električnih instalacija,
● izračunava snagu transformatora i sl.;
generatora;
generatora i snagu
prijemnika; ● Redno, paralelno i mešovito ● Električno kolo uporediti sa nekim
vezivanje otpornika; mehaničkim sistemom u kojem se vrši
● objasni režime rada dvostruka konverzija energije, gde se
generatora; ● Uopšten Omov zakon; energija nepodesna za direktnu
upotrebu (na primer potencijalna
● rešava različite veze ● Složeno električno kolo. Drugi energija vode) pretvara u električnu,
generatora; Kirhofov zakon za složeno kolo. zatim prenosi do potrošača i tu se
Rešavanje složenih kola pomoću pretvara u energiju pogodnu za
● izračunava prvog i drugog Kirhofovog korišćenje (na primer u svetlosnu);
ekvivalentnu otpornost zakona.
različitih veza
otpornika;
● rešava kola pomoću ● Uz standardne vrednosti za
uopštenog Omovog specifičnu otpornost dati i vrednosti sa
zakona; površinom preseka provodnika
izraženu u mm2;
● rešava složena kola
pomoću Prvog i Drugog ● Kod generatora obraditi i praktični
Krihofovog zakona. način merenja njihove unutrašnje
otpornosti;
● Uz električne sile u kolu uvek dati

njihov smer u odnosu na smer struje;
u ovom slučaju dati i smer napona na
otporniku;
● Drugi Kirhofov zakon dati kao opšti

zakon ravnoteže sila i primeniti ga na
električno kolo ili konturu;
● Prilikom obrade ovog modula uraditi

veliki broj prostih zadataka. Za složeno
kolo pokazati na primeru kako se
rešava ali od učenika tražiti samo da
napišu potrebne jednačine za njegovo
rešavanje;
Ocenjivanje

kroz:
● testove znanja
● samostalni praktični rad

● pokaže dejstva
električne struje;
VEŽBE
● izmeri napon i struju
● Dejstva električne struje; odeljenje deli na dve grupe;
u kolu;
● Po mogućnosti, u jednom terminu
● proveri Omov zakon; ● Električno kolo;
raditi jednu vežbu, a najviše pet vežbi
● proveri Prvi Kirhofov ● Merenje napona i struje; u jednom ciklusu;
zakon;
● Praktično ● Zavisnost otpornosti od ● Jedna vežba se radi dva spojena -
proveravanje pojava i ● proveri Drugi dimenzija i temperature; školska časa i za to vreme treba da se
zakona u osnovama Kirhofov zakon; urade sva merenja i obrade rezultati;
elektrotehnike. ● Omov zakon;
● izmeri ● U laboratoriji treba da bude dovoljno
elektromotornu silu, ● Prvi Kirhofov zakon; radnih mesta da za jednim radnim
napon na opterećenom ● Drugi Kirhofov zakon; stolom budu dva do tri učenika.
generatoru i unutrašnju
otpornost generatora; ● Merenja na generatorima;
● izračuna i izmeri ● Veze otpornika. gradivo.
ekvivalentnu otpornost
veza otpornika.
Naziv modula: Elektromagnetizam

CILJEVI MODULA ISHODI MODULA OBAVEZNI I PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

PREPORUČENI NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
Po završetku modula učenik SADRŽAJI MODULA
će biti u stanju da:
TEORIJA
● Pojam magnetnog
polja. Grafičko
predstavljanje
magnetnog polja.
Magnetna svojstva
materije;
● objasni pojam magneta,
magnetnog polja; ● Magnetna indukcija.
Magnetna
● grafički predstavi
propustljivost. Fluks
magnetno polje;
vektora magnetne Na početku modula učenike
indukcije; upoznati sa ciljevima i ishodima
● izračuna jačinu magnetnog
nastave / učenja, planom rada i
polja oko pravog provodnika
● Magnećenje načinima ocenjivanja.
kroz koji protiče struja;
feromagnetnih
● objasni magnetna svojstva materijala. Magnetni Oblici nastave
materije; histerezis;
Modul se realizuje kroz sledeće
oblike nastave:
● navede podelu magnetnih i ● Magnetno polje struje
feromagnetnih materijala; u pravom provodniku.
Magnetno polje struje u ● teorijska nastava (30 časova)
● Upoznavanje učenika sa ● objasni magnećenje navojku i navoju; ● vežbe (8 časova)
elektromagnetnim feromagnetnih materijala i
pojmovima i veličinama kao magnetni histerezis; ● Magnetomotorna sila. Podela odeljenja na grupe
i principom rada Magnetna otpornost;
elektromotora, generatora, ● objasni i izračuna Odeljenje se deli na 2 grupe
magnetnu indukciju od struje ● Pojam magnetnog prilikom realizacije vežbi.
itd.
u pravom provodniku, odredi kola. Kap-Hopkinsov
njen smer; zakon; Mesto realizacije nastave
● objasni magnetnu indukciju ● Elektromagnetna sila. ● Učionica i laboratorija

u navojku i navoju i odredi Elektrodinamička sila.
njen smer; Navojak i navoj u Preporuke za realizaciju nastave
magnetnom polju;
● objasni magnetno kolo i ● Pojam magnetnog polja obraditi
Kap-Hopkinsov zakon, ● Princip rada oslanjajući se na prethodno znanje
izračuna veličine vezane za elektromotora iz osnovne škole. Po mogućnosti
magnetno kolo; jednosmerne struje; pokazati njegov oblik pomoću
gvozdene piljevine;
● objasni i izračuna ● Elektromagnetna
elektromagnetnu i indukcija. Lencov
elektrodinamičku silu, odredi zakon;
njihov smer;
● Indukovana
elektromotorna sila u
pravom provodniku,
navojku i navoju;
● Princip rada
generatora jednosmerne
struje;
● objasni primenu ● Sopstveno magnetno ● Smerove veličina u magnetizmu
elektromagnetne i polje. Sopstveni fluks; prikazivati pomoću pravila desne i
elektrodinamičke sile kod leve ruke ili levog i desnog zavrtnja;
elektromotora; ● Koeficijent
samoindukcije ● Uz indukovanu elektromotornu
● objasni Lencov zakon i (induktivnost); silu dati i smer mehaničke sile koja
njegovu primenu kod pravog potiče od indukovane struje, a uz
provodnika, navojka i navoja ● Energija kalema. elektromagnetnu silu objasniti
u magnetnom polju; Elektromotorna sila indukovanu elektromotornu silu
samoindukcije; koja se u elektromotoru naziva
● odredi smer indukovane kontra elektromotorna sila;
elektromotorne sile; ● Međusobna indukcija.
Elektromotorna sila
● objasni princip rada međusobne indukcije; ● Princip rada elektromotora i
generatora; generatora jednosmerne struje
● Vrtložne struje. obraditi na realnim primerima sa
● objasni više od dva segmenta.
kontraelektromotornu silu
motora; Međusobnu indukciju i vrtložne
struje obraditi prvenstveno opisno.
● objasni vrtložne struje;
Ocenjivanje
● objasni samoindukciju i
izračuna induktivnost navoja; Vrednovanje ostvarenosti ishoda
vršiti kroz:
● objasni uzajamnu
indukciju; ● praćenje ostvarenosti ishoda
● rešava proste zadatke. ● testove znanja

odeljenje deli na dve grupe;
● Po mogućnosti, u jednom terminu

● pokaže međusobno
raditi jednu vežbu, a najviše tri
ponašanje magneta,
vežbe u jednom ciklusu;
magneta i mekog gvožđa,
kao i elektromagneta; VEŽBE
● Jedna vežba se radi dva spojena -
● Praktično proveravanje ● izmeri induktivnost kalema, ● Magneti i školska časa i za to vreme treba da
elektromagneti; se urade sva merenja i obrade
pojava i zakona u uoči promenu induktivnosti
rezultati;
osnovama elektrotehnike. sa promenom broja navoja, ● Kalemovi;
dimenzija i jezgra; ● U laboratoriji treba da bude
● Samoindukcija. dovoljno radnih mesta da za jednim
● pokaže primere
radnim stolom budu dva do tri
samoindukcije i objasni
učenika.
primere iz prakse.
gradivo.
Naziv modula: Uvod u naizmenične struje

ISHODI MODULA
PREPORUČENE AKTIVNOSTI
CILJEVI MODULA Po završetku modula OBAVEZNI I PREPORUČENI
I NAČIN OSTVARIVANJA
učenik će biti u stanju SADRŽAJI MODULA MODULA
da:
● Upoznavanje učenika sa ● objasni i grafički ● Princip proizvodnje Na početku modula učenike
osnovnim veličinama u teoriji prikaže proizvodnju naizmenične elektromotorne upoznati sa ciljevima i
naizmeničnih struja: proizvodnjom naizmenične sile. Generator naizmenične ishodima nastave / učenja,
naizmenične elektromotorne sile; elektromotorne sile; elektromotorne sile; planom rada i načinima
parametrima naizmeničnih ocenjivanja.
veličina; kao i operacijama nad ● matematički ● Osnovni parametri
naizmeničnim veličinama. predstavi naizmeničnih veličina: trenutna Oblici nastave
elektromotornu silu; vrednost, amplituda, perioda,
faza i početna faza, učestanost, Modul se realizuje kroz
● objasni, primeni i kružna učestanost, srednja sledeće oblike nastave:
izračuna parametre vrednost, efektivna vrednost,
naizmeničnih veličina; itd.; ● teorijska nastava (20
časova)
● objasni, grafički ● Predstavljanje naizmeničnih
prikaže i primeni veličina pomoću fazora; Mesto realizacije nastave
algebarske operacija
● učionica
nad naizmeničnim ● Predstavljanje naizmeničnih Preporuke za realizaciju
veličinama. veličina pomoću kompleksnih nastave
brojeva;
● Na početku obrade
● Sabiranje i oduzimanje naizmeničnih struja obraditi
naizmeničnih veličina. osnovne pojmove iz
trigonometrije ako dotle
nisu bili obrađeni u
matematici.
● Definisati trigonometrijske
funkcije, tok
trigonometrijskih funkcija,
pojam radijana.
● Detaljno obraditi
proizvodnju
prostoperiodične
elektromotorne sile, kao i
njene parametre.
Tokom trajanja modula

realizovati najmanje jedan
test znanja.
Ocenjivanje
ishoda
● testove znanja
Naziv modula: Elementi u kolu naizmenične struje i njihove veze

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

učenik će biti u stanju SADRŽAJI MODULA NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
da:
● Upoznavanje ● prikaže elemente u ● Elementi u kolu naizmenične Na početku modula učenike
učenika sa kolu naizmenične struje. Otpornik u kolu naizmenične upoznati sa ciljevima i ishodima
elementima u kolu struje; struje. Kalem u kolu naizmenične nastave / učenja, planom rada i
naizmenične struje i struje. Kondenzator u kolu načinima ocenjivanja.
njihovim vezama; ● nacrta vremenske i jednosmerne struje. Punjenje i
fazorske dijagrame za pražnjenje kondenzatora. Energija Oblici nastave
● Izračunavanje elemente u kolu opterećenog kondenzatora.
impedanse naizmenične struje; Kondenzator u kolu naizmenične Modul se realizuje kroz sledeće
elemenata i struje; oblike nastave:
izračunavanje ● objasni ponašanje
impedanse rednih kondenzatora u kolu ● Snage u kolu naizmenične struje. ● teorijska nastava (30 časa)
veza elemenata. jednosmerne struje; Pojam aktivne i reaktivne snage; Mesto realizacije nastave
● odredi komleksnu ● Redna veza otpornika, kalema i
impedansu i fazni kondenzatora. Pojam impedanse. ● učionica
pomeraj između Redna rezonansa. Tomsonov Preporuke za realizaciju nastave
napona i struje za obrazac. Redna veza otpornika i
elemente u kolu kalema. Impedansa RL kola. Redna ● Na početku navesti elemente u
naizmenične struje; veza otpornika i kondenzatora. kolu naizmenične struje i objasniti
Impedansa RC kola. Snage kod šta se dešava sa električnom
● definiše snage za rednih veza. Faktor snage; energijom u njima. Detaljno obraditi
elemente u kolu sve elemente u kolu naizmenične
naizmenične struje;
● napiše Omov zakon ● Paralelna veza prijemnika. Pojam struje crtajući vremenske i fazorske
za efektivne vrednosti admitanse; dijagrame za njih;
struje i napona;
● Pojam složenog kola ● Izvesti izraze za svaku otpornost
● prikaže vremenske i koristeći najjednostavniji način;
fazorske dijagrame ● Metode za rešavanje složenih kola;
napona i struja kod ● Kod kondenzatora u kolu
rednih veza; ● Primena Prvog i Drugog Kirhofovog jednosmerne struje obraditi i
zakona za rešavanje složenih kola. energiju opterećenog kondenzatora;
● definiše impedansu
rednih veza, njen ● Kod rednih veza elemenata
moduo i fazni ugao, nacrtati prvo vremenske, a zatim
vrši izračunavanje; fazorske dijagrame i pomoću
Omovog zakona i trouglova odrediti
● napiše Omov zakon moduo impedanse i njen fazni ugao;
za efektivne vrednosti
napona i struja; ● Definisati admitansu kod paralelne
veze elemenata u kolu naizmenične
● definiše rednu struje. Prikazati i analizirati
rezonansu i rezonantnu paralelnu vezu prijemnika;
frekvenciju, izračunava
rezonantnu ● Definisati sve tri vrste snaga,
frekvenciju; faktor snage i njegov značaj u
elektroenergetici. Za vektore snage
● definiše sve tri vrste napomenuti da su nepokretni;
snaga kod rednih veza
i faktor snage; ● Definisati složeno kolo i navesti
načine za rešavanje složenih kola,
● definiše admitansu i zadržati se na kolu sa dve konture i
objasni kako se ona primeni Kirhofovih zakona pri
izračunava iz njegovom rešavanju.
impedanse;
Tokom trajanja modula realizovati
● nabroji metode za najmanje jedan test znanja.
rešavanje složenih
kola; Ocenjivanje
● rešava složeno kolo Vrednovanje ostvarenosti ishoda

sa dve konture vršiti kroz:
primenom Prvog i
Drugog Kirhofovog ● praćenje ostvarenosti ishoda
zakona. ● testove znanja
Naziv modula: Transformatori i trofazni sistemi

ISHODI MODULA
OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula
da:
● Upoznavanje učenika ● objasne princip rada ● Transformatori i Na početku modula učenike
sa principom rada transformatora i autotransformatori. Odnos upoznati sa ciljevima i ishodima
transformatora i autotransformatora; transformacije. Primena nastave / učenja, planom rada i
autotransformator; transformatora. Osnovni načinima ocenjivanja.
● definiše i izračunava pojmovi o trofaznim sistemima.
● Upoznavanje učenika odnos transformacije; Simetrični trofazni sistem. Oblici nastave
sa trofaznim Generator trofazne
sistemima, vrstama i ● definiše osnovne elektromotorne sile; Modul se realizuje kroz sledeće
primenom ovih karakteristike trofaznog oblike nastave:
sistema. sistema; ● Veza navoja generatora u
zvezdu i trougao. Veza ● teorijska nastava (20 časova)
● objasni način dobijanja prijemnika u zvezdu i trougao.
trofazne elektromotorne Nesimetričan trofazni sistem; Mesto realizacije nastave
sile, njen vremenski oblik ● Trofazni transformator. Snaga ● učionica
i fazorski dijagram; trofaznog sistema;
● objasni vezivanje ● Obrtno magnetno polje.
navoja generatora u Sinhroni i asinhroni motori ● Nacrtati jezgro transformatora sa
zvezdu u trougao; navojima i napomenuti da skoro
sav fluks primara prolazi kroz
● objasni vezivanje sekundarni namotaj. Izvesti izraz
navoja prijemnika u za odnos napona i struja preko
zvezdu u trougao; jednakosti snaga primara i
sekundara;
● objasni nesimetričan
trofazni sistem; ● Trofazni generator obraditi
pomoću nepomičnog magneta, ali
● navede razloge zbog naglasiti da se u praksi magnet
kojih dolazi do okreće, a navoji stoje. Naglasiti
nesimetričnog režima zašto je pogodnije vezivanje navoja
rada trofaznog sistema; u zvezdu za niskonaponsku mrežu;
● objasni trofazni
transformator i snagu
trofaznog sistema;
● objasni obrtno
magnetno polje i princip
rada sinhronog i
asinhronog
elektromotora.
● Pokazati kako se vezuju
prijemnici kod simetričnog i
nesimetričnog sistema. Posebno
obraditi opasnost od prekidanja
nultog provodnika u trofaznom
nesimetričnom sistemu;
● Trofazni transformator obraditi

oslanjajući se na monofazni i
pokazati kombinacije vezivanja
primara i sekundara;
● Snagu trofaznog sistema prikazati

sa trenutnim vrednostima za
aktivno opterećenje i naglasiti
prednost uravnoteženog sistema.
Obrtno magnetno polje prikazati
pomoću fazorskih dijagrama, a
princip rada asinhronog motora na
jednom njegovom provodniku u
obrtnom magnetnom polju.
Tokom trajanja modula realizovati

najmanje jedan test znanja.
Nakon realizacije sva tri modula

uraditi test znanja koji će obuhvatiti
sva tri modula.
Ocenjivanje

vršiti kroz:
● testove znanja
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/MODULIMA
- Matematika
- Fizika
- Električna merenja i elektronika
- Parametri naizmeničnih veličina
- Struja, napon, rad, potencijal. Snaga
- Omov zakon; Kirhofovi zakoni, Džulov zakon
- Električno kolo, električni izvor, potrošač
- Transformatori
ELEKTRIČNA MERENJA I ELEKTRONIKA

II 70 35 105
2. CILJEVI PREDMETA
- Sticanje osnovnih znanja o elektronskim mernim instrumentima i njihovoj upotrebi;
- Sticanje osnovnih pojmova o elektronskim komponentama i njihovoj primeni.
Razred: drugi
NAZIV MODULA Trajanje modula (časovi)

Električna merenja 50
Elektronika 55
Naziv modula: Električna merenja

ISHODI MODULA
OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će SADRŽAJI MODULA NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
● Upoznavanje ● objasni vrste grešaka; ● Vrste grešaka: grube, Na početku modula učenike
učenika sa principom slučajne i sistematske. upoznati sa ciljevima i ishodima
rada elektronskih ● opiše pribor za merenja; Apsolutna i relativna greška; nastave / učenja, planom rada i
instrumenata i načinima ocenjivanja.
njihovom primenom. ● objasni blok šemu digitalnog ● Stalni i promenljivi
osciloskopa, sinhronizaciju i otpornici, kondenzatori, Oblici nastave
višekanalni rad; kalemovi, izvori napona,
transformatori, itd.; Modul se realizuje kroz sledeće
● objasni frekvencijski oblike nastave:
kompenzovanu sondu i njenu ● Blok šema digitalnog
primenu; osciloskopa. Sinhronizacija. ● teorijska nastava (34 časa)
Višekanalni rad. Frekvencijski
● objasni merenje i izmeri kompenzovana sonda. ● vežbe (16 časova)
jednosmerni i naizmenični napon Merenje jednosmernog i Podela odeljenja na grupe
i učestanost; naizmeničnog napona i
● objasni način merenja učestanosti osciloskopom; Odeljenje se deli na 2 grupe
učestanosti digitalnim ● prilikom realizacije vežbi.
Digitalni frekvencmetri;
frekvencmetrom; blok šema; tačnost digitalnog Mesto realizacije nastave
● objasni blok šemu digitalnog frekvencmetra; ● učionica
multimetra i njegovu osnovnu
primenu; ● Opšte osobine digitalnih
multimetara; blok šema.
● objasni analogno-digitalnu Analogno-digitalna konverzija
konverziju; metodom dvojne integracije;
● Osnovna svojstva
generatora funkcija; blok
šema;
● Greške objašnjavati na
primerima mernih uređaja koji
ne moraju da budu elektronski.
Pored objašnjenja apsolutne i
relativne greške uraditi i nekoliko
prostih zadataka;
● Blok šemu osciloskopa dati u

obliku koji učenici mogu da
razumeju. Naglasiti da se
prilikom merenja normalno
upotrebljava frekvencijski
kompenzovana sonda, a obična
samo u posebnim slučajevima;
● Ponoviti osnovnu definiciju

učestanosti i objasniti njenu
primenu kod digitalnih
frekvencmetara;
● U blok šemi digitalnog

● objasni osnovni princip merenja multimetra navesti pretvaranje
R, L i C; električnih veličina u niski
● Pojam impulsa i primeri
jednosmerni napon. A/D
impulsnih pojava. Parametri
● definiše osnovna svojstva konverziju obraditi pomoću blok
pravougaonog impulsa.
generatora funkcija i njegovu šeme i talasnih dijagrama;
Idealni i realni oblik
blok šemu;
pravougaonog impulsa; ● Kod obrade merenja R,L i C
● definiše pojam impulsa i obraditi samo osnovni princip na
● Merenje parametara
njegove parametre; osnovi fazorskih dijagrama (bez
impulsa.
blok šeme);
● izmeri parametre impulsa.
● Obradu generatora funkcija
svesti na objašnjenje osnovnih
svojstava i blok šeme;
● Impulse obrađivati
prvenstveno grafički. Definisati
vreme uspona, opadanja i
kašnjenja, a njihovo merenje
pokazati na primeru.
Ocenjivanje

vršiti kroz:
● testove znanja
● Promenljivi otpornik kao

reostat i potenciometar;
● primeni otpornik kao reostat i ● Osciloskopi;

potenciometar; ● Merenje jednosmernog i
● podesi digitalni osciloskop i s naizmeničnog napona
njim izmeri jednosmerni i osciloskopom; merenje ● Početak vežbi može se odložiti
naizmenični napon i učestanost; učestanosti osciloskopom; dok se ne pređe potrebno
● Provera Prvog Kirhofovog gradivo;
● proveri prvi i drugi Kirhofov
● Upoznavanje s zakon u kolu naizmenične struje; zakona u kolu naizmenične ● Organizovati ih u ciklusima od
elektronskim mernim struje; najviše četiri vežbi;
instrumentima i ● obavi osnovna merenja
njihovoj upotrebi. (merenje jednosmernog i ● Provera Drugog Kirhofovog ● Jedna vežba treba da traje dva
naizmeničnog napona, zakona u kolu naizmenične spojena - školska časa i za to
jednosmerne i naizmenične struje; vreme treba da se završe
struje, otpornosti, kapacitivnosti, merenja, snimanja i da se završi
● Osnovna merenja digitalnim
ispitivanje poluprovodnika i multimetrom; elaborat.
kontakata) digitalnim
multimetrom; ● Ispitivanje poluprovodnika
digitalnim multimetrom;
● izmeri parametre impulsa.
● Merenje vremena uspona,
opadanja i kašnjenja ivice
impulsa.
Naziv modula: Elektronika

