Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

> ·· · ' ΐ :

5152

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 ΛΟΥΚΑΣ ΜΠΕΛΛΟΣ

« Ι Ο Α Δ £ i ΑΧ. —

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Τά γράμματα ατό Εώφυλλο σχεδίασε ό Δ ημ. Γαρύφαλοα.
Τό νόμισμα αρχαίο Θηβαϊκό-

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Τ Α Κ Η Α Α Π Π Α

ΑΑΥΚΑί ΜΠ^ΛΑΑΪ
ΔΩΡΕΑ

ΤΑΚΗ ΑΑΠΠΑ

ΕΤΗ ΔΗ Μ Ο ΣΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Α ^Η Κ Α 1^$1

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 ( Αίιβ. Εισαγωγής

^ηξίνοΐ/ΐκός An
92
ήηε

‘ I4 S S

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 ΛΟΥΚΑΣ ΜΠΕΛΛΟΣ

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
 'H Θήβα στο 1821

Γίά μια άκάμα φορά θα κατοατια- χηγό. ’Επιφυλάχτηκα τότε, κάποτε

στώ μέ κάποιον πού βρίσκεται εξο
άπ’ τό κλίμα με^ο, την Ελληνική Ε ­
πανάσταση. "Εχει δμως κι αυτός κά
ποια σχέση. Κι άν δεν είναι αγωνι­
στής του Εικοαιένα, είναι καί τού­
τος ^νας θαρρετός άγωνιστής τού
καιρού του.
Πρόκειται γιά τό Θηβαίο Λουκά
Μπέλλο.
"Αλλοτε σε κάποιο μου άρθρο
γιά τό νεότερο Ιε ρ ό Λόχο των θη-
βών(1 )άνάφερα ταν Μπέλλο σάν άρ
1. I I to. —τερεα ' Ελλάς, Νοέμ6 ριος
ΐ:»72.
νά καταπιαστώ κ,αι μ’ αυτόν και νά
τόν βιογραφήσω. Μά τώρα πού ήρθε
ή ώρα του.
Ό «πυρώδης» κατά τόν Τσεβα
αύτός Βοιωτός είναι μιά πολυσύν­
θετη μορφή. "Εκλεινε μέσα του τό­
σες καί τόσες Ιδιότητες. Νέος <χνή-
συχος, προοδευτικός έπιστή'μονας,
θαρρετός πολιτικός, ρήτορας φλογε­
ρός και συναρπαστικός, συγγραφέ­
ας δεινός, εύαίσθητος ποιητής. Καί
θά σταθώ περισσότερο στον έξαίρετο
αύτόν πνευματικό άνθρωπο, στό
συγγραφικό του έργο καί πιό πολύ
στό ποιητικό του.
Γιά τά βιοη/ραφικά του στοιχεία.

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

θά βοοσκττω σέ επιφυλλίδα πού έ ­
γραψ ε ή κόρη του ’Αντιγόνη θρεψι-
άδη(2) και σ’ δαα ή ίδια προφορι­
κά μοΰ εδωοε.
'Ο πστέροτς του ό Γιώργος ό
Μ/πέλλος, θηδαϊος. Τό ίδιο κι ή μη­
τέρα του Σαντηρία.
Ό Γ ιώργος Μπέλλος έλαδε μέρος
στό ΕΙκοισιένα. “Υστερα γύρισε καί
δούλευε τη γη, όπως κι οί πιο πολ­
λοί άγωνιατές. Σάν ξέαπασε ή έπα-
νάσταση άπ’ τούς πριότους έτρεξε
κι αυτός. Δεν είχε δμως ντουφέκι.
Σ’ ένα ρόπαλο έδεσε στην άκρη
σκουριασμένο μαχαίρι. Μ’ αυτό τό
φονικό δπλο ξεκίνησε κι άκολούθη
σε τούς έπαναστάτες. Κατάφερ^·
σύντομα νά σκοτώσει έναν Τούρκο
και νά του αρπάξει τ ’ άρίματά του.
’Έ τσι αρματώθηκε κι ό Μπέλλος.
Μά τό πρωτόγονο αύτό ρόπαλο -
ντουφέκι τό φύλαξε στό σπίτι του
γιά θυμητάρι. Τό καμάρωνε! Μέ τό
δίκιο του. Σάμπως ό Γ ιώργος Μπέλ­
λος ήταιν ό μόνος πού ξεκίνησε μέ
τέτοιο παράξενο δπλο; Τόσοι και
τόσοι ραγιάδες άρματώθηκαν στην
άρχ.ή μέ ρόπαλα, ραδδιά, σουδλες,
σκαλιστήρια κι δτι άλλο, καΐ κάνα­
νε τήν άρχή νά λευτερώσουν τή
σκλαδωμένη χώρα τους.
Ό Λουκάς Μπέλλος γεννήθηκε
στή θήδα τό 1848. Είχε κάμποσα
αδέρφια. Αυτός γεννήθηκε κοιλάρ­
φανος, ϋστερα άπ’ τό θάνατο του πα
τέρα του. Γι αυτό ήταν καΐ τό χαϊ­
δεμένο στερνοπαίδι της φαμελιάς
τους. Τίποτα δέν άρνιόταν στό μικρό
Λουκά. Κι ό μεγάλος του άδερφός,
ό Λημητρός, πού στάθηκε σάν πα­
τέρας του, τοΰ έκανε ικάθε έπιθυμία
του, άκόμα κι ύπερδολική...
Μόλις είχε τελειώσει τό γυμνά­
σιο, δεκαοχτώ χρονών, ξεσπάει ό α­
γώνας στά 1866, γιά τήν Κρήτη. Ό
Λουκάς άποφασίζει νά πάρει μέρος
2. ’.λντιγόνης Μπίλλου - Βρεχίπάδΐ]
«"Ενας ρομαλτικός άγονιστής» Έΐί'ημ.
Έλευθεςχία Γ>) 7)
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
έθελοντής στον Κρητικό αγώνα. Ό
«προστάτης άγγελός» του, ό Δημη-
τρός, τόν έφοδιάζει μέ δσες οίκο-
ναμίες είχοα/ στό σπίτι τους, καί φεύ
γει γιά τη μεγαλόνησο. Παίρνει μέ
ρος στόν άγώνα της καί υπάρχει
φωτογραφία του μέ τή στολή τού έ-
παναστάτη. Κατά τό 1867 γυρίζει
οπήν πατρίδα του.
’Αποφασίζει νά σπουδάσει για­
τρός. Γράφεται στό Πανεπιστήμιο
της ’Αθήνας.
Μόλις παίρνει τό δίπλωμά του, ά
ναλαμδάνει μιά μεγάλη έθνική ά-
πασαολή. Μαζί μ’ άλλους δυό, τό έλ
ληγικό κομιτάτο τούς στέλνει στό
Κρο6σ$,δο, δυτικής Μακεδονίας. Πρέ
πει νά παρακολουθήσουν τΙς κινή
σεις τοΰ Βουλγαρικού Κομιτάτοι;
καί νά μπορέσουν νά στοιματήσουν
τόν «προισηλυτισμό» τοΰ έλληνιικοΰ
πληθυσμού. Δέν είναι γνωστά πολλά
γιά τή δράση του κεϊ πάνω.
Αυτός κατάφερε νά ξοιναγυρίσει
στήν πατρίδα του διωγμένος, ένώ
τούς άλλους δυό τους σκότωσαν.
Γλύτωσε γιατί σάν γιατρός στσ
Κρουσεδο θεράπευε άδιάκριτα Βούλ
γάρους κι "Ελληνες. Τότε έδαλε κα­
τά νού νά γράψει τό «Νέο Άμερία»
«Μακεδονοιλλυρικό θησαυρό» πού
θα δούμε πιό κάτω.
Στήν Ελλάδα δέ μένει γιά καιρό,
θέλει νά συμπληρώσει τις σπουδές
του στήν Ευρώπη. Φτάνει στό Λον­
δίνο, Έδιμδοΰργο, κι ϋστειρα Μόνα­
χο, Παρίσι κοντά στό μεγάλο για­
τρό γυναικολόγο Σαρκώ.
’Έρχεται πίσω κι είναι ό πρώτος
πού έκανε «κοιλιακές έγχειρήσεις»
γνωστές τότε «λαπαροτομίες» κι έ-
φαρμόζει συστηματικά τήν αντιση­
ψία. Ή διαγνωστική του Ικανότητα
ήταν άξεπέραστη. ’Αποφεύγει νά δί­
νει φάρμακα στούς άρρώστους του
καί τους συμδουλεύει «άφεψήματα»
άπό λαϊκά δότανα καί φρέσκους
καρπούς. 'Ο νεαρός γιατρός είναι
φανατικός θιασώτης τής φυσιοθερα­
πείας. Συστήνει στούς άρρώστους
ο Λουκάς Μπέλλος μέ στολή ,μοοχητή στην Κρητική
Έπανάστοεςιη (1866)

