Greek Court Penal Code Work by Lina Mylona

ΚΩΔΙΚΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ
ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ (Ν.4938/2022) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ
Περιεχόμενα
Άρθρα 1 και 2 (έκταση εφαρμογής, ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και
έδρα δικαστηρίων) .................................................................................................................. 3
Άρθρο 1 Έκταση εφαρμογής .............................................................................................. 3
Άρθρο 2 Ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και έδρα δικαστηρίων (όπως
τροποποιήθηκαν οι παρ. 1 και 3 από το άρθρο 3 του Ν. 5028/2023) ............................. 3
Άρθρα 3 - 13 (αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων, συγκρότηση των δικαστηρίων,
Τμήματα, γραμματεία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών κ.λπ.) ................................. 4
Άρθρο 3 Αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων ........................................................ 4
Άρθρο 4 Συγκρότηση των δικαστηρίων Τμήματα ............................................................ 5
Άρθρο 5 Αναπλήρωση δικαστών ....................................................................................... 7
Άρθρο 6 Αδυναμία συγκρότησης δικαστηρίων ................................................................ 7
Άρθρο 7 Σύμμετρη κατανομή πολιτικών υποθέσεων μεταξύ των ειρηνοδικών της
περιφέρειας του ίδιου πρωτοδικείου ................................................................................ 8
Άρθρο 8 Γραμματέας δικαστηρίου ..................................................................................... 8
Άρθρο 9 Κωλύματα παραγόντων της δίκης...................................................................... 9
Άρθρο 10 Σχέση δικαστικών και αστυνομικών αρχών .................................................... 9
Άρθρο 11 Γραμματεία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών ....................................... 9
Άρθρο 12 Δικαστικό έτος Θερινά τμήματα ...................................................................... 10
Άρθρο 13 Αρχείο δικαστηρίου ........................................................................................... 11
Άρθρα 14 – 16 (Δικαστικά Συμβούλια και Ολομέλειες)........................................................ 11
Άρθρο 14 Δικαστικά συμβούλια ........................................................................................ 11
Άρθρο 15 Ολομέλεια (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 7α από το άρθρο 52 του Ν.
4963/2022) ............................................................................................................................ 11
Άρθρο 16 Ολομέλεια εισαγγελίας (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 5α με το άρθρο 53 του
Ν. 4963/2022) ...................................................................................................................... 13
Άρθρα 17, 18 και 22 – 26 (διεύθυνση δικαστηρίων και εισαγγελιών) ............................... 14
Άρθρο 17 Διεύθυνση δικαστηρίων................................................................................... 14
Άρθρο 18 Διεύθυνση εισαγγελιών ................................................................................... 17
Άρθρο 22 Δικαστικό κατάστημα, λειτουργία και συνεδριάσεις των δικαστηρίων ...... 18
Άρθρο 23 Εποπτεία ........................................................................................................... 20
Άρθρο 24 Γραφείο νομολογίας, έρευνας και δικαστικής ιστορίας ............................... 20
Άρθρο 25 Υπηρεσιακή σφραγίδα .................................................................................... 21
Άρθρο 26 Αλληλογραφία Αντίγραφα ............................................................................... 21
Άρθρο 27 (Άρειος Πάγος)...................................................................................................... 22
Άρθρο 27 Ολομέλεια Τμήματα .......................................................................................... 22
Άρθρα 28 και 29 (Εισαγγελία) ............................................................................................... 23
Άρθρο 28 Η εισαγγελία ως ανεξάρτητη δικαστική αρχή ................................................ 23
Άρθρο 29 Αρμοδιότητες εισαγγελέα ................................................................................ 23
ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

1
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 30 και 31 (Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια) ........................................................... 24

Άρθρο 30 Ανακριτές και δικαστές ανηλίκων ................................................................... 24
Άρθρο 31 Εκδίκαση υποθέσεων κατά τα θερινά τμήματα από τα πολιτικά και ποινικά
δικαστήρια .......................................................................................................................... 25
Άρθρο 36 (Διοικητικά Δικαστήρια) ....................................................................................... 26
Άρθρο 36 Εκδίκαση υποθέσεων κατά τα θερινά τμήματα από τα διοικητικά δικαστήρια
............................................................................................................................................. 26
Άρθρο 92 (Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών) ............................................................ 26
Άρθρο 92 Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών........................................................... 26

2
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 1 και 2 (έκταση εφαρμογής, ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και

έδρα δικαστηρίων)
Άρθρο 1 Έκταση εφαρμογής

Οι ρυθμίσεις του τμήματος αυτού διέπουν:
α. Τα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια (Άρειο Πάγο, εφετεία, μικτά ορκωτά, δικαστήρια
ανηλίκων, πλημμελειοδικεία, πρωτοδικεία, ειρηνοδικεία και πταισματοδικεία),
β. τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια (εφετεία και πρωτοδικεία) και τη Γενική Επιτροπεία της
Επικρατείας των δικαστηρίων αυτών.
Για το Συμβούλιο της Επικρατείας, το Ελεγκτικό Συνέδριο και τη Γενική Επιτροπεία της
Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ισχύουν μόνο οι διατάξεις του παρόντος που ρητώς
αναφέρονται σε αυτά.
Άρθρο 2 Ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και έδρα δικαστηρίων (όπως

τροποποιήθηκαν οι παρ. 1 και 3 από το άρθρο 3 του Ν. 5028/2023)
1. Η ίδρυση, η συγχώνευση και η κατάργηση πολιτικών, ποινικών και διοικητικών δικαστηρίων,
η επέκταση ή ο περιορισμός της περιφέρειάς τους, η εν όλω ή εν μέρει μετατροπή τους σε
δικαστικά γραφεία τηλεματικής ή η ίδρυση νέων τέτοιων δικαστικών γραφείων σε πόλεις, στις
οποίες δεν λειτουργούν δικαστήρια, καθώς και η μεταβολή της έδρας τους γίνεται με προεδρικό
διάταγμα ύστερα από γνώμη της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου ή του Συμβουλίου της
Επικρατείας, αντίστοιχα. Στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας συμμετέχει χωρίς
δικαίωμα ψήφου και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων. Κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας καλούνται εκπρόσωποι από τα
επηρεαζόμενα δικαστήρια, τις οικείες ενώσεις δικαστικών λειτουργών, τους οικείους
δικηγορικούς συλλόγους και τις οικείες συνδικαλιστικές οργανώσεις των δικαστικών
υπαλλήλων, προκειμένου να εκφράσουν τις απόψεις τους. Ειδικώς, αν το ως άνω προεδρικό
διάταγμα αφορά πρωτοδικείο ή διοικητικό πρωτοδικείο, απαιτείται, επιπλέον, απλή γνώμη της
Ολομέλειας του εφετείου ή του διοικητικού εφετείου της περιφέρειάς του. Με το ίδιο προεδρικό
διάταγμα ορίζεται και το δικαστήριο που εκδικάζει τις εκκρεμείς υποθέσεις.
2. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της παρ. 1 δύναται να οριστεί ως
μεταβατική έδρα, έως ότου εκλείψει η αναγκαιότητα ορισμού μεταβατικών εδρών:
α. ειρηνοδικείου και πταισματοδικείου, η έδρα άλλου δήμου ή κοινότητας,
β. πρωτοδικείου και πλημμελειοδικείου, η έδρα ειρηνοδικείου της περιφέρειάς του,
γ. εφετείου, η έδρα πρωτοδικείου της περιφέρειάς του,
δ. διοικητικού εφετείου ή διοικητικού πρωτοδικείου, πόλη της περιφέρειάς του στην οποία έχει
έδρα διοικητικό πρωτοδικείο ή πολιτικό ποινικό εφετείο ή πρωτοδικείο.
3. Ως δικαστικό γραφείο τηλεματικής νοείται ο απομακρυσμένος τόπος, ο οποίος λειτουργεί ως
υπηρεσία του δικαστηρίου, με το οποίο συνδέεται με τη χρήση τεχνολογιών απομακρυσμένης
σύνδεσης, για τη διεξαγωγή τηλεματικών συνεδριάσεων. Στο δικαστικό γραφείο τηλεματικής
παρέχεται από το προσωπικό του δικαστηρίου, με τη χρήση των τεχνολογιών απομακρυσμένης
σύνδεσης, προσωρινή και οριστική δικαστική προστασία και, γενικότερα, υπηρεσίες
δικαιοσύνης, στις υποθέσεις που υπάγονται στην κατά τόπον αρμοδιότητα του γραφείου. Με
το προεδρικό διάταγμα που προβλέπεται στην παρ. 1 ορίζονται η περιφέρεια, οι υποθέσεις της
οποίας εκδικάζονται απομακρυσμένα στα δικαστικά γραφεία τηλεματικής, ο αριθμός των
οργανικών θέσεων των δικαστικών υπαλλήλων που πρόκειται να υπηρετήσουν στα γραφεία
αυτά, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
4. Για τη διατύπωση της γνώμης της Ολομέλειας των ανωτάτων δικαστηρίων της παρ. 1
συνεκτιμώνται ιδίως συγκεκριμένα στοιχεία που αναφέρονται: α) στον φόρτο εργασίας των

3
ΣΕΙΡΑ
υφιστάμενων ή των προς κατάργηση ή προς συγχώνευση δικαστηρίων και, ιδίως, στον αριθμό
των εισερχόμενων υποθέσεων, β) στην ύπαρξη της κατάλληλης υποδομής για τη λειτουργία
του υπό ίδρυση δικαστηρίου ή της μεταβατικής έδρας ή στην ανεπάρκεια της υποδομής του
υπό συγχώνευση ή υπό κατάργηση δικαστηρίου ή της μεταβατικής έδρας, γ) στην αναλογία
δικαστών δικαστικών υπαλλήλων, δ) στα δημογραφικά και γεωγραφικά δεδομένα κάθε
περιοχής, καθώς και στην ύπαρξη δημόσιων ή άλλων υπηρεσιών που υποστηρίζουν το
δικαιοδοτικό έργο, ε) σε οικονομικά δεδομένα της κάθε περιοχής και, ιδίως, στο επίπεδο
επιχειρηματικότητάς της και στ) στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών που επιτρέπουν την
ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, τις ηλεκτρονικές κοινοποιήσεις και τη διεξαγωγή
τηλεσυνεδριάσεων και τηλεακροάσεων που περιορίζουν την ανάγκη φυσικής παρουσίας των
διαδίκων και των δικηγόρων στα δικαστήρια.
5. Με το προεδρικό διάταγμα που προβλέπεται στην παρ. 2, ορίζονται οι ημέρες κατά τις οποίες
συνεδριάζουν τα δικαστήρια στη μεταβατική τους έδρα, το τμήμα της περιφέρειας του οποίου
οι υποθέσεις εκδικάζονται στη μεταβατική έδρα, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
6. Αν συντρέχουν ειδικοί λόγοι να μην εκδικαστεί ορισμένη υπόθεση στη μεταβατική έδρα, αυτή
εισάγεται στην κύρια έδρα με αιτιολογημένη πράξη, αν η υπόθεση είναι ποινική, του αρμόδιου
εισαγγελέα, και σε κάθε άλλη περίπτωση, του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο.
7. Η υπαγωγή υπόθεσης στη μεταβατική έδρα δεν ασκεί επίδραση στην τοπική αρμοδιότητα
του δικαστηρίου.
8. Αν σπουδαίος λόγος επιβάλλει να συνεδριάζει το ποινικό εφετείο ή το μικτό ορκωτό εφετείο
έξω από την έδρα του, ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο, με πρόταση του εισαγγελέα,
ορίζει, με αιτιολογημένη πράξη του, τον τόπο της συνεδρίασης μέσα στην περιφέρεια του
εφετείου.
Άρθρα 3 - 13 (αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων, συγκρότηση των δικαστηρίων,

Τμήματα, γραμματεία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών κ.λπ.)
Άρθρο 3 Αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων

1. Ο αριθμός των οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών και των δικαστικών
υπαλλήλων ορίζεται με νόμο.
2. Η κατανομή των οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών και των δικαστικών
υπαλλήλων στα δικαστήρια και τις εισαγγελίες γίνεται ανάλογα με τον αριθμό των υποθέσεων
και τη δικαστηριακή τους κίνηση, των δικαστικών λειτουργών με προεδρικό διάταγμα και των
δικαστικών υπαλλήλων με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, που εκδίδονται αντιστοίχως
κάθε δύο (2) έτη, τον μήνα Ιούνιο ή εκτάκτως σε περίπτωση αύξησης των θέσεων.
α. Το προεδρικό διάταγμα εκδίδεται ύστερα από γνώμη:
αα. για τους δικαστικούς λειτουργούς των πολιτικών ποινικών δικαστηρίων, του Προέδρου και
του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που λαμβάνουν υπόψη αντιστοίχως τις αιτιολογημένες
προτάσεις των δικαστικών λειτουργών που διευθύνουν τα εφετεία και τις εισαγγελίες εφετών,
αβ. για τους δικαστικούς λειτουργούς των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, του Γενικού
Επιτρόπου της Επικρατείας που λαμβάνει υπόψη τις αιτιολογημένες γνώμες των προέδρων
εφετών ή των δικαστών που διευθύνουν τα διοικητικά εφετεία.
β. Η απόφαση εκδίδεται ύστερα από γνώμη: βα. για τους δικαστικούς υπαλλήλους των
πολιτικών ποινικών δικαστηρίων, του Προέδρου ή του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για τους
υπαλλήλους του Αρείου Πάγου ή της εισαγγελίας του αντιστοίχως, των δικαστών που
διευθύνουν τα εφετεία και πρωτοδικεία για τους υπαλλήλους που υπηρετούν σε αυτά και στα
δικαστήρια της περιφέρειάς τους, ύστερα από προηγούμενη γνώμη των δικαστών που

4
ΣΕΙΡΑ
διευθύνουν τα τελευταία, και των εισαγγελέων εφετών και πρωτοδικών για τους υπαλλήλους
που υπηρετούν στις αντίστοιχες εισαγγελίες,
ββ. για τους δικαστικούς υπαλλήλους των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και της Γενικής
Επιτροπείας, του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στα δικαστήρια αυτά, ο οποίος, αν
πρόκειται για υπαλλήλους της γραμματείας των διοικητικών εφετείων και διοικητικών
πρωτοδικείων, λαμβάνει υπόψη αιτιολογημένη γνώμη των δικαστών που διευθύνουν τα
δικαστήρια αυτά.
3. Στην περίπτωση συγχώνευσης δικαστηρίων, οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών
και των δικαστικών υπαλλήλων ανακατανέμονται ανάλογα με τις ανάγκες όλων των
δικαστηρίων, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παρ. 2.
Άρθρο 4 Συγκρότηση των δικαστηρίων Τμήματα

1. Τα πολιτικά ποινικά δικαστήρια συγκροτούνται ως εξής:
α. Το ειρηνοδικείο, από ειρηνοδίκη,
β. το μονομελές πρωτοδικείο ή πλημμελειοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη,
γ. το πολυμελές πρωτοδικείο ή τριμελές πλημμελειοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών και δύο
(2) πρωτοδίκες,
δ. το μονομελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό), από πρόεδρο εφετών ή εφέτη,
ε. το τριμελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό), από πρόεδρο εφετών ή εφέτη και δύο (2) εφέτες, στ.
το πενταμελές εφετείο (πολιτικό ή ποινικό), από πρόεδρο εφετών και τέσσερεις (4) εφέτες,
ζ. το μονομελές δικαστήριο ανηλίκων, από έναν πρόεδρο πρωτοδικών σε κάθε πρωτοδικείο,ο
οποίος ορίζεται μαζί με έναν αναπληρωτή, πρόεδρο ή πρωτοδίκη, σύμφωνα με το άρθρο 30,
η. το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων, από τον δικαστή ανηλίκων της περ. ζ’ και δύο (2) νεότερούς
του, αν είναι δυνατόν, πρωτοδίκες,
θ. το εφετείο ανηλίκων, από έναν (1) εφέτη ή τον αναπληρωτή του, που ορίζονται σε κάθε
εφετείο σύμφωνα με το άρθρο 30, και από δύο (2) άλλους νεότερούς του, αν είναι δυνατόν,
εφέτες, που ορίζονται εφέτες ανηλίκων από αυτόν που διευθύνει το δικαστήριο,
ι. το μικτό ορκωτό δικαστήριο, από πρόεδρο πρωτοδικών, δύο (2) πρωτοδίκες και τέσσερις (4)
ενόρκους,
ια. το μικτό ορκωτό εφετείο, από πρόεδρο εφετών, δύο (2) εφέτες και τέσσερις (4) ενόρκους.
Οι ένορκοι εκλέγονται σύμφωνα με τα άρθρα 379 έως 400 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας
(ΚΠΔ).
2. Τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια συγκροτούνται ως εξής:
α. το μονομελές διοικητικό πρωτοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη,
β. το τριμελές διοικητικό πρωτοδικείο, από πρόεδρο πρωτοδικών και δύο (2) πρωτοδίκες,
γ. το μονομελές διοικητικό εφετείο, από πρόεδρο εφετών ή εφέτη,
δ. το τριμελές διοικητικό εφετείο, από πρόεδρο εφετών και δύο (2) εφέτες.
3. Κατά τις συνεδριάσεις των πολυμελών δικαστηρίων προεδρεύει ο ανώτερος κατά βαθμό ή,
αν δεν υπάρχει ή κωλύεται, ο αρχαιότερος δικαστής. Στις συνεδριάσεις των πολιτικών
δικαστηρίων μπορεί, όπου ορίζει ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ), να παρίσταται ο
αρμόδιος εισαγγελέας, ο οποίος αναπτύσσει τη γνώμη του τελευταίος, εκτός αν είναι διάδικος.
4. Στις συνεδριάσεις των ποινικών δικαστηρίων παρίσταται υποχρεωτικά ο αρμόδιος
εισαγγελέας. Στα μονομελή και τριμελή δικαστήρια ανηλίκων παρίσταται πάντοτε ένας (1)
εισαγγελέας ή αντεισαγγελέας πρωτοδικών και στο εφετείο ανηλίκων ένας (1) αντεισαγγελέας

5
ΣΕΙΡΑ
εφετών ή ο αναπληρωτής του, που ορίζονται εισαγγελείς ανηλίκων για τρία (3) έτη από εκείνον
που διευθύνει την αντίστοιχη εισαγγελία.
5. Τα δικαστήρια, αν το επιτρέπει ο αριθμός των δικαστών που υπηρετούν σε αυτά, διαιρούνται
σε τμήματα. Σχετική γνωστοποίηση γίνεται στον χώρο των ανακοινώσεων και στο οικείο
πληροφοριακό σύστημα, εφόσον υπάρχει.
6. α) Στα πολιτικά Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης είναι δυνατή η σύσταση
ειδικών τμημάτων, με τροποποίηση του οικείου κανονισμού, σύμφωνα με την περ. α’ της παρ.
5 του άρθρου 19, για την εκδίκαση, κατά την τακτική διαδικασία, των ένδικων βοηθημάτων και
των αντίστοιχων ένδικων μέσων, που υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητά τους και έχουν
ως αντικείμενο διαφορές μεταξύ ιδιωτών, οι οποίες αφορούν στο εθνικό και ενωσιακό δίκαιο
των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, της ενέργειας και της προστασίας των δεδομένων
προσωπικού χαρακτήρα. Η ως άνω τροποποίηση του κανονισμού γίνεται μετά από πρόταση
του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης προς την ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου, η οποία
αποφασίζει επί της πρότασης εντός δύο (2) μηνών από την υποβολή της.
β) Για την εκδίκαση των ως άνω υποθέσεων η αρμοδιότητα:
βα) των ειδικών τμημάτων του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Αθηνών καλύπτει τις περιφέρειες
των Εφετείων Αθηνών, Πειραιώς, Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, Αιγαίου, Δωδεκανήσου, Κρήτης,
Ανατολικής Κρήτης, Λαμίας, Ναυπλίου, Πατρών, Καλαμάτας και Εύβοιας και
ββ) των ειδικών τμημάτων του Πρωτοδικείου και του Εφετείου Θεσσαλονίκης καλύπτει τις
περιφέρειες των Εφετείων Θεσσαλονίκης, Δυτικής Μακεδονίας, Θράκης, Βορείου Αιγαίου,
Ιωαννίνων, Κέρκυρας και Λάρισας.
γ) Στα ειδικά τμήματα της περ. α) τοποθετούνται, για τριετή θητεία που μπορεί να ανανεωθεί,
κατά προτίμηση δικαστές με εξειδίκευση ή ιδιαίτερη εμπειρία στη συγκεκριμένη κατηγορία
διαφορών, η οποία προκύπτει είτε από σχετικούς μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλους
σπουδών είτε από προγενέστερη συναφή δραστηριότητα.
δ) Στα ειδικά τμήματα της περ. α), εφόσον είναι κατά τόπον αρμόδια κατά τον ΚΠολΔ, μπορεί
να εισαχθούν για εκδίκαση και άλλες υποθέσεις, αν, κατά την κρίση του τριμελούς συμβουλίου
διεύθυνσης, αυτό απαιτείται λόγω υπηρεσιακών αναγκών.
7. Στα διοικητικά πρωτοδικεία και τα διοικητικά εφετεία, στα οποία λειτουργούν τρία (3)
τουλάχιστον τμήματα, είναι δυνατή η σύσταση ειδικών τμημάτων με βάση το αντικείμενο και τον
αριθμό συγκεκριμένων κατηγοριών διοικητικών διαφορών, καθώς και η κατ’ αποκλειστικότητα
ή μη, εισαγωγή σε αυτά των υποθέσεων των εν λόγω κατηγοριών, σύμφωνα με όσα ορίζονται
στην περ. α’ της παρ. 5 του άρθρου 19, μετά από πρόταση του τριμελούς συμβουλίου
διεύθυνσης ή του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο, προς την ολομέλεια του οικείου
δικαστηρίου, η οποία αποφασίζει επί της πρότασης εντός δύο (2) μηνών από την υποβολή της.
Τα ως άνω τμήματα στελεχώνονται για τριετή θητεία, που μπορεί να ανανεωθεί, κατά
προτίμηση, από δικαστές με εξειδίκευση ή ιδιαίτερη εμπειρία στη συγκεκριμένη κατηγορία
διαφορών, η οποία προκύπτει είτε από σχετικούς μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλων
σπουδών είτε από προγενέστερη συναφή δραστηριότητα.
8. Στα Ειρηνοδικεία, στα οποία λειτουργούν τμήματα, είναι δυνατή η σύσταση, με απόφαση του
τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης ή του προϊσταμένου του δικαστηρίου, ειδικού ή ειδικών
τμημάτων εκδίκασης των υποθέσεων του ν. 3869/2010 (Α’ 130), τα οποία στελεχώνονται με
δικαστές σε ποσοστό ανάλογο του ποσοστού των σχετικών υποθέσεων που εκκρεμούν σε κάθε
δικαστήριο. Έως το τέλος του δικαστικού έτους, κατά το οποίο εκδίδεται η παραπάνω
απόφαση, η ολομέλεια του οικείου δικαστηρίου τροποποιεί αναλόγως τον κανονισμό του,
σύμφωνα με την περ. α’ της παρ. 6 του άρθρου 15. Στην περίπτωση που δεν εγκριθεί η
τροποποίηση του κανονισμού, τα ειδικά τμήματα παύουν να λειτουργούν από το επόμενο
δικαστικό έτος.

6
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 5 Αναπλήρωση δικαστών

1. Αν δεν υπάρχουν, απουσιάζουν ή κωλύονται οι δικαστές, αναπληρώνονται, κατά σειρά
αρχαιότητας, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά, ως εξής:
Α. Στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια:
α. ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, από τους αντιπροέδρους,
β. οι αντιπρόεδροι του Αρείου Πάγου, από αρεοπαγίτη του τμήματός τους,
γ. ο πρόεδρος πολυμελούς δικαστηρίου, από άλλο δικαστή της ίδιας σύνθεσης ή του ίδιου
δικαστηρίου,
δ. ένας (1) μόνο πρωτοδίκης πολυμελούς πρωτοδικείου ή τριμελούς πλημμελειοδικείου, από
πάρεδρο ή ειρηνοδίκη ή πταισματοδίκη της περιφέρειάς του,
ε. ο ειρηνοδίκης που υπηρετεί στο ειρηνοδικείο ή πταισματοδικείο, από άλλον ειρηνοδίκη, ο
οποίος ορίζεται από τον πρόεδρο του πολυμελούς πρωτοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου
υπάγονται τα δικαστήρια στα οποία ανέκυψε η ανάγκη αναπλήρωσης.
Β. Στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια:
α. ο πρόεδρος πολυμελούς δικαστηρίου, από άλλο δικαστή του ίδιου δικαστηρίου,
β. ο εφέτης, από άλλον εφέτη του ίδιου δικαστηρίου,
γ. ένας (1) μόνο πρωτοδίκης τριμελούς πρωτοδικείου, από πάρεδρο του ίδιου δικαστηρίου.
2. Οι αναπληρωτές της παρ. 1 ορίζονται με πράξη του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο.
Άρθρο 6 Αδυναμία συγκρότησης δικαστηρίων

1. Αν για οποιονδήποτε λόγο είναι αδύνατη η συγκρότηση:
α. του ειρηνοδικείου, ο πρόεδρος πρωτοδικών ή ο δικαστής που διευθύνει το πρωτοδικείο
παραγγέλλει να μεταβεί για τη σύνθεση ορισμένων δικασίμων άλλος δικαστής της περιφέρειας
του πρωτοδικείου,
β. του πρωτοδικείου, του πλημμελειοδικείου, του δικαστηρίου ανηλίκων ή του μικτού ορκωτού
δικαστηρίου, ο πρόεδρος εφετών ή ο δικαστής που διευθύνει το εφετείο, παραγγέλλει να
μεταβούν για τη σύνθεση ορισμένων δικασίμων όσοι πρωτοδίκες χρειάζονται, από αυτούς που
υπηρετούν στα πρωτοδικεία της περιφέρειας του εφετείου,
γ. των εφετείων, των εφετείων ανηλίκων και των μικτών ορκωτών εφετείων Δωδεκανήσου,
Ναυπλίου, Λαμίας, Καλαμάτας, Ευβοίας, Κέρκυρας, Κρήτης, Ανατολικής Κρήτης, Αιγαίου,
Βορείου Αιγαίου, Λάρισας, Θράκης, Δυτικής Μακεδονίας, Ιωαννίνων και Δυτικής Στερεάς
Ελλάδας, ο δικαστής ο οποίος διευθύνει το εφετείο: γα) των Αθηνών για τα έξι (6) πρώτα, γβ)
του Πειραιώς για τα τέσσερα (4) αμέσως επόμενα, γγ) της Θεσσαλονίκης για τα τέσσερα (4)
αμέσως επόμενα και γδ) των Πατρών για το τελευταίο, παραγγέλλει να μεταβούν από το εφετείο
για τη σύνθεση δικασίμων όσοι εφέτες χρειάζονται.
2. Αν η αδυναμία εμφανιστεί στο πρόσωπο του εισαγγελέα του δικαστηρίου, ο εισαγγελικός
λειτουργός που διευθύνει την εισαγγελία εφετών, παραγγέλλει να μεταβεί για την αναπλήρωσή
του και για ορισμένη δικάσιμο:
α. αντεισαγγελέας πρωτοδικών, αν πρόκειται για πλημμελειοδικείο ή δικαστήριο ανηλίκων,
β. εισαγγελέας πρωτοδικών, αν πρόκειται για μικτό ορκωτό δικαστήριο,
γ. εισαγγελέας ή αντεισαγγελέας εφετών, αν πρόκειται για εφετείο, εφετείο ανηλίκων ή μικτό
ορκωτό εφετείο.
3. Αν για οποιονδήποτε λόγο είναι αδύνατη η συγκρότηση διοικητικού δικαστηρίου, η
αναπλήρωση γίνεται ως εξής:

7
ΣΕΙΡΑ
α. οι εφέτες αναπληρώνονται από εφέτες άλλου εφετείου και

β. οι πρωτοδίκες ή πάρεδροι, από πρωτοδίκες ή παρέδρους άλλου πρωτοδικείου της ίδιας
εφετειακής περιφέρειας.
Οι αναπληρωτές των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ορίζονται για κάθε συνεδρίαση ως εξής:
αα. οι εφέτες, με πράξη του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων,
ββ. οι πρωτοδίκες ή πάρεδροι, με πράξη του οικείου προέδρου εφετών ή του δικαστή που
διευθύνει το οικείο εφετείο. Σε περίπτωση αδυναμίας ορισμού δικαστή περιφέρειας άλλου
εφετείου, με πράξη του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας.
4. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν είναι δυνατή η συγκρότηση δικαστηρίου με αναπλήρωση
δικαστών, σύμφωνα με όσα ορίζονται στις παρ. 1 έως 3, εφαρμόζονται οι οικείες δικονομικές
διατάξεις, που προβλέπουν την παραπομπή των υποθέσεων για την εκδίκαση από άλλο
ισόβαθμο δικαστήριο.
5. Αν προβλέπεται ότι η δίκη σε πολυμελές δικαστήριο διαρκεί πολύ χρόνο, δύναται να οριστεί
και άλλος δικαστής, ως συμπάρεδρο μέλος του, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται
για τη συγκρότηση του δικαστηρίου αυτού. Ο δικαστής αυτός αναπληρώνει μέλος του
δικαστηρίου στην περίπτωση κωλύματός του κατά τη διάρκεια της δίκης. Συμμετέχει στη
διαδικασία, όχι όμως και στη διάσκεψη, εκτός αν υπήρξε αναπλήρωση. Αν κωλύεται ο
πρόεδρος, προεδρεύει ο αρχαιότερος από τους άλλους δικαστές. Οι διατάξεις αυτές
εφαρμόζονται αναλόγως και για τον εισαγγελέα του δικαστηρίου.
Άρθρο 7 Σύμμετρη κατανομή πολιτικών υποθέσεων μεταξύ των ειρηνοδικών της

περιφέρειας του ίδιου πρωτοδικείου
1. Ο πρόεδρος πρωτοδικών που διευθύνει το πρωτοδικείο, ρυθμίζει με πράξη του την
υπηρεσία όλων των ειρηνοδικών της περιφέρειάς του και την κατανέμει ανάλογα με τις
υπηρεσιακές ανάγκες. Για να αντιμετωπισθούν επείγοντα θέματα, ο πρόεδρος πρωτοδικών
ορίζει, κατά περίπτωση, ειρηνοδίκη υπηρεσίας για τα κατά τόπους ειρηνοδικεία.
2. Η πράξη του προέδρου πρωτοδικών αναρτάται στον πίνακα ανακοινώσεων του
πρωτοδικείου, δέκα (10) τουλάχιστον ημέρες πριν από την έναρξη ισχύος της. Για την
πιστοποίηση της ανάρτησης συντάσσεται έκθεση στην οποία περιέχεται όλη η πράξη. Οι
εκθέσεις φυλάσσονται κατά σειρά σε ιδιαίτερο φάκελο.
3. Οι ειρηνοδίκες, πέντε (5) τουλάχιστον ημέρες πριν αναλάβουν την υπηρεσία που τους
ανατίθεται, παραγγέλλονται να μεταβούν στα οικεία ειρηνοδικεία.
4. Τα ειρηνοδικεία, με έδρα τις περιφέρειες των Πρωτοδικείων Αθηνών, Πειραιώς,
Θεσσαλονίκης, καθώς και τα ειρηνοδικεία των νήσων, στις οποίες δεν εδρεύει πρωτοδικείο,
εξαιρούνται από την εφαρμογή του παρόντος.
5. Η υποπερ. ε’ της περ. Α’ της παρ. 1 του άρθρου 5 και η περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 6,
καθώς και κάθε άλλη ειδική διάταξη για την αναπλήρωση ειρηνοδικών και τη σχετική
παραγγελία, δεν θίγονται.
Άρθρο 8 Γραμματέας δικαστηρίου

1. Για τη νόμιμη συγκρότηση του δικαστηρίου απαιτείται η παρουσία του γραμματέα του, εκτός
αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Αν δεν υπάρχει ή για οποιονδήποτε λόγο απουσιάζει ή κωλύεται
ο γραμματέας, καθώς και ο νόμιμος αναπληρωτής του, καθήκοντα γραμματέα ανατίθενται
σύμφωνα με τις παρ. 4 και 5 του άρθρου 11.
2. Στις διασκέψεις του δικαστηρίου δεν μετέχει ο γραμματέας, εκτός αν ο νόμος ορίζει
διαφορετικά ή το δικαστήριο κρίνει αναγκαία την παρουσία του.

8
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 9 Κωλύματα παραγόντων της δίκης

1. Δικαστικοί λειτουργοί, ένορκοι, δικαστικοί υπάλληλοι και δικηγόροι δεν επιτρέπεται να
συμπράττουν στην ίδια διαδικαστική πράξη ή ενέργεια, αν είναι σύζυγοι ή συνδέονται με
σύμφωνο συμβίωσης ή με συγγένεια αίματος ή αγχιστείας μέχρι και τον τρίτο βαθμό.
Για τους δικηγόρους η απαγόρευση ισχύει και όταν εκπροσωπούν αντίδικα μέρη.
2. Τα πρόσωπα της παρ. 1 οφείλουν να δηλώνουν το κώλυμα στον δικαστή ή τον πρόεδρο του
συμβουλίου ή τον εισαγγελέα που διευθύνει το δικαστήριο ή την εισαγγελία αντίστοιχα.
3. Η αποσιώπηση του κωλύματος και η παρά την ύπαρξή του σύμπραξη συνιστά πειθαρχικό
αδίκημα, δεν συνεπάγεται όμως ακυρότητα της διαδικαστικής πράξης ή ενέργειας, εκτός αν ο
νόμος ορίζει διαφορετικά.
Άρθρο 10 Σχέση δικαστικών και αστυνομικών αρχών

1. Τα όργανα που ασκούν γενικά ή ειδικά αστυνομικά καθήκοντα υποχρεούνται:
α) να εκτελούν αμέσως και απροφασίστως τις παραγγελίες των δικαστικών αρχών και να
παρέχουν τη βοήθειά τους σε αυτές,
β) να διευκολύνουν τους δικηγόρους στην άσκηση του λειτουργήματός τους.
2. Υποχρέωση συνδρομής σε εξαιρετικές περιπτώσεις έχουν και τα όργανα των ενόπλων
δυνάμεων.
3. Η υπαίτια παράβαση των υποχρεώσεων της περ. α’ της παρ. 1 συνιστά πειθαρχικό αδίκημα
και τιμωρείται κατά το πειθαρχικό δίκαιο του σώματος στο οποίο ανήκει το όργανο.
4. Ο εισαγγελέας πρωτοδικών του τόπου της υπηρεσίας του αστυνομικού οργάνου ενεργεί στις
περιπτώσεις της παρ. 3 τις αναγκαίες ανακριτικές πράξεις για τη βεβαίωση του αδικήματος και
ασκεί την πειθαρχική δίωξη.
5. Πειθαρχική δικαιοδοσία ασκούν τα συμβούλια του πλημμελειοδικείου και του εφετείου σε
πρώτο και δεύτερο βαθμό αντίστοιχα.
6. Ο εισαγγελέας του συμβουλίου που εξέδωσε την απόφαση, επιμελείται της εκτέλεσής της.
7. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζεται ο Κώδικας των δικαστικών υπαλλήλων (ν. 4798/2021, Α’ 68).
Άρθρο 11 Γραμματεία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών

1. Σε κάθε δικαστήριο και εισαγγελία λειτουργεί γραμματεία. Η γραμματεία αποτελεί ενιαία
οργανική μονάδα και μπορεί να περιλαμβάνει γενική διεύθυνση, διευθύνσεις, τμήματα ή
γραφεία. Στη γραμματεία ανήκουν οι δικαστικοί υπάλληλοι όλων των κλάδων, ειδικοτήτων και
κατηγοριών, σύμφωνα με τον Κώδικα των δικαστικών υπαλλήλων (ν. 4798/2021, Α’ 68).
2. Ο δικαστής ή ο πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου που διευθύνει το δικαστήριο ή ο
εισαγγελέας που διευθύνει την εισαγγελία: α) προΐσταται της γραμματείας, β) εποπτεύει το έργο
της και γ) δίνει τις αναγκαίες οδηγίες για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της.
3. Ο προϊστάμενος της γραμματείας, δικαστικός υπάλληλος:
α) διευθύνει τις υπηρεσίες της γραμματείας, β) συντονίζει τις εργασίες της, γ) δίνει τις αναγκαίες
οδηγίες στο προσωπικό της, δ) μετέχει στις συνεδριάσεις του δικαστηρίου, του δικαστικού
συμβουλίου και της ολομέλειας του δικαστηρίου, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά,
ε) συντάσσει, με ευθύνη δική του και του δικαστή που διευθύνει τη συζήτηση, τα πρακτικά, τις
εκθέσεις, τις πράξεις και τα άλλα έγγραφα που απαιτεί ο νόμος για την πιστοποίηση των
δικαστικών ενεργειών,
στ) εκδίδει τα απόγραφα και αντίγραφα, τα πιστοποιητικά και αποσπάσματα,

9
ΣΕΙΡΑ
ζ) τηρεί και ενημερώνει τα βιβλία και το αρχείο στη φυσική ή ηλεκτρονική του μορφή,
η) επιμελείται της φύλαξης των άλλων αντικειμένων του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας,
θ) μεριμνά για την προετοιμασία και την εκτέλεση των πιστώσεων και των προμηθειών,
ι) παραλαμβάνει στη φυσική ή στην ηλεκτρονική του μορφή οτιδήποτε πρέπει να παρακατατεθεί
στο δικαστήριο,
ια) σημειώνει τα εισπρακτέα τέλη του εκδιδόμενου απογράφου ή κατατιθέμενου εγγράφου. Αν
υπάρχουν αμφιβολίες για τη χορήγηση απογράφου, αντιγράφου, πιστοποιητικού και άλλων
εγγράφων, αποφαίνεται ο δικαστής ή ο πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου που διευθύνει το
δικαστήριο ή ο εισαγγελέας που διευθύνει την εισαγγελία,
ιβ) συγκαλεί την υπηρεσιακή συνέλευση των δικαστικών υπαλλήλων και
ιγ) εκφράζει γνώμη για τους δικαστικούς υπαλλήλους, που μετέχουν σε επιτροπές, συλλογικά
όργανα της διοίκησης, συμβούλια ή άλλα όργανα που προβλέπονται από τον νόμο ή τον
κανονισμό του δικαστηρίου, σύμφωνα με τα κριτήρια που τίθενται από τον κανονισμό
υπηρεσίας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας.
4. Αν δεν υπάρχει γραμματέας ή για οποιονδήποτε λόγο απουσιάζει ή κωλύεται, ο
αναπληρωτής του στη διεύθυνση των υπηρεσιών της γραμματείας ορίζεται από τον δικαστή ή
τον πρόεδρο του τριμελούς συμβουλίου που διευθύνει το δικαστήριο ή τον εισαγγελέα που
διευθύνει την εισαγγελία, σύμφωνα με τις παρ. 3 και 4 του άρθρου 146 του Κώδικα των
δικαστικών υπαλλήλων (ν. 4798/2021, Α’ 68).
5. Αν δεν είναι δυνατή η αναπλήρωση του γραμματέα από υπάλληλο του ίδιου δικαστηρίου ή
της ίδιας εισαγγελίας, αναπληρώνεται, ύστερα από παραγγελία του δικαστή ή του προέδρου
του τριμελούς συμβουλίου που διευθύνει το δικαστήριο ή του εισαγγελέα που διευθύνει την
εισαγγελία, από γραμματέα:
α. του πρωτοδικείου, για τα ειρηνοδικεία και πταισματοδικεία της περιφέρειας του
πρωτοδικείου,
β. του εφετείου, για τα πρωτοδικεία της περιφέρειάς του,
γ. του διοικητικού εφετείου, για τα διοικητικά πρωτοδικεία της περιφέρειάς του,
δ. της εισαγγελίας εφετών, για τις εισαγγελίες της περιφέρειας του εφετείου.
6. Σε περίπτωση απεργίας των δικαστικών υπαλλήλων, η διοίκηση της συνδικαλιστικής τους
οργάνωσης, που έχει κηρύξει την απεργία, οφείλει να διαθέτει σε κάθε γραμματεία δικαστηρίου
και εισαγγελίας τον απολύτως αναγκαίο αριθμό υπαλλήλων για την αντιμετώπιση εξαιρετικώς
επειγουσών υποθέσεων.
7. Οι έμμισθοι επιμελητές των δικαστηρίων και των εισαγγελιών φροντίζουν για την ευταξία των
ακροατηρίων, επιδίδουν τα έγγραφα και εκτελούν τις υπηρεσίες του δικαστηρίου ή της
εισαγγελίας, που ανατίθενται σε αυτούς από τον δικαστή ή τον πρόεδρο του τριμελούς
συμβουλίου που διευθύνει το δικαστήριο ή τον εισαγγελέα που διευθύνει την εισαγγελία ή τον
γραμματέα που διευθύνει τις υπηρεσίες της γραμματείας.
Άρθρο 12 Δικαστικό έτος Θερινά τμήματα

1. Το δικαστικό έτος αρχίζει στις 16 Σεπτεμβρίου και λήγει στις 15 Σεπτεμβρίου του επόμενου
έτους.
2. Τα θερινά τμήματα αρχίζουν την 1η Ιουλίου και λήγουν στις 15 Σεπτεμβρίου.
3. Κατά την περίοδο των θερινών τμημάτων συγκροτούνται ένα ή περισσότερα τμήματα,
ανάλογα με τις ανάγκες του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας. Προκειμένου περί ειρηνοδικείων ή
πταισματοδικείων, τα θερινά τμήματα συγκροτούνται για όλη την περιφέρεια του οικείου
πρωτοδικείου από τους ειρηνοδίκες και πταισματοδίκες που υπηρετούν σε αυτά και οι οποίοι

10
ΣΕΙΡΑ
αναπληρώνονται αμοιβαίως. Η κατάρτιση των θερινών τμημάτων των ειρηνοδικών και

πταισματοδικών γίνεται στα ειρηνοδικεία και πταισματοδικεία της περιφέρειας των Πρωτοδικών
Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Πειραιά από τις ολομέλειες των ειρηνοδικείων και πταισματοδικείων
της έδρας και στα υπόλοιπα από τις ολομέλειες των οικείων πρωτοδικείων.
Άρθρο 13 Αρχείο δικαστηρίου

1. Στο αρχείο του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας φυλάσσονται οι αποφάσεις, τα πρακτικά, τα
βιβλία, οι δικογραφίες, τα πειστήρια και τα άλλα υπηρεσιακά έγγραφα σε φυσική ή ηλεκτρονική
μορφή.
2. Με προεδρικό διάταγμα ρυθμίζονται η τήρηση και οργάνωση των αρχείων, η διαδικασία
εκποίησης ή καταστροφής των εγγράφων που δεν έχουν υπηρεσιακή χρησιμότητα ή ιστορική
αξία, καθώς και η ανασύσταση των αρχείων ή των δικογραφιών, πρακτικών ή αποφάσεων που
καταστράφηκαν ή χάθηκαν.
3. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης ορίζονται τα απαραίτητα βιβλία ή άλλου είδους
στοιχεία που τηρούν τα δικαστήρια και οι εισαγγελίες, σε φυσική ή ηλεκτρονική μορφή, καθώς
και το περιεχόμενό τους. Τα βιβλία που τηρούνται σε φυσική μορφή, πριν από τη χρήση τους
πρέπει να αριθμούνται και να μονογράφονται κατά φύλλο, να σφραγίζονται και να
υπογράφονται από τον προϊστάμενο της γραμματείας. Με την ίδια απόφαση ρυθμίζεται ο
τρόπος θεώρησης και ελέγχου των βιβλίων και στοιχείων που τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή,
εφόσον δεν περιλαμβάνονται σε ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης
δικαστικών υποθέσεων. Με όμοια απόφαση ορίζονται κατά περίπτωση οι στατιστικοί πίνακες
που οφείλει να τηρεί κάθε δικαστήριο και οι υπηρεσίες στις οποίες πρέπει να υποβάλλονται οι
πίνακες αυτοί.
Άρθρα 14 – 16 (Δικαστικά Συμβούλια και Ολομέλειες)
Άρθρο 14 Δικαστικά συμβούλια

1. Τα δικαστικά συμβούλια συγκροτούνται, όπως τα αντίστοιχα δικαστήρια:
α. Του πρωτοδικείου και του πλημμελειοδικείου (περ. γ’ παρ. 1 άρθρου 4),
β. του διοικητικού πρωτοδικείου (περ. α’ και β’ παρ. 2 άρθρου 4),
γ. του εφετείου (περ. ε’ παρ. 1 άρθρου 4),
δ. του διοικητικού εφετείου (περ. γ’ και δ’ παρ. 2 άρθρου 4),
ε. του Αρείου Πάγου (άρθρο 27). Η παρ. 1 του άρθρου 485 του ΚΠΔ και η παρ. 2 του άρθρου
565 του ΚΠολΔ δεν θίγονται. Το συμβούλιο του Αρείου Πάγου του άρθρου 529 του ΚΠΔ
συγκροτείται από τον Πρόεδρό του και δύο (2) αρεοπαγίτες.
2. Στα δικαστικά συμβούλια παρίσταται, όπου προβλέπεται από τον νόμο, και ο αρμόδιος
εισαγγελέας, ο οποίος αναπτύσσει την πρότασή του και αποχωρεί.
Άρθρο 15 Ολομέλεια (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 7α από το άρθρο 52 του Ν. 4963/2022)

1. Η ολομέλεια του δικαστηρίου αποτελείται από όλους τους δικαστές και τους δικαστικούς
παρέδρους που υπηρετούν σε αυτό. Στην ολομέλεια προεδρεύει ο πρόεδρος του τριμελούς
συμβουλίου ή ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο. Ο εισαγγελέας του δικαστηρίου
παρίσταται κατά τις συνεδριάσεις της ολομέλειας, συμμετέχει στη συζήτηση και αποχωρεί πριν
από την έναρξη της ψηφοφορίας.
2. Την ολομέλεια συγκαλεί ο πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου ή ο δικαστής που διευθύνει
το δικαστήριο.