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula OBAVEZNI I PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

da:
● Upoznavanje učenika sa ● objasni kristalnu ● Kristalna struktura Na početku modula učenike
poluprovodnicima, PN strukturu poluprovodnika poluprovodnika. upoznati sa ciljevima i ishodima
spojem, diodama i njihovom N i P tipa; Poluprovodnici N i P tipa; nastave / učenja, planom rada i
primenom; načinima ocenjivanja.
● objasni formiranje PN ● Obrazovanje PN spoja;
spoja, direktnu i inverznu Oblici nastave
● Upoznavanje učenika sa polarizaciju; ● Direktno i inverzno
principom rada bipolarnih polarisani PN spoj; Modul se realizuje kroz sledeće
tranzistora i MOSFET-ova i ● objasni dobijanje diode oblike nastave:
njihovom primenom u od PN spoja, kolo za ● Karakteristika PN spoja;
prekidačima; snimanje karakteristika ● teorijska nastava (37 časova)
diode, karakteristike ● Proboj PN spoja;
● Upoznavanje učenika sa silicijumske diode; ● vežbe (18 časova)
● Diode;
principom rada Podela odeljenja na grupe
optoelektronskih elemenata ● opiše princip rada ● Jednostrani usmerač;
i njihovom primenom; jednostranog i Grecovog Odeljenje se deli na 2 grupe
usmerača bez ● Grecov usmerač; prilikom realizacije vežbi.
● Upoznavanje učenika sa kondenzatora i sa njim;
brojnim sistemima i logičkim ● Princip rada tranzistora na Mesto realizacije nastave
kolima. ● objasni princip rada modelu sa zajedničkim
bipolarnog tranzistora, emitorom; ● Učionica i laboratorija
struje kroz njega i faktor
strujnog pojačanja; ● Osnovne komponente Preporuke za realizaciju nastave
struja u tranzistoru.
● opiše princip rada Koeficijent strujnog ● Na početku ponoviti građu atoma
MOSFET-a sa pojačanja; koja je obrađena u predmetu
indukovanim kanalom; Osnove elektrotehnike u prvom
● Princip rada MOSFET-a sa razredu;
● objasni tranzistor, indukovanim kanalom;
MOSFET i BIFET kao ● Strukturu atoma predstavljati u
prekidač; ● Fotodiode, fototranzistori i jednoj ravni, ali naglasiti da ljuske
fotootpornici; imaju oblik lopte;
● opiše princip rada ● Svetleće poluprovodničke ● Kovalentnu vezu ponoviti na
fotodioda, diode; osnovu stečenih znanja iz prvog
fototranzistora, razreda;
fotootpornika, svetlećih ● Tečni kristali;
dioda i tečnih kristala;
● Brojni sistemi. Pretvaranje
● objasni binarni i brojeva iz jednog brojnog
decimalni brojni sistem sistema u drugi. Osnovne
kao i pretvaranje brojeva aritmetičke operacije u
iz jednog u drugi; binarnom brojnom sistemu;
● opiše osnovne ● Osnovna i univerzalna

aritmetičke operacije u logička kola.
binarnom brojnom
sistemu;
● objasni osnovna i
univerzalna logička kola.
● Takođe, atome poluprovodnika
predstaviti u jednoj ravni;
● Sva objašnjenja bazirati na

silicijumu kao poluprovodniku, a
germanijum samo napomenuti;
● Prilikom obrade usmerača crtati

vremenske dijagrame jedan ispod
drugog;
● Princip rada tranzistora obraditi

na modelu sa zajedničkim
emitorom;
● Obraditi princip rada MOSFET-

ova sa indukovanim kanalom na
preseku;
● Bipolarni tranzistor, MOSFET-a i

BIFET kao prekidač obraditi uz
pogodan primer;
● Obraditi osnovni princip rada

optoelektronskih elemenata i
navesti njihovu primenu;
● Detaljno objasniti binarni brojni

sistem, kao i pretvaranje brojeva
iz decimalnog brojnog sistema u
binarni i obrnuto; obraditi osnovne
aritmetičke operacije u binarnom
brojnom sistemu;
● Logičke funkcije objasniti

pomoću prekidača.
Ocenjivanje

vršiti kroz:
● testove znanja

● snimi karakteristiku ● Snimanje karakteristika

diode; diode;
● Početak vežbi može se odložiti
● snimi napone kod ● Jednostrani usmerač; dok se ne pređe potrebno gradivo;
jednostranog i Grecovog ● Organizovati ih u ciklusima od
● Provera rada elektronskih usmerača; ● Grecov usmerač;
najviše tri vežbe;
komponenti u elektronskim ● Bipolarni tranzistor kao
kolima. ● proveri bipolarni ● Jedna vežba treba da traje dva
prekidač;
tranzistor i MOSFET koji spojena - školska časa i za to
rade kao prekidači; ● MOSFET kao prekidač; vreme treba da se završe merenja,
snimanja i da se završi elaborat.
● proveri osnovna i ● Osnovna i univerzalna
univerzalna logička kola. logička kola.
- Fizika
- Merenje električnih veličina
- Osciloskop, digitalni frekvencimetar, digitalni multimetar
- Diode, tranzistori
- Logička kola
ELEKTRIČNE INSTALACIJE

II 70 70
2. CILJEVI PREDMETA
- upoznavanje vrsta električnih instalacija koje se koriste u raznim objektima
- osposobljavanje učenika za zaštitu od previsokog napona dodira i njegovog delovanja
- shvatanje značaja zaštitnih mera od visokog napona, obezbeđivanje uslova potrebnih za sprovođenje zaštitnih mera,
kao i pravilno postupanje prilikom izvođenja zaštitnih mera
- upoznavanje električnih, mehaničkih i drugih karakteristika elektroinstalacionog materijala i pribora, radi pravilnog
izbora i montaže
- upoznavanje svojstava i karakteristika uređaja i opreme za izvođenje električnih instalacija
- korišćenje tablica u kojima su date karakteristike pojedinih elemenata i uređaja
- upoznavanje standarda i tehničkih propisa za izbor opreme, montaže i održavanja električnih instalacija
- upoznavanje uslova i zahteva koji moraju da budu ispunjeni pri izvođenju i korišćenju električnih instalacija
- upoznavanje važećih tehničkih propisa kojima se reguliše izvođenje električnih instalacija u normalnim i posebnim
uslovima
- osposobljavanje za pravilno održavanje električnih instalacija, kao i za pravilno postupanje pri održavanju i otklanjanju
nastalih kvarova u električnim instalacijama
- upoznavanje sadržaja projekta kao i odgovarajućih proračuna za odabiranje osigurača i određivanje preseka
provodnika.
- osposobljavanje za uspešniju realizaciju sadržaja programa praktične nastave
3. CILJEVI, ISHODI, OBAVEZNI I PREPORUČENI SADRŽAJI I NAČIN OSTVARIVANJA PREDMETA
Drugi razred
ISHODI
Po završetku OBAVEZNI I
CILJEVI modula učenik PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
će biti u SADRŽAJI
stanju da:
● Upoznati učenike ● objasni UVOD Na početku učenike upoznati sa ciljevima i ishodima nastave /
sa osnovnim pojmove učenja, planom rada i načinima ocenjivanja.
pojmovima, potrošača i● Pojam
vrstama, delovima i izvora potrošača i izvora Realizacija nastave
zadatkom električne energije. energije.
instalacije Predmet se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
● navede i ● Vrste električnih
opiše vrste instalacija. ● teorijska nastava (70 časa)
električnih
instalacija. ● Delovi Mesto realizacije nastave
električnih
● učionica
● navede instalacija.
osnovne
delove ● Mere zaštite od Okvirni broj časova po temama:
električnih štetnog delovanja Uvod: 6 časova.
električne struje
instalacija
Elementi električnih instalacija: 28 časova
● navede i
objasni mere Montaža i povezivanje razvodnih
zaštite od
strujnog i mernih ormana i tabli: 12 časova
udara. Uzemljenje: 6 časova
Priključak objekta na NN mrežu: 8 časova
Vrste električnih instalacija: 6 časova
Instalacije otvorenog prostora -
Javno osvetljenje: 4
● Pri obradi pojedinih nastavnih jedinica koristiti panoe, slike,

crteže, primerke elektroinstalacionog materijala, pribora i
elemenata. Koristiti multimedijalne prezentacije, kataloge
proizvođača opreme i uređaja i stručnu literaturu (standarde,
propise, preporuke).
● Kroz sadržaj UVOD, učenike upoznati sa izvorima jednosmerne

i sistemima naizmenične struje (monofazni sistem i trofazni
sistem). Objasniti ulogu potrošača i njihovu podelu prema
sistemima naizmenične struje i principu rada. Kroz sadržaj
tematske jedinice Mere zaštite od štetnog delovanja električne
struje upoznati učenike o štetnom delovanju električne struje po
čovečiji organizam i pružanju prve pomoći.
● Pri realizaciji sadržaja ELEMENTI ELEKTRIČNIH INSTALACIJA,

pomoću panoa i maketa prikazati pribor koji se koristi u
električnim instalacijama (osigurače, prekidače, priključnice,
sijalična grla, cevi, kablovski pribor. Ukazati na oznake i simbole
elemenata u električnim šemama, povezivanje i proveru
ispravnosti. Navesti karakteristične veličine elemenata, objasniti
način montaže i potreban alat. Ukazati na trenutno korišćene
tehnologije, kao i tehnologije u razvoju.
● Pri realizaciji sadržaja MONTAŽA I POVEZIVANJE RAZVODNIH I

MERNIH ORMANA I TABLI istaknuti vrste RO, MRO i RT
(distributivni, merni, razvodni, upravljački). Kratko objasniti
ulogu sklopa, konstrukciju, namene, označavanje u električnim
šemama i stepen zaštite. Obratiti pažnju na usklađivanje sa
važećim pravilnicima i preporukama.
● U tematskoj celini UZEMLJENJE obratiti pažnju na razlike u

tipovima uzemljenja. Objasniti elemente uzemljenja (trake,
ukrasni komadi, kutija mernog spoja) i materijal za izradu istih.
Opisati način izrade uzemljenja (temeljnog, prstenastog,
zrakastog). Navesti parametre koji utiču na otpor rasprostiranja i
objasniti zakonsku obavezu periodičnog merenja i atestiranja
sistema uzemljenja.
● navede materijale koji

se koriste za izradu
provodnika i izolacije.
● navede vrste
ELEMENTI ELEKTRIČNIH
izolovanih provodnika i
INSTALACIJA
kablovi i objasni mesto
primene. ● Provodnici i kablovi (vrste,
materijal za izradu provodnika i
● odabere tip izolovanog
kablova, obeležavanje)
provodnika ili kabla na
osnovu uslova ● Pribor za instalacione
polaganja. kablove: obujmice, instalacione
kutije (razvodne i montažne
● čita i objasni oznake
kutije), kablovske uvodnice,
izolovanih provodnika i
izolatori, instalacione cevi i
kablova.
pribor
● Upoznati učenike ● objasni primenu

● Osigurači (definicija, vrste,
sa elementima elektroinstalacionog
konstrukcija, uslovi primene)
električne pribora.
instalacije ● Sklopni aparati: instalacioni
● navede vrste
prekidači (namena, vrste,
priključnih i zaštitnih
konstrukcija), grebenaste
uređaja.
sklopke, kontaktori, releji
● navede i objasni vrste
● Priključni uređaji: priključnice
prekidačkih elemenata i
(podela prema nameni, mestu
njihovu primenu
ugradnje, stepenu zaštite),
● navede i opiše utikači, natikači
funkciju i primenu
● Zaštitni uređaji diferencijalne
osigurača
struje (ZUDS)
● objasni primenu i
● Svetiljke (vrste svetlosnih
funkcionalno ispitivanje
izvora i sijaličnih grla)
zaštitnih uređaja
diferencijalne struje
● Nabroji vrste
svetlosnih izvora
● Upoznati učenike ● navede uređaje i MONTAŽA I POVEZIVANJE
sa montažom, opremu potrebnu za RAZVODNIH I MERNIH
šemiranjem i montažu razvodne ORMANA I TABLI
povezivanjem table.
razvodnih ormana i ● Šeme, montažni crteži i
tabli ● objasni način montaže principi povezivanja opreme
razvodne table.
● Montaža elemenata i opreme
● navede osnovne vrste razvodnih ormana i tabli (RO i
i namenu razvodnih RT) prema montažnoj šemi.
ormana i tabli. Obeležavanje opreme RT i RO
prema jednopolnoj šemi
● navede elemente u ● Ormari prema zahtevima
razvodnom ormanu nadležne distribucije za jedno ili
više mernih mesta - direktno i
● objasni montažu poluindirektno merenje.
pojedinih elemenata u
razvodnom ormanu. ● Montaža - ugradnja brojila
(jednotarifno i dvotarifno) i
● objasni povezivanje drugih elemenata u merni
potrošača na razvodni razvodni orman.
orman.
● Montaža elemenata i
● navede vrste, povezivanje komplet mernih
elemente i namenu grupa (brojilo jednofazno i
merne grupe trofazno jednotarifno i
dvotarifno i drugi elementi
● objasni način
povezivanja merne ● Funkcionalno ispitivanje
grupe. ispravnosti
● razume i objasni
električne šeme
razvodnih ormana i
mernih grupa.
UZEMLJENJE
● Pojam i vrste uzemljenja

(zaštitno, radno,
gromobransko, združeno).
● objasni ulogu i
elemente uzemljenja.
● Elementi uzemljenja: glavna
sabirnica za izjednačenje
● navede uzemljivače potencijala, kutija mernog
● Upoznati učenike koji se upotrebljavaju za
sa načinom mesta, spojni vod, uzemljivač.
uzemljenje objekata.
postavljanja i ● Podele uzemljivača: po obliku
● navede materijale koji (štapni, cevasti, trakasti,
izvođenjem se koriste za izradu pločasti), po načinu izvođenja
uzemljenja objekta uzemljivača. (horizontalni, vertikalni, kosi),
● navede pravilno po sredini u kojoj se polažu.
povezivanje (uzemljivači u zemlju, temeljni
uzemljivača. uzemljivači), povezivanje
uzemljivača u obliku prstena i
mreže.
● Materijal i presek
uzemljivača.
Priključak objekta na
niskonaponsku mrežu
● navede vrste
priključaka objekta na ● Vrste i elementi priključaka
niskonaponsku mrežu. objekata na niskonaponsku
Upoznati učenike mrežu
● razlikuje i navede
sa izvođenjem
pojedine elemente ● Izvođenje nadzemnog
priključka objekata
nadzemnog i kablovskog priključka pomoću
na niskonaponsku
priključka. samonosećeg kablovskog snopa
mrežu (SKS).
● objasni način izrade i
povezivanja nadzemnog ● Izvođenje kablovskog
i kablovskog priključka. priključka na kablovsku NN
mrežu i na nadzemnu NN
mrežu.
● Upoznati učenike ● navede i objasni VRSTE ELEKTRIČNIH
sa vrstama i namenu i INSTALACIJA
delovima
električnih specifičnosti pojedinih ● Gromobranske instalacije
instalacija. vrsta električnih
● Instalacije osvetljenja
● Upoznati učenike instalacija. ● Instalacije elektromotornog
sa standardima, pogona
propisima za ● navede i objasni
izvođenje namenu pojedinih ● Privremene instalacije
električne delova električne
instalacije instalacije. ● Tehnička regulativa, pojam
standarda (DIN, IEC, SRPS).
● sprovodi mere i Pojam tehničkih propisa
odredbe iz pravilnika za (elektrotehnički propisi).
odgovarajuće radove ili Granski i interni standardi.
oblast primene. Tehničke preporuke i uputstva.
● shvati značaj primene

standarda i propisa.
● Tematsku celinu PRIKLJUČAK OBJEKTA
NA NISKONAPONSKU MREŽU obraditi
upoznavanjem učenika sa pribavljanjem
potrebne saglasnosti, tehničkih uslova i
rešenja za priključak na niskonaponsku
mrežu. Učenike upoznati sa vrstama
priključaka i potrebnim materijalom,
koordinacijom radova, potrebnim
ispitivanjima i stavljanjem pod napon.
● Pri obradi teme VRSTE ELEKTRIČNIH

INSTALACIJA opisati namenu pojedinih
instalacija (gromobranska, osvetljenja,
elektromotornog pogona, privremena) i
način njihovog izvođenja. Pri realizaciji
INSTALACIJE OTVORENOG programa koristiti udžbenike, projektnu
● navede i opiše PROSTORA - JAVNO dokumentaciju, važeće propise, standarde
osnovne elemente OSVETLJENJE i preporuke, multimedijalne prezentacije,
pribora i materijala za uzorke elemenata, makete i kataloge
izradu javnog ● Upoznavanje elemenata, proizvođača.
● Upoznati učenike
pribora i materijala za izradu
sa elementima osvetljenja.
javne rasvete - izvori svetlosti, ● Realizaciju INSTALACIJA OTVORENOG
instalacije javnog ● Navede i opiše svetiljke za javnu rasvetu i PROSTORA - JAVNO OSVETLJENJE izvršiti
osvetljenja elemente i namenu predspojne sprave upoznavanjem učenika sa osnovnim
mernog razvodnog elementima, pribora i materijala,
ormana javne rasvete ● Merni razvodni orman za različitim vrstama svetiljki i načinom
(MRO JR) javnu rasvetu - elementi i njihove ugradnje na stubove javne
namena rasvete, povezivanjem sa mernim
razvodnim ormanom i načinom
uključenja.
● Teorijsku nastavu uskladiti sa

sadržajima predmeta Praktična nastava
Ocenjivanje

kroz:
● testove znanja
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA/ MODULIMA
- Tehničko crtanje
- Fizika
- Električne instalacije
- Rashladni uređaji
- Termički uređaji
- Potrošač i izvora energije
- Osigurači, sklopni aparati, priključni uređaji
- Zaštitni uređaji, svetiljke
- Uzemljenje
- Priključak objekta na niskonaponsku mrežu
- Gromobranske instalacije, instalacije osvetljenja, elektromotornog pogona
ELEKTROTERMIČKI UREĐAJI

I 37 37
II 70 70
III 31 31
2. CILJEVI PREDMETA
- Sticanje osnovnih znanja iz oblasti ektrotermije;
- Upoznavanje načina prenosa toplote;
- Ovladavanje postupcima merenja i regulacije temperature;
- Upoznavanje sa materijalima za konstrukciju elektrotermičkih uređaja;
- Upoznavanje sa principima rada pojedinih elemenata elektrotermičkih uređaja;
- Ovladavanje načinima ispitivanja uređaja uz korišćenje tehničke dokumentacije;
- Ovladavanje veštinama za samostalno održavanje i popravke elektrotermičkih uređaja;
- Sticanje znanja o elektrotermičkim aparatima i uređajima neophodnim za servisiranje i održavanje;
- Sticanje navika za samostalno praćenje stručne literature, kataloga i električnih šema;
- Razvijanje logičkog razmišljanja i rasuđivanja pri sagledavanju i rešavanju tehničkog problema u praksi;
- Podsticanje svesnosti o životnoj sredini i neophodnosti upotrebe samo onih materijala koji nisu štetni za okolinu i živi
svet u njoj, uključujući i čoveka.
Razred: prvi
ISHODI
PREPORUČENI
NAČIN
TEMA CILJ Po završetku teme SADRŽAJI
učenik će biti u stanju OSTVARIVANJA PROGRAMA
PO TEMAMA
da:
Razvoj ● Sticanje osnovnih ● definiše pojam ● Elektrotermija i ● Na početku teme učenike
elektrotermije znanja o elektrotermije razvoj elektrotermije upoznati sa ciljevima i ishodima
elektrotermiji;
● objasni razloge za ● Džulov zakon nastave / učenja, planom rada i

brzi razvoj načinima ocenjivanja.
elektrotermije, ● Podela
elektrotermičkih Oblici nastave
● objasni Džulov ogled uređaja (peći i aparati)
o pretvaranju Predmet se realizuje kroz
električne energije u sledeće oblike nastave:
toplotnu
● teorijska nastava (37 časa)
● razlikuje električne
peći od aparata Mesto realizacije nastave
● Teorijska nastava se realizuje

u učionici ili odgovarajućem
kabinetu za energetske
predmete (elektrotermičke
uređaje, električne mašine,
rashladne uređaje, mreže i
postrojenja) u kojima postoje
očigledna sredstva koja se
mogu primeniti pri obradi
odgovarajućih tema.
Preporuke za realizaciju
nastave
● koristiti sva dostupna

nastavna sredstva
● koristiti multimedijalne
prezentacije
● upućivati učenike da koriste

internet i stručnu literaturu
● podsticati učenike da stvore

naklonost ka oblasti
elektrotermičkih i rashladnih
uređaja i tehnici
● motivisati učenike da
samostalno rešavaju probleme
pojedinih blokova
(mikrosistema) i kroz veze
između njih napraviti osnovu za
pojedinačne predmete koji će
obrađivati u kasnijim godinama
● kontinuirano upućivati
učenike na ljudske potrebe u
budućem pozivu i
svakodnevnom životu kroz
primere iz prakse
Ocenjivanje
● testove znanja
● Razvoj elektrotermije (3)

časa
● Pojam i definicija
temperature temperaturne
skale i jedinice (4) časa
● Prenos toplote (4) časa
● Materijali za izradu sistema

za električno zagrevanje (6)
časova
● Grejna tela - osobine i

primena (6) časova
● Električni grejači (4) časa
● Regulacija snage grejača (3)