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

του γυμναστική, μπάνια καΐ ζωή
στο ύπαιθρο.
Ά π ’ τούς πλούσιους πελάτες του
δεν παίρνει χρήματα γιατί ήταν φί­
λοι του, και ατούς φτωχούς, τις πιο
πολλές φορές πληρώνει ό ’ίδιος τά
φάρμακα. ’Ά ς ήταν καλά ό αδερφός
του ό Δη,μητρός πού τον παράιστε-
κε οίκονο^μικά.
Ή γιοιτρική του δέν τόν έμποδί-
ζει νά δημοσιογραφήσει. Γιατι ή δη­
μοσιογραφία μέ τήν πολιτική είναι
τά μεράκια του.
Τόν Όκτώ·δρη του 1874 κυκλοφο­
ρεί στή Θήβα την έφημερίάα «Βο.-
οοτία» (28X21) , αέ συντάκτη της τόν
Λουκά Μπέλλο. Μερικές φορές ά-
ναγκάζεται νά άναλάβει τή σύνταζη
παιός άλλος άπ’ τό Δημητρό.(3)
Στή «Βοιωτία» ό Θηβαίος γιοατρός
δημοσιεύει τά προοδευτικά του άρ­
θρα, γιατί μαζί μέ τό Γ. Φιλάρετο
είναι οί πρώτοι δημοκράτες τής έ·
ποχής έκείνης.
’Λπ’ τό τρίτο φύλλο της «Βοιωτί­
ας» τά βάζει μέ τό παλάτι: «Ή αύ-
λή μάς έπέστρεψε τήν «Βοιωτίαν»,
ώς μή έχουσαν φαίνεται ένδυμα αυ­
λής, μηδέ κρατούσαν έν χερσί θυμί­
αμα. Μήπως αί έπαρχιακαι εφημερί­
δες θεωρούνται μεμολυσμέ.ναι δυνά-
μεναι νά μολύνωσι τάς άγνάς των
αΰλικών χεΐρας. Ά λ λ ’ έπρεπε νά
σκεφθώσιν δτι έκ του ίδρώτος καί
του αίματος των έπαρχιών άς περι-
φρονάχη τρέφονται καί παχύνονται
οί κύριοι οΰτοι οι άξιοι τής έσχά-
της περιφρονήσεως. ”Η μήπως αί
άρχαί της «Βοιωτίας» δέν ήρεσαν είς
τούς μεγαλόφρονας αύλικούς μας:
Τό καθ’ ή.μάς, δσην ύπερηφόινειαν
ώς άτομα ήσθάνθημεν, διότι ή «Βοι
ωτία» εύρέθη έχουσα έναντίας άρ-
χάς προς τάς της αύλής, τόσον άφ’
έτέρου ώς πολΐται αίσθανόμεθα κα­
τάκαρδα όδύνην διότι ό Βασιλεύς
περιστοιχίζεται ύπό τοιούτων μικρο-
ϊ$. Τ. Λάτπα Pov^uXi(imv,o; Τ/αος
119.
10
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
νόων άνθρωπίσκων άγνοούντων δ-
τι ή άλήθεια μόνη σώζει καί δτι
τά συμφέροντα τω έθνει συμφέρου-
σι τω Βασιλεΐ..(4)
Ά π ’ τήν έφημερίδα του τά βάζει
μέ τό σλαυϊσμό πού είναι τό κόκκι­
νο πανί γιά τό Μπέλλο. Γράφει:
«Ό πανσλαυϊσμός είναι ό ασπον­
δότατος τοΟ Ελληνισμού καί της
’Ανατολής έν γένει πολέμιος καί ό
μέγιστος καί έπικινδυνωδέστατος
σκόπελος, άφ’ οδ δέον νά προφυ
λαττώμεθα άγρυπινον τόν νουν προς
τόν έπικρεμάμενον κίνδυνον τηροΰν-
τες καί τάς ύλικάς καί ήθικάς ήμών
δυνάμεις κατεσπευοιμένως καί ρυθμί
ζοντ^ς».(5)
Τέσσερα χρόνια κρατάει ή ζωή
τής «Βοιωτίας». ’Αναγκάζεται νά
τήν κλείσει γράφοντας πικραμένος
καί μέ παράπονο στο τελευταίο φύλ
λο της: «Ή Βοιωτία τήν 8ην τρ. μην.
είσήλθεν εΙς τό τέταρτον έτος τού
έπιπόνου βίου της' δέν έώρτ,ασε τά
γενέθλιά της διότι κατ’ αύτάς τό
γραφεΐον της μεταβάλλεσαι είς πάν-
ταπωλεΐον, ένθα θά πωλώνται είς
μεγάλας πσσότηπας ζάχαρη, ρύζι
μακαρόνια καί τά παρόμοια άτινα
μόνα έχουσι πέρασιν καί ζήτησιν σή
μερον έν Έλλάδι, ένώ διά τά άλλα
φρόνιμον είναι νά άκολουθή τήν σο­
φήν τού έκδότου τής Βοιωτίας ρήσιν
«ΐμή συκλετίζεσαι». (6)
Δυο μήνες υστερ’ άπ’ τό θάνατο
τού πολιτευτή Ε. Δεληγιώργη (Μάι­
ος 1879) ό Μπέλλος κυκλοφόρησε
στή Θήβα τόν Ιούλιο του 1879 και­
νούργια έφημερίδα. Γιά νά τιμήσει
τή μνήμη τού άρχηγού του, βάζει
γιά τίτλο τ’ δνοιμα ,τρύ «Δεληγιώρ­
γη». Ή άπροθυμια τώλ)'συνδρομητών
του, τόν άνάγκασε νά τήν σταματή­
σει.
‘Ό λο τό διάστημα αυτό μέ διά
4. Έφτ|μ. «Βονοτία» Ηήδα ΚίΙΙΟ )
1S74.
5. Έΐ}Ί>μ. Η ηιοσία Λ εκέμθο. 3 1874
(ϊ. Έ ιρ η μ . Β ο ιο τ ία ’Οκτιόβς). Β! 1877.
φο,ρες έκδηλώσεις, άμιλίιες, ·ιτ,αρ«-
σττάσεις, προσττ,αΒεϊ νά ξυπνησ>ει κά
πως τήν πνευματική προκοπή των
Θηβαίων. "Εχει βοη,βό τόν «ψιλοπρό
οδο Σύλλογο ’Επαμεινώνδα».
Τό 1877 είναι τό «έτος τής Θεσ­
σαλίας». Διάφορα άτακτα σώματα
έτοΐιμάζονται νάμπουν άπ’ τήν Ε λ λ ά
δα στή Θεσσαλία 'καΐ μαζί μέ τον
τακτίικό στρατό νά τής χαρίσουν τή
λευτεριά. Πώς μπορούσε νά μείνει
άδιάφορος ό φ·λογερός πατριώτης
Μιπέλλος. Μαζί μέ άλλους πατριώ­
τες του, τό Σπόρο Κουκουλέζα και
τό δικηγόρο Γιώργο Πετούση, μα­
ζεύουν τριαΐκόοους νέους Θηβαίους
καΐ κάνουν τόν «νέο 'Ιερό Λόχο τών
θηβών». ’Όνομα πού έχουν δοξά­
σει οί Θηβαίοι μέ τόν ’Επαμεινών­
δα καί Γοργίδα στά Λεύκτρα κι υ­
στέρα τό 338 στή Χαιρώνεια πολε­
μώντας τό Μακεδόνα Φίλιππο. ’Αρ­
χηγός στόν καινούργιο 'Ιερό Λόχο ό
Μπέλλος. 'Η τοπική έφημερίδα «Βοι­
ωτία» έγραφε σχετικά: «Μοινθάνω-
μεν δτι ήνεώχθη κατάλογος πρός
εγγραφήν εθελοντών σκοπούντων
τήν σύστασιν του 'Ιερού Λόχου ό­
πως ύποστηρίξη τήν τιμήν καΐ την
έλευθερίαν τών δούλων 'Ελλήνων.
ΑΙ νεάνυδες τής ήμετέρας πόλεως
προσεφέρθησαν νά κεντήσωσι τήν
σημαίαν... Με8’ ύπερηφαινείας επαρ­
χιακής (οναγράφομεν δτι τό άΓ^/θος
τής ήμετέρας πόλεως καΐ έπαρχίας
έσπευσε νά κατιογραφή ε’ις τόν ‘ Ιε­
ρόν Λόχον...» Ά π ’ τούς πρώτους
τρέξανε καί γίνανε 'Ιερολοχίτες οί
γιατροί Α. Κώνστας, Π. Κιούσης, οί
φαριμακοποιοί Φιλοκλής Καλόπαις
καί Γιώργος Παπαγιάννης. 'Ο δικη­
γόρος Α. Κουκουζέλης. 'Ο γιατρός
Πέτρος Λιάκος μέ τριάντα θεσπυεΐς,
ό Λ. Βρυζάκης κι ή σκιά τού Λου­
κά, ό Δημητρός Μπέλλος κι ό πα­
πάς Παπαγιώργης.
Τά Γ.αΟηιμερινά τους γυμνάσια δέν
τούς έμπόδιζατν/ νά κάνουν καί πα-
νιηγυρικά δείπνα. Μέ κάθε τιμή προ
πέμψανε οί Θηβαίοι τόν 'Ιερό τους
Λόχο δτον έφευγε γιά τή Χαλκίδα
κι από κεΐ νά μπαρκάρει γιά τΙς
Θεσσαλικές ακτές.
Γιά τό «Νέο ‘ Ιερό Λόχο τής Θή­
βας» έχω γράφει μ’ αρκετές λεπτο­
μέρειες παλιότερα. (7)
Δέν ήτ,αν φιλοπόλεμος. Έθνικι-
στής, πατριώτης ήταν. Δέν ήθελε
τήν 'Ελλάδα μέ σύνορα ώς τή Λα­
μία πού ήτοιν τότε. Τήν ποιθούσε
πιό τρανή. Τό αντίθετο ήταν είρηνό-
φιλχς καί φιλελεύθερος. Τό αποδεί­
χνει μέ τούς τελευταίους στίχοο'ς
του στόν «'Ύμνο πρός τήν ’Ελευθε­
ρίαν».
7. Λώτπα Τ. «'() νέο; 'Ιερός Λόχος
τιόν θη()(7)ν στή θεσσαλίκχ», ΙΙεριυό. Στκ
ρεα Έλ/ύς Νοέμΰριος 1 !>72 .

«■^Ω θεά ’Ελευθερία, άγνή τής 'Ελλάδος κόρη,

Μήτερ αρετής καί κάλλους, δόξης καί (3ιθοα/ασιας,
‘Ήλιε α’ιθεροβάμων, θάλπων άμα καί φωτίζων!

«Φώτισον, θεά, τόν Κόσμον καί άδέλφωσον τά ’Έθνη'

‘Ύψωσον ουρανομήκη τήν σημαίαν τής ΕΙρηνης.
Κάλεσον τά ’Έθνη πάντα εις πνευματυκάς θαλίας.
Καί εις εύγενεϊς αγώνας κάλλους, άρετής, σοφίας,
Οί θεοί δέ του Όλύμπου καί αί Πιερίδες Μοΰσαι
Καί ή φάλαγζ τών ήρώων κ’ ήμιθέων τής Ελλάδος
Άναστήσονται έν δόξη τούς Λαούς τής Γής άπάσης
Στέφοντες άδ-ελφωμένους, έλευθέρους καί όλβίους.

11

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 'Ως βροντή δέ άντηχήσει
Ή φωνή τής ΟίκουμέλΛ^ς.
«Ζήτω ή Ελευθερία καί
Κ’ ή 'ίτ,αγικόιβμιος Ειρήνη,
Γυρίζοντας άπ’ τή Θεσσαλία κα­
ταπιάνεται μέ τή συγγραφή τής α ­
νέκδοτης εργασίας του π.ερΙ «Καύ-
σου» (πυριετοΟ). Τό χειρόγραφο, α­
νέκδοτο άπό 150 σελίδες τελειώνει
μ’ αύτά: «’Έγραφαν έν θήβαις τή
21 Δεκεμβρίου 1880». Τώρα βρίσκε­
ται ατήν κατοχή τής κυρίας Θρεψι-
άδη.
Γιά ενα διάστημα γίνεται διευΟυν
τής τοΟ νασακαμείου Πειραιώς καί
τό οργανώνει μέ καινούργιες βά­
σεις.
Τό Γενάρη τσΟ 1394 έτυχε ν’ άρ-
ρωστήσει σιή Θήβα άπό κάποια α­
σθένεια. Στέλνει τότε άπ’ τή Θήβα
ό άνταποκριτής τής «Νέας ’Εφημε­
ρίδας» σχετική ανταπόκριση μέ τον
τίτλο: «'Η υγεία τοΟ Λουκά Μπέλ-
λου». (3)
«Δέν ένθυμαύίΛΞθα περισσοτέραν
μεταξύ τών συμπολιτών μας συγ'κί-
νησιν, έκείνης, ήν ήσΟάνθησαν μέ ά­
γων ίαιν καΐ μέ πόνον καθ’ δλον τό
διάστημα αηταντες ανεξαιρέτως άμα
τώ άκούαμστι τής άπριοόπτου προ­
σβολής τής υγείας τοΟ έγκριτου
μας Ιατροΰ κ. Λουκά Μπέλλου. ΚαΙ
δικαίως δέν ένΟυμούμεθα τοααύτην
άλλοτε, διότι ουδέποτε ήτο δυνατόν
νά φοο/τασθώμεν, δτι σιδηρά κοά-
σις, σφριγών ώριμος άνήρ μέ εύρύ
μέλλον, μέ παρόν τόσον ζηλευτόν
καί λαμπρόν ήτο πρσερισμένον τό­
σον προώρ-ως, τόσον σκληρώς νά έ-
φαρπασθή έκ μέσου ημών και νά
πέση θύμα του καθήκοντος καΐ τής
επιστήμης».
'Ο άνταποκριτής δέν παραλείπει
καΐ μερικά πολύτιμα στοιχεία για
τό Θηβαίο γιατρό:
8. ,Εψ ημ. « Ν ή ι Έ φ η μ ε ο ίς » 4 Φεί)θ·ον-
(ίοίον 18:)1.
12
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
μέχρις άστρων και ήλιου
Χαΐρε ώ Ελευθερία!
Ίσότης κ’ ’Αδελφότης
τ’ δνειρον των φιλανθρώπων!»
«Καί έπόνουν αι καρδίαι, διότι έ·
πό-νει καί έπασχεν έν έγκριτον τής
Καδρ:ΐίας τέκνον, ό Λουκάς Μπέλ-
λος. 'Η Ιστο*ρία του είναι ή ιστορία
τών Θηβών, ή δράσις του δέ καί
πρόοδος του, εΐναι δράσις καί πρό­
οδος ολοκλήρου τής πόλεώς μας.
Μόνον στοά/ ό Λουκάς Μπέλλος έγ-
καταλείψας τα πανεπιστημιακά έδώ-
λια έρρίφθη ένθουσιώδης μέ την θεί-
αν του Άσκληπισϋ εις τάς πασχού-
σας κοινωνικάς μας τάξεις, αφιλο­
κερδώς έπισκεπτόμενος ταύτας, εί-
λικρινώς ύπηριετών, θεοαπεύων, συν
τρέχων. Εΐδον καί πρόοδον, έκπο-
λιτιομον, όχι άπό τόν Μπέλλον, ώς
ιατρόν πλέον άλλα άπό τόν Μπέλ­
λον τόν φιλελεύθερον, τόν ένθουοι-
ώδη χαρακτήρα, τόν μεταρρυθίμι-
στικέ/ν, τον τείνονιπα πάντοτε προς
ουσιώδη μέ τό μέτωπον υψηλά, πσλύ
ύψηλότερον του άτομίκοΰ συμφέρον­
τος, τών χαμαιζήλων μικρσφιλοδο-
ξιών».
Γράφει κι άλλα άκόμα παινέματα
για τοΛ/ άρρωστο πατριώτη τους και
τελειώαιει μ’ αύτά:
«...Άλλα καί ή άνυπόικριτος χαρά
ήτις ώς άστραπή έφώτισε πόντιον τά
μέτωπα ευθύς ώς παρέκαμψεν τόν
σκόπελον του κινδύνου, ό έγκριτος
συμπολίτης μας δέν ρ.άς μένει άνε-
ξήγητος. Δέν ήτο ουτω δυνατόν νά
μή πονήσωμεν καΐ ήμεΐς άφοΟ καί έ-
κεΐνος έπόνησε, ούτε νά μή χαρώ-
μεν άφοΰ έκεΐνος δυεσώθη. ’Αλλά
δέν εΐναι δυνατόν νά πιαύσωμεν του
λοιπού άπό τού νά άτενίζωμεν περι-
παθέστερον πλέον πρός αυτόν, ώς
πρ'ός παρήγοριον άστέρα του πολι­
τικού στερεώματΓος».
Εΐναι άρκετά τιμητικά τά πιο πά­
νω και φανερώνουν την αγάπη τών
Θηβαίων πρός τό Μπέλλο. Γ Γ αυτό
 Ό Λ. Μπέλλος μέ στολή Ιερολοχίτη (1878)

13

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

be θέληαα νά τά τΐαρ<χλείψω.
Τον πόλθμο τοϋ ’97 δέχΕται μέ
φλογερό τχ'ίχτριω'ακό ένθουοιαοιμό.
Πηγαίνει έθΕλοντής στα χειροορ-
γεια τοΟ μετώπου. Δημοσιεύει ποί­
ημά του για τό στρατό.
Τό άτυχο αποτέλεσμα τού πολέ­
μου αύτοΰ, ?ΐτ<χν για τούτον μια με­
γάλη απογοήτευση. Έπιστρέφοντας
στην Άθήινα, τά βάζει ιμέ το παλάτι.
Τό θεωρεί φταίχτη γιά τό άτυχο
’97.