11
ΣΕΙΡΑ
Η σύγκληση της ολομέλειας είναι υποχρεωτική εντός δεκαπέντε (15) ημερών, όταν:
α. ζητηθεί εγγράφως από το ένα τρίτο (1/3) των μελών που κατά τον χρόνο της αίτησης
συμμετέχουν σε αυτήν ή, σε περίπτωση που στο δικαστήριο υπηρετούν περισσότεροι από
εξήντα (60) δικαστές και δικαστικοί πάρεδροι, από είκοσι (20) τουλάχιστον μέλη της,
β. ζητηθεί από τον εισαγγελέα του δικαστηρίου ή τον Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας, όταν
πρόκειται για διοικητικά δικαστήρια, και η σύγκλησή της αφορά ζητήματα γενικότερου
ενδιαφέροντος οργάνωσης και λειτουργίας του δικαστηρίου,
γ. ασκηθεί προσφυγή από ένα (1) μέλος της εναντίον πράξης του προέδρου του τριμελούς
συμβουλίου ή του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο,
δ. ζητηθεί με απόφαση του οικείου δικηγορικού συλλόγου για θέματα που άπτονται της
άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος, κατά τη συζήτηση των οποίων δικαιούται ο
πρόεδρος ή εκπρόσωπος του οικείου δικηγορικού συλλόγου να παρίσταται και να συμμετέχει
στη συζήτηση και αποχωρεί πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας, και
ε. ζητηθεί από τον προϊστάμενο της γραμματείας του δικαστηρίου μετά από απόφαση της
υπηρεσιακής συνέλευσης, η οποία λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών
της. Η απόφαση αυτή αφορά θέματα που άπτονται της λειτουργίας της γραμματείας του
δικαστηρίου, κατά τη συζήτηση των οποίων, ενώπιον της ολομέλειας, μπορεί να παρίσταται και
ο προϊστάμενος της γραμματείας, ο οποίος αποχωρεί πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας.
3. Η διαδικασία της σύγκλησης και της διεξαγωγής των εργασιών της ολομέλειας ρυθμίζεται
από τον κανονισμό του δικαστηρίου.
4. Η ολομέλεια βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα περισσότερα από τα μισά κατά τον
χρόνο της σύγκλησης μέλη της, όχι όμως λιγότερα από τρία (3). Αν ο αριθμός των μελών της
ολομέλειας υπερβαίνει τους διακόσιους (200), αρκεί η παρουσία των εκατό (100). Για την
εφαρμογή της περ. δ’ της παρ. 6 αρκεί η παρουσία του ενός τρίτου (1/3) των μελών της
ολομέλειας και, αν υπερβαίνουν τους εκατόν πενήντα (150), αρκεί η παρουσία των πενήντα
(50). Για τη δημοσίευση των αποφάσεών της η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου βρίσκεται σε
απαρτία όταν είναι παρόντα δώδεκα (12) τουλάχιστον μέλη της.
5. Οι αποφάσεις της ολομέλειας λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων
μελών της. Αν για ένα θέμα σχηματισθούν περισσότερες από δύο (2) γνώμες, επαναλαμβάνεται
η ψηφοφορία μεταξύ των δύο (2) γνωμών που επικράτησαν. Οι αποφάσεις της ολομέλειας
υπερισχύουν των αποφάσεων των άλλων οργάνων του δικαστηρίου για το ίδιο θέμα.
6. Στην αρμοδιότητα της ολομέλειας υπάγονται: α. η κατάρτιση, συμπλήρωση, τροποποίηση,
αντικατάσταση ή κατάργηση διατάξεων του κανονισμού του δικαστηρίου,
β. η λήψη αποφάσεων για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, οργάνωσης και λειτουργίας του
δικαστηρίου και απονομής της δικαιοσύνης,
γ. η κατάρτιση των θερινών τμημάτων,
δ. η λήψη απόφασης ή η γνωμοδότηση για όσα θέματα έχουν υπαχθεί στην αρμοδιότητά της
από τον κανονισμό ή από ειδικές διατάξεις.
7. Η ολομέλεια δύναται να συγκληθεί, προκειμένου τα μέλη της να ανταλλάξουν απόψεις σε
νομικά ζητήματα. Τα πορίσματα των σχετικών συζητήσεων δεν δεσμεύουν τα δικαιοδοτικά
όργανα του δικαστηρίου.
7Α. Με απόφαση της ολομέλειας των ανώτατων δικαστηρίων, της Γενικής Επιτροπείας της
Επικρατείας, των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, των πρωτοδικείων και εφετείων Αθηνών,
Θεσσαλονίκης και Πειραιώς και των διοικητικών πρωτοδικείων και εφετείων Αθηνών,
Θεσσαλονίκης και Πειραιώς: α) ορίζεται ανά τριετία ένας δικαστικός λειτουργός ως
εκπρόσωπος τύπου του οικείου δικαστηρίου ή της Γενικής Επιτροπείας και β) τίθεται το πλαίσιο
άσκησης των καθηκόντων του. Ο εκπρόσωπος τύπου επικουρείται στο έργο του από έναν (1)
δικαστικό υπάλληλο, κατά προτίμηση του κλάδου ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών
Σχέσεων.

12
ΣΕΙΡΑ
8. Οι συνεδριάσεις των δικαστικών συμβουλίων και των ολομελειών των δικαστηρίων δεν είναι
δημόσιες, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Η παρ. 4 του άρθρου 4, η παρ. 1 του άρθρου 5
και η παρ. 1 του άρθρου 7 εφαρμόζονται αναλόγως στα δικαστικά συμβούλια και στις
ολομέλειες των δικαστηρίων. Όταν απαιτείται από τον νόμο απόφαση ή γνωμοδότηση της
Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, αυτή συγκροτείται σύμφωνα με το άρθρο 27.
9. Οι δικονομικές διατάξεις, που ρυθμίζουν τα σχετικά με τη διάσκεψη και την κατάρτιση των
αποφάσεων των δικαστηρίων, εφαρμόζονται αναλόγως και στα δικαστικά συμβούλια και στις
ολομέλειες των δικαστηρίων, όταν κρίνουν θέματα διοικητικής φύσης.
Άρθρο 16 Ολομέλεια εισαγγελίας (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 5α με το άρθρο 53 του Ν.

4963/2022)
1. Σε κάθε εισαγγελία, στην οποία υπηρετούν πέντε (5) τουλάχιστον εισαγγελικοί λειτουργοί,
συγκροτείται ολομέλεια, που αποτελείται από τους εισαγγελείς, αντεισαγγελείς και παρέδρους
που υπηρετούν σε αυτήν.
2. Την ολομέλεια συγκαλεί αυτός που διευθύνει την εισαγγελία και προεδρεύει αυτής. Η
σύγκληση της ολομέλειας είναι υποχρεωτική εντός δεκαπέντε (15) ημερών, όταν ζητηθεί:
α) εγγράφως από τα δύο πέμπτα (2/5) των εισαγγελικών λειτουργών που κατά τον χρόνο της
αίτησης υπηρετούν στην εισαγγελία,
β) από τον πρόεδρο του δικαστηρίου ή τον πρόεδρο του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης και
εφόσον η σύγκλησή της αφορά ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος οργάνωσης και
λειτουργίας της εισαγγελίας του δικαστηρίου,
γ) με απόφαση του οικείου δικηγορικού συλλόγου για θέματα που άπτονται της άσκησης του
δικηγορικού λειτουργήματος, κατά τη συζήτηση των οποίων ο πρόεδρος ή εκπρόσωπος του
οικείου δικηγορικού συλλόγου δικαιούται να παρίσταται και να συμμετέχει στη συζήτηση και
αποχωρεί πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας,
δ) από τον προϊστάμενο της γραμματείας της εισαγγελίας μετά από απόφαση της υπηρεσιακής
συνέλευσης, η οποία λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών της. Η
απόφαση αυτή αφορά θέματα που άπτονται της λειτουργίας της γραμματείας της εισαγγελίας,
κατά τη συζήτηση των οποίων, ενώπιον της ολομέλειας, μπορεί να παρίσταται και ο
προϊστάμενος της γραμματείας, ο οποίος αποχωρεί πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας.
3. Η ολομέλεια βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα περισσότερα από τα μισά κατά τον
χρόνο της σύγκλησης μέλη της, όχι όμως λιγότερα από τρία (3). Η Ολομέλεια της Εισαγγελίας
του Αρείου Πάγου βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα τουλάχιστον δεκαπέντε (15) μέλη
της. Αν η ολομέλεια αποτελείται από μονό αριθμό μελών, για τη συμπλήρωση της νόμιμης
απαρτίας το προκύπτον κλάσμα στρογγυλοποιείται προς την αμέσως επόμενη μονάδα.
4. Οι αποφάσεις της ολομέλειας λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών της και
υπερισχύουν των αποφάσεων των άλλων οργάνων της εισαγγελίας για το ίδιο θέμα. Αν για ένα
θέμα σχηματισθούν περισσότερες από δύο (2) γνώμες, επαναλαμβάνεται η ψηφοφορία μεταξύ
των δύο (2) γνωμών που επικράτησαν.
5. Στην αρμοδιότητα της ολομέλειας υπάγονται: α. η κατάρτιση, συμπλήρωση, τροποποίηση,
αντικατάσταση ή κατάργηση διατάξεων του κανονισμού της εισαγγελίας,
β. η λήψη αποφάσεων για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, οργάνωσης και λειτουργίας της
εισαγγελίας και απονομής της ποινικής δικαιοσύνης,
γ. η κατάρτιση των θερινών τμημάτων,
δ. η λήψη απόφασης ή η γνωμοδότηση για όσα θέματα έχουν υπαχθεί στην αρμοδιότητά της
από τον κανονισμό ή από ειδικές διατάξεις.
5Α. Με απόφαση της ολομέλειας της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου και των εισαγγελιών
πρωτοδικών και εφετών Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς: α) ορίζεται ανά τριετία ένας

13
ΣΕΙΡΑ
εισαγγελικός λειτουργός ως εκπρόσωπος τύπου της εισαγγελίας και β) τίθεται το πλαίσιο

άσκησης των καθηκόντων του. Ο εκπρόσωπος τύπου επικουρείται στο έργο του από έναν (1)
δικαστικό υπάλληλο, κατά προτίμηση του κλάδου ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών
Σχέσεων.
6. Η ολομέλεια μπορεί να συγκληθεί για να ανταλλάξουν τα μέλη της απόψεις σε νομικά
ζητήματα.
Άρθρα 17, 18 και 22 – 26 (διεύθυνση δικαστηρίων και εισαγγελιών)
Άρθρο 17 Διεύθυνση δικαστηρίων

1. Τα δικαστήρια διευθύνονται από: α) τον πρόεδρο του δικαστηρίου και αν οι πρόεδροι είναι
περισσότεροι, από τον αρχαιότερο, β) τον ειρηνοδίκη το ειρηνοδικείο και τον πταισματοδίκη το
πταισματοδικείο και αν αυτοί είναι περισσότεροι, από τον αρχαιότερο.
2. Τα πολιτικά και διοικητικά Εφετεία και Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιά και
τα Ειρηνοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης διευθύνονται από τριμελές συμβούλιο.
3. Το συμβούλιο αποτελείται: α) για τα πολιτικά και διοικητικά Εφετεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης
και Πειραιά από έναν (1) πρόεδρο εφετών ως πρόεδρο και δύο (2) εφέτες ως μέλη,
β) για τα πολιτικά και διοικητικά Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιά, από έναν (1)
πρόεδρο πρωτοδικών ως πρόεδρο και δύο (2) πρωτοδίκες ως μέλη και
γ) για τα Ειρηνοδικεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης, από έναν (1) ειρηνοδίκη Α’ τάξης ως πρόεδρο
και δύο (2) ειρηνοδίκες ως μέλη.
4. Ο πρόεδρος και τα μέλη των συμβουλίων και οι αναπληρωτές τους εκλέγονται με μυστική
ψηφοφορία από τις ολομέλειες των οικείων δικαστηρίων, οι οποίες συνέρχονται αυτοδικαίως
για τον σκοπό αυτόν ανά δύο (2) έτη την 11η πρωινή ώρα του τρίτου Σαββάτου του μηνός
Σεπτεμβρίου. Αν κατά τη συνεδρίαση αυτή δεν υπάρχει η απαρτία που προβλέπεται στα δύο
πρώτα εδάφια της παρ. 4 του άρθρου 15, οι ολομέλειες συνέρχονται την ίδια ώρα του επόμενου
Σαββάτου και η εκλογή γίνεται από τα παρόντα κατά τη συνεδρίαση μέλη.
Υποψήφιοι για τη θέση του προέδρου του συμβουλίου είναι υποχρεωτικά οι αρχαιότεροι, σε
αριθμό ίσο με το ένα τέταρτο (1/4) κατά σειρά αρχαιότητας, από τους υπηρετούντες προέδρους
στο Πρωτοδικείο Αθηνών και σε αριθμό ίσο με το ένα δεύτερο (1/2) κατά σειρά αρχαιότητας
από τους υπηρετούντες προέδρους ή ειρηνοδίκες Α’ τάξης στα λοιπά δικαστήρια.
Για τις θέσεις των μελών του συμβουλίου, υποψήφιοι είναι υποχρεωτικά οι αρχαιότεροι εφέτες
και πρωτοδίκες, που υπηρετούν στα παραπάνω δικαστήρια, και σε αριθμό ίσο με το ένα
δεύτερο (1/2) των αντίστοιχων οργανικών θέσεων.
Για τα ειρηνοδικεία, υποψήφιοι για τις θέσεις των μελών του συμβουλίου είναι οι αρχαιότεροι
υπηρετούντες ειρηνοδίκες και σε αριθμό ίσο με το ένα δεύτερο (1/2) των αντίστοιχων οργανικών
θέσεων, ανεξαρτήτως τάξης χωρίς να προσμετρούνται στον αριθμό αυτόν οι υποψήφιοι για τη
θέση του προέδρου συμβουλίου.
Η υποψηφιότητα ειρηνοδίκη για τη θέση του προέδρου του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης
δεν εμποδίζεται από την προηγούμενη άσκηση καθηκόντων του ίδιου ειρηνοδίκη ως μέλους
του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης.
Οι ως άνω περιορισμοί στον αριθμό των υποψηφίων δεν ισχύουν αν οι υποψήφιοι που
προκύπτουν από αυτούς δεν είναι τουλάχιστον δέκα (10). Στις περιπτώσεις αυτές, εκλόγιμοι
είναι οι δέκα αρχαιότεροι δικαστές.
Δεν περιλαμβάνονται στους εκλόγιμους, οι δικαστές που κατά τον χρόνο της εκλογής έχουν
κριθεί προακτέοι με απόφαση του ανώτατου δικαστικού συμβουλίου σε βαθμό ανώτερο του
απαιτούμενου για τη θέση του προέδρου ή του μέλους του συμβουλίου. Κάθε αμφιβολία ή

14
ΣΕΙΡΑ
ζήτημα σχετικά με το περιεχόμενο του καταλόγου ή την εκλογική διαδικασία επιλύεται από την
ολομέλεια πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας.
Η εκλογή διενεργείται από τριμελή εφορευτική επιτροπή, που αποτελείται από τον νεότερο
πρόεδρο και τους δύο (2) νεότερους από τους υπηρετούντες δικαστές, με χωριστά ψηφοδέλτια
για τον πρόεδρο και τα μέλη, στα οποία αναγράφονται με αλφαβητική σειρά τα ονόματα των
εκλόγιμων.
Κάθε μέλος της ολομέλειας εκφράζει την προτίμησή του σε έναν μόνο υποψήφιο πρόεδρο και
μέχρι δύο (2) από τα μέλη, με σταυρό προτίμησης που τίθεται στο ψηφοδέλτιο δίπλα από το
όνομα του υποψηφίου.
Πρόεδρος του συμβουλίου εκλέγεται ο υποψήφιος που έλαβε τις περισσότερες ψήφους και ο
αμέσως επόμενος σε αριθμό ψήφων εκλέγεται αναπληρωτής του. Τακτικά μέλη του
συμβουλίου εκλέγονται οι δύο (2) πρώτοι κατά σειρά ψήφων και οι δύο επόμενοι εκλέγονται
αναπληρωτές τους. Αν υπάρξει ισοψηφία, διενεργείται κλήρωση από την εφορευτική επιτροπή.
5. Η θητεία του συμβουλίου είναι διετής. Αρχίζει την 1η Οκτωβρίου του έτους της εκλογής και
λήγει, μετά από την πάροδο δύο (2) ετών, την 30ή Σεπτεμβρίου. Επανεκλογή του ίδιου
προσώπου ως προέδρου ή τακτικού μέλους συμβουλίου στον ίδιο βαθμό ιεραρχίας
δεν επιτρέπεται. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η επανεκλογή του ίδιου προσώπου ως προέδρου ή
τακτικού μέλους συμβουλίου στον ίδιο βαθμό ιεραρχίας σε περίπτωση που η πρώτη θητεία του
δεν υπερέβη το χρονικό διάστημα του ενός (1) έτους. Ο πρόεδρος δεν επιτρέπεται να μετατεθεί
για οποιονδήποτε λόγο. Σε περίπτωση προαγωγής, παραμένει στη θέση του και ασκεί τα
καθήκοντά του έως τη λήξη της θητείας του. Τα τακτικά μέλη του συμβουλίου δεν επιτρέπεται
να μετατεθούν, εκτός εάν προαχθούν, οπότε τη θέση τους καταλαμβάνουν οι αναπληρωματικοί
κατά τη σειρά των ψήφων που έλαβαν. Ο πρόεδρος και τα τακτικά μέλη του συμβουλίου
εκπίπτουν από τη θέση τους, εάν τους επιβληθεί πειθαρχική ποινή βαρύτερη της επίπληξης.
Αν οι ανωτέρω αδυνατούν προσωρινά να ασκήσουν τα καθήκοντά τους, αναπληρώνονται από
τους αναπληρωτές τους και οι τελευταίοι από τους επόμενους κατά σειρά ψήφων δικαστές και,
σε κάθε περίπτωση, από τους αρχαιότερους δικαστές που υπηρετούν στο οικείο εφετείο,
πρωτοδικείο ή ειρηνοδικείο, για τους οποίους δεν συντρέχουν τα κωλύματα της παρ. 6. Σε
περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή με οποιονδήποτε τρόπο εξόδου από την υπηρεσία του
προέδρου, των τακτικών και των αναπληρωματικών μελών του συμβουλίου, τη θέση τους
καταλαμβάνουν οι αμέσως επόμενοι κατά σειρά ψήφων δικαστές. Η θητεία των ανωτέρω λήγει
μαζί με τη θητεία των λοιπών μελών. Κατ’ εξαίρεση, αν η απομένουσα θητεία του προέδρου ή
τακτικού μέλους υπερβαίνει τους έξι (6) μήνες, διεξάγεται, για την κενή ή τις κενές θέσεις,
αναπληρωματική εκλογή, για την οποία εφαρμόζεται αναλόγως η διαδικασία της παρ. 4.
6. Η θέση του προέδρου και των μελών του συμβουλίου είναι ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του
μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου δικαστικών ενώσεων.
Δεν μπορεί να είναι υποψήφιοι ως πρόεδροι και ως μέλη συμβουλίων, όσοι:
α) έχουν τιμωρηθεί με οποιαδήποτε πειθαρχική ποινή, εκτός από την επίπληξη, ή έχει κινηθεί
εναντίον τους η διαδικασία για να τεθούν εκτός υπηρεσίας ή έχουν τεθεί εκτός αυτής, σύμφωνα
με το άρθρο 69,
β) εναντίον τους εκκρεμεί ποινική δίωξη για κακούργημα ή πλημμέλημα που τελέστηκε με δόλο,
γ) έχουν κριθεί μη προακτέοι στον επόμενο βαθμό από αυτόν που κατέχουν.
7. Τα όργανα που διευθύνουν τα δικαστήρια έχουν τις εξής αρμοδιότητες:
α) Το τριμελές συμβούλιο: αα) ορίζει τους δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους που μετέχουν
σε επιτροπές, συλλογικά όργανα της διοίκησης, συμβούλια ή άλλα μη δικαιοδοτικά όργανα,
που προβλέπονται από τον νόμο ή τον κανονισμό του δικαστηρίου,
αβ) καταρτίζει τις συνθέσεις των τμημάτων του δικαστηρίου πριν από την έναρξη του δικαστικού
έτους, εφόσον ο νόμος ή ο κανονισμός του δικαστηρίου δεν ορίζει διαφορετικά. Στα δικαστήρια,
όπου λειτουργούν περισσότερα από δύο (2) τμήματα, ο δικαστής δεν επιτρέπεται να υπηρετεί

15
ΣΕΙΡΑ
στο ίδιο τμήμα του δικαστηρίου πέραν της εξαετίας. Στην εξαετία αυτή συνυπολογίζεται και ο
προγενέστερος της έναρξης ισχύος του παρόντος χρόνος υπηρεσίας στο ίδιο τμήμα,
αγ) παραπέμπει τα σημαντικά θέματα στην ολομέλεια του δικαστηρίου,
αδ) αποφασίζει για οποιοδήποτε άλλο θέμα, το οποίο δεν υπάγεται ρητά από τον νόμο ή τον
κανονισμό στην αρμοδιότητα του προέδρου του συμβουλίου ή της ολομέλειας (τεκμήριο
αρμοδιότητας),
αε) κατανέμει δικαστικούς υπαλλήλους στα διάφορα τμήματα και υπηρεσίες του δικαστηρίου,
αστ) μετακινεί δικαστές από ένα τμήμα σε άλλο κατά τη διάρκεια του δικαστικού έτους, εφόσον
το επιβάλλουν ειδικές υπηρεσιακές ανάγκες.
Το συμβούλιο αποφασίζει κατά πλειοψηφία και πάντοτε με τριμελή σύνθεση.
β) Ο πρόεδρος του συμβουλίου: βα) εκπροσωπεί το δικαστήριο και φροντίζει για την εύρυθμη
διεξαγωγή των εργασιών του, ββ) αποφασίζει για τη σύγκληση της ολομέλειας του δικαστηρίου
στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τον νόμο ή τον κανονισμό του δικαστηρίου, καθορίζει
την ημερήσια διάταξη και διευθύνει τις εργασίες της,
βγ) ορίζει τους κατά το άρθρο 5 αναπληρωτές δικαστές, βδ) προσδιορίζει κατά τη διάρκεια του
δικαστικού έτους, σε επείγουσες περιπτώσεις, συζητήσεις υποθέσεων καθ’ υπέρβαση του
αριθμού που έχει καθοριστεί από την ολομέλεια ή τον κανονισμό του δικαστηρίου και σε
ποσοστό που δεν υπερβαίνει το είκοσι τοις εκατό (20%) του αριθμού αυτού,
βε) συγκαλεί το συμβούλιο με πρόσκληση που επιδίδεται με απόδειξη στα μέλη του συμβουλίου
και εκτελεί τις αποφάσεις του συμβουλίου και της ολομέλειας του δικαστηρίου,
βστ) έχει την επιμέλεια της αλληλογραφίας του δικαστηρίου,
βζ) προΐσταται της γραμματείας του δικαστηρίου, σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παρ. 2 του
άρθρου 11,
βη) εγκρίνει τη χορήγηση αντιγράφων, βθ) βεβαιώνει την ιδιότητα και το γνήσιο της υπογραφής
των δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, βι) αποφαίνεται για τις αιτήσεις κατά προτίμηση
προσδιορισμού συζήτησης υπόθεσης σε σύντομη δικάσιμο. Οι κατά προτίμηση
προσδιοριζόμενες υποθέσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν τον αριθμό που έχει καθοριστεί
από την ολομέλεια ή τον κανονισμό του δικαστηρίου,
βια) ορίζει το ανακριτικό τμήμα, στο οποίο εισάγεται κάθε υπόθεση για την οποία παραγγέλθηκε
κύρια ανάκριση,
βιβ) ορίζει έναν (1) δικαστικό υπάλληλο που υπηρετεί στο δικαστήριο ως υπεύθυνο για
ζητήματα πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία, ενημέρωσής τους, και διευκόλυνσης της
εξυπηρέτησής τους.
Στην άσκηση των αρμοδιοτήτων αυτών ο πρόεδρος επικουρείται από τα μέλη του συμβουλίου,
στα οποία μπορεί να αναθέτει ορισμένες από αυτές.
γ) Ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο, ασκεί όλες τις αρμοδιότητες του τριμελούς
συμβουλίου και του προέδρου του.
8. Σε περίπτωση λήψης από δικαστικό λειτουργό άδειας απουσίας από την υπηρεσία για
οποιονδήποτε
λόγο, συνεχόμενης διάρκειας ενός (1) τουλάχιστον μηνός, η υπηρεσιακή χρέωσή του μετά από
τη λήξη της άδειάς του είναι ανάλογη με τον χρόνο της πραγματικής υπηρεσίας του κατά τη
διάρκεια του συγκεκριμένου δικαστικού έτους. Ειδικά, αν η άδεια απουσίας του δικαστικού
λειτουργού από την υπηρεσία του οφείλεται σε λόγο υγείας, συνεκτιμάται για την υπηρεσιακή
του χρέωση και η κατάσταση της υγείας του μετά από τη λήξη της άδειάς του.
9. Οι πράξεις και οι αποφάσεις του τριμελούς συμβουλίου για όλα τα θέματα των αρμοδιοτήτων
του, καθώς και του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο για τις αντίστοιχες αρμοδιότητες,
υπόκεινται σε προσφυγή στην ολομέλεια του δικαστηρίου, που συγκαλείται σύμφωνα με την

16
ΣΕΙΡΑ
περ. γ’ της παρ. 2 του άρθρου 15, καθώς και αν ζητηθεί από το μέλος ή τα μέλη της ολομέλειας,
στα οποία αφορούν οι πράξεις και οι αποφάσεις αυτές, ή από τους οικείους δικηγορικούς
συλλόγους για θέματα που άπτονται της άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος. Οι πράξεις
και αποφάσεις του τριμελούς συμβουλίου κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της υποπερ.
αστ’ της περ. α’ της παρ. 7, καθώς και οι αντίστοιχες του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο,
υπόκεινται σε προσφυγή στην ολομέλεια του δικαστηρίου, σύμφωνα με την περ. γ’ της παρ. 2
του άρθρου 15.
10. Στα δικαστήρια, στα οποία δεν εκλέγονται διοικήσεις και στα οποία υπηρετούν
περισσότεροι του ενός πρόεδροι, δεν μπορεί να ασκεί τη διεύθυνση αυτού ο πρόεδρος για τον
οποίο συντρέχουν τα κωλύματα της παρ. 6. Στα δικαστήρια αυτά, καθώς και στα ειρηνοδικεία
ή πταισματοδικεία, στα οποία υπηρετούν περισσότεροι του ενός ειρηνοδίκες ή πταισματοδίκες
οποιασδήποτε τάξης, δεν μπορεί να ασκεί καθήκοντα διεύθυνσης ο ίδιος δικαστικός λειτουργός
για περισσότερα από τέσσερα (4) συνεχόμενα έτη, εφόσον στο ίδιο δικαστήριο υπηρετεί
δικαστικός λειτουργός με πενταετή τουλάχιστον δικαστική υπηρεσία.
Άρθρο 18 Διεύθυνση εισαγγελιών

1. Την εισαγγελία διευθύνει ο εισαγγελέας, ο οποίος ασκεί τις αρμοδιότητες της παρ. 7 του
άρθρου 17. Αν στην ίδια εισαγγελία υπηρετούν περισσότεροι εισαγγελείς, τη διεύθυνση ασκεί
ο αρχαιότερος, εφόσον στο πρόσωπό του δεν συντρέχουν τα κωλύματα που προβλέπονται
στην παρ. 6 του άρθρου 17.
2. Η Εισαγγελία Εφετών Αθηνών και οι Εισαγγελίες Πρωτοδικών Αθηνών και Θεσσαλονίκης
διευθύνονται από τον εισαγγελέα που εκλέγεται με μυστική ψηφοφορία από τις ολομέλειες των
οικείων εισαγγελιών, οι οποίες συνέρχονται αυτοδικαίως για τον σκοπό αυτόν ανά δύο (2) έτη
την 11η πρωινή ώρα του τρίτου Σαββάτου του μηνός Σεπτεμβρίου. Αν κατά τη συνεδρίαση
αυτή δεν υπάρχει απαρτία, οι ολομέλειες συνέρχονται την ίδια ώρα του επόμενου Σαββάτου
και η εκλογή γίνεται από τα μέλη που είναι παρόντα.
Υποψήφιοι είναι υποχρεωτικά οι αρχαιότεροι εισαγγελείς σε αριθμό ίσο με το ένα δεύτερο (1/2)
κατά σειρά αρχαιότητας από τους υπηρετούντες.
Η εκλογή διενεργείται από τριμελή εφορευτική επιτροπή, που αποτελείται από τον νεότερο
εισαγγελέα και τους δύο (2) νεότερους από τους υπηρετούντες αντεισαγγελείς.
Τα ονόματα των εκλόγιμων αναγράφονται με αλφαβητική σειρά σε ένα ψηφοδέλτιο και κάθε
μέλος της ολομέλειας εκφράζει την προτίμησή του σε έναν μόνο υποψήφιο, με σταυρό
προτίμησης που τίθεται στο ψηφοδέλτιο δίπλα από το όνομα του υποψηφίου.
Ως διευθύνων την εισαγγελία εκλέγεται ο υποψήφιος που έλαβε τις περισσότερες ψήφους και
ο αμέσως επόμενος σε αριθμό ψήφων εκλέγεται αναπληρωτής του. Αν υπάρξει ισοψηφία,
διενεργείται κλήρωση από την εφορευτική επιτροπή.
3. Η θητεία των ανωτέρω είναι διετής. Αρχίζει την 1η Οκτωβρίου του έτους της εκλογής και
λήγει, μετά από την πάροδο δύο (2) ετών, την 30ή Σεπτεμβρίου. Επανεκλογή του ίδιου
προσώπου ως διευθύνοντος στον ίδιο βαθμό ιεραρχίας, δεν επιτρέπεται. Κατ’ εξαίρεση
επιτρέπεται η επανεκλογή του ίδιου προσώπου στον ίδιο βαθμό ιεραρχίας αν η πρώτη θητεία
του δεν υπερέβη το χρονικό διάστημα του ενός (1) έτους. Οι εισαγγελείς που διευθύνουν τις
παραπάνω εισαγγελίες, δεν επιτρέπεται να μετατεθούν για οποιονδήποτε λόγο. Σε περίπτωση
προαγωγής, παραμένουν στη θέση τους και ασκούν τα καθήκοντά τους έως τη λήξη της θητείας
τους. Οι ανωτέρω εισαγγελείς εκπίπτουν από τη θέση τους, εάν τους επιβληθεί πειθαρχική
ποινή βαρύτερη της επίπληξης. Αν αδυνατούν προσωρινά να ασκήσουν τα καθήκοντα τους,
αναπληρώνονται από τον αναπληρωτή τους και ο τελευταίος από τον επόμενο κατά σειρά
ψήφων εισαγγελέα και, σε κάθε περίπτωση, από τον αρχαιότερο εισαγγελέα που υπηρετεί στην
οικεία εισαγγελία, για τον οποίο δεν συντρέχουν τα κωλύματα της παρ. 6 του άρθρου 17. Σε
περίπτωση θανάτου, παραίτησης από το αξίωμα ή καθ’ οποιονδήποτε τρόπο εξόδου από την
υπηρεσία του διευθύνοντος, διενεργείται συμπληρωματική εκλογή, εντός μηνός, στην οποία
εφαρμόζεται αναλόγως η διαδικασία της παρ. 2 του άρθρου 17. Μέχρι την ανάδειξη νέου

17
ΣΕΙΡΑ
διευθύνοντος την εισαγγελία τα καθήκοντά του ασκεί ο αναπληρωτής του. Η θητεία του
εκλεγομένου με συμπληρωματική εκλογή διαρκεί έως τον χρόνο λήξης της θητείας του
θανόντος, του παραιτούμενου ή του καθ’ οιονδήποτε τρόπον εξελθόντος από την υπηρεσία.
4. Η θέση του διευθύνοντος την εισαγγελία είναι ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του μέλους του
Διοικητικού Συμβουλίου δικαστικών ενώσεων. Δεν μπορούν να είναι υποψήφιοι, όσοι έχουν τα
κωλύματα που αναφέρονται στην παρ. 6 του άρθρου 17.
Άρθρο 22 Δικαστικό κατάστημα, λειτουργία και συνεδριάσεις των δικαστηρίων

1. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, με απόφασή του, ορίζει τα δικαστικά καταστήματα. Τα δικαστικά
καταστήματα στεγάζονται σε κτίρια, τα οποία: α) διασφαλίζουν ευπρεπείς συνθήκες απονομής
της δικαιοσύνης και ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες λειτουργίας των δικαστηρίων και
εισαγγελιών, β) παρέχουν εύκολη και ασφαλή πρόσβαση στους δικαστικούς λειτουργούς, τους
δικαστικούς υπαλλήλους, τους δικηγόρους και τους πολίτες, καθώς και όλες τις αναγκαίες
ευκολίες προκειμένου τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να μετάσχουν στη δικαιοδοτική
διαδικασία και γ) διαθέτουν ειδικούς χώρους υποδοχής για τους δικηγόρους και τους διαδίκους,
λειτουργικές αίθουσες συνεδριάσεων και επαρκείς χώρους για τα γραφεία των δικαστικών
λειτουργών και των δικαστικών υπαλλήλων.
2. Αν, για λόγους ανωτέρας βίας, καθίσταται αδύνατη η ομαλή λειτουργία ενός δικαστηρίου ή
μιας εισαγγελίας, ο δικαστικός λειτουργός που διευθύνει το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή ο
πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης, σταθμίζοντας τη σοβαρότητα της
κατάστασης, αποφασίζει την αναστολή μέρους ή του συνόλου των εργασιών του δικαστηρίου
ή της εισαγγελίας, για τον απολύτως αναγκαίο χρόνο μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι αυτοί. Η
απόφαση γνωστοποιείται στους δικηγορικούς συλλόγους της περιφέρειας του δικαστηρίου και
αναρτάται στην είσοδο του δικαστικού καταστήματος και στην ιστοσελίδα του δικαστηρίου,
εφόσον υπάρχει. Με όμοια απόφαση ρυθμίζονται τα δικονομικά και λοιπά ζητήματα που
προκύπτουν από την αναστολή λειτουργίας του δικαστηρίου. Αν για τους ίδιους λόγους
ανωτέρας βίας καθίσταται αδύνατη η ομαλή λειτουργία περισσότερων δικαστηρίων ή
εισαγγελιών της αυτής περιφέρειας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, μετά από αίτημα του δικαστή
που διευθύνει το εφετείο ή το διοικητικό εφετείο της οικείας περιφέρειας ή του προέδρου του
τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσής του, δύναται, σταθμίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης,
να αποφασίσει την αναστολή μέρους ή του συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και
των εισαγγελιών της περιφέρειας για τον απολύτως αναγκαίο χρόνο μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι
αυτοί. Η απόφαση δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και αναρτάται στην είσοδο
των δικαστικών καταστημάτων της περιφέρειας και στις ιστοσελίδες των δικαστηρίων, εφόσον
υπάρχουν. Με όμοια απόφαση ρυθμίζονται τα δικονομικά και λοιπά ζητήματα που προκύπτουν
από την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων της περιφέρειας. Αν για τους ίδιους λόγους
ανωτέρας βίας καθίσταται αδύνατη η ομαλή λειτουργία περισσότερων δικαστηρίων ή
εισαγγελιών της χώρας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης, μετά από αίτημα ενός εκ των τριών
προέδρων των ανώτατων δικαστηρίων, δύναται να αποφασίσει την αναστολή μέρους ή του
συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και εισαγγελιών της χώρας για τον απολύτως
αναγκαίο χρόνο μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι αυτοί. Η απόφαση δημοσιεύεται στην Εφημερίδα
της Κυβερνήσεως και αναρτάται στην είσοδο των δικαστικών καταστημάτων της χώρας και στις
ιστοσελίδες των δικαστηρίων, εφόσον υπάρχουν. Με όμοια απόφαση ρυθμίζονται τα
δικονομικά και λοιπά ζητήματα που προκύπτουν από την αναστολή λειτουργίας των
δικαστηρίων της χώρας.
3. Τις αίθουσες του καταστήματος στις οποίες συνεδριάζουν τα δικαστήρια ορίζουν με πράξη
τους:
α. για τον Άρειο Πάγο, ο Πρόεδρός του,
β. για τα δικαστήρια της έδρας του εφετείου ή του διοικητικού εφετείου αντίστοιχα, ο δικαστής
που το διευθύνει,
γ. για τα άλλα δικαστήρια, οι δικαστές που τα διευθύνουν.