časa
● Kvarovi na termičkim
prekidačima, termostatima
električnim grejačima i njihovo
otklanjanje (7) časova
Dozvoljeno odstupanje od
programa je 20% ali ga mora
odobriti odgovarajući stručni
organ škole.
● definiše temperaturu
● navede
temperaturne skale
● numeriše tačku ● Pojam i definicija

mržnjenja i tačku temperature,
ključanja vode temperaturne skale i
● definiše termometar jedinice
Pojam i definicija ● Sticanje znanja o
temperature, temperaturi, ● Klasifikacija metoda i
● navodi podelu
temperaturne temperaturnim termometra uređaja za merenje
skale i jedinice skalama i jedinicama temperature
● definiše pojam
pirometrija ● Regulacija
temperature
● navodi podelu i termostatom
definiše rad pirometra
● definiše regulaciju
temperature
termostatom
Prenos toplote ● Upoznavanje ● navede šta je toplota ● Prenos toplote
učenika sa osnovnim
oblicima prenosa ● navede razloge koji ● Prenos toplote
toplote dovode do prenosa provođenjem
toplote (kondukcijom)
● objasni pojam ● Prenos toplote

termička ravnoteža strujanjem
(konvekcijom)
● navede načini
prenosa toplote ● Prenos toplote
zračenjem
● definiše pojam crnog (radijacijom)
tela
● objasni prenos
toplote provođenjem
(kondukcijom)
● objasni prenos
toplote strujanjem
(konvekcijom)
● objasni prenos
toplote zračenjem
(radijacijom)
● Uopšte o
materijalima
● definiše materijale ● Karakteristična
potrebne za izradu svojstva materijala
uređaja za električno
zagrevanje ● Elektroprovodni i
● Sticanje znanja o elekrootporni
● navede materijali
različitim
Materijali za izradu karakteristična
materijalima za
sistema za svojstva materijala za ● Elektroizolacioni
izradu
električno električno zagrevanje materijali
elektrotermičkih
zagrevanje
uređaja i električnih ● navede ● Toplotnoizolacioni
grejača karakteristična materijali
svojstva ostalih
materijala (ulja, voda, ● Konstrukcioni
prirodne smole, lakovi, materijali
drvo)
● Ostali materijali:
ulja, voda, prirodne
smole, lakovi, drvo,...
● definiše pojam
grejnog tela
● definiše elemente
grejnog tela ● Grejna tela
● definiše ● Materijali za izradu

karakteristike grejnog tela
● Sticanje znanja o
Grejna tela - materijale za izradu
grejnim telima i ● Osobine i primena
osobine i primena grejača
načinu povezivanja grejnog tela
● navede oblike
armature za izradu ● Vezivanje električnih
grejnog tela grejača u grejnom telu
● navede načini
vezivanja električnih
grejača
Električni grejači ● Sticanje znanja o ● navede materijali od ● Materijali za izradu
materijalima za kojih se proizvode grejača
izradu grejača električni grejači
● Metali i legure velike
● definiše materijale otpornosti
velike otpornosti
● Elektroneprovodni
● definiše materijali
elektroneprovodne
materijale ● Materijali za izradu
kontakata
● definiše materijale elektrotermičkih
za izradu kontakata uređaja
● definiše vrste, načine ● Vrste, način izrade i

postavljanja i oblike mesto primene
električnih grejača električnih grejača
● vrši proračun ● Konstrukcioni oblici i

električnih grejača način postavljanja
(grejne spirale) grejača
● Proračun električnih
grejača (grejne
spirale)
● Regulacija snage
grejnog tela
● Regulacija snage
● definiše cilj prekidačem
regulacije toplote
● Električne šeme
● navodi sisteme prekidača za
načinu regulacije
Regulacija snage regulacije grejnih tela povezivanje s grejnom
snage grejača kod
grejača prekidačima pločom
elektrotermičkih
uređaja ● definiše regulaciju ● Staklo-keramičke
snage staklo- grejne ploče
keramičke grejne ploče
● Promena snage i
temperature na
grejnoj ploči sa
termičkim prekidačem
● definiše i
sistematizuje kvarove
kod elektrotermičkih
uređaja ● Kvarovi na termičkim
prekidačima,
● navodi uzroke
termostatima,
pregorevanja grejnih
električnim grejačima i
Kvarovi na elemenata
njihovo otklanjanje
termičkim
● Sticanje znanja o ● definiše monofazni i
prekidačima, ● Instrumenti za
kvarovima i načinu trofazni priključak
termostatima, ispitivanje
otklanjanja kvarova elektrotermičkih
električnim elektrotermičkih
kod elektrotermičkih uređaja
grejačima i uređaja
uređaja
njihovo ● definiše instrumente
otklanjanje ● Ispitivanje
za ispitivanje
ispravnosti termičkih
elektrotermičkih
prekidača, termostata
uređaja
i električnih grejača u
● opiše postupak električnim uređajima
ispitivanja ispravnosti
prekidača, termostata,
grejača
Razred: drugi
ISHODI PREPORUČENI
NAČIN
TEMA CILJ SADRŽAJI
Po završetku teme učenik
OSTVARIVANJA PROGRAMA
će biti u stanju da: PO TEMAMA
Priključak ● Sticanje znanja o ● definiše priključak ● Priključak ● Na početku teme učenike
elektrotermičkih načinu priključka elektrotermičkih uređaja na elektrotermičkih upoznati sa ciljevima i
uređaja na elektrotermičkih distributivnu mrežu i uređaja na ishodima nastave / učenja,
distributivnu uređaja na električnu instalaciju distributivnu mrežu planom rada i načinima
mrežu distributivnu mrežu ocenjivanja
● navede osnovne elemente ● Način izvođenja
priključka (vrste priključka Oblici nastave
provodnika, način i mesto
priključka) Predmet se realizuje kroz
● navodi podelu priključka
elektrotermičkih uređaja na ● teorijska nastava (70 časova)
distributivnu mrežu
● definiše način priključka ● Teorijska nastava se realizuje
elektrotermičkih uređaja na u učionici ili odgovarajućem
električnu instalaciju kabinetu za energetske
predmete (elektrotermičke
uređaje, električne mašine,
rashladne uređaje, mreže i
postrojenja) u kojima postoje
očigledna sredstva koja se
mogu primeniti pri obradi
odgovarajućih tema.
nastave
● koristiti sva dostupna

nastavna sredstva
● koristiti multimedijalne
prezentacije


uređaja i tehnici uopšte
budućem pozivu i
primere iz prakse
Ocenjivanje
● testove znanja
● Priključak elektrotermičkih
uređaja na distributivnu mrežu
(4) časa
● Električni rešo (delovi, izrada

rešoa, kvarovi i njihovo
otklanjanje) (3) časa
● Električne pegle (delovi,

termoregulacija sa
dijagramom, kvarovi i njihovo
otklanjanje) (2) časa
● Električne grejalice (vrste,

termoregulacija, kvarovi i
njihovo otklanjanje) (4) časa
● Električni radijator (vrste,

delovi, termoregulacija, kvarovi
i njihovo otklanjanje) (5) časa
● Toplotne pumpe (10) časa
● Električni bojleri ( vrste,
električna šema,
termoregulacija, kvarovi i
njihovo otklanjanje (6) časova
● definiše električni rešo
kao termički uređaj u
domaćinstvu
● navede osnovne elemente

(grejne ploče i preklopnike)
● Električni rešo
● navodi podelu električnih
● Princip rada
● Sticanje znanja o rešoa
Električni rešo principu rada ● definiše način priključka ● Sistematizacija
električnog rešoa kvarova
(vrste provodnika, poprečni
presek, način vezivanja: ● Otklanjanje
monofazno ili trofazno) kvarova
● sistematizuje kvarove
● navodi vrste kvarova,

pretpostavljeni uzrok i
način otklanjanja
● definiše električne pegle
domaćinstvu

(donja ploča, kućište, ● Električna pegla
obrtno dugme
termoregulatora, uvodnik ● Princip rada
priključnog kabla, podnožje
za odlaganje pegle i ● Provera dali je
● Sticanje znanja o kontrolna tinjalica) uređaj pod
Električne pegle principu rada naponom
električne pegle ● definiše princip rada
termoregulatora električne ● Sistematizacija
pegle kvarova
● definiše grafik promene ● Otklanjanje

temperature na običnoj i kvarova
pegli sa termoregulatorom

način otklanjanja
● definiše električnu
grejalicu kao termički
uređaj u domaćinstvu ● Električna
grejalica
● navodi vrste električnih
grejalica ● Princip rada
● navodi osnovne elemente ● Provera dali je

● Sticanje znanja o električne grejalice uređaj
Električne pod
principu rada (dvostruki termoprekidač sa
grejalice naponom
električne grejalice biranjem tri snage -
regulacija, grejači, ● Sistematizacija
reflektorsko metalno kvarova
ogledalo)
● Otklanjanje
● navodi vrste kvarova, kvarova
mogući uzrok i način
otklanjanja
Električni radijator ● Sticanje znanja o ● definiše električni ● Električni ● Mikrotalasne pećnice (princip
principu rada radijator kao termički radijator - princip rada i delovi) (4) časa
električnog uređaj u domaćinstvu rada i delovi ● Aparati za sušenje kose
radijatora (vrste delovi, kvarovi i njihovo
● navodi podelu električnih ● Električna šema otklanjanje) (3) časa
radijatora električnog
radijatora ● Ventilatori (vrste, delovi,
● navodi osnovne elemente kvarovi i njihovo otklanjanje)
električnog radijatora ● Popravke (3) časa
(sigurnosni ventil, grejno električnog
telo, ventilator, radijatora ● Usisivači prašine (8) časova
termoregulator, priključni
kabal) ● Električni mikser (5) časova
● definiše princip rada ● Blenderi i seckalice (7)

električnog radijatora časova
● navodi vrste kvarova, ● Električni mlin za kafu (2)

mogući uzrok i način časa
otklanjanja
● Pekač paprike i palačinke i
friteze (4) časa
● definiše toplotne pumpe
kao sistem za grejanje i
hlađenje u domaćinstvu
● navodi podelu toplotnih ● Toplotne pumpe -

pumpi princip rada
● navodi osnovne elemente ● Podela toplotnih

sistema za grejanje preko pumpi u zavisnosti
toplotnih pumpi (izmenjivač od toga koji izvor
toplote, kondenzator, energije koriste
● Sticanje znanja o isparivač, kompresor,
Toplotne pumpe principu rada termoekspanzioni ventil, ● Prednosti
toplotnih pumpi filter sušenja, četvorokraki toplotnih pumpi
ventil)
● Električna šema
● definiše električni toplotne pumpe
priključak toplotne pumpe
● Električni
● definiše princip rada priključak toplotne
toplotne pumpe pumpe

otklanjanja
● definiše električnog
bojlera kao termički uređaj ● Električni bojler
u domaćinstvu
● Bojler niskog
● navodi podelu električnih pritiska
bojlera prema vrsti
● Bojler visokog
pritisaka
pritiska
● navodi osnovne elemente
● Kombinovani
● Sticanje znanja o električnog bojlera
bojler
Električni bojleri principu rada (rezervoar, prirubnica,
električnog bojlera termostat sa kapilarnom ● Protočni bojler
sondom, toplotna izolacija,
kućište,) ● Električna šema
bojlera
● definiše električni
priključak bojlera ● Priključak bojlera
na električnu i
● navodi vrste kvarova, vodovodnu
pretpostavljeni uzrok i instalaciju
način otklanjanja
Mikrotalasne ● Sticanje znanja o ● definiše mikrotalasnu ● Mikrotalasne
pećnice principu rada pećnicu kao termički uređaj pećnice - princip
mikrotalasne u domaćinstvu rada

pećnice
● navodi podelu ● Električna šema
mikrotalasne pećnice mikrotalasne
pećnice
mikrotalasne pećnice ● Popravke
(sigurnosni mikroprekidač, mikrotalasne
magnetron, ventilator za pećnice (ovlašćeni
hlađenje, reflektor, pećnica, servis)
programski sat)
● Električni
● definiše električni priključak
priključak mikrotalasne mikrotalasne
pećnice pećnice
● definiše princip rada

mikrotalasne pećnice

način otklanjanja
● definiše aparate za
sušenje kose kao termički
uređaj u domaćinstvu
● navodi podelu aparata za

sušenje kose ● Aparati za
sušenje kose -
● navodi osnovne elemente princip rada
električnog fena (grejač,
bimetalni prekidač, ● Električna šema
● Sticanje znanja o tropoložajni prekidač, aparata za sušenje
Aparati za sušenje principu rada ventilatorsko kolo, zaštitni kose
kose električnog aparata bužir)
za sušenje kose ● Popravke aparata
● definiše električni za sušenje kose
priključak aparata za
sušenje kose ● Električni
priključak aparata
● definiše princip rada za sušenje kose
aparata za sušenje kose

način otklanjanja
● definiše ventilator kao
termički uređaj u
domaćinstvu
● navodi podelu ventilatora ● Ventilatori -

podela i princip
● navodi osnovne elemente rada
električnog ventilatora
(elektromotor, turbinsko ● Kuhinjski
● Sticanje znanja o kolo, tropoložajni prekidač, aspirator
Ventilatori principu rada i signalna)
● Aparat za
ventilatora
● definiše električni sušenje ruku
priključak ventilatora ● Električna šema
● definiše princip rada ● Popravke
ventilatora ventilatora
otklanjanja
● definiše usisivače kao

termički uređaj u
domaćinstvu
● navodi podelu usisivača

usisivača (elektromotor, ● Usisivači - vrste i
princip rada
turbinsko kolo ventilatora,
usisna cev, četka, kućište ● Električna šema
● Sticanje znanja o usisivača) usisivača
Usisivači prašine principu rada
● definiše električni
usisivača ● Popravke
priključak usisivača usisivača
● definiše princip rada ● Električni
usisivača priključak usisivača
● objasni regulaciju snage
usisavanja

način otklanjanja
● definiše električni mikser
domaćinstvu
● Električni mikser
- princip rada
miksera
električnog
usisivači (elektro-motor,
miksera
plastično kućište sa radnim
Električni mikser principu rada nastavcima u obliku peraja) ● Popravke
električnog miksera ● električnog
definiše električni
miksera
priključak električnog
miksera ● Električni
priključak
● definiše princip rada
električnog
električnog miksera
miksera
način otklanjanja
Blenderi i ● Sticanje znanja o ● definiše blendere i ● Blenderi i
seckalice principu rada seckalice kao termički seckalice
blendera i seckalice uređaj u domaćinstvu
● navodi podelu blendera i blendera i seckalice
seckalice
● Popravke
● navodi osnovne elemente blendere i
mašina za pranje suđa seckalice
(elektromotor, kućište)
● Električni
● definiše električni priključak blendere
priključak blendera i i seckalice
seckalice
● Električna
● definiše princip rada blendere i
blendere i seckalice seckalice
● navodi vrste kvarova, ● Popravke

pretpostavljeni uzrok i blendere i
način otklanjanja seckalice
● Električni
priključak blendere
i seckalice
● definiše električni mlin za
kafu kao termički uređaj u
domaćinstvu

(elektromotor, dvokraki ● Električni mlin za
nož, komora za mlevenje) kafu
● Sticanje znanja o ● navodi podelu električnih ● Princip rada

Električni mlin za principu rada mlinova za kafu (prema
kafu električnog mlina za snazi) ● Sistematizacija
kafu kvarova
● definiše način priključka
(vrste provodnika, poprečni ● Otklanjanje
presek, način vezivanja: kvarova
monofazno ili trofazno)

način otklanjanja
● definiše električni pekač
paprike, palačinki i friteze
domaćinstvu
● Pekač paprike,
● navede osnovne elemente palačinke i friteze
● Sticanje
● navodi podelu električnih ● Princip rada
teoretskih i
Pekač paprike, pekača: paprike, palačinki i
praktičnih znanja o ● Sistematizacija
palačinki i friteze friteze
pekaču paprike, kvarova i
palačinki i fritezama ● definiše način priključka
pekača paprike, palačinki i otklanjanje
friteze kvarova

način otklanjanja

Razred: Treći
ISHODI PREPORUČENI
NAČIN
TEMA CILJ SADRŽAJI
Po završetku teme učenik će biti u
OSTVARIVANJA PROGRAMA
stanju da: PO TEMAMA
Mašina za ● Sticanje ● definiše mašinu za pranje veša, ● Mašina za pranje ● Na početku teme učenike upoznati
pranje znanja o kao termički uređaj u domaćinstvu veša (delovi) sa ciljevima i ishodima nastave /
veša principu rada učenja, planom rada i načinima
mašina za ● navodi podelu mašina za pranje ● Ciklus rada ocenjivanja.
pranje veša veša mašine za pranje
veša Oblici nastave
● navodi osnovne električne
elemente mašina za pranje veša ● Elektromotor Predmet se realizuje kroz sledeće
(RSO filter, mikroprekidač vrata, mašine za pranje oblike nastave:
grejač vode, termostati, veša sa pet i šest
presostati, motor pumpa, izvoda ● teorijska nastava (31 čas)
elektroventili, programator)
● Električna šema Mesto realizacije nastave
● definiše električni priključak mašina za pranje
mašina za pranje veša veša ● Teorijska nastava se realizuje u
učionici ili odgovarajućem kabinetu
● definiše princip rada mašina za ● Kvarovi i uzroci za energetske predmete
prnje veša kvarova (elektrotermičke uređaje, električne
● pre definisanja bilo kakvog rada ● Popravke mašina mašine, rashladne uređaje, mreže i
na otkrivanju i otklanjanju kvara za pranje veša postrojenja,...) u kojima postoje
obavezno isključuje mašinu sa očigledna sredstva koja se mogu
naponskog napajanja ● Priključak mašine primeniti pri obradi odgovarajućih
za prnje veša na tema.
● navodi vrste kvarova, električnu i
pretpostavljeni uzrok i način vodovodnu Preporuke za realizaciju nastave
otklanjanja instalaciju,
kanalizaciju ● koristiti sva dostupna nastavna
sredstva
● koristiti multimedijalne prezentacije


naklonost ka oblasti elektrotermičkih
i rashladnih uređaja i tehnici uopšte
● motivisati učenike da samostalno

rešavaju probleme pojedinih blokova
(mikrosistema) i kroz veze između
njih napraviti osnovu za pojedinačne
predmete koji će obrađivati u
kasnijim godinama
● kontinuirano upućivati učenike na

ljudske potrebe u budućem pozivu i
svakodnevnom životu kroz primere iz
prakse
Ocenjivanje

vršiti kroz:
● testove znanja
● Mašina za pranje veša (10) časova
● Mašina za sušenje veša (7) časova
● Mašina za pranje posuđa (7)

časova
● Električni šporet (7) časova
Dozvoljeno odstupanje od programa

je 20% ali ga mora odobriti
odgovarajući stručni organ škole.
Mašina za ● Sticanje ● definiše mašinu za sušenje veša ● Delovi mašine za
sušenje znanja o kao termički uređaj u domaćinstvu sušenje veša
veša principu rada
mašina za ● navodi podelu mašina za ● Mašina za sušenje
sušenje veša sušenje veša veša - princip rada
● navodi osnovne elemente ● Kvarovi i uzroci

mašina za sušenje veša kvarova kod
● definiše električni priključak, mašine za sušenje

mašina za sušenje veša veša
● definiše princip rada mašina za ● Popravke mašina

sušenje veša za mašina za
● napajanje mašine za sušenje sušenje veša
veša
● Električni
● navodi vrste kvarova, priključak mašine
pretpostavljeni uzrok i način za sušenje veša
otklanjanja
● definiše mašinu za pranje
posuđa kao termički uređaj u
● Mašina za pranje
domaćinstvu
posuđa
● navodi podelu mašina za pranje
● Recirkulaciona
posuđa
pumpa
● Radni ciklus
mašina za pranje posuđa
mašine za pranje
(elektromotor i recirkulaciona
posuđa
● Sticanje pumpa, gornja i donja okretna cev
Mašina za znanja o sa mlaznicama, filter, elektromotor ● Električna šema
pranje principu rada i pumpa za ispuštanje vode, mašina za pranje
posuđa mašina za elektromagnetni ventil za ulaz posuđa
pranje posuđa vode, hidrostat, mikrofilter)
● Popravke mašina
● definiše ciklus rada mašina za za pranje posuđa
pranje posuđa
● Priključak mašina
● objasni razliku između mašine za pranje posuđa na
za pranje veša i mašine za pranje električnu,
posuđa vodovodnu
instalaciju i
kanalizaciju
pretpostavljeni uzrok kvara i način
otklanjanja
● definiše električni šporet kao
termički uređaj u domaćinstvu

šporeta

električnog šporeta (grejna ploča,
staklo-keramička ploča, kotrolna ● Električni šporet
ploča, signalna lampa, ventilator,
ražanj, programski sat,...) ● Indukcioni šporet
● Sticanje
znanja o● definiše električni priključak ● Električna šema
Električni šporeta šporeta
principu rada
šporet
električnog ● opiše princip rada indukcionog ● Električni
šporeta šporeta priključak šporeta
● navodi vrste kvarova, ● Kvarovi kod

pretpostavljeni uzrok kvara i način električnog šporeta
otklanjanja
● pre definisanja bilo kakvog rada

na otkrivanju i otklanjanju kvara

pretpostavljeni uzrok kvara i način
otklanjanja
- Tehničko crtanje
- Fizika
- Servisiranje termičkih i rashladnih uređaja
- Elektrotermija, elektrotermički uređaji
- Regulacija temperature
- Prenos toplote
- Grejna tela, grejači
- Električni rešo
- Električna pegla,
- Električna grejalica
- Električna pumpa
- Bojler
- Mikrotalasna pećnica
- Električni aparat za sušenje kose
- Ventilator, usisisvač
- Električni mikser
- Električna seckalica i blender
- Električni mlin za kafu
- Električni pekač
- Mašina za pranje veša
- Mašina za sušenje veša
- Mašina za pranje posuđa
- Električni šporet
RASHLADNI UREĐAJI

II 35 35
III 93 93
- upoznavanje sa materijalima u tehnici hlađenja;
- upoznavanje sa principom hlađenja, principom rada rashladnih uređaja i principom rada delova rashladne instalacije;
- upoznavanje sa električnom opremom i uređajima za zaštitu na rashladnim uređajima;
- upoznavanje sa propisima i standardima iz oblasti rashladne tehnike;
- upoznavanje učenika sa vrstama rashladnih instalacija principom rada, funkcijama i konstrukcijom;
-upoznavanje električne opreme i uređaja i zaštite u električnim instalacijama;
- upoznavanje sa procedurama za pronalaženje i otklanjanje kvarova u rashladnoj instalaciji;
- upoznavanje sa vrstama električnih mašina;
- sticanje sposobnosti korišćenja stručne literature, kataloga i električnih šema radi produbljivanja znanja iz oblasti
rada, dalje usavršavanje u struci.
Razred: drugi
Godišnji fond časova 35
ISHODI
PREPORUČENI
NAČIN
TEMA CILJ Po završetku teme SADRŽAJI
učenik će biti u OSTVARIVANJA PROGRAMA
PO TEMAMA
stanju da:
Uvod u tehniku ● Sticanje znanja ● definiše pojam ● Uvod u tehniku ● Na početku teme učenike upoznati sa
učenika o načinima hlađenje hlađenja ciljevima i ishodima nastave/učenja,
hlađenja hlađenja i rashladnim planom rada i načinima ocenjivanja.
instalacijama ● definiše osnovnu ● Termometri
funkciju mašina za Oblici nastave
● Sticanje znanja o hlađenje ● Pritisak i
karakteristikama i merenje pritiska Predmet se realizuje kroz sledeće oblike
svojstvima materijala ● navede sisteme nastave:
za tehniku hlađenja hlađenje ● Burdonova cev
● definiše način
hlađenja Mesto realizacije nastave
● navede podelu ● Teorijska nastava se realizuje u

jedinica za merenja učionici ili odgovarajućem kabinetu za
temperature energetske predmete (elektrotermičke
uređaje, električne mašine, rashladne
● navede vrste uređaje, mreže i postrojenja) u kojima
termometara postoje očigledna sredstva koja se
mogu primeniti pri obradi odgovarajućih
● definiše pojam tema.
pritiska
● navede jedinicu za
pritisak definiše ● koristiti sva dostupna nastavna
atmosferski pritisak, sredstva
natpritisak i
potpritisak ● koristiti multimedijalne prezentacije
● opiše statički, ● upućivati učenike da koriste internet i

visinski i dinamički stručnu literaturu
pritisak
● podsticati učenike da stvore naklonost
● navede elemente ka oblasti elektrotermičkih i rashladnih
Burdonove cevi uređaja i tehnici uopšte
● definiše princip ● motivisati učenike da samostalno

rada Burdonove cevi rešavaju probleme pojedinih blokova
(mikrosistema) i kroz veze između njih
napraviti osnovu za pojedinačne
predmete koji će obrađivati u kasnijim
godinama
● kontinuirano upućivati učenike na

ljudske potrebe u budućem pozivu i
svakodnevnom životu kroz primere iz
prakse
Ocenjivanje

kroz:
● testove znanja
● usmenog izlaganja
● Uvod u tehniku hlađenja (3) časa
● Izmena toplote i mehanički rad (4)