Εις τούς "Ε λ λ η ν α ς σ τρα τιώ τα ς!

Εις τάς θερμοπύλας πάντες, παΐδες των Ελλήνων, ιτε!

Καί Ατρόμητοι, ώς βράχοι, κ,ατά των βαρβάρων στητε!
Έ κ τού ύψους των αιθέρων μειδιά ό Λεωνίδας!
Οί τριακόσιοι Σπαρτιάται, φέροντες λαμπράς Ασπίδας,
Μεθ’ αιμοσταγών δοράτων, έγκατέλιπσν τούς τάφους.
Καί πρός άμυναν της Οίτης και τού Ιερού έδάφους
Έ ν ρυθμω καΐ άρμονία υπερήφανοι χωροΰσι
Δάφνη πάντες εστεμμένοι, καΐ «Μόλων λαβέ» φωνούσι!
‘Ο μεγαλομάρτυς Διάκος, ξίφος τεθραυσμένον φέρων
ΚαΙ τον όβελόν έπ’ ώμου, έπεται ταχύς καΐ χαίρων.
Πρός υμάς ό κόσμος σόμπας έκθαμβος τό βλέμμα στρέφει,
Τούς πεσόντας δέ ή Δόξα κ’ ή ’Ελευθερία στέφει.
Ό πεσών έν θερμσπύλαις μάρτυς της ’Ελευθερίας
Ζή Αθάνατος καί λάμπει, ώς Αστηρ της Ιστορίας.
Ό πεσών έν τω Αγώνι πρός τούς δούλους της ’Λσίας
Τόν Αμάροαντον κερδίζει στέφανον ’Αθανασίας!
Ναούς δόξης και ήρωα δείξατε τούς προμαχώνας
Πρός λατρείαν τών Ανθρώπων είς τούς μέλλοντας αιώνας!

Τών παρθένων καί νηπίων έκδικήσατε τούς φόνους

Κ’ είς τά τάρταρα τού ’Άδου πέμψατε τούς μιαιφόνους!
Εις τάς θερμοπύλας πάντες, παΐδες τών Ελλήνων, ίτ ε !
Κεραυνώσατε τούς δούλους, ώς έλεύθεροι πολιται!
'Ως Αετοί γαμψώνυχες κ,αι λέοντες όρμάτε,
Σπαράξατε τΑνδράπσδα, Αμείλικτοι κτυπάτε!
Ό Σπερχειός κ’ ή θάλασσα μ’ αίματα θά βαφώσι
Κ’ οΐ Τούρκοι έν Φθιώτιδι άηιαιτες θά ταφώσι.
"Αφθιτον υμών τό κλέος, καί ή δόξα έστ’ Αγήρως,
’Αθάνατος δέ ή ‘Ελλάς καί πάς οπλίτης ήρως.