18
ΣΕΙΡΑ
Η πράξη κοινοποιείται στους δικηγορικούς συλλόγους της περιφέρειας του δικαστηρίου και
αναρτάται στην είσοδο των δικαστικών καταστημάτων της χώρας και στις ιστοσελίδες των
δικαστηρίων, εφόσον υπάρχουν.
4. Αν για οποιονδήποτε λόγο η συνεδρίαση του δικαστηρίου στην αίθουσα που έχει οριστεί είναι
αδύνατη, ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο ή ο πρόεδρος του τριμελούς συμβουλίου
διεύθυνσης ορίζει, αν αυτό είναι δυνατό, άλλη αίθουσα συνεδριάσεων του ίδιου καταστήματος,
με πράξη του, που γνωστοποιείται με τον προσφορότερο τρόπο πριν από την έναρξη της
συνεδρίασης. Η συνέχιση της συνεδρίασης μπορεί να γίνει και σε άλλη αίθουσα που ορίζει ο
δικαστής που διευθύνει τη συνεδρίαση και την ανακοινώνει από την έδρα.
Αν υπάρχει προσωρινή αντικειμενική αδυναμία πραγματοποίησης των συνεδριάσεων του
δικαστηρίου, ορίζεται, ύστερα από αίτηση του δικαστή που το διευθύνει, από τον Υπουργό
Δικαιοσύνης η αίθουσα άλλου δικαστηρίου για την πραγματοποίηση των συνεδριάσεων. Το
τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 εφαρμόζεται και στην περίπτωση αυτήν.
5. Στην αίθουσα συνεδριάσεων υπάρχουν ιδιαίτερη έδρα για το δικαστήριο, ειδικά έδρανα για
τους δικηγόρους και χωριστές θέσεις για τους διαδίκους, τους κατηγορουμένους, τους μάρτυρες
και τους ακροατές. Τη διαρρύθμιση των αιθουσών, όπου συνεδριάζουν τα δικαστήρια,
καθορίζει ειδικότερα με απόφασή του ο Υπουργός Δικαιοσύνης.
6. Η θέση του δικαστή που διευθύνει τη συνεδρίαση είναι στο μέσο των άλλων δικαστών. Η
θέση του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή του αναπληρωτή του,
καθώς και του Γενικού Επιτρόπου των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ή του αναπληρωτή
του, όταν παρίσταται, και του εισαγγελέα είναι στο δεξιό και του γραμματέα στο αριστερό μέρος.
Οι εισαγγελείς, δικηγόροι, διάδικοι, μάρτυρες και κατηγορούμενοι απευθύνονται προς το
δικαστήριο όρθιοι.
7. Τα δικαστήρια συνεδριάζουν τις εργάσιμες ημέρες. Η συνεδρίαση μπορεί να διακοπεί για να
συνεχιστεί και σε ημέρα που είναι αργία.
Τα δικαστήρια μπορούν να συνεδριάζουν και σε ημέρα αργίας για να δικάσουν:
α. υποθέσεις ποινικές, με τη διαδικασία των άρθρων 417 έως 427 του ΚΠΔ,
β. υποθέσεις που εισάγονται με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ή για τις οποίες ο
δικαστής του μονομελούς ή ο πρόεδρος του πολυμελούς, αρμόδιου για την εκδίκασή τους,
δικαστηρίου κρίνει ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος από την αναβολή. Κάθε δικαστής, εισαγγελέας,
γραμματέας και επιμελητής ακροατηρίου εμφανίζεται κατά την ορισμένη ώρα στον τόπο της
συνεδρίασης.
8. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης, με απόφασή του, ορίζει τις ώρες εργασίας των δικαστικών
γραφείων και της εισόδου σε αυτά του κοινού. Αν τοπικές ή άλλες συνθήκες επιβάλλουν ειδική
ρύθμιση, εξουσιοδοτεί το όργανο που διευθύνει το δικαστήριο, την εισαγγελία ή τη Γενική
Επιτροπεία της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο να ρυθμίσει το ωράριο εργασίας με πράξη
του, που γνωστοποιείται με το προσφορότερο μέσο.
9. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης καθορίζει, με απόφασή του, τα όργανα διοίκησης και διαχείρισης
των δικαστικών μεγάρων, τα οποία, κατά περίπτωση, επιμελούνται της κατάρτισης του
κανονισμού λειτουργίας τους, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες ανάγκες των υπηρεσιών που
στεγάζονται στο κτίριο αυτό. Αντίγραφο του κανονισμού κοινοποιείται στον Υπουργό
Δικαιοσύνης, ο οποίος εντός ενός (1) μηνός μπορεί να τον αναπέμψει για τροποποίηση ή
διόρθωση.
10. Τα μέλη του Αρείου Πάγου και της εισαγγελίας του, καθώς και οι γραμματείς τους φορούν
στις δημόσιες συνεδριάσεις τήβεννο που καθορίζει ο Υπουργός Δικαιοσύνης με απόφασή του.
Η χρήση τηβέννου μπορεί να επεκταθεί σταδιακώς και σε άλλα δικαστήρια ή κατηγορίες
δικαστικών λειτουργών και λοιπών παραγόντων της δίκης με απόφαση του Υπουργού
Δικαιοσύνης που καθορίζει το ύφασμα, το σχήμα και τον τρόπο ραφής, το χρώμα, την ανάληψη
της σχετικής δαπάνης και κάθε άλλο θέμα σχετικό με κάθε κατηγορία. Με απόφαση της
ολομέλειας του οικείου δικαστηρίου, ύστερα από τροποποίηση του κανονισμού του,
επιτρέπεται να αναρτηθεί σε χώρους των δικαστηρίων η εικόνα και να δοθεί σε δικαστική

19
ΣΕΙΡΑ
αίθουσα το όνομα δικαστικού λειτουργού, που έχει αποβιώσει πριν από τρία (3) τουλάχιστον
έτη και είχε διακριθεί για τις δικαστικές του αρετές.
11. Ο δικαστής που διευθύνει τη συζήτηση λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα για την ευταξία και
ευπρέπεια της συνεδρίασης του δικαστηρίου.
Άρθρο 23 Εποπτεία
1. Ασκούν εποπτεία:
α. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης στη διοίκηση της δικαιοσύνης.
β. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, στα διοικητικά δικαστήρια όλης της χώρας, τη
Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και τις γραμματείες
τους και ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, στα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια όλης της χώρας
και τις γραμματείες τους.
γ. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, στις εισαγγελίες όλης της χώρας και στις γραμματείες
τους.
δ. Ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, στα δικαστήρια
αυτά και στις γραμματείες τους.
ε. Ο πρόεδρος του συμβουλίου ή ο δικαστής που διευθύνει το εφετείο, στα δικαστήρια της
περιφέρειας του εφετείου και τις γραμματείες τους.
στ. Ο εισαγγελέας που διευθύνει την εισαγγελία εφετών, στις εισαγγελίες και τις γραμματείες
της περιφέρειάς της.
ζ. Ο πρόεδρος του συμβουλίου ή ο δικαστής που διευθύνει το πρωτοδικείο, στα δικαστήρια της
περιφέρειας του πρωτοδικείου και τις γραμματείες του.
η. Ο εισαγγελέας που διευθύνει την εισαγγελία πρωτοδικών, στους ανακριτικούς υπαλλήλους,
συμβολαιογράφους, φύλακες μεταγραφών, υποθηκών, κτηματολογίων, νηολογίων και
υποθηκολογίων πλοίων και αεροσκαφών, καθώς και στους ληξιάρχους, υπαλλήλους και
επιμελητές της εισαγγελίας πρωτοδικών και τους άμισθους δικαστικούς επιμελητές.
2. Η εποπτεία συνίσταται στην επίβλεψη και την έκδοση γενικών οδηγιών για την εύρυθμη
λειτουργία των υπηρεσιών των δικαστηρίων και των εισαγγελιών.
3. Οποιαδήποτε οδηγία, σύσταση ή υπόδειξη σε δικαστικό λειτουργό για ουσιαστικό ή
δικονομικό θέμα σε συγκεκριμένη υπόθεση ή κατηγορία υποθέσεων είναι ανεπίτρεπτη και
συνιστά πειθαρχικό αδίκημα.
4. Στην εποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης ανήκει και η έκδοση γενικών ενημερωτικών
οδηγιών προς τις εισαγγελίες σε σχέση με την εφαρμογή των νομικών μέσων που θεσπίζονται
στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφορούν στη δικαστική συνεργασία
των κρατών μελών στους τομείς της πρόληψης και καταπολέμησης του οργανωμένου
εγκλήματος, της εμπορίας και διακίνησης ναρκωτικών, της διεθνούς τρομοκρατίας, της
σύστασης συμμοριών και εγκληματικών οργανώσεων για τη διάπραξη ανθρωποκτονιών, της
εμπορίας ανθρώπων και των εγκλημάτων κατά παιδιών, της νομιμοποίησης εσόδων από
παράνομες δραστηριότητες, των εγκλημάτων με χρήση μέσων υψηλής τεχνολογίας και του
διεθνούς οικονομικού εγκλήματος.
Άρθρο 24 Γραφείο νομολογίας, έρευνας και δικαστικής ιστορίας

1. Σε κάθε δικαστήριο, στο οποίο υπηρετούν περισσότεροι από δύο (2) πρόεδροι ή τουλάχιστον
οκτώ (8) δικαστές, λειτουργεί γραφείο νομολογίας, έρευνας και δικαστικής ιστορίας. Έργο του
γραφείου αυτού είναι ιδίως:

20
ΣΕΙΡΑ
α. η συγκέντρωση, ταξινόμηση, ευρετηρίαση και γενικότερα η αξιοποίηση, κατά τον

προσφορότερο τρόπο, νομολογιακού υλικού και η σύνδεσή του για την παροχή πληροφοριών
με ηλεκτρονικό υπολογιστή,
β. η οργάνωση της βιβλιοθήκης του δικαστηρίου,
γ. η επικουρία στην επιμόρφωση δικαστικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων,
δ. η καταγραφή της ιστορίας του δικαστηρίου και των δικαστών που υπηρετούν σε αυτό.
2. Το γραφείο της παρ. 1 διευθύνεται από δικαστή και στελεχώνεται από υπαλλήλους της
γραμματείας του δικαστηρίου. Ο δικαστής, κατά το χρονικό διάστημα που διευθύνει το
παραπάνω γραφείο, μπορεί, αν τούτο κρίνεται αναγκαίο, να απαλλαγεί, με απόφαση της
ολομέλειας, μερικώς από τα κύρια δικαστικά του καθήκοντα.
Άρθρο 25 Υπηρεσιακή σφραγίδα

1. Τα δικαστήρια και οι γραμματείες τους χρησιμοποιούν, για την εγκυρότητα των εγγράφων
που εκδίδουν, υπηρεσιακή σφραγίδα, που αποτελείται από τρεις ομόκεντρους κύκλους, με
διάμετρο του εξωτερικού κύκλου τέσσερα εκατοστά (0.04 μ.). Αυτή, στον εσωτερικό κύκλο φέρει
το έμβλημα της Ελληνικής Δημοκρατίας, στο ενδιάμεσο κυκλικό διάστημα την ονομασία του
δικαστηρίου και στον εξωτερικό κύκλο τις λέξεις «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ».
2. Την ίδια νομική και αποδεικτική ισχύ με τα πρωτότυπα έγγραφα της παρ. 1, που φέρουν
ιδιόχειρη υπογραφή και σφραγίδα, έχουν και τα ηλεκτρονικά έγγραφα που συντάσσονται από
τα δικαστήρια και τις γραμματείες τους, εφόσον φέρουν είτε την εγκεκριμένη κατά την έννοια
του άρθρου 3 (στοιχ. 27) του Κανονισμού (ΕΕ) αριθμ. 910/2014 ηλεκτρονική υπογραφή του
εξουσιοδοτημένου οργάνου είτε την εγκεκριμένη κατά την έννοια του ίδιου Κανονισμού
ηλεκτρονική σφραγίδα του Ανωτάτου Δικαστηρίου, το οποίο διαχειρίζεται το Ολοκληρωμένο
Πληροφοριακό Σύστημα, διαμέσου του οποίου διεξάγονται οι εργασίες των Δικαστηρίων της
οικείας δικαιοδοσίας. Η ένδειξη της ψηφιακής σφραγίδας επί του ηλεκτρονικού εγγράφου
περιλαμβάνει τις λέξεις «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» και την ονομασία του οικείου
Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων
(ολογράφως και σε συντομογραφία).
Άρθρο 26 Αλληλογραφία Αντίγραφα

1. Οι δικαστικές αρχές αλληλογραφούν μεταξύ τους και με άλλες αρχές, καθώς και με
οποιοδήποτε πρόσωπο, απευθείας, εκτός αν επιβάλλεται η τήρηση ορισμένης διαδικασίας. Η
αλληλογραφία διεξάγεται και με χρήση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ),
οπότε και εφαρμόζονται αναλόγως οι οικείες διατάξεις του ν. 4727/2020 (Α’ 184). Τις αναγκαίες
αποφάσεις εκδίδουν από κοινού οι Υπουργοί Δικαιοσύνης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ο
Υπουργός Δικαιοσύνης, με απόφασή του, ορίζει τον τύπο και τη διαδικασία που πρέπει να
ακολουθούν οι δικαστικές αρχές και οι δικαστικοί λειτουργοί και υπάλληλοι, όταν υποβάλλουν
στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, εκθέσεις, αναφορές, αιτήσεις, πιστοποιητικά ή άλλα έγγραφα.
2. Έχουν δικαίωμα να λάβουν γνώση, αντίγραφα ή αποσπάσματα, σε έντυπη ή ηλεκτρονική
μορφή:
α) των μη ανωνυμοποιημένων αποφάσεων και των εγγράφων κάθε άλλης διαδικασίας, εκτός
από την ποινική, καθώς και των αποφάσεων και γνωμοδοτήσεων για διοικητικά θέματα, οι
διάδικοι, ενώ οι τρίτοι, μόνο αν έχουν έννομο συμφέρον, κατά την κρίση του δικαστή που
διευθύνει το δικαστήριο και υπό τους πρόσθετους όρους του ν. 4624/2019 (Α’ 137),
β) των εγγράφων της ποινικής διαδικασίας, όσοι και, όπως ορίζει το άρθρο 147 του ΚΠΔ.
Με τους ίδιους όρους χορηγούνται πιστοποιητικά που βεβαιώνουν τον χρόνο δημοσίευσης και
το διατακτικό των αποφάσεων των πολιτικών και τακτικών διοικητικών δικαστηρίων. Εφόσον η
πρόσβαση, τα αντίγραφα ή αποσπάσματα και τα πιστοποιητικά των προηγούμενων εδαφίων

21
ΣΕΙΡΑ
ζητούνται ή χορηγούνται με χρήση ΤΠΕ, εφαρμόζονται αναλόγως οι οικείες διατάξεις του ν.

4727/2020. Ειδικώς για την ισχύ των πιστοποιητικών των δικαστικών αρχών που ζητούνται ή
χορηγούνται με χρήση ΤΠΕ, εφαρμόζεται η παρ. 4 του άρθρου 14 του ν. 4727/2020. Τις
αναγκαίες αποφάσεις εκδίδουν από κοινού οι Υπουργοί Δικαιοσύνης και Ψηφιακής
Διακυβέρνησης.
Άρθρο 27 (Άρειος Πάγος)
Άρθρο 27 Ολομέλεια Τμήματα

1. Το δικαστήριο του Αρείου Πάγου δικάζει σε τμήματα και σε Ολομέλεια. Κάθε τμήμα
συγκροτείται από τον πρόεδρό του και τέσσερις (4) αρεοπαγίτες. Η Ολομέλεια συγκροτείται
από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ή τον νόμιμο αναπληρωτή του και από το ήμισυ
τουλάχιστον των λοιπών μελών του Αρείου Πάγου (πλήρης Ολομέλεια).
2. Όταν η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου δικάζει πολιτικές ή ποινικές υποθέσεις, αποτελείται από
τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου και εναλλάξ, κατά δικάσιμο, από τους αντιπροέδρους και τους
αρεοπαγίτες που κληρώνονται κατ’ έτος και συνεδριάζει νομίμως με την παρουσία δεκαεπτά
(17) τουλάχιστον μελών (τακτική Ολομέλεια). Αν λόγω έλλειψης ή κωλύματος δεν αρκούν για
τη συγκρότηση της τακτικής Ολομέλειας οι κληρωθέντες, καλούνται για τη συγκρότησή της
αρεοπαγίτες της άλλης σειράς, κατά την τάξη της κλήρωσής τους.
Στην πλήρη Ολομέλεια υπάγονται: α) αιτήσεις αναίρεσης υπέρ του νόμου, β) αιτήσεις
αναίρεσης που παραπέμπονται σε αυτή για εκδίκαση με κοινό πρακτικό του Προέδρου και του
Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ή με ομόφωνη απόφαση του δικάζοντος τμήματος ή με απόφαση
της τακτικής Ολομέλειας, γ) οι περιπτώσεις που το τμήμα αρνείται την εφαρμογή νόμου ως
αντισυνταγματικού και δ) οι περιπτώσεις που το τμήμα πρόκειται να εκδώσει απόφαση αντίθετη
με προηγούμενη θέση της ολομέλειας ή τμήματος του Αρείου Πάγου, για το ίδιο θέμα. Η
παραπομπή μπορεί να γίνει για όλους ή ορισμένους μόνο λόγους αναίρεσης, αν πρόκειται για
ζήτημα εξαιρετικής σημασίας. Η τακτική Ολομέλεια παραπέμπει την εκδίκαση της υπόθεσης
στην πλήρη Ολομέλεια, αν σχηματισθεί πλειοψηφία με διαφορά μίας (1) μόνο ψήφου.
Η απόφαση της Ολομέλειας λαμβάνεται μετά από διάσκεψη, στην οποία αρκεί να παρίστανται
δεκαπέντε (15) τουλάχιστον μέλη (τακτική Ολομέλεια) ή είκοσι εννέα (29) μέλη (πλήρης
Ολομέλεια) εκ των συμμετεχόντων στη συζήτηση της υπόθεσης μελών αυτής, εφόσον τα
ελλείποντα μέλη έχουν αποβιώσει ή αποχωρήσει από την υπηρεσία ή συντρέχει στο πρόσωπό
τους σοβαρό κώλυμα, που αναφέρεται στο πρακτικό της διάσκεψης.
3. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ύστερα από
σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, ορίζονται τα πολιτικά και ποινικά τμήματα,
η συγκρότησή τους, οι αρμοδιότητες κάθε τμήματος και ρυθμίζονται η εσωτερική οργάνωση, ο
τρόπος διεξαγωγής των εργασιών και κάθε άλλο σχετικό θέμα που αφορά στην εύρυθμη
λειτουργία του Αρείου Πάγου και της Εισαγγελίας του. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται
με πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του
Αρείου Πάγου, ορίζεται επίσης ο τρόπος κατανομής των αιτήσεων αναιρέσεως μεταξύ των
ποινικών τμημάτων του δικαστηρίου.
4. Με απόφαση της Ολομέλειας σε συμβούλιο, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της
Κυβερνήσεως, καθορίζεται η σύνθεση των τμημάτων, με κατανομή σε αυτά των μελών του
Αρείου Πάγου. Για την κατανομή λαμβάνονται υπόψη οι προτιμήσεις των αντιπροέδρων και
των αρεοπαγιτών, όπως και η αρχαιότητά τους, προκειμένου να υπηρετούν σε κάθε τμήμα και
αρχαιότεροι αρεοπαγίτες. Κατά την κατανομή μπορεί να ορίζονται για κάθε τμήμα και
αναπληρωτές αρεοπαγίτες, που υπηρετούν σε άλλα τμήματα. Ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου
μπορεί κατά τη διάρκεια του δικαστικού έτους να συμπληρώνει τη σύνθεση ορισμένων
τμημάτων από άλλα τμήματα, εφόσον αυτό επιβάλλεται από ειδικές υπηρεσιακές ανάγκες. Η
πράξη αυτή του Προέδρου έχει προσωρινή ισχύ μέχρι να ληφθεί σχετική απόφαση από την

22
ΣΕΙΡΑ
Ολομέλεια, η οποία συγκαλείται εντός τριάντα (30) ημέρων και η απόφασή της να δημοσιευθεί
στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
5. Στις συνεδριάσεις της Ολομέλειας, πλήρους και τακτικής, και των ποινικών τμημάτων του
Αρείου Πάγου παρίσταται ο εισαγγελέας του δικαστηρίου. Στις συνεδριάσεις των τμημάτων που
εκδικάζουν πολιτικές υποθέσεις ο εισαγγελέας παρίσταται μόνο αν είναι διάδικος ή έχει
υποβάλει, έως την έναρξη της δικασίμου, έγγραφη πρόταση την οποία αναπτύσσει και
προφορικά.
6. Αν δεν υπάρχει, κωλύεται ή είναι απών, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου αναπληρώνεται
από αντεισαγγελέα κατά τη σειρά της αρχαιότητάς του.
Άρθρα 28 και 29 (Εισαγγελία)
Άρθρο 28 Η εισαγγελία ως ανεξάρτητη δικαστική αρχή

1. Η εισαγγελία είναι δικαστική αρχή, ανεξάρτητη από τα δικαστήρια και την εκτελεστική
εξουσία.
2. Δρα ενιαία και αδιαίρετα και έχει ως αποστολή την τήρηση της νομιμότητας, την προστασία
του πολίτη και τη διαφύλαξη των κανόνων της δημόσιας τάξης.
3. Η τοπική αρμοδιότητα της εισαγγελίας συμπίπτει με εκείνη του δικαστηρίου στο οποίο
λειτουργεί.
4. Τους εισαγγελικούς λειτουργούς συνδέει σχέση ιεραρχικής εξάρτησης. Προϊστάμενος όλων
είναι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου. Ο εισαγγελικός λειτουργός οφείλει να εκτελεί τις
παραγγελίες των προϊσταμένων του. Κατά την εκτέλεση όμως των καθηκόντων του και την
έκφραση της γνώμης του ενεργεί αδέσμευτα, υπακούοντας στον νόμο και στη συνείδησή του.
5. Έχουν δικαίωμα να απευθύνουν παραγγελίες, γενικές οδηγίες και συστάσεις σχετικές με την
άσκηση των καθηκόντων τους:
α. Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, προς όλους τους εισαγγελικούς λειτουργούς της χώρας.
β. Ο εισαγγελέας εφετών και πρωτοδικών, προς τους εισαγγελικούς λειτουργούς, ανακριτικούς
υπαλλήλους, συμβολαιογράφους, υπαλλήλους εισαγγελίας, φύλακες μεταγραφών, υποθηκών,
κτηματολογίων, νηολογίων, υποθηκολογίων πλοίων και αεροσκαφών, καθώς και τους
ληξιάρχους, υπαλλήλους και επιμελητές και άμισθους δικαστικούς επιμελητές, της περιφέρειας
της εισαγγελίας εφετών και πρωτοδικών, αντιστοίχως.
6. Αν δεν υπάρχει, απουσιάζει ή κωλύεται ο εισαγγελέας δικαστηρίου, αναπληρώνεται από τους
εισαγγελικούς λειτουργούς της οικείας εισαγγελίας κατά τη σειρά της αρχαιότητάς τους και αυτοί
από τον δικαστή που ορίζει ο διευθύνων το δικαστήριο.
Άρθρο 29 Αρμοδιότητες εισαγγελέα

1. Στην αρμοδιότητα του εισαγγελέα υπάγεται:
α. η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης,
β. η άσκηση της ποινικής δίωξης,
γ. η διεύθυνση της προανάκρισης,
δ. η εποπτεία και ο έλεγχος των αστυνομικών αρχών αναφορικά με την πρόληψη και τη δίωξη
των εγκλημάτων,
ε. η υποβολή προτάσεων στα δικαστικά συμβούλια και τα δικαστήρια,
στ. η άσκηση των ενδίκων μέσων,

23
ΣΕΙΡΑ
ζ. η εκτέλεση των ποινικών αποφάσεων και η παροχή συνδρομής για την εκτέλεση εκτελεστών
τίτλων,
η. η εποπτεία και ο έλεγχος των σωφρονιστικών καταστημάτων,
θ. ο έκτακτος έλεγχος των συμβολαιογράφων, των φυλάκων μεταγραφών, υποθηκών,
νηολογίων, κτηματολογίων, υποθηκολογίων πλοίων και αεροσκαφών, καθώς και των
ληξιάρχων και των υπαλλήλων, επιμελητών και άμισθων δικαστικών επιμελητών, σε
περίπτωση που περιέλθει σε γνώση του, με οποιοδήποτε τρόπο, πληροφορία για παράβαση
των υποχρεώσεων και απαγορεύσεων που προβλέπονται από τον νόμο και από τις λοιπές
κανονιστικές πράξεις ή εγκύκλιους που συνδέονται με την υπηρεσιακή κατάσταση ή την άσκηση
του λειτουργήματός τους, καθώς και τη σύννομη κατάρτιση όλων των πράξεων ή εγγράφων
που εκδίδουν,
ι. ό,τι άλλο ο νόμος ορίζει.
2. Οι εισαγγελείς γνωμοδοτούν σε νομικά ζητήματα,που δεν έχουν εισαχθεί στα δικαστήρια,
όταν τους υποβάλλουν ερωτήματα που αντιμετωπίζουν στην εκτέλεση των καθηκόντων τους:
α. όσοι αναφέρονται στην περ. β’ της παρ. 5 του άρθρου 28,
β. οι υπηρεσίες του Δημοσίου και των νομικών προσώπων δημόσιου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) σχετικά
με την ερμηνεία και εφαρμογή της ποινικής νομοθεσίας.
Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου γνωμοδοτεί και σε νομικά ζητήματα γενικότερου
ενδιαφέροντος.
3. Οι εισαγγελείς βεβαιώνουν την ιδιότητα και το γνήσιο της υπογραφής των εισαγγελικών
λειτουργών και υπαλλήλων της εισαγγελίας τους. Ο εισαγγελέας πρωτοδικών βεβαιώνει επίσης
την ιδιότητα και το γνήσιο της υπογραφής των προσώπων που αναφέρονται στην περ. β’ της
παρ. 5 του άρθρου 28.
4. Ο εισαγγελέας πρωτοδικών:
α) έχει δικαίωμα να συνιστά σε όσους φιλονικούν να αποφύγουν την τέλεση αξιόποινων
πράξεων και να επιδιώξουν την ειρηνική επίλυση της διαφοράς τους,
β) παραγγέλλει στις υπηρεσίες του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των λοιπών φορέων γενικής
κυβέρνησης του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), καθώς και στις επιχειρήσεις του
ευρύτερου δημόσιου τομέα, αν έχει προηγηθεί αποδεδειγμένη με έγγραφα άρνηση παράδοσης
ή χορήγησής τους, να παραδώσουν έγγραφα ή να χορηγήσουν αντίγραφά τους, όταν το
ζητήσουν νομικά ή φυσικά πρόσωπα που έχουν δικαίωμα ή έννομο συμφέρον, εκτός αν
πρόκειται για έγγραφα από αυτά που αναφέρονται στο άρθρο 263 του ΚΠΔ.
Άρθρα 30 και 31 (Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια)
Άρθρο 30 Ανακριτές και δικαστές ανηλίκων

1. Ανακριτές στα πλημμελειοδικεία ορίζονται για μια τριετία πρόεδροι πρωτοδικών ή
πρωτοδίκες με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του οικείου
συμβουλίου ή του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο και γνώμη του οικείου εισαγγελέα
εφετών. Με την ίδια διαδικασία ορίζονται ο ανακριτής και ο δικαστής ανηλίκων του εφετείου.
Ειδικά στα Πρωτοδικεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς ως ανακριτές ορίζονται για μία
τριετία πρόεδροι πρωτοδικών ή πρωτοδίκες με πενταετή τουλάχιστον υπηρεσία, στην οποία
συνυπολογίζεται και η υπηρεσία αυτών ως παρέδρων πρωτοδικείου και, σε περίπτωση που
δεν υπηρετούν πρωτοδίκες με την πιο πάνω υπηρεσία ή αυτοί που υπηρετούν δεν επαρκούν,
ορίζονται ως ανακριτές οι κατά τον διορισμό αρχαιότεροι. Στα λοιπά δικαστήρια
πλημμελειοδικών οι ανακριτές ορίζονται μεταξύ των προέδρων πρωτοδικών και των
αρχαιότερων πρωτοδικών, εφόσον δεν έχουν ασκήσει στο παρελθόν καθήκοντα ανακριτή στο
ίδιο δικαστήριο ή σε άλλο και η υπηρεσία τους είναι συνεχόμενη.

24
ΣΕΙΡΑ
2. Σε υποθέσεις επείγουσες ή που απαιτούν ιδιαίτερη ή μακρόχρονη έρευνα, το συμβούλιο και

ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο μπορούν, με σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα εφετών,
να ορίσουν επίκουρο ανακριτή έναν πρόεδρο πρωτοδικών ή περισσότερους πρωτοδίκες,
εφόσον το ζητήσει ο ανακριτής.
3. Αν δεν υπάρχει, απουσιάζει ή κωλύεται ή έπαψε να υπηρετεί ο ανακριτής και δεν μπορεί
άλλος ανακριτής να τον αναπληρώσει, ο δικαστής ή το συμβούλιο που διευθύνει το πρωτοδικείο
ορίζει ως ανακριτή έναν (1) πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη για διάστημα που δεν μπορεί
να υπερβεί τους έξι (6) μήνες.
4. Αν συντρέχει επείγουσα ανάγκη, ανακριτικά καθήκοντα εκτελεί και ο πρόεδρος πρωτοδικών.
5. Δικαστές ανηλίκων στα πλημμελειοδικεία ορίζονται για δύο (2) έτη ένας ή περισσότεροι
πρόεδροι πρωτοδικών ή πρωτοδίκες με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη
του συμβουλίου ή του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο. Με την ίδια διαδικασία ορίζεται ο
δικαστής ανηλίκων του Εφετείου. Σε όσα δικαστήρια υπηρετούν περισσότεροι από είκοσι (20)
δικαστές, οι δικαστές ανηλίκων ορίζονται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται μετά από
απόφαση της ολομέλειας του δικαστηρίου. Για τον ορισμό στη θέση του δικαστή και του
εισαγγελέα ανηλίκων αξιολογείται η προηγούμενη συμμετοχή σε ειδικό πρόγραμμα
επιμόρφωσης που οργανώνει η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών (ΕΣΔι) ή η κατοχή
διδακτορικού διπλώματος ή μεταπτυχιακού τίτλου στο ειδικό αντικείμενο.
6. Ο ανακριτής και ο δικαστής ανηλίκων ασκούν τα καθήκοντά τους και μετά τη συμπλήρωση
του χρόνου για τον οποίο ορίστηκαν, μέχρι την αντικατάστασή τους ή την ανανέωση της θητείας
τους. Πριν από την πάροδο του παραπάνω χρονικού διαστήματος, απαλλάσσονται από τα
καθήκοντά τους με τη διαδικασία της παρ. 1 ή κατά περίπτωση της παρ. 5, αν συντρέχει
σπουδαίος λόγος. Η θητεία του ανακριτή, του δικαστή ανηλίκων και του εισαγγελέα ανηλίκων
μπορεί να ανανεώνεται με τον ίδιο τρόπο για δύο (2) ακόμη έτη.
Άρθρο 31 Εκδίκαση υποθέσεων κατά τα θερινά τμήματα από τα πολιτικά και ποινικά
δικαστήρια
1. Στην περίοδο των θερινών τμημάτων τα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια κατ’ εξαίρεση
δικάζουν:
α. ποινικές υποθέσεις,
β. υποθέσεις τις οποίες ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο χαρακτήρισε ως κατεπείγουσες,
με σημείωσή του στην υποβαλλόμενη αίτηση. Ο ίδιος δικαστής μπορεί να επιτρέψει να
διεξαχθεί κατά την περίοδο των θερινών τμημάτων απόδειξη που δεν έχει αρχίσει, αν από την
αναβολή κινδυνεύει να ματαιωθεί.
γ. υποθέσεις που αφορούν:
γα. ασφαλιστικά μέτρα και αναστολή εκτέλεσης,
γβ. διαταγές πληρωμής και πιστωτικούς τίτλους, γγ. εργατικές διαφορές και γδ. απόδοση της
χρήσης του μισθίου.
2. Κατά τον μήνα Αύγουστο τα πολιτικά και ποινικά δικαστήρια δικάζουν μόνο: α. ποινικές
υποθέσεις που εκδικάζονται κατά τη διαδικασία του αυτοφώρου (άρθρα 417 έως 427 του ΚΠΔ)
ή για τις οποίες προβλέπεται προθεσμία εκδίκασης ή αφορούν τον καθορισμό συνολικής ποινής
ή αιτήσεις ακύρωσης διαδικασίας και απόφασης ή αιτήσεις αναβολής της δίκης ή διακοπής της
ποινής ή αντιρρήσεις ή αμφιβολίες για την εκτέλεση ποινής και την ανασταλτική δύναμη ένδικου
μέσου,
β. αιτήσεις για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων ή την αναστολή εκτέλεσης αποφάσεων,
3. Η ολομέλεια του δικαστηρίου καταρτίζει τα τμήματά του και ο εισαγγελέας που διευθύνει την
εισαγγελία τα τμήματά της για την περίοδο των θερινών τμημάτων, ανάλογα με την κίνησή τους.

25
ΣΕΙΡΑ
4. Η αναπλήρωση του ανακριτή κατά την περίοδο των θερινών τμημάτων γίνεται με πράξη του
προέδρου του δικαστηρίου.
5. Αν κατά τη διάρκεια των θερινών τμημάτων ανακύψει αναπόφευκτη υπηρεσιακή ανάγκη στο
δικαστήριο ή την εισαγγελία, μπορεί να κληθούν:
α. οι δικαστές, που δεν υπηρετούν στο συγκεκριμένο θερινό τμήμα, από τον δικαστή που
διευθύνει το δικαστήριο,
β. οι εισαγγελικοί λειτουργοί, που δεν υπηρετούν στο συγκεκριμένο θερινό τμήμα, από τον
εισαγγελέα που διευθύνει την οικεία ή την αμέσως ανώτερη εισαγγελία.
Άρθρο 36 (Διοικητικά Δικαστήρια)
Άρθρο 36 Εκδίκαση υποθέσεων κατά τα θερινά τμήματα από τα διοικητικά δικαστήρια

1. Κατά την περίοδο των θερινών τμημάτων τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια δικάζουν:
α. υποθέσεις της αρμοδιότητάς τους που εκκρεμούν σε αυτά πάνω από έξι (6) μήνες σε αριθμό
ίσο προς το ήμισυ του συνήθους των συζητούμενων κατά μήνα υποθέσεων,
β. αιτήσεις προσωρινής δικαστικής προστασίας,
γ. υποθέσεις που εισάγονται κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων,
δ. ανακοπές κατά διοικητικής εκτέλεσης,
ε. υποθέσεις, τις οποίες ο δικαστής που διευθύνει το δικαστήριο κρίνει ως κατεπείγουσες.
2. Κατά τα λοιπά ισχύουν αναλόγως οι παρ. 3 και 5 του άρθρου 31.
Άρθρο 92 (Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών)
Άρθρο 92 Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών

Η ΕΣΔι είναι αρμόδια για την επιλογή, κατάρτιση και αξιολόγηση των εκπαιδευομένων, οι οποίοι
πρόκειται να διοριστούν σε θέσεις δόκιμων δικαστικών λειτουργών του Συμβουλίου της
Επικρατείας, των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και των
τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, για τη διαρκή επιμόρφωση των εν ενεργεία δικαστικών
λειτουργών, για την εκπόνηση και εφαρμογή των ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης ή
επιμόρφωσης δικαστικών λειτουργών που προέρχονται από τα άλλα κράτη μέλη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης ή από τρίτες χώρες και για τις διεθνείς εκπαιδευτικές ανταλλαγές,
σύμφωνα με όσα ορίζονται στον ν. 4871/2021.

26
ΣΕΙΡΑ
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
(Ν.4798/2021) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ
Περιεχόμενα
Άρθρα 1 – 10 (γενικές διατάξεις) ...................................................................................... 5
Άρθρο 1 Αρχές του Κώδικα ............................................................................................ 5
Άρθρο 2 Έκταση εφαρμογής ......................................................................................... 5
Άρθρο 3 Ιθαγένεια ............................................................................................................. 5
Άρθρο 4 Ηλικία διορισμού.............................................................................................. 5
Άρθρο 5 Εκπλήρωση στρατιωτικών υποχρεώσεων............................................... 6
Άρθρο 6 Υγεία .................................................................................................................... 6
Άρθρο 7 Ποινική καταδίκη και υποδικία ..................................................................... 6
Άρθρο 8 Δικαστική συμπαράσταση............................................................................. 6
Άρθρο 9 Απόλυση από άλλη θέση για πειθαρχικούς λόγους .............................. 6
Άρθρο 10 Χρόνος συνδρομής προϋποθέσεων διορισμού (τροποποιήθηκε με
το Άρθρο 30 του Ν. 5028/2023) ...................................................................................... 7
Άρθρα 12-17 (Πλήρωση θέσεων)...................................................................................... 7
Άρθρο 12 Πράξη διορισμού ........................................................................................... 7
Άρθρο 13 Κοινοποίηση της πράξης διορισμού........................................................ 7
Άρθρο 14 Κατάρτιση υπαλληλικής σχέσης ............................................................... 7
Άρθρο 15 Ορκωμοσία Ανάληψη υπηρεσίας.............................................................. 7
Άρθρο 16 Ανάκληση διορισμού .................................................................................... 8
Άρθρο 17 Αναδιορισμός ................................................................................................. 8
Άρθρα 18 – 22 (τομείς-κατηγορίες-βαθμοί) .................................................................... 9
Άρθρο 18 Τομείς Κατάταξης (προστέθηκε τομέας Εθνικής Σχολής Δικαστικών
Λειτουργών με το άρθρο 51 του Ν.5001/2022) .......................................................... 9
Άρθρο 19 Κατάταξη θέσεων σε κατηγορίες ............................................................... 9
Άρθρο 20 Βαθμολογική κλίμακα (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 3 με το άρθρο
53 του Ν.5001/2022) .......................................................................................................... 9
Άρθρο 21 Κλάδοι Ειδικότητες (όπως τροποποιήθηκε το 2Α με το άρθρο 52 του
Ν.5001/2022) ....................................................................................................................... 9
Άρθρο 22 Θέσεις ανά κατηγορία Τυπικά προσόντα Καθήκοντα ........................ 10
Άρθρα 84 – 89 (Δικαστικά και Υπηρεσιακά Συμβούλια) ........................................... 12
Άρθρο 84 Δικαστικά και υπηρεσιακά συμβούλια (όπως τροποποιήθηκε το 1γ
με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023) ................................................................................ 12
Άρθρο 85 Συγκρότηση δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως
τροποποιήθηκαν τα 1γ και 1δ με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023)........................ 12
Άρθρο 86 Ανάδειξη μελών δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως
τροποποιήθηκε με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023) ................................................. 13

1
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 87 Διαδικασία ενώπιον των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων

............................................................................................................................................. 14
Άρθρο 88 Αρμοδιότητα δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως
τροποποιήθηκε με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023) ................................................. 15
Άρθρα 90 – 93 (Υπηρεσιακές Συνελεύσεις) ................................................................. 16
Άρθρο 90 Υπηρεσιακές συνελεύσεις δικαστικών υπαλλήλων ........................... 16
Άρθρο 91 Αρμοδιότητα υπηρεσιακής συνέλευσης................................................ 16
Άρθρο 92 Σύγκληση της υπηρεσιακής συνέλευσης ............................................. 17
Άρθρο 93 Συσκέψεις προϊσταμένων οργανικών μονάδων ................................. 18
Άρθρα 94 – 123 (Δικαιώματα-Υποχρεώσεις) ............................................................... 18
Άρθρο 94 Δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης ................................................................ 18
Άρθρο 95 Συνδικαλιστικά δικαιώματα ....................................................................... 18
Άρθρο 96 Δικαίωμα άσκησης καθηκόντων (όπως τροποποιήθηκε με την παρ.
2 του άρθρου 19 του Ν.4816/2021) ............................................................................. 18
Άρθρο 97 Αποδοχές Έξοδα μετακίνησης................................................................. 19
Άρθρο 98 Όροι υγιεινής και ασφάλειας .................................................................... 19
Άρθρο 99 Υγειονομική περίθαλψη Έξοδα κηδείας ................................................ 19
Άρθρο 100 Άδειες απουσίας Αρμοδιότητα χορήγησης ........................................ 20
Άρθρο 101 Κανονικές άδειες ....................................................................................... 20
Άρθρο 102 Απουσία κατά την περίοδο των δικαστικών διακοπών .................. 20
Άρθρο 103 Άδειες μητρότητας..................................................................................... 20
Άρθρο 104 Γονικές άδειες ανατροφής τέκνου ........................................................ 21
Άρθρο 105 Άδειες εξετάσεων....................................................................................... 22
Άρθρο 106 Αναρρωτικές άδειες .................................................................................. 22
Άρθρο 107 Ειδικές άδειες ............................................................................................. 23
Άρθρο 108 Συνδικαλιστικές άδειες ............................................................................. 24
Άρθρο 109 Άδειες χωρίς αποδοχές ........................................................................... 24
Άρθρο 110 Δικαίωμα επανόδου στην υπηρεσία .................................................... 25
Άρθρο 111 Πίστη στο Σύνταγμα .................................................................................. 25
Άρθρο 112 Υποχρέωση εκτέλεσης καθηκόντων (όπως τροποποιήθηκε με την
παρ. 1 του άρθρου 19 του Ν.4816/2021 & άρθρο 64 του Ν.5016/2023) ............. 25
Άρθρο 113 Νομιμότητα υπηρεσιακών ενεργειών .................................................. 26
Άρθρο 114 Συμπεριφορά του δικαστικού υπαλλήλου .......................................... 26
Άρθρο 115 Εχεμύθεια ..................................................................................................... 26
Άρθρο 116 Χρόνος εργασίας ....................................................................................... 26

2
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 117 Περιουσιακή κατάσταση .......................................................................... 27

Άρθρο 118 Άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή ...................................................... 27
Άρθρο 119 Συμμετοχή σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου .......................... 28
Άρθρο 120 Έργα ασυμβίβαστα ................................................................................... 28
Άρθρο 121 Κατοχή δεύτερης θέσης ........................................................................... 28
Άρθρο 122 Κώλυμα λόγω συμφέροντος .................................................................. 29
Άρθρο 123 Αστική ευθύνη ............................................................................................ 29
Άρθρα 124 – 129 (Υπηρεσιακή Εκπαίδευση) .............................................................. 30
Άρθρο 124 Υπηρεσιακή εκπαίδευση ......................................................................... 30
Άρθρο 125 Εισαγωγική εκπαίδευση (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 3 με το
άρθρο 54 του Ν.5001/2022)........................................................................................... 30
Άρθρο 126 Μετεκπαίδευση και επιμόρφωση (όπως τροποποιήθηκε με το
άρθρο 55 του Ν.5001/2022)........................................................................................... 31
Άρθρο 127 Μεταπτυχιακή εκπαίδευση ..................................................................... 31
Άρθρο 128 Έκθεση πεπραγμένων............................................................................. 31
Άρθρο 129 Άδειες υπηρεσιακής εκπαίδευσης ........................................................ 31
Άρθρα 130 – 137 (Αξιολόγηση) ....................................................................................... 32
Άρθρο 130 Προσωπικό μητρώο ................................................................................. 32
Άρθρο 131 Γενικές αρχές αξιολόγησης .................................................................... 33
Άρθρο 132 Αξιολογητές και έκθεση αξιολόγησης .................................................. 33
Άρθρο 133 Κριτήρια και διαδικασία αξιολόγησης δικαστικών υπαλλήλων.... 35
Άρθρο 134 Κριτήρια και διαδικασία αξιολόγησης προϊσταμένων οργανικών
μονάδων ........................................................................................................................... 36
Άρθρο 135 Συνέντευξη................................................................................................... 38
Άρθρο 136 Ηθικές αμοιβές............................................................................................ 39
Άρθρο 137 Βράβευση προτάσεων ή μελετών ........................................................ 39
Άρθρα 138 – 142 (Μονιμοποίηση-Βαθμολογική Εξέλιξη) ......................................... 40
Άρθρο 138 Δοκιμαστική υπηρεσία Μονιμοποίηση (όπως τροποποιήθηκε με η
παρ. 2 με το άρθρο 56 του Ν. 5001/2022) ................................................................. 40
Άρθρο 139 Βαθμολογική εξέλιξη................................................................................. 40
Άρθρο 140 Καταστάσεις υπαλλήλων ........................................................................ 41
Άρθρο 141 Διαδικασία προαγωγών .......................................................................... 41
Άρθρο 142 Χρόνος μη υπολογιζόμενος για προαγωγή ....................................... 41
Άρθρα 147 – 158 (Κατανομή-Μετακίνηση-Μετάθεση-Απόσπαση-Μετάταξη-
΄Ενταξη) ................................................................................................................................. 42

3
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 147 Κατανομή ..................................................................................................... 42

Άρθρο 148 Μετακίνηση ................................................................................................. 42
Άρθρο 149 Λόγοι και διαδικασία μεταθέσεων ......................................................... 42
Άρθρο 150 Μετάθεση για λόγους υγείας .................................................................. 43
Άρθρο 151 Μετάθεση για συνυπηρέτηση ................................................................ 44
Άρθρο 152 Μετάθεση για λόγους σπουδών ............................................................ 44
Άρθρο 153 Αμοιβαία μετάθεση .................................................................................... 44
Άρθρο 154 Μετάθεση για σπουδαίο λόγο ................................................................ 44
Άρθρο 155 Προτεραιότητα μεταθέσεων .................................................................... 45
Άρθρο 156 Απόσπαση .................................................................................................. 45
Άρθρο 157 Μετάταξη ...................................................................................................... 46
Άρθρο 158 Ένταξη .......................................................................................................... 47
Άρθρα 159 – 164 (Διαθεσιμότητα-Αργία) ...................................................................... 47
Άρθρο 159 Διαθεσιμότητα ............................................................................................ 47
Άρθρο 160 Συνέπειες διαθεσιμότητας ....................................................................... 48
Άρθρο 161 Αυτοδίκαιη θέση σε αργία ....................................................................... 48
Άρθρο 162 Δυνητική θέση σε αργία ........................................................................... 48
Άρθρο 163 Αποδοχές αργίας ....................................................................................... 49
Άρθρο 164 Αναστολή άσκησης καθηκόντων .......................................................... 49
Άρθρα 165 -166 (Πειθαρχικά Παραπτώματα-Πειθαρχικές Ποινές) ........................ 49
Άρθρο 165 Πειθαρχικά παραπτώματα ...................................................................... 49
Άρθρο 166 Πειθαρχικές ποινές.................................................................................... 50
Άρθρα 167 -177 (Γενικοί Κανόνες Πειθαρχικής Δίωξης) ........................................... 51
Άρθρο 167 Δίωξη και τιμωρία πειθαρχικών παραπτωμάτων ............................. 51
Άρθρο 168 Ανακοίνωση πειθαρχικών παραπτωμάτων ....................................... 51
Άρθρο 169 Πειθαρχικά παραπτώματα τελούμενα στο ακροατήριο .................. 51
Άρθρο 170 Συνεκδίκαση πειθαρχικών παραπτωμάτων....................................... 51
Άρθρο 171 Σχέση της πειθαρχικής με την ποινική δίκη ...................................... 52
Άρθρο 172 Μη συρροή ποινών Απαγόρευση δεύτερης δίωξης και
περισσότερων ποινών για το ίδιο αδίκημα............................................................. 52
Άρθρο 173 Αυτοτέλεια κολασίμου του πειθαρχικού παραπτώματος................ 52
Άρθρο 174 Εφαρμογή αρχών και κανόνων του ποινικού δικαίου και της
ποινικής δικονομίας ...................................................................................................... 53
Άρθρο 175 Ανάλογη εφαρμογή διατάξεων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας 53

4
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 176 Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων ........................................ 53

Άρθρο 177 Λήξη πειθαρχικής ευθύνης...................................................................... 53
Άρθρα 178 -183 (Πειθαρχικά Όργανα)......................................................................... 54
Άρθρο 178 Αρμόδιο όργανο για την πειθαρχική δίωξη ....................................... 54
Άρθρο 179 Πειθαρχικά όργανα ................................................................................... 54
Άρθρο 180 Μονομελή πειθαρχικά όργανα ............................................................... 54
Άρθρο 181 Πειθαρχικά Συμβούλια.............................................................................. 55
Άρθρο 182 Αρμοδιότητα κατά τόπο ........................................................................... 55
Άρθρο 183 Σύγκρουση αρμοδιοτήτων ...................................................................... 55
Άρθρα 1 – 10 (γενικές διατάξεις)
Άρθρο 1 Αρχές του Κώδικα

Σκοπός του παρόντος Κώδικα είναι η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός της κατάστασης των
δικαστικών υπαλλήλων, ώστε να διασφαλίζεται η αξιοπρεπής, ορθολογική και δημιουργική
εργασία τους και να επιτυγχάνεται η ουσιαστική συμβολή τους στην εύρυθμη και
αποτελεσματική λειτουργία των δικαστηρίων, καθώς και στην ποιότητα και το κύρος της
Δικαιοσύνης. Προς τούτο, λαμβάνονται υπόψη η ιδιαιτερότητα της δικαστικής λειτουργίας την
οποία υπηρετούν και οι ειδικές συνταγματικές εγγυήσεις με τις οποίες περιβάλλονται. Η
πρόσληψη και η υπηρεσιακή κατάσταση των δικαστικών υπαλλήλων διέπονται από τις αρχές
της ισότητας και της αξιοκρατίας.
Άρθρο 2 Έκταση εφαρμογής

1. Στις διατάξεις του παρόντος Κώδικα υπάγονται οι δικαστικοί υπάλληλοι.
2. Δικαστικοί υπάλληλοι είναι οι μόνιμοι υπάλληλοι του Συμβουλίου της Επικρατείας, των
πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων και των εισαγγελιών, του Ελεγκτικού Συνεδρίου, της
Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων.
3. Ειδικές διατάξεις του Κώδικα καταλαμβάνουν το οριζόμενο σε αυτές προσωπικό.
Άρθρο 3 Ιθαγένεια
1. Ως δικαστικοί υπάλληλοι διορίζονται Έλληνες πολίτες.
2. Οι πολίτες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) επιτρέπεται να διορίζονται σε
θέσεις οι οποίες δεν εμπίπτουν στην εξαίρεση της παρ. 4 του άρθρου 45 της Συνθήκης για τη
Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Σ.Λ.Ε.Ε.), σύμφωνα με όσα προβλέπονται στις ειδικές
γι’ αυτούς διατάξεις.
3. Ο διορισμός πολιτών κρατών που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιτρέπεται στις
περιπτώσεις που προβλέπονται από ειδικές διατάξεις.
Άρθρο 4 Ηλικία διορισμού

1. Ορίζεται κατώτατο όριο ηλικίας διορισμού, κατά κατηγορία, ως ακολούθως: Για τις
κατηγορίες ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ το εικοστό πρώτο έτος και για την κατηγορία ΥΕ το εικοστό. Ως ημέρα
γέννησης θεωρείται η 1η Ιανουαρίου του έτους γέννησης.
2. Η ηλικία αποδεικνύεται από το δελτίο της αστυνομικής ταυτότητας και, σε περίπτωση
αμφισβήτησης, από τη ληξιαρχική πράξη γέννησης που έχει συνταχθεί μέσα σε ενενήντα (90)
ημέρες από τη γέννηση. Αν δεν υπάρχει τέτοια πράξη, η ηλικία αποδεικνύεται από τα μητρώα
αρρένων για τους άνδρες και από το γενικό μητρώο δημοτών (δημοτολόγιο) για τις γυναίκες.