časa
● Principi hlađenja (4) časa
● Radne materije u tehnici hlađenja (4)

časa
● Kompresori (4) časa
● Kondenzatori (3) časa
● Isparivači (3) časa
● Ventili (3) časa
● Dopunski elementi u rashladnoj

instalaciji (3) časa
● Simboli u rashladnoj instalaciji (4)

časa
● definiše pojam
temperature ● Izmena toplote
● Sticanje znanja
učenika o načinima ● navod načine
● Vlažnost
Izmena toplote izmene toplote izmene toplote vazduha
i mehanički rad ● Sticanje znanja o ● definiše vlažnost
● Zavisnost
zavisnosti pritiska i vazduha pritiska i
temperature temperature
● objasni p-t
dijagram
● Sticanje znanja ● Principi
učenika o uobičajenim ● navodi uobičajene hlađenja
sistemima za sistemi za snižavanje
snižavanje temperature ● Hlađenje na
temperature bazi promene
Principi ● definiše hlađenje agregatnog
hlađenja ● Sticanje znanja o na bazi promene stanja
karakteristikama agregatnog stanja
hlađenja ● Hlađenje
isparavanjem, ● navede elemente isparavanjem,
širenjem i rashladne instalacije širenjem i
prigušivanjem prigušivanjem
Radne materije ● Sticanje znanja ● definiše pojam
u tehnici učenika o radnim fluida
hlađenja materijama koji se
koriste u tehnici ● navodi kriterijume
hlađenja za izbor rashladnog
fluida
● navede rashladne
fluide za
kompresorske
rashladne instalacije
● očita tabele
rashladnog fluida
● opiše osobine i
primenu rasshladnih
fluida
● definiše pojam
kompresora
● navodi vrste
kompresora u
rashladnoj tehnici
● navodi podelu
kompresora prema:
načinu rada
● navodi podelu
kompresora prema: ● Kompresori
načinu postizanja
● Namena i vrste
pritiska
kompresora
● navodi podelu
● Osnovni
kompresora prema
elementi klipnog
vrsti pogona
kompresora
● navodi podelu
● Rashladni
kompresora prema
● Sticanje znanja o kapaciteti klipnog
načinu hlađenja
Kompresori principu rad i ulozi kompresora
kompresora ● razlikuje
● Faktori koji
kompresore prema
utiču na rad
načinu ostvarenog
klipnog
pritiska
kompresora
● navodi podelu
● Regulisanje
kompresora prema
kapaciteta
protoku
● Višestepeni
● navodi osnovne
kompresori
elemente
kompresora
● definiše faktore
koje utiču na rad
kompresora
● navodi načine
regulisanja
rashladnog
kapaciteta kod
kompresora
Kondenzatori ● Sticanje znanja o ● definiše pojam ● Kondenzatori
principu rad kondenzatora
kondenzatora i ● Namena i vrste
njegovoj ulozi u● navodi namenu kondenzatora
rashladnoj instalaciji kondenzatora u
rashladnoj instalaciji ● Kondenzatori
hlađeni vodom
● navodi podelu
kodenzatora prema ● Kondenzatori
vrsti fluida kojim se hlađeni
hladi vazduhom
● definiše princip ● Evaporativni
rada evaporativnih kondenzatori
kondenzatora
● definiše princip
rada isparivača
● navodi namenu ● Isparivači

isparivača u
● Namena i vrste
rashladnoj instalaciji
● Sticanje znanja o isparivača
Isparivači principu rad isparivača ● navodi podelu
● Isparivači za
u rashladnoj tehnici isparivača prema
hlađenje vazduha
načinu isparavanja
● Isparivači za
● navodi podelu
hlađenje tečnosti
isparivača u
zavisnosti od
konstrukcije
● definiše princip
rada ventila
● navodi namenu
ventila u rashladnoj
instalaciji ● Ventili
● navodi elemente ● Regulacioni

regulacionog ventila ventili
● Sticanje znanja o ● navodi ulogu ● Zaustavni

principu rad ventila i zaustavnog ventila u ventili
Ventili
njegovoj ulozi u rashladnoj instalaciji
rashladnoj tehnici ● Kapilarna cev
● navodi ulogu kao prigušni
kapalarne cevi u ventil
rashladnoj instalaciji ● Sigurnosni
● definiše ulogu nepovratni ventil
sigurnosnog
nepovratnog ventila
u rashladnoj
instalaciji
● definiše dopunske
elemente u
(pomoćne aparate, ● Dopunski
armaturu i cevovodi) elementi u
rashladnoj
● navodi namenu instalaciji
odvajača ulja u
rashladnoj instalaciji ● Odvajač ulja
Dopunski ● Sticanje znanja o
● Skupljač tečnog
elementi u ulozi i načinu montaže ● navodi namenu
rashladnoj dopunskih elementa u skupljača tečnog fluida
instalaciji rashladnoj instalaciji fluida u rashladnoj ● Sušač gasa
instalaciji
● Izmenjivači
● navodi ulogu toplote
sušača gasa u
rashladnoj instalaciji ● Cevovodi i
izolacija
● definiše ulogu
cevovoda i izolacije u
Simboli u ● Sticanje znanja o ● definiše ulogu i ● Simboli u
rashladnoj značaju simbola u značaj simbola u rashladnoj tehnici
instalaciji rashladnoj instalaciji rashladnoj instalaciji
● navodi značaj
pojedinih simbola

Razred: Treći
ISHODI
PREPORUČENI SADRŽAJI NAČIN
TEMA CILJ Po završetku teme
učenik će biti u stanju PO TEMAMA OSTVARIVANJA PROGRAMA
da:
● definiše pojam
sistema automatskog
upravljanja i regulacije
u rashladnim
instalacijama
● definiše osnovnu
funkciju mašina za
hlađenje
● navod fizičke veličine

koje se regulišu u ● Sistemi automatskog
rashladnim upravljanja i regulacije
● Sticanje znanja instalacijama ● Principi regulacije
učenika o (temperatura, pritisak, rashladne instalacije
principima protok rashladnog
Automatska
regulacije rashladne fluida, potrošnja vode i ● Automatski ekspanzioni
kontrola instalacije električne energije) ventil ● Na početku teme učenike
i regulacija ● Sticanje znanja o ● definiše princip rada ● Termostatski regulacioni ishodima nastave / učenja,
vrstama sistema automatskog ventil planom rada i načinima
u rashladnim automatskog ekspanzionog ventila ocenjivanja
upravljanja i ● Magnetni ventil
instalacijama regulacije kod ● definiše princip rada
rashladnih termostatskog ● Termostat
instalacija i sistema regulacionog ventila
● Presostati
● opiše princip rada
magnetnog ventila ● Humidostat
● opiše princip rada

termostata
● kategoriše resostate
prema mestu ugradnje
● definiše ulogu
humidostata
(higrostata) u
Elektromotori ● Sticanje znanja ● definiše ulogu i ● Elektromotori ni pogon u ● Na početku teme učenike
učenika o značaj elektromotora u električnim uređajima sa upoznati sa ciljevima i
u rashladnim principima rad rashladnim sistemima posebnim osvrtom na ishodima nastave / učenja,
eletromotora u rashladne uređaje planom rada i načinima
sistemima rashladno tehnici ● navodi konstrukcione ocenjivanja.
elemente asinhronog ● Konstrukcioni delovi
● Sticanje znanja o motora asinhronog motora i Oblici nastave
vrstama podela
elektromotora koji ● definiše princip rada Predmet se realizuje kroz
se koriste u jednofaznog i ● Princip rada trofaznog sledeće oblike nastave:
rashladnoj trofaznog asinhronog asinhronog motora
instalaciji i sistema motora
● Puštanje u rad
● navodi načine asinhronog motora Mesto realizacije nastave
puštanja u rad
asinhronog motora
● opiše promenu ● Promena smera obrtanja ● Teorijska nastava se realizuje
smera obrtanja kod asinhronog motora u učionici ili odgovarajućem
asinhronog motora kabinetu za energetske
● Jednofazni asinhroni predmete (elektrotermičke
● definiše princip rada motori uređaje, električne mašine,
korektorskog motora rashladne uređaje, mreže i
naizmenične struje ● Kolektorski motori postrojenja) u kojima postoje
naizmenične struje očigledna sredstva koja se
● navodi elemente mogu primeniti pri obradi
korektorskog motora ● Konstrukcija kolektorskih
naizmenične struje motora naizmenične struje odgovarajućih tema.
● definiše kvarove kod ● Primena kolektorskih Preporuke za realizaciju

nastave
asihronog i motora naizmenične struje
kolektorskog motora u rashladnim i termičkim ● koristiti sva dostupna
uređajima
nastavna sredstva
● Kvarovi kod ● koristiti multimedijalne
elektromotora prezentacije


uređaja i tehnici uopšte
● motivisati učenike da
samostalno rešavaju probleme
pojedinih blokova
(mikrosistema) i kroz veze
između njih napraviti osnovu
za pojedinačne predmete koji
će obrađivati u drugim
predmetima
budućem pozivu i
primere iz prakse
Ocenjivanje
● testove znanja
● Automatska kontrola i
regulacija u rashladnim
instalacijama (11) časova
● Elektromotori u rashladnim
sistemima (21) čas
● Transformatori - namena i
konstrukcija (15) časova
● Kućni frižideri i zamrzivači i

(15) časova
● Industrijski rashladni uređaji

-rashladne vitrine (5) časova
● Klima uređaji (8) časova
● Rashladni fluidi i njihova

upotreba (6) časova
● Ventilacija i provetravanje(6)
časova
● Kvarovi i njihovo otklanjanje

kod rashladnih uređaja (6)
časova
● definiše ulogu i
značaj transformatora
u rashladnim
sistemima
● navodi konstrukcione
elemente
transformatora ● Transformatori
● opiše princip rada ● Namena transformatora

transformatora
● Konstrukcioni elementi
Transformatori ● Sticanje znanja ● napiše izraz za odnos transformatora
- namena i učenika o principu napona i struje
konstrukcija rada transformatora transformatora, odnos ● Princip rada
preobražaja transformatora
● definiše gubitke u ● Gubici u transformatoru

transformatoru
● Hlađenje transformatora
● definiše hlađenje
transformatora
● nabroji režime rada

transformatora i
njihove osnovne
karakteristike
● Kućni frižideri i
zamrzivači
● Osobine i princip rada
● Elementi kućnih frižidera

● definiše princip rada (isparivač, kompresor,
kućnog frižidera i kondenzator, kapilarna
zamrzivača cev, filter dehidrator,
priključna kutija,
● navede elemente termostat za uključenje i
kućnog frižidera isključenje elektromotora,
● Sticanje znanja
učenika o● navodi podelu senzor termostata, taster
Kućni frižideri, sklopka, sijalica, termička
principima rad frižidera () izolacija)
zamrzivači
frižidera i● navodi elemente
zamrzivača zamrzivača ● Podela frižidera
kompresorski, apsorpcioni
● definiše princip rada i termoelektrični frižider)
zamrzivača
● Električne šeme kućnih
● definiše kvarove na frižidera i zamrzivača
(frižideru i zamrzivaču)
● Sistematizacija kvarova
kod kućnih frižidera i
zamrzivača
● Ispitivanje kućnih
frižidera i zamrzivača
● Rashladne vitrine -
● definiše princip rada rashladih vitrina princip rada
● navodi elemente rashladne vitrine ● Električna šema
Industrijski ● Sticanje znanja učenika (kondenzator, elektromotor, isparivač, izložbeni
zidne rashladne
rashladni uređaji - o principima rad rashladih prostor, fluoroscentna cev)
vitrine
Rashladne vitrine vitrina
● navodi osnovnu funkciju rashladne vitrine ● Sistematizacija
● definiše kvarove na rashladnoj vitrini kvarova kod
rashladne vitrine
● Klima uređaji
● definiše princip rada klima uređaja
● Split sistemi
● definiše split sistemi
● Multi split sistemi
● definiše klima uređaje za srednje i velike
objekte ● Prozorski modul
klima uređaja
● definiše princip rada inverter tehnologije
● Princip rada
● Sticanje znanja učenika ● navodi razlika između obične i klime inverter prozorskog klima
Klima uređaji o principima rad klima uređaja
uređaja ● definiše električne šeme klima uređaja
● definiše montažu klima uređaja ● Montaža prozorskog

klima uređaja
● navod elemente klima uređaja (Cu cevi za gas,
Cu za tečnost, napojni vodovi spoljne jedinice, ● Klima uređaji za
završni ventili za gas, otvor za punjenje gasa, srednje i velike
završni ventil za tečnost, spajanje cevi, termička objekte
izolacija oko cevi, cevi za isticanje vode s
● Električne šeme
nagibom prema dole)
klima uređaja
● Rashladni fluidi
● definiše osobine rashladnog fluid za rashladne
instalacije ● Rukovanje
rashladnim fluidima i
● navodi vrste rashladnog fluida njihova upotreba
Rashladni fluidi i ● Sticanje znanja učenika ● definiše karakteristike fluida ● Upotreba
njihova upotreba o rashladnim fluidima instrumenata,
● definiše način rukovanja rashladnim fluidom i
njihova upotreba uređaja i pribora
● navodi instrumente, uređaje i pribor za ● Šema punjenja

punjenje rashladne instalacije rashladne instalacije
rashladnim fluidom
● Ventilacija i
provetravanje
● definiše vazdušne uređaje za provetravanje,
grejanje i hlađenje sredina ● Brzina strujanja
● Sticanje znanja učenika vazduha kroz
o ventilaciji i provetravanju ● navodi vrste provetravanja ventilacione kanale
Ventilacija i
stambenih objekata, škola, ● Zagrevanje vazduha
provetravanje ● definiše filtere za vazduh
industrijskih hala i kroz vazdušni kanal
hladnjača ● definiše cevovodi i vazdušne kanale
● Proračun kapaciteta
● navodi primer za realizaciju ventilacije ventilatora za
provetravanje jednog
objekta
Kvarovi i njihovo ● Sticanje znanja učenika ● navodi i sistematizuje kvarove na elementima ● Kvarovi na
otklanjanje kod o detektovanju i rashladnih uređaja: kompresoru, kondenzatoru, elementima rashladne
rashladnih uređaja otklanjanju kvarova kod isparivaču, ventilima, rashladnoj instalaciji, instalacije
rashladih uređaja i sistema dopunskim elementima rashladne instalacije,
elektromotorima u rashladnim sistemima ● Kvarovi na
automatici
● Kvarovi zbog
nečistoće i manjka
rashladnog sredstva
- Tehničko crtanje
- Fizika
- Servisiranje klima uređaja
- Hlađenje, sistem za hlađenje
- Burdonova cev
- Sistemi za snižavanje temperature
- Rashladni fluidi
- Kompresori
- Kondenzatori
- Isparivači
- Ventili
- Kućni frižideri, zamrzivači
- Rashladner vitrine
- Klima uređaji
POSLOVANJE U SEVISIMA
1.1. PREMA PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA1 - „ŠKOLSKI SISTEM”
Teorijska nastava Vežbe Praktična nastava* Nastava u bloku UKUPNO

III 62 62
1 Ukoliko se program realizuje u „školskom sistemu”
* Ukoliko se deo praktične nastave obavlja kod poslodavca, potrebno je da škola i poslodavac detaljno isplaniraju i
utvrde mesto i način realizacije ishoda, i unesu ih u operativne planove
B. PREMA PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA - DUALNO OBRAZOVANJE2
Vežbe Praktična nastava Nastava u bloku UČENJE KROZ RAD* UKUPNO

III 62 62
2 Ukoliko se program realizuje u skladu sa Zakonom o dualnom obrazovanju
* Potrebno je da škola i poslodavac detaljno isplaniraju i utvrde mesto i način realizacije ishoda, i unesu ih u plan
realizacije učenja kroz rad
2. CILJEVI PREDMETA
- Osposobljavanje učenika za rad sa programom za tabelarne proračune
- Osposobljavanje učenika za kreiranje i popunjavanje evidencije u servisu
- Osposobljavanje učenika za korišćenje elektronskih servisa u komunikaciji sa klijentima i saradnicima
ISHODI
TEMA CILJEVI Po završetku PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

teme učenik će NAČIN OSTVARIVANJA PROGRAMA
biti u stanju da:
Tabelarni Osposobljavanje • podešava radno ● radno okruženje Na početku učenike upoznati sa
proračuni okruženje programa za tabelarne ciljevima i ishodima nastave /
učenika za rad sa programa za proračune učenja, planom rada i načinima
programom za tabelarne ocenjivanja.
tabelarne proračune proračune ● tipovi podataka
Realizacija nastave
• upravlja ● rad sa redovima i
tabelarnim kolonama Predmet se realizuje kroz sledeće
dokumentima oblike nastave:
● dodavanje formula
• unosi podatke ● vežbe (62 časa)
različitih tipova ● formatiranje ćelija
• izmeni sadržaje ● priprema dokumenta za
ćelija štampu ● računarska učionica ili kancelarija
kod poslodavca opremljena
• manipuliše računarima sa potrebnim
redovima i softverima.
kolonama
Okvirni broj časova po temama:
• organizuje
radne listove ● Tabelarni proračuni - 16
• unosi formule u ● Evidencija u servisu - 26

ćelije ● Elektronska komunikacija sa
• formatira ćelije klijentima i saradnicima - 20
• podešava izgled Preporuke za realizaciju nastave

stranice za Pri realizaciji teme Tabelarni
štampanje proračuni, učenici treba da se
tabelarnog upoznaju sa osnovnim
dokumenta mogućnostima programa za rad sa
• pregleda i tabelama a poželjno je koristiti
štampa tabelarni zadatke primerene obrazovnom
profilu i budućem radnom mestu.
dokument
Pri realizaciji teme Evidencija u
servisu, potrebno je upoznati
učenike sa najčešćim oblicima
evidencija koje se vode u servisima
a zatim uvežbavati popunjavanje
evidencija; kreiranje tabelarnih
evidencija vežbati na jednostavnim
primerima predmera i predračuna;
osmišljava tirealne radne zadatke za
učenike.
Pri realizaciji teme Elektronska

komunikacija sa klijentima i
saradnicima podsetiti učenike na
osnovne mogućnosti programa za
elektronsku poštu a zatim
uvežbavati poslovnu komunikaciju
na realnim primerima i situacijama.
Ocenjivanje

vršiti kroz:
● testove veština
● aktivnost na času / tokom rada

● navodi različite
vrste evidencija u
servisu
● izrađuje
različite vrste
tabelarnih
evidencija
● analizira
Osposobljavanje zahteve klijenta ● evidencije, radni nalozi i
Evidencija u učenika za kreiranje
servisu i popunjavanje ● popunjava druga dokumenata u
servisu
evidencije u servisu radni nalog
● uradi predmer i
predračun
● izrađuje
osnovne
proračune za
različite usluge
prema zahtevu
klijenta
● programi za elektronsku
poštu („veb - mejl” i
programi za preuzimanje
● komunicira sa pošte na lokalni računar)
klijentima i● radno okruženje
saradnicima programa za elektronsku
Osposobljavanje putem poštu
elektronske pošte
Elektronska učenika za ● postavljanje adrese
korišćenje ● razlikuje primaoca („za”, „kopija”,
komunikacija
prednosti i „nevidljiva kopija”)
sa klijentima i elektronskih servisa
u komunikaciji sa nedostatke
saradnicima
klijentima i elektronske ● prijem i slanje
saradnicima komunikacije elektronske pošte, bez
priloga i sa njim napredne
● koristi mogućnosti programa za
raznovrsne preuzimanje el. pošte
Internet servise (uređivanje adresara,
uređivanje fascikli,
automatsko sortiranje
pošte...)
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Tehničko crtanje
- Elektrotermički uređaji
- Servisiranje klima uređaja
- Tabela, red, kolona, ćelija, tabelarni proračun
- Radni nalog
- Predmer i predračun
- Elektronska pošta
- Razmena dokumanata elektronskom poštom
SERVISIRANJE TERMIČKIH I RASHLADNIH UREĐAJA
1.1. PREMA PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA1 - „ŠKOLSKI SISTEM”

II 420 60 480
III 372 36 408
1 Ukoliko se program realizuje u „školskom sistemu”
utvrde mesto i način realizacije ishoda, i unesu ih u operativne planove
1.2. PREMA NASTAVNOM PLANU I PROGRAMU - DUALNO OBRAZOVANJE2

II 480 480
III 408 408
realizacije učenja kroz rad
2. CILJEVI PREDMETA
- upoznavanje materijala, alata i instrumenata koji se koriste u elektrotermičkoj i rashladnoj tehnici;
- osposobljavanje za korišćenje alata, instrumenata, uređaja i potrebnog pribora;
- usvajanje odgovarajuće stručne terminologije, standarda i propisa;
- povezivanje teorijskih znanja obrazovnih programskih sadržaja sa praktičnom nastavom;
- razvijanje radnih navika i privikavanje na pravilan rad pojedinih operacija, kao i razvijanje preciznosti, urednosti i
tačnosti;
- upućivanje učenika da prate i koriste savremenu literaturu iz ove oblasti;
- obučavanje za primenu zaštite na radu.
Razred: drugi
1. Elektroinstalacioni provodnici, materijal, oprema i instrumenti 66

2. Meko lemljenje 18
3. Prekidači i regulatori toplote 60
4. Termički aparati u domaćinstvu 72
5. Aparati sa elektromotorima 108
6. Mašine za pranje i sušenje veša 54
7. Mašine za pranje suđa 30
8. Alat i pribor za rad sa bakarnim cevima 12
9. Nastava u bloku 60
Razred: treći

1. Mašine za pranje i sušenje veša 86
2. Mašine za pranje suđa 36
3. Materijali u rashladnoj tehnici 12
4. Rashladni uređaji 220
5. Lemljenje bakarnih cevi i profila 18
Naziv modula: Elektroinstalacioni provodnici, materijal, oprema i instrumenti