Άθήνησι τη 25 Ιουνίου 1897

14

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Σαν δηιμοκράτης πού ήταν μαζί
μέ τό Γ. Φιλάρετο κάνουν συγκέν­
τρωση στην πλατεία Όμονοίας. ’Α­
πό κάποιο μτιαλκόνι, πάνω άπ’ τό
καπνοπωλείο του Κουλουριώτη, γω­
νιά Σταδίου πλάι στό Πάγκειο ξενο­
δοχείο, κριτικάρει καί κακίζει μέ
Παρειές λέξεις όχι μονάχα τούς πο­
λιτικούς καΐ τούς παλατιανούς,μά κι
αυτό τό στέμμα. Τούτο στάθηικε ά-
φορμή να τόν κεϊνηγήσει ή ’Αστυνο­
μία. Γιά νά γλυτώσει τή φυλακή ά-
ναγκάζεται νά φύγει γιά τήν Αίγυ­
πτο.
Φτάνοντας στην ’Αλεξάνδρεια, έ­
μαθε πώς ό Γεώργιος Άβέρωφ ζη­
τούσε καλό θεράποντα γιατρό. Πρκ)-
σλαμβάνει τάν Μπέλλο. ’Έτσι ό θη
βαΐος γιατρός, γιά νά γλυτώσει τό
κυνηγητό της έλληνικής άστυνομί-
ας, έγκαταστόιθηκε μόνιμα στήν ’Α­
λεξάνδρεια.
Αυτή τήν έποχή ήτον νά άποφασι-
στεΐ ή τύχη της Άλβοτνίας. Ό Μπέλ-
λος άν και μακριά όπτ’ τή πατρίδα
του, δέ σταματάει τόν έθνικό καΐ
πνευματικό του άγώνα.
Μέ μελέτες καί άρθρα του στήν
τοπική έφημερίδα της ’Αλεξάνδρει­
ας «‘Ομόνοια» (1908) προσπαθεί ν’
αποδείξει πώς ή άρβανίτικη γλώσσα
δέν είναι λατινική όπως τή θέλανε
οί ’ Ιταλοί κι οΐ Αυστριακοί. ’Αλλά
τό μεγαλύτερο μέρος ή αρχαία έλ-
ληνική. Κι ή ’Αλβανία κατέχει τό μέ­
ρος της αρχαίας ’ I λλυρίιας. Στόν
έθνικό του αυτό άγώνα στάθηικε
σύντροφός του ό φιλέλληνας Αυστρι­
ακός άρχιδούξ Σαλβοπτόρ, άδερφός
του Φροτγκίσκου ’ Ιωσήφ, πού κι αυ­
τός βρισκόταν αύποεξόριστος στήν
’Αλεξάνδρεια. Τότε άρχιζε νά γρά­
φει τό βιβλίο του «’Αλβανία» πού
πιό κάτω θά δούμε.
Ιόν καιρό πού βρυσκόταν στήν
’Αλεξάνδρεια σχετιστη.κε μέ τό γ ε ­
νικό διευθυντή στίς έπιχειρήσεις τοΟ
Άβέρωφ, τό Νικο Ίωαννίδη άπ’ τή
Ζαγορά (Πηλίου). Γνωρίστηκε καί
μέ τήν κόρη τοΰ Νίκου καί της Καλ­
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
λιόπης Ίωαννίδη, τήν Κλεαπόαιρα.
Δέν περιορίστηικαν σ’ άπλή γνωρι­
μία, μά στά 1898 παντρεύτηικαν. Ά -
πόχτησαν πέντε παιδιά, μά τό ένα
πέθανε βρέθος. 'Η άρχαιολοβτρεία του
ήταν τόση, πού τούς δίνει άρχαΐα
θηβαϊκά όνόμαπα: ’Αντιγόνη - Σ&χτη-
ρία θρεψιόιδη φιλόλογος (1899), Ι ­
σμήνη, ζωγρόοφος (1901—1979),
Ναυσικά, λογοτέχνης (1907), ’Επα­
μεινώνδας, ^συγγραφέας (1911 -
1975).
Ή Αίγυπτος δέν τόν κρατάει πολύ
καί σέ λίγα χρόνια μέ τήν οίκογέ-
νειά του παίρνει τό δρόμο τοΰ γυρι­
σμού στήν Ελλάδα.
Δυναμικός όίνθρωπος όπως αυ­
τός, δέν μπορούσε νά μείνει έξω άπ’
τό έλληνικό κοινοβούλιο. Μέ άρχη:-
γό τό Δεληγκάννη, γίνεται βουλευ­
τής στίς έκλογές της 17 τοΰ Φλεβά­
ρη στά 1902. ’Ά ν καί καινού ργισφερ
μένος στό Ελληνικό Κοινοβούλιο
τόν κόβουν κιόλας Αντιπρόεδρο της
Βουλής. Είναι άπ’ τίς πιό θαρρετές
φωνές μέσα στή Βουλή, γιά τό Μα­
κεδονικό ζήτημα καί γράφει σειρά
άπό άρθρα. "Οτι ένδιαφέρει τήν πα
τρίδα του τόν βρίσκει άφοβο άγωνι-
στή. Στίς 8 Μαΐου 1904 άγορεύει
γιά τήν άποξήρανση τής Κωπαΐδας.
’Ήταν τραχύς κατά των ’Εγγλέζων
σχετικά μέ «τό άγος τής Κωπαΐδας,
τόν νέον τούτον Παναμόα/» όπως τόν
χαρακτήρισε.
’Ήταν τότε (Φλεβάρης 1904) ό εΙ·
σηγητής του λαχείου τοΰ Στόλου.
Καί πέτυχε νά κατταργηθεΐ τό άπό
του 1887 λαχεΐον Αρχαιολογικής Έ
ταιρείας καί νά δημίουργηθεΐ τό λα­
χείο τοΰ Στόλου πού τά Εσοδα θά
πήγαιναν γιά τίς άνόγκες τοΰ στό­
λου.
Αρνητής καί πολέμιος τής έλιλη-
νικής γάγγραινας τοΰ ρουσφετιοΰ.
Αντιγράφω ένα χαρακτηριστικό ά-
πόσπασμσ νεκρολογίας άπό θηβαϊ-
κή έφημερίδια: «Οί έπιζητοΰντες τήν
βουλευτικήν συνδρομήν τοΰ Μπέλ-
λου διά ρουσφέτια, εΰρισκον τήν
15
 Λ , ·■;
i»^ ty•'•(^/' (Π /«Λy t·*' ■"t -
i^ g
T/t 1^ |ίτ^
To τέ?νθς τής έταστολής του Λουκά Μπέλλου κατά τον
■πόλεμο τοΟ 1878.
θόραν του κλείατην καΐ 5έν είναι ό-
λίγο,ι έκεΐνοι οί όποιοι όοάκις έζή-
τουν κάτι τής ρουτίνας, έλάμβανον
ττήν άπάντησιν του. — Πηγαίνετε
στους άλλους συναδέλφους. Γι’ αύτό
κ,αΐ δεν έπέτυχεν ώς βουλευτής είς
τάς έκλογάς αιτινες ήκολούθηοαν
τότε».(9)
Ή αποτυχία του αυτή δεν τον έκα­
νε ν’ άποτροίβηχτεΐ άπ’ τήν πολιτι­
κή. ΣτΙς έκλογές τής 28 Νοεμβρίου
τοΰ 1910 γίνβται για διεύτιερη φο­
ρά βουλευτής. Τώρα μέ τό καινούρ­
γιο κόμμα των Φιλελευθέρτον καΙ μέ
ό'-ΡΧ'Ίιγο τον ’Ελευθέριο Βενιζέλο.
Καί στήν προεκλογική κίνηση του
1910, ό Σουρής γράφει.
9. Έ φημ. «Κ άδμος» 22 Αεκεμβοίου
1913.
16
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
y>^ k 4 .
«..."Ομως απαιτώ καί θέλω νά ψη­
φίσεις και τόν Μ,πέλλο
Ψηφισθήτω κι ό Λουκάς μας, ό δη­
μοφιλής Θηβαίος».
Οί Βαλκανικοί πόλεμοι (1912 -
13) τόν βρίσκουν άρρωστο άπό βα­
ριάς μορφής νευρίτιδα πού τόν έμ-
ποδίζει νά κυκλοφορήσει. Χαίρειτσι
τις νίκες τοΰ έλληνυκοΟ στρατού.
Στό άκουσμα κάβε καινούργιας έ-
πιτυχίας, ξεπετιέται και κάνει μερι­
κά βήμαΤία ξεφωνίζοντας από ενθου­
σιασμό.
— Μιά άκομα τέτοια νίκη κι εγώ
θά είμαι εντελώς καλά. Καί θά φι>
γω άμέσως γιά τό μέτωπο. ’Λσίφα-
λώς θά είμαι άκόμα χρήσιμος κεΐ
πάνω.
Νιώθει άκόιμα νέος, μ’ δλα τά έ-
ξηνταπέντε του.
 Κακή μοίρα δμως δεν άφηιοίε νά
ξεπληρωθεί ό πόθος του. Νά πιάισίει
τό ντουφέκι για μια ακόμα φορά.
"Εφυγε άπ’ τή ζωή μ’ αυτό τό παρά­
πονο.
Τό χειμώνα του 1913, άρρωοττη-
σε στι^ν ’Αθήνα άπό κακής μορφής
γρ ίππη.
Πέθανε ό Μπέλλος τή νύχτα τής
Κυριακής 15 Δεκειμδρίου 1915. Τήν
άλλη μέρα τό απόγευμα τόν κήδε-
ψΌΐν άπ’ τη.·ν έκκλησια τής Ζωοδό-
χου Πηγής. Με έπικήδειο τόν άπο-
χαιρέτησε ό Θηβαίος σύμβολαιο-γ,ρά
φος Ευθ. Γκορίτσας.
Τήν άλλη μέρα ό φίλος του Γα-
βριηλίδης έγραφε γι’ αυτόν στήν έ·
φημερίδα του:
«...Είχε καταν’τήσει ή σκιά τοΰ έ-
αυτοΟ του. Ή ήμιπληγια τόν εκαμνε
νά σέρνη τά πόδια του. Αυτόν τόν
Θηβαίον πτερόποδα. Τόν έθιελον-
τήν είς τήν θΕσσαλίαν, τόν έθελον
τήν ε’ις τήν Κρήιτην, τόν έθελονιτήν
κατά τό 1897. Τόν Λουκάν τόν Μπέλ
λον.ΑΙ θηβαίαι κο-ρασίδεςειχον κεν­
τήσει τήν επαναστατικήν σημαίοτ’;
τοΰ Θηβαίου νεανίου. "Επειτα μετέ-
βη εις Παρισίο-υς διά νιά τελειο-
ποιηθη εις την χειρουργικηιν. Μετέ-
βη είς τήν ’Αγγλίαν διά νά μαίθηιτεύ-
ση είς τούς διοοσημο-τέρους χειρουρ­
γούς. "Οταν δέ έπανήλθεν ύπήρξεν
ό πρώτος πού έκαμεν έπιτυχή λα­
παροτομίαν. "Ενα κράιμα Ιδεολόγου
καΐ πρακτικού, ρω·ιμαντικού καί πρα
γματιστού, έπίστευεν είς δ,τι έσκέ-
πτετο και έσκόπτετο δ,τι έπιστευεν.
"^Hto σωβινιστής, μεγαλοϊδεάτης.
Μίαν φοράν εΐχε συλλάβει τό σχέ·
διον ή Ε λ λ ά ς νά δώση τόν στόλον.
Ή Τουρκία τόν σπρατόν. Καί νά δια-
νεμηθώμεν τής Έλ?.ηνοτουρικιικής
Μοναρχίας. "Η τήν ’Ανατολήν.
Είς τόν Λουκόίν ΛΑπέλλον όφείλο.-
μεν τήν ιδέαν του Λαχείου τοΰ Στό­
λου. ■^Ητο καί ποιητής πινδαρικός.
Άπό τήν πένναν του συχνά έβγαιναν
άστραπαί μεγαλοφυΐας. "Ο,τι συνε-
λάμβανε, ήτο μεγάλο. Πο'λλάκις δέ
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
καί σοφόν καί πρακτικόν. Διά τής
«Άκροπόλεως» εΐχε διατυπώσει πώς
έπρεπε νά διοργανωθή ή ’ Ιατρική
Σχολή τού Πανεπιστημίου. ’Εάν ή-
κουετο, ή Σχολή θά εΐχεν ήδη κέρ­
δος. Ευθυμος δέ πάντοτε μέ τό βαρύ
του γέλιο, αισιόδοξος, εΐρων, ρου-
μελιώιτης τής ζωής καί τής χαράς.
Πλατύστερνος, πλατύκαρδος, πλα-
τύνους. Μέ αφέλειαν ένίοτε πρωτογε
νή». (10)
Μέ παρόμοια λόγια τόν νεκρολο-
γούοοιν κι άλλες έφημερίδες. Τό
«’Εμπρός»: «...Τό πατριωτικόν δαι-
μόνιον τοΰ Μπέλλου ώθησεν αύιτόν
παντού, δπου ύπήρξεν έθνικός κίνδυ­
νος, οΰτω δέ μετέαχεν ένεργώς τής
έπαναο-τάσεως τής Θεσσαλίας καί
τής Κρήτης, έπολέμησε κατά τόν πό­
λεμον τοΰ 1897 άνδρείως, πρωτοατα-
τήσας είς πάν γεγονός εθνικής ώ-
φελείας. Άτυχώς ό Λουκάς Μπέλ­
λος ό αεικίνητος και δραστήριος οΰ
τος άνήρ άπό τινων ετών μόνον τήν
εσωτερικήν φλόγα και τήν σωμαΰτι-
κήν αρτιότητα, ούχΙ δέ καί τήν σω­
ματικήν ευκινησίαν τών παλαιών ή­
μερων. Ό δέ προχθεσινός θάνατός
του προξενεί λύπην είς δλους δσοι
τόν εΐχον γνωρίσει και έκτιμήσει».! 1
Κι ή αύστηρή «Εστία» αύτά·
«...Δεν θά εύρεθή είς τήν άνόιγικην
νά παραπονεθή δι’ έλλειψιν στοιχεί­
ων ό βιογράφος, ό οποίος θ’ άνα-
λ.σ,βη νά ιστόρηση τόν έπιφανή Θη­
βαίον, δστις ύπέκυψε προχθές είς
τό μοιραίον, τόν Λουκάν Μπέλλον.
"Ολη του ή ζωή έπέρασε φωτεινή
μέ δράσιν πολλαπλήν, έξαιρουμένην
υπέρ τό σύνηθ'ες, ό δέ θάνατός του
ήλθεν ώσάν νά ύπήκουεν είς ένδό-
μυχον «νυν άπαλύεις» τοΰ άδολου
πατριώτου και μεγαλοϊδεάτσυ.
’Αλλά και είς τά διαλείμματα τής
πατριωτικής του δράσεως, ό Μπέλ-
1(1. Έ ιρ η μ . «Ά κ ρ ό π ο λις» 17 Δεκεμ-
6ρίοΐ! 1!Η3.
11. Έ φ η μ . « ’Ε μπρ ός» 17 Δεκεμ6ρί-ον
1913.
17
λος δέν ετταυεν ένεργών κοινωφε-
λώς. Δηιμιούργημά του δ’ ήτο μετα­
ξύ των άλλων ή «Εταιρεία του Υ ­
μεναίου» ή όποια τόσας άποιιιατό-
στη'σε παρθένους των θηδών.
ΕΙς την έπιστήμην αου υπηριξεν α­
νακαινιστής, έκ των πρώτων έπιδα
λών καΐ έν Έλλάδι την άνάγχην
των ειδικοτήτων, πρώτος δ’ έκτελέ-
σας έδώ λαπαρατομίαν, καί συγ-
γράψας περισπουδαστον μονογραφί­
αν περί καύσου. Καί έδημοσιογρά-
φηο’εν δμως έντίμως καί είς τα φι­
λολογικά κατέγεινε, δημοσιεύσας
την «θηδαΐδα» καί Ιδρύσας τοπικήν
έφηιμερίδα, την «Βοιο:>τίαν». Είς την
Βουλήν άντεπροσώπευσε δίς τήν έ-
παρχίαν των θηδών, έκλεγείς αύ-
θορμήτως υπό των συμπολιτών του,
υπήρξε δε ό εισηγητής τής Ιδέας
περί Λαχείου του Στόλου» (12)
Πώς μπορούσαν δμως οΐ θη^αίί-
κες έφημερίδες ν’ άγνο·ήσουν τό χα­
μό του μεγάλου συμπατριώτη τους.
«...Κατορθώσας νά Ιδή ένα άπό τά
όνειρά του έκπληρούμενα καί τήν
μικράν πατρίδα του, υπέρ τής οποί­
ας πολλάκις ήγωνίσθη μεγάλην, έ-
τελεύτησεν είς ’Αθήνας ό Λουικάς
Μπέλλος. Εΰγενής ίδεολόγος δσον
ρκομοιντικός καί πρακτικός έν ταυτφ.
πάντοτε πρόθυμος είς τήν φωνήν,
τής πατρίδος του, άλλοτε αρχηγός
τών θηδαίων Ιερολοχιτών, πO'λλcc-
κις άντεπροσώπευσεν έπιτυχώς εις
τήν Βουλήν τήν έπαρχίοιν μας καί
είναι <ό δηιμιουργός τοΟ Λαχείου του
Στόλου, τό όποιον έθαυιματουργησε
τόοον πολύ. ΑΙ ίατρικαί του ασχολί­
12. Έ ιρ η μ . « Ε σ τ ία »
18
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
α ι δέν τοΰ άπηγόρευον και τήν σύν­
ταξιν μελετών ξένων μέ τήν έπιστή­
μην του. Καί πολλάκις ό Πήγοοσος
έδέχθη τά καλολάξευτα ποιητικά
του προϊόντα είς δακτυλικούς έ-
ξαμέτρους τούς όποιους έδη.μοσί-
ευσε είς τήν «Άκρόπολιν». ’Ήδη νό­
σος παλαιά καί δαρεΐα παρέσυρεν
είς τόν τάφον τόν Λουκόίν Μπέλλον.
’Αλλά ιμαζί μ’ αυτόν παρέσυρε καί
ένα άπό τούς όλίγους έκλείκτούς πο-
λίτας τών θηδών, οί όποιοι διά τών
έργων των καθ’ δλον τόν δίον των
προσεπάθηισαν νά τιμήσουν τήν πα­
τρίδα των». (13)
’Έγραφε ό «Κάδμος» και συνέ­
χεια αναδημοσίευε τό άρθρο τοΰ Γα
δριηλίδη.
Παρόιμοια κι αΐ «θήδαι».
«...Μεγάλην καί δυσαναπλήρωτον
άπώλειαν υπέστησαν αί θήδαι διά
τοΰ θανάτου του ίατροΰ και πρώην
δουλευτοΰ Λουκά Μπέλλου. Άπώ-
λεσοο/' τό έξοχώτερον τέκνον των,
τόν Πανελλήνιον άνδρα, ό όποιος έ·
τίμα μεγάλως τό όνομα αυτών. ’Αλ­
λά και ή Μεγάλη Πατρίς, τό Έ,λλη-
νικόν ’Έθνος διά τοΰ θοα/άτου τού­
του άπώλεσε ένα ένθουσιώδη, ένα α­
γνόν καί άδολον, ένα ιδανικόν πα­
τριώτην, ό όποιος τόν δίον του δλον
διήλθεν άγωνιζομενος μέ τό δπλον
και τόν κάλαμον υπέρ τής δόξης καί
τοΰ μεγαλείου τής Ελλάδος καί τής
άπελευθερώσεως τών υποδούλων ά-
,δελφών». (14)
13. Έ φ η μ . «Κ άδμος» ΘήΓχι 22 Δ ε-
κεμθς). 1913.
20 Δεκεμ6(>ίο· 14. Έ ιρ η μ . «ΗήΓηα» θτ|(ία 25 Λ εκεμδρ.
1913.
 'Ως έδώ εΐδοομε τον άνθρωπο, τον
πατριώτη, τό μαχητή, τον έπισττ]·
μονα^ τον πολιτικό. Μαμίζω πώς
μπορούμε να κιαταπιαστοΰμΕ για λί
γο καΐ μέ τόν πνευματικό. Γιατί ό
Μπέλλος ήταν Μνα πολυσύνθετο, 6α-
θυστόχαστο πνεύμα.
Ή γιατρική του, ή πολιτική, οί έ-
θνικές απασχολήσεις, δεν τόν εμπό­
διζαν να ξεκλέδει καιρό καΐ να πιά­
νει τήν πέννα. Κι οΐ φιλικές του σχέ­
σεις δεν περιοριζο'ντιοιν στις έπιαπι-
μονικές καΐ πολιτικές γνωριιμίες, μά
και στους συγγραφικούς κύκλους
της εποχής του. "Οπως μέ τόν Βερ-
ναρδάκη, τόν Τσούντα^ τό Σουρή,
καΐ μέ τόιν ποπτριάρχη τής έλληνικής
δημοσιογραφίας τό Βλάση Γαδριηλί
δη πού ξεχωριστά τόν εκτιμούσε κι
οί στήλες τής εφημερίδας του «’Α­
κρόπολη» ή,τον πάντα στη διάθεσή
του. Γιατί ό Μιπέλλος δεν περιοριζό­
ταν σέ συγγραφικά καί ποιητικά έρ
γα, μά άρθρίογροίφοΰσΕ κιόλας.
Στην «’Ακρόπολη» και τη «Νέα ’Ε­
φημερίδα» βρίσκει κανείς αρκετά
ένδιαφέροντα άρθρα του. "Οπως
«περί Ιατρικής σχολής του Ποβνε-
πιστημιου» περί «Μακεδονίας» κι
άλλα.
Τό πρώτο γλωσαολογικό έργο
πού δυστυχώς έμεινε ατελείωτο κι
ανέκδοτο ήταν δυο πολυσέλιδα τε­
τράδια ό «Νέος Άμερίας θησαυρός
μαικεδονο·λλυρικός».'0 Άμερίας ή­
ταν αρχαίος Μακεδόνας λεξικογρά­
φος του 300 π.Χ.
Τό «Νέο Άμερία» ό Μπέλλος έ-
γραψιΕ στην ’Αλεξάνδρεια τό 1908.
Τό 1870 είχε συνάξει δλο τό υλι­
κό του άπό σλάδικες ιμακεδονικές
κι άρδανίτικες λέξεις. ’Άλλο δεν έ­
κανε στό έργο του ν’ άποδείξει πώς
όλες αυτές οί λέξεις έχουν τή ρίζα
τους άπ’ τις αρχαίες έλληνικές και
αίολυκές. Οί χειρόγραφες σελίδες
του είναι γεμάτες άπό σχετικές
γνωσσο'λογικές παρατηιρήσεις.
Τό 1889 κυκλοφορεί ένα διδλια-
ράκι μέ τόν τίτλο «Τό κοινωνικό ζή­
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
τημα τής ή'μέρας ή περί Γάμου».
Αυτό ήταν άνοοτύπωση άπό σειρά
άρθρων του στην «Ακρόπολη» άπό
τίς 13 έως 26 ·Όκτωδριου 1888.
Στα άρθιρα του αύτά πρότεινε νά
κάνουν άποθεματικό κεφάλαιο· άπό
μικρό κάθε μήνα έρανο, άνάλογο
μέ τήν περιουάίά του δωρητή, θ ’
άρχιζαν άπό 25 λεπτά τό μήνα, θ έ ­
λανε νά κάνουν κεφάλαιο για νά
προιίκήσουν φτωχά κορίτσια. '^Ηταν
ή έποχή τής προίκας !..
'Η προσπάθεια αυτή του Μπέλλου
δέν πρόκοψε. Λιγοστοί ήταν κείνοι
πού πρόθυιμα δίνανε έστω και τα 25
λεπιτά!...
Στό ξώφυλλο του διδλίου του έ­
γραφε άκόμα και τούτα;
«’Εκδίδενται πρός όφελος του Με­
τοχικού Ταμείου Προικίσεων καί
άφυερούται είς Έλληνίδας Μητέ­
ρας». 'Ετοίμαζε νά κάνει καινούρ­
για άναθεωρημένη έκδοση, πού πο­
τέ όμως δέν τυπώθηκε.
Στά 1895 κυκλοφορεί τό έπιστη-
μονικό του σύγγραμμα. Είναι: «Έ γ
χειρίδιον τής Γυναικαλογίας ύπό
Άλφρέδου Λ. Γαλαδίνου. Έ κ τής
άγγ·λΐ'κής έξελληνισθέν καί δι’ εισα­
γωγής έπαυξηθέν ύπό Λ.Γ. Μπέλ­
λου, γυναικολόγου Ιοάρού, μετά ξυ­
λογραφημάτων». Βιδλίο άπό 420
σελίδες. Κυκλοφόρησε σέ χίλια άν-
τίτυπα, ποσό τεράστιο γιά τήν επο­
χή το υ !
Στόν πρόλογό του ό Μπέλλος
γράφει; «...'Η γυναικολογία ήτις
διά ταύτα καί τό σκήπτρον καί διά­
δημα τής Ιοαρικής έκλήθη ύπό των
άλλων γυναικολόγων».
Παράτολμο τότε ένα τέτοιο δι-
βλίο πού ή γυναικολογία δρισκόταν
στά χέρια τής πρακτικής μαμής καί
τούς λιγοστούς τότε γυναικολόγους
τούς λέγανε «μαμογιοτΓρκϊύς ή μά-
μους» τό άρσενικό τής μαμής...
"Οταν φούντωσε τό θέμα τής Ά-λ
βανίας ό Μπέλλος γιά ν’ άποδείξει
19
την έλληνικότητα της χώρας αυτής, πώς cl Άρβιανίτες ήταν «>οΙ άρ<χαιό-
στα 1903 τυπώνει όλόκληιρο πολυσέ­ τοΓΓΟι κάτοικοι της Ίλλυριχής ή Έ>.
λιδο βιβλίο. Τίτλος: «’Αλβιανυκά ή ληνίκης χεραονήοο-υ. Οι ΊΌν/jpicl
αΐ τρεις ζώσαι διάλεκτο'ΐ της Έλλη- ώνομάσβηοαν ώς καί ή χώρα <x>Tr2)v
νικής γλώσσης. Ύπό Λουκά Γ. Μπέλ ■’ιλλυρία άπο Ίλλυρυου τοΰ υΙοΰ
λου Ιατροΰ, βουλευτοΰ θηβών. Έ κ του Κάδμου καΐ τής 'Αρμονίας και
τοΟ Έθνικοΰ τυπογροςφείου 1903». οϋτω μετά των έν Βοιωτία θη,βαίων
Τυπώνεται σέ δυο διαιφορετιΐκές ειχοΛ/ τούς αυτούς έθνάρχας. Διότι
έκδόσεις. Ή μια άπ’ τό συγγραφέα 6 Κάδμος και ή 'Αρίμονία άφιοΟ κα-
κι ή άλλη άπ’ τό Υπουργείο ’Βσω- τώκησαν την Καδμείον (ή άκράπο-
τερικών. λις των θηβών) καί τάς Θήβας μετέ-
'Όπως γράφει οτό βιβλίο του υ­ βηοαν εις τούς Έγχέλυας (βορει­
ποστηρίζει μέ πηγές κι άπιοιδείξεις νά τοΰ άκρωτηρ'ου τών’Ακρο.κεραυ-