5
ΣΕΙΡΑ
3. Εάν υπάρχουν περισσότερες εγγραφές στο οικείο μητρώο, επικρατεί η χρονικά πρώτη.
4. Βεβαίωση της ηλικίας ή διόρθωση της εγγραφής με άλλον τρόπο δεν λαμβάνεται υπόψη.
Άρθρο 5 Εκπλήρωση στρατιωτικών υποχρεώσεων

Δεν διορίζονται δικαστικοί υπάλληλοι: α) όσοι δεν έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους
υποχρεώσεις και δεν έχουν απαλλαγεί νόμιμα από αυτές, β) όσοι έχουν αναγνωρισθεί ως
αντιρρησίες συνείδησης και δεν έχουν εκπληρώσει, σύμφωνα με τις ειδικές διατάξεις της
στρατολογικής νομοθεσίας, άοπλη θητεία ή εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία.
Άρθρο 6 Υγεία
1. Δικαστικοί υπάλληλοι διορίζονται όσοι έχουν την υγεία που τους επιτρέπει να εκτελούν τα
καθήκοντα της αντίστοιχης θέσης. Η έλλειψη φυσικών σωματικών δεξιοτήτων δεν εμποδίζει τον
διορισμό, εφόσον ο δικαστικός υπάλληλος, με την κατάλληλη τεχνική υποστήριξη, μπορεί να
ασκεί τα καθήκοντα της αντίστοιχης θέσης. Ειδικές διατάξεις για τον διορισμό ατόμων με
αναπηρία δεν θίγονται.
2. Η υγεία των υποψήφιων δικαστικών υπαλλήλων πιστοποιείται με γνωματεύσεις: (α)
παθολόγου ή γενικού ιατρού και (β) ψυχιάτρου, είτε του Δημοσίου είτε ιδιωτών, με βάση
παραπεμπτικό έγγραφο, στο οποίο περιγράφονται από την υπηρεσία τα καθήκοντα της θέσης
που πρόκειται να πληρωθεί.
3. Ειδικά για τα άτομα με αναπηρία που διορίζονται με γενικές ή ειδικές διατάξεις, η υγεία και η
φυσική καταλληλότητα πιστοποιούνται από τις αρμόδιες υγειονομικές επιτροπές, με βάση
παραπεμπτικό έγγραφο, στο οποίο περιγράφονται από την υπηρεσία τα καθήκοντα της θέσης
που πρόκειται να αναλάβει ο υπάλληλος.
4. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Δικαιοσύνης και Υγείας
καθορίζονται παθήσεις και βλάβες που αποτελούν κώλυμα διορισμού και κάθε λεπτομέρεια για
την πιστοποίηση της υγείας των υποψήφιων δικαστικών υπαλλήλων.
Άρθρο 7 Ποινική καταδίκη και υποδικία

1. Δεν διορίζονται δικαστικοί υπάλληλοι: α) Όσοι καταδικάστηκαν αμετάκλητα για
κακούργημα,καθώς και σε οποιαδήποτε ποινή για κλοπή, υπεξαίρεση, απάτη, εκβίαση,
πλαστογραφία, απιστία δικηγόρου, δωροδοκία, ή παράνομη βεβαίωση ή είσπραξη
δικαιωμάτων του Δημοσίου, απιστία κατά του νομικού προσώπου του Ελληνικού Δημοσίου,
των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης,
παράβαση καθήκοντος, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή
έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
β) Όσοι έχουν παραπεμφθεί με τελεσίδικο βούλευμα ή με απευθείας κλήση για κακούργημα ή
με τελεσίδικο βούλευμα για πλημμέλημα της περ. α) μπορούν να λαμβάνουν μέρος στις
διαδικασίες επιλογής, αλλά δεν διορίζονται δικαστικοί υπάλληλοι, εάν κατά τον χρόνο διορισμού
δεν έχει εκδοθεί αμετάκλητη αθωωτική απόφαση ή αμετάκλητο αθωωτικό βούλευμα.
γ) Όσοι καταδικάστηκαν αμετάκλητα σε ποινή στερητική της ελευθερίας, διάρκειας μεγαλύτερης
από ένα (1) έτος, για έγκλημα που έχει τελεστεί με δόλο.
2. Η κατά το παρόν άρθρο ανικανότητα προς διορισμό αίρεται μόνο με την έκδοση διατάγματος
κατά την παρ. 1 του άρθρου 47 του Συντάγματος, εφόσον με αυτό αίρονται οι συνέπειες της
ποινής.
Άρθρο 8 Δικαστική συμπαράσταση

Δεν διορίζονται δικαστικοί υπάλληλοι όσοι τελούν υπό καθεστώς πλήρους ή μερικής στερητικής
ή επικουρικής δικαστικής συμπαράστασης ή συνδυασμού τους, για όσο χρόνο ισχύει η
δικαστική απόφαση για τον συμπαραστατούμενο.
Άρθρο 9 Απόλυση από άλλη θέση για πειθαρχικούς λόγους

Δεν διορίζονται δικαστικοί υπάλληλοι όσοι απολύθηκαν από θέσεις του Δημοσίου ή Ο.Τ.Α. ή
άλλου νομικού προσώπου του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται στον ν.
4270/2014 (Α’ 143) λόγω επιβολής της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης ή λόγω
καταγγελίας της σύμβασης εργασίας για σπουδαίο λόγο αναγόμενο σε υπαιτιότητά τους. Για τη
διαπίστωση της μη συνδρομής του ανωτέρω κωλύματος διορισμού υποβάλλεται υπεύθυνη

6
ΣΕΙΡΑ
δήλωση από τον ενδιαφερόμενο, το αληθές περιεχόμενο της οποίας ελέγχεται αυτεπαγγέλτως
από την αρμόδια υπηρεσία διορισμού με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στο Μητρώο
Απογραφής Ελληνικού Δημοσίου.
Άρθρο 10 Χρόνος συνδρομής προϋποθέσεων διορισμού (τροποποιήθηκε με το Άρθρο

30 του Ν. 5028/2023)
Στο άρθρο 10 του Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων (ν. 4798/2021, Α’ 26), περί του χρόνου
συνδρομής των προϋποθέσεων διορισμού, προστίθεται δεύτερο εδάφιο για τον χρόνο
συνδρομής της εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων ως προϋπόθεσης διορισμού και
το άρθρο 10 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 10 Χρόνος συνδρομής προϋποθέσεων διορισμού
Οι υποψήφιοι δικαστικοί υπάλληλοι έχουν τα προσόντα και δεν έχουν τα κωλύματα του
διορισμού τόσο κατά τον χρόνο λήξης της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων όσο και κατά τον
χρόνο του διορισμού. Ειδικώς η μη εκπλήρωση στρατιωτικών υποχρεώσεων αποτελεί κώλυμα
διορισμού, εφόσον αυτές δεν έχουν εκπληρωθεί κατά τον χρόνο διορισμού του υπαλλήλου.»
Άρθρα 12-17 (Πλήρωση θέσεων)
Άρθρο 12 Πράξη διορισμού

1. Ο δικαστικός υπάλληλος διορίζεται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου
Δικαιοσύνης, η οποία δημοσιεύεται, σε περίληψη, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με την
ίδια απόφαση ο διοριζόμενος τοποθετείται σε γραμματεία ή άλλη υπηρεσία δικαστηρίου ή
εισαγγελίας ή σε γενική επιτροπεία.
2. Η κατά την παρ. 1 τοποθέτηση γίνεται ύστερα από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου,
εκτός αν η διαδικασία με βάση την οποία επιλέγεται ο διοριζόμενος αφορά στην πλήρωση
θέσεων στη γραμματεία ή άλλη υπηρεσία ορισμένου δικαστηρίου ή εισαγγελίας ή γενικής
επιτροπείας ή αν κατά τη διαδικασία αυτή καθορίζεται κατά τρόπο υποχρεωτικό η θέση την
οποία θα καταλάβει ο επιλεγόμενος.
Άρθρο 13 Κοινοποίηση της πράξης διορισμού

1. Η πράξη διορισμού κοινοποιείται στον διοριζόμενο το αργότερο εντός τριάντα (30) ημερών
από τη δημοσίευση της περίληψής της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
2. Η κοινοποίηση γίνεται με έγγραφο του προϊσταμένου του αρμόδιου τμήματος του
Υπουργείου Δικαιοσύνης, στο οποίο αναγράφεται ο αριθμός του φύλλου της Εφημερίδας της
Κυβερνήσεως όπου δημοσιεύθηκε η περίληψη της πράξης διορισμού και το οποίο επιδίδεται
με απόδειξη στην κατοικία του διοριζομένου, είτε στον ίδιο είτε σε πρόσωπο που συνοικεί με
αυτόν. Με το έγγραφο αυτό τάσσεται προθεσμία τουλάχιστον δέκα (10) και το πολύ τριάντα
(30) ημερών για ορκωμοσία του διοριζομένου και ανάληψη υπηρεσίας. Αν δεν καθορίζεται
τέτοια προθεσμία, θεωρείται ότι έχει ταχθεί προθεσμία τριάντα (30) ημερών. Η προθεσμία
μπορεί να παραταθεί έως έξι (6) μήνες, μόνο μία φορά, για εξαιρετικούς λόγους.
3. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία της παρ. 1, η πράξη διορισμού θεωρείται ότι έχει
κοινοποιηθεί την τριακοστή ημέρα από τη δημοσίευση και από την επομένη αρχίζει
τριακονθήμερη προθεσμία για ορκωμοσία του διοριζομένου και ανάληψη υπηρεσίας.
4. Η μη εμπρόθεσμη προσέλευση του διοριζομένου για ορκωμοσία και ανάληψη υπηρεσίας
θεωρείται μη αποδοχή του διορισμού.
Άρθρο 14 Κατάρτιση υπαλληλικής σχέσης

1. Η υπαλληλική σχέση καταρτίζεται με τον διορισμό και την αποδοχή του.
2. Η αποδοχή δηλώνεται με την ορκωμοσία.
Άρθρο 15 Ορκωμοσία Ανάληψη υπηρεσίας

1. Οι υπάλληλοι των δικαστηρίων και των εισαγγελιών ορκίζονται ενώπιον του δικαστηρίου στο
οποίο διορίζονται, σε δημόσια συνεδρίαση. Οι υπάλληλοι της Γενικής Επιτροπείας της
Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ορκίζονται ενώπιον του Διοικητικού
Πρωτοδικείου Αθηνών.

7
ΣΕΙΡΑ
2. Ο όρκος των ημεδαπών έχει ως εξής: «Ορκίζομαι ότι θα φυλάττω πίστη στην πατρίδα,
υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους και ότι θα εκπληρώνω τα καθήκοντά μου τίμια και
ευσυνείδητα». Ο όρκος των αλλοδαπών έχει ως εξής: «Ορκίζομαι ότι θα φυλάττω πίστη στην
Ελλάδα, υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους της και ότι θα εκπληρώνω τα καθήκοντά μου
τίμια και ευσυνείδητα».
3. Η ορκωμοσία βεβαιώνεται με πρακτικό. Η ανάληψη υπηρεσίας πιστοποιείται με έκθεση που
συντάσσει o γραμματέας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή ο προϊστάμενος της υπηρεσίας
στην οποία τοποθετείται ο δικαστικός υπάλληλος. Η έκθεση φέρει αριθμό πρωτοκόλλου της
ημερομηνίας ανάληψης καθηκόντων.
4. Αφετηρία υπολογισμού του χρόνου υπηρεσίας των δικαστικών υπαλλήλων αποτελεί η
ημερομηνία δημοσίευσης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της περίληψης της πράξης
διορισμού, με την προϋπόθεση ότι η ανάληψη υπηρεσίας γίνεται μέσα σε τριάντα (30) ημέρες
από την κοινοποίηση της πράξης διορισμού, αλλιώς η ημερομηνία ανάληψης υπηρεσίας.
Άρθρο 16 Ανάκληση διορισμού

1. Η πράξη διορισμού ανακαλείται υποχρεωτικά, εάν ο διορισθείς δεν αποδέχτηκε τον διορισμό
ρητώς ή σιωπηρώς.
2. Η πράξη διορισμού που έγινε κατά παράβαση νόμου ανακαλείται εντός διετίας από τη
δημοσίευση της περίληψής της. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας αυτής η πράξη διορισμού
ανακαλείται εάν αυτός που διορίστηκε προκάλεσε δολίως ή υποβοήθησε την παρανομία ή εάν
ο διορισμός του έγινε κατά παράβαση των άρθρων 3 και 7.
3. Ο δικαστικός υπάλληλος του οποίου η πράξη διορισμού ανακλήθηκε κατά την παρ. 2 υπέχει
τις ευθύνες των δικαστικών υπαλλήλων για τον χρόνο κατά τον οποίο άσκησε τα καθήκοντά
του. Η ανάκληση του διορισμού του δεν επιδρά στο κύρος των πράξεών του.
4. Η παρ. 2 για απαγόρευση ανάκλησης της πράξης διορισμού μετά την πάροδο διετίας δεν
εφαρμόζεται όταν η πράξη διορισμού ακυρώνεται δικαστικώς.
Άρθρο 17 Αναδιορισμός
1. Ο δικαστικός υπάλληλος που απολύθηκε λόγω σωματικής ή νοητικής αναπηρίας για την
εκτέλεση των καθηκόντων του αναδιορίζεται εφόσον: α) υποβάλει αίτηση αναδιορισμού μέσα
σε αποκλειστική προθεσμία πέντε (5) ετών από την απόλυση, β) είχε τουλάχιστον τριετή
ευδόκιμη υπηρεσία, και γ) έχει όλα τα τυπικά προσόντα που απαιτούνται για την κατάληψη της
θέσης κατά τον χρόνο του αναδιορισμού.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος αναδιορίζεται μετά από γνωμοδότηση της υγειονομικής επιτροπής,
με την οποία διαπιστώνεται ότι αποκαταστάθηκε η σωματική ή πνευματική του ικανότητα, σε
βαθμό που του επιτρέπει να ασκεί τα καθήκοντά του. Ο υπάλληλος παραπέμπεται στην
επιτροπή μέσα σε προθεσμία ενός (1) μηνός από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης
αναδιορισμού και η επιτροπή αποφαίνεται το συντομότερο δυνατό.
3. Επιτρέπεται επίσης ο αναδιορισμός δικαστικού υπαλλήλου, του οποίου ανακλήθηκε ο
διορισμός για παράβαση των περ. α) ή β) του άρθρου 7, εφόσον μετά την ανάκληση ο
υπάλληλος αυτός απαλλάχτηκε από την κατηγορία με αμετάκλητη απόφαση ή με αμετάκλητο
βούλευμα. Ο αναδιορισμός στην περίπτωση αυτή γίνεται ύστερα από αίτηση του δικαστικού
υπαλλήλου, που υποβάλλεται μέσα σε αποκλειστική προθεσμία ενός (1) έτους από τότε που
καθίσταται αμετάκλητη η απόφαση του δικαστηρίου ή το βούλευμα και εφόσον συντρέχουν οι
προϋποθέσεις της περ. γ) της παρ. 1.
4. Για τον αναδιορισμό αποφασίζει το υπηρεσιακό συμβούλιο. Ο δικαστικός υπάλληλος
αναδιορίζεται με τον βαθμό που έφερε κατά τον χρόνο της απόλυσης ή της ανάκλησης του
διορισμού του. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει κατά τον χρόνο του αναδιορισμού κενή θέση,
συστήνεται προσωποπαγής θέση με την απόφαση αναδιορισμού. Ο αναδιοριζόμενος σε
προσωποπαγή θέση καταλαμβάνει την πρώτη θέση που κενώνεται στον ίδιο κλάδο και βαθμό.
5. Τα άρθρα 12 έως και 16 που αναφέρονται στον διορισμό ισχύουν και για τον αναδιορισμό.

8
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 18 – 22 (τομείς-κατηγορίες-βαθμοί)
Άρθρο 18 Τομείς Κατάταξης (προστέθηκε τομέας Εθνικής Σχολής Δικαστικών

Λειτουργών με το άρθρο 51 του Ν.5001/2022)
Οι δικαστικοί υπάλληλοι κατατάσσονται στους παρακάτω τομείς:
α) Τομέας του Συμβουλίου της Επικρατείας.
β) Τομέας των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων και των εισαγγελιών.
γ) Τομέας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο
Ελεγκτικό Συνέδριο.
δ) Τομέας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας
των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
ε) Τομέας της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών.».
Άρθρο 19 Κατάταξη θέσεων σε κατηγορίες

Οι θέσεις των δικαστικών υπαλλήλων κάθε τομέα κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:
α) Κατηγορία θέσεων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΠΕ),
β) Κατηγορία θέσεων Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΤΕ),
γ) Κατηγορία θέσεων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΔΕ),
δ) Κατηγορία θέσεων Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (ΥΕ).
Άρθρο 20 Βαθμολογική κλίμακα (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 3 με το άρθρο 53 του

Ν.5001/2022)
1. Οι θέσεις των κατηγοριών Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΠΕ), Τεχνολογικής Εκπαίδευσης
(TE), Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΔΕ) και Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (ΥΕ) κατατάσσονται
σε πέντε (5) συνολικά βαθμούς, ως ακολούθως:
Βαθμός Α’ Βαθμός Β’ Βαθμός Γ’ Βαθμός Δ’ Βαθμός Ε’.
2. Οι θέσεις των κατηγοριών ΠΕ, TE και ΔΕ κατατάσσονται στους βαθμούς Δ’, Γ’, Β’ και Α’, από
τους οποίους κατώτερος είναι ο Δ’ και ανώτερος ο Α’. Οι θέσεις της κατηγορίας ΥΕ
κατατάσσονται στους βαθμούς Ε’, Δ’, Γ’ και Β’ από τους οποίους κατώτερος είναι ο Ε’ και
ανώτερος ο Β’.
3. Εισαγωγικός βαθμός των κατηγοριών ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ είναι ο βαθμός Δ’ και της κατηγορίας
ΥΕ ο βαθμός Ε’. Για τους κατόχους διδακτορικού διπλώματος, εισαγωγικός βαθμός είναι ο Β’,
στον οποίο κατατάσσονται με διαπιστωτική πράξη. Για τους κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου
σπουδών, εισαγωγικός βαθμός είναι ο Γ’, στον οποίο κατατάσσονται με διαπιστωτική πράξη.
Για τους αποφοίτους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Σ.Δ.Δ.Α.),
εισαγωγικός βαθμός είναι ο Β’. Ο χρόνος φοίτησης στην Ε.Σ.Δ.Δ.Α. υπολογίζεται ως
πλεονάζων στον Β’ βαθμό. Για τους αριστούχους προσμετράται ένα (1) επιπλέον έτος στον ίδιο
βαθμό. Ο χρόνος φοίτησης στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών υπολογίζεται ως
πλεονάζων στον κατά περίπτωση εισαγωγικό βαθμό. Η παραμονή στον εισαγωγικό βαθμό
διαρκεί τουλάχιστον για δύο (2) έτη, ανεξαρτήτως των τυπικών προσόντων που αποκτά ο
δικαστικός υπάλληλος στο ενδιάμεσο διάστημα.
4. Σε κάθε τομέα οι θέσεις όλων των βαθμών των κατηγοριών ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ και ΥΕ είναι σε κάθε
κατηγορία οργανικά ενιαίες. Σε κάθε έναν από τους τομείς των περ. α, β και δ του άρθρου 18
οι θέσεις όλων των βαθμών και κατηγοριών των κλάδων Γραμματέων (ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ) θεωρούνται
ενιαίες, όσον αφορά στην κινητικότητα των υπαλλήλων. Το ίδιο ισχύει και για τους Κλάδους
Επιμελητών Δικαστηρίων (ΔΕ, ΥΕ).
5. Οι δικαστικοί υπάλληλοι των κλάδων ΠΕ Τεκμηρίωσης και Επικουρίας Δικαστικού Έργου και
ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών Σχέσεων διέπονται, ως προς τα ανωτέρω ζητήματα,
από τις ειδικές γι’ αυτούς διατάξεις του παρόντος.
Άρθρο 21 Κλάδοι Ειδικότητες (όπως τροποποιήθηκε το 2Α με το άρθρο 52 του

Ν.5001/2022)
1. Οι θέσεις κάθε κατηγορίας δικαστικών υπαλλήλων των τομέων των περ. α), β) και δ) του
άρθρου 18 κατατάσσονται στους εξής κλάδους και ειδικότητες:
α) Κατηγορία ΠΕ: αα. Κλάδος ΠΕ Γραμματέων, αβ. Κλάδος ΠΕ Πληροφορικής, αγ. Κλάδος ΠΕ
Μηχανικών, με ειδικότητες: i. Πολιτικών Μηχανικών, ii. Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων, αδ.

9
ΣΕΙΡΑ
Κλάδος ΠΕ Οικονομολόγων, αε. Κλάδος ΠΕ Μεταφραστών-Διερμηνέων, αστ. Κλάδος ΠΕ

Στατιστικής, αζ. Κλάδος ΠΕ Βιβλιοθηκονόμων, αη. Κλάδος ΠΕ Τεκμηρίωσης και Επικουρίας
Δικαστικού Έργου, αθ. Κλάδος ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών Σχέσεων, β)
Κατηγορία ΤΕ: βα. Κλάδος ΤΕ Γραμματέων, ββ. Κλάδος ΤΕ Πληροφορικής, βγ. Κλάδος ΤΕ
Ελεγκτών Τεχνολόγων, βδ. Κλάδος ΤΕ Βιβλιοθηκονόμων, γ) Κατηγορία ΔΕ: γα. Κλάδος ΔΕ
Γραμματέων, γβ Κλάδος ΔΕ Πληροφορικής, γγ. Κλάδος ΔΕ Δακτυλογράφων-Χειριστών
Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, γδ. Κλάδος ΔΕ Οδηγών, γε. Κλάδος ΔΕ Επιμελητών
Δικαστηρίων, δ) Κατηγορία ΥΕ: δα. Κλάδος ΥΕ Επιμελητών Δικαστηρίων, δβ. Κλάδος ΥΕ
Φυλάκων-Νυχτοφυλάκων, δγ. Κλάδος ΥΕ Καθαριότητας.
2. Οι θέσεις κάθε κατηγορίας δικαστικών υπαλλήλων του τομέα της περ. γ) του άρθρου 18
κατατάσσονται στους εξής κλάδους και ειδικότητες:
α) Κατηγορία ΠΕ: αα. Κλάδος ΠΕ Επιτρόπων, αβ. Κλάδος ΠΕ Δημοσιονομικού Ελέγχου-
Διοικητικής Υποστήριξης, αγ. Κλάδος ΠΕ Μεταφραστών-Διερμηνέων, αδ. Κλάδος ΠΕ
Τεκμηρίωσης και Επικουρίας Δικαστικού Έργου, αε. Κλάδος ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και
Διεθνών Σχέσεων, αστ. Κλάδος ΠΕ Πληροφορικής Διοίκησης, αζ. Κλάδος ΠΕ Πληροφορικής
Ελέγχου, αη. Κλάδος ΠΕ Μηχανικών, με ειδικότητες: i. Πολιτικών Μηχανικών, ii. Ηλεκτρολόγων
Μηχανολόγων, β) Κατηγορία ΤΕ: βα. Κλάδος ΤΕ Δημοσιονομικού Ελέγχου-Διοικητικής
Υποστήριξης, ββ. Κλάδος ΤΕ Πληροφορικής Διοίκησης, βγ. Κλάδος ΠΕ Πληροφορικής
Ελέγχου,
βδ. Κλάδος ΤΕ Βιβλιοθηκονόμων, γ) Κατηγορία ΔΕ: γα. Κλάδος ΔΕ Διοικητικού Γραμματέων
Υποστήριξης Ελέγχου, γβ Κλάδος ΔΕ Πληροφορικής, γγ. Κλάδος ΔΕ Δακτυλογράφων-
Χειριστών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, γδ. Κλάδος ΔΕ Οδηγών, γε. Κλάδος ΔΕ Ταξινόμων,
γστ. Κλάδος ΔΕ Επιμελητών Δικαστηρίων δ) Κατηγορία ΥΕ: δα. Κλάδος ΥΕ Επιμελητών
Δικαστηρίων, δβ. Κλάδος ΥΕ Καθαριότητας, δγ. Κλάδος ΥΕ Φυλάκων-Νυχτοφυλάκων.
2Α. Οι θέσεις κάθε κατηγορίας δικαστικών υπαλλήλων του τομέα της περ. ε) του άρθρου 18
κατατάσσονται στους εξής κλάδους και ειδικότητες:
α) Κατηγορίας ΠΕ: αα. Κλάδος ΠΕ Γραμματέων αβ. Κλάδος ΠΕ Πληροφορικής αγ. Κλάδος ΠΕ
Οικονομολόγων αδ. Κλάδος ΠΕ Δημοσιονομικού Ελέγχου Διοικητικής Υποστήριξης αε. Κλάδος
ΠΕ Εφοριακών.
β) Κατηγορίας ΔΕ: βα. Κλάδος ΔΕ Γραμματέων ββ. Κλάδος ΔΕ Τεχνικών. γ) Κατηγορίας ΥΕ:
γα. Κλάδος ΥΕ Οδηγών.
3. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Δικαιοσύνης και
Οικονομικών, μετά από γνώμη των Προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων, του Εισαγγελέα του
Αρείου Πάγου, του Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και του Γενικού
Επιτρόπου της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, ορίζεται o αριθμός των
οργανικών θέσεων των κλάδων και ειδικοτήτων που προβλέπονται στις παρ. 1 και 2. Με όμοιο
διάταγμα καταργούνται, συγχωνεύονται ή μετονομάζονται οι κλάδοι και οι ειδικότητες ή
συνιστώνται νέοι κλάδοι και ειδικότητες. Στις περιπτώσεις του πρώτου εδαφίου επιτρέπεται η
κατάργηση ή ανακατανομή οργανικών θέσεων των καταργούμενων ή συγχωνευόμενων
κλάδων.
4. Σε περίπτωση κατάργησης οργανικών θέσεων, οι δικαστικοί υπάλληλοι που τις κατείχαν,
έπειτα από αίτησή τους, μετατίθενται ή μετατάσσονται σε κενή οργανική θέση.
Άρθρο 22 Θέσεις ανά κατηγορία Τυπικά προσόντα Καθήκοντα

1. Θέσεις της κατηγορίας ΥΕ είναι εκείνες για τις οποίες ως τυπικό προσόν διορισμού ορίζεται
απολυτήριος τίτλος υποχρεωτικής εκπαίδευσης ή ισοδύναμης κατώτερης τεχνικής σχολής ή
άλλος τίτλος που προβλέπεται ως γενικό τυπικό προσόν για την κατηγορία αυτή σύμφωνα με
το άρθρο 25 του π.δ. 50/2001(Α’ 39).
2. Θέσεις της κατηγορίας ΔΕ είναι εκείνες για τις οποίες ως τυπικό προσόν διορισμού ορίζεται
απολυτήριος τίτλος ή πτυχίο σχολής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή άλλου ισότιμου σχολείου,
σύμφωνα με το άρθρο 17 του π.δ. 50/2001.
3. Θέσεις της κατηγορίας ΤΕ είναι εκείνες για τις οποίες ως τυπικό προσόν διορισμού ορίζεται
το πτυχίο ή το δίπλωμα τμήματος ή σχολής Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Τ.Ε.Ι.) ή
Κέντρου Ανωτέρας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Κ.Α.Τ.Ε.Ε.) ή ισότιμο πτυχίο ή
δίπλωμα της ημεδαπής ή αλλοδαπής, σύμφωνα με το άρθρο 12 του π.δ. 50/2001.

10
ΣΕΙΡΑ
4. Θέσεις της κατηγορίας ΠΕ είναι εκείνες για τις οποίες ως τυπικό προσόν διορισμού ορίζεται
το πτυχίο ή δίπλωμα τμήματος ή σχολής του πανεπιστημιακού τομέα της ανώτατης
εκπαίδευσης της ημεδαπής ή ισότιμο της αλλοδαπής, σύμφωνα με το άρθρο 3 του π.δ.
50/2001.
5. Θέσεις κλάδων ή ειδικοτήτων ΠΕ ή ΤΕ καλύπτονται, επίσης: α) από κατόχους πτυχίων ή
διπλωμάτων ανώτατης εκπαίδευσης που έχουν αποκτηθεί σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, στους οποίους έχει χορηγηθεί πράξη αναγνώρισης επαγγελματικής ισοτιμίας από το
Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικής Ισοτιμίας Τίτλων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
(Σ.Α.Ε.Ι.Τ.Τ.Ε.) του άρθρου 10 του π.δ. 165/2000 (Α’ 149), β) κατόχους απόφασης
αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων ανώτατης ή μεταδευτεροβάθμιας ή δευτεροβάθμιας
εκπαίδευσης από το Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (Σ.Α.Ε.Π.) του
άρθρου 55 του π.δ. 38/2010 (Α’ 78), γ) κατόχους απόφασης αναγνώρισης επαγγελματικής
ισοδυναμίας τίτλων τυπικής ανώτατης εκπαίδευσης από το Σ.Α.Ε.Π. ή το Α.Τ.Ε.Ε.Ν., βάσει της
παρ. 2 του άρθρου 1 του π.δ. 38/2010, δ) κατόχους τίτλων μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
που έχουν αποκτηθεί σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στους οποίους έχει
αναγνωρισθεί το δικαίωμα άσκησης νομοθετικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος, σύμφωνα με
σχετική απόφαση αναγνώρισης επαγγελματικής εκπαίδευσης που χορηγείται από το
Συμβούλιο Επαγγελματικής Αναγνώρισης Τίτλων Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Σ.Ε.Α.Τ.Ε.Κ.)
του άρθρου 13 του π.δ. 231/1998 (Α’ 178), ε) κατόχους διπλωμάτων, πιστοποιητικών και άλλων
τίτλων που έχουν αποκτηθεί σε χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στους οποίους έχει
χορηγηθεί, βάσει του συστήματος αυτόματης αναγνώρισης διπλωμάτων, άδεια άσκησης
επαγγέλματος από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, σύμφωνα με τα π.δ. 40/1986 (Α’ 14), 84/1986
(Α’ 31), 97/1986 (Α’ 35), 98/1986 (Α’ 35), 53/2004 (Α’ 43), 40/2006 (Α’ 43) και την υπό στοιχεία
Α4/5226/1987 (Β’ 613) κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Υγείας, Πρόνοιας
και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
6. Για τους κλάδους ή τις ειδικότητες ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ ως πρόσθετο τυπικό προσόν διορισμού
απαιτείται η γνώση χειρισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών στα αντικείμενα: α) επεξεργασίας
κειμένων, β) υπολογιστικών φύλλων, γ) υπηρεσιών διαδικτύου, σύμφωνα με το άρθρο 27 του
π.δ. 50/2001.
7. Για τους κλάδους ή τις ειδικότητες ΠΕ και ΤΕ απαιτείται ως πρόσθετο τυπικό προσόν η πολύ
καλή γνώση της αγγλικής, γαλλικής, γερμανικής ή ιταλικής και για τους κλάδους ΔΕ η καλή
γνώση μίας από τις πιο πάνω γλώσσες.
8. Για την απόδειξη της απαιτούμενης στις παρ. 6 και 7 γνώσης χειρισμού ηλεκτρονικών
υπολογιστών και ξένων γλωσσών εφαρμόζεται το π.δ. 50/2001 για τους δημόσιους διοικητικούς
υπαλλήλους.
9. Οι παρ. 1 έως και 8 ισχύουν και για τους Κλάδους ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ Γραμματέων, για τους
οποίους αρκεί οποιοδήποτε πτυχίο της αντίστοιχης εκπαιδευτικής βαθμίδας. Καθήκοντα των
δικαστικών υπαλλήλων των κλάδων αυτών είναι η γραμματειακή και η διοικητική υποστήριξη
των δικαστηρίων και εισαγγελιών.
10. Με την επιφύλαξη της παρ. 9 και των ειδικών διατάξεων του Κώδικα για τους κλάδους ΠΕ
Τεκμηρίωσης και Επικουρίας Δικαστικού Έργου και ΠΕ Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών
Σχέσεων, ως προς τα τυπικά προσόντα διορισμού στους κλάδους και τις ειδικότητες του
άρθρου 21 εφαρμόζεται αναλόγως ο ν. 3528/2007 (Α’ 26) για τους δημόσιους διοικητικούς
υπαλλήλους. Τα καθήκοντα των δικαστικών υπαλλήλων των κλάδων αυτών προσδιορίζονται
από τους απαιτούμενους ως τυπικά προσόντα τίτλους σπουδών, όπως ειδικότερα
προβλέπονται στους κανονισμούς των δικαστηρίων και εισαγγελιών.
11. Για τον κλάδο ΠΕ Δημοσιονομικού Ελέγχου-Διοικητικής Υποστήριξης ως τυπικό προσόν
διορισμού απαιτείται πτυχίο σχολής ή τμήματος νομικών, πολιτικών, οικονομικών-λογιστικών,
χρηματοοικονομικών ή στατιστικών επιστημών, δημόσιας διοίκησης ή διοίκησης επιχειρήσεων.
Για τον Κλάδο ΤΕ Δημοσιονομικού Ελέγχου-Διοικητικής Υποστήριξης ως τυπικό προσόν
διορισμού απαιτείται πτυχίο σχολής οικονομικών-λογιστικών ή στατιστικών επιστημών. Τα
καθήκοντα των υπαλλήλων αυτών ορίζονται στην ειδική για το Ελεγκτικό Συνέδριο νομοθεσία.
12. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, μετά από
γνώμη των Προέδρων των ανώτατων δικαστηρίων, του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, του
Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και του Γενικού Επιτρόπου της
Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, καθώς και της Ομοσπονδίας Δικαστικών

11
ΣΕΙΡΑ
Υπαλλήλων Ελλάδος (Ο.Δ.Υ.Ε.) και του Συλλόγου Υπαλλήλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, για
κλάδους και ειδικότητες του άρθρου 21, ορίζονται εξαρχής ή κατά τροποποίηση, τα τυπικά
προσόντα των κλάδων και ειδικοτήτων, ορίζεται ότι απαιτούνται ειδικότεροι τίτλοι σπουδών, ή
και πρόσθετα ειδικά προσόντα, προβλέπονται ο τρόπος με τον οποίο αποδεικνύεται η
συνδρομή τους, καθώς και ειδικότερα καθήκοντα.
13. Με την προκήρυξη της θέσης μπορεί να ζητούνται, για κλάδους και ειδικότητες, πρόσθετα
ειδικά προσόντα.
Άρθρα 84 – 89 (Δικαστικά και Υπηρεσιακά Συμβούλια)
Άρθρο 84 Δικαστικά και υπηρεσιακά συμβούλια (όπως τροποποιήθηκε το 1γ με το άρθρο

37 του Ν.5028/2023)
1. Δικαστικά συμβούλια για τους δικαστικούς υπαλλήλους είναι τα εξής:
α. πενταμελές δικαστικό συμβούλιο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο και στο
Ελεγκτικό Συνέδριο,
β. επταμελές δικαστικό συμβούλιο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο και στο
γ. πενταμελές δικαστικό συμβούλιο σε κάθε εφετείο και σε κάθε διοικητικό εφετείο.
2. Υπηρεσιακά συμβούλια για τους δικαστικούς υπαλλήλους είναι τα εξής:
α. πενταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο σε κάθε εφετείο και σε κάθε διοικητικό εφετείο,
β. πενταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο και
στο Ελεγκτικό Συνέδριο,
γ. επταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο και στο
Άρθρο 85 Συγκρότηση δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως

τροποποιήθηκαν τα 1γ και 1δ με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023)
1. α) Το πενταμελές δικαστικό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου
και του Ελεγκτικού Συνεδρίου συγκροτείται από τον νεότερο αντιπρόεδρο ως πρόεδρο και
τέσσερις (4) Συμβούλους της Επικρατείας ή Αρεοπαγίτες ή Συμβούλους του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, αντιστοίχως, ως μέλη.
β) Το επταμελές δικαστικό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και
του Ελεγκτικού Συνεδρίου συγκροτείται από τον αρχαιότερο αντιπρόεδρο ως πρόεδρο και έξι
(6) Συμβούλους της Επικρατείας ή Αρεοπαγίτες ή Συμβούλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου,
αντιστοίχως, ως μέλη.
γ. Το πενταμελές δικαστικό συμβούλιο σε κάθε εφετείο συγκροτείται από τον νεότερο πρόεδρο
εφετών ως πρόεδρο, δύο (2) εφέτες και δύο (2) αντιεισαγγελείς εφετών, ως μέλη.
δ. Το πενταμελές δικαστικό συμβούλιο σε κάθε διοικητικό εφετείο συγκροτείται από τον νεότερο
πρόεδρο εφετών ως πρόεδρο και τέσσερις (4) εφέτες, ως μέλη.
2. α) Το υπηρεσιακό συμβούλιο εφετείου συγκροτείται από τον νεότερο πρόεδρο εφετών ως
πρόεδρο, έναν (1) εφέτη, έναν (1) αντεισαγγελέα εφετών και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους
ως μέλη.
β) Το υπηρεσιακό συμβούλιο διοικητικού εφετείου συγκροτείται από τον νεότερο πρόεδρο
εφετών ως πρόεδρο, δύο (2) εφέτες και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους ως μέλη.
3. α) Το πενταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας συγκροτείται από
τον νεότερο αντιπρόεδρο, ως πρόεδρο, δύο (2) Συμβούλους της Επικρατείας και δύο (2)
δικαστικούς υπαλλήλους του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως μέλη, όταν η κρίση του
συμβουλίου αφορά σε υπάλληλο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ίδιο συμβούλιο
συγκροτείται από τον νεότερο αντιπρόεδρο, ως πρόεδρο, δύο (2) Συμβούλους της Επικρατείας
και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους της γραμματείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων,
ως μέλη, όταν η κρίση του συμβουλίου αφορά σε υπάλληλο της Γενικής Επιτροπείας ή των
τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
β) Το πενταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Αρείου Πάγου συγκροτείται από τον νεότερο
Αντιπρόεδρο ως πρόεδρο, έναν (1) Αρεοπαγίτη, έναν (1) Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και
δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους, ως μέλη.