ISHODI MODULA
PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA Po završetku modula MODULA OSTVARIVANJA MODULA
učenik će biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika ● Prepoznaje i klasifikuje ● Provodnici, vrste Na početku programa učenike
za upotrebu instalacionih instalacione provodnike provodnika upoznati sa ciljem/ciljevima i
provodnika, materijala, ishodima, planom i načinima
opreme i instrumenata ● Izvrši izbor provodnika ● Minimalni preseci ocenjivanja.
prema opterećenju i provodnika
uslovima rada uređaja Oblici nastave
● Označavanje izolovanih
● Izabere zaštite provodnika Modul se realizuje kroz sledeće oblike
provodnika od prevelikih nastave:
struja i spoljnih uticaja ● Obeležavanje žila
izolovanih provodnika ● praktična nastava ili učenje kroz rad
● Prepoznaje materijale i (ukoliko se obrazovni profil realizuje
opremu (osigurači, ● Zaštita provodnika od prema Zakonu o dualnom
prekidači, priključni prekomernih struja. obrazovanju)
uređaji, sklopke)
● Elektroinstalacioni ● Podela odeljenja na grupe
● Prepoznaje i klasifikuje materijal i pribor:
vrste i delove instalacija instalacioni osigurači, Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
instalacioni prekidači, realizacije:
● Pripremi potreban priključni uređaji, sklopke
materijal za izradu i ● praktične nastave
utvrdi potrebne veze za ● Izbor osigurača
povezivanje instalacije, Metode rada:
na osnovu dokumentacije ● Izrada razvodne table
● demonstracija
● Podesi instrument za ● Projekat električnih
● izvršenje zadatka
merenje određene instalacija.
električne veličine ● Projekat. Delovi projekta. ● prezentacija izrade radnog zadatka
(usmeno objašnjavanje postupka
● Izmeri električne ● Merenje osnovnih izrade);
veličine(napon, struju i električnih veličina: otpora,
otpor) napona i struje. Mesto realizacije nastave:
● Pravilno ispita ● Ispitivanje neprekidnosti ● Školska radionica ili poslodavac
neprekidnost provodnika provodnika. (odgovarajući servis za termičke i
rashladne uređaje)
● Ispita ispravnost ● Ispitivanje ispravnosti Preporuke za realizaciju nastave
osigurača, prekidača i sl. osigurača, prekidača,
kalemova i sl. ● Praktična nastava se odvija u
školskoj radionici, na konkretnim
(realnim) uređajima i aparatima ili
kod poslodavca.
● Učenje kroz rad se odvija kod

poslodavca, u odgovarajućem servisu
za termičke i rashladne uređaje.
● Nastavnik praktične
nastave/instruktor proverava da li je
poslodavac izvršio procenu rizika na
radnom mestu na kome radi mladi i
da li je izveo uvodnu obuku mladih o
bezbednosti i zdravlju na radu
Ocenjivanje

kroz kontinualno praćenje dostignutih
ishoda i nivoa postignutih
kompetencija
Naziv modula: Meko lemljenje

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

modula učenik će SADRŽAJI MODULA OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika za ● Koristi alat i ● Lemljenje Na početku programa učenike upoznati sa
pravilnu primenu mekog opremu za provodnika i ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
lemljenja provodnika i lemljenje električnih ocenjivanja.
električnih komponenti komponenti
● Razlikuje vrste Oblici nastave
materijala za ● Materijali za
lemljenje lemljenje Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
● Izvrši lemljenje ● Alat i pribor za ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
provodnika i lemljenje se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
električnih dualnom obrazovanju)
komponenti
● Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:
● praktične nastave
Metode rada:
● demonstracija
● prezentacija izrade radnog zadatka (usmeno

objašnjavanje postupka izrade);
Mesto realizacije nastave:
● Školska radionica ili poslodavac (odgovarajući

servis za termičke i rashladne uređaje)
● Praktična nastava se odvija u školskoj
radionici, na konkretnim (realnim) uređajima i
aparatima ili kod poslodavca.
● Učenje kroz rad se odvija kod poslodavca, u

odgovarajućem servisu za termičke i rashladne
uređaje.
● Nastavnik praktične nastave/instruktor
proverava da li je poslodavac izvršio procenu
rizika na radnom mestu na kome radi mladi i da
li je izveo uvodnu obuku mladih o bezbednosti i
zdravlju na radu
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz

kontinualno praćenje dostignutih ishoda i nivoa
postignutih kompetencija
Naziv modula: Prekidači i regulatori toplote

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

modula učenik će SADRŽAJI MODULA OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika ● Prepoznaje ● Više položajni Na početku programa učenike upoznati sa
za ispitivanje i zamenu različite vrste prekidači za termičke ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
prekidača za termičke termičkih prekidača aparate. ocenjivanja.
aparate
● Ispita i zameni ● Vrste termičkih Oblici nastave
Osposobljavanje učenika termički prekidač prekidača
za Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
● Izvrši povezivanje ● Funkcija prekidača,
ispitivanje i zamenu termičkog princip rada, mesto i ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
regulatora toplote prekidača sa uloga u strujnim kolima se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
grejnim telom dualnom obrazovanju)
● Šeme vezivanja sa
● Prepoznaje grejnom pločom ● Podela odeljenja na grupe
različite vrste
termostata ● Ispitivanje ispravnosti Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
termičkih prekidača realizacije:
● Odabere
odgovarajući ● Montaža, demontaža, ● praktične nastave
termostat povezivanje u strujno
kolo. Metode rada:
● Ispita i zameni
termostat ● Vrste regulatora ● demonstracija
toplote ● izvršenje zadatka
● Izvrši povezivanje
termostata sa ● Bimetalni, kapilarni, ● prezentacija izrade radnog zadatka (usmeno
grejnim telom elektronski. objašnjavanje postupka izrade);
● Princip rada, Mesto realizacije nastave:
ispitivanje ispravnosti,
ugradnja i vezivanje u ● Školska radionica ili poslodavac (odgovarajući
strujno kolo. servis za termičke i rashladne uređaje)


uređaje.

rizika na radnom mestu na kome radi mladi i
Ocenjivanje

Naziv modula: Termički aparati u domaćinstvu

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

učenik će biti u stanju MODULA NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
da:
● Legure kao otporni materijali,
● Prepozna otporne elektroizolacioni i Na početku programa učenike
toplotnoizolacioni materijali upoznati sa ciljem/ciljevima i
legure ishodima, planom i načinima
● Prepozna ● Materijali za izradu grejača ocenjivanja.
elektroizolacione i● Osnovni delovi termičkih Oblici nastave
toplotnoizolacione aparata ispitivanje ispravnosti,
materijale električna šema, montaža novih Modul se realizuje kroz sledeće
● Prepoznaje i uređaja, montaža/demontaža oblike nastave:
klasifikuje osnovne delova i otklanjanje kvarova ● praktična nastava ili učenje kroz
delove termičkih ● Osnovne karakteristike rad (ukoliko se obrazovni profil
aparata grejača, tipovi grejača, realizuje prema Zakonu o dualnom
Osposobljavanje učenika
za razvrstavanje ● Ispita uređaj, izvrši konstruktivni oblici grejača, obrazovanju)
materijala u potrebna merenja, redna, paralelna i mešovita veza ● Podela odeljenja na grupe
elektrotermičkim utvrdi vrstu kvara i grejača
aparatima i uređajima otkloni ga Odeljenje se deli na 2 grupe
● Električni rešo
prilikom realizacije:
Sticanje praktičnih ● Pronađe osnovni ● Električna grejalica
veština i znanja o uzrok kvara ● praktične nastave
termičkim aparatima ● Električni šporet
kao i samostalno ● Montira i zameni Metode rada:
otklanjanje kvarova priključni kabal ● Električni roštilj (pekač)
aparata ● demonstracija
● Staklokeramička ploča
● Otkloni uzrok samog ● izvršenje zadatka
kvara ukoliko je u ● Indukciona ploča
njegovoj nadležnosti ● prezentacija izrade radnog
● Električna pegla zadatka (usmeno objašnjavanje
● Testira ispravnost postupka izrade);
aparata ● Termoakumulaciona peć
● Vodi potrebnu ● Prelivni bojler
radioničku ili servisnu ● Školska radionica ili poslodavac
dokumentaciju ● Bojler pod stalnim pritiskom (odgovarajući servis za termičke i
rashladne uređaje)
● Protočni bojler
● Mikrotalasna peć Preporuke za realizaciju nastave
● Aparat za kafu ● Praktična nastava se odvija u

(realnim) uređajima i aparatima ili
kod poslodavca.
poslodavca, u odgovarajućem
servisu za termičke i rashladne
uređaje.
radnom mestu na kome radi mladi i
Ocenjivanje

vršiti kroz kontinualno praćenje
dostignutih ishoda i nivoa
Naziv modula: Aparati sa elektromotorima

ISHODI MODULA
Po završetku modula PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

CILJEVI MODULA
učenik će biti u NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
stanju da:
Osposobljavanje ● Klasifikuje osnovne ● Osnovni delovi aparata sa Na početku programa učenike
učenika za ispitivanje delove aparata sa elektromotorima ispitivanje ispravnosti, upoznati sa ciljem/ciljevima i
ispravnosti aparata sa elektromotorima i električna šema, montaža novih ishodima, planom i načinima
elektromotorima kao i delove elektromotora uređaja, montaža/demontaža delova i ocenjivanja.
samostalno otklanjanje otklanjanje kvarova
kvarova ● Odabere opremu Oblici nastave
za uključivanje i ● Ventilatori
Osposobljavanje zaštitu elektromotora Modul se realizuje kroz sledeće
učenika za ispitivanje ● Usisivači prašine oblike nastave:
ispravnosti ● Ispita aparat, izvrši
elektromotora kao i potrebna merenja, ● Električni mikseri ● praktična nastava ili učenje
samostalno otklanjanje utvrdi vrstu kvara i kroz rad (ukoliko se obrazovni
otkloni ga ● Mlinovi za kafu profil realizuje prema Zakonu o
kvarova
dualnom obrazovanju)
● Pronađe osnovni ● Aparati za sušenje kose
uzrok kvara ● Podela odeljenja na grupe
● Seckalice
● Montira i zameni ● Mašine za mlevenje mesa Odeljenje se deli na 2 grupe
priključni kabal prilikom realizacije:
aparata ● Bušilice ● praktične nastave
● Otkloni uzrok ● Brusilice
samog kvara ukoliko Metode rada:
je u njegovoj ● Vrste elektromotora ● demonstracija
nadležnosti
● Osnovni delovi elektromotora ● izvršenje zadatka
● Testira ispravnost
aparata i● Električni osigurači, grebenaste ● prezentacija izrade radnog
elektromotora sklopke, tasteri, magnetni i bimetalni zadatka (usmeno objašnjavanje
okidači, kontaktori i releji postupka izrade);
● Vodi potrebnu (elektromagnetni i sa PTC otpornikom),
radioničku ili zaštitne motorne sklopke. Princip rada, Mesto realizacije nastave:
servisnu konstrukcioni elementi, ispitivanje
dokumentaciju ispravnosti. Izbor elemenata. Vezivanje ● Školska radionica ili
u strujno kolo. poslodavac (odgovarajući servis
za termičke i rashladne uređaje)
● Jednofazni asinhroni elektromotori
sa kratko spojenim rotorom i
kolektorski elektromotori
● Jednosmerni motori ● Praktična nastava se odvija u
školskoj radionici, na
● Trofazni asinhroni elektromotori konkretnim (realnim) uređajima
i aparatima ili kod poslodavca.
● Električne šeme za upravljanje
elektromotorima ● Učenje kroz rad se odvija kod
● Promena smera obrtanja servisu za termičke i rashladne
elektromotora uređaje.
● Regulacija brzine obrtanja ● Nastavnik praktične
elektromotora nastave/instruktor proverava da
● Povezivanje elektromotora preko li je poslodavac izvršio procenu
frekventnog regulatora rizika na radnom mestu na
kome radi mladi i da li je izveo
● Povezivanje i ispitivanje ispravnosti uvodnu obuku mladih o
elektromotora bezbednosti i zdravlju na radu
Ocenjivanje

Naziv modula: Mašine za pranje i sušenje veša

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

da:
● Klasifikuje osnovne
delove mašine za
pranje veša
● Poznaje principe
rada osnovnih delova
mašine za pranje veša
Na početku programa učenike upoznati sa
● Demontira i montira ciljem/ciljevima i ishodima, planom i
osnovne delova načinima ocenjivanja.
Koristi instrumente za ● Osnovni delovi
Osposobljavanje učenika ispitivanje ispravnosti mašina za pranje i Oblici nastave
za ispitivanje ispravnosti osnovnih delova sušenje veša i njihova
osnovnih delova mašine za mašine za pranje veša funkcija nastave:
pranje veša
● Klasifikuje osnovne ● Demontiranje i
● praktična nastava ili učenje kroz rad
Osposobljavanje učenika delove mašine za montiranje osnovnih
(ukoliko se obrazovni profil realizuje prema
za ispitivanje ispravnosti sušenje veša delova mašina za
Zakonu o dualnom obrazovanju)
osnovnih delova mašine za pranje i sušenje veša
sušenje veša ● Poznaje principe ● Podela odeljenja na grupe
rada osnovnih delova ● Instrumenti i alat za
mašine za sušenje servisiranje mašina Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
veša realizacije:
● Demontira i montira ● praktične nastave

osnovne delove
Koristi instrumente za
ispitivanje ispravnosti
osnovnih delova
mašine za sušenje
veša
Metode rada:
● demonstracija
● prezentacija izrade radnog zadatka

(usmeno objašnjavanje postupka izrade);
● Školska radionica ili poslodavac

(odgovarajući servis za termičke i rashladne
uređaje)

radionici, na konkretnim (realnim)
uređajima i aparatima ili kod poslodavca.
● Učenje kroz rad se odvija kod poslodavca,

u odgovarajućem servisu za termičke i
rashladne uređaje.

Ocenjivanje

kontinualno praćenje dostignutih ishoda i
nivoa postignutih kompetencija
Naziv modula: Mašine za pranje suđa

ISHODI MODULA
PREPORUČENI
Po završetku modula SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA
učenik će biti u stanju MODULA OSTVARIVANJA MODULA
da:
Osposobljavanje učenika za ● Prepoznaje i ● Osnovni delovi i Na početku programa učenike upoznati sa
ispitivanje ispravnosti klasifikuje osnovne njihova funkcija ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
osnovnih delova mašine za delove mašine za ocenjivanja.
pranje posuđa pranje posuđa ● Demontiranje i
montiranje Oblici nastave
● Poznaje principe rada osnovnih delova
osnovnih delova mašine Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
za pranje posuđa ● Instrumenti i
alat za servisiranje ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
● Demontira i montira se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
osnovne delova dualnom obrazovanju)
● Koristi instrumente za ● Podela odeljenja na grupe

ispitivanje ispravnosti
osnovnih delova mašine Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom
za pranje posuđa realizacije:
Metode rada:
● demonstracija

uređaje)


uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Alat i pribor za rad sa bakarnim cevima

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

učenik će biti u MODULA OSTVARIVANJA MODULA
stanju da:
Osposobljavanje ● Prepoznaje i ● Vrste alata za rad sa Na početku programa učenike upoznati sa
učenika za rad sa pravilno koristi alat bakarnim cevima ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
bakarnim cevima za rad sa bakarnim ocenjivanja.
cevima (nož za sečenje bakarnih
cevi, alat za pertlovanje i Oblici nastave
● Samostalno radi alat za savijanje bakarnih
sečenje, savijanje i cevi) Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
pertlovanje bakarnih
cevi ● Sečenje bakarnih cevi ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
● Samostalno spaja ● Savijanje bakarnih cevi dualnom obrazovanju)
cevi prirubnicama i
spojnim navrtkama ● Konusno pertlovanje ● Podela odeljenja na grupe
bakarnih cevi
Odeljenje se deli na 2 grupe prilikom realizacije:
● Spajanje cevi
prirubnicama i spojnim ● praktične nastave
navrtkama.
Metode rada:
● demonstracija



uređaje.

zdravlju na radu
Ocenjivanje

Naziv modula: Nastava u bloku

ISHODI MODULA
PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će MODULA NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika ● Napravi pregled kvarova i Održavanje električnih Na početku programa učenike
za rad na održavanju odabere najbolja rešenja za instalacija i upoznati sa ciljem/ciljevima i
elektromotora otklanjanje istih elektromotora ishodima, planom i načinima
ocenjivanja.
Osposobljavanje učenika ● Učestvuje u radovima Montaža i demontaža
za montiranje i upoznavanja sa zadatkom, delova na Oblici nastave
demontiranje delova na pripremanje alata, materijala i elektrotermičkim
elektrotermičkim opreme, obezbeđivanje mesta aparatima u domaćinstvu Modul se realizuje kroz sledeće
aparatima u domaćinstvu rada, uklanjanje otpadnog oblike nastave:
materijala i čišćenje radnog Montaža i demontaža
Osposobljavanje učenika mesta delova na aparatima i ● praktična nastava ili učenje kroz
za montiranje i uređajima: rad (ukoliko se obrazovni profil
demontiranje delova na ● preuzme zadatak na terenu, realizuje prema Zakonu o dualnom
aparatima sa pripremi i preuzme alat, Električni rešo obrazovanju)
elektromotorima materijala i opreme, obezbedi
mesto rada Električna grejalica ● Podela odeljenja na grupe
● razmenjuje informacije sa Električni šporet Odeljenje se deli na 2 grupe

kolegama, nadređenima i Električni roštilj (pekač) prilikom realizacije:
korisnicima ● praktične nastave
Električna pegla
● obaveštava zainteresovane Metode rada:
strane o početku i vrsti Termoakumulaciona peć
radova. ● demonstracija
Prelivni bojler
● uklanja otpadni materijal i ● izvršenje zadatka
čisti mesta rada Bojler pod stalnim
pritiskom ● prezentacija izrade radnog
● evidentira utrošeni materijal zadatka (usmeno objašnjavanje
i opremu realizovanih poslova, Protočni bojler postupka izrade);
zadataka, naloga.
Mikrotalasna peć Mesto realizacije nastave:
Aparat za kafu ● Školska radionica ili poslodavac
(odgovarajući servis za termičke i
rashladne uređaje)
Montaža i demontaža Preporuke za realizaciju nastave
delova na aparatima sa
elektromotorima ● Praktična nastava se odvija u
Montaža i demontaža (realnim) uređajima i aparatima ili
delova na: kod poslodavca.
Ventilatori ● Učenje kroz rad se odvija kod

Usisivači prašine servisu za termičke i rashladne
uređaje.
Električni mikseri
Mlinovi za kafu
Aparati za sušenje kose
Seckalice
Mašine za mlevenje
mesa
Bušilice
Brusilice
nastave/instruktor proverava da li
je poslodavac izvršio procenu rizika
na radnom mestu na kome radi
mladi i da li je izveo uvodnu obuku
mladih o bezbednosti i zdravlju na
radu
Ocenjivanje

Naziv modula: Nastava u bloku (drugi razred)

ISHODI MODULA
PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će MODULA NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika ● Napravi pregled kvarova i Održavanje električnih Na početku programa učenike
za rad na održavanju odabere najbolja rešenja za instalacija i upoznati sa ciljem/ciljevima i
elektromotora otklanjanje istih elektromotora ishodima, planom i načinima
ocenjivanja.
Osposobljavanje učenika ● Učestvuje u radovima Montaža i demontaža
za montiranje i upoznavanja sa zadatkom, delova na Oblici nastave
demontiranje delova na pripremanje alata, materijala i elektrotermičkim
elektrotermičkim opreme, obezbeđivanje mesta aparatima u domaćinstvu Modul se realizuje kroz sledeće
aparatima u domaćinstvu rada, uklanjanje otpadnog oblike nastave:
materijala i čišćenje radnog Montaža i demontaža
Osposobljavanje učenika mesta delova na aparatima i ● praktična nastava ili učenje kroz
za montiranje i uređajima: rad (ukoliko se obrazovni profil
demontiranje delova na ● preuzme zadatak na terenu, realizuje prema Zakonu o dualnom
aparatima sa pripremi i preuzme alat, Električni rešo obrazovanju)
elektromotorima materijala i opreme, obezbedi
mesto rada Električna grejalica ● Podela odeljenja na grupe
● razmenjuje informacije sa Električni šporet Odeljenje se deli na 2 grupe

kolegama, nadređenima i Električni roštilj (pekač) prilikom realizacije:
korisnicima ● praktične nastave
Električna pegla
● obaveštava zainteresovane Termoakumulaciona peć Metode rada:
strane o početku i vrsti
radova. Prelivni bojler ● demonstracija
● uklanja otpadni materijal i Bojler pod stalnim ● izvršenje zadatka

čisti mesta rada pritiskom
● prezentacija izrade radnog
● evidentira utrošeni materijal Protočni bojler zadatka (usmeno objašnjavanje
i opremu realizovanih poslova, postupka izrade);
zadataka, naloga. Mikrotalasna peć
Aparat za kafu
Montaža i demontaža (odgovarajući servis za termičke i
delova na aparatima sa rashladne uređaje)
elektromotorima
Montaža i demontaža
delova na: ● Praktična nastava se odvija u
Ventilatori (realnim) uređajima i aparatima ili
kod poslodavca.
Usisivači prašine
Električni mikseri poslodavca, u odgovarajućem
Mlinovi za kafu servisu za termičke i rashladne
uređaje.
Aparati za sušenje kose
Seckalice nastave/instruktor proverava da li
je poslodavac izvršio procenu rizika
Mašine za mlevenje na radnom mestu na kome radi
mesa mladi i da li je izveo uvodnu obuku
mladih o bezbednosti i zdravlju na
Bušilice radu
Brusilice Ocenjivanje

Naziv modula: Mašine za pranje i sušenje veša

ISHODI MODULA

da:
Osposobljavanje učenika da ● Primenjivanje ● Mere zaštite pri radu Na početku programa učenike upoznati sa
sprovodi zaštitne i ekološke zaštitnih i ekoloških sa rashladnim fluidima i ciljem/ciljevima i ishodima, planom i
mere u procesu rada sa mera. pružanje prve pomoći načinima ocenjivanja.
rashladnim fluidima
● Korišćenje zaštitne ● Montaža i demontaža Oblici nastave
Osposobljavanje učenika za opreme gumenih delova
servisiranje mašine za Modul se realizuje kroz sledeće oblike
pranje veša ● Sortiranje i ● Montaža i demontaža nastave:
odlaganje otpada po metalnih i drugih
Osposobljavanje učenika za ekološkim delova ● praktična nastava ili učenje kroz rad
servisiranje mašine za standardima. (ukoliko se obrazovni profil realizuje prema
sušenje veša ● Povezivanje Zakonu o dualnom obrazovanju)
● Napravi pregled električnih delova
kvara i odabere ● Podela odeljenja na grupe
najbolje rešenje za ● Čitanje električne
otklanjanje kvara na šeme Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom
mašini realizacije:
● Zameni neispravni ● Dijagnosticiranje ● praktične nastave
deo aparata kvarova
Metode rada:
● Odredi mesto i ● Otklanjanje kvarova i
montažu uređaja provera rada ● demonstracija
● Pripremi mesto ● Odabir novog uređaja ● izvršenje zadatka

montiranja
● Saveti kod kupovine i ● prezentacija izrade radnog zadatka
● Proveri merenjem i saveti za održavanje (usmeno objašnjavanje postupka izrade);
testiranjem ispravnost uređaja
● Montira priključne ● Tehničko održavanje
kablove, creva, cevi i uređaja ● Školska radionica ili poslodavac
ostale elemente. (odgovarajući servis za termičke i
● Puštanje u rad nove rashladne uređaje)
● Testira ispravnost veš mašine
uređaja

radionici, na konkretnim (realnim)
uređajima i aparatima ili kod poslodavca.