'It-si V ίΝ fmilAtv 17 197.1, ΆριΟ. Ιί

Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Σ τ ο υ Λ Α Ο Υ
ΕΚΔΙΛΟΜεΝΗ ΔΙΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ
Λ άσα c i ;,ja r c t X fic rdf ifx d c rijc ΒΟ ΙΩ ΤΙΑ Σ, d,^octt»rra. i u c ^ r ,
<ύς x a c a Jizaia. ζαταγχιΜα xarzdt παΜζον, zazd inuoahv t, όημοζιζοί «ηαΑΛΙ,Αη,
ΗίρΙ κβ; χο:>οηοι4β«<«νΛ»

Πα^αχαλοΟνται ot RK, έχδέται,

πΛειστας όμοιοτητας τώ 0ντι άνευρίσχουσιν οτι
άν ειίαρεττοΰντα:, ν’ άντεπιατέλλωσιν -^ριϊν έχουσίν, άν οΰχΐ βεβαίως εις έκαστος, άλλα τό·
«α«τών έ^ητερϊδοίί dvfl -ιϋί ήριετέροί. άθροισμα αυτών, ήτοι τήν μεγαλοφυίαν ό μιχρό-
νους Λ'ιχολόπουλος, τήν μεγολοπραγμοσύνην >
Τριγγέτας, τήν πα-οειαν καΐ τό ύψος ό Βούλ­
0 1 M E T A m O M lilT .U γαρη;, τήν σιδηράν Οέλησιν 0 Γρίβας, τό πολυ-
μηχανον ό Βαλασσόπουλος χαΕ τήν διπλωαατι-
χήν λεπτότητα ο Δεληγιάννης! *ΊΓχό τοιαύτης
Οί έν ΆΟήν»;' ύχουργοί xposfj-riv μέν τήν
όέ χαταλφηΟεντες.μονομανίας ^ωβουσιν οί ατρό­
«ΰλήν τοα Ι’εωργίου, σύμμαχον ίέ τήν ηλειβ- μητοι κα> ώς μηδεμιας στερούμενοι ίχανότητος-
νβυη^ίαν τής 6~* αμτών συδροφείτη; Βουλής άποκλειουσ: πάσαν τοιαύτην, καί δή ώποβάλλουσι:
ίχοντες, χ«ραΰ*ην ατρόμητοι εις τό ίργον, οπ«ρ τούς βουλευτάς τ ή ς ’.Δττικής, άποβάλλουσι τον
ιτρό ι:ολλο& άνέλαβον πεποιΟοτϊς o6yt τόσον εις Ζηνοπουλον, εχοιωχουσι τον Λοχβάρδον, οέν
τάςοιανοητιχάς χα\ ήΟιχάς αυτών δυνάμεις, οτον
παραδέχονται τον Κρεστενίτην έτι δέ πρόσοκ-
εις τό £χταχτον θράσος τοΰ ε·
παραφερόμενοι ίποχλείόυσι μέν τόν Δεληγεώο-
χωσι χαραχτήρα άνθρωτιοι ουοέν βέβαιον χαϊ γην λησμονοΰντες οι μικροί τόν νούν ότι βουλή'
στερεόν έν έαυ.τοΤς έ^οντες, άλΛ* άπό τών άχρα»ν
άνευ Δεληγεωργη όμοίοςει προς σύμβουλον κω­
δημοχρατιχων καΐ ριζοσπαστών (όποιοι έκηρίσ- φάλαλον, προς πτώμα απνουν χαΐ άψυχον και.
G0 VTS έχτός τής εζουσίας apyo)vol τής προς πε­ χρύον, και μή άναλογιζόμενοι οί άθλιοι, οτι, άν ·
ριστολήν τών βασιλικών προνομίων Χυμμαχίας τοιαυτας μετσρρυΟμιστικας ιδέας πράγματι £-
οντες; εις άχρους μοναρχικούς και τυραννικούς χωσιν έν νώ, νυν ειπερ ποτέ χοΐ μΟ .οχζ Γχουσιν ·
αίφνης μεταβαλλόμενοι^ Uotov δέ τό uit’ σ ’ - ' άναγκην συμβουλών π ε π α ι δ ε υ μ έ ν ο > ν καΐ..
«πιδιωκόμενον £ργον αρκούντως μέν ^ειξ μή στερούμενων τ ο ύ κ ο ι ν ο ύ ν ο ό ς· χαΟι-
μέχρι τουδε :ρας ;οριχαΙ τού στώσι δέ τήν αντιπροσωπείαν τού έθνους άναξίαν
1 8 / 4 έχ/,ογαί,. xaV οΕ άποκλεισμοί τού πιριβό- τού ονόματος της, βουλήν Λίγυπτίαν, άοωνον
λου τής Βουλής πάσης άνεγνωρισμένης ικανό- καί αναυοον, όγέ?»ην βελάζουσαν, αίσγος είς τό £--
*^^Τ^**’ ^ώς έχ έξάλειψιν Ονος φερουσαν 5ιότι άλλοίμονον εις τήνΧλλάδα,_
πάσης αμφιβολίας ήρξαντο καί αύτοί άναφανοόν αν οί νυν βουλευταί ήσαν οί άριστοι τού έθνους,,
κηρύσοοντες οιά τών δημοσιογραφιχών όργάνων ώς πρέπει νά ήνοι οί Πατέρες αυτού. *Αλλ’ αυ­
ένταΟΟα τε. χαΐ είς τήν ά)νλοδαπήν, οτι άνέλά- τοί αποτροπιάζονται τούς χ ο ι ν ο β ο α λ ε ι> τ ι -
6ον τό σωτήριον ίβγον τής. περιστολής τών ά: χους, ώς χηρυσσουσι διχ τών όργάνων τω*/, χαΚ
,χρων έλευΟερΐών καΐ: τής διορΘώσε6»ς. τών κα­ τοιαύτην Οελουσι βουλήν, χαί,δή περί, τό πτώμοε;
κώς κειμένων! ΤοσοΟτον δέ. πεποίΟασιν έαυτοϊς αυτής σατανικόν στησάμενοι χορόν άσίνουοε.
χ^αΐ τοσοΰτον παρεγνώρισαν τό γνώΟι σαΰτόν, καγχασμούς καταχθονίου χαράς χαΐ μολύνουσς
ώστε ούτ ϊρυΟριώσιν' οΐίτε αίσχύνβνται παρο- τόν άερα διά χρουγών άγρΐιον χαΐ σλλαλαγμών- ’
μοιαίΒΟντες εαυτούς πρός ςόν Βισμαρκ^ προς δ·/ βρίάμβου έπΙ τ·} φ.αΐνομεν^ τοΰ Αεληγεώρντϊ