12
ΣΕΙΡΑ
γ) Το πενταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου συγκροτείται από τον

νεότερο αντιπρόεδρο ως πρόεδρο, έναν (1) σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έναν (1)
αντεπίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους ως
μέλη.
δ) Το επταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας συγκροτείται από τον
αρχαιότερο αντιπρόεδρο, ως πρόεδρο, τέσσερις (4) Συμβούλους της Επικρατείας και δύο (2)
δικαστικούς υπαλλήλους του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως μέλη, όταν η κρίση του
συμβουλίου αφορά σε υπάλληλο του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ίδιο συμβούλιο
συγκροτείται από τον αρχαιότερο αντιπρόεδρο, ως πρόεδρο, τέσσερις (4) Συμβούλους της
Επικρατείας και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους της γραμματείας των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων, ως μέλη, όταν η κρίση του συμβουλίου αφορά σε υπάλληλο της Γενικής
Επιτροπείας ή των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
ε) Το επταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Αρείου Πάγου συγκροτείται από τον αρχαιότερο
αντιπρόεδρο ως πρόεδρο, τρεις (3) αρεοπαγίτες, έναν (1) αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου και
δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους ως μέλη.
στ) Το επταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου συγκροτείται από τον
αρχαιότερο αντιπρόεδρο ως πρόεδρο, τρεις (3) Συμβούλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έναν
(1) αντεπίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και δύο (2) δικαστικούς υπαλλήλους
ως μέλη.
Άρθρο 86 Ανάδειξη μελών δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως

τροποποιήθηκε με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023)
1. Οι δικαστικοί λειτουργοί μέλη των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων, με ισάριθμους
αναπληρωτές, αναδεικνύονται με κλήρωση που γίνεται τον Ιούνιο κάθε έτους. Η θητεία τους
αρχίζει την 1η Ιουλίου του ίδιου έτους και λήγει την 30ή Ιουνίου του επομένου. Για την κλήρωση
εφαρμόζεται αναλόγως η διαδικασία η οποία ισχύει για τα ανώτατα δικαστικά συμβούλια.
2. Οι δικαστικοί λειτουργοί μέλη των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων των εφετείων
και των διοικητικών εφετείων και οι αναπληρωτές τους αναδεικνύονται με κληρώσεις μεταξύ
των εφετών που υπηρετούν στο εφετείο, των αντεισαγγελέων εφετών που υπηρετούν στην
Εισαγγελία Εφετών και των εφετών που υπηρετούν στο διοικητικό εφετείο, αντιστοίχως. Αν οι
υπηρετούντες δεν επαρκούν, αναδεικνύονται με την ίδια διαδικασία αντιστοίχως ως τακτικά ή
αναπληρωματικά μέλη του συμβουλίου πρόεδροι πρωτοδικών ή εισαγγελείς πρωτοδικών της
εφετειακής περιφέρειας, και εφόσον αυτοί δεν επαρκούν, πρωτοδίκες ή αντεισαγγελείς
πρωτοδικών που υπηρετούν στην έδρα του εφετείου και του διοικητικού εφετείου, αντιστοίχως.
3. Οι δικαστικοί λειτουργοί μέλη των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων του Συμβουλίου
της Επικρατείας και οι αναπληρωτές τους αναδεικνύονται με κλήρωση μεταξύ όλων των
Συμβούλων της Επικρατείας.
4. Οι δικαστικοί λειτουργοί μέλη των δικαστικών συμβουλίων του Αρείου Πάγου και του
Ελεγκτικού Συνεδρίου και οι αναπληρωτές τους αναδεικνύονται με κλήρωση στην οποία
μετέχουν αντιστοίχως όλοι οι Αρεοπαγίτες ή οι Σύμβουλοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
5. Οι δικαστικοί λειτουργοί μέλη των υπηρεσιακών συμβουλίων του Αρείου Πάγου και του
Ελεγκτικού Συνεδρίου και οι αναπληρωτές τους αναδεικνύονται με κληρώσεις στις οποίες
μετέχουν αντιστοίχως όλοι οι Αρεοπαγίτες ή οι Σύμβουλοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου και όλοι οι
Αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου ή οι Αντεπίτροποι της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο.
6. Όσοι έχουν κληρωθεί ως μέλη πρωτοβάθμιου δικαστικού ή υπηρεσιακού συμβουλίου δεν
μπορούν να κληρωθούν ως μέλη του αντίστοιχου δευτεροβάθμιου συμβουλίου και
αντιστρόφως.
7. Σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματος, ο πρόεδρος του πενταμελούς δικαστικού
συμβουλίου, καθώς και του πενταμελούς υπηρεσιακού συμβουλίου ανώτατου δικαστηρίου
αναπληρώνεται από τον αμέσως αρχαιότερό του Αντιπρόεδρο του ανώτατου δικαστηρίου. Σε
περίπτωση απουσίας ή κωλύματος, ο πρόεδρος του επταμελούς δικαστικού ή υπηρεσιακού
συμβουλίου αναπληρώνεται από τον αμέσως νεότερό του Αντιπρόεδρο. Σε περίπτωση
απουσίας ή κωλύματος, ο πρόεδρος του δικαστικού ή υπηρεσιακού συμβουλίου εφετείου ή
διοικητικού εφετείου αναπληρώνεται από τον αμέσως αρχαιότερό του Πρόεδρο Εφετών και αν
δεν υπηρετεί άλλος πρόεδρος εφετών, από τον αρχαιότερο Εφέτη.

13
ΣΕΙΡΑ
8. Οι δικαστικοί υπάλληλοι, μέλη των υπηρεσιακών συμβουλίων και παρατηρητές στα δικαστικά
συμβούλια και οι αναπληρωτές τους αναδεικνύονται με εκλογές οι οποίες διεξάγονται ανά διετία
με τη χρήση ενιαίου ψηφοδελτίου και με καθολική και μυστική ψηφοφορία, το αργότερο μέχρι
τη 15η Ιουνίου του έτους εκλογής.
9. Εκλόγιμοι είναι οι δικαστικοί υπάλληλοι με τουλάχιστον δέκα (10) έτη υπηρεσίας. Εξαιρούνται
οι προϊστάμενοι γενικής διεύθυνσης, οι προϊστάμενοι διεύθυνσης και οι Γενικοί Συντονιστές του
Ελεγκτικού Συνεδρίου. Ομοίως εξαιρούνται οι γραμματείς των υπηρεσιακών και δικαστικών
συμβουλίων με τους αναπληρωτές τους για όσο χρόνο ασκούν τα καθήκοντα αυτά, καθώς και
όσοι τελούν σε κατάσταση αργίας. Οι υπάλληλοι που τελούν σε απόσπαση έχουν το δικαίωμα
να εκλέγονται στα υπηρεσιακά συμβούλια της υπηρεσίας στην οποία υπάγονται οργανικά.
10. Για την περίπτωση εκλογής ως μελών υπηρεσιακού συμβουλίου εφετείου ή διοικητικού
εφετείου, οι υποψήφιοι πρέπει να υπηρετούν σε υπηρεσία της περιφέρειας του εφετείου. Αν οι
υποψήφιοι δεν επαρκούν, αναδεικνύονται με την ίδια διαδικασία αντιστοίχως ως τακτικά ή
αναπληρωματικά μέλη του συμβουλίου και δικαστικοί υπάλληλοι με υπηρεσία μικρότερη της
δεκαετίας. Εάν και πάλι δεν επαρκούν οι υποψήφιοι, γίνεται κλήρωση μεταξύ όλων των
δικαστικών υπαλλήλων που υπηρετούν στην έδρα του εφετείου, με επιμέλεια του
Προϊσταμένου ή του προέδρου του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης του δικαστηρίου, κατά
περίπτωση.
11. Όσοι δικαστικοί υπάλληλοι έχουν εκλεγεί ως μέλη πρωτοβάθμιου υπηρεσιακού
συμβουλίου, δεν μπορεί να εκλεγούν ως μέλη του δευτεροβάθμιου και αντιστρόφως.
12. Αν λυθεί η υπαλληλική σχέση τακτικού αιρετού μέλους του συμβουλίου, τακτικό μέλος
ορίζεται το πρώτο αναπληρωματικό μέλος και το αναπληρωματικό μέλος αναπληρώνεται από
το πρώτο στη σειρά εκλογής μέλος για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα της θητείας του.
13. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη της ΟΔΥΕ
και του Συλλόγου των Υπαλλήλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά περίπτωση,
προκηρύσσονται οι εκλογές και ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες της κατά την παρ. 8 διεξαγωγής
τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα.»
Άρθρο 87 Διαδικασία ενώπιον των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων

1. Τα πρωτοβάθμια δικαστικά και υπηρεσιακά συμβούλια επιλαμβάνονται ύστερα από
ερώτημα του Υπουργού Δικαιοσύνης. Σε περίπτωση συναφών ερωτημάτων λαμβάνεται
μέριμνα για την ενημέρωση των αρμόδιων συμβουλίων.
2. Τα δικαστικά και υπηρεσιακά συμβούλια συνεδριάζουν στο κατάστημα του δικαστηρίου. Η
συνεδρίαση των πρωτοβάθμιων συμβουλίων δεν είναι δημόσια.
3. Χρέη γραμματέα των συμβουλίων ασκεί δικαστικός υπάλληλος με τουλάχιστον Β’ βαθμό. Ο
γραμματέας προετοιμάζει τους σχετικούς φακέλους και αναδεικνύει το αντικείμενό τους και τη
μεταξύ τους συνάφεια.
4. Ο πρόεδρος του συμβουλίου λαμβάνει μέριμνα για τη συνεκδίκαση των συναφών
υποθέσεων, κατά τρόπο ώστε να αντιμετωπίζονται δίκαια τα αιτήματα των δικαστικών
υπαλλήλων και να εξυπηρετείται το συμφέρον της υπηρεσίας.
5. Πριν από τη συζήτηση, τα μέλη των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων λαμβάνουν
γνώση των στοιχείων των φακέλων των κρινόμενων υποθέσεων.
6. Για τη συζήτηση των υποθέσεων ενώπιον των δικαστικών συμβουλίων, καλούνται
υποχρεωτικά οι εκπρόσωποι των δικαστικών υπαλλήλων που αναδείχθηκαν με τη διαδικασία
του άρθρου 86. Η κλήση μαζί με την ημερήσια διάταξη κοινοποιείται σε αυτούς πέντε (5)
τουλάχιστον εργάσιμες ημέρες πριν από τη συζήτηση. Οι αιρετοί εκπρόσωποι έχουν δικαίωμα
να λαμβάνουν γνώση των φακέλων, να παρίστανται στη συζήτηση και να εκφράζουν γνώμη,
αποχωρούν δε, όταν αρχίζει η ψηφοφορία. Αν δεν γίνει νομότυπα η κατά το δεύτερο εδάφιο
κλήση, η συζήτηση αναβάλλεται.
7. Κατά τις συνεδριάσεις των δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων τηρούνται πρακτικά.
8. Οι αποφάσεις και γνωμοδοτήσεις των υπηρεσιακών συμβουλίων του Συμβουλίου της
Επικρατείας που αφορούν στους υπαλλήλους του τομέα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων
και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια λαμβάνονται
ύστερα από γνώμη του Γενικού Επιτρόπου των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, ο οποίος
μπορεί να την υποβάλει εγγράφως και να παραστεί για να την αναπτύξει και προφορικά.

14
ΣΕΙΡΑ
9. Οι αποφάσεις των δικαστικών συμβουλίων του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου
λαμβάνονται ύστερα από πρόταση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και του Γενικού
Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, αντιστοίχως.
10. Οι αποφάσεις και γνωμοδοτήσεις των δικαστικών συμβουλίων εκδίδονται μέσα σε είκοσι
(20) ημέρες από τη λήψη του σχετικού ερωτήματος και υποβάλλονται χωρίς καθυστέρηση στο
Υπουργείο Δικαιοσύνης με αντίγραφο του πρακτικού.
11. Οι αποφάσεις και γνωμοδοτήσεις των πρωτοβάθμιων δικαστικών και υπηρεσιακών
συμβουλίων δεν απαγγέλλονται σε δημόσια συνεδρίαση.
Άρθρο 88 Αρμοδιότητα δικαστικών και υπηρεσιακών συμβουλίων (όπως

τροποποιήθηκε με το άρθρο 37 του Ν.5028/2023)
1. Το πενταμελές δικαστικό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και
του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφασίζει σε πρώτο βαθμό για τη μονιμοποίηση και την παύση
των δικαστικών υπαλλήλων του αντίστοιχου ανώτατου δικαστηρίου για βαρύ πειθαρχικό
παράπτωμα, ασθένεια, αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια.
1Α. Το πενταμελές δικαστικό συμβούλιο του εφετείου και του διοικητικού εφετείου αποφασίζει
σε πρώτο βαθμό για τη μονιμοποίηση των δικαστικών υπαλλήλων που υπηρετούν στα
δικαστήρια και στις εισαγγελίες της περιφέρειάς τους και στη Γενική Επιτροπεία των τακτικών
διοικητικών δικαστηρίων, καθώς και για την παύση τους για βαρύ πειθαρχικό παράπτωμα,
ασθένεια, αναπηρία ή υπηρεσιακή ανεπάρκεια.
2. Το επταμελές δικαστικό συμβούλιο του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και
του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφασίζει σε δεύτερο βαθμό επί διαφωνίας του Υπουργού
Δικαιοσύνης ή προσφυγής δικαστικού υπαλλήλου κατά των αποφάσεων των πενταμελών
δικαστικών συμβουλίων της οικείας δικαιοδοσίας.
3. Το υπηρεσιακό συμβούλιο του εφετείου και του διοικητικού εφετείου επιλαμβάνεται σε πρώτο
βαθμό για κάθε θέμα υπηρεσιακής κατάστασης και για τις πειθαρχικές υποθέσεις των
δικαστικών υπαλλήλων που υπηρετούν στις γραμματείες δικαστηρίων και εισαγγελιών της
περιφέρειάς τους, για την επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων τμημάτων στις ίδιες
γραμματείες, καθώς και για την εξέταση των ενστάσεων κατά των εκθέσεων αξιολόγησης των
δικαστικών υπαλλήλων. Για τους υπαλλήλους της γραμματείας της Γενικής Επιτροπείας της
Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων αρμόδιο είναι το υπηρεσιακό συμβούλιο
του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών.
4. Στην αρμοδιότητα του πενταμελούς υπηρεσιακού συμβουλίου του Συμβουλίου της
Επικρατείας υπάγονται:
α. Τα θέματα της παρ. 3 που αφορούν στους υπαλλήλους της γραμματείας του Συμβουλίου της
Επικρατείας.
β. Η μετάθεση και η απόσπαση υπαλλήλων της γραμματείας των διοικητικών δικαστηρίων και
της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων από την
περιφέρεια ενός διοικητικού εφετείου σε άλλη, καθώς και η απόσπαση στη γραμματεία του
Συμβουλίου της Επικρατείας.
γ. Η επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων γενικών διευθύνσεων και διευθύνσεων των
υπηρεσιών που αναφέρονται στην περ. β).
δ. Η απόφαση σε δεύτερο βαθμό επί διαφωνίας του Υπουργού Δικαιοσύνης ή προσφυγής
δικαστικού υπαλλήλου κατά των αποφάσεων των πενταμελών υπηρεσιακών συμβουλίων των
διοικητικών εφετείων.
5. Στην αρμοδιότητα του πενταμελούς υπηρεσιακού συμβουλίου του Αρείου Πάγου υπάγονται:
α. Τα θέματα της παρ. 3 που αφορούν στους υπαλλήλους του και τους υπαλλήλους της
γραμματείας της εισαγγελίας του.
β. Η μετάθεση και η απόσπαση υπαλλήλων του δικαστηρίου αυτού και της γραμματείας της
εισαγγελίας του, των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων και των εισαγγελιών τους από την
περιφέρεια ενός εφετείου σε άλλη ή στη γραμματεία του Αρείου Πάγου ή της εισαγγελίας του.
γ. Η επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων γενικών διευθύνσεων και διευθύνσεων των
υπηρεσιών που προβλέπονται στην περ. β).
δ. Η απόφαση σε δεύτερο βαθμό επί διαφωνίας του Υπουργού Δικαιοσύνης ή προσφυγής
δικαστικού υπαλλήλου κατά των αποφάσεων των πενταμελών υπηρεσιακών συμβουλίων των
εφετείων.

15
ΣΕΙΡΑ
6. Στην αρμοδιότητα του πενταμελούς υπηρεσιακού συμβουλίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

υπάγονται τα θέματα υπηρεσιακής κατάστασης και οι πειθαρχικές υποθέσεις των υπαλλήλων
του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό
Συνέδριο, η επιλογή και τοποθέτηση προϊσταμένων οργανικών μονάδων, καθώς και η εξέταση
των ενστάσεων κατά των εκθέσεων αξιολόγησης των δικαστικών υπαλλήλων.
7. Το επταμελές υπηρεσιακό συμβούλιο αποφασίζει σε δεύτερο βαθμό επί διαφωνίας του
Υπουργού Δικαιοσύνης ή προσφυγής δικαστικού υπαλλήλου κατά των αποφάσεων των
πενταμελών υπηρεσιακών συμβουλίων των ανώτατων δικαστηρίων του ίδιου κλάδου
δικαιοδοσίας.
8. Τα επταμελή υπηρεσιακά συμβούλια του τομέα γνωμοδοτούν για την απονομή επαίνου και
μεταλλίου διακεκριμένων πράξεων.
9. Tα δικαστικά και υπηρεσιακά συμβούλια αποφασίζουν ή γνωμοδοτούν για κάθε άλλο θέμα
υπηρεσιακής κατάστασης των δικαστικών υπαλλήλων, για το οποίο απαιτείται κατά νόμο
απόφαση ή γνωμοδότηση, αντιστοίχως, του υπηρεσιακού συμβουλίου.»
Άρθρα 90 – 93 (Υπηρεσιακές Συνελεύσεις)
Άρθρο 90 Υπηρεσιακές συνελεύσεις δικαστικών υπαλλήλων

1. Σε κάθε δικαστήριο και εισαγγελία, καθώς και στη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των
τακτικών διοικητικών δικαστηρίων λειτουργεί υπηρεσιακή συνέλευση που αποτελείται από τους
δικαστικούς υπαλλήλους του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας. Ειδικά στο Ελεγκτικό Συνέδριο
λειτουργούν υπηρεσιακές συνελεύσεις στην κεντρική υπηρεσία και σε κάθε υπηρεσία της
Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο στις λοιπές πλην της Αττικής
περιφέρειες.
2. Στην υπηρεσιακή συνέλευση προεδρεύει ο δικαστικός υπάλληλος που διευθύνει τις
υπηρεσίες της γραμματείας του δικαστηρίου, της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας των
τακτικών διοικητικών δικαστηρίων. Στην υπηρεσιακή συνέλευση της κεντρικής υπηρεσίας του
Ελεγκτικού Συνεδρίου προεδρεύει ο αρμόδιος Γενικός Συντονιστής και σε κάθε Υπηρεσία της
Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο στις λοιπές πλην Αττικής
περιφέρειες, ο Επίτροπος. Στις περιφέρειες όπου λειτουργούν περισσότερες από μία
Υπηρεσίες Επιτρόπου, μπορεί να λειτουργήσει κοινή υπηρεσιακή συνέλευση, στην οποία
προεδρεύει ο αρχαιότερος Επίτροπος. Σε περίπτωση απουσίας ή κωλύματός του, προεδρεύει
ο νόμιμος αναπληρωτής του.
3. Η υπηρεσιακή συνέλευση συγκαλείται από τον πρόεδρό της ή, σε περίπτωση έλλειψης,
απουσίας ή κωλύματός του, από τον αναπληρωτή του, τουλάχιστον μία φορά κατ’ έτος. Κατά
τη συνέλευση αυτή συζητούνται υποχρεωτικώς τα θέματα που αναφέρονται στις περ. α), β) και
γ) του άρθρου 91. Συγκαλείται επίσης υποχρεωτικώς: α) δέκα (10) τουλάχιστον ημέρες πριν
από τη συνεδρίαση της ολομέλειας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας για την κατάρτιση,
συμπλήρωση, τροποποίηση, αντικατάσταση ή κατάργηση διατάξεων του κανονισμού
εσωτερικής υπηρεσίας και β) αν το ζητήσουν περισσότερα από το 1/3 των μελών της με αίτησή
τους προς τον πρόεδρο της συνέλευσης. Στην αίτηση προτείνονται τα θέματα και ο εισηγητής.
Στην περίπτωση αυτή η υπηρεσιακή συνέλευση συγκαλείται υποχρεωτικώς από τον πρόεδρο
μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και έχει
ως θέματα ημερήσιας διάταξης εκείνα που προτείνονται με αυτή. Ειδικά για το Ελεγκτικό
Συνέδριο, οι υποχρεώσεις της παρούσας ισχύουν μόνο για την υπηρεσιακή συνέλευση της
κεντρικής υπηρεσίας.
Άρθρο 91 Αρμοδιότητα υπηρεσιακής συνέλευσης

Στην αρμοδιότητα της υπηρεσιακής συνέλευσης ανήκουν:
α. η υποβολή προτάσεων για: αα) την κατανομή των θέσεων και τον προγραμματισμό των
προσλήψεων, αβ) τον προγραμματισμό των εργασιών της γραμματείας του δικαστηρίου ή της
εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή της Γενικής
Επιτροπείας της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, αγ) την κατάρτιση,
συμπλήρωση, τροποποίηση, αντικατάσταση ή κατάργηση διατάξεων του κανονισμού
εσωτερικής υπηρεσίας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας της

16
ΣΕΙΡΑ
Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των Τακτικών
Διοικητικών Δικαστηρίων, αδ) τα κριτήρια επιλογής των δικαστικών υπαλλήλων για τη
συμμετοχή σε επιτροπές, συμβούλια και κάθε είδους συλλογικά όργανα που προβλέπονται
από τον νόμο ή τον κανονισμό του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας
της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των
Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, αε) τα κριτήρια τοποθέτησης και μετακίνησης των
υπαλλήλων,
β. η αξιολόγηση των εργασιών της γραμματείας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής
Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο ή της Γενικής Επιτροπείας της
Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων,
γ. η συζήτηση επί των εκθέσεων των υπαλλήλων στις οποίες περιέχονται διαπιστώσεις και
προτάσεις για την καλύτερη οργάνωση και λειτουργία της υπηρεσίας,
δ. κάθε θέμα, το οποίο ανατίθεται στην υπηρεσιακή συνέλευση από ειδικές διατάξεις.
Άρθρο 92 Σύγκληση της υπηρεσιακής συνέλευσης

1. Η πρόσκληση για τη σύγκληση της υπηρεσιακής συνέλευσης, με τα θέματα της ημερήσιας
διάταξης, αναρτάται στα δικαστικά καταστήματα, με επιμέλεια του προέδρου της, δέκα (10)
τουλάχιστον ημέρες πριν από την ημερομηνία της συνεδρίασης. Ο πρόεδρος της υπηρεσιακής
συνέλευσης υποχρεούται να έχει στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου μέλους τις εισηγήσεις και
τα πληροφοριακά στοιχεία που υπάρχουν για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Τα θέματα
της ημερήσιας διάταξης εισηγείται ο πρόεδρος της υπηρεσιακής συνέλευσης ή μέλος της, που
ορίζεται από τον ίδιο, ή το μέλος που έχει προταθεί με την αίτηση σύγκλησης της συνέλευσης
που υποβλήθηκε σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 90.
2. Στην υπηρεσιακή συνέλευση καλούνται δέκα (10) τουλάχιστον ημέρες πριν από την
ημερομηνία της συνεδρίασης και μπορούν να παρίστανται:
α) Ο πρόεδρος και τα μέλη του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης ή ο δικαστικός λειτουργός
που διευθύνει το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή τη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των
Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων.
β) Ο πρόεδρος, ο αντιπρόεδρος και ο γενικός γραμματέας της συνδικαλιστικής οργάνωσης των
δικαστικών υπαλλήλων ή τρεις εκπρόσωποί τους, που ορίζονται από το διοικητικό συμβούλιο
της συνδικαλιστικής οργάνωσης και,
γ) εκπρόσωπος του δικηγορικού συλλόγου, ο οποίος ορίζεται από το διοικητικό συμβούλιο του
συλλόγου.
Οι ανωτέρω μπορούν να υποβάλλουν έγγραφες προτάσεις, τις οποίες, εφόσον το επιθυμούν,
αναπτύσσουν αμέσως μετά την εισήγηση.
3. Η υπηρεσιακή συνέλευση βρίσκεται σε απαρτία όταν είναι παρόντα το πενήντα τοις εκατό
(50%) συν ένα των μελών της. Αν δεν υπάρχει απαρτία, η υπηρεσιακή συνέλευση συγκαλείται
πάλι την πέμπτη (5η) εργάσιμη ημέρα από την αρχική ημερομηνία συνεδρίασης και συνεδριάζει
εφόσον παρίσταται το ένα τρίτο (1/3) τουλάχιστον των μελών της.
4. Οι αποφάσεις της υπηρεσιακής συνέλευσης λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία των
παρόντων μελών και εφόσον σε κάθε περίπτωση υπάρχει απαρτία. Αν δεν σχηματιστεί
απόλυτη πλειοψηφία, επαναλαμβάνεται η ψηφοφορία μεταξύ των δύο επικρατέστερων
γνωμών.
5. Σε κάθε υπηρεσιακή συνέλευση τηρούνται πρακτικά με ευθύνη του προέδρου της. Για τον
σκοπό αυτόν, στην αρχή της συνεδρίασης ορίζονται από τον πρόεδρο, ως γραμματείς, δύο
από τα μέλη της υπηρεσιακής συνέλευσης.
6. Τα πρακτικά και οι αποφάσεις υπογράφονται από τον πρόεδρο και τους γραμματείς της
υπηρεσιακής συνέλευσης και αποστέλλονται α) στον Υπουργό Δικαιοσύνης, β) στον Γενικό
Γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, γ) στον πρόεδρο και στα μέλη του τριμελούς
συμβουλίου διεύθυνσης ή στον δικαστικό λειτουργό που διευθύνει το δικαστήριο ή την
εισαγγελία ή τη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων,
στον δικηγορικό σύλλογο, στην πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση των δικαστικών
υπαλλήλων ή στον Σύλλογο Υπαλλήλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, στην ένωση δικαστικών
λειτουργών και στην Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδος (Ο.Δ.Υ.Ε.).

17
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 93 Συσκέψεις προϊσταμένων οργανικών μονάδων

1. Στις γραμματείες των δικαστηρίων και εισαγγελιών όπου, σύμφωνα με τον κανονισμό
υπηρεσίας, υπάρχουν περισσότερες από τρεις (3) οργανικές μονάδες, λειτουργεί σύσκεψη
προϊσταμένων οργανικών μονάδων που αποτελείται υποχρεωτικά από όλους τους δικαστικούς
υπαλλήλους που ασκούν χρέη προϊσταμένου διεύθυνσης και προϊσταμένου τμήματος.
2. Στην αρμοδιότητα της σύσκεψης ανήκουν: α) η υποβολή προτάσεων και εισηγήσεων προς
την υπηρεσιακή συνέλευση για τα θέματα που προβλέπονται στο άρθρο 91, β) ο έλεγχος της
υλοποίησης των αποφάσεων της υπηρεσιακής συνέλευσης, και γ) κάθε άλλο θέμα που
ανατίθεται σε αυτήν με απόφαση της υπηρεσιακής συνέλευσης.
3. Η σύσκεψη των προϊσταμένων οργανικών μονάδων συγκαλείται από τον δικαστικό
υπάλληλο που διευθύνει τις υπηρεσίες της γραμματείας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή
τον αρχαιότερο προϊστάμενο διεύθυνσης ή τον αρχαιότερο προϊστάμενο τμήματος ή, αν το
ζητήσει το ένα τρίτο (1/3) των υπηρετούντων προϊσταμένων, ο αριθμός των οποίων δεν μπορεί
να είναι μικρότερος από δύο (2). Στη σύσκεψη προεδρεύει ο αρχαιότερος προϊστάμενος και σε
περίπτωση που υπάρχουν περισσότεροι, ο προϊστάμενος που έχει τον περισσότερο χρόνο
υπηρεσίας στον Α’ βαθμό.
4. Σε κάθε σύσκεψη τηρούνται πρακτικά με ευθύνη του προέδρου της. Τα πρακτικά και οι
αποφάσεις υπογράφονται και αποστέλλονται στον πρόεδρο και τα μέλη του τριμελούς
συμβουλίου διεύθυνσης ή στον δικαστικό λειτουργό που διευθύνει το δικαστήριο ή την
εισαγγελία, καθώς και στον δικαστικό υπάλληλο που διευθύνει τις υπηρεσίες της γραμματείας
5. Ειδικότερα θέματα που άπτονται της λειτουργίας της σύσκεψης ρυθμίζονται από τον
«Κανονισμό λειτουργίας της σύσκεψης προϊσταμένων οργανικών μονάδων» που εγκρίνεται
από την υπηρεσιακή συνέλευση.
Άρθρα 94 – 123 (Δικαιώματα-Υποχρεώσεις)
Άρθρο 94 Δικαίωμα ελεύθερης έκφρασης

1. Η έκφραση των πολιτικών, φιλοσοφικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων και των
επιστημονικών απόψεων, καθώς και η υπηρεσιακή κριτική των πράξεων της προϊσταμένης
αρχής, εφόσον ασκείται με σεβασμό, αποτελούν δικαίωμα των δικαστικών υπαλλήλων που
τελεί υπό την εγγύηση του κράτους. Καμία διάκριση δεν γίνεται στους δικαστικούς υπαλλήλους
λόγω των πεποιθήσεων ή των απόψεών τους ή της κατά τα ανωτέρω υπηρεσιακής κριτικής
πράξεων της προϊσταμένης αρχής.
2. Η συμμετοχή των υπαλλήλων στην πολιτική ζωή της χώρας επιτρέπεται.
3. Οι δικαστικοί υπάλληλοι δεν εκδηλώνουν ή διαδίδουν τις πολιτικές, φιλοσοφικές ή
θρησκευτικές τους πεποιθήσεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ή χρησιμοποιώντας
την ιδιότητά τους.
Άρθρο 95 Συνδικαλιστικά δικαιώματα

1. Η συνδικαλιστική ελευθερία και η ανεμπόδιστη άσκηση των συναφών με αυτή δικαιωμάτων
διασφαλίζονται στους δικαστικούς υπαλλήλους.
2. Οι δικαστικοί υπάλληλοι μπορούν ελεύθερα, τηρώντας τον νόμο, να ιδρύουν συνδικαλιστικές
οργανώσεις, να γίνονται μέλη τους και να ασκούν τα συνδικαλιστικά τους δικαιώματα.
3. Οι δικαστικοί υπάλληλοι έχουν δικαίωμα προσφυγής σε απεργία για τη διαφύλαξη και
προαγωγή των οικονομικών, εργασιακών, συνδικαλιστικών, κοινωνικών και ασφαλιστικών
συμφερόντων τους. Το δικαίωμα της απεργίας ασκείται σύμφωνα με τον νόμο που το ρυθμίζει.
4. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις διαβουλεύονται και διαπραγματεύονται με τις αρμόδιες αρχές
για τους όρους και τις συνθήκες εργασίας των μελών τους.
Άρθρο 96 Δικαίωμα άσκησης καθηκόντων (όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 2 του

άρθρου 19 του Ν.4816/2021)
Ο δικαστικός υπάλληλος έχει δικαίωμα να εκτελεί τα καθήκοντα του κλάδου στον οποίο ανήκει
και της ειδικότητάς του, με την επιφύλαξη των παρ. 2 και 3 του άρθρου 112.

18
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 97 Αποδοχές Έξοδα μετακίνησης

1. Ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται μισθό και τις κάθε είδους αμοιβές και απολαβές που
καθορίζονται από τη νομοθεσία.
2. Η αξίωση του δικαστικού υπαλλήλου για τον μισθό αρχίζει από την ανάληψη της υπηρεσίας
και παύει με τη λύση της υπαλληλικής σχέσης, με την επιφύλαξη της συνταξιοδοτικής
νομοθεσίας περί αποδοχών.
3. Οι αποδοχές του δικαστικού υπαλλήλου προκαταβάλλονται κάθε δεκαπενθήμερο.
4. Οι κάθε είδους πρόσθετες αποδοχές ή απολαβές του δικαστικού υπαλλήλου δεν είναι κατά
μήνα ανώτερες από το σύνολο των αποδοχών της οργανικής του θέσης. Τα οδοιπορικά έξοδα
και η αποζημίωση για υπηρεσία εκτός έδρας, τα έξοδα μετακίνησης εκτός γραφείου για
εκτέλεση υπηρεσίας εντός της έδρας και κάθε αποζημίωση που δικαιούται ο δικαστικός
υπάλληλος για δαπάνη που αποδεδειγμένα πραγματοποιεί για την εκτέλεση υπηρεσίας δεν
υπάγονται στον ανωτέρω περιορισμό.
5. Η αξίωση για πλήρη μισθό του δικαστικού υπαλλήλου, ο οποίος ανακαλείται από την
κατάσταση της διαθεσιμότητας ή της αργίας, αρχίζει από την εκ νέου ανάληψη των καθηκόντων
του.
6. Μετά τη λήξη του χρόνου αναρρωτικής άδειας ή διαθεσιμότητας και εφόσον εκκρεμεί
διαδικασία απόλυσης του δικαστικού υπαλλήλου λόγω σωματικής ή πνευματικής αναπηρίας
για την εκτέλεση καθηκόντων δικαστικού υπαλλήλου, καταβάλλεται ο μισθός της
διαθεσιμότητας, μέχρις ότου λυθεί η υπαλληλική σχέση.
7. Μισθός δεν οφείλεται για το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο δικαστικός υπάλληλος δεν
εργάστηκε από υπαιτιότητά του. Στην περίπτωση αυτή ο προϊστάμενος της υπηρεσίας στην
οποία υπηρετεί ο δικαστικός υπάλληλος, με αιτιολογημένη πράξη του, που εκδίδεται μετά από
ακρόαση του υπαλλήλου, διατάσσει την περικοπή του μισθού. Η πράξη διαβιβάζεται στο
αρμόδιο για την εκκαθάριση των αποδοχών όργανο, για να προβεί με πράξη του στην
περικοπή. Κατά των πράξεων αυτών, που κοινοποιούνται με απόδειξη στον δικαστικό
υπάλληλο, επιτρέπεται προσφυγή που ασκείται ενώπιον του υπηρεσιακού συμβουλίου μέσα
σε δέκα (10) ημέρες από την κοινοποίηση. Η προθεσμία για την άσκηση της προσφυγής και η
άσκησή της έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα. Κατά της απόφασης του συμβουλίου αυτού δεν
χωρεί προσφυγή στο δευτεροβάθμιο συμβούλιο.
8. Ως προς την κάλυψη των δαπανών και την αποζημίωση των δικαστικών υπαλλήλων που
μετακινούνται εντός και εκτός της επικράτειας για υπηρεσιακούς λόγους, εφαρμόζονται ο ν.
4354/2015 (Α’ 176) και η υποπαρ. Δ9 της παρ. Δ του άρθρου 2 του ν. 4336/2015 (Α’ 94).
Άρθρο 98 Όροι υγιεινής και ασφάλειας

1. Στους δικαστικούς υπαλλήλους παρέχονται οι χώροι και τα κατάλληλα μέσα, ώστε να
εργάζονται υπό συνθήκες ασφάλειας, υγιεινής και αξιοπρέπειας, λαμβάνοντας ιδιαίτερη
μέριμνα για τους δικαστικούς υπαλλήλους με αναπηρία, ώστε να μπορούν να εκτελούν τα
καθήκοντά τους.
2. Η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Δικαιοσύνης μεριμνά για τη διασφάλιση
των κατά την παρ. 1 συνθηκών εργασίας.
Άρθρο 99 Υγειονομική περίθαλψη Έξοδα κηδείας

1. Ο δικαστικός υπάλληλος έχει δικαίωμα να εξασφαλίζεται στον ίδιο και στην οικογένειά του
υγειονομική περίθαλψη, νοσοκομειακή, ιατρική και φαρμακευτική. Ως οικογένεια νοείται και
εκείνη που προκύπτει από σύμφωνο συμβίωσης.
2. Η υπηρεσία καταβάλει τα έξοδα κηδείας του δικαστικού υπαλλήλου, του συζύγου ή του
ετέρου μέρους του συμφώνου συμβίωσης και των τέκνων τους, εφόσον αυτοί προστατεύονταν
και συντηρούνταν από αυτόν. Από τα έξοδα αυτά εκπίπτει κάθε ποσό που καταβάλλεται για
την ίδια αιτία από ασφαλιστικό οργανισμό ή από οποιονδήποτε άλλο φορέα.
3. Ως προς τους φορείς, τις προϋποθέσεις και τον τρόπο παροχής υγειονομικής περίθαλψης
στον δικαστικό υπάλληλο και στα μέλη της οικογένειάς του που δικαιούνται περίθαλψη, τη
συμμετοχή στις σχετικές δαπάνες, καθώς και ως προς τις προϋποθέσεις, το ύψος και τον τρόπο
καταβολής των εξόδων κηδείας, εφαρμόζεται ο ν. 3528/2007 (Α’ 26) για τους δημόσιους
διοικητικούς υπαλλήλους.

19
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 100 Άδειες απουσίας Αρμοδιότητα χορήγησης

1. Ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται άδειες απουσίας από την υπηρεσία του, σύμφωνα με
όσα ορίζονται στα επόμενα άρθρα.
2. Οι άδειες, με την επιφύλαξη της παρ. 3, χορηγούνται από τον διευθύνοντα το δικαστήριο ή
την εισαγγελία ή τη Γενική Επιτροπεία των διοικητικών δικαστηρίων, ύστερα από αίτηση του
δικαστικού υπαλλήλου και γνώμη του προϊσταμένου της γραμματείας. Στους υπαλλήλους του
Ελεγκτικού Συνεδρίου οι άδειες χορηγούνται από τον πρόεδρο ή τον κατ’ εξουσιοδότηση αυτού
αντιπρόεδρο, ύστερα από γνώμη του άμεσου προϊσταμένου του υπαλλήλου και του γενικού
συντονιστή και, για τους υπαλλήλους της Γενικής Επιτροπείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, από
τον γενικό επίτροπο αυτής, ύστερα από γνώμη του Γενικού Συντονιστή Διοικητικής
Υποστήριξης.
3. Οι άδειες των άρθρων 101, 103, 104 και της παρ. 2 του άρθρου 106 χορηγούνται από τον
προϊστάμενο της Γραμματείας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας
των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων. Στους υπαλλήλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου οι
ανωτέρω άδειες χορηγούνται από τον οικείο Γενικό Συντονιστή.
Άρθρο 101 Κανονικές άδειες

1. Ο δικαστικός υπάλληλος ο οποίος έχει συμπληρώσει πραγματική υπηρεσία ενός (1) έτους,
δικαιούται σε κάθε ημερολογιακό έτος κανονική άδεια απουσίας είκοσι πέντε (25) εργάσιμων
ημερών.
2. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου προσαυξάνεται έως πέντε (5) εργάσιμες ημέρες η
διάρκεια της κανονικής άδειας για τους δικαστικούς υπαλλήλους που υπηρετούν στις
παραμεθόριες περιοχές.
3. Πριν από τη συμπλήρωση έτους και εφόσον έχουν παρέλθει δύο (2) μήνες από τον διορισμό
του, ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται κανονική άδεια δύο (2) ημερών για κάθε μήνα
υπηρεσίας. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να υπερβεί τον συνολικό αριθμό των ημερών κανονικής
άδειας που δικαιούται ο υπάλληλος κατά ημερολογιακό έτος.
4. Η κανονική άδεια χορηγείται υποχρεωτικώς στον δικαστικό υπάλληλο κατά τη διάρκεια του
ημερολογιακού έτους και αν ακόμη δεν τη ζητήσει. Για τον ειδικότερο καθορισμό του χρόνου
χορήγησής της λαμβάνεται υπόψη το αίτημα του υπαλλήλου σε συνδυασμό με τις υπηρεσιακές
ανάγκες.
5. Με αιτιολογημένη πράξη, που εκδίδεται κατά τη διαδικασία της παρ. 2 του άρθρου 100,
επιτρέπεται να μη χορηγείται, να περιορίζεται ή να ανακαλείται η κανονική άδεια, προκειμένου
να αντιμετωπιστούν έκτακτες ανάγκες της υπηρεσίας.
6. Η άδεια που δεν χορηγήθηκε κατ’ εφαρμογή της παρ. 5 χορηγείται υποχρεωτικά το επόμενο
έτος και έως τις 30 Ιουνίου.
7. Από τον χρόνο της κανονικής άδειας αφαιρείται ο χρόνος κάθε αδικαιολόγητης απουσίας.
8. Υπάλληλος με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50% δικαιούται την προβλεπόμενη στην
παρ. 4 του άρθρου 8 του ν. 2643/1998 (Α’ 220) επαύξηση της ετήσιας άδειας κατά έξι (6)
εργάσιμες ημέρες.
Άρθρο 102 Απουσία κατά την περίοδο των δικαστικών διακοπών

Ο δικαστικός υπάλληλος έχει κατά την περίοδο των δικαστικών διακοπών δικαίωμα απουσίας
για δέκα (10) εργάσιμες ημέρες. Η απουσία εγκρίνεται με βάση τις ανάγκες της υπηρεσίας και
κατά τη διαδικασία που προβλέπεται στην παρ. 2 του άρθρου 100.
Άρθρο 103 Άδειες μητρότητας

1. Στη δικαστική υπάλληλο χορηγείται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο (2) μήνες
πριν από τον τοκετό (άδεια κύησης) και τρεις (3) μήνες μετά (άδεια λοχείας). Η άδεια κύησης
χορηγείται ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού για τον πιθανολογούμενο χρόνο
τοκετού. Σε περίπτωση απόκτησης τέκνου πέραν του τρίτου, η άδεια μετά τον τοκετό
προσαυξάνεται κατά δύο (2) μήνες κάθε φορά. Σε περίπτωση πολύδυμης κύησης, η άδεια
λοχείας αυξάνεται κατά έναν (1) μήνα για κάθε τέκνο πέραν του ενός.
2. Όταν ο τοκετός πραγματοποιείται σε χρόνο μεταγενέστερο από αυτόν που είχε
πιθανολογηθεί, η άδεια που έχει χορηγηθεί παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία του
τοκετού, χωρίς αυτή η παράταση να συνεπάγεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου της άδειας

20
ΣΕΙΡΑ
που χορηγείται μετά τον τοκετό. Όταν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από
αυτόν που είχε πιθανολογηθεί, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό, ώστε να
εξασφαλιστεί συνολικός χρόνος πέντε (5) μηνών.
3. Στην κυοφορούσα δικαστική υπάλληλο, που έχει ανάγκη ειδικής κατ’ οίκον θεραπείας πέρα
από το όριο της αναρρωτικής άδειας με αποδοχές, χορηγείται άδεια με πλήρεις αποδοχές,
εφόσον υποβληθεί σχετική βεβαίωση του θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή
μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος.
4. Σε περίπτωση τοκετού με νεκρό κύημα, χορηγείται στη δικαστική υπάλληλο άδεια είκοσι (20)
ημερών με πλήρεις αποδοχές, εφόσον αυτή έχει εξαντλήσει τα χρονικά όρια της αναρρωτικής
άδειας.
5. Σε δικαστικό υπάλληλο που υιοθετεί ή αναδέχεται τέκνο ή αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της
παρένθετης μητρότητας, χορηγείται άδεια τριών (3) μηνών με πλήρεις αποδοχές μέσα στο
πρώτο εξάμηνο μετά την περάτωση της διαδικασίας της υιοθεσίας ή της αναδοχής, εφόσον το
τέκνο είναι ηλικίας έως έξι (6) ετών. Ένας μήνας από την άδεια μπορεί να καλύπτει απουσία
του υπαλλήλου κατά το προ της υιοθεσίας ή της αναδοχής διάστημα.
Άρθρο 104 Γονικές άδειες ανατροφής τέκνου

1. Στον φυσικό, θετό ή ανάδοχο γονέα δικαστικό υπάλληλο, που έχει τέκνο ηλικίας έως έξι (6)
ετών, ή έως οκτώ (8) ετών εφόσον η υιοθεσία ή η αναδοχή δεν έχει ολοκληρωθεί έως τα έξι (6)
έτη, χορηγείται υποχρεωτικά, ύστερα από αίτησή του, γονική άδεια ανατροφής του τέκνου έως
δύο (2) έτη, χωρίς αποδοχές. Διάστημα τριών (3) μηνών της άδειας αυτής χορηγείται με πλήρεις
αποδοχές στην περίπτωση απόκτησης τρίτου τέκνου και άνω. Ο χρόνος της άδειας αυτής
(χωρίς αποδοχές) δεν αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας. Η άδεια αυτή χορηγείται μετά
τη λήξη της άδειας μητρότητας.
2. Ο χρόνος εργασίας του γονέα δικαστικού υπαλλήλου μειώνεται κατά δύο (2) ώρες ημερησίως
εφόσον έχει τέκνα ηλικίας έως δύο (2) ετών και κατά μία (1) ώρα, εφόσον έχει τέκνα ηλικίας
από δύο (2) έως τεσσάρων (4) ετών. Ο γονέας δικαστικός υπάλληλος δικαιούται εννέα (9) μήνες
άδεια με αποδοχές για ανατροφή τέκνου, εφόσον δεν κάνει χρήση του κατά το πρώτο εδάφιο
μειωμένου ωραρίου.
3. Υπάλληλος που υιοθετεί ή αναδέχεται τέκνο ηλικίας έως τεσσάρων (4) ετών, δικαιούται, κατ’
εξαίρεση, τη χορήγηση του συνόλου της άδειας των εννέα (9) μηνών που προβλέπεται στην
παρούσα, εφόσον, μετά από την άδεια της παρ. 5 του άρθρου 103 και μέχρι το τέκνο να
συμπληρώσει την ηλικία των τεσσάρων (4) ετών, αιτηθεί να του χορηγηθεί η συνεχόμενη άδεια
έναντι της διευκόλυνσης του μειωμένου ωραρίου. Εάν μέχρι τη συμπλήρωση των τεσσάρων
(4) ετών απομένει διάστημα μικρότερο των εννέα (9) μηνών, χορηγείται άδεια για το διάστημα
που υπολείπεται.
4. Για τον γονέα που είναι άγαμος ή χήρος ή διαζευγμένος ή έχει αναπηρία 67% και άνω, το
κατά μία ώρα μειωμένο ωράριο του πρώτου εδαφίου της παρ. 2 παρατείνεται κατά έξι (6) μήνες
ή η άδεια του ίδιου εδαφίου προσαυξάνεται κατά ένα (1) μήνα αντίστοιχα. Στην περίπτωση
γέννησης τέταρτου τέκνου, το μειωμένο ωράριο εργασίας παρατείνεται κατά δύο (2) ακόμα έτη.
Σε περίπτωση γέννησης διδύμων, τριδύμων, κ.λπ. τέκνων χορηγείται επιπλέον άδεια
ανατροφής χρονικής διάρκειας έξι (6) μηνών με αποδοχές για κάθε τέκνο πέραν του ενός.
5. Αν και οι δύο γονείς είναι δικαστικοί υπάλληλοι, με κοινή τους δήλωση που κατατίθεται στις
υπηρεσίες τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου ή της
άδειας ανατροφής, εκτός αν με την κοινή τους δήλωση καθορίσουν χρονικά διαστήματα που ο
καθένας θα κάνει χρήση, αλλά πάντοτε διαδοχικώς και μέσα στα χρονικά όρια της παρ. 2. Αν
σύζυγος ή έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης του ή της υπαλλήλου υπηρετεί ή εργάζεται
στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα, εφόσον δικαιούται όμοιων, ολικώς ή μερικώς, διευκολύνσεων,
ο ή η σύζυγος ή το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης δικαστικός υπάλληλος δικαιούται
να κάνει χρήση των διευκολύνσεων της παρ. 2 κατά το μέρος που η ή ο σύζυγος αυτής ή το
έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης δεν κάνει χρήση των δικών της ή των δικών του
δικαιωμάτων ή κατά το μέρος που αυτά υπολείπονται των διευκολύνσεων της παρ. 2.
6. Όταν ο ένας γονέας λάβει την άδεια της παρ. 1, ο άλλος δεν έχει το δικαίωμα να κάνει χρήση
των διευκολύνσεων της παρ. 2 για το ίδιο διάστημα.