poslodavca, u odgovarajućem servisu za
termičke i rashladne uređaje.

proverava da li je poslodavac izvršio
procenu rizika na radnom mestu na kome
radi mladi i da li je izveo uvodnu obuku
mladih o bezbednosti i zdravlju na radu
Ocenjivanje

Naziv modula: Mašine za pranje posuđa

ISHODI MODULA

stanju da:
● Osposobljavanje ● Napravi pregled ● Osnovni delovi Na početku programa učenike upoznati sa
učenika za servisiranje kvara i odabere mašine za pranje ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
mašine za pranje posuđa najbolje rešenje za posuđa i njihova ocenjivanja.
otklanjanje kvara funkcija
Oblici nastave
● Zameni neispravni ● Montaža i
deo uređaja demontaža delova, Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
povezivanje
● Odredi mesto i električnih delova ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
montažu uređaja se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
● Čitanje električne dualnom obrazovanju)
● Pripremi mesto šeme
montiranja ● Podela odeljenja na grupe
● Ispitivanje,
● Proveri merenjem i pronalaženje i Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom realizacije:
testiranjem otklanjanje kvarova
ispravnost ● praktične nastave
priključaka. ● Odabir novog Metode rada:
uređaja
● Montira priključne ● Saveti pri kupovini i ● demonstracija
kablove, creva, cevi i saveti za održavanje i
ostale elemente. korišćenje uređaja ● izvršenje zadatka
● Testira ispravnost ● Tehničko održavanje ● prezentacija izrade radnog zadatka (usmeno

uređaja uređaja objašnjavanje postupka izrade);



uređaje.

zdravlju na radu
Ocenjivanje

Naziv modula: Materijali u rashladnoj tehnici

ISHODI MODULA
PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA Po završetku modula
stanju da:
● Rashladna sredstva:
vrste, osobine, mere Na početku programa učenike upoznati sa
zaštite pri radu sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
rashladnim sredstvima ocenjivanja.
● Navede posebne ● Ulja i maziva kao Oblici nastave
standarde rada sa izolacioni materijali
rashladnim fluidima . Modul se realizuje kroz sledeće oblike
● Osposobljavanje ● Sredstva za sušenje nastave:
● Klasifikuje
učenika upotrebu i
rashladne fluide, ulja, ● Materijali u rashladnim ● praktična nastava ili učenje kroz rad
korišćenje rashladnih sistemima (metali i (ukoliko se obrazovni profil realizuje prema
maziva.
sredstava nemetali) Zakonu o dualnom obrazovanju)
● Odabere i ugradi
termoizolacioni ● Termoizolacioni ● Podela odeljenja na grupe
materijal materijali-toplotna
izolacija Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom
realizacije:
● Određivanje mesta
postavljanja toplotne ● praktične nastave
izolacije
Metode rada:
● demonstracija

uređaje)


odgovarajućem servisu za termičke i
rashladne uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Lemljenje bakarnih cevi i profila

ISHODI MODULA

da:
● Osposobljavanje ● Poveže zamenjen deo u ● Gasno (autogeno) Na početku programa učenike upoznati sa
učenika za gasno celinu lemljenjem ili lemljenje, postupak i ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
lemljenje bakarnih cevi zavarivanjem uz mere zaštite pri radu. ocenjivanja.
i profila korišćenje zaštitnih
sredstava ● Prenosivi uređaji za Oblici nastave
tvrdo lemljenje.
nastave:
● praktična nastava ili učenje kroz rad

(ukoliko se obrazovni profil realizuje prema
Zakonu o dualnom obrazovanju)
Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom

realizacije:
Metode rada:
● demonstracija


uređaje)


odgovarajućem servisu za termičke i
rashladne uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Rashladni uređaji

ISHODI MODULA
CILJEVI MODULA Po završetku modula PREPORUČENI SADRŽAJI MODULA PREPORUČENE AKTIVNOSTI I

učenik će biti u stanju NAČIN OSTVARIVANJA MODULA
da:
Osposobljavanje učenika ● Prepozna i odabere ● Rashladni kompresori, Na početku programa učenike
za klasifikaciju i elemente kondenzatori, regulacioni ventili, upoznati sa ciljem/ciljevima i
ugradnju delova kompresorskih kapilarne cevi, isparivači, skupljači ishodima, planom i načinima
kompresorskih rashladnih uređaja tečnosti odvajači ulja, sušači, filteri, ocenjivanja.
rashladnih uređaja zaustavni ventili, nivokazi,
● Obezbedi dostupnost cevovodi. Oblici nastave
Osposobljavanje učenika mestu rada i izvrši
za odabiranje i primenu montažu i demontažu ● Rad sa termometrima, Modul se realizuje kroz sledeće
alata, pribora i mernih delova. manometrima, vakuumetrima, oblike nastave:
instrumenata za aparatom za vakuumiranje i
servisiranje rashladnih ● Odabere alat, pribor i punjenje rashladne instalacije. ● praktična nastava ili učenje
uređaja merne instrumente kroz rad (ukoliko se obrazovni
● Ekspanzioni organi: kapilarna cev, profil realizuje prema Zakonu o
Osposobljavanje učenika ● Podesi parametre ručni ekspanzioni ventil, dualnom obrazovanju)
za odabiranje i primenu mernog instrumenta termostatski ekspanzioni ventil,
elemenata automatske automatski ekspanzioni ventil. ● Podela odeljenja na grupe
kontrole i regulacije u ● Ispušta fluid po Presostati. Termostati. Magnetni Odeljenje se deli na 3 grupe
rashladnim uređajima ekološkim standardima ventili. Nepovratni ventili. prilikom realizacije:
u odgovarajuću bocu Konstrukcija, princip rada, osnovni
Osposobljavanje učenika delovi, montaža i demontaža. ● praktične nastave
za montažu i proveru ● Pravilno koristi alate i
funkcionalnosti instrumente za ● Senzori sonde i davači. Elementi
servisiranje Metode rada:
električne opreme za upravljanja. daljinska merenja i
rashladne uređaje ● Razlikuje delove za upravljanja. ● demonstracija
kontrolu pritiska, ● Osnove upravljanja PLC uređaja. ● izvršenje zadatka
temperature i dr. Senzori, sonde, davači i elementi
● Odabira ulazne i upravljanja. Način rada i● prezentacija izrade radnog
zadatka (usmeno objašnjavanje
izlazne parametara u povezivanje PLC uređaja. postupka izrade);
skladu sa PLC
uređajem.
● Očitava parametre i ● Dimenzioniranje, princip rada Mesto realizacije nastave:
ispitivanje osnovnih delova i povezivanje
funkcionalnosti u skladu električnih osigurača, prekidača, ● Školska radionica ili poslodavac
sa programom PLC kontaktora, magnetnih i bimetalnih (odgovarajući servis za termičke
uređaja okidača, vremenskih releja, i rashladne uređaje)
električnih motora, elektronskih
● Odabere i montira termostata. Preporuke za realizaciju nastave
elemente električne
opreme za rashladne ● Montaža i demontaža, provera ● Praktična nastava se odvija u
uređaje funkcionalnosti i merenja
parametara. (realnim) uređajima i aparatima
● Kategoriše rashladni ili kod poslodavca.
uređaj u domaćinstvu ● Osnovne vrste kompresorskih
rashladnih uređaja u domaćinstvu. ● Učenje kroz rad se odvija kod
● Proveri ispravnosti i poslodavca, u odgovarajućem
funkcionalnosti uređaja ● Vrte komercijalnih rashladnih servisu za termičke i rashladne
(kompresorski rashladni uređaja (rashladne vetrine, uređaje.
uređaji u domaćinstvu, hladnjače i ledomati).
komercionalni rashladni ● Nastavnik praktične
uređaji) ● Osnovni delovi uređaja i njihova nastave/instruktor proverava da
funkcija. li je poslodavac izvršio procenu
● Izvrši pregled uređaja rizika na radnom mestu na kome
i ustanovi stanje ● Povezivanje pomoću električnih radi mladi i da li je izveo uvodnu
aparata šema. obuku mladih o bezbednosti i
zdravlju na radu
● Odabere najbolje ● Montaža i demontaža delova
rešenje za otklanjanje rashladnog i električnog sistema. Ocenjivanje
nedostataka na
uređaju. ● Dehidracija i punjenje rashladnog Vrednovanje ostvarenosti ishoda
sistema. vršiti kroz kontinualno praćenje
● Odradi demontažu, dostignutih ishoda i nivoa
Provera ispravnosti rada, postignutih kompetencija
montažu, dehidraciju i
punjenje rashladnog otklanjanje kvarova.
sistema
Naziv modula: Praktična nastava u bloku (treći razred)

ISHODI MODULA
PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će SADRŽAJI MODULA OSTVARIVANJA MODULA
biti u stanju da:
Osposobljavanje učenika ● Napravi pregled kvarova i Održavanje, Na početku programa učenike upoznati
za rad na održavanju, odabere najbolja rešenja za montaža i sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom
montaži i popravljanju otklanjanje istih popravljanje i načinima ocenjivanja.
rashladnih i termičkih rashladnih i
uređaja ● Učestvuje timski u termičkih uređaja Oblici nastave
upoznavanju sa zadatkom,
pripremanju alata, materijala i Prijem radnog Modul se realizuje kroz sledeće oblike
opreme, obezbeđivanju mesta zadatka i priprema nastave:
rada, uklanjanje otpadnog radnog mesta
materijala i čišćenje radnog ● praktična nastava ili učenje kroz rad
mesta Evidencija (ukoliko se obrazovni profil realizuje
utrošenog prema Zakonu o dualnom
● preuzme zadatak na terenu, materijala obrazovanju)
pripremi i preuzme alat,
materijala i opreme, obezbedi Predmer i ● Podela odeljenja na grupe
mesto rada predračun
● razmenjuje informacije sa realizacije:
kolegama, nadređenima i ● praktične nastave
korisnicima
Metode rada:
● obaveštava zainteresovane
strane o početku i vrsti radova. ● demonstracija
● uklanja otpadni materijal i čisti ● izvršenje zadatka
mesta rada
● evidentira utrošeni materijal i (usmeno objašnjavanje postupka
opremu realizovanih poslova, izrade);
zadataka, naloga.
● popunjava elemente radnog
naloga ● Školska radionica ili poslodavac
(odgovarajući servis za termičke i
● priprema predmer i predračun rashladne uređaje)
● priprema osnovne proračune Preporuke za realizaciju nastave

za različite usluge prema
zahtevu klijenta ● Praktična nastava se odvija u
(realnim) uređajima i aparatima ili kod
poslodavca.

radnom mestu na kome radi mladi i da
li je izveo uvodnu obuku mladih o
Ocenjivanje

kroz kontinualno praćenje dostignutih
ishoda i nivoa postignutih
kompetencija
- Tehničko crtanje
- Fizika
- Termički uređaji
- Burdonova cev
- Sistemi za snižavanje temperature
- Grejna tela, grejači
- Električni rešo
- Električna pegla
- Električna grejalica
- Električna pumpa
- Bojler
- Rashladni fluidi
- Kompresori
- Kondenzatori
- Isparivači
- Ventili
- Mikrotalasna pećnica
- Električni aparat za sušenje kose Ventilator, usisisvač
- Električni mikser
- Električna seckalica i blender
- Električni mlin za kafu
- Kućni frižideri, zamrzivači
- Rashladner vitrine
- Klima uređaji
- Električni pekač
- Mašina za pranje veša
- Mašina za sušenje veša
- Mašina za pranje posuđa
- Električni šporet
SERVISIRANJE KLIMA UREĐAJA
1. OSTVARIVANJA OBRAZOVNO-VASPITNOG RADA PREDMETA
1.1. PREMA PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA1

III 124 24 148
1 Ukoliko se program realizuje u školi
utvrde mesto i način realizacije ishoda, i unesu ih u operativne planove.
1.2. PREMA NASTAVNOM PLANU I PROGRAMU - DUALNO OBRAZOVANJE2

III 148 148
realizacije učenja kroz rad.
2. CILJEVI PREDMETA
● Upoznavanje učenika sa namenom klima uređaja
● Osposobljavanje učenika da odredi najoptimalnije rešenje pri određivanju mesta postavke klima uređaja
● Upoznavanje učenika sa različitim tipovima klima uređaja
● Osposobljavanje učenika za popravku i montažu različitih klima uređaja (prozorskog, split, invertorskog)
● Servisiranje klima uređaja
● Korišćenje tehničke dokumentacije za montažu uređaja
● Pružanje informacija o radu i održavanju uređaja
Razred: treći

1. Prozorski klima uređaji 20
2. Klima uređaji sa split sistemom 52
3. Invertorski klima uređaji 32
4. Automobilski klima uređaji 20
Naziv modula: Prozorski klima uređaji

ISHODI MODULA
Po završetku PREPORUČENI SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN

CILJEVI MODULA modula učenik MODULA OSTVARIVANJA MODULA
će biti u stanju
da:
Upoznavanje učenika sa ● Odabere koji ● Klima uređaji - namena Na početku programa učenike upoznati sa
namenom klima uređaja uređaj treba da i kapacitet, određivanje ciljem/ciljevima i ishodima, planom i
ugradi mesta postavljanja prema načinima ocenjivanja.
Osposobljavanje učenika da nameni prostora
odredi najoptimalnije rešenje ● Odredi mesto Oblici nastave
pri određivanju mesta ugradnje ● Osnovni delovi i njihova
postavke klima uređaja uređaja prema funkcija Modul se realizuje kroz sledeće oblike
nameni prostora nastave:
Osposobljavanje učenika za ● Električna šema
popravku i montažu ● Postavi ● praktična nastava ili učenje kroz rad
prozorske klime prozorsku klimu ● Postavljanje prozorske (ukoliko se obrazovni profil realizuje prema
klime Zakonu o dualnom obrazovanju)
● Servisira
prozorsku klimu ● Podela odeljenja na grupe

realizacije:
Metode rada:
● demonstracija


uređaje)

radionici, na konkretnim (realnim) uređajima
i aparatima ili kod poslodavca.
● Učenje kroz rad se odvija kod poslodavca,
u odgovarajućem servisu za termičke i
rashladne uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Klima uređaji sa split sistemom

ISHODI MODULA
PREPORUČENI
Po završetku modula SADRŽAJI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI MODULA
stanju da:
● Osnovni delovi i
njihova funkcija
Na početku programa učenike upoznati sa
● Električna šema ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
ocenjivanja.
● Montaža
cevovoda i Oblici nastave
● Izvrši montažu toplotne izolacije
Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
klima uređaja ● Metode
● Objasni rukovanje i savijanja i ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko se
spajanja cevi obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
način rada klijentu dualnom obrazovanju)
Osposobljavanje učenika za
● Izrada cevne
montažu i servisiranje ● Izvrši pogonske ● Podela odeljenja na grupe
mreže
klima uređaja sa split probe i pokaže način
sistemom tehničkog ● Dehidracija i Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom realizacije:
održavanja uređaja punjenje sistema
● Servisira, očisti i ● Servisiranje i
popravi uređaj u čišćenje Metode rada:
klima
slučaju kvara uređaja ● demonstracija
● Pogonske probe ● izvršenje zadatka
rashladnog
uređaja ● prezentacija izrade radnog zadatka (usmeno
● Odabir novog
klima uređaja

● Praktična nastava se odvija u školskoj radionici,

na konkretnim (realnim) uređajima i aparatima ili
kod poslodavca.

uređaje.
rizika na radnom mestu na kome radi mladi i da li
je izveo uvodnu obuku mladih o bezbednosti i
zdravlju na radu
Ocenjivanje
● Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz

Naziv modula: Invertorski klima uređaji

ISHODI MODULA

da:
● Osposobljavanje ● Samostalno odredi ● Osnovni delovi i Na početku programa učenike upoznati sa
učenika za montažu i mesto i pripremi njihova funkcija ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
servisiranje invertorskog prostor i priključke za ocenjivanja.
klima uređaja montažu klima uređaja ● Električna šema
Oblici nastave
● Izvrši montažu i ● Postavljanje
objasni klijentu način invertorske klime Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
korišćenja i održavanja
● Provera ispravnosti ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
klima uređaja
rada se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
● Servisira, očisti, i dualnom obrazovanju)
zameni deo uređaja u ● Servisiranje
slučaju kvara uređaja ● Podela odeljenja na grupe
● Saveti kod Odeljenje se deli na 3 grupe prilikom

kupovine i saveti za realizacije:
održavanje klima
uređaja ● praktične nastave
● Tehničko Metode rada:

održavanje,
periodični pregledi ● demonstracija


uređaje)


uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Automobilski klima uređaji

ISHODI MODULA

da:
● Automobilska
klimatizacija
● Osposobljavanje ● Princip rada klima Na početku programa učenike upoznati sa

učenika za: uređaja u automobilu ciljem/ciljevima i ishodima, planom i načinima
ocenjivanja.
● Montira i demontira ● Sastavni delovi
● Osposobljavanje
osnovne delova klima uređaja u Oblici nastave
učenika za servisiranje
automobilskog klima automobilu i njihova
automobilskog klima Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
uređaja funkcija
uređaja
● Očisti i održava ● Komandno ● praktična nastava ili učenje kroz rad (ukoliko
automobilski klima upravljanje vozilom se obrazovni profil realizuje prema Zakonu o
uređaja dualnom obrazovanju)
● Servisiranje
automobilskih klima
uređaja

realizacije:
Metode rada:
● demonstracija


uređaje)


uređaje.

Ocenjivanje

Naziv modula: Nastava u bloku

ISHODI MODULA PREPORUČENI

CILJEVI MODULA Po završetku modula učenik će SADRŽAJI OSTVARIVANJA MODULA
Osposobljavanje učenika ● Napravi pregled kvarova i Održavanje, Na početku programa učenike upoznati
za rad na održavanju, odabere najbolja rešenja za montaža i sa ciljem/ciljevima i ishodima, planom i
montaži i popravljanje otklanjanje istih popravljanje klima načinima ocenjivanja.
različitih tipova klima uređaja
uređaja ● Učestvuje timski u Oblici nastave
upoznavanju sa zadatkom, Prijem radnog
pripremanju alata, materijala i zadatka i Modul se realizuje kroz sledeće oblike
opreme, obezbeđivanju mesta priprema radnog nastave:
rada, uklanjanje otpadnog mesta
materijala i čišćenje radnog ● praktična nastava ili učenje kroz rad
mesta Evidencija (ukoliko se obrazovni profil realizuje
utrošenog prema Zakonu o dualnom obrazovanju)
● preuzme zadatak na terenu, materijala
pripremi i preuzme alat,
materijala i opreme, obezbedi Predmer i
mesto rada predračun
realizacije:
● razmenjuje informacije sa
kolegama, nadređenima i
korisnicima Metode rada:
● obaveštava zainteresovane ● demonstracija
strane o početku i vrsti radova.
● uklanja otpadni materijal i čisti
mesta rada ● prezentacija izrade radnog zadatka
(usmeno objašnjavanje postupka
● evidentira utrošeni materijal i izrade);
opremu realizovanih poslova,
zadataka, naloga. Mesto realizacije nastave:
● popunjava elemente radnog ● Školska radionica ili poslodavac

naloga (odgovarajući servis za termičke i
rashladne uređaje)
● priprema predmer i predračun
● priprema osnovne proračune za
različite usluge prema zahtevu ● Praktična nastava se odvija u školskoj
klijenta radionici, na konkretnim (realnim)
uređajima i aparatima ili kod
poslodavca.

radnom mestu na kome radi mladi i da
li je izveo uvodnu obuku mladih o
Ocenjivanje
● Vrednovanje ostvarenosti ishoda
dostignutih ishoda i nivoa postignutih
kompetencija
- Tehničko crtanje
- Fizika
- Servisiranje rashladnih i termičkih uređaja
- Prozorski klima uređaji
- Klima uređaji sa split sistemom
- Invertoski klima uređaji
- Automobilski klima uređaji
Naziv predmeta: PREDUZETNIŠTVO

Godišnji fond
61
časova:
Razred: treći
- Razvijanje poslovnih i preduzetničkih znanja, veština i ponašanja;
- Razvijanje preduzetničkih vrednosti i sposobnosti da se prepoznaju preduzetničke mogućnosti u

lokalnoj sredini i deluje u skladu sa tim;
- Razvijanje poslovnog i preduzetničkog načina mišljenja;
- Razvijanje svesti o sopstvenim znanjima i sposobnostima i daljoj profesionalnoj orjentaciji;