20

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

νίων) Kod έκ€Ϊ καΐ έτε-
KVOTioiricrr^. ’Ε^ξηχ-ολεύθηιοιε ή σχέ-
σις καΐ έτακοινω·νία ιμετ[χξύ θη>5οτί-
ων καΐ Ίλ.λι.»ριεό·ν kccl β^ραθύτερον.
Διό δΐε cii. Θί'.'ΰαι έκυριεύδηισιοαν υπό
των Επιγόνων, ό βοισιλεύς Λ-αοδά-
μ>ας μετά καΐ των άλλων θηβοάων
τό>ν μή θελησάντων νά ύπα^μείνωσι
τήν υπό τούς Άργεί·ο(υς δουλείαν,
κατέ<|>υγον είς τους Ί λλυρίους ώς
φίλους βεβαίως καΐ όιμαίμονας». Μ’
άλλα λόγια κατά τόν συγγραφέα,
οΐ Θηβαίοι έχουν στενή προγονική
ΐΧίγγένεΐια έξ αϊματος ιμέ τούς ’Αρ­
βανίτες !...
fCi άλλου άναφέρει: «Ελληνική
δ’ έκαλείτο Ίλλυράα ή vCv ’Αλβα­
νία ή&η π.ρό της δευτεριοις προ Χρι­
στού έκαπονταετηρίδος καΐ διότι ά-
πιε'Γέ?·υει .μαέρος της Μακεδονίας ήτις
έί;;3τε'ί·νετΐο^ τότε μέχρι τού Ίο ν ίου
πιελάγους... ΟΙ ’Αλβανοί εκ τε της
διαλώ.κτο<υ και τής χώρας ήν κατέ-
χουΊσι, φοτνονται οντες ονί αρχαίοι
κάτουκοι της Ελληνικής Ιλλυρίας
και κατ’ άκολοούίαν Ί λλυριοέ».
Σχετικά μέ τ ’ όνομα, γράφει; «Ό-
ναμασθέντες ΆρβαΤ/ίτες υπό τού ο­
ρούς ’A.p00?./C'ap, KC’.t’ ’Άνναν τήν
Καμνηνήν μη,δέν κοινόν ίχ>:ντες μήτε
πρός τούς Άλβανοκ'.)ς τής Ρώμης, οΐ-
τινες ήταν Λατίνοι οίκούντες τήν πό-
λιν ’’Αλβανόν,μήτε πρός τού Καυχά-
σου, ΌΪτινες ο^αφέρονται Μασσαγιέ-
ται, τουρ'κικής δηλ. φυλής.Ή γλώσ­
σα ώς άπεδείξαμεν, τά ή8η καΙ έ­
θιμα, ή ενδυμασία καί ή Θρησκεία
των ’Αλβανών δικαιολογιούσι πλη­
ρέστατα τ’ ανοίμα της 'Ελληνικής
’ Ιλλυρίας».
’Αρκετές σελίδες εκτός απ’ τιήν έ-
θνολθ(γ.ική καταπιάνεται καΐ [υέ τή
γλωσσολογική καΙ γραμματοιλ,πγι-
κή μελέτη γυά νά συγκρίνει καί ν’
αποδείξει πώς ή άρβανίτικη γ,>υδσ-
σα είναι ή άρχοάα έλληνυκή. Καί
γιά νά τό κατορθώσει αύτό βμαβε
τ ’ άρβανίτίικα. ‘Ό πως γράφ>ει σχετι­
κά:
«’Εγώ τά πρώτα μαθήματα της
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
αλβανικής έλαβον ένθήβαις ής πάν­
τα τά περίχοορ-α καΐ αυτά τά προ­
άστια τυγχάνοοσιν αλβανόφωνα, έ-
ξέμαθον δ’ αυτήν ίκιονώς έν ΆΟή-
ναις ώς μαθητής καΐ φιΟΊτητής παρά
τού Ισαδέλφου κα'ι φιλτάτου μοι Γε-
ωργίω Χατζηδημητρίου τού Ιατρού,
χρηστοτάτου Έ.λευνσινίου δέ την πα­
τρίδα. Είς δέ τήν άλβανοιλογίαν έμυ-
ήθην πια,ρά τού Βασιλείου Βενδεβή,
φαρίμακοιποιού πάλαι έν Άθήνιαις».
ΚαΙ ήταν πολύγλωσσος γιατί μιλού­
σε κι εγρσφε άρικετές γλώσσες, α­
κόμα καί τούρ,κικα κι άράπυκα.
’Έ τσι κάτοχος τής άρβοα·*ίτικης,
'ΐΛπόρεσε σωοτά νά παροαβάλει έτυ-
μολςιγικά και ναβρει τή ρίζα συγ-
κρίνιαί'τάς την μέ τήν έλληνική. Για
τι ό Θηβαίος γιατρός δεν ήξερε μο­
νάχα τ’ άρβανίτυκα. Κατείχε άριστα
τήν αρχαία έλληνική. Τόσο πού θά
τόν ζήλευαν κι οί ειδικοί γλωσσολό­
γοι. Τή θιαο-'μαστή άργ,αιομάδειά του
αυτή καΐ μέ πόση τέχνη χειρίζειται
τή γλώσσ-α, θά τήν συ-νονοτίοοίοριε
και σέ μερικά ποιήιματά του.
Πρός τό τέλος τού βιβλίου του,
διαθέτει κάμποσες σελίδες: «Έτυμο-
λογιχόν λεξικόν της Ά/ν,βοΤχ'ΐ'κής
διαλέκτου». ’Αλφαβητικά καταγρά­
φει καΐ σχολιάζει πολλές άρβ.οτν/ί-
τικες λέξεις.
’Ά.ν έπέμεινα λίγο στο βιβλίο α ύ­
τό, είναι γιατί πρόκειται γιά περι-
σπο-ύδαστη μελέτη.
Δεν θά κρίνω τις Ιστορικές καί
γλνοσσολοιγικές θέσεις πού παίρνει.
’Αδιάφορο CSV μεταγενέστεροι ύπο-
στηρίζουν πώς οι ’Αρβανίτες ε»ναι
Ίλλυριοι και Δωριείς κι ή γλώσσα
τους μωσαϊκό από αιολική και δω­
ρική. ‘Η άλήθευα είναι μ-ΐά, πώς τό
βιβλίο τού άλβαναλόγου Θηβαίου εΐ
ναι πολύτΓίμο στο είδος του.
ΚαΙ σ’ δσους ξένους κι άνθόλλη-
νες δ-έν παραδέχονταν άπό'λυτα τήν
ελληνικότητα τής Μακεδονίας, ό
Μπέλλος τούς φίμωσε μ’ αυηό τό
ποίημά του.
21
 Ή Θήβα στην τσυρκακίρατία.

^Άρης Μακεδών άστράπτων, ό ’Αλέξανδρος ό Μέγο:ς.

Πεντοοκισμυ'ρίους orycofv ήρωας 0ic3im6o(i>0pou<;,
ΈτιεξήλΒε τι')ν Γην Πάλαι μέχρι του Ίνδου καΐ Γάγγου!
'Ως δαιρνοστεφής δ’ ’Απόλλων έπΙ άρματτος θιριόαμβου,
Διαχέων την Σοφίαν καΐ τα φώτα της 'Ελλάδος,
’Έοτπιειρεν άπό τοΰ Αίμου μέχρι Νείλου και Εύφράτου
Δυναστείας Βααιλέων μεγολαπρεπόΐν κ’ ένδόξων.
(Πτολεμαίων, Αντιγόνων, Ά,ντιόχων και Σελεύκων) !
Kod φτάνουιμε στην πιοίηιση τοΰ ■στ-ϊύς στίχους του, ή όπερικοοθαρεύ-
Λουκά Μπέλλου. "^ταν τό κρυφό ουσα. Τόσο πού. σε ώρισμένα γινό­
πά^ος του. Σαν καταπιανόταν μέ ταν άρχαία.
ττ]ν ποίηση, ξεχνούσε τΙς άναποδιές Σαν ήθελε δ.μως νά μιλήσει ό άν-
της ζωής. Αύτη τον ξεκούραζε άπό Ορο>πινος πόνος του καί νά έκδηλω-
τΙς καθηιμερινές του φροντίδες. 'Ο θεΐ ό ,α'σθηιματικός του κόσμος, τό­
Άσκλητχιάδης Βοιοοτός ξέφευγε για τε χρηισϊμοποιοΟσε τή δη^ιοτική
λίγο ό;π’ τον 'Ιπποκράτη κάι ζητού­ Καί μάλιστα μιά γνήσια όλοκοιθαρη
σε τήν προστασία τής Μούσας Καλ­ δημοτική γλώσσα.
λιόπης. Τό πρώτο ποιητικό του έργο είναι
'Η γ?νώσσα πού ιμεταχειριζόταν ή «θη-βαΐς». ’Έπος σχετικό μέ τά

22

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

πόΰθη της Θήβας κατά την άρχαιό-
τητα. Γιατί ό Κάδμιειος αυτός είχε
μελετήσει και κατείχε δσο λίγοι την
Ιστορία της τιατρίδας του.
Με τον τίτλο «θηβαΐς» ύττάρχει
καί παλιό έπος στη σειρά άπ’ τά έ ­
πη τοΰ θηβαϊκοΰ κόκλου. Τή «θη-
δαΐδα» άπό ές>τά χιλιάδες στίχους,
λέγεται πώς τήν έγραψε ό "Ομη­
ρος. Μέ τόν ίδιο τίτλο έχουν γρά­
ψει κι ό ’Αντίμαχος ό Καλοψώνυος.
ΚαΙ τρίτη ^ ό Ρωμαίος πιοιητής Στάτι-
ος (50 π.Χ.) στά λιοτινυκά. "Ωστε
τοΰ Μπέλλου ή «θηβαΐς» είναι ή
τέταρτη κοττά-σειρά.
Πρός τό τέλος τοΰ 1893 κυκλο­
φορεί τό έπος του «θηιβαΐς» Μέρος
Α '. Ά π ’ ότι ξέρω δμως δεύτερο μέ­
ρος δεν υπάρχει.
Είναι 56 σελίδες. Σέ 1525 στίχους
ιστοράει τά δσα πά&ανε κατά τήν
άρχαιότητα «Αι έπτάπυλαι θήβαι».
Στό ξώφυλλό του 'άναγράψει α­
πόσπασμα άπ’ τόν πατριώτη του
Πίνδαρο:
«Μάτερ έμά, τό τέον, χρύσασπι,
Θήβα, πράγμα καί άσχολίας ύπέρ-
τερον εήσομαι... Τό φίλτερον κεδ-
νών το κέων άγοτβοΐς».
Στήν άλλη σελίδα, «τοΐς άναγνώ-
σταις» γράψει:
«Παρ·ο;μυΟίαν ού σμικράν τοΐς
θνηιτοΐς πρός τά παρόντα δεινά φέ­
ρει ή άνάμινησις μειζόνων συίμφο-
ρών, άς ύπέστησοιν, άλλά καΙ των
λαμπρών κα'ι ένδοξων ή'μερών,
άς διήλθον. Ταύτας έν τοΐς έ-
πομένοις στίχοις πρός την δεινώς
ποΐσχουσαν έμήν πόλιν εύσεβώς ύπο-
μιμνήσκο). ’Αβήνησι τη 15 Αύγου­
στου 1893».
Τό δλο έπος του, χωρίζει σε δέ­
κα μέρη, α) Τύχη "Αλκις Kod Άν-
δί^οκληα 6) ΟΙδίπους - έπτά έπΙ θή
Οαις γ) ίίαταστροφή των έπτά έπΙ
θήβαις. — Αιμων καί ’Αντιγόνη δ)
’Επίγονοι - οΊ Θηβαίοι έν ειρήνη ε)
έν τω γυναϋκωνίτη ζ) κοττάλογος
Θηβαίων η) Κατάλογος έπιγόνων -
Ίππομοεχία. θ) Μάγη π£·ρΙ Γλίσαντα
ι) βάνατος ΑΙγιοβλέως - Λαοδάρας
κ) θεών άπόφασις - Θηβαίων ήττα.
’Αρχίζει τό α ' μέρος ιμέ τούς στί­
χους:

«Ψόιλωμεν, Μούσαι, τάς κλεινός καί έπταπύλους Θήβας.

"Ας ΰψωσιεν ή άρειτή^ κατέειτρεψε δ’ ή Τύχη !
Τύχη τυφλή, παλίμβουλε, απάνθρωπε, ώς τίγρις
Σπαράσσεις σπλάγχνα μητρικά καί εύγενεΐς κχχρδίας!
Μισείς τό κάλλος καί τό φώς, Απόλλωνα καί Μιούσας;
Κάλλος, νεότης, άρετή καί μεγαλοιφυια
Τήν λύσσοα/ καί τά βέλη σου άγρίως έπυσπώσι!
θεοποιείς τό έγκλημα, τόν πλούτον καί τόν δόλον,
Τά θεία δ’ ειρωνεύεσαι, τά ιερά χλευάζιεις.
Τυχοδιώκτας άνυψοΐς, τούς ηρωοος συντρίβεις!
Άνοοδ,εικνύεις τούς μωρούς μετέωρα σοφίας,
Τοΐς δέ σοφοΐς τό κώνειον εις άμοιβήν προσφέρεις I
Τους νάννους γίγοςντας ποιείς, ενδόξους τούς χυδαίους.
Καί τούς άγύρτας άρχο-ντας, τούς δ’ εύγενεΐς έπαίτας'
’Εκβάλλεις είς τό ύπαιθρον άστέγους καί εύπορους,
Γυμνούς δέ είς τήν θάλασσαν'τούς ναύτας σφενδονίζεις.
Τό εΐρόν σου μειδίαομα, δριμύτερον των πάγων,
’Επί των λόφων άψυχα τά ποίμνια έκτείνει.
Καί τεθλιμμένος ό ποιμήν μάτην σέ κοπαράται!»