21
ΣΕΙΡΑ
7. Σε περίπτωση διάστασης, διαζυγίου, χηρείας ή γέννησης τέκνου χωρίς γάμο ή εκτός

συμφώνου συμβίωσης των γονέων του, την άδεια της παρ. 1 και τις διευκολύνσεις της παρ. 2
δικαιούται ο γονέας με τον οποίον διαμένει το τέκνο.
8. Ο δικαστικός υπάλληλος, εφόσον έχει τέκνο που παρακολουθεί μαθήματα πρωτοβάθμιας ή
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δικαιούται, ύστερα από αίτησή του που εγκρίνεται από τον
άμεσο προϊστάμενό του, να απουσιάσει έως τέσσερις (4) ή τρεις (3) ημέρες, αντιστοίχως, κάθε
σχολικό έτος για την παρακολούθηση της σχολικής του επίδοσης. Η άδεια χορηγείται μετά από
υπεύθυνη δήλωση ότι δεν κάνει χρήση της ίδιας άδειας ο έτερος γονέας.
9. Δικαστικοί υπάλληλοι που έχουν ανήλικα τέκνα δικαιούνται άδεια με αποδοχές έως τέσσερις
(4) εργάσιμες ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος σε περίπτωση ασθένειας των τέκνων τους.
Για τους δικαστικούς υπαλλήλους που είναι τρίτεκνοι η ως άνω άδεια ανέρχεται σε εφτά (7)
εργάσιμες ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος και για τους δικαστικούς υπαλλήλους που είναι
πολύτεκνοι σε δέκα (10) εργάσιμες ημέρες. Για τους δικαστικούς υπαλλήλους που είναι
μονογονείς, η ως άνω άδεια ανέρχεται σε οχτώ (8) εργάσιμες ημέρες για κάθε ημερολογιακό
έτος.
Άρθρο 105 Άδειες εξετάσεων

1. Σε δικαστικό υπάλληλο που φοιτά σε σχολείο ή εκπαιδευτικό ίδρυμα της δευτεροβάθμιας ή
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή σε φορείς της αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης σύμφωνα με
τον ν. 4763/2020 (Α’ 254), καθώς και σε φορείς μη τυπικής εκπαίδευσης, με την έννοια της περ.
δ’ της παρ. 1 του άρθρου 17 του ν. 4186/2013, (Α’ 193) χορηγείται, ύστερα από αίτησή του,
άδεια έως είκοσι (20) εργάσιμων ημερών, αντιστοίχως, κάθε ημερολογιακό έτος, με πλήρεις
αποδοχές, για τη συμμετοχή του σε εξετάσεις. Ως συμμετοχή σε εξετάσεις νοείται η ίδια η μέρα
των εξετάσεων ή και εύλογος χρόνος εγγύς της ημέρας εξέτασης, εκτιμώμενος κατά τις
περιστάσεις. Η άδεια αυτή χορηγείται συνεχώς ή τμηματικά κατά τη διάρκεια των εξεταστικών
περιόδων για όσα έτη απαιτούνται για τον χρόνο φοίτησης και έως δύο (2) ακόμη εξεταστικές
περιόδους, εφόσον ο υπάλληλος εξακολουθεί να φοιτά. Η άδεια του παρόντος, για λήψη πέραν
του πρώτου τίτλου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, χορηγείται, εάν το επιτρέπουν οι υπηρεσιακές
ανάγκες.
2. Σε δικαστικό υπάλληλο ο οποίος λαμβάνει μέρος σε διαγωνισμό ή εξετάσεις για να λάβει
υποτροφία ή για να επιλεγεί για φοίτηση σε κύκλους μεταπτυχιακών σπουδών σε θέματα που
σχετίζονται με το αντικείμενο της υπηρεσίας του, χορηγείται, ύστερα από αίτησή του άδεια έως
δέκα (10) εργάσιμων ημερών ανά διετία, με πλήρεις αποδοχές.
Άρθρο 106 Αναρρωτικές άδειες

1. Ο δικαστικός υπάλληλος που είναι ασθενής ή βρίσκεται σε ανάρρωση δικαιούται αναρρωτική
άδεια με πλήρεις αποδοχές ανώτατης διάρκειας τόσων μηνών όσα είναι τα έτη της υπηρεσίας
του, η οποία αφαιρείται από το σύνολο των αναρρωτικών αδειών που έχει λάβει κατά την
προηγούμενη πενταετία. Αναρρωτική άδεια που χορηγείται χωρίς διακοπή δεν μπορεί να
υπερβεί τους δώδεκα (12) μήνες. Για την εφαρμογή του παρόντος χρόνος υπηρεσίας
τουλάχιστον έξι (6) μηνών θεωρείται ως πλήρες έτος. Δικαστικός υπάλληλος με υπηρεσία
μεγαλύτερη από ένα (1) έτος και μικρότερη από τρία (3) έτη δικαιούται αναρρωτική άδεια τριών
(3) μηνών.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται άδεια μικρής διάρκειας, ύστερα από γνωμάτευση
θεράποντος ιατρού, έως οκτώ (8) ημερών ετησίως. Δύο άδειες μικρής διάρκειας,
διακεκομμένες, μπορούν να χορηγηθούν με υπεύθυνη δήλωση του υπαλλήλου.
3. Στις περιπτώσεις δυσίατων νοσημάτων, η διάρκεια της αναρρωτικής άδειας την οποία
δικαιούται ο δικαστικός υπάλληλος είναι διπλάσια από τα όρια που προβλέπονται στις παρ. 1
και 2.
4. Στον χρόνο της αναρρωτικής άδειας συνυπολογίζονται και οι ημέρες απουσίας λόγω
ασθενείας του δικαστικού υπαλλήλου, που προηγήθηκαν της άδειας.
5. Ως προς τη διαδικασία διαπίστωσης της ασθένειας, τον τρόπο χορήγησης της αναρρωτικής
άδειας και τον καθορισμό των δυσίατων νοσημάτων, εφαρμόζονται αναλόγως ο ν. 3528/2007
(Α’ 26) για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους.

22
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 107 Ειδικές άδειες

1. Στον δικαστικό υπάλληλο χορηγείται άδεια με αποδοχές πέντε (5) εργάσιμων ημερών όταν
συνάπτει γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Άδεια δέκα (10) εργάσιμων ημερών χορηγείται στον
πατέρα, όταν αποκτά τέκνο. Η άδεια αυτή χορηγείται και σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής,
όταν το τέκνο δεν έχει υπερβεί το δεύτερο έτος της ηλικίας του. Επίσης χορηγείται άδεια τριών
(3) εργάσιμων ημερών σε περίπτωση θανάτου συζύγου ή συγγενούς έως και β’ βαθμού, εξ
αίματος ή αγχιστείας.
2. Στον δικαστικό υπάλληλο χορηγείται άδεια έως τριών (3) εργάσιμων ημερών με αποδοχές,
κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος, για τη συμμετοχή σε δίκη. Αν από τη φύση της δίκης
απαιτείται η συμμετοχή του για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, η άδεια χορηγείται και πέραν
των τριών (3) εργάσιμων ημερών.
3. Δικαστικός υπάλληλος, ο οποίος πάσχει ή έχει σύζυγο ή έτερο μέρος του συμφώνου
συμβίωσης ή τέκνο, ή άλλο εξαρτώμενο, κατά το άρθρο 11 του ν. 4172/2013 (Α’ 167), μέλος,
που πάσχει από νόσημα, το οποίο απαιτεί τακτικές μεταγγίσεις αίματος ή αιμοκαθάρσεις ή
χρήζει περιοδικής νοσηλείας, δικαιούνται ειδική άδεια με αποδοχές έως είκοσι δύο (22)
εργάσιμες ημέρες ετησίως, κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος. Η ειδική άδεια του πρώτου
εδαφίου χορηγείται και σε δικαστικούς υπαλλήλους που έχουν τέκνα ή κατά τα ανωτέρω άλλο
εξαρτώμενο μέλος, που πάσχουν με βαριά νοητική αναπηρία ή σύνδρομο Down ή Διάχυτη
Αναπτυξιακή Διαταραχή (Δ.Α.Δ.), εφόσον αυτά είναι ανήλικα ή ενήλικα που δεν εργάζονται για
τους λόγους αυτούς. Σε περίπτωση που ο υπάλληλος δικαιούται την ειδική άδεια για
περισσότερα από ένα πάσχοντα πρόσωπα σύμφωνα με το παρόν, η ειδική άδεια με αποδοχές
προσαυξάνεται κατ’ ανώτατο όριο σε τριάντα δύο (32) εργάσιμες ημέρες τον χρόνο. Σε
περίπτωση που για το ίδιο πάσχον πρόσωπο δικαιούχοι της άδειας είναι περισσότεροι του ενός
υπάλληλοι, η ειδική άδεια με αποδοχές προσαυξάνεται κατ’ ανώτατο όριο σε τριάντα δύο (32)
εργάσιμες ημέρες τον χρόνο για το σύνολο των δικαιούχων υπαλλήλων αθροιστικά. Με δήλωση
των συνδικαιούχων υπαλλήλων καθορίζεται ο αριθμός των ημερών που θα λάβει κάθε
δικαιούχος υπάλληλος από το σύνολο των τριάντα δύο (32) εργασίμων ημερών τον χρόνο που
δικαιούνται για το ίδιο πάσχον πρόσωπο αθροιστικά.
4. Υπάλληλοι που δεν υπάγονται στην παρ. 3 και έχουν ποσοστό αναπηρίας πενήντα τοις
εκατό (50%) και άνω, ή ανήλικα ή ενήλικα τέκνα, τα οποία δεν εργάζονται λόγω της αναπηρίας
αυτής, με ποσοστό αναπηρίας πενήντα τοις εκατό (50%) και άνω, ή εξαρτώμενο κατά την παρ.
3 μέλος, δικαιούνται ειδική άδεια έξι (6) εργάσιμων ημερών με αποδοχές κάθε χρόνο, επιπλέον
της κανονικής. Σε περίπτωση που ο υπάλληλος δικαιούται την ειδική άδεια για περισσότερα
από ένα πάσχοντα πρόσωπα, σύμφωνα με την παρούσα, η ειδική άδεια με αποδοχές
προσαυξάνεται κατ’ ανώτατο όριο σε δέκα (10) εργάσιμες ημέρες τον χρόνο. Σε περίπτωση
που για το ίδιο πάσχον πρόσωπο δικαιούχοι της άδειας είναι περισσότεροι του ενός υπάλληλοι,
η ειδική άδεια με αποδοχές προσαυξάνεται κατ’ ανώτατο όριο σε δέκα (10) εργάσιμες ημέρες
τον χρόνο για το σύνολο των δικαιούχων υπαλλήλων αθροιστικά. Με δήλωση των
συνδικαιούχων υπαλλήλων καθορίζεται ο αριθμός των ημερών που θα λάβει κάθε δικαιούχος
υπάλληλος από το σύνολο των δέκα (10) εργάσιμων ημερών τον χρόνο που δικαιούνται για το
ίδιο πάσχον πρόσωπο αθροιστικά.
5. Οι άδειες των παρ. 3 και 4 χορηγούνται και σε δικαστικούς υπαλλήλους που έχουν οριστεί
δικαστικοί συμπαραστάτες και τους έχει ανατεθεί δικαστικώς και η επιμέλεια των προσώπων
αυτών, εφόσον η καθημερινή φροντίδα των προσώπων αυτών δεν παρέχεται από ιδρύματα
και φορείς κοινωνικής πρόνοιας. Σε περίπτωση που η φροντίδα των προσώπων αυτών
παρέχεται από ιδρύματα και φορείς κοινωνικής πρόνοιας, οι υπάλληλοι του πρώτου εδαφίου
δικαιούνται, κατά περίπτωση, το ήμισυ των προβλεπομένων αδειών των παρ. 3 και 4. Η άδεια
της παρ. 3 χορηγείται στους δικαστικούς συμπαραστάτες και σε περίπτωση που οι κατά τον
Αστικό Κώδικα τεθέντες υπό δικαστική συμπαράσταση πάσχουν από ανοϊκή συνδρομή,
εφόσον πληρούνται και οι λοιπές προϋποθέσεις.
6. Δικαστικός υπάλληλος που, είτε ο ίδιος είτε τέκνο του είτε εξαρτώμενο μέλος αυτού, κατά την
παρ. 3, έχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω δικαιούται μείωση του ωραρίου του κατά μία (1)
ώρα ημερησίως, χωρίς περικοπή των αποδοχών του. Την ίδια μείωση δικαιούται και ο
υπάλληλος που έχει παιδί έως δεκαοκτώ (18) ετών με σακχαρώδη διαβήτη
ινσουλινοεξαρτώμενο ή τύπου 1, με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω, ή έχει σύζυγο ή έτερο
μέρος συμφώνου συμβίωσης, με αναπηρία 80% και άνω, τον οποίο συντηρεί και φροντίζει. Το

23
ΣΕΙΡΑ
ποσοστό αναπηρίας εκτιμάται σύμφωνα με όσα προβλέπονται από τη νομοθεσία. Την άδεια
του άρθρου αυτού δικαιούται δικαστικός υπάλληλος που δεν έχει κάνει χρήση της ειδικής άδειας
της παρ. 4.
7. Σε περίπτωση που για κάθε δικαστικό υπάλληλο σύμφωνα με την παρ. 6 αντιστοιχούν
περισσότερα από ένα πάσχοντα πρόσωπα, το ωράριο δεν μειώνεται αθροιστικά. Σε
περίπτωση που για το ίδιο πάσχον πρόσωπο δικαιούχοι της διευκόλυνσης είναι περισσότεροι
του ενός υπάλληλοι, με δήλωση των συνδικαιούχων υπαλλήλων καθορίζεται ποιος υπάλληλος
θα κάνει χρήση του μειωμένου ωραρίου.
8. Δικαστικός υπάλληλος, ο οποίος ανταποκρίνεται σε πρόσκληση από υπηρεσία αιμοληψίας
για κάλυψη έκτακτης ανάγκης, καθώς και υπάλληλος, ο οποίος μετέχει σε οργανωμένη ομαδική
αιμοληψία ή σε διαδικασία παροχής αιμοπεταλίων, δικαιούται ειδικής άδειας απουσίας με
πλήρεις αποδοχές δύο (2) ημερών για έξι (6) αιμοληψίες ή παροχές αιμοπεταλίων τον χρόνο
κατ’ ανώτατο όριο.
9. Χορηγείται μία (1) ημέρα τον χρόνο με αποδοχές για οποιονδήποτε προληπτικό ιατρικό
έλεγχο. Η άδεια χορηγείται έπειτα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού.
10. Δικαστικός υπάλληλος που έχει σύζυγο ή έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης ή ανήλικο
τέκνο ή κατά την παρ. 3 εξαρτώμενο μέλος που πάσχει από κακοήθεις νεοπλασίες, όπως
λευχαιμίες, λεμφώματα και συμπαγείς όγκους και ακολουθεί θεραπείες με χημικούς ή
ανοσοτροποποιητικούς παράγοντες ή ακτινοθεραπεία δικαιούται ειδικής άδειας, η οποία
καλύπτει την ημέρα της θεραπείας και την επόμενη αυτής. Η άδεια αυτή χορηγείται ύστερα από
σχετική βεβαίωση πραγματοποίησης της θεραπείας και μετά από την εξάντληση των
δικαιούμενων αδειών, κατά περίπτωση, των παρ. 3 και 4.
11. Ως τέκνα για την εφαρμογή του παρόντος νοούνται τα ανήλικα ή τα ενήλικα τέκνα ή
αναδεχθέντα τέκνα, που δεν εργάζονται λόγω της αναπηρίας, εφόσον η καθημερινή φροντίδα
των προσώπων αυτών δεν παρέχεται από αρμόδια ιδρύματα και φορείς κοινωνικής πρόνοιας.
12. Οι παρ. 1 έως 5 και 8 του άρθρου 93, καθώς και οι παρ. 1 έως 7 και 9 του άρθρου 182 του
ν. 3852/2010 (Α’ 87) εφαρμόζονται και στους δικαστικούς υπαλλήλους.
Άρθρο 108 Συνδικαλιστικές άδειες

Ως προς τις συνδικαλιστικές άδειες των δικαστικών υπαλλήλων εφαρμόζονται οι διατάξεις που
ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους, σύμφωνα με το άρθρο 17 του ν.
1264/1982 (Α’ 79), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 19 του ν. 4772/2017 (Α’ 74), το άρθρο
22 παρ. 5 του ν. 1400/1983 (Α’ 156) και το άρθρο 14 του ν. 2085/1992 (Α’170).
Άρθρο 109 Άδειες χωρίς αποδοχές

1. Ο δικαστικός υπάλληλος, εφόσον οι ανάγκες της υπηρεσίας το επιτρέπουν, μπορεί να
λαμβάνει, κάθε ημερολογιακό έτος, άδεια απουσίας έως τριάντα (30) ημερών, χωρίς αποδοχές.
Η άδεια χορηγείται υποχρεωτικά στον φυσικό, θετό ή ανάδοχο γονέα ανήλικου τέκνου που
λόγω ασθένειας ή ατυχήματος έχει ανάγκη την άμεση παρουσία του.
2. Πέραν της άδειας της παρ. 1, επιτρέπεται να χορηγείται στους δικαστικούς υπαλλήλους που
έχουν συμπληρώσει διετή πραγματική υπηρεσία, για σοβαρούς ιδιωτικούς λόγους, ύστερα από
αίτησή τους και γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, άδεια χωρίς αποδοχές, της οποίας η
συνολική διάρκεια, συνεχής ή διακεκομμένη, δεν μπορεί να υπερβεί την πενταετία.
3. Ο δικαστικός υπάλληλος, αν έχει σύζυγο ή έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης που υπηρετεί
στο εξωτερικό σε ελληνική υπηρεσία του Δημοσίου, νομικού προσώπου δημόσιου δικαίου ή
άλλου φορέα του δημόσιου τομέα ή σε υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε διεθνή
οργανισμό στον οποίο μετέχει η Ελλάδα, δικαιούται άδεια χωρίς αποδοχές, συνεχή ή
διακεκομμένη, συνολικής διάρκειας έως έξι (6) ετών, εφόσον έχει συμπληρώσει διετή
πραγματική υπηρεσία.
4. Σε δικαστικό υπάλληλο που αποδέχεται θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή σε διεθνή
οργανισμό στον οποίο μετέχει η Ελλάδα, χορηγείται, ύστερα από γνώμη του υπηρεσιακού
συμβουλίου, άδεια χωρίς αποδοχές έως πέντε (5) ετών, που μπορεί να παραταθεί με την ίδια
διαδικασία για πέντε (5) ακόμη έτη. Η άδεια αυτή λήγει αυτοδικαίως, αν ο δικαστικός υπάλληλος
αποχωρήσει από την παραπάνω θέση. Αν ο δικαστικός υπάλληλος δεν εμφανιστεί να αναλάβει
καθήκοντα μέσα σε δύο (2) μήνες από τη λήξη της άδειας, θεωρείται ότι παραιτήθηκε από την

24
ΣΕΙΡΑ
υπηρεσία. Η παραίτηση ανατρέχει στην ημερομηνία λήξης της άδειας και η υπαλληλική σχέση
λύεται αυτοδικαίως από την ίδια χρονολογία.
5. Αν η άδεια που προβλέπεται στην παρ. 4 χορηγείται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της
διετίας, η θέση του δικαστικού υπαλλήλου θεωρείται κενή και καλύπτεται. Στην περίπτωση
αυτή, ο δικαστικός υπάλληλος διατηρείται στην υπηρεσία ως υπεράριθμος και καταλαμβάνει
την πρώτη θέση που κενώνεται μετά την επιστροφή του. Το πρώτο και δεύτερο εδάφιο
εφαρμόζονται και για την άδεια που προβλέπεται στην παρ. 3, εφόσον αυτή χορηγείται για
συνεχόμενο χρονικό διάστημα πέραν της διετίας.
6. Ο χρόνος της άδειας χωρίς αποδοχές δεν αποτελεί χρόνο πραγματικής υπηρεσίας, εκτός
από τις περιπτώσεις των παρ. 1 και 4. Στις περιπτώσεις αυτές o δικαστικός υπάλληλος έχει
υποχρέωση να καταβάλει όλες τις κρατήσεις που αντιστοιχούν στις αποδοχές του.
Άρθρο 110 Δικαίωμα επανόδου στην υπηρεσία

1. Δικαστικοί υπάλληλοι που παραιτούνται υποχρεωτικώς, σύμφωνα με το Σύνταγμα και την
εκλογική νομοθεσία, για να ανακηρυχθούν υποψήφιοι σε εκλογές, μπορούν να επανέλθουν
στην υπηρεσία μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανακήρυξης των εκλεγομένων, αν δεν
εκλεγούν, ή μετά την ολοκλήρωση της θητείας τους.
2. Η επάνοδος συντελείται αυτοδικαίως με μόνη την υποβολή σχετικής αίτησης από τον
ενδιαφερόμενο στην υπηρεσία από την οποία είχε παραιτηθεί. Αν η υπηρεσία αυτή δεν υπάρχει
κατά τον χρόνο της επανόδου, η αίτηση υποβάλλεται στην υπηρεσία στην οποία έχουν
μεταφερθεί οι υπάλληλοι της υπηρεσίας που καταργήθηκε. Η αίτηση υποβάλλεται μέσα σε
αποκλειστική προθεσμία ενός (1) μηνός από την ανακήρυξη των εκλεγομένων που
προβλέπεται στην παρ. 1 ή από τη λήξη της θητείας. Αν δεν υπάρχει κενή θέση, ο δικαστικός
υπάλληλος επανέρχεται προσωρινά ως υπεράριθμος και το υπηρεσιακό συμβούλιο καλείται να
κρίνει αν η τοποθέτησή του ως υπεράριθμου εξυπηρετεί το συμφέρον της υπηρεσίας. Στην
περίπτωση αυτή, συστήνεται προσωποπαγής θέση. Διαφορετικά, το υπηρεσιακό συμβούλιο
τοποθετεί τον δικαστικό υπάλληλο στη θέση που κατά την κρίση του εξυπηρετεί το συμφέρον
της υπηρεσίας.
3. Για την επάνοδο εκδίδεται διαπιστωτική πράξη μέσα σε ένα (1) μήνα από την υποβολή της
αίτησης επανόδου. Ο εκτός υπηρεσίας χρόνος δεν θεωρείται ως χρόνος πραγματικής
υπηρεσίας. Ο υπάλληλος δικαιούται υγειονομικής περίθαλψης κατά το διάστημα της παρ. 1,
έχει όμως υποχρέωση να καταβάλει όλες τις κρατήσεις που αντιστοιχούν στις αποδοχές του
για την περίθαλψη αυτή.
Άρθρο 111 Πίστη στο Σύνταγμα

Οι δικαστικοί υπάλληλοι υπηρετούν τον Λαό και οφείλουν πίστη στο Σύνταγμα και αφοσίωση
στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία.
Άρθρο 112 Υποχρέωση εκτέλεσης καθηκόντων (όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του
άρθρου 19 του Ν.4816/2021 & άρθρο 64 του Ν.5016/2023)
1. Ο υπάλληλος εκτελεί τα καθήκοντα του κλάδου και της ειδικότητάς του.
2. Σε περίπτωση επιτακτικών υπηρεσιακών αναγκών, οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν με
άλλον τρόπο, επιτρέπεται η ανάθεση σε δικαστικό υπάλληλο καθηκόντων άλλου κλάδου ή
ειδικότητας. Σε όμοιες περιπτώσεις επιτρέπεται να ανατίθενται στον υπάλληλο εργασίες
συναφείς με την ειδικότητα ή τα καθήκοντά του ή για τις οποίες έχει την απαιτούμενη εμπειρία
ή ειδίκευση. Η ανάθεση γίνεται με απόφαση του διευθύνοντος το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή
του Γενικού Επιτρόπου, για χρονικό διάστημα έως έξι (6) μηνών, με δυνατότητα παράτασης για
έξι (6) ακόμη μήνες, με όμοια απόφαση. Ειδικά για τις περιφερειακές υπηρεσίες του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, η ανάθεση γίνεται με απόφαση του αρμόδιου Επιτρόπου. Ο χρόνος ανάθεσης
μπορεί να παραταθεί συνολικά έως δύο (2) έτη, με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης, μετά από σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου.
3. Η συμμετοχή δικαστικών υπαλλήλων α) στην υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων με
αντικείμενο την ανάπτυξη, την προώθηση και τη βελτίωση της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και β)
σε ειδικές επιτροπές ή ομάδες εργασίας για τον σχεδιασμό, τη μελέτη, την επεξεργασία, την
παρακολούθηση και την αξιολόγηση προγραμμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που
σχετίζονται με την οργάνωση της δικαιοσύνης και την αποτελεσματικότητα της απονομής της

25
ΣΕΙΡΑ
εντάσσεται στο πλαίσιο των υπηρεσιακών καθηκόντων τους. Οι δικαστικοί υπάλληλοι που
συμμετέχουν σε επιτροπές και ομάδες εργασίας για την υλοποίηση, παρακολούθηση και
αξιολόγηση των ως άνω προγραμμάτων και δράσεων και για τη μελέτη και την επεξεργασία
των ως άνω θεμάτων, επιλέγονται με πράξη του οργάνου που διευθύνει το δικαστήριο ή την
εισαγγελία ή τη δικαστική υπηρεσία, στην οργάνωση του οποίου ή της οποίας αποσκοπούν οι
δράσεις, τα προγράμματα και τα προς μελέτη θέματα και στο οποίο υπηρετούν.
Άρθρο 113 Νομιμότητα υπηρεσιακών ενεργειών

1. Ο δικαστικός υπάλληλος εκτελεί τα καθήκοντά του σύμφωνα με τον νόμο.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος συμμορφώνεται προς τις εντολές των προϊσταμένων του. Αν θεωρεί
παράνομη την εντολή προϊσταμένου, πριν την εκτελέσει, αναφέρει εγγράφως στον
προϊστάμενό του την αντίθετη γνώμη του και υποχρεούται να εκτελέσει την εντολή χωρίς
υπαίτια καθυστέρηση. Στην περίπτωση αυτή ο δικαστικός υπάλληλος απαλλάσσεται από την
ευθύνη για την παράνομη ενέργεια.
3. Αν η εντολή είναι αντίθετη προς το Σύνταγμα, ο δικαστικός υπάλληλος δεν την εκτελεί και
αναφέρει τους λόγους χωρίς αναβολή στον προϊστάμενο που έδωσε την εντολή. Αν σε εντολή
η οποία αντίκειται σε διατάξεις νόμων ή κανονιστικών πράξεων, διατυπώνονται επείγοντες και
εξαιρετικοί λόγοι γενικότερου συμφέροντος, είτε εξαρχής είτε ύστερα από άρνηση υπακοής σε
προηγούμενη όμοιου περιεχομένου, ο δικαστικός υπάλληλος εκτελεί την εντολή και υποβάλλει
συγχρόνως σχετική αναφορά στην προϊσταμένη αρχή εκείνου που τον διέταξε. Αν η εντολή
προέρχεται από τον διευθύνοντα το δικαστήριο ή την εισαγγελία, η αναφορά υποβάλλεται στον
πρόεδρο του ανώτατου δικαστηρίου. Αν προέρχεται από πρόεδρο ανώτατου δικαστηρίου, η
αναφορά υποβάλλεται στον Υπουργό Δικαιοσύνης.
4. Αν ο δικαστικός υπάλληλος δεν συμφωνεί για ενέργεια για την οποία είναι αναγκαία η
προσυπογραφή ή η θεώρησή του, διατυπώνει εγγράφως την αντίθετη γνώμη του στο σχέδιο
του εγγράφου για να απαλλαγεί από την ευθύνη. Μόνη η άρνηση προσυπογραφής ή θεώρησης
δεν απαλλάσσει τον δικαστικό υπάλληλο από την ευθύνη για την ενέργεια αυτή.
5. Ο δικαστικός υπάλληλος δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί τη σύνταξη εγγράφου για θέμα της
αρμοδιότητάς του, εφόσον διαταχθεί γι’ αυτό από προϊστάμενό του. Αν διαφωνεί με το
περιεχόμενο του εγγράφου, εφαρμόζεται η παρ. 4.
6. Οι προϊστάμενοι όλων των βαθμίδων προσυπογράφουν τα έγγραφα τα οποία δεν εκδίδονται
από τους ίδιους, ανήκουν όμως στην αρμοδιότητά τους. Αν διαφωνούν, διατυπώνουν τις
αντιρρήσεις τους. Αν προσυπογράψουν χωρίς να διατυπώσουν αντιρρήσεις, θεωρείται ότι
συμφωνούν με το περιεχόμενο του εγγράφου.
Άρθρο 114 Συμπεριφορά του δικαστικού υπαλλήλου

1. Ο δικαστικός υπάλληλος συμπεριφέρεται με ευπρέπεια τόσο εντός όσο και εκτός της
υπηρεσίας και έχει παράσταση ανάλογη της ιδιότητάς του. Επίσης, συμπεριφέρεται με ευγένεια
στους πολίτες και τους εξυπηρετεί κατά τη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος εκτελεί τα καθήκοντά του χωρίς αθέμιτες διακρίσεις υπέρ ή σε
βάρος των πολιτών, ιδίως για λόγους φυλής, χρώματος, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής,
γενεαλογικών καταβολών, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή χρόνιας
πάθησης, ηλικίας, οικογενειακής ή κοινωνικής κατάστασης, σεξουαλικού προσανατολισμού,
ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου.
Άρθρο 115 Εχεμύθεια

1. Ο δικαστικός υπάλληλος τηρεί εχεμύθεια για γεγονότα ή πληροφορίες των οποίων λαμβάνει
γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του και δεσμεύεται από το δικαστικό απόρρητο για
τις διαδικαστικές πράξεις στις οποίες συμμετέχει.
2. Η υποχρέωση εχεμύθειας δεν παρεμποδίζει την άσκηση του νόμιμου δικαιώματος των
πολιτών στην ενημέρωση.
Άρθρο 116 Χρόνος εργασίας

Ο δικαστικός υπάλληλος εργάζεται ανελλιπώς κατά τον χρόνο που ορίζεται από τη νομοθεσία.
Εφόσον έκτακτες ή εξαιρετικές υπηρεσιακές ανάγκες το επιβάλλουν, ο δικαστικός υπάλληλος
εργάζεται και πέραν του χρόνου εργασίας ή σε μη εργάσιμες ημέρες. Στην περίπτωση αυτή,

26
ΣΕΙΡΑ
ως προς το δικαίωμα αποζημίωσης, προσαύξησης του μισθού ή παροχής ημερών απουσίας,

εφαρμόζονται οι διατάξεις που κάθε φορά ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς
υπαλλήλους.
Άρθρο 117 Περιουσιακή κατάσταση

1. Ο υπάλληλος κατά τον διορισμό του υποχρεούται να δηλώνει εγγράφως στην αρμόδια
υπηρεσία προσωπικού την περιουσιακή κατάσταση του ίδιου, του συζύγου ή του ετέρου
μέρους συμφώνου συμβίωσης και των τέκνων του, εφόσον συνοικούν με αυτόν. Υποχρεούται
ομοίως να δηλώνει και κάθε μεταγενέστερη ουσιώδη μεταβολή της ανωτέρω περιουσιακής
κατάστασης. Ο υπάλληλος, εντός τριών (3) μηνών από την τέλεση γάμου ή σύναψη συμφώνου
συμβίωσης, υποχρεούται να δηλώσει την περιουσιακή κατάσταση του συζύγου τους ή του
ετέρου μέρους του συμφώνου συμβίωσης. Οποιαδήποτε αγορά ακινήτων, από τον υπάλληλο
ή τα πρόσωπα του πρώτου εδαφίου, αιτιολογείται υποχρεωτικά με την υποβαλλόμενη δήλωση.
Αν για την αγορά αυτή ο υπάλληλος επικαλείται οικονομική ενίσχυση προσώπων άλλων από
τα οριζόμενα στο πρώτο εδάφιο, υποχρεούται να δηλώσει και την περιουσιακή κατάσταση
αυτών.
2. Κάθε δύο (2) χρόνια η αρμόδια υπηρεσία προσωπικού ζητεί από τους υπαλλήλους να
υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση για την ουσιώδη μεταβολή ή μη της περιουσιακής τους
κατάστασης.
3. Αν το κατ’ άρθρο 185 αρμόδιο όργανο διαπιστώσει, με βάση τη δήλωση της παρ. 2 ότι η
μεταβολή της περιουσιακής κατάστασης ή ο τρόπος διαβίωσης του υπαλλήλου είναι
δυσανάλογος προς τις αποδοχές και την οικονομική του κατάσταση, διενεργεί έρευνα για την
προέλευση των πόρων του υπαλλήλου. Αν μετά την έρευνα αυτή προκύψουν σοβαρές ενδείξεις
ότι ο υπάλληλος απέκτησε πόρους κατά τρόπο που συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα, ο
Υπουργός Δικαιοσύνης προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για την πειθαρχική δίωξη του
υπαλλήλου.
4. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Δικαιοσύνης και
Οικονομικών καθορίζονται τα κριτήρια, τα όργανα και η διαδικασία ελέγχου της περιουσιακής
κατάστασης των υπαλλήλων. Με το διάταγμα αυτό καθορίζονται τα δικαιώματα των
ελεγχομένων, τα χρονικά όρια για τη διενέργεια του ελέγχου, καθώς και κάθε αναγκαία
λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος. Με το ίδιο διάταγμα μπορεί να καθορίζονται
προσωρινά μέτρα προς διασφάλιση της αποτελεσματικότητας του ελέγχου, καθώς και
κυρώσεις για όσους παρεμποδίζουν τον έλεγχο ή παραλείπουν να υποβάλουν ή υποβάλλουν
ανακριβώς τη δήλωση της παρ. 1. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την προστασία των
προσωπικών δεδομένων των υπαλλήλων, κατ’ εφαρμογή του Γενικoύ Κανονισμού για την
Προστασία Δεδομένων EE 2016/679 (L 119).
5. Η δήλωση περιουσιακής κατάστασης συντάσσεται σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3213/2003
(Α’ 309). Οι δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης συντάσσονται σε ειδικό έντυπο, το
περιεχόμενο του οποίου καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και
Δικαιοσύνης. Με την ίδια απόφαση μπορεί να ορίζεται ότι η δήλωση υποβάλλεται ηλεκτρονικά
και να προβλέπονται οι σχετικές λεπτομέρειες. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την προστασία
των προσωπικών δεδομένων των υπαλλήλων.
6. Η υποβολή δήλωσης περιουσιακής κατάστασης σύμφωνα με το άρθρο αυτό είναι
ανεξάρτητη από την υποβολή δήλωσης περιουσιακής κατάστασης που προβλέπεται από
ειδικές διατάξεις. Οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου οι
οποίοι υποβάλλουν δήλωση της περιουσιακής τους κατάστασης, των συζύγων ή μερών
συμφώνου συμβίωσης τους και των ανήλικων τέκνων τους σύμφωνα με την περ. μγ’ της παρ.
1 του άρθρου 1 του ν. 3213/2003 (Α’ 309), δεν υποβάλλουν τη δήλωση της παρ. 1.
Άρθρο 118 Άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή

1. Απαγορεύεται στον δικαστικό υπάλληλο να ασκεί ιδιωτικό έργο ή εργασία με αμοιβή. Κατ’
εξαίρεση η άσκησή τους επιτρέπεται ύστερα από άδεια, εφόσον δεν είναι ασυμβίβαστα με τα
καθήκοντα της θέσης του δικαστικού υπαλλήλου και δεν παρεμποδίζουν την ομαλή εκτέλεση
της υπηρεσίας του.

27
ΣΕΙΡΑ
2. Η άδεια της παρ. 1 χορηγείται από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ύστερα
από αιτιολογημένη σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου και ανακαλείται με την ίδια
διαδικασία.
3. Απαγορεύεται στον δικαστικό υπάλληλο η κατ’ επάγγελμα άσκηση εμπορίας.
4. Ο υπάλληλος επιτρέπεται να αποκτά αυτοκίνητο δημοσίας χρήσεως ή να εκμεταλλεύεται
αυτό με εκμίσθωση, εφόσον απέκτησε τούτο είτε με γονική παροχή είτε λόγω κληρονομικής
διαδοχής είτε λόγω δωρεάς εν ζωή από συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως β’ βαθμού ή
από σύζυγο, σύμφωνα με όσα ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους.
Άρθρο 119 Συμμετοχή σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου

1. Ο δικαστικός υπάλληλος υποχρεούται να δηλώνει στην υπηρεσία του τη συμμετοχή του σε
νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου οποιασδήποτε μορφής, εκτός των σωματείων και των
κοινωφελών ιδρυμάτων.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος απαγορεύεται να συμμετέχει σε προσωπική εταιρεία ή εταιρεία
περιορισμένης ευθύνης ή σε κοινοπραξία ή να είναι διαχειριστής προσωπικής εμπορικής
εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης ή διευθύνων ή εντεταλμένος σύμβουλος
ανώνυμης εταιρείας και να μετέχει στη διοίκηση ανώνυμης εταιρείας. Ο δικαστικός υπάλληλος
επιτρέπεται να συμμετέχει σε συνεταιρισμό ή στη διοίκησή του, ύστερα από άδεια που
χορηγείται με τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία που προβλέπονται στις παρ. 1 και 2 του
άρθρου 118.
3. Απαγορεύεται η απόκτηση από τον δικαστικό υπάλληλο, τον σύζυγο, το έτερο μέρος
συμφώνου συμβίωσης ή τα ανήλικα τέκνα του μετοχών ανώνυμης εταιρείας η οποία με
οποιονδήποτε τρόπο συναλλάσσεται ή συνεργάζεται με την υπηρεσία του. Ο δικαστικός
υπάλληλος ο οποίος κατά τον διορισμό του κατέχει μετοχές ανώνυμης εταιρείας που εμπίπτει
στην περίπτωση αυτή ή τις αποκτά κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του λόγω κληρονομίας
υποχρεούται να υποβάλει σχετική δήλωση στην υπηρεσία του και μέσα σε ένα (1) έτος να
μεταβιβάσει τις μετοχές αυτές. Κατά το διάστημα που μεσολαβεί έως τη μεταβίβαση των
μετοχών, ο δικαστικός υπάλληλος εμπίπτει στο κώλυμα λόγω συμφέροντος που προβλέπεται
στο άρθρο 122.
4. Ειδικές διατάξεις που αφορούν σε συμμετοχή σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και
θεσπίζουν πρόσθετους περιορισμούς για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους σύμφωνα
με τον ν. 3528/2007 (Α’ 26), εφαρμόζονται και για τους δικαστικούς υπαλλήλους.
Άρθρο 120 Έργα ασυμβίβαστα

1. Απαγορεύεται στους δικαστικούς υπαλλήλους η άσκηση έργων που είναι ασυμβίβαστα με το
βουλευτικό αξίωμα.
2. Η ιδιότητα του δικαστικού υπαλλήλου είναι ασυμβίβαστη προς την ιδιότητα του δικηγόρου.
Άρθρο 121 Κατοχή δεύτερης θέσης

1. Απαγορεύεται ο διορισμός δικαστικών υπαλλήλων, με οποιαδήποτε έννομη σχέση, σε άλλη
θέση: α) δημόσιας υπηρεσίας, β) νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, γ) οργανισμού τοπικής
αυτοδιοίκησης, κάθε βαθμού, καθώς και ένωσης ή συνδέσμου οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης, δ) δημόσιας επιχείρησης και δημόσιου οργανισμού, ε) νομικού προσώπου
ιδιωτικού δικαίου που ανήκει στο κράτος ή επιχορηγείται τακτικώς από κρατικούς πόρους κατά
50%, τουλάχιστον, του ετήσιου προϋπολογισμού του ή του οποίου το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει
κατά 51%, τουλάχιστον, στο κράτος και στ) νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου που ανήκει
σε νομικό πρόσωπο που περιλαμβάνεται σε αυτά των περ. β’ έως και ε’ ή επιχορηγείται από
αυτό τακτικώς κατά 50%, τουλάχιστον, του ετήσιου προϋπολογισμού του, σύμφωνα με τον
νόμο ή κατά το οικείο καταστατικό ή του οποίου το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει κατά 51%,
τουλάχιστον, στα νομικά αυτά πρόσωπα.
2. Δικαστικός υπάλληλος που κατά παράβαση της παρ. 1 διορίστηκε σε άλλη θέση και
αποδέχτηκε τον διορισμό του, θεωρείται ότι παραιτήθηκε αυτοδικαίως από την πρώτη θέση,
εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικές διατάξεις.
3. Επιτρέπεται στον δικαστικό υπάλληλο να αποδέχεται θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή σε
διεθνή οργανισμό στον οποίο μετέχει η Ελλάδα. Στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή οι παρ.
4 και 5 του άρθρου 109.