Ciljevi predmeta:
- Osposobljavanje za aktivno traženje posla (zapošljavanje i samozapošljavanje);
- Osposobljavanje za izradu jednostavnog plana poslovanja male firme;
- Multidisciplinarni pristup i orijentacija na praksu;
- Razvijanje osnove za kontinuirano učenje;
- Razvijanje odgovornog odnosa prema očuvanju prirodnih resursa i ekološke ravnoteže.
ISHODI
PREPORUČENI
NAČIN
Po završetku teme SADRŽAJI
TEMA CILJ
učenik će biti u stanju OSTVARIVANJA PROGRAMA
PO TEMAMA
da:
Preduzetništvo - Razumevanje pojma i - navede adekvatne - Pojam, razvoj i Na početku teme učenike
i preduzetnik značaja preduzetništva; primere značaj preduzetništva; upoznati sa ciljevima i
preduzetništva iz ishodima nastave/učenja,
- Prepoznavanje lokalnog okruženja; - Profil i karakteristike planom rada i načinima
osobenosti preduzetnika. uspešnog ocenjivanja.
preduzetnika;
- navede - Motivi preduzetnika; Oblici nastave
karakteristike
preduzetnika; - Tehnike i kriterijumi Predmet se realizuje kroz
za utvrđivanje sledeće oblike nastave:
- objasni značaj preduzetničkih
motivacionih faktora u predispozicija. - Vežbe (31 čas)
preduzetništvu;
- Blok nastava (30 časova)
- dovede u odnos
pojmove inovativnost, Mesto realizacije nastave
preduzimljivost i
- Nastava se realizuje u
preduzetništvo;
učionici ili u odgovarajućem
kabinetu
- prepozna različite
načine otpočinjanja Metode rada:
posla u lokalnoj
zajednici. Radioničarski
(sve interaktivne metode

rada)
Podela odeljenja na grupe
Odeljenje se deli na grupe do

10 učenika
nastavePreduzetništvo i
preduzetnik:
● Dati primer uspešnog

preduzetnika i/ili pozvati na
čas gosta - preduzetnika koji
bi govorio učenicima o svojim
iskustvima ili poseta
uspešnom preduzetniku;
Razvijanje i - Razvijanje sposobnosti - primeni kreativne - Traganje za Razvijanje i procena poslovnih
procena za uočavanje, tehnike izbora, poslovnim idejama; ideja, marketing plan:
poslovnih formulisanje i procenu selekcije i vrednovanja
ideja, poslovnih ideja; poslovnih ideja; - Procena poslovnih - Koristiti oluju ideja i vođene
marketing plan mogućnosti za novi diskusije da se učenicima
- Upoznavanje učenika sa - prepozna sadržaj i poslovni poduhvat; pomogne u kreativnom
elementima marketing značaj biznis plana; smišljanju biznis ideja i
plana; - swot analiza; odabiru najpovoljnije.
- istraži međusobno
- Razvijanje smisla za delovanje faktora koji - Struktura biznis - Preporučiti učenicima da
timski rad. utiču na tržište: cena, plana i marketing biznis ideje traže u okviru
proizvod, mesto, plana kao njegovog svog područja rada ali ne
promocija i ličnost; dela; insistirati na tome.
- prikupi i analizira - Elementi marketing - Učenici se dela na grupe

informacije o tržištu i miksa (5P) - okupljene oko jedne poslovne
razvija individualnu (proizvod/usluga, ideje u kojima ostaju do
cena, kanali kraja. Grupe
- marketing strategiju; distribucije, promocija,
ličnost); - učenika okupljene oko jedne
- razvije poslovne ideje vrše
samopouzdanje u - Rad na terenu - istraživanje tržišta po
sprovođenju terenskih istraživanje tržišta; nastavnikovim uputstvima.
ispitivanja;
- Prezentacija - Poželjno je organizovati
- samostalno izradi marketing plana za posetu malim preduzećima
marketing plana u odabranu biznis ideju. gde će se učenici informisati o
pripremi biznis plana; načinu delovanja i opstanka
tog preduzeća na tržištu.
- prezentuje
marketing plan kao Upravljanje i organizacija:
deo sopstvenog biznis - Preporučene sadržaje po
plana. temama učenik savladava na
jednostavnim primerima uz
pomoć nastavnika;
- Davati uputstava učenicima

gde i kako da dođu do
neophodnih informacija.
Koristiti sajtove za
prikupljanje informacija
(www.apr.gov.rs.,
www.sme.gov.rs. i drugi).
- Osnovna poslovna
dokumentacija: CV, molba,
žalba, izveštaj, zapisnik…;
- Poseta socijalnim
partnerima na lokalnom nivou
(opština, filijale Nacionalne
službe za zapošljavanje,
Regionalne agencije za razvoj
malih i srednjih preduzeća i
sl.).
Upravljanje i - Upoznavanje učenika sa - navede osobine - Menadžment funkcije Ekonomija poslovanja,

organizacija, suštinom osnovnih uspešnog menadžera; (planiranje, finansijski plan
menadžment funkcija i organizovanje,
pravni okvir za veština; - objasni osnove vođenje i kontrola); - Koristiti formular za biznis
osnivanje i menadžmenta plan Nacionalne službe
funkcionisanje - Upoznavanje učenika sa usluga/proizvodnje; - Pojam i vrste zapošljavanja;
delatnosti specifičnostima troškova, cena;
upravljanja - objasni na - Koristiti najjednostavnije
proizvodnjom/uslugama i jednostavnom primeru - Investicije; tabele za izradu bilansa
ljudskim resursima; pojam i vrste stanja, bilansa uspeha i
troškova, cenu - Prelomna tačka bilansa novčanih tokova;
- Upoznavanje učenika sa koštanja i investicije; rentabilnosti;
značajem korišćenja - Obraditi sadržaj na
informacionih tehnologija - izračuna prag - Menadžment najjednostavnijim primerima
za savremeno poslovanje; rentabilnosti na proizvodnje - iz prakse
jednostavnom upravljanje
- Davanje osnovnih primeru; proizvodnim Preporuke za realizaciju blok
uputstava gde doći do procesom/uslugom; nastave
neophodnih informacija. - objasni značaj
proizvodnog plana i - Upravljanje ljudskim - Blok nastavu iskoristiti za
izradi proizvodni plan resursima; posete preduzećima i
za sopstvenu biznis ustanovama koje su
ideju u- Upravljanje predviđene ovim predmetom
najjednostavnijem vremenom;
obliku ( samostalno ili - Izrada prezentacije
- Inženjering objedinjuje poslednja dva
uz pomoć nastavnika); vrednosti;
modula. Sama izrada treba da
- uviđa značaj - traje 9 časova (jedan ipo dan
Informacione
planiranja i odabira tehnologije blok nastave), a prezentacije
u
ljudskih resursa za radova 3 časa.
poslovanju;
potrebe organizacije;
- Učenici pojedinačno ili
- Pravni aspekt podeljeni u timove do 5
- koristi gantogram;
pokretanja biznisa. učenika treba da uz pomoć
- objasni značaj nastavnika izrade biznis plan
informacionih svog preduzeća (preporučuje
tehnologija za se da se preduzeće bavi
savremeno poslom za koji se učenik
poslovanje; školuje).
- shvati važnost - Insistirati na pravilnom

neprekidnog inoviranja korišćenju termina vezanih za
proizvoda ili usluga; elektrotehniku
- izabere najpovoljniju - Metode rada

organizacionu i pravnu
formu privredne Mini predavanja
aktivnosti;
Simulacija
- izradi i prezentuje
organizacioni plan za Studija slučaja
sopstvenu biznis ideju;
Diskusija
- samostalno sačini ili Ocenjivanje
popuni osnovnu
poslovnu Vrednovanje ostvarenosti
dokumentaciju. ishoda vršiti kroz:
- aktivnost učenika na času
- redovnost i preglednost
radne sveske
- domaće zadatke
- testove znanja
- izradu praktičnih radova

(marketing,organizaciono-
proizvodni i finansijski plan)
- izradu konačne verzije biznis

plana
- prezentaciju
Okvirni broj časova po

temama
- Preduzetništvo i preduzetnik
(5 časova vežbi)
- Razvijanje i procena
poslovnih ideja, marketing
plan (10 časova vežbi i 6
časova blok)
- Upravljanje i organizacija (8
časova vežbi i 12 časova blok)
- Ekonomija poslovanja (8
časova vežbi i 3 časa blok)
- Učenički projekt -
prezentacija poslovnog plana
(9 časova blok)
Ekonomija - Razumevanje značaja - sastavi bilans stanja - Bilans stanja;
poslovanja, bilansa stanja, bilansa na najjednostavnijem
finasijski plan uspeha i tokova gotovine primeru; - Bilans uspeha;
kao najvažnijih
- Bilans tokova
finansijskih izveštaja u - sastavi bilans uspeha
biznis planu; i utvrdi poslovni gotovine (cash flow);
rezultat na
- Prepoznavanje najjednostavnijem - Izvori finansiranja;
profita/dobiti kao primeru;
- Institucije i
osnovnog motiva infrastruktura za
poslovanja; - napravi razliku
podršku
između prihoda i
preduzetništvu;
- Razumevanje značaja rashoda s jedne strane
likvidnosti u poslovanju i priliva i odliva novca
preduzeća. sa druge strane na - Priprema i
najjednostavnijem prezentacija
primeru; finansijskog plana.
- navede moguće
načine finansiranja
sopstvene delatnosti;
- se informiše u
odgovarajućim
institucijama o svim
relevantnim pitanjima
od značaja za
pokretanje biznisa;
- identifikuje načine za
održavanje likvidnosti
u poslovanju
preduzeća;
- sastavi finansijski
plan za sopstvenu
biznis ideju
samostalno ili uz
pomoć nastavnika;
- prezentuje finansijski
plan za svoju biznis
ideju.
- samostalno ili uz
pomoć nastavnika da
poveže sve urađene
delove biznis plana; - Izrada celovitog
- Osposobiti učenika da
Učenički biznis plana za
razume i dovede u vezu
- izradi konačan sopstvenu biznis ideju
projekt- sve delove biznis plana;
(jednostavan) biznis
prezentacija
plan za sopstvenu - Prezentacija
poslovnog - Osposobljavanje učenika
biznis ideju; pojedinačnih/grupnih
plana u veštinama prezentacije
biznis planova i
biznis plana. - prezentuje biznis diskusija.
plan u okviru javnog
časa iz predmeta
preduzetništvo.
- Svi stručni predmeti
- Preduzetništvo, preduzetnik
- Biznis plan
- Ljudski resursi
B: IZBORNI STRUČNI PREDMETI
OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE

II 35 35
2. CILJ PREDMETA
- Razvijanje svesti o značaju obnovljivih izvora energije za razvoj elektroenergetskog sistema Srbije, zaštiti životne
sredine i načinima za povećanje energetske efikasnosti.
ISHODI
PREPORUČENE
OBAVEZNI I PREPORUČENI
CILJEVI Po završetku modula učenik će SADRŽAJI AKTIVNOSTI I NAČIN
OSTVARIVANJA PREDMETA
biti u stanju da:
● Upoznavanje učenika sa ● definiše pojam obnovljivih VRSTE OBNOVLJIVIH IZVORA Na početku modula učenike
vrstama obnovljivih izvora izvora energije ENERGIJE upoznati sa ciljevima i
energije ishodima nastave / učenja,
● nabroji vrste obnovljivih ● Istorijski pregled proizvodnje planom rada i načinima
izvora energije i potrošnje energije. ocenjivanja.
● shvati način transformacije ● Problemi: povećanje zahteva Oblici nastave
energije iz obnovljivih izvora za energijom, iscrpljenost
energije tradicionalnih izvora, ekološki Modul se realizuje kroz
problemi, ekonomsko-politički sledeće oblike nastave:
● shvati značaj novih izazovi
tehnologija za povećanje ● teorijska nastava (35
energetske efikasnosti u ● Osnovni pojmovi obnovljivih časova)
proizvodnji energije kao i njenu izvora energije: oblici i
racionalnu efikasnu potrošnju. transformacija energije, Podela odeljenja na grupe
energetske rezerve.
Teorijska nastava sluša celo
● Razvoj novih tehnologija i odeljenje
usavršavanje postojećih,
ekonomska stimulacija „zelene
energije” ● učionica - teorijska
nastava
teorijske nastave
● Učenike upoznati sa
osnovnim pojmovima
vezanim za obnovljive
izvore energije.
● Povezati sa gradivom
fizike, osnova
elektrotehnike, elektronike
i tehnički materijali
● Sve teme obraditi

informativno bez ulaska u
detalje.
● Ako postoji mogućnost

odvesti učenike da vide
neko postrojenje sa
obnovljivim izvorom
energije u okolini
● Prilikom obrade nastavnih

jedinica, koristiti što više
panoe, slike, crteže filmove
i multimedijalne
prezentacije,
● Insistirati na povezivanju
prethodno stečenih znanja
iz drugih predmeta;
Ocenjivanje
ishoda
● testove znanja
NEOBNOVLJIVI IZVORI
● definiše pojam neobnovljivih
ENERGIJE
izvora energije
● Osnovni pojmovi i razlike
● shvati negativan uticaj
● Upoznavanje učenika sa obnovljivih i neobnovljivih
neobnovljivih izvora energije na
neobnovljivim izvorima izvora energije
zaštitu životne sredine
energije.
● Način smanjenja emisije
● značaj strategije uvođenja
CO2,zagađenja koje izazivaju
čistije proizvodnje energije u
proizvodni procesi u odnosu na
Republici Srbiji
životnu sredinu.
HIDROELEKTRANE
● Velike HE - tradicionalni OIE

● definiše pojam hidroelektrane
● Ekološki i ekonomski
● definiše ukupnu proizvodnju
potencijal malih HE
električne energije u
hidroelektranama ● Cevovodi i tipovi turbina
● Upoznavanje učenika sa ● definiše uticaj hidroelektrana ● Procena snage i energije

potencijalima na MHE, optimalni protok
hidroenergije,
ekosistem ● Energija plime i oseke, talasa
tradicionalnim obnovljivim
izvorom energije ● definiše podelu hidroelektrana ● Uticaj hidroelektrana na
prema veličini ekosistem
● Definiše snagu dobijenu u ● Potencijali hidroenergije u
hidroelektranama Srbiji i primeri instalisanih
kapaciteta
● Definiše delove hidroelektrane
● Podela hidroelektrana prema
veličini
● navede načine dobijanja ELEKTRANE NA BIOMASU
biomase i
● Biomasa kao izvor energije.
podelu
● Upoznavanja učenika sa ● Male elektrane na biomasu.
biogorivima koja su u ● kako se koristi biomasa za
najširoj upotrebi. dobijanje ● Prevođenje biomase u tečno
stanje
● Upoznati učenika sa električne i toplotne energije, ili
značajem male elektrane za ● Biodizel kao tečno gorivo
na biomasu.
dobijanje tečnih i gasovitih ● Biogas postrojenja za
● Upoznavanje učenika sa goriva poljoprivredne farme
potencijalima biomase u
Srbiji ● definiše vidove konverzije ● Energija iz životinjskih
biomase otpadaka
● definiše elektrane na biomasu ● Pregled resursa biomase u

i otpad Srbiji
● Geotermalna energija ● definiše načini dobijanja GEOTERMALNE ELEKTRANE
kao obnovljiv izvor geotermalne energije
energije ● Šta je geotermalna energija
● definiše slojeve Zemljine kore
● Istorijat korišćenja i procena
● objasni princip korišćenja resursa geotermalne energije
geotermalne energije u
poljoprivredi - sistem za ● Korišćenje geotermalne
grejanje tla i vazduha u energiju za proizvodnju
staklenicima električne energije, toplifikaciju
● Objasni princip rada sledećih naseljenih mesta, grejanje
vrsta toplotnih pumpi: vazduh - staklenika
voda, zemlja - voda, voda -
voda ● Tehnološki i ekonomski
pregled razvoja geotermalnih
● definiše prednosti toplotne tehnologija.
pumpe
● Prednosti i uticaji
● Definiše uticaj geotermalne geotermalne energije na
energije na zaštitu životne životnu sredinu.
sredine
● Definiše potencijale
geotermalne energije u
Republici Srbiji
SOLARNE ELEKTRANE
● Energija Sunca.
● Prolaz zračenja kroz

atmosferu (direktno i difuzno
zračenje, albedo).
● Promena položaja Sunca i

Zemlje.
● kolika je energija zračenja
● Pasivno solarno grejanje.
Sunca
● Sistemi za pripremu tople
● koja dolazi na površinu
vode.
Zemlje
Kratak istorijat. PN spoj.
● definiše kretanje planete
Zemlje ● Fotonaponska konverzija.
● Upoznavanje učenika sa
značajem primene ● navede način dospevanja ● Materijali za izradu (FN)
Sunčeve energije Sunčevog zračenja na Zemlju ćelija.
● Upoznavanje učenika sa ● objasni pojam Pasivne kuće ● Fotonaponska ćelija -
principom rada
konstrukcija.
fotonaponske ćelije i ● objasni način primene solarne
njenom upotrebom energije za pripremu tople vode ● Uticaj temperature snage
sunčevog zračenja na
● definiše šta je svetlost
karakteristike ćelije.
● objasni princip rada PN -
● Moduli i paneli.
spoja
● Standardne konstrukcije
● objasni način dobijanja
modula.
napona u fotonaponskoj ćeliji
● Primene fotonaponskih
modula i panela direktno
vezivanje na potrošnju.
● Sistemi sa baterijama.
● Rad na mreži.
● Primena FN u automobilskoj
industriji.
● Upoznati učenike sa ● definiše vetar i nastanak vetra VETROELEKTRANE
vetrom kao oblikom
obnovljive energije ● navede šta je vetroturbina, a ● Istorijat korišćenja energije
vetroagregata. šta je vetrogenerator vetra.
● Upoznati učenike sa ● navede podelu vetrenjača ● Vetar kao oblik energije

vrstama vetrogeneratora -
● navede delove vetroagregata ● Vetroagregati - osnovni
pojmovi, princip rada
vetro park, rad na mreži i ● Snaga i stepen iskorišćenja
izolovani rad vetroturbina.
● Koncepcije generatora koji se

primenjuju u vetroagregatima.
● Farme vetroagregata. Mali,

mini i mikro vetroagregati (0,3-
300 kW).
● Rad na mreži i izolovani rad.
● Ekonomski aspekti korišćenje

energije vetra.
● Potencijali Srbije za
korišćenja energije vetra.
Uklapanje vetroagregata u
okolinu.
KORELACIJA SA DRUGIM PREDMETIMA / MODULIMA
- Fizika
- Praktična nastava
- Strani jezik
ENERGETSKA ELEKTRONIKA

III 31 31
2. CILJ PREDMETA
- Sticanje osnovnih znanja o elektronskim komponentama i energetskim pretvaračima, njihovim karakteristikama i

primeni u elektroenergetici
ISHODI
OBAVEZNI I
CILJEVI Po završetku modula PREPORUČENI PREPORUČENE AKTIVNOSTI I NAČIN OSTVARIVANJA
učenik će biti u stanju SADRŽAJI PREDMETA
da:
● Sticanje ● Objasni snažne diode ELEMENTI Na početku modula učenike upoznati sa ciljevima i
osnovnih znanja o ENERGETSKE ishodima nastave / učenja, planom rada i načinima
elementima ● Objasni snažne ELEKTRONIKE ocenjivanja.
energetske tranzistore
elektronike ● Snažne diode Oblici nastave
● Objasni Darlingtonov
spoj tranzistora ● Snažni Modul se realizuje kroz sledeće oblike nastave:
tranzistori
● Objasni prekidački ● teorijska nastava (31 čas)
režim rada tranzistora ● Darlingtonov
spoj. Podela odeljenja na grupe
● Navede karakteristike
IGBT-a ● Bipolarni Teorijska nastava sluša celo odeljenje
tranzistor kao
● Objasni konstrukciju prekidač ● učionica - teorijska nastava
tiristora, trijaka i dijaka
● IGBT Okvirni broj časova po temama:
● Nabroji načine za
upravljanje radom ● Tiristor (SCR) Elementi energetske elektronike: 10 časova
tiristora
● GTO tiristor Usmerači: 8 časova
● Objasni način fazne
● Triak i diak. Invertori: 8 časova
regulacije pomoću
tiristora i triaka ● Upravljanje Ostale vrste pretvarača i primena: 5 časova
radom tiristora.
● Sadržaje programa je potrebno realizovati savremenim
● Fazno nastavnim metodama i sredstvima. U okviru svake
regulisanje programske celine učenike treba osposobljavati za
pomoću tiristora samostalno pronalaženje, sistematizovanje i korišćenje
i triaka. informacija iz različitih izvora (stručna literatura,
internet, časopisi, udžbenici); vizuelno opažanje,
poređenje i uspostavljanje veza između različitih
sadržaja; timski rada; samoprocenu; prezentaciju svojih
radova i grupnih projekata i efikasnu vizuelnu, verbalnu i
pisanu komunikaciju.
● U poglavlju „Elementi energetske elektronike” dati

osnovnu podelu komponenti energetske elektronike:
pasivne, aktivne, po brzini rada, po načinu aktiviranja.
Naglasiti osnovna svojstva savršenog prekidača uz
poređenje sa svojstvima stvarnih beskontaktnih
prekidača.
USMERAČI
● Polutalasni
usmerač
● Objasni princip rada (neupravljivi,
polutalasnog usmerača upravljivi)
● Objasni princip rada ● Punotalasni

punotalasnog usmerača usmerač sa
(sa srednjom tačkom i srednjom
● Sticanje
osnovnih znanja o mostnog) tačkom
usmeračima
● Objasni razliku ● Punotalasni
upravljivih i mostni usmerač
neupravljivih usmerača
● Trofazni
● Objasni način rada usmerač sa
trofaznih usmerača srednjom
tačkom
● Trofazni
mostni usmerač
● Sticanje ● Objasni ulogu INVERTORI
osnovnih znanja o invertora u
invertorima elektroenergetskom ● Invertori
postrojenju vođeni mrežom
● Nabroji vrste invertora ● Nezavisni

invertori
● Objasni način rada
invertora vođenog Strujni invertori
mrežom
Naponski
● Objasni način rada invertori
nezavisnih invertora
Rezonantni
● Objasni način rada invertori
trofaznog invertora
● Trofazni
invertor
● Objasni ulogu
jednosmernih pretvarača OSTALE VRSTE
u elektroenergetskom PRETVARAČA I
postrojenju PRIMENA
● Upoznavanje sa
ostalim tipovima ● Objasni ulogu ● Jednosmerni
energetskih naizmeničnih pretvarača pretvarači
pretvarača iu elektroenergetskom
primenom postrojenju ● Naizmenični
energetske pretvarači
elektronike ● Navede primere
primene energetske ● Primena
elektronike u energetske
elektroenergetskom elektronike
postrojenju
● U nastavnoj temi „Usmerači” prednost dati fizičkim
objašnjenjima i grafičkom predstavljanju.
● „Invertore” obraditi informativno bez ulaska u detalje.
● Poglavlje „Ostale vrste pretvarača i primena”

realizovati tako da težište bude na uređajima energetske
elektronike koji se danas najčešće sreću u
elektroenergetskim postrojenjima. Naglasiti da je
primena energetske elektronike mnogo šira u odnosu na
navedene primere.
● Povezati sa gradivom iz predmeta osnove

elektrotehnike i električna merenja i elektronika
● Realizatori nastave mogu izmeniti do 20%

preporučenih sadržaja uz saglasnost Stručnog veća.
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:
● testove znanja
- Električna postrojenja
ELEKTRIČNE MAŠINE

III 31 31
4. CILJEVI PREDMETA
- Upoznavanje podele električnih mašina, uloge, vrsta i konstruktivnih delova;
- Sticanje znanja o električnim mašinama potrebnih za rad u elektroenergetskim postrojenjima i distributivnim

mrežama;
- Ovladavanje osnovnim znanjem o principima delovanja i pogonskim karakteristikama pojedinih mašina;
- Osposobljavanje za pravilno rukovanje električnim mašinama;
- Osposobljavanje za produbljivanje znanja iz ove oblasti radi daljeg stručnog usavršavanja;
- Osposobljavanje za održavanje elemenata elektroenergetskih postrojenja, u skladu sa propisima i pravilnicima;
- Korišćenje stečenih znanja za bolje razumevanje i praćenje drugih predmeta gde se električne mašine pojavljuju kao
segment u funkcionisanju nekog sistema;
- Osposobljavanje za uspešniju realizaciju sadržaja programa praktične nastave
Treći razred
ISHODI PREPORUČENE
OBAVEZNI I
AKTIVNOSTI I NAČIN
CILJEVI Po završetku modula učenik PREPORUČENI OSTVARIVANJA
će biti u stanju da: SADRŽAJI
PROGRAMA
Na početku učenike
ishodima nastave /
učenja, planom rada i
načinima ocenjivanja.
Realizacija nastave
Predmet se realizuje kroz