23

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Για να ξακ,ολ,ουθήσει στο δ) μέρος:
«■^Ω ,μήτερ, <5ο\Λαμνή<ϊθτγΓΐ των θρήνων καΐ της φρίκης,
"Οτε ή Σφίγξ αίνίγιματο: ητροδόιλλοασα γριφώδη^
Άνή.ρ'ει, 'K<rrsomxxpiO!!cxr£ τούς άτυτχ,εΐς Καδμείους,
Οϋς έσοχιεν δ^Λήρ σοφός, ό δύσττοτμος ΟΙδιπους!
Εύσέδεια; καί άρετή, άνδρείια καί σοφία,
Ούδέ σμικρον 'πιροήοπυσοιν κατά της είμαριμένης!
’Αλλά υιός καί σύζυγος, άκων δέ ποίτροχτόνος.
Πατήρ ύπ,ήρ^ξιε κ’ αδελφός των τέκνων των ίδιων!
Παρέσχε δέ τσΐς ττοιηταΐς ύλην πιρός τραγωδιοος,
Καί σκοτεινότεραι τρολλφ δτι είσΙν έδείχθη
Των αίνιγιμάτων της Σφαγγός βοαλαΐ της είμαρμένης I
Τυφλός δ’ άλήτης οδηγόν έχων την ’Αντιγόνην,
’Αντί πορφύρας καί χρυσού επαίτου φέρων,
Την πόλιν, ήνπβρ Ισωσε, κ’ έφ·ίλει, ώς μητέρα^
Κατέλιπεν εις Ιριδας κ’ άγώνας έμφυλίους I»

Καί τελειώνει τό δλο έπος του με τους στίχους:

«’Έδυ ό Φοίβος παρφυροΟς κ’ έδ,έρυθίρος, ώς αίμα’
Τό σκότιχ; δέ τά σχέδια των ’Επιγόνων λύει.
’Αλλά πυράς άνόιψαντες πρό των τειχών μυρίας,
Αύλίζονται έν άσιμιασι, προσμένοντες ήμερον
ο ι δέ Θηβαίοι σκυθρωποί είσηλθαν εις τήν πόλιν,
Πλείστους μετακομίζοντες βαρέως τετρωμένους.
"Εσχατος πάντων χατηφής ήλθεν ό Λαοδάμας.
Σπεύδοοσαι δέ λυσίκομοι πάσαι νυν αί θήβαΐαι
Περί συζύγων καί υιών οικείους έρωτώσι,
Περί τραυμάτων δ’ εντραμοι αύτσύς άνερευνώσιν.
Έπισταμένως κ’ άσφαλως κλευδώσαντες τάς πύλας,
Φρουρούς τάσσουσι τών τειχών ανδρείους καί ίάγρύπνους.
Θρήνος^ κλαυθμός καί όδυριμός πληροί πάσαν τήν πόλιν.
Μήτερ σεπτή, άβάνατε, σύγγνωθι τώ σώ τέκνω,
Άν παί,αιάν άνέξεσα πληγήν επουλωμένην.
Φρικώδη νύκτα, ζοφεράν διήλθες, ώσπερ μήτηρ
Παρά τήν κεφαλήν παιδός νοσουντος άγρυπνούσα».

"Όπως διαπιστώνεται τό ποιιητι- ‘Όταν τό 1893 ό Έγικέλαδος τα-

κό του έργο εγραψε σέ ...ύπερικοτθα-
ρεύουσα. Τήν κατέχει σμ&κ; καί τήν
χειρίζεται τόσο καλά, πού δεν ένο-
χλεΐ ούτε κι αυτούς άκόμα τούς ά­
σπονδους εχθρούς της...
Στη «θηβαΐδα» υπάρχει καί κά-
ποιίο «πρωθύστερο».
ρακουνοασε τη θήβα^ ό Μπέλλος
δηιμοσίευσε άρκετά ά,ποσπάσματα
σέ συνέχειες, άπ’ ττι «θηβαΐδα»
του (15).
15 . Έιρημερίς «Νέα ΈιρημιρΙ;» 13
’Ιουλίου - 15 Λι^γουστου 18 ίΙ3 .

24

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Ή κάθε συνέχευα είχε σαν τίτλο
«"Εν δάκρυ είς τάς θήδας» και τε­
λείωνε «έκ της σειαμένης Καδμεί­
ας...».
Τό δηιμοσίευμά του στην έφηιμερί-
δα τελείωνε στις 15 Αύγουστου, η­
μερομηνία που έγραψε τον πρόλογο
στο βιβλίο του. ’Έ τσι λοιπόν τό δη­
μοσίευμα κείνο προηγείται άΜΐ’ τό
βιβλίο. ΚαΙ κατά τό διάκττημα των
σεισμών έστελνε άνταποκρίσεις μέ
τήν υπογραφή «Κάδμος».
Καί κάτι άκόμα γι’ αυτό τό βι­
βλίο του. Τό άντίτυπο πού χρησιμο­
ποίησα είναι άπ’ τη Μπενάκειο Βι-
βλιοθήίκη (άρ. 24311). Ό ύ-
θηβαία χωρική έπΙ Τουρικεκρατίας.
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
πέρμαχος της καθαρεύουσας τό
στέλνει στό «μαλλιαρό» Γιαν. Ψυχά-
ρη μέ τήν άφιέρωση στή δοτική.
«Τω κ. Ψυχάρη, ό συγγραφεύς Λ.
Μπέλλος...».
Στα 1906 για να έγκαινιάσουν τό
καινούργιο μαρμαρο/στρωμένο στά­
διο της Αθήνας^ γίνονται διεθνείς
άγώνες. "Ενα είδος Όλυιμιπιάδας ό­
χι βέβαια occv τούς ’Ολυμπιακούς ά
γώνες του 1896. Μά καί του 1906
είχαν άρκετή επιτυχία. "^Ηρθαν άπ’
όλα τα κράτη άθλητές. Καί τίμησε
τήν ’Ολυμπιάδα μέ τον έρχομό του
ό βασιλιάς της ’Αγγλίας Έδουάρ-
δος μέ τή βασίλισσα ’Αλεξάνδρα,
αδερφή τοΰ Γεωργίου.
Ό Μ,πέ>νλος πού βρισκόταν τότε
στήν Αίγυπτο, έ:νβουσιασμένος έμ-
πνέεται τόν «"Υμνο εις τά διεθνή
’Ολύμπια», ύπό Λου>κά Γ. Μπέλλου
θηΐβαίου».
Τήν τυ'πώνει σε τετρασέλιδο φυλ­
λάδιο χωρίς μετάφραση^ μόνο στήν
ελληνική. ’Αμέσως ύστερα μέ άλλο
τίτλο «Ώδή είς τά διεθνή ’Ολύμπια»
καί σέ μετάφραση αγγλική, ιταλι­
κή, γαλλική, τό δημιοσιεύει στά
1906 στήν ’Αλεξάνδρεια. Τά έσοδα
άπ’ τήν ποάληση «ύπέρ τής έν Ά λε-
ξοα/δριεία Μακεδονικής άδελφότη-
τος». Τό άφιέρωνε στόν τότε διάδο­
χο' Κωνσταντίνο καί τή Σοφία «έπί
μεγάλαις έθνικαΐς έλπίσιν». Ή ώδή
είναι μεταφρασμένη στή Γαλλική,
Ιτα λική κι ’ Εγγλέζικη.
Σ’ ένα χρόνο (1907) ξοα/ατυπώ-
νει τήν ώδή μέ άλλα άκόμα ποιήμα-
τά του. Ή ποιητική του αύτή συλλο­
γή άπό όχτώ διαφορετικά πατήμα­
τα, έχει τίτλο «Όλυμπιακαί ώδαί.
Έν ’Αλεξάνδρειά 1907».
Ή ώδή μεταφρασμένη σέ τρεις
γλώσσες άπ’ τόν καθηγητή ^Φέpvτιv
"Οδδη.
Τήν ώδή του άρχίζει μέ τούς στί­
χους:
25
 θύγατοερ OOpocvou και Γης, ύψίφρον Άνθρω;τοότης,
Ή κάμ'Ικχσα ΐάδάμοίσΊΐα της Φύσεως Στοιχεία,
Καί τϋολιτεΐας τιλάοοοσα καί τέχνας κ’ έπιοττήμας
Χαΐρε vDv και περίττιτυξαι έν ιμητρικαις άγκάλαις
Τής ύψηλιου τούς Λαούς ώς ά&ελφούς όμαιμους,
Έ ν μουσική και άρετή θάλλοντας και συζώνταςί

Για να τελειώσει:

«Βασιλευσάτω δ' έπι Γης φώς, άρετή καί κάλλος

Νήσων Μακάρων άσματα κι άειθαλής εΙρήνη!»

’Ακολουθεί ιχιοίημα στό βασιλιά ποβολή ΐΤΓούς Όλυμπιοοκιούς άγώ-

τής ’Αγγλίας Έδσυάρδο' κι υστέρα νες τσΰ 1896. Τό ττολυστιχο ττοίηιμά
στό «Γεώργιο Όρφανίδη, Πρώτο του (κάπου έ-κατό στίχοι) τελειώ­
Όλυμπιανίκη είς ’Αθήνας». ‘Ο Όρ- νει:
φανίδης ήταν ·π:ρωταθλητής στη σκο

«Ή δ’ Ε λ λ ά ς νΟν μειδιώσα ευλογεί άπό καρδίαις

Τόν κλεινόν κοτινο-φόρον, πρώτον Όλυμπιονικην.
Έ γ ώ δ’ έκ τής Νειλαρρύτου άνακράζω γηθασύνως:
Χαΐρε παΐ Άσκληπιάδου, κλεινέ γόνε Νσταρ>αίω·ν!
Λάμπτε πάντοτε πρωτεύων καί έν πάσι άριστεύων».

Ξακολουθεϊ μέ ποίημα στό φιλέλ­ πραστάτη τών διεθνών ’Ολυμπίων».

ληνα Γάλλο βαρώνο! Πέτρο ντε Κοντά στ’ άλλα τοΰ γράφει:
Κουμπερτέν. «Πρωταγωνιστή καί

«Ό Δέ Κουβερτέν έδείχθη νέος Ηρακλής Θηβαίος

Τούς κλεινούς τής ’Ολυμπίας άνεσύστηοεν άγώνας^
Ιερ όν βωμόν ειρήνης - ή τά έθνη μεγαλύνει.
Καί ευφραίνει τάς μητέρας - Παρθενώνα δέ τής "Ηβης,
ένθα ύπέρ του κοτίνου εύγενώς διαμιλλώνται
οι Λαοί τής Γής άπάσης έν άδελφίική άγάπη».

Ά λλα καί τό μεταφραστή του δέν τόν ξέχασε ό ποιητής.

«...Τής ένδοξου Ιτα λ ία ς τής σοφής Ελλάδος Θρέμμα

ψάλλε είς ποικίλας γλώσσας, άηδών ούρανοπάτις».

26

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Λ Ο Υ Κ Α Γ. Μ Π Ε Λ Λ Ο Ύ *

Θ Η Β ΑΪΣ
ΜΕΡΟΣ Α.

Ματερ εμά, το Χ ΐόν , χρύσασπι Θήβα,

πραγρ,χ και ασχολίας υπέρτερον θή«
σορ.»'.. . . .
Τί φίλτερον χίδνών τοχε'ων άγαθοίς ;
(Πίνδ. ’'loDfi, A '.)