28
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 122 Κώλυμα λόγω συμφέροντος

1. Ο δικαστικός υπάλληλος δεν επιτρέπεται, είτε ατομικώς είτε ως μέλος συλλογικού οργάνου,
να αναλαμβάνει την επίλυση ζητήματος ή να συμπράττει στην έκδοση πράξεων, αν έχει
συμφέρον ο ίδιος ή ο σύζυγος, το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης ή συγγενής του, εξ
αίματος ή εξ αγχιστείας, έως και τον τρίτο βαθμό ή αν αφορούν σε πρόσωπο με το οποίο τελεί
σε σχέση ιδιαίτερης φιλίας ή έχθρας.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος δεν επιτρέπεται να μετέχει ως γραμματέας δικαστηρίου, δικαστικού
συμβουλίου και ανάκρισης σε υποθέσεις οι οποίες αφορούν σε πρόσωπο αναφερόμενο στην
παρ. 1.
3. Δικαστικοί υπάλληλοι που είναι σύζυγοι, μέρη συμφώνου συμβίωσης ή συγγενείς μεταξύ
τους ή με δικαστικούς λειτουργούς έως και τον τρίτο βαθμό, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, δεν
επιτρέπεται να συμπράττουν ή με οποιονδήποτε τρόπο να συμμετέχουν στην ίδια διαδικαστική
πράξη ή ενέργεια.
4. Η αποσιώπηση του κωλύματος και η σύμπραξη του δικαστικού υπαλλήλου σε πράξη ή
ενέργεια, κατά παράβαση των παρ. 1 έως 3, συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.
Άρθρο 123 Αστική ευθύνη

1. Ο δικαστικός υπάλληλος ευθύνεται έναντι του Δημοσίου για κάθε θετική ζημία την οποία
προξένησε σε αυτό από δόλο ή βαριά αμέλεια. Ευθύνεται για τις αποζημιώσεις τις οποίες
κατέβαλε το Δημόσιο σε τρίτους για βλάβη από παράνομη πράξη ή παράλειψή του κατά την
εκτέλεση των καθηκόντων του, εφόσον οφείλεται σε δόλο ή βαρειά αμέλεια. Ο δικαστικός
υπάλληλος δεν ευθύνεται έναντι των τρίτων για τις πιο πάνω πράξεις ή παραλείψεις του.
2. Η ζημία καταλογίζεται στον δικαστικό υπάλληλο με αίτηση που ασκείται από τον Γενικό
Επίτροπο της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Ως ζημιογόνο γεγονός νοείται κάθε πράξη,
νομική ή υλική, ή παράλειψη που συνδέεται αιτιωδώς με την επέλευση της ζημίας, εφόσον
διαπράχθηκε κατά την άσκηση των υπαλληλικών του καθηκόντων ή κατ’ εκμετάλλευση ή κατά
κατάχρηση ή καθ’ υπέρβαση αυτών. Για την άσκηση αίτησης καταλογισμού συνεπεία
καταβολής αποζημίωσης προς τρίτο δυνάμει δικαστικής απόφασης, απαιτείται η απόφαση αυτή
να έχει καταστεί αμετάκλητη.
3. Αν πρόκειται για αποζημίωση την οποία κατέβαλε το Δημόσιο σε τρίτους για βλάβη από
παράνομη πράξη ή παράλειψη του υπαλλήλου, η αξίωση καταλογισμού παραγράφεται μετά
πενταετία από την κοινοποίηση της αμετάκλητης απόφασης στον Γενικό Επίτροπο της
Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Αν πρόκειται για ζημία ευθέως του Δημοσίου, η αξίωση
καταλογισμού παραγράφεται μετά πενταετία από τη διαπίστωση της ζημίας από τα αρμόδια
όργανα.
4. Κάθε δικαστική απόφαση που επιδικάζει αποζημίωση στο Δημόσιο για ζημιογόνο γεγονός
της παρ. 2 κοινοποιείται μέσα σε ένα (1) μήνα από τη δημοσίευσή της στον Γενικό Επίτροπο
της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Ομοίως κοινοποιείται σε αυτόν κάθε σχετικό πόρισμα
ελέγχου ή διοικητικής εξέτασης μέσα σε ένα (1) μήνα από την έκδοσή του. Ο Γενικός
Επίτροπος, κατά την άσκηση της αρμοδιότητάς του, μπορεί να ζητά στοιχεία από οποιαδήποτε
υπηρεσία και κάθε αρμόδιο όργανο είναι υποχρεωμένο να τον συνδράμει. Η παράβαση της
ανωτέρω υποχρέωσης συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα για το αρμόδιο όργανο. Την άσκηση
της πειθαρχικής δίωξης μπορεί να προκαλέσει και ο Γενικός Επίτροπος με έγγραφό του προς
τον αρμόδιο υπουργό ή τη διοίκηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Στην περίπτωση
αυτή καθίσταται υποχρεωτική η άσκηση της δίωξης.
5. Σε περίπτωση έλλειψης δόλου, το Ελεγκτικό Συνέδριο, εκτιμώντας τις ειδικές περιστάσεις,
μπορεί να καταλογίσει στον δικαστικό υπάλληλο μέρος μόνο της ζημίας που επήλθε στο
Δημόσιο ή της αποζημίωσης που αυτό υποχρεώθηκε να καταβάλει.
6. Αν περισσότεροι δικαστικοί υπάλληλοι προξένησαν από κοινού ζημία στο Δημόσιο,
ευθύνονται εις ολόκληρον κατά τις διατάξεις του αστικού δικαίου.
7. Η αστική ευθύνη των δημόσιων υπολόγων από τη διαχείρισή τους διέπεται από τις ειδικές
γι’ αυτούς διατάξεις.

29
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 124 – 129 (Υπηρεσιακή Εκπαίδευση)
Άρθρο 124 Υπηρεσιακή εκπαίδευση

1. Η υπηρεσιακή εκπαίδευση των δικαστικών υπαλλήλων, όταν δεν αποτελεί υποχρέωση,
σύμφωνα με όσα ορίζονται στα επόμενα άρθρα, συνιστά δικαίωμα, η άσκηση του οποίου
ενθαρρύνεται από την υπηρεσία, στο μέτρο που δεν παρεμποδίζει την εύρυθμη λειτουργία της.
2. Η υπηρεσιακή εκπαίδευση διακρίνεται σε: α) εισαγωγική εκπαίδευση, β) μετεκπαίδευση και
επιμόρφωση και γ) μεταπτυχιακή εκπαίδευση.
3. Η εισαγωγική εκπαίδευση έχει ως σκοπό την εξοικείωση του δικαστικού υπαλλήλου με το
αντικείμενο των καθηκόντων του και είναι υποχρεωτική. Η μετεκπαίδευση και επιμόρφωση έχει
ως σκοπό την απόκτηση από τον υπάλληλο γενικών ή ειδικών γνώσεων που είναι απαραίτητες
για την άσκηση των καθηκόντων του και μπορεί να ορίζεται ως υποχρεωτική. Η μεταπτυχιακή
εκπαίδευση οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από αναγνωρισμένο ΑΕΙ
και είναι προαιρετική.
Άρθρο 125 Εισαγωγική εκπαίδευση (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 3 με το άρθρο 54 του

Ν.5001/2022)
1. Ο δικαστικός υπάλληλος μετά από την ανάληψη υπηρεσίας παρακολουθεί δεκαήμερη
εισαγωγική εκπαίδευση.
2. Η εισαγωγική εκπαίδευση αποτελεί προϋπόθεση για την μονιμοποίηση του υπαλλήλου και
πραγματοποιείται:
α. για όσους διορίστηκαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στον Άρειο Πάγο, στο Ελεγκτικό
Συνέδριο, στη Γενική Επιτροπεία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και στα πολιτικά και
διοικητικά Πρωτοδικεία Θεσσαλονίκης, από τα δικαστήρια αυτά, αντιστοίχως,
β. για όσους διορίστηκαν στα πολιτικά και διοικητικά πρωτοδικεία της Αθήνας και του Πειραιά,
από το πολιτικό και διοικητικό πρωτοδικείο της Αθήνας, αντιστοίχως,
γ. για τους λοιπούς, από τα οικεία εφετεία.
3. Ο δικαστής που διευθύνει το αρμόδιο κατά την παρ. 2 δικαστήριο ορίζει έναν δικαστικό
λειτουργό και έναν δικαστικό υπάλληλο ως υπεύθυνους της εκπαίδευσης. Για τον σχεδιασμό
και την υλοποίηση της προεισαγωγικής και της εισαγωγικής εκπαίδευσης μπορεί να ζητείται η
συνδρομή της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών και του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας
Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
4. Αντικείμενο της εισαγωγικής εκπαίδευσης είναι:
α. η ενημέρωση για την αποστολή, την οργάνωση και τη λειτουργία της Δικαιοσύνης,
β. η μελέτη και ανάλυση των κανόνων δεοντολογίας που διέπουν τη συμπεριφορά των
δικαστικών λειτουργών, των δικαστικών υπαλλήλων, των οργάνων της Διοίκησης, των
δικηγόρων και των διαδίκων, με έμφαση στους κανόνες δεοντολογίας που διέπουν τις σχέσεις
των δικαστικών υπαλλήλων με τους δικαστικούς λειτουργούς,
γ. η ενημέρωση και εξοικείωση με τα βασικά νομοθετήματα που διέπουν την οργάνωση και
λειτουργία του οικείου δικαστηρίου και την κατάσταση των δικαστικών υπαλλήλων,
δ. η ενημέρωση και εξοικείωση με τη χρήση των ηλεκτρονικών βάσεων και συστημάτων που
λειτουργούν στο δικαστήριο.
Κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος της εισαγωγικής εκπαίδευσης
λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για τη συνειδητοποίηση από τους δικαστικούς υπαλλήλους της
σημασίας του έργου τους για την ορθή απονομή της δικαιοσύνης.
5. Στο τέλος της εισαγωγικής εκπαίδευσης από τους αναφερόμενους στην παρ. 3 υπευθύνους
εκπαίδευσης συντάσσεται έκθεση πεπραγμένων καθώς και έκθεση για την επίδοση κάθε
υπαλλήλου. H έκθεση κοινοποιείται στον δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο στο οποίο έχει
διοριστεί ο υπάλληλος, καθώς και στον κατά την παρ. 2 αρμόδιο για την εκπαίδευση δικαστή.
6. Ειδικά για τους Κλάδους ΠΕ Τεκμηρίωσης και Επικουρίας Δικαστικού Έργου και ΠΕ
Δικαστικής Επικοινωνίας και Διεθνών Σχέσεων η εισαγωγική εκπαίδευση παρέχεται, όπως
ορίζεται στα άρθρα 34-38 και 74, αντιστοίχως.

30
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 126 Μετεκπαίδευση και επιμόρφωση (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 55 του

Ν.5001/2022)
Η υπηρεσία μεριμνά για τη μετεκπαίδευση και επιμόρφωση των δικαστικών υπαλλήλων καθ’
όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους και διευκολύνει τη συμμετοχή τους σε προγράμματα
που πραγματοποιούνται στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, σε δικαστήρια,
υπηρεσίες, εκπαιδευτικά ιδρύματα και άλλους πιστοποιημένους φορείς στην Ελλάδα και το
εξωτερικό, λαμβάνοντας ιδιαίτερη μέριμνα για την ισότιμη πρόσβαση των υπαλλήλων σε αυτήν.
Άρθρο 127 Μεταπτυχιακή εκπαίδευση

Η μεταπτυχιακή εκπαίδευση γίνεται με τη συμμετοχή του δικαστικού υπαλλήλου σε
προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών συναφή με το αντικείμενο της υπηρεσίας του.
Άρθρο 128 Έκθεση πεπραγμένων

Μετά το πέρας οποιουδήποτε προγράμματος μετεκπαίδευσης και επιμόρφωσης ή
μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, ο υπάλληλος υποχρεούται να καταθέσει στην υπηρεσία του
σχετική έκθεση. Η υπηρεσία, αν το κρίνει σκόπιμο, οργανώνει την παρουσίασή της σε ευρύτερο
υπηρεσιακό κύκλο.
Άρθρο 129 Άδειες υπηρεσιακής εκπαίδευσης

1. Ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του να λάβει μία φορά
άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης είτε μετεκπαίδευσης και επιμόρφωσης είτε για τη συμμετοχή
του σε προγράμματα μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, συναφή με το αντικείμενο της εργασίας του.
Η άδεια αυτή διαρκεί έως ένα (1) έτος και μπορεί να χορηγείται είτε ενιαία είτε τμηματικά.
Πραγματοποιείται με βάση συγκεκριμένο πρόγραμμα, σε δικαστήρια ή άλλες συναφείς
υπηρεσίες και δημόσιους φορείς ή οργανισμούς, ειδικώς δε η μεταπτυχιακή εκπαίδευση σε
Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. Η άδεια για μεταπτυχιακή
εκπαίδευση μπορεί να παραταθεί, με τη σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, έως
ένα (1) ακόμη έτος, αν το μεταπτυχιακό πρόγραμμα διαρκεί πλέον του έτους και οι υπηρεσιακές
ανάγκες το επιτρέπουν.
2. Η κατά την παρ. 1 υπηρεσιακή άδεια χορηγείται σε δικαστικούς υπαλλήλους που έχουν
συμπληρώσει τριετή τουλάχιστον υπηρεσία, στην οποία δεν συνυπολογίζεται η δοκιμαστική,
και δεν έχουν υπερβεί το πεντηκοστό πέμπτο (55ο) έτος της ηλικίας τους.
3. Έως την 30ή Σεπτεμβρίου εκδηλώνεται εγγράφως στην Υπηρεσία Προσωπικού το
ενδιαφέρον των δικαστικών υπαλλήλων για τη λήψη άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης κατά το
επόμενο δικαστικό έτος. Έως την 30ή Νοεμβρίου με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης
καθορίζεται, κατά τομέα του άρθρου 18, ο μέγιστος αριθμός υπαλλήλων στους οποίους θα
χορηγηθεί το επόμενο έτος άδεια του παρόντος και ορίζεται προθεσμία για την υποβολή των
σχετικών αιτήσεων των υπαλλήλων και των απαραίτητων δικαιολογητικών από τα οποία
προκύπτει η αποδοχή τους από τους φορείς μετεκπαίδευσης ή μεταπτυχιακής εκπαίδευσης.
Ειδικά για τη χορήγηση άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης σε χώρα του εξωτερικού, απαιτείται
πολύ καλή γνώση της γλώσσας της χώρας ή του οικείου προγράμματος, σύμφωνα με το π.δ.
50/2001 (Α’ 39).
4. Η άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης χορηγείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου,
το οποίο ελέγχει τη συνδρομή των προϋποθέσεων των παρ. 1 έως 3 και λαμβάνει υπόψη: α)
την υπηρεσιακή επίδοση του υπαλλήλου, β) τις ανάγκες της υπηρεσίας και γ) την αξία που έχει
για την υπηρεσία το προτεινόμενο πρόγραμμα.
5. Η άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης της περ. γ’ της παρ. 2 του άρθρου 124 χορηγείται
υποχρεωτικά, αν ο δικαστικός υπάλληλος έχει λάβει υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών
Υποτροφιών. Υποτροφία που έχει χορηγηθεί στον δικαστικό υπάλληλο από άλλο ίδρυμα ή
οργανισμό, ελληνικό ή αλλοδαπό, ή από αλλοδαπή κυβέρνηση, συνεκτιμάται από το
υπηρεσιακό συμβούλιο για τη χορήγηση της άδειας. Στην περίπτωση αυτή η άρνηση
χορήγησης της άδειας αιτιολογείται ειδικώς.
6. Στον δικαστικό υπάλληλο στον οποίο χορηγείται άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης στο
εσωτερικό, καταβάλλονται πλήρεις οι αποδοχές του.

31
ΣΕΙΡΑ
7. Στον δικαστικό υπάλληλο στον οποίο χορηγείται άδεια για υπηρεσιακή εκπαίδευση στο
εξωτερικό, καταβάλλονται οι αποδοχές του αυξημένες έως το 50%, με ειδική αιτιολογία της
απόφασης χορήγησης.
8. Η κατά την παρ. 7 προσαύξηση των αποδοχών μειώνεται κατά το μέρος που καλύπτεται
από υποτροφία ή άλλου είδους σχετική χρηματική αμοιβή ή αποζημίωση, που χορηγείται στον
δικαστικό υπάλληλο.
9. Ο δικαστικός υπάλληλος δικαιούται οδοιπορικά έξοδα για την αρχική μετάβασή του και την
επιστροφή του μετά τη λήξη της άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης στο εξωτερικό.
10. Η άδεια υπηρεσιακής εκπαίδευσης ανακαλείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, για
λόγους που σχετίζονται με την επίδοσή του κατά την υπηρεσιακή εκπαίδευση, καθώς και για
ενέργειες που δεν συμβιβάζονται με την ιδιότητά του ως δικαστικού υπαλλήλου και θίγουν το
κύρος της υπηρεσίας του. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος της άδειας δεν υπολογίζεται ως
χρόνος πραγματικής υπηρεσίας.
11. Μετά τη λήξη της άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης, ο δικαστικός υπάλληλος έχει
υποχρέωση να παραμείνει στην υπηρεσία για χρονικό διάστημα τριπλάσιο της διάρκειας της
άδειας. Αν δεν εκπληρώσει την υποχρέωση αυτή, ο δικαστικός υπάλληλος που έλαβε άδεια για
εκπαίδευση στο εξωτερικό οφείλει να επιστρέψει τις επιπλέον αποδοχές που έλαβε κατά τον
χρόνο της άδειας, καθώς και τα έξοδα μετάβασης και επιστροφής με τον νόμιμο τόκο από τη
λήψη τους. Στην περίπτωση αυτή ο χρόνος της άδειας δεν υπολογίζεται ως χρόνος
πραγματικής υπηρεσίας.
12. Εάν, με υπαιτιότητα του δικαστικού υπαλλήλου, διακοπεί η φοίτηση ή παρέλθει άπρακτη η
προθεσμία κατάθεσης του τίτλου, ο υπάλληλος υποχρεούται να επιστρέψει στην υπηρεσία του
την προσαύξηση των αποδοχών που έλαβε κατά το χρονικό διάστημα της άδειας, με τους
νόμιμους τόκους και ο χρόνος της άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης δεν υπολογίζεται ως
χρόνος πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας. Η επιστροφή αποδοχών ενεργείται με πράξη του
αρμόδιου για την εκκαθάριση και πληρωμή των δαπανών οργάνου, το οποίο οφείλει να
ενημερώσει η αρμόδια για το προσωπικό Υπηρεσία. Σε περίπτωση άρνησης επιστροφής των
ανωτέρω αποδοχών, η είσπραξη γίνεται με τη διαδικασία είσπραξης δημοσίων εσόδων. Εάν η
διακοπή ή μη κατάθεση του τίτλου σπουδών στην υπηρεσία δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του
υπαλλήλου, όπως ιδίως λόγω ασθένειας, ο υπάλληλος απαλλάσσεται από την κατά τα
ανωτέρω υποχρέωση επιστροφής αποδοχών.
13. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης μπορεί να καθορίζονται οι ειδικότερες
υποχρεώσεις του δικαστικού υπαλλήλου κατά τη διάρκεια της υπηρεσιακής εκπαίδευσης, ο
τρόπος ελέγχου της τήρησης των υποχρεώσεων αυτών και κάθε σχετική λεπτομέρεια.
14. Άδειες μικρής χρονικής διάρκειας είναι δυνατό να χορηγούνται σε δικαστικούς υπαλλήλους
ύστερα από αίτησή τους για συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια και κάθε είδους συναντήσεις
επιστημονικού χαρακτήρα, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, εφόσον η συμμετοχή κρίνεται
επωφελής για την Υπηρεσία.
15. Οι άδειες της παρ. 14 χορηγούνται από τον διευθύνοντα το δικαστήριο, ύστερα από γνώμη
του αμέσου προϊσταμένου του δικαστικού υπαλλήλου, με αποδοχές για όλο το διάστημα κατά
το οποίο διαρκούν οι παραπάνω δραστηριότητες. Στον χρόνο αυτό προστίθενται οι αναγκαίες
ημέρες για τη μετάβαση και επιστροφή του υπαλλήλου.
Άρθρα 130 – 137 (Αξιολόγηση)
Άρθρο 130 Προσωπικό μητρώο

1. Στο δικαστήριο, την εισαγγελία ή την υπηρεσία στην οποία ανήκει κάθε δικαστικός
υπάλληλος και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης τηρείται το προσωπικό του μητρώο, στο οποίο
περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία τα οποία προσδιορίζουν την ατομική, οικογενειακή,
περιουσιακή και υπηρεσιακή του κατάσταση. Ειδικά για τους υπαλλήλους του τομέα της περ.
δ’ του άρθρου 18, το κατά τα ανωτέρω προσωπικό μητρώο τηρείται και στη Γενική Επιτροπεία

32
ΣΕΙΡΑ
της Επικρατείας στα δικαστήρια αυτά, προκειμένου να είναι εφικτή η σύνταξη της γνώμης που
προβλέπεται στην παρ. 8 του άρθρου 87.
2. Ειδικότερα το προσωπικό μητρώο του δικαστικού υπαλλήλου περιλαμβάνει:
α) Τα στοιχεία της ταυτότητάς του, τα στοιχεία του συζύγου ή του προσώπου με το οποίο
κατάρτισε σύμφωνο συμβίωσης και των τέκνων του. Αν κάποιο στοιχείο οικογενειακής
κατάστασης δεν είναι απαραίτητο για την τήρηση υποχρεώσεων που προβλέπονται στην
κείμενη νομοθεσία, ο υπάλληλος έχει δικαίωμα να μην το δηλώσει ή να ζητήσει τη μη τήρησή
του. Ο υπάλληλος που δηλώνει τα ανωτέρω στοιχεία έχει υποχρέωση να γνωστοποιεί και κάθε
μεταβολή τους,
β) τις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων που υποβάλλονται σύμφωνα με το άρθρο 117,
γ) τους τίτλους σπουδών και άλλα τυπικά προσόντα,
δ) τις εκθέσεις αξιολόγησης των ουσιαστικών προσόντων,
ε) τις αποφάσεις, έγγραφα, κάθε είδους άδειες και άλλα στοιχεία που αναφέρονται στην
υπηρεσιακή κατάσταση και υπηρεσιακή δραστηριότητα του δικαστικού υπαλλήλου,
στ) τις πειθαρχικές αγωγές, πειθαρχικές αποφάσεις και προσφυγές που ασκήθηκαν κατά την
πειθαρχική διαδικασία, καθώς και τις σχετικές δικαστικές αποφάσεις,
ζ) τα στοιχεία επιστημονικής δραστηριότητας του δικαστικού υπαλλήλου, όπως δημοσιεύσεις,
μελέτες, άρθρα και συγγραφικές γενικώς εργασίες και κάθε άλλης δραστηριότητας σχετικής με
το αντικείμενο της υπηρεσίας του.
3. Ο δικαστικός υπάλληλος έχει δικαίωμα να λαμβάνει γνώση και αντίγραφα των στοιχείων του
προσωπικού του μητρώου. Επίσης, μπορεί να ζητήσει να αφαιρεθεί στοιχείο που έχει
περιληφθεί παράνομα στο προσωπικό του μητρώο, να καταχωριστεί σε αυτό κάποιο άλλο που,
για οποιονδήποτε λόγο, έχει παραλειφθεί ή να διορθωθεί κάποιο στοιχείο. Αν η Υπηρεσία
αρνείται να αφαιρέσει ή να διορθώσει κάποιο στοιχείο, επισυνάπτεται στο αμφισβητούμενο
στοιχείο η άποψη του δικαστικού υπαλλήλου, η οποία εφεξής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος
του. Αν η Υπηρεσία διαφωνεί με την καταχώριση ορισμένου στοιχείου, καταχωρίζεται στο
προσωπικό μητρώο του δικαστικού υπαλλήλου η σχετική αίτησή του, επί της οποίας
σημειώνεται η διαφωνία της υπηρεσίας.
4. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες υποχρεούνται να τηρούν το προσωπικό μητρώο σύμφωνα με τις
παρ. 1 έως 3 και έχουν την ευθύνη για τη σωστή ενημέρωσή του. Η παράλειψη των υποχρέων
για εφαρμογή του πρώτου εδαφίου συνιστά το παράπτωμα της περ. στ’ της παρ. 2 του άρθρου
165.
5. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης ρυθμίζονται ειδικότερα ο τύπος του προσωπικού
μητρώου και ο τρόπος τήρησης και ενημέρωσής του, ο τρόπος άσκησης του δικαιώματος του
δικαστικού υπαλλήλου να λαμβάνει γνώση και αντίγραφα των στοιχείων του προσωπικού του
μητρώου, η διαδικασία διόρθωσης και συμπλήρωσης του προσωπικού μητρώου και κάθε
σχετική λεπτομέρεια.
Άρθρο 131 Γενικές αρχές αξιολόγησης

1. Οι δικαστικοί υπάλληλοι αξιολογούνται υποχρεωτικά ως προς τα ουσιαστικά τους προσόντα
βάσει συστήματος αξιολόγησης, το οποίο διέπεται από τις αρχές της αξιοκρατίας και της
αμεροληψίας. Η αξιολόγηση διεξάγεται σε κλίμα αξιοπρέπειας και με πνεύμα συνεργασίας.
2. Σκοπός της αξιολόγησης είναι να αναδειχθεί επακριβώς η υπηρεσιακή εικόνα του
συγκεκριμένου υπαλλήλου και ο βαθμός στον οποίο η άσκηση των καθηκόντων του
ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της υπηρεσίας και επιτρέπει τη διατήρηση και την εξέλιξή του
σε αυτήν. Κάθε αξιολογητής οφείλει να επιτελεί το έργο του με ιδιαίτερη προσοχή,
υπευθυνότητα και αντικειμενικότητα, προστατεύοντας και προάγοντας το συμφέρον της
υπηρεσίας, και με σεβασμό, σε κάθε περίπτωση, στην προσωπικότητα του αξιολογουμένου.
3. Κατά την ανάδειξη αδυναμιών του αξιολογουμένου, λαμβάνεται μέριμνα για την εξεύρεση, με
τη συνεργασία του, πρόσφορων τρόπων βελτίωσής του.
Άρθρο 132 Αξιολογητές και έκθεση αξιολόγησης

1. Κάθε δικαστικός υπάλληλος αξιολογείται αυτοτελώς από δύο (2) αξιολογητές, οι οποίοι
συντάσσουν υποχρεωτικά εκθέσεις αξιολόγησης. Πρώτος αξιολογητής είναι ο άμεσος
προϊστάμενός του και δεύτερος ο αμέσως ανώτερος προϊστάμενος. Ως προϊστάμενοι για την
εφαρμογή της παρούσας θεωρούνται οι δικαστικοί υπάλληλοι, προϊστάμενοι των οικείων

33
ΣΕΙΡΑ
οργανικών μονάδων. Σε περίπτωση απόσπασης, η αξιολόγηση γίνεται από τον προϊστάμενο

της Υπηρεσίας στην οποία είναι αποσπασμένος ο υπάλληλος. Αν, λόγω της θέσης του
αξιολογουμένου στην οικεία υπηρεσιακή μονάδα ή της διάρθρωσης των υπηρεσιών του οικείου
δικαστηρίου ή εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας, δεν υπάρχει δικαστικός υπάλληλος
ανώτερος του αμέσου προϊσταμένου, δεύτερος αξιολογητής είναι ο πρόεδρος του τμήματος του
δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, στο οποίο υπηρετεί ο δικαστικός υπάλληλος ή, εφόσον δεν
συντρέχει τέτοια περίπτωση, ο διευθύνων το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή τη γενική επιτροπεία
ή δικαστικός λειτουργός που ορίζεται από αυτόν. Αν δεν υπάρχει ούτε άμεσος προϊστάμενος
δικαστικός υπάλληλος, μόνος αξιολογητής είναι δικαστικός λειτουργός, σύμφωνα με όσα
ορίζονται στο πέμπτο εδάφιο. Ειδικά για τους υπαλλήλους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πρώτος
αξιολογητής ορίζεται ο προϊστάμενος τμήματος και δεύτερος ο Επίτροπος στην Υπηρεσία
Επιτρόπου στην οποία ανήκει, για τους προϊσταμένους τμήματος, πρώτος αξιολογητής ορίζεται
ο Επίτροπος και δεύτερος αξιολογητής ο καθ’ ύλην αρμόδιος Γενικός Συντονιστής, για τους
Επιτρόπους, πρώτος αξιολογητής ορίζεται ο καθ’ ύλην αρμόδιος Γενικός Συντονιστής και
δεύτερος αξιολογητής ο δικαστικός λειτουργός ο οποίος άσκησε επιθεώρηση κατά το
αξιολογούμενο χρονικό διάστημα στην υπηρεσία Επιτρόπου σύμφωνα με τα άρθρα 124 έως
130 του π.δ. 1225/1981 (Α’ 304). Για τους Γενικούς Συντονιστές, αξιολογητής είναι ο Πρόεδρος
του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
2. Κάθε αξιολογητής υποχρεούται να συντάσσει εκθέσεις αξιολόγησης για όλους τους
υπαλλήλους αρμοδιότητάς του, εφόσον προΐστατο αυτών κατά το προηγούμενο έτος για έξι (6)
τουλάχιστον μήνες, ανεξάρτητα αν είχε τοποθετηθεί με σχετική απόφαση ή όχι, έστω και αν
κατά τον χρόνο σύνταξης των εκθέσεων υπηρετεί σε άλλη Υπηρεσία. Αν ο προϊστάμενος
άσκησε καθήκοντα για έξι (6) τουλάχιστον μήνες, αλλά η υπαλληλική σχέση λύθηκε λόγω
παραίτησης ή αυτοδίκαιης απόλυσης από την υπηρεσία, οι εκθέσεις αξιολόγησης
συντάσσονται και υποβάλλονται με μέριμνα της αρμόδιας μονάδας προσωπικού, πριν από την
αποχώρησή του και πάντως εντός τριμήνου από αυτή.
3. Η έκθεση αξιολόγησης περιλαμβάνει: α) Τους τίτλους σπουδών του υπαλλήλου, καθώς και
τις
δραστηριότητες επιμόρφωσης κατά το έτος στο οποίο αναφέρεται η αξιολόγηση,
β) συνοπτική περιγραφή του έργου που επιτελέσθηκε στην οργανική μονάδα στην οποία ανήκει
ο αξιολογούμενος κατά την περίοδο που αξιολογείται,
γ) συνοπτική περιγραφή του έργου που επιτελέσθηκε από τον αξιολογούμενο κατά την περίοδο
που αξιολογείται,
δ) τα στοιχεία της συνέντευξης, ε) τη βαθμολογία του αξιολογουμένου βάσει των κριτηρίων των
επόμενων άρθρων.
4. Οι εκθέσεις αξιολόγησης συντάσσονται υποχρεωτικά εντός του πρώτου εξαμήνου κάθε
έτους.
5. Αντίγραφο της έκθεσης αξιολόγησης κοινοποιείται από την αρμόδια Υπηρεσία υποχρεωτικά
με απόδειξη στον αξιολογούμενο δικαστικό υπάλληλο.
6. Ο αξιολογούμενος δικαιούται να ασκήσει ενώπιον του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου
ένσταση κατά της έκθεσης αξιολόγησης, αν ο μέσος όρος βαθμολογίας της έκθεσης
αξιολόγησης είναι μικρότερος του εβδομήντα πέντε (75), καθώς επίσης και για: α) διόρθωση
της βαθμολογίας στα κριτήρια ή στις κατηγορίες κριτηρίων στα οποία η διαφορά βαθμού του
πρώτου με τον δεύτερο αξιολογητή είναι μεγαλύτερη από είκοσι τέσσερις (24) μονάδες, β)
διόρθωση της αξιολόγησης στα κριτήρια ή στις κατηγορίες κριτηρίων για τα οποία ελλείπει η
απαιτούμενη κατά την παρ. 5 του άρθρου 133 και την παρ. 5 του άρθρου 134 ειδική αιτιολογία,
γ) διόρθωση της βαθμολογίας, σε περίπτωση που ο αξιολογηθείς κατά το προηγούμενο έτος
ως άριστος βαθμολογηθεί συνολικά με βαθμό κάτω του ενενήντα (90) και δ) διαγραφή
ανακριβών γεγονότων και καταστάσεων που μνημονεύονται στην έκθεση και διόρθωση της
βαθμολογίας η οποία στηρίχθηκε στα γεγονότα και τις καταστάσεις αυτές. Η ένσταση, η οποία
περιλαμβάνει επί ποινή απαραδέκτου αναλυτικά τα συγκεκριμένα στοιχεία και τα πραγματικά
περιστατικά στα οποία ο αξιολογούμενος θεμελιώνει τους ισχυρισμούς του, ασκείται μέσα σε
αποκλειστική προθεσμία δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την κοινοποίηση της έκθεσης
αξιολόγησης στον υπάλληλο. Η ένσταση κατατίθεται στην υπηρεσία του υπαλλήλου,
διαβιβάζεται στο υπηρεσιακό συμβούλιο και κοινοποιείται στον Υπουργό Δικαιοσύνης. Ειδικώς,

34
ΣΕΙΡΑ
για την περ. α), ένσταση δικαιούται να ασκήσει υπέρ της υπηρεσίας και ο Υπουργός
Δικαιοσύνης.
7. Το υπηρεσιακό συμβούλιο εξετάζει το παραδεκτό και βάσιμο της ένστασης και μπορεί,
εκτιμώντας τις περιστάσεις, είτε να οριστικοποιήσει είτε να διορθώσει την έκθεση αξιολόγησης
με παράθεση πλήρους αιτιολογίας είτε να αναπέμψει την υπόθεση στους αξιολογητές προς νέα
κρίση, σε περίπτωση μη τήρησης ουσιώδους τύπου της διαδικασίας. Επίσης, δικαιούται να
ζητήσει οποιεσδήποτε πρόσθετες διευκρινίσεις κρίνει απαραίτητες από τους αξιολογητές ή τον
αξιολογούμενο και γενικώς να ενεργήσει για τη διακρίβωση των προβαλλόμενων ισχυρισμών,
τηρουμένης σε κάθε περίπτωσης της αρχής της εκατέρωθεν ακρόασης. Το υπηρεσιακό
συμβούλιο αποφαίνεται για την ένσταση μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών από την περιέλευσή
της σ’ αυτό.
8. Αν το συμβούλιο κληθεί να αξιολογήσει ενστάσεις υπαλλήλων που έχουν αξιολογηθεί από
μέλος του, το συγκεκριμένο μέλος κωλύεται να συμμετάσχει και αντικαθίσταται από τον
αναπληρωτή του.
9. Η έκθεση αξιολόγησης συντάσσεται υποχρεωτικά κατά τα υποδείγματα των εντύπων που
αναφέρονται στο Παράρτημα, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του παρόντος. Είναι
δυνατή η ηλεκτρονική διεξαγωγή της κατά τα ανωτέρω αξιολόγησης των υπαλλήλων και των
προϊσταμένων οργανικών μονάδων, κατά τα ισχύοντα για τους δημόσιους διοικητικούς
υπαλλήλους. Κάθε άλλο ειδικότερο ζήτημα ρυθμίζεται με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης.
Άρθρο 133 Κριτήρια και διαδικασία αξιολόγησης δικαστικών υπαλλήλων

1. Τα κριτήρια αξιολόγησης των δικαστικών υπαλλήλων κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:
Α. Γνώση του αντικειμένου, ενδιαφέρον και δημιουργικότητα.
Β. Υπηρεσιακές σχέσεις και συμπεριφορά. Γ. Αποτελεσματικότητα.
2. Κάθε κατηγορία κριτηρίων αναλύεται σε επί μέρους κριτήρια ως ακολούθως:
Α. Γνώση του αντικειμένου, ενδιαφέρον και δημιουργικότητα:
α) Εμπειρία κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του δικαστικού υπαλλήλου.
β) Ολοκληρωμένη γνώση του αντικειμένου της θέσης εργασίας του δικαστικού υπαλλήλου στην
οργανική μονάδα στην οποία υπηρετεί.
γ) Ουσιαστικό ενδιαφέρον, ανάπτυξη δεξιοτήτων και αφοσίωση στην άσκηση των καθηκόντων
του δικαστικού υπαλλήλου.
δ) Πρωτοβουλία, καινοτομίες, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, συντονισμός και προγραμματισμός
των εργασιών του.
ε) Ανάληψη ευθυνών και ικανότητα άσκησης πολλαπλών καθηκόντων, συναφών προς τη φύση
της υπηρεσίας.
στ) Εκπόνηση μελετών και άρθρων, καθώς και βράβευση τέτοιων εργασιών, συναφών με το
αντικείμενο της υπηρεσίας.
ζ) Προτάσεις εισηγήσεις που έχουν κατατεθεί στην υπηρεσία ή έχουν υποβληθεί στην
υπηρεσιακή συνέλευση, ιδίως αν έχουν γίνει αποδεκτές.
Β. Υπηρεσιακές σχέσεις και συμπεριφορά α) Ικανότητα επικοινωνίας και συνεργασίας με τους
άλλους υπαλλήλους, τους προϊσταμένους, καθώς και με άλλες υπηρεσίες.
β) Συμπεριφορά και εξυπηρέτηση του κοινού. Γ. Αποτελεσματικότητα Ποιοτική και ποσοτική
εργασιακή απόδοση.
3. Οι δικαστικοί υπάλληλοι βαθμολογούνται χωριστά σε κάθε κριτήριο αξιολόγησης από κάθε
αξιολογητή. Στη συνέχεια, εξάγεται ο μέσος όρος ανά κατηγορία κριτηρίων και ανά αξιολογητή
και ακολούθως εξάγεται ο μέσος όρος βαθμολογίας των κατηγοριών κριτηρίων κάθε
αξιολογητή. Ο τελικός βαθμός της αξιολόγησης προκύπτει από τον μέσο όρο των βαθμολογιών
των δύο αξιολογητών. Η κλίμακα των βαθμών ορίζεται από το μηδέν (0) ως το εκατό (100), με
ανώτατο βαθμό το εκατό (100) και κατώτατο το μηδέν (0). Δεκαδικοί αριθμοί
στρογγυλοποιούνται στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό.
4. Όλες οι κρίσεις των αξιολογητών αιτιολογούνται.
5. Με τους βαθμούς από ενενήντα (90) έως εκατό (100) βαθμολογούνται οι άριστοι υπάλληλοι,
οι οποίοι έχουν επιδείξει όλως εξαιρετική επίδοση στα καθήκοντά τους. Ως όλως εξαιρετική
επίδοση νοείται η προσφορά έργου ιδιαιτέρως υψηλού επιπέδου από τον αξιολογούμενο, από
το οποίο προέκυψε σημαντικό όφελος για την υπηρεσία. Για βαθμολογία ενενήντα (90) και άνω
κατά τον γενικό μέσο όρο του κάθε αξιολογητή απαιτείται για τα κριτήρια αξιολόγησης ειδική

35
ΣΕΙΡΑ
αιτιολογία, με καταγραφή των πραγματικών στοιχείων και δεδομένων στα οποία στηρίζεται. Την
πρώτη φορά που ο υπάλληλος αξιολογείται κατά τον τελικό βαθμό της παρ. 3 ως «άριστος»
για την άσκηση των καθηκόντων της συγκεκριμένης θέσης, η έκθεση αξιολόγησης εξετάζεται
υποχρεωτικά από το αρμόδιο πρωτοβάθμιο υπηρεσιακό συμβούλιο, στο οποίο διαβιβάζεται
από την αρμόδια για το προσωπικό υπηρεσία. Το συμβούλιο, στην περίπτωση αυτή, καλεί
υποχρεωτικά σε ακρόαση τόσο τους αξιολογητές όσο και τον αξιολογούμενο. Με την απόφασή
του, το συμβούλιο είτε οριστικοποιεί τη βαθμολογία της έκθεσης αξιολόγησης, είτε αποφαίνεται
ότι δεν προσιδιάζει σε αυτόν ο χαρακτηρισμός «άριστος» και βαθμολογεί το ίδιο τον υπάλληλο,
όπου μπορεί να προβεί αιτιολογημένα σε μείωση της βαθμολογίας. Η απόφαση του
συμβουλίου δεσμεύει τους αξιολογητές.
6. Με τους βαθμούς από εβδομήντα πέντε (75) έως ογδόντα εννέα (89) βαθμολογούνται οι
πολύ καλοί υπάλληλοι, οι οποίοι ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις της υπηρεσίας.
7. Με τους βαθμούς από εξήντα (60) έως εβδομήντα τέσσερα (74) βαθμολογούνται οι καλοί
υπάλληλοι, οι οποίοι ανταποκρίνονται επαρκώς στις απαιτήσεις της υπηρεσίας.
8. Με τους βαθμούς από πενήντα (50) έως πενήντα εννέα (59) βαθμολογούνται οι μέτριοι
υπάλληλοι, οι οποίοι, ανταποκρίνονται, κατ’ αρχήν, στις βασικές απαιτήσεις της υπηρεσίας.
9. Με τους βαθμούς από σαράντα (40) έως σαράντα εννέα (49) βαθμολογούνται οι ανεπαρκείς
υπάλληλοι.
10. Με τους βαθμούς από μηδέν (0) έως τριάντα εννέα (39) βαθμολογούνται οι ακατάλληλοι για
τη συγκεκριμένη υπηρεσία υπάλληλοι.
11. Για βαθμολογία κάτω του βαθμού εξήντα (60) κατά τον γενικό μέσο όρο του κάθε αξιολογητή
απαιτείται για τα κριτήρια αξιολόγησης ειδική αιτιολογία, με συγκεκριμένη αναφορά σε
πραγματικά περιστατικά ή καταστάσεις, όπως η επιβολή πειθαρχικών ποινών, δυσμενών
παρατηρήσεων προϊσταμένων του υπαλλήλου ή άλλων αντικειμενικών στοιχείων που να
καταδεικνύουν προδήλως μειωμένη ανταπόκριση στα υπηρεσιακά καθήκοντα.
12. Εφόσον ο υπάλληλος κριθεί ακατάλληλος σε μία ή περισσότερες κατηγορίες κριτηρίων, η
έκθεση αξιολόγησης, στην οποία περιέχεται και αιτιολογημένη κρίση περί του εάν ο υπάλληλος
μπορεί, παρά ταύτα, να παραμείνει στην υπηρεσία, διαβιβάζεται στο οικείο δικαστικό
συμβούλιο, προκειμένου να εξετασθεί εάν συντρέχει περίπτωση λύσης της υπαλληλικής
σχέσης.
13. Εφόσον ο υπάλληλος κριθεί ανεπαρκής σε μία ή περισσότερες κατηγορίες κριτηρίων επί
τρεις (3) συνεχόμενες αξιολογήσεις, ακολουθείται υποχρεωτικά η διαδικασία της παρ. 12.
Άρθρο 134 Κριτήρια και διαδικασία αξιολόγησης προϊσταμένων οργανικών μονάδων

1. Τα κριτήρια αξιολόγησης των δικαστικών υπαλλήλων προϊσταμένων γενικών διευθύνσεων,
διευθύνσεων και τμημάτων κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:
Α. Γνώση του αντικειμένου, αντίληψη, ενδιαφέρον και δημιουργικότητα.
Β. Υπηρεσιακές σχέσεις και συμπεριφορά.
Γ. Διοικητικές ικανότητες Αποτελεσματικότητα.
2. Κάθε κατηγορία κριτηρίων αναλύεται σε επιμέρους κριτήρια, ως ακολούθως: Α. Γνώση του
αντικειμένου: α. Επαγγελματική επάρκεια. Αξιολογούνται η γνώση του αντικειμένου της
υπηρεσίας, η ικανότητα οργάνωσης του ατομικού και συλλογικού φόρτου εργασίας και η
ευθυκρισία.
β. Αντίληψη και ικανότητα λύσης προβλημάτων. Αξιολογούνται η ορθή σύλληψη των
προβλημάτων, η ικανότητα αντίληψης σύνθετων καταστάσεων και η θέση προτεραιοτήτων, η
πρόβλεψη και έγκαιρη αντιμετώπιση συνεπειών και η ορθή διαχείριση κρίσεων.
γ. Πρωτοβουλία Καινοτομίες. Αξιολογούνται η ανάπτυξη δημιουργικών και πρακτικών λύσεων,
η δυνατότητα για συνεχή βελτίωση της απόδοσης και δημιουργικότητας και η εισαγωγή και
αποδοχή καινοτόμων μεθόδων. Β. Υπηρεσιακές σχέσεις και συμπεριφορά:
α. Συμπεριφορά και εξυπηρέτηση του κοινού. β. Επικοινωνία και συνεργασία με τους
προϊσταμένους. γ. Επικοινωνία και συνεργασία με τους υφισταμένους. δ. Επικοινωνία και
συνεργασία με άλλες υπηρεσίες. Αξιολογείται η ικανότητα ακριβούς και σαφούς επικοινωνίας,
προφορικής και γραπτής, η ικανότητα διαπραγμάτευσης, αλλά και αντίληψης των
προβλημάτων επικοινωνίας, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα.

36
ΣΕΙΡΑ
Γ. Διοικητικές ικανότητες Αποτελεσματικότητα: α. Ικανότητα να προγραμματίζει, οργανώνει,

συντονίζει και ελέγχει τις εργασίες της μονάδας του. Αξιολογείται η ηγετική ικανότητα, ιδίως ως
προς την προετοιμασία μελλοντικών στελεχών και την κατανομή έργου στο προσωπικό.
β. Ικανότητα να καθοδηγεί, ενημερώνει, παρακινεί τους υπαλλήλους, να αναπτύσσει τις
επαγγελματικές και προσωπικές ικανότητες και δεξιότητές τους και να παρέχει κίνητρα
συνεχούς επιμόρφωσης.
γ. Ικανότητα αντικειμενικής και αμερόληπτης αξιολόγησης.
δ. Ικανότητα λήψης αποτελεσματικών αποφάσεων, ιδίως σε συνθήκες κρίσης.
ε. Κατάθεση προτάσεων για την αποδοτικότερη λειτουργία της υπηρεσίας. Εκπόνηση μελετών
και άρθρων, καθώς και βράβευση τέτοιων εργασιών, συναφών με το αντικείμενο της
υπηρεσίας.
στ. Ικανότητα εφαρμογής γνώσεων και εμπειρίας κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
Ανάληψη ευθυνών και ικανότητα άσκησης πολλαπλών καθηκόντων, συναφών προς τη φύση
της υπηρεσίας, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, συντονισμός και προγραμματισμός των εργασιών
του.
ζ. Εξοικονόμηση πόρων, όπως οικονομικών, εργασίας, χρόνου και υλικών μέσων.
3. Οι προϊστάμενοι οργανικών μονάδων βαθμολογούνται χωριστά σε κάθε κριτήριο
αξιολόγησης από κάθε αξιολογητή. Στη συνέχεια, εξάγεται ο μέσος όρος ανά κατηγορία
κριτηρίων και ανά αξιολογητή και ακολούθως εξάγεται ο μέσος όρος βαθμολογίας των
κατηγοριών κριτηρίων κάθε αξιολογητή. Ο τελικός βαθμός της αξιολόγησης προκύπτει από τον
μέσο όρο των βαθμολογιών των δύο αξιολογητών. Η κλίμακα των βαθμών ορίζεται από το
μηδέν (0) ως το εκατό (100), με ανώτατο βαθμό το εκατό (100) και κατώτατο το μηδέν (0).
Δεκαδικοί αριθμοί στρογγυλοποιούνται στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό.
4. Όλες οι κρίσεις των αξιολογητών αιτιολογούνται.
5. Με τους βαθμούς από ενενήντα (90) έως εκατό (100) βαθμολογούνται οι άριστοι
προϊστάμενοι, οι οποίοι έχουν επιδείξει όλως εξαιρετική επίδοση στα καθήκοντά τους. Ως
«όλως εξαιρετική επίδοση» νοείται η προσφορά έργου ιδιαιτέρως υψηλού επιπέδου από τον
αξιολογούμενο, από το οποίο προέκυψε σημαντικό όφελος για την υπηρεσία. Για βαθμολογία
ενενήντα (90) και άνω κατά τον γενικό μέσο όρο του κάθε αξιολογητή απαιτείται για τα κριτήρια
αξιολόγησης ειδική αιτιολογία, με καταγραφή των πραγματικών στοιχείων και δεδομένων στα
οποία στηρίζεται. Την πρώτη φορά που ο υπάλληλος αξιολογείται κατά τον τελικό βαθμό της
παρ. 3 ως άριστος για την άσκηση των καθηκόντων της συγκεκριμένης θέσης, η έκθεση
αξιολόγησης εξετάζεται υποχρεωτικά από το αρμόδιο πρωτοβάθμιο υπηρεσιακό συμβούλιο,
στο οποίο διαβιβάζεται από την αρμόδια υπηρεσία προσωπικού. Το συμβούλιο, στην
περίπτωση αυτή, καλεί υποχρεωτικά σε ακρόαση τόσο τους αξιολογητές όσο και τον
αξιολογούμενο. Με την απόφασή του, το συμβούλιο είτε οριστικοποιεί τη βαθμολογία της
έκθεσης αξιολόγησης είτε αποφαίνεται ότι δεν προσιδιάζει σε αυτόν ο χαρακτηρισμός
«άριστος» και βαθμολογεί το ίδιο τον υπάλληλο, όπου μπορεί να προβεί αιτιολογημένα σε
μείωση της βαθμολογίας. Η απόφαση του συμβουλίου δεσμεύει τους αξιολογητές.
6. Με τους βαθμούς από εβδομήντα πέντε (75) έως ογδόντα εννέα (89) βαθμολογούνται οι
πολύ καλοί προϊστάμενοι, οι οποίοι ανταποκρίνονται πλήρως στις απαιτήσεις της υπηρεσίας.
7. Με τους βαθμούς από εξήντα (60) έως εβδομήντα τέσσερα (74) βαθμολογούνται οι καλοί
προϊστάμενοι που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της υπηρεσίας.
8. Με τους βαθμούς από πενήντα (50) έως πενήντα εννέα (59) βαθμολογούνται οι μέτριοι
προϊστάμενοι, οι οποίοι ανταποκρίνονται κατ’ αρχήν στις βασικές απαιτήσεις της υπηρεσίας.
9. Με τους βαθμούς από σαράντα (40) έως σαράντα εννέα (49) βαθμολογούνται οι ανεπαρκείς
προϊστάμενοι.
10. Με τους βαθμούς από μηδέν (0) έως τριάντα εννέα (39) βαθμολογούνται οι ακατάλληλοι για
τη συγκεκριμένη θέση προϊσταμένου.
11. Για βαθμολογία κάτω του βαθμού εξήντα (60) κατά τον γενικό μέσο όρο του κάθε αξιολογητή
απαιτείται συγκεκριμένη αναφορά σε πραγματικά περιστατικά ή καταστάσεις, όπως η επιβολή
πειθαρχικών ποινών, δυσμενών παρατηρήσεων προϊσταμένων του αξιολογουμένου ή άλλων
αντικειμενικών στοιχείων που να καταδεικνύουν προδήλως μειωμένη ανταπόκριση στα
υπηρεσιακά καθήκοντα.
12. Εφόσον ο προϊστάμενος κριθεί μέτριος, ανεπαρκής ή ακατάλληλος σε μία ή περισσότερες
κατηγορίες κριτηρίων, η έκθεση αξιολόγησης διαβιβάζεται στο οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο,

37
ΣΕΙΡΑ
προκειμένου να εξετασθεί εάν συντρέχει περίπτωση απαλλαγής του από τα καθήκοντα του
προϊσταμένου κατά τα οριζόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 146. Προκειμένου για Επίτροπο του
Ελεγκτικού Συνεδρίου, η έκθεση διαβιβάζεται στο οικείο υπηρεσιακό συμβούλιο, με σκοπό να
εξετασθεί εάν συντρέχει περίπτωση να μεταφερθεί σε θέση προϊσταμένου τμήματος ή
αντίστοιχου επιπέδου οργανικής μονάδας.
13. Στην αξιολόγηση των προϊσταμένων συνεκτιμάται και η αξιολόγηση από τους υφισταμένους
τους, όπως περιγράφεται στην παρ. 14.
14. Ο προϊστάμενος τμήματος αξιολογείται από τους υφισταμένους του, εφόσον αυτοί είναι
τουλάχιστον τρεις (3), ο προϊστάμενος διεύθυνσης και ο Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου
από τους προϊσταμένους τμημάτων και, αν αυτοί είναι λιγότεροι από τρεις, από το σύνολο των
υπαλλήλων, ο προϊστάμενος γενικής διεύθυνσης από τους προϊσταμένους διεύθυνσης και
τμημάτων που υπάγονται στη γενική διεύθυνση και ο Γενικός Συντονιστής του Ελεγκτικού
Συνεδρίου από τους Επιτρόπους του Ελεγκτικού Συνεδρίου που υπάγονται στην αρμοδιότητά
του. Με τον κανονισμό του οικείου δικαστηρίου ή εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας μπορεί
να ορίζεται, κατά παρέκκλιση του πρώτου εδαφίου, αξιολόγηση των προϊσταμένων διεύθυνσης
από το σύνολο των υπαλλήλων, εφόσον διαπιστώνεται ότι η λειτουργία των υπηρεσιών του
καθιστά πρόσφορη αυτή την αξιολόγηση.
15. Η κατά τα ανωτέρω αξιολόγηση των προϊσταμένων από τους υφισταμένους,
πραγματοποιείται τον Ιανουάριο με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίου πολλαπλών επιλογών,
το οποίο καταρτίζεται από την οικεία διεύθυνση προσωπικού, κατά το υπόδειγμα του εντύπου
Γ’ που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του παρόντος.
Με ευθύνη της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η ταυτότητα κάθε
υφισταμένου που συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο παραμένει μυστική και μπορεί να
καθίσταται γνωστή στην υπηρεσία και στον αξιολογούμενο προϊστάμενο, μόνο σε περίπτωση
που ασκηθεί από αυτόν ένσταση ενώπιον του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου κατά της
έκθεσης αξιολόγησης και εφόσον με το ερωτηματολόγιο οι υφιστάμενοι τον αξιολόγησαν σε
κάθε κριτήριο κατά πλειοψηφία με βαθμό Γ και αυτό αποτέλεσε έρεισμα στην ετήσια αξιολόγησή
του.
Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει τα κριτήρια: Ι. Γνώση του αντικειμένου, αντίληψη, ενδιαφέρον
και δημιουργικότητα. ΙΙ. Υπηρεσιακές σχέσεις και συμπεριφορά. ΙΙΙ. Διοικητικές ικανότητες
Αποτελεσματικότητα. Επί των κριτηρίων αυτών αξιολογούν οι υφιστάμενοι τον προϊστάμενο με
τα στοιχεία Α, Β και Γ, εκ των οποίων το Α αντιπροσωπεύει τον άριστο, το Β τον καλό και το Γ
τον μέτριο. Κάθε κριτήριο βαθμολογείται ξεχωριστά.
16. Οι αξιολογητές λαμβάνουν γνώση των ερωτηματολογίων, χωρίς να καθίσταται γνωστή η
ταυτότητα των υφισταμένων που συμπλήρωσαν αυτά και, μετά την ολοκλήρωση της
αξιολόγησης, οι αξιολογηθέντες προϊστάμενοι. Η βαθμολογία κάθε ετήσιας αξιολόγησης του
προϊσταμένου από τους υφισταμένους του επισυνάπτεται στην έκθεση αξιολόγησής του και
συνεκτιμάται κατά τις αξιολογήσεις του.
Άρθρο 135 Συνέντευξη

1. Πριν από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, ο Α’ αξιολογητής καλεί τον αξιολογούμενο
υποχρεωτικά σε συνέντευξη. Σκοπός της συνέντευξης είναι αφενός μεν να αναδείξει πτυχές της
πραγματικότητας που επηρεάζουν την αξιολόγηση, αφετέρου δε να αξιολογηθούν η
προσωπικότητα και η υπηρεσιακή εικόνα του αξιολογουμένου, καθώς και η επιτυχής
συνεργασία του με τον αξιολογητή για την πρόσφορη αντιμετώπιση των ζητημάτων που
ανέκυψαν.
2. Η ημερομηνία της συνέντευξης, καθώς και οι υπογραφές του αξιολογητή και του
αξιολογουμένου σημειώνονται σε ειδικό χώρο του εντύπου αξιολόγησης, με σήμανση στην
περίπτωση κατά την οποία ο αξιολογούμενος ζήτησε και έλαβε προθεσμία για να υποβάλει τις
απόψεις αντιρρήσεις του, κατά την παρ. 4.
3. Για τη συνέντευξη συντάσσεται από τον αξιολογητή πρακτικό, στο οποίο αναφέρονται
συνοπτικά τα διαμειφθέντα κατ’ αυτή, με μνεία ιδίως των σχετικών ερωτήσεων και απαντήσεων,
καθώς και προτεινόμενων μέτρων βελτίωσης. Το πρακτικό συνυπογράφεται από τον
αξιολογητή και τον αξιολογούμενο και συνάπτεται στην έκθεση αξιολόγησης.
4. Σε περίπτωση κατά την οποία ο Α’ αξιολογητής βαθμολογεί τον υπάλληλο κατά μέσο όρο
κάτω από εξήντα (60), συμπληρώνει υποχρεωτικά στο έντυπο της έκθεσης αξιολόγησης τα

38
ΣΕΙΡΑ
μέτρα βελτίωσης που, έπειτα και από σχετική συζήτηση με τον αξιολογούμενο, εκτιμά ότι
πρέπει να ληφθούν κατά περίπτωση από αυτόν, τον προϊστάμενο ή άλλους υπηρεσιακούς
παράγοντες. Ο αξιολoγούμενος έχει δικαίωμα να υποβάλει στον αξιολογητή απόψεις
αντιρρήσεις μέσα σε προθεσμία δύο (2) εργάσιμων ημερών από την πραγματοποίηση της
συνέντευξης. Οι απόψεις αντιρρήσεις αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της έκθεσης
αξιολόγησης του υπαλλήλου και λαμβάνεται υπόψη από τον αξιολογητή.
5. Αν προτείνονται μέτρα βελτίωσης, αυτά λαμβάνονται υπόψη υποχρεωτικά από τον
αξιολογητή κατά την επόμενη περίοδο αξιολόγησης του υπαλλήλου. Ο αξιολογητής οφείλει να
σημειώσει στην έκθεση αξιολόγησης τα μέτρα που έλαβαν ο ίδιος και η υπηρεσία, προκειμένου
να βοηθήσουν τον υπάλληλο να βελτιώσει την απόδοσή του. Παράλειψη εκπλήρωσης της
προαναφερόμενης υποχρέωσης λαμβάνεται υποχρεωτικά υπόψη ως δυσμενές στοιχείο από
τον προϊστάμενο του αξιολογητή κατά την αξιολόγηση του τελευταίου.
Άρθρο 136 Ηθικές αμοιβές

1. Η υπηρεσία μεριμνά για την ενθάρρυνση των δικαστικών υπαλλήλων κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων τους και αναγνωρίζει κάθε θετική ανταπόκριση σε αυτά.
2. Για εξαιρετικές πράξεις στην υπηρεσία τους, που υπερβαίνουν εμφανώς την ευσυνείδητη
άσκηση του υπηρεσιακού τους καθήκοντος, καθώς και για την κοινωνική τους δράση,
απονέμονται στους υπαλλήλους οι ακόλουθες κατά περίπτωση επιβραβεύσεις:
α) Έπαινος. β) Μετάλλιο διακεκριμένων πράξεων με δίπλωμα.
3. Το σχήμα, οι διαστάσεις και οι παραστάσεις που αποτυπώνονται στο μετάλλιο
διακεκριμένων πράξεων και ο τύπος και το περιεχόμενο του διπλώματος, καθώς και κάθε
σχετική λεπτομέρεια, καθορίζονται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του
Υπουργού Δικαιοσύνης.
4. Ο έπαινος απονέμεται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
μετά από πρόταση της υπηρεσίας ή και του ίδιου του υπαλλήλου και ειδικά αιτιολογημένη
σύμφωνη γνώμη του επταμελούς υπηρεσιακού συμβουλίου.
5. Το μετάλλιο διακεκριμένων πράξεων απονέμεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με
πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, μετά από πρόταση της υπηρεσίας ή και του ίδιου του
υπαλλήλου και ειδικά αιτιολογημένη σύμφωνη γνώμη του επταμελούς υπηρεσιακού
συμβουλίου.
6. Η πράξη απονομής ηθικής αμοιβής δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και
ανακοινώνεται με εγκύκλιο σε όλες τις υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Αντίγραφα των
πράξεων αυτών τίθενται στο προσωπικό μητρώο του δικαστικού υπαλλήλου και λαμβάνονται
υπόψη κατά τις κρίσεις που αφορούν την υπηρεσιακή του κατάσταση.
Άρθρο 137 Βράβευση προτάσεων ή μελετών

1. Στους δικαστικούς υπαλλήλους οι οποίοι με δική τους πρωτοβουλία συντάσσουν και
υποβάλλουν αξιόλογη πρωτότυπη πρόταση ή μελέτη που έχει ως περιεχόμενο τη βελτίωση της
οργάνωσης και λειτουργίας της υπηρεσίας ή την απλούστευση των διαδικασιών ή τη βελτίωση
των όρων απονομής της δικαιοσύνης και λειτουργίας των δικαστηρίων ή θέματα τα οποία
εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της υπηρεσίας τους, απονέμονται χρηματικά βραβεία.
2. Με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και
Δικαιοσύνης, καθορίζονται τα όργανα, η διαδικασία αξιολόγησης και βράβευσης των
προτάσεων ή μελετών, ο τρόπος αξιοποίησής τους, το ύψος των χρηματικών βραβείων και
κάθε αναγκαία λεπτομέρεια.
3. Το χρηματικό βραβείο απονέμεται στον δικαιούχο και μετά την αποχώρησή του από την
υπηρεσία ή, σε περίπτωση θανάτου του, στους κληρονόμους του.

39
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 138 – 142 (Μονιμοποίηση-Βαθμολογική Εξέλιξη)
Άρθρο 138 Δοκιμαστική υπηρεσία Μονιμοποίηση (όπως τροποποιήθηκε με η παρ. 2 με

το άρθρο 56 του Ν. 5001/2022)
1. Οι δικαστικοί υπάλληλοι μετά τον διορισμό τους διανύουν διετή δοκιμαστική υπηρεσία, κατά
τη διάρκεια της οποίας επιτρέπεται να απολυθούν για λόγους που ανάγονται στην υπηρεσία
τους, ύστερα από απόφαση του αρμόδιου δικαστικού συμβουλίου.
2. Οι δικαστικοί υπάλληλοι, πλην των αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών,
κατά το διάστημα της δοκιμαστικής τους υπηρεσίας παρακολουθούν πρόγραμμα εισαγωγικής
εκπαίδευσης, σύμφωνα με το άρθρο 125.
3. Μέσα σε τρεις (3) μήνες από τη συμπλήρωση της δοκιμαστικής υπηρεσίας, το αρμόδιο
δικαστικό συμβούλιο υποχρεούται να αποφασίσει αν ο δόκιμος δικαστικός υπάλληλος είναι
κατάλληλος για μονιμοποίηση. Για τον σκοπό αυτό εκτιμά τα προσόντα του δικαστικού
υπαλλήλου, όπως προκύπτουν από τις εκθέσεις αξιολόγησης και τα λοιπά στοιχεία του
προσωπικού του μητρώου, καθώς και την επίδοσή του στο πρόγραμμα εισαγωγικής
εκπαίδευσης. Αν κριθεί κατάλληλος, ο δικαστικός υπάλληλος, μονιμοποιείται με πράξη του
οργάνου που είναι αρμόδιο για τον διορισμό. Με πράξη του ίδιου οργάνου απολύεται ο
δικαστικός υπάλληλος που κρίνεται ακατάλληλος.
4. Αν η συμπλήρωση του χρόνου δοκιμαστικής υπηρεσίας παρατείνεται εξαιτίας λήψης άδειας
λόγω ασθένειας, κύησης, λοχείας ή ανατροφής τέκνου, η εκ των υστέρων μονιμοποίηση του
υπαλλήλου ενεργεί αναδρομικά ως προς όλες τις συνέπειες.
5. Το δικαστικό συμβούλιο δύναται, με αιτιολογημένη απόφασή του, να παρατείνει τον χρόνο
δοκιμαστικής υπηρεσίας για ένα (1) ακόμη έτος, εφόσον δεν μπορεί να σχηματίσει σαφή γνώμη
για την καταλληλότητα του δικαστικού υπαλλήλου για μονιμοποίηση.
Άρθρο 139 Βαθμολογική εξέλιξη

1. Για την προαγωγή από βαθμό σε βαθμό απαιτείται: α) Για την κατηγορία ΥΕ: Από τον βαθμό
Ε’ στον βαθμό Δ’ διετής υπηρεσία στον βαθμό Ε’, από τον βαθμό Δ’ στον βαθμό Γ’ δεκαετής
υπηρεσία στον βαθμό Δ’ και από τον βαθμό Γ’ στον βαθμό Β’ δεκαετής υπηρεσία στον βαθμό
Γ’.
β) Για την κατηγορία ΔΕ: Από τον βαθμό Δ’ στον βαθμό Γ’ διετής υπηρεσία στον βαθμό Δ’, από
τον βαθμό Γ’ στον βαθμό Β’ οκταετής υπηρεσία στον βαθμό Γ’ και από τον βαθμό Β’ στον
βαθμό Α’ εξαετής υπηρεσία στον βαθμό Β’. γ) Για την κατηγορία TE: Από τον βαθμό Δ’ στον
βαθμό
Γ’ διετής υπηρεσία στον βαθμό Δ’, από τον βαθμό Γ’ στον βαθμό Β’ εξαετής υπηρεσία στον
βαθμό Γ’ και από τον βαθμό Β’ στον βαθμό Α’ εξαετής υπηρεσία στον βαθμό Β’.
δ) Για την κατηγορία ΠΕ: Από τον βαθμό Δ’ στον βαθμό Γ’ διετής υπηρεσία στον βαθμό Δ’, από
τον βαθμό Γ’ στον βαθμό Β’ πενταετής υπηρεσία στον βαθμό Γ’ και από τον βαθμό Β’ στον
βαθμό Α’ εξαετής υπηρεσία στον βαθμό Β’.
2. Τα δύο (2) πρώτα έτη που διανύονται στον εισαγωγικό βαθμό όλων των κατηγοριών
αποτελούν δοκιμαστική υπηρεσία, σύμφωνα με το άρθρο 138.
3. Για τους δικαστικούς υπαλλήλους κατηγορίας ΔΕ που κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους
αποκτούν αποφοιτήριο τίτλο δημοσίου Ι.Ε.Κ. διάρκειας σπουδών δύο (2) ετών, ο χρόνος που
απαιτείται για τη βαθμολογική εξέλιξη μειώνεται συνολικά κατά δύο (2) έτη. Για τους δικαστικούς
υπαλλήλους κατηγορίας ΠΕ ή TE, που κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους αποκτούν
μεταπτυχιακό δίπλωμα σπουδών διάρκειας ενός (1) τουλάχιστον έτους, ο χρόνος που
απαιτείται για τη βαθμολογική εξέλιξη μειώνεται συνολικά κατά δύο (2) έτη. Για τους δικαστικούς
υπαλλήλους που κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους αποκτούν διδακτορικό δίπλωμα ο
χρόνος που απαιτείται για τη βαθμολογική εξέλιξη μειώνεται συνολικά κατά έξι (6) έτη. Αν ο
υπάλληλος αποκτήσει μεταπτυχιακό και διδακτορικό δίπλωμα, η κατά τα ανωτέρω μείωση του
χρόνου αφορά μόνο το διδακτορικό δίπλωμα. Σε περίπτωση κατοχής περισσότερων του ενός
μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, ο χρόνος που απαιτείται για τη βαθμολογική εξέλιξη μειώνεται
κατά ένα (1) έτος για κάθε τίτλο πέραν του ενός.
4. Για τον υπάλληλο που λαμβάνει στην αξιολόγηση για δύο (2) συνεχείς περιόδους
βαθμολογία μεγαλύτερη ή ίση του βαθμού ενενήντα (90), μειώνεται ο απαιτούμενος χρόνος για

40
ΣΕΙΡΑ
την προαγωγή κατά ένα (1) έτος. Αν η βαθμολογία αυτή αφορά στο τελευταίο έτος που διανύει
στον βαθμό, το ένα (1) έτος προσμετράται ως πλεονάζων χρόνος στον επόμενο βαθμό.
5. Για τους δικαστικούς υπαλλήλους κατηγορίας ΠΕ οι οποίοι έχουν διατελέσει δικηγόροι για
χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο (2) ετών, ο χρόνος παραμονής στον βαθμό Γ’ μειώνεται
κατά ένα (1) έτος. Για εκείνους που έχουν διατελέσει δικηγόροι για χρονικό διάστημα
μεγαλύτερο από τέσσερα (4) έτη, μειώνεται ο χρόνος παραμονής στον βαθμό Γ’ και στον βαθμό
Β’, κατά ένα (1) έτος σε καθέναν από τους βαθμούς αυτούς.
Άρθρο 140 Καταστάσεις υπαλλήλων

1. Τον Ιανουάριο κάθε έτους συντάσσονται από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου
Δικαιοσύνης καταστάσεις, στις οποίες αναγράφονται, κατά αλφαβητική σειρά, κατά τομέα,
κλάδο, ειδικότητα και βαθμό, όλοι οι δικαστικοί υπάλληλοι. Στις καταστάσεις αυτές
αναγράφονται επίσης, με βάση τα στοιχεία της 31ης Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους, η
ηλικία, ο συνολικός χρόνος πραγματικής υπηρεσίας ως δικαστικού υπαλλήλου, ο χρόνος
πραγματικής υπηρεσίας στον κατεχόμενο βαθμό, το μισθολογικό κλιμάκιο, οι τίτλοι σπουδών
και η προϋπηρεσία. Οι καταστάσεις αυτές κοινοποιούνται υποχρεωτικά στους δικαστικούς
υπαλλήλους μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου κάθε έτους.
2. Διόρθωση των στοιχείων δικαστικού υπαλλήλου, τα οποία αναγράφονται στις καταστάσεις
που συντάσσονται σύμφωνα με την παρ. 1, γίνεται από την υπηρεσία, ύστερα από αίτηση του
ίδιου, η οποία υποβάλλεται σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση. Αν η
υπηρεσία απορρίψει την αίτηση ή δεν απαντήσει μέσα σε δέκα (10) ημέρες, ο δικαστικός
υπάλληλος δικαιούται να ασκήσει ένσταση στο υπηρεσιακό συμβούλιο μέσα σε δέκα (10)
ημέρες από την πάροδο της παραπάνω δεκαήμερης προθεσμίας ή από την κοινοποίηση της
απορριπτικής απόφασης της υπηρεσίας, αν αυτή γίνει νωρίτερα. Το υπηρεσιακό συμβούλιο
αποφασίζει μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την υποβολή της ένστασης.
Άρθρο 141 Διαδικασία προαγωγών

1. Οι προαγωγές διενεργούνται ύστερα από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου. Οι
δικαστικοί υπάλληλοι προάγονται στον αμέσως επόμενο βαθμό εφόσον έχουν συμπληρώσει
τον απαιτούμενο χρόνο στον βαθμό που κατέχουν, σύμφωνα με το άρθρο 139, και
χαρακτηρίζονται τουλάχιστον καλοί ως προς τα ουσιαστικά προσόντα του άρθρου 133. Ειδικά
για την προαγωγή στον βαθμό Α’ των δικαστικών υπαλλήλων των κατηγοριών ΠΕ, ΤΕ και ΔΕ
και στον βαθμό Β’ των δικαστικών υπαλλήλων της κατηγορίας ΥΕ οι δικαστικοί υπάλληλοι
πρέπει να χαρακτηρίζονται τουλάχιστον πολύ καλοί ως προς τα ανωτέρω προσόντα.
2. Το υπηρεσιακό συμβούλιο, για να διαπιστώσει τη συνδρομή των ουσιαστικών στοιχείων,
λαμβάνει υπόψη όλα τα στοιχεία του προσωπικού μητρώου του υπαλλήλου από τα οποία
προκύπτουν η δραστηριότητά του στην υπηρεσία, η επαγγελματική του επάρκεια, η
πρωτοβουλία και η αποτελεσματικότητά του. Για τον σχηματισμό της κρίσης του, λαμβάνει
υπόψη του ιδίως τις εκθέσεις αξιολόγησης της τελευταίας πενταετίας.
3. Τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο κάθε έτους αποστέλλονται από την αρμόδια υπηρεσία στα
οικεία υπηρεσιακά συμβούλια τα ερωτήματα για κρίση προς προαγωγή των δικαστικών
υπαλλήλων που συμπληρώνουν τον απαιτούμενο για προαγωγή στον επόμενο βαθμό χρόνο
υπηρεσίας έως τις 31 Μαρτίου ή έως τις 30 Σεπτεμβρίου, αντίστοιχα. Με βάση τα ερωτήματα
αυτά τα υπηρεσιακά συμβούλια επιλαμβάνονται, αντίστοιχα, έως τις 30 Απριλίου ή έως τις 31
Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
4. Οι δικαστικοί υπάλληλοι που κρίνονται προακτέοι κατά τις παρ. 1 έως 3 προάγονται
υποχρεωτικά, με πράξη του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία εκδίδεται
μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την περιέλευση της απόφασης του υπηρεσιακού
συμβουλίου στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η προαγωγή ανατρέχει υποχρεωτικά στον χρόνο,
κατά τον οποίο ο δικαστικός υπάλληλος συμπλήρωσε τον απαιτούμενο χρόνο υπηρεσίας.
Άρθρο 142 Χρόνος μη υπολογιζόμενος για προαγωγή

Για τη συμπλήρωση του χρόνου που απαιτείται για την κρίση προς προαγωγή δεν
υπολογίζονται: α) ο χρόνος της διαθεσιμότητας, β) ο χρόνος της αργίας που επιβλήθηκε είτε
εξαιτίας ποινικής δίωξης που κατέληξε σε οποιαδήποτε καταδίκη είτε εξαιτίας πειθαρχικής
δίωξης που κατέληξε σε πειθαρχική ποινή τουλάχιστον προστίμου αποδοχών τριών (3) μηνών,

41
ΣΕΙΡΑ
γ) ο χρόνος της αδικαιολόγητης αποχής από τα καθήκοντα, δ) ο χρόνος της προσωρινής

παύσης, ε) ο χρόνος άδειας χωρίς αποδοχές που δεν αποτελεί χρόνο πραγματικής δημόσιας
υπηρεσίας, στ) ο χρόνος της άδειας υπηρεσιακής εκπαίδευσης που ανακαλείται κατά τα
οριζόμενα στην παρ. 10 του άρθρου 129 και ζ) ο χρόνος αναστολής άσκησης καθηκόντων κατά
το άρθρο 164, εφόσον το υπηρεσιακό συμβούλιο αποφάσισε να θέσει τον δικαστικό υπάλληλο
σε αργία σύμφωνα με το ίδιο άρθρο.
Άρθρα 147 – 158 (Κατανομή-Μετακίνηση-Μετάθεση-Απόσπαση-Μετάταξη-΄Ενταξη)
Άρθρο 147 Κατανομή

1. Οι δικαστικοί υπάλληλοι, μετά τον διορισμό και την τοποθέτησή τους κατά το άρθρο 12,
κατανέμονται περαιτέρω σε θέση οργανικής μονάδας της οικείας υπηρεσίας με απόφαση του
διευθύνοντος το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης του
δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό
Συνέδριο ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
Για την απόφαση της κατανομής λαμβάνεται υποχρεωτικά η γνώμη του προϊσταμένου της
γραμματείας ή του Γενικού Συντονιστή Διοικητικής Υποστήριξης του Ελεγκτικού Συνεδρίου,
κατά περίπτωση.
2. Αν οι υπάλληλοι μπορούν να κατανεμηθούν σε περισσότερες θέσεις της οικείας οργανικής
μονάδας που βρίσκονται σε διαφορετικές περιφερειακές ενότητες, για την κατανομή απαιτείται
απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου, συνεκτιμωμένης αίτησης προτίμησής τους. Έως ότου
εκδοθεί η απόφαση αυτή, οι δικαστικοί υπάλληλοι κατανέμονται προσωρινά με πράξη του
δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο Ελεγκτικό
Συνέδριο ή της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων,
ύστερα από εισήγηση του προϊσταμένου της γραμματείας ή του οικείου προϊσταμένου.
3. Απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου δεν απαιτείται, εάν από τη διαδικασία πρόσληψης
προκύπτουν η θέση και η οργανική μονάδα στην οποία πρόκειται να προσληφθεί ο υπάλληλος.
Άρθρο 148 Μετακίνηση

1. Μετακίνηση δικαστικού υπαλλήλου από μία οργανική μονάδα σε άλλη του ιδίου δικαστηρίου,
η οποία βρίσκεται εντός της ίδιας περιφερειακής ενότητας, πραγματοποιείται με απόφαση του
δικαστηρίου ή της εισαγγελίας ή του οικείου Γενικού Επιτρόπου, ύστερα από σύμφωνη γνώμη
του προϊσταμένου της γραμματείας.
2. Ο δικαστικός υπάλληλος δεν επιτρέπεται να μετακινηθεί πριν συμπληρώσει δύο (2) έτη στην
οργανική μονάδα στην οποία υπηρετεί. Η μετακίνηση είναι υποχρεωτική, όταν ο δικαστικός
υπάλληλος συμπληρώσει έξι (6) έτη στην ίδια οργανική μονάδα.
3. Αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι, ο δικαστικός υπάλληλος μπορεί να μετακινηθεί και πριν
από τη συμπλήρωση διετίας, με ειδικώς αιτιολογημένη απόφαση.
4. Κατ’ εξαίρεση, με αιτιολογημένη απόφαση του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου, ο
δικαστικός υπάλληλος μπορεί να παραμείνει έως έξι (6) ακόμα έτη στην ίδια οργανική μονάδα
και μετά τη συμπλήρωση εξαετίας, εφόσον είτε λόγω του κλάδου στον οποίο ανήκει είτε λόγω
των εξειδικευμένων γνώσεων ή της εμπειρίας του επιτακτικοί υπηρεσιακοί λόγοι επιβάλλουν
την παραμονή του στην οργανική αυτή μονάδα.
5. Μετακίνηση προϊσταμένων σε αντίστοιχης βαθμίδας οργανική μονάδα επιτρέπεται, μετά από
σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου.
Άρθρο 149 Λόγοι και διαδικασία μεταθέσεων

1. Μετάθεση επιτρέπεται μετά από αίτηση του δικαστικού υπαλλήλου, μόνον όταν υπάρχει κενή
θέση: α) για λόγους υγείας, β) για συνυπηρέτηση, γ) για λόγους σπουδών, δ) για αμοιβαία
μετάθεση και ε) για άλλους σπουδαίους λόγους.
2. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται μετάθεση χωρίς σχετική αίτηση, αν έχουν δημιουργηθεί από
μέρους του δικαστικού υπαλλήλου συνθήκες οι οποίες προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη

42
ΣΕΙΡΑ
λειτουργία της υπηρεσίας ή καθιστούν δυσχερή την εκπλήρωση των καθηκόντων του. Στην
περίπτωση αυτήν απαιτείται ειδική αιτιολογία για τη μετάθεση.
3. Η μετάθεση διενεργείται με πράξη του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
ύστερα από σύμφωνη γνώμη του οικείου υπηρεσιακού συμβουλίου. Κατά τους μήνες Απρίλιο
και Νοέμβριο κάθε έτους αποστέλλονται από την αρμόδια υπηρεσία στα οικεία υπηρεσιακά
συμβούλια τα ερωτήματα περί μεταθέσεων. Με βάση τα ερωτήματα αυτά, τα υπηρεσιακά
συμβούλια επιλαμβάνονται, έως τις 31 Μαΐου και έως τις 31 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους.
4. Τα ερωτήματα περί μεταθέσεων που προβλέπονται στα άρθρα 150 και 153 αποστέλλονται
οποτεδήποτε. Η πράξη μετάθεσης εκδίδεται μέσα σε δέκα (10) ημέρες από την περιέλευση της
απόφασης του υπηρεσιακού συμβουλίου στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, αποστέλλεται στη
γραμματεία του δικαστηρίου, της εισαγγελίας ή της υπηρεσίας στην οποία υπηρετεί ο
δικαστικός υπάλληλος, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την έκδοσή της και επιδίδεται με
επιμέλεια του Προϊσταμένου της Γραμματείας ή της υπηρεσίας χωρίς καθυστέρηση στον
υπάλληλο.
5. Ειδικά για τις μεταθέσεις των υπαλλήλων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της υπηρεσίας του
Γενικού Επιτρόπου της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο απαιτείται και γνώμη του
Προέδρου ή του Γενικού Επιτρόπου, κατά περίπτωση.
6. Με το έγγραφο με το οποίο ανακοινώνεται στον δικαστικό υπάλληλο η μετάθεσή του τάσσεται
σε αυτόν, ανάλογα με την απόσταση και τα διαθέσιμα μέσα συγκοινωνίας, η αναγκαία για τη
μετάβαση στη νέα του θέση προθεσμία. Η προθεσμία αυτή κυμαίνεται από δεκαπέντε (15)
ημέρες έως έναν (1) μήνα.
7. Οι δικαστικοί υπάλληλοι δεν μετατίθενται πριν συμπληρώσουν διετία στην υπηρεσία που
τοποθετήθηκαν κατά τον διορισμό τους.
8. Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται, σύμφωνα με τη διαδικασία της παρ. 3, μετάθεση, πριν από την
παρέλευση του ανωτέρω χρονικού διαστήματος, είτε σε περίπτωση αμοιβαίας μετάθεσης
υπαλλήλων είτε για σοβαρούς λόγους υπηρεσιακούς ή προσωπικούς ή υγείας.
Άρθρο 150 Μετάθεση για λόγους υγείας

1. Μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου για λόγους υγείας διενεργείται, αν ο ίδιος ή
προστατευόμενο μέλος της οικογένειάς του πάσχει από νόσημα για την αντιμετώπιση του
οποίου δεν υπάρχει κατάλληλο νοσηλευτικό ίδρυμα στον τόπο στον οποίο υπηρετεί, καθώς και
σε κάθε άλλη περίπτωση κατά την οποία, για λόγους υγείας, επιβάλλεται να υπηρετήσει σε
άλλο τόπο. Με την αίτηση του δικαστικού υπαλλήλου συνυποβάλλονται τα αναγκαία
δικαιολογητικά. Ειδικά ως προς την ύπαρξη κατάλληλου νοσηλευτικού ιδρύματος,
υποβάλλονται τα εξής δικαιολογητικά: α. Γνωμάτευση νοσοκομείου του Ε.Σ.Υ. ή νοσοκομείου
ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος ή άλλου νοσηλευτικού ιδρύματος που εποπτεύεται από τον
αρμόδιο Υπουργό ή τον διοικητή της οικείας υγειονομικής περιφέρειας για το είδος της νόσου,
β. βεβαίωση της εποπτεύουσας υγειονομικής αρχής του τόπου όπου υπηρετεί ο δικαστικός
υπάλληλος ότι δεν υπάρχει κατάλληλο νοσηλευτικό ίδρυμα για την αντιμετώπιση της νόσου και
γ. βεβαίωση νοσοκομείου ή κλινικής του τόπου όπου ζητεί να μετατεθεί ο υπάλληλος ότι
διαθέτει κατάλληλη υποδομή προς αντιμετώπιση του νοσήματος.
2. Η μετάθεση για λόγους υγείας διενεργείται σε κενή οργανική θέση, στον τόπο στον οποίο
ζήτησε να μετατεθεί ο δικαστικός υπάλληλος. Αν δεν υπάρχει κενή οργανική θέση στον τόπο
αυτόν, η μετάθεση γίνεται στον πλησιέστερο τόπο, στον οποίο υπάρχει κενή οργανική θέση σε
αντίστοιχη υπηρεσία, εφόσον συντρέχουν οι αναγκαίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος
υγείας προϋποθέσεις. Αν δεν υπάρχει κενή θέση σε τόπο στον οποίο συντρέχουν οι
προϋποθέσεις αυτές, ο δικαστικός υπάλληλος μετατίθεται ως υπεράριθμος στον τόπο στον
οποίο ζήτησε να μετατεθεί, και καταλαμβάνει αυτοδικαίως την πρώτη θέση που θα κενωθεί.
3. Ως προστατευόμενα μέλη του δικαστικού υπαλλήλου, για την εφαρμογή των παρ. 1 και 2,
θεωρούνται: α) ο ή η σύζυγος ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης, β) τα άγαμα τέκνα που
δεν έχουν συμπληρώσει το εικοστό (20ό) έτος της ηλικίας τους ή το εικοστό πέμπτο (25ο) έτος,
εφόσον φοιτούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ή ανεξαρτήτως ηλικίας, εφόσον έχουν ποσοστό
αναπηρίας πάνω από 67%, γ) οι γονείς και των δύο συζύγων η μερών συμφώνου συμβίωσης,
εφόσον έχουν συμπληρώσει το εβδομηκοστό (70ό) έτος της ηλικίας τους, ή ανεξάρτητα από
ηλικία, αν ο ένας έχει ποσοστό αναπηρίας πάνω από 67%. Οι γονείς θεωρούνται
προστατευόμενα μέλη εφόσον κατοικούν στον ίδιο τόπο με τον δικαστικό υπάλληλο.

43
ΣΕΙΡΑ
4. Ως ημερομηνία συμπλήρωσης των ορίων ηλικίας που προβλέπονται στην παρ. 3 θεωρείται
η 31η Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο διενεργείται η μετάθεση, ανεξαρτήτως της
ημερομηνίας γέννησης.
5. Η μετάθεση για λόγους υγείας πραγματοποιείται μέσα σε ένα (1) μήνα από την περιέλευση
στην υπηρεσία των πιστοποιητικών της παρ. 1.
Άρθρο 151 Μετάθεση για συνυπηρέτηση

1. Μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου για συνυπηρέτηση διενεργείται στις εξής περιπτώσεις:
α) αν ο ή η σύζυγος ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης υπηρετεί ή εργάζεται, με
οποιαδήποτε σχέση, στο Δημόσιο ή σε φορέα της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 4440/2016 (Α’
224) ή είναι άμισθος δημόσιος υπάλληλος ή λειτουργός, β) αν ο ή η σύζυγος ή το έτερο μέρος
συμφώνου συμβίωσης είναι επαγγελματίας ή εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα επί δύο (2)
τουλάχιστον έτη στον τόπο στον οποίο ο υπάλληλος ζητά να μετατεθεί.
2. Η συνδρομή των προϋποθέσεων της περ. α) της παρ. 1 αποδεικνύεται με βεβαίωση της
υπηρεσίας ή του φορέα του δημόσιου τομέα. Η συνδρομή των προϋποθέσεων της περ. β) της
παρ. 1 αποδεικνύεται με βεβαίωση του οικείου επαγγελματικού συλλόγου ή επιμελητηρίου ή με
βεβαίωση άσκησης επιχείρησης από την αρμόδια φορολογική αρχή, αν πρόκειται για
επαγγελματία, και με βεβαίωση του οικείου ασφαλιστικού φορέα ή βεβαίωση του εργοδότη, αν
πρόκειται για εργαζόμενο στον ιδιωτικό τομέα.
3. Μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου για συνυπηρέτηση επιτρέπεται μόνο μέσα στην ελληνική
επικράτεια. Η μετάθεση διενεργείται σε γραμματεία δικαστηρίου ή εισαγγελίας ή σε υπηρεσία
που λειτουργεί στον δήμο στον οποίο υπηρετεί ή εργάζεται ο ή η σύζυγος ή το έτερο