UVOD ● teorijska nastava (31

● Objasni ulogu i značaj čas)
električnih mašina u● Osnovni pojmovi,
● Sticanje osnovnih znanja o elektroenergetskom sistemu značaj i podela Mesto realizacije nastave
pojmovima i zakonima na kojima se električnih mašina
bazira rad električnih mašina ● Nabroji vrste električnih prema procesu ● učionica
mašina pretvaranja električne
Okvirni broj časova po
● Sticanje znanja o vrstama energije temama:
električnih mašina ● Navede osnovne zakone na
kojima se bazira rad ● Osnovni zakoni na Uvod: 3 časova.
električnih mašina kojima se zasniva rad
električnih mašina Asinhroni motori: 11
časova
Sinhrone mašine: 7
časova
Električne mašine
jednosmerne struje: 5
časova
Ostale vrste električnih

mašina: 5 časova
● Sticanje znanja o osnovnim ● Objasni osnovne pojmove i ASINHRONI MOTORI
pojmovima, vrstama, konstrukciji, primenu asinhronih motora u
karakteristikama i primeni elektroenergetskim mrežama ● Pojam, vrste,
asinhronih motora u i postrojenjima. konstruktivni elementi i
elektroenergetskim mrežama i primena asinhronih
postrojenjima ● Navede osnovne motora
konstruktivne elemente i
vrste asinhronih motora.
● Sticanje znanja o postupcima ● Navede i objasni naznačene ● Konstrukcija statora i
puštanja u rad, promeni smera veličine na natpisnoj pločici i rotora jednofaznog i
obrtanja i vrstama i otklanjanju asinhronog motora. trofaznog asinhronog
kvarova pojedinih vrsta asinhronih motora.
motora ● Objasni postupak puštanja
u rad trofaznih i jednofaznih ● Naznačene veličine
asinhronih motora. asinhronog motora,
natpisna pločica
● Objasni postupak promene
smera obrtanja trofaznih i ● Pokretanje i promena
jednofaznih asinhronih smera obrtanja trofaznih
motora. asinhronih motora.
● Navede vrste kvarova i ● Pokretanje i promena

objasni postupak njihovog smera obrtanja
otklanjanja jednofaznih asinhronih
motora
● Kvarovi kod asinhronih

mašina - uzroci kvarova
i načini njihovog
otklanjanja
● Sticanje osnovnih ● Objasni osnovne SINHRONE MAŠINE Preporuke za realizaciju nastave

znanja o različitim pojmove, vrste i
vrstama sinhronih primenu sinhronih ● Pojam, vrste i primena ● Pri obradi pojedinih nastavnih jedinica
mašina mašina u sinhronih mašina koristiti panoe, slike, crteže. Koristiti
elektroenergetskim (generatora, motora i multimedijalne prezentacije, kataloge
● Sticanje znanja o postrojenjima. kompenzatora) u proizvođača opreme i uređaja i stručnu
postupcima regulacije elektroenergetskim literaturu (standarde, propise, preporuke).
brzine obrtanja rotora i ● Navede osnovne postrojenjima.
vrstama i otklanjanju konstruktivne ● U UVODU treba naglasiti šta se
kvarova pojedinih vrsta elemente, ● Konstrukcija i vrste
podrazumeva pod električnom mašinom i
sinhronih generatora karakteristike i vrste rotora sinhronih mašina
rotora sinhronih izvršiti podelu električnih mašina prema vrsti
mašina. ● Sinhroni generator - struje i principu delovanja. Dati kratak prikaz
vrste, karakteristike, i objasniti praktičnu primenu zakona
● Objasni postupak regulacija brzine, uslovi elektromagnetizma koji se koriste za rad
regulacije brzine za paralelni rad električnih mašina (Faradejev zakon
obrtanja rotora elektromagnetne samoindukcije, Lencov i
● Kvarovi kod sinhronih Amperov zakon).
sinhronog generatora.
generatora - uzroci
● Navede uslove za kvarova i načini njihovog ● Kroz sadržaj tematske celine ASINHRONI
paralelan rad dva i/ili otklanjanja MOTORI konstrukciju asinhronih motora
više sinhronih objasniti na modelu rasklopljenog asinhronog
generatora. motora da učenici vide svaki deo i navesti
materijale od kojih se izrađuju stator, rotor i
● Navede vrste kvarova njihovi namotaji. Pri obradi rotora objasniti
i objasni postupak kavezni i kliznokolutni rotor i pokazati oba
njihovog otklanjanja modela da učenici uoče razliku. Dati prikaz
naznačenih veličina koje se nalaze na
natpisnoj pločici (lična karta motora).
Obraditi pokretanje sklopkom zvezda-trougao
i pomoću rotorskog otpornika. Opisati
konstrukciju jednofaznog asinhronog motora i
njegove sličnosti i razlike sa trofaznim.
Navesti moguće kvarove i postupak njihovog
otklanjanja.
● Pri obradi SINHRONIH MAŠINA posebnu

pažnju posvetiti sinhronim generatorima.
Istaći analogije konstrukcije statora trofaznih
asinhronog motora i statora sinhronih
mašina. Prilikom objašnjenja vrsta rotora kod
sinhronih generatora koristiti didaktičke šeme
i modele hidro- i turbogeneratora i navesti
njihove karakteristike. Pri obradi sinhronog
kompenzatora istaći njegovu potrebu i
primenu u elektroenergetskom sistemu za
poboljšanje faktora snage. Za paralelan rad
sinhronih generatora istaći potrebu za
sprezanjem i paralelan rad i uslove pod
kojima se to može izvesti. Kod obrade
kvarova sinhronih generatora dati samo
osnovne električne i mehaničke kvarove i
objasniti u osnovnim crtama postupak
otklanjanja kvarova.
● Konstrukciju ELEKTRIČNIH MAŠINA

JEDNOSMERNE STRUJE obraditi uz prikaz na
uzorku i didaktičkoj šemi. Ukratko objasniti
konstrukciju polova, polnih nastavaka i
pobudnog namotaja. Pri obradi rotora
posebno istaći konstrukciju i značaj kolektora
i četkica. Navesti vrste pobude i dati šematski
prikaz. Ukratko objasniti princip rada motora
jednosmerne struje i zavisnost smera
obrtanja rotora od smera struje u rotoru i
smera glavnog magnetnog fluksa. Puštanje u
rad i regulaciju brzine motora sa serijskom
pobudom ukratko obraditi sa radnom
karakteristikom i naglasiti njegovu primenu u
postrojenjima električne vuče.
● Pri proučavanju tematske celine OSTALE

VRSTE ELEKTRIČNIH MAŠINA navesti druge
vrste električnih mašina koje se primenjuju u
elektroenergetskim postrojenjima i ukratko
objasniti konstrukciju i princip rada koračnog
(step) i linearnog motora pomoću uzorka uz
grafički prikaz.
● Teorijsku nastavu uskladiti sa sadržajima

predmeta Praktična nastava
● U svim oblicima nastave ovog predmeta

koristiti opremu i nastavna sredstva
laboratorije za električne mašine
● Realizatori nastave mogu izmeniti do 20%

preporučenih sadržaja uz saglasnost Stručnog
veća.
● Sticanje osnovnih ● Objasni osnovne ELEKTRIČNE MAŠINE
znanja o električnim pojmove, vrste i
mašinama jednosmerne primenu električnih JEDNOSMERNE STRUJE
struje, njihovoj primeni mašina jednosmerne
● Pojam, vrste i primena
u elektroenergetskim struje u
mašina jednosmerne
postrojenjima i elektroenergetskim
postupcima upravljanja postrojenjima. struje u elektro-
energetskim
● Navede osnovne postrojenjima
konstruktivne elemente
● Konstrukcija mašina
i vrste električnih
jedno-smerne struje -
mašina jednosmerne
struje prema pobudi. stator (glavni i pomoćni
polovi, pobudni
● Objasni postupke namotaji), rotor
puštanja u rad i (namotaji, kolektor,
regulaciju brzine četkice). Vrste pobude
obrtanja motora mašine jednosmerne
jednosmerne struje sa struje.
serijskom pobudom.
● Puštanje u rad i
regulacija brzine motora
jednosmerne struje sa
serijskom pobudom.
● Navede ostale vrste OSTALE VRSTE
električnih mašina koje ELEKTRIČNIH MAŠINA
se primenjuju u
● Ostale vrste
elektroenergetskim
električnih mašina u
postrojenjima
● Sticanje osnovnih elektroenergetskim
znanja o drugim ● Navede osnovne postrojenjima
vrstama električnih konstruktivne ● Konstrukcija, princip
mašina elemente, princip rada
rada i primena koračnog
i primenu koračnog
(step) motora.
(step) i linearnog
motora u ● Konstrukcija, princip
elektroenergetskim rada i primena linearnog
postrojenjima motora.
Ocenjivanje
Vrednovanje ostvarenosti ishoda vršiti kroz:
● testove znanja
- Fizika
- Električna postrojenja
PROGRAM ZAVRŠNOG ISPITA ZA OBRAZOVNI PROFIL SERVISER TERMIČKIH I

RASHLADNIH UREĐAJA
CILJ ZAVRŠNOG ISPITA
Završnim ispitom proverava se da li je učenik, po uspešno završenom obrazovanju za obrazovni profil serviser termičkih
i rashladnih uređaja, stekao stručne kompetencije propisane Standardom kvalifikacije („Službeni glasnik RS - Prosvetni
glasnik”, broj 7/19)
STRUKTURA ZAVRŠNOG ISPITA
Završni ispit za učenike koji su se školovali po planu i programu nastave i učenja za obrazovni profil serviser termičkih i
rashladnih uređaja realizuje se kroz praktični rad.
PRIRUČNIK O POLAGANJU ZAVRŠNOG ISPITA
Završni ispit sprovodi se u skladu sa ovim pravilnikom i Priručnikom o polaganju završnog ispita za obrazovni profil
serviser termičkih i rashladnih uređaja (u daljem tekstu Priručnik).
Priručnik izrađuje Zavod za unapređivanje obrazovanja i vaspitanja - Centar za stručno obrazovanje i obrazovanje
odraslih (u daljem tekstu: Centar) u saradnji sa timom nastavnika iz škola u kojima se realizuje ovaj obrazovni profil.
Priručnik sadrži posebne preduslove za polaganje završnog ispita, okvir sa kriterijumima za ocenjivanje kompetencija,
standardizovane radne zadatke za praktični rad i obrasce za ocenjivanje.
Centar priprema Priručnik i objavljuje ga na zvaničnoj internet stranici Zavoda za unapređivanje obrazovanja i
vaspitanja.
PREDUSLOVI ZA POLAGANJE ZAVRŠNOG ISPITA
Učenik polaže završni ispit u skladu sa zakonom. Završni ispit može da polaže učenik koji je uspešno završio tri razreda
srednje škole po planu i programu nastave i učenja za obrazovni profil serviser termičkih i rashladnih uređaja.
U Priručniku su utvrđeni posebni preduslovi za polaganje završnog ispita u skladu sa planom i programu nastave i
učenja.
ORGANIZACIJA ZAVRŠNOG ISPITA
Završni ispit se sprovodi u proizvodnim pogonima, školskim radionicama ili u drugim prostorima gde se nalaze radna
mesta i uslovi za koje se učenik obrazovao u toku svog školovanja. Završni ispit se organizuje u školama u tri ispitna
roka koja se realizuju u junu, avgustu i januaru. Završni ispit za učenika može trajati najviše jedan dan.
Za svakog učenika direktor škole imenuje mentora. Mentor je nastavnik stručnih predmeta koji je obučavao učenika u
toku školovanja. Mentor pomaže učeniku u pripremama za polaganje završnog ispita u periodu predviđenom planom i
programom nastave i učenja.
Direktor imenuje stručnu ispitnu komisiju sastavljenu od tri člana, kao i njihove zamenike. Ispitna komisija daje ocenu
o stečenosti propisanih kompetencija. Komisiju čine:
- dva nastavnika stručnih predmeta za obrazovni profil, od kojih je jedan predsednik komisije;
- predstavnik poslodavaca - stručnjak u oblasti na koju se odnosi radni zadatak, a koji nije obučavao učenika u
preduzeću.
Saglasnost na članstvo predstavnika poslodavaca u komisiji, na predlog škola, daje Unija poslodavaca Srbije odnosno
Privredna komora Srbije u saradnji sa Centrom. Bazu podataka o članovima ispitnih komisija, predstavnicima
poslodavaca, vodi Centar.
Učenik koji je završio treći razred i prijavio polaganje završnog ispita, stiče pravo da pristupi polaganju završnog ispita.
U okviru perioda planiranog planom i programom nastave i učenja za pripremu i polaganje završnog ispita, škola
organizuje konsultacije i dodatnu pripremu učenika za sve radne zadatke, obezbeđujući potrebne uslove u pogledu
prostora, opreme i vremenskog rasporeda.
RADNI ZADACI
U okviru završnog ispita učenik izvršava jedan radni zadatak kojima se proveravaju propisane stručne kompetencije.
Za proveru propisanih stručnih kompetencija utvrđuje se lista standardizovanih radnih zadataka. Lista standardizovanih
radnih zadataka, kriterijumi i obrasci za ocenjivanje sastavni su deo Priručnika.
Na osnovu liste radnih zadataka iz Priručnika, škola formira školsku listu radnih zadataka u svakom ispitnom roku. Broj
radnih zadataka u školskoj listi mora biti najmanje za 10% veći od broja učenika jednog odeljenja koji polažu završni
ispit. Učenik izvlači jedan radni zadatak neposredno pred polaganje završnog ispita.
OCENJIVANJE ZAVRŠNOG ISPITA
Ocenjivanje na završnom ispitu sprovodi ispitna komisija, na osnovu kriterijuma definisanih Priručnikom. Uspeh na
završnom ispitu zavisi od ukupnog broja bodova koje je učenik stekao izvršavanjem radnog zadatka.
Radni zadatak se može oceniti sa najviše 100 bodova.
Svaki član ispitne komisije u svom obrascu za ocenjivanje radnog zadatka utvrđuje ukupan broj bodova po zadatku. Na
osnovu pojedinačnog bodovanja svih članova komisije utvrđuje se prosečan broj bodova za svaki zadatak.
Kada kandidat ostvari prosečnih 50 i više bodova, po radnom zadatku, smatra se da je pokazao kompetentnost.
Ako je prosečan broj bodova na radnom zadatku, koji je kandidat ostvario njegovim izvršenjem, manji od 50, smatra se
da kandidat nije pokazao kompetentnost. U ovom slučaju ocena uspeha na završnom ispitu je nedovoljan (1).
Ukupan broj bodova prevodi se u uspeh.
Kada kandidat ostvari prosečnih 50 i više bodova, bodovi se prevode u uspeh prema sledećoj skali:
Ukupan broj bodova USPEH

0-49 nedovoljan (1)
50-63 dovoljan (2)
64-75 dobar (3)
76-88 vrlo dobar (4)

89-100 odličan (5)
DIPLOMA I UVERENJE
Učenik koji je položio završni ispit stiče pravo na izdavanje Diplome o stečenom srednjem obrazovanju.
Uz Diplomu škola učeniku izdaje Uverenje o položenim ispitima u okviru savladanog programa za obrazovni profil
serviser termičkih i rashladnih uređaja.
MONTER TELEKOMUNIKACIONIH MREŽA

-pogledati prilog-
PLANOVI I PROGRAMI NASTAVE I UČENJA ZA OBRAZOVNE PROFILE
ELEKTRIČAR I ELEKTROTEHNIČAR PROCESNOG UPRAVLJANJA

-pogledati prilog-
PLANOVI I PROGRAMI NASTAVE I UČENJA ZA OBRAZOVNE PROFILE
TEHNIČAR MULTIMEDIJA i
-pogledati prilog-
TEHNIČAR TELEKOMUNIKACIONIH TEHNOLOGIJA

-pogledati prilog-

TEHNIČAR ELEKTRONIKE I AUTOMATIKE
-pogledati prilog-
IZMENE:
Na osnovu člana 67. stav 4. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS”, br. 88/17,
27/18 - dr. zakon, 10/19, 6/20 i 129/21),
Ministar prosvete donosi
Pravilnik o dopuni Pravilnika o planu i programu nastave i

učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog obrazovanja i
vaspitanja u području rada Elektrotehnika
Pravilnik je objavljen u „Sl. glasniku RS” - Prosvetni glasnik, br. 8/2023 od 24. avgusta 2023. god.
Član 1.
U Pravilniku o planu i programu nastave i učenja stručnih predmeta srednjeg stručnog obrazovanja i vaspitanja u
području rada Elektrotehnika („Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 11/18, 7/19, 9/19, 13/19, 12/20, 7/21,
2/22, 13/22 i 3/23), posle plana i programa nastave i učenja za obrazovni profil tehničar telekomunikacionih
tehnologija, dodaje se plan i program nastave i učenja za obrazovni profil tehničar elektronike i automatike, koji je
odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo.
Član 2.
Plan i program nastave i učenja za obrazovni profil tehničar elektronike i automatike ostvaruje se i u skladu sa
Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Tehničar elektronike i automatike” („Službeni glasnik RS - Prosvetni
Član 3.
Danom početka primene ovog pravilnika prestaju da važe:
1) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem trajanju u

stručnoj školi u području rada Elektrotehnika („Prosvetni glasnik”, br. 4/93, 1/94, 1/95, 7/95, 7/96, 3/01, 8/02, 3/03,
1/05, 7/05, 2/07, 4/07, 10/07, 7/09, 5/11 i 7/12 i „Službeni glasnik RS - Prosvetni glasnik”, br. 3/13, 11/13, 14/13,
10/14, 8/15, 14/15, 4/16, 7/16, 11/18, 9/19, 12/20 i 7/21), u delu koji se odnosi na nastavni plan i nastavni program
za obrazovne profile elektrotehničar elektronike i elektrotehničar automatike;
2) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja u četvorogodišnjem trajanju u stručnoj školi za
područje rada elektrotehnika u Železničkoj industrijskoj školi u Smederevu („Prosvetni glasnik”, br. 13/97 i 7/98).
obrazovne profile elektrotehničar elektronike i elektrotehničar automatike, u četvorogodišnjem trajanju, stiču
obrazovanje po Pravilniku iz člana 3. stav 1. tačka 1) ovog pravilnika, najkasnije do kraja školske 2026/2027. godine.
Član 4.
Broj 110-00-139/2023-03
U Beogradu, 21. avgusta 2023. godine
Ministar,
prof. dr Slavica Đukić Dejanović, s.r.

TEHNIČAR ELEKTRONIKE I AUTOMATIKE
-pogledati prilog-
Ovaj tekst je preuzet iz pravne baze programskog paketa Propis Soft-a

Stručni - Elektrotehnika 2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stručni - Elektrotehnika 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

8/30/23, 3:32 PM PropisSoft Online

Naziv: PRAVILNIK O PLANU I PROGRAMU NASTAVE I UČENJA STRUČNIH PREDMETA SREDNJEG

Ministar prosvete, nauke i tehnološkog razvoja donosi

Pravilnik o planu i programu nastave i učenja stručnih

ČLANOVI ČIJE ODREDBE NISU UŠLE U PREČIŠĆEN TEKST:

2) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Elektrotehničar procesnog upravljanja” („Službeni glasnik RS -

Danom stupanja na snagu ovog pravilnika prestaju da važe:

2) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja i vaspitanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem

2) Rešenjem o usvajanju standarda kvalifikacije „Tehničar telekomunikacionih tehnologija” („Službeni glasnik RS -

Danom početka primene ovog pravilnika prestaju da važe:

1) Pravilnik o nastavnom planu i programu za sticanje obrazovanja u trogodišnjem i četvorogodišnjem trajanju u

PLAN I PROGRAM NASTAVE I UČENJA STRUČNIH PREDMETA SREDNJEG

PLAN I PROGRAM NASTAVE I UČENJA ZA OBRAZOVNI PROFIL

SERVISER TERMIČKIH I RASHLADNIH UREĐAJA

1. Naziv kvalifikacije: Serviser termičkih i rashladnih uređaja

2. Sektor - područje rada: Elektrotehnika

3. Nivo kvalifikacije: III

4. Način sticanja kvalifikacije:

Kvalifikacija se stiče nakon uspešno završenog procesa srednjeg stručnog obrazovanja

Program srednjeg stručnog obrazovanja za sticanje kvalifikacije traje tri godine

Kvalifikacija se zasniva na opisu rada, ciljevima i ishodima stručnog obrazovanja

7.1. Opis rada

Dužnosti - stručne kompetencije:

- Sprovođenje zaštitnih i ekoloških mera u procesu rada

- Komunikacija i organizacija rada na radnom mestu (u servisu ili na terenu)

- Popravljanje kućnih uređaja i aparata

- Montiranje uređaja u domaćinstvu

Dužnosti - stručne kompetencije Zadaci - jedinice kompetencija

- održavanje higijene pribora, alata, opreme i prostora na radnom

- korišćenje zaštitnih sredstava i opreme u radu;

- sortiranje i odlaganje otpada na ekološki prihvatljiv način.

- popunjavanje radnog naloga;

- trebovanje pribora i alata iz magacina;

- trebovanje materijala i rezervnih delova iz magacina;

- vođenje evidencije utrošenog materijala i rezervnih delova;

- izrada osnovnih kalkulacija za različite usluge;

- korišćenje IKT alata;

- demonstracija upotrebe uređaja;

- utvrđivanje vrste i lokacije kvara na osnovu merenja i servisne

- obavljanje sitnih popravki;

- povezivanje zamenjenog dela sa uređajem u celinu;

- zamena fluida za hlađenje kod rashladnih uređaja;

- provera funkcionalnosti uređaja;

- povezivanje uređaja i puštanje u rad

- povezivanje uređaja sa odgovarajućom instalacijom (električna

7.1.1. Ekstremni uslovi pod kojima se obavljaju dužnosti:

- rad na visini pri montaži rashladnih uređaja i sistema.

7.1.2. Izloženost rizicima pri obavljanju dužnosti:

- rizik od mehaničkih povreda

- rizik od strujnog udara

- rizik od izlaganja uzrocima stresa

- rizik od pada sa visine

- rizik od saobraćajnog udesa (rad na terenu).

7.2. Ciljevi stručnog obrazovanja

- mašine za pranje i sušenje veša,

- mašine za pranje sudova,

- aparati za kuvanje (šporeti, grejne ploče, rerne i rešoi),

- ventilatori i klima uređaji,

- rashladni uređaji (frižideri, zamrzivači, rashladne vitrine),

- mali kućni aparati (mikseri, fenovi, pegle, blenderi, seckalice...).

- primenu teorijskih znanja u praktičnom kontekstu;

- primenu bezbednosnih i zdravstvenih mera u procesu rada;

- primenu mera zaštite životne sredine u procesu rada;