ΕΝ ΑΘΗΝΑΤΣ
ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΑΔΕΛΦΗΝ ΑΘΑΝΑΣ1ΑΔΟΥ
(91— Όδας Αιό.Ιον, νπδ την· ftej. οι*ίανMeAH— (9{
1893
27

'ΒΓΤΒΛΙ

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

 Κι ό ’Όθδυ του τό άντιαπόδωο5£;
Τό περιλαβαίνει στη συλλογή ό τώρα «βασιλικού συζύγου» τής βα­
Μπέλλος.
ΎΩ. Ε Ρ Ι Τ Ι Μ ί Ι
Δρ ι ΛΟΥΚΑ ΜΠΕΛΛΩ
‘Ησιόδου καΐ Πινδάροιυ
ΑΙ άστραφεγγεις μορφαί
Άγαλλόμεναι προβάλλουν
Έ κ τοΰ τάφου χαρωπαΐ.
ΚαΙ σεμνύνοινται όρώσαι
Σέ τον πάνυ Βοιωτάν,
■
. ποια έπικαιρότήτα.Δηλαδή έν>α συγ-
Ποιητήν στεφανηφόρον
Ίητήρα δε σαφόν.
•κή άνιαστάτωση άπ’ αυτή πού φέρνει
«Χαϊρε» ό Πίνδαρος ,σο.Ι λέγει
«Μ’ ύπερέβης, δτ’ έγώ
«Μόνους 'Έλληνας έξυμνουν
«Εις τό Στάδιον αυτό.
«Σύ τούς πάντας συνεξαίρεις^
«Σύ τούς πάντας έξυμνεις
"Οσοι ένίκησαν άγώνας
Τέχνης, Λόγου και Τι;μής.
«'Αμιλλώμενος τον Φοίβον,
Δίδεις Λόξαν καΐ ζωήν
Εις τά γένη των μερόπων,
‘■
’Οσα έρπουν εις τήν γην.
ΟΔΥΣΣΕΥΣ
‘Η ποιητική συλλογή τυπώθηκε
πρός τό τέλος τοΰ 1907. Τό καλο­
καίρι-ήρθε στήν Άθήν,α ό βασιλιάς
τής ’ Ιταλίας Βίκτορας Έμμοτνουήλ.
Βρήκε τήν περίσταση ό ποιητής νά
γράψει και σέ κείνον ένα ποίημα
πού τό έβαλε στίς «’Ολυμπιακές ώ-
δές» καΐ ·σέ ’ιταλική μετάφραση άπ’
τον ’Όδδυ.
Και τελειώνει τό βιβλίο του μέ
ποίημα: «’Ανθοδέσμη της Α.Β.Υ.
πριγκιπίσοη Άλικη». Γυναίκα τοΰ
28
Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
πρίγκηπα Άντρέα καΐ μητέρα τοΰ
σίλισσας τής ’Αγγλίας Φίλιππα. Τό
ποίημα αυτό τό προτοιδηιμοσίευ-
σε στήν έφηιμερίδα ’Ακρόπολη τά
Χριστούγεννα τοΰ 1903.
‘Ο ποιητής δεν περιορίστηικε μονά
χα σ’ δσα έβλεπε στις δυο ποιητικές
του συλλογές. Κατά καιρούς έγρα­
ψε κι άλλα ποιήματα^ πού άπ’ δτ.
κατάφερα νάβρω βρίσκονται δημο­
σιευμένα σέ καθημερινή έφημερίδα.
Μπορεί νά υπάρχουν κι άλλα σέ
διάφορα μέρη.
Τά δυο αυτά πού βρήκα έχουν κά-
hdXiavuaTiKo περιστατικό τον έκανε
νά στιχσυργήσει. Κι άλλη πισ ψυχι-
ό αναπάντεχος θάνατος δέν μπορεί
νά υπάρχει. Πιο πολύ γιά έναν υ­
περβολικά ρομαντικό κι αίσθαντι-
κό άνθρωπο, δπως ήταο/ ό Λου<κάς
ό Μπέλλος. Γιατι μέ κάνει νά πι­
στεύω πώς αν βρέθηκε μαχηιτής σέ
δυο επαναστάσεις, δέν ήταν μονάχα
άπό ύπερβολικό πατριωτισμό, μά
κι άπό κάποια διάθεση γιά ρομαντι­
κή περιπέτεια. Συ'/ηθίΐιο/μένο στούς
νέους τής έποχής του.
Και σέ κείνες τΙς περιστάσεις πού
τοΰ δίνεται ή άφο·ρμή νά γράψει ποί
η μα, ό ψυχρός Άσκληπιάδης άφή-
νει νά μιλήσει ό συναισθηματτικός
ποιητής, ή ψυχή του. Καί τότε, μι­
λάει μέ τήν υπερευαίσθητη, γεμά­
τη πόνο καί πάθος, τή γλώσσα τοΰ
λαοΰ. Μέ τή δημοτική. Αύτό πού έ­
χει ζητήσει καί τή χειρίζεται πιο κα­
λά άπ’ τήν πτχγωμένη κι άχαρη ύ-
περκαθαρεύουσα πού είδαμε στά
προηγούμενα γραφτά του.
Τό Σεπτέμβρη (12)24) τοΰ 1891
πεθαίνει άπό έκλαμψία στή Μόσχα
ή πριγκήπισσα τής ‘Ελλάδορ Άλε-
ξάντρα. ΠρΙν δοό χρόνια εΐχε παν­
τρευτεί στή Ρωσία τό ιμεγάλο δού­
κα Παύλο Άλεξάντραβις. ‘Η όμορ­
φη ξενιτεμένη πρ,ιγ.κηπσπούλα ήταν
αγαπητή σ’ δλίους τούς "Ελληντες.
Ό θάνατός της στα είκασιένα της
χρόνια, οοναστάτωσε τη χώρα μ.ας.
Πολλοί "Ελληνες τήν κλάψανε καΐ
μάλιστα γυναίκες. Και πιολλά τρα­
γούδια σέ λίγο άκούστηκοον γι’ αύ-
τήιν.
Φυαί'κό, ό άγουρος χοΰμός της νά
συγκινήσει κοΛ τον εύαίσθητο κ,αΐ
ρομαντικό ποιητή μοος. Τόσο πού με
σα σέ πέντε μέρες γράφει τό σχετι­
κό του ποίημα. Τό έπιγράφει «Τό
μοιρολόγι τοΰ ’Ήλιου» καΐ μέ ιμιάς
τό δημοσίευε ι. (16)

«Βαργ ιαστενάζουν τα δουνά, ή θάλασσαις βογκάνε

ο ι κάμιποι κιτρινίσανε^ τά δένιτρα μαραθηκαν'
Μαυροσυγνέψιίασ’ ά Ούρατνός, κι ό "Ηλιος πικραμένος
Κρυφτή στά μαορα σύγνεφα, δε θέλει πιο νά φ έξη.
Παρατπονιέται τοΰ θεού μέ μάτια βουρκωμένα:
«θέ μου^ τΤ ν τούτο τό κακό, τ’ άάικο τό μεγάλο;
»’Εγώ μια κόρη άνάθρεψα μ’ έρωτα, ,μέ λαχτάρα,
»Π’ Ά τός Σου τήν ευλόγησες, τήν είχες στολισμένα
»Μ’ ούλες τής χάρες τούρανου, μ’ ο5λα της γης τά κάλλη!»

Μέσα σ’ έξήντα στίχους τό μοιρολόγι του ξεσπάει τόν πόνο των

Ρωμιών:

«Ξύττν’ ’Αλεξάνδρα μου γλυκέιά, χρυσή βασιλοτπουλα!

»Σέ κλαινε χώραις και χωριά, βασίλεια, πσλυτεΐαις!
»Σέ κλαΐν’ Ο'ί πλούσιοι κι άρχοντες άπ’ τά ψηλά παλάτια.
»Σέ κλαίει κ’ ή φτωχολογιά μέ οΰλη τήν καρδιά τ η ς!
»Έκατομμύρια έκατό γονατιστά θρηνούνε,
»Κ’ ό Τσάρος, δεύτερος θ εό ς τής Μασκοβιας, δακρύζει
»Σέ κλαινε βασιλόπουλα, σέ κλαΐν βασιλοπούλες!»

Δέν προκάνουν νά κλεισουν δυο Τή μέρα πού κήδευοιν τή Μαίρη

χρόνια και κάποιο άλλο άναπάντε-
χο αναταράζει τά γαλήνια νερά τής
’Αθηναϊκής κοινωνίας. Φλεβάρης
τοΰ 1893. Ή διπλή αύτσκτιονια τής
δεκαοχτάχρονης Μαίρης Βέμτιερ
(Γερμανίδας παλατυανής καμαρ'ΐέ-
ρας) καΐ τοΰ γιατρού Μιχάλη Μι­
μικού. Ή Μαίρη πέφτει άπ’ τό βρά­
χο τής ’Ακρόπολης καί σκοτώνεται,
κι ό Μυμΐκος σταματάει τήν καρδιά
του μέ μιά σφαίρα.
Τό έρωτικό αύτό δράμα πού τραν­
τάζει τήν ’Αθήνα και ιμ’ έπέκταση
τήν υπόλοιπη μάκρη Ελλάδα, πώς
μπορούσε ν’ άφήσει άδιάφορο τόν
αισθηματία Θηβαίο.
(25 Φλεβάρη 1893) ό Μπέλλος κα­
ταθέτει στέφανο στόν τάφο της«!κατ’
έντολήν τού άτυχου έραστού της»
πού σάν συνάδελψος δέν άποκλείε-
ται νά ήταν και φίλος. Λέει αύτά
τά έπιτάφια.
«Ξανθή τής Γερμανίας κόρη, δε­
ξου τόν στέφανον τούτον βρεγμέ-
νον μέ τό αίμα τής καρδίας του,
δν σοΙ πέμπει ό πιστός σου Μιχ,αλά-
κης. Ώ ς δέ ό έρως σάς ήνοοσεν ά-
δΐΌορήικτως έπΙ τής γής σόΐς συνενοΐ
ό θάνατος νΰν ευτυχείς αιωνίως είς
18. Έ φ η μ . «Ν έα Έψημε<.Ης» 17 Σ ε-
ππεμϋρ. Ι-Ηί)!.

29

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

τούς κόλτιους του θεού της άγά-
τιης».(17)
Σέ λίγο, δέκα δήμαίτα τπό ττέρα
dot’ τον τάφο της Μαίρης, θά&χχνε
καί το Μι^μϊκο.
Την (ίχλλη μέρα δημοσίευε γράμ­
μα του πώς πρέπει «οί δυο άγγελό-
μορψοι μάρτυρες τοΟ έρωτος, έντα-
φιασθυχην έν τω αυτω τάφω».(1β)
Στο άλλο ρύλλο της ΐδιοις έφη-
μερίδας δημοσιεύει τό ποίημά του:
Μιχαήλ καί Μαίρη.

«Άπάνω.Τστήν Άικρόπολη την μαρμαροκτισμένη

Κόρη ξανθή ανέβηκε ψηλά ’ς τον Παρθενώνα,
Που τον ζηλεύει ό Ουρανός, κι’ ή γη τόν καμαρώνει,
Κ’ έμπρος του γονοττίζουνε μέ σέβας οΐ Αιώνες·
Σαν τό χρυσάφι λάρτΐουνε τά όλόξανθα μαλλιά της,
Τάνθη τήν έρωτεύονται, και οί κρίνοι την ζηλεύουν,
Τά ρόδα, τά τριαντάφυλλα φθονούν τό πρόσωπό τ η ς !
Χαρά ’ς τόν νιόν, πού Gocv την πη άγκαρδιακό του ταΐρι!
Μήν είν’ νεράιδα τού βουνού ή νύμφη της θαλάσσης;
Μ’ αύτή στενάζει θλιβερά μέ πονεμένα στήθια,
Π’ ό έρωτας τά πλήγωσε μέ πυρωμένη λόγχη !
Ζ<οή χωρίς τόν έρωτα πικρή ’ναι καταδίκη·
Μ’ όίν τά φτερά τού ’Έρωτος τά κόψη ’Απελπισία,
Μαρτύριο εΐνε ή ζωή καί βάσανο καί πόνος.
Καί θάνατος μέ κόλαση αιώνια καί μέ δάκρυα!

Κι’ αφού σέ έκατόν τριάντα στί­ δυο χαμένων, τελειώνει μέ τήν ποι­
χους άναφέρεται στον έρκοτα τών ητική άττοστροφή:

«"Οσοι πιστεύουν στο θεό κι αισθάνονται καί πάσχουν

Κι έχουν άγάπιη στήν καρδιά, μέ τ’ άνθη θά σάς ραίνουν
Καί πίστιν θά όρκίζωνται αιώνια στ’ όνομά σας
Κι ένόσω ζή ό Παρθενών, ό έρως σας θά λάμπει». (19)

Τό συγγραφικό καί ποιητικό έρ­ τόν άποκάλυψα στούς πολλούς. Για

γο τού Μπέλλου γιά τόν καιρό του,
δέν ήταν μικρό. Πάρεριγο ήταν στήν
επιστημονική και πολιτική του ζωή
πού καθημερινά τόσο τόν άπασχο-
λόύσε.
Γενικά ό Λουκάς Μπέλλος τό γέν
νήμα της Θήβας ήταν μια άξιόλογη
επιστημονική καί πνευματική μορ­
φή. ’Ά ξιζε νά καταττιαστεΐ κανείς μ’
αυτόν. Κι είμαι Ικανοποιημένος πού
τΐ δέν ήταν μονάχα ένας ξεχωριστός
Κάδμειος, μά κι ένας μεγάλος "Ε λ ­
ληνας.
17. Έ φ η μ . «Ν έα Έ φ η μ ε ρ Ις » 26 Φ ε-
βροικιρ. 1893.
18. Έ φ η μ . «Ν έα Έ φ η μ ερ ίς» 27 Φ ε-
(Ιροναρ. 1893.
19. Έ φ η μ . «Ν έα Έ φ η μ ερ ίς » 28 Φ ε-
θρουαρ. 1893.

30

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ

Συλλογή ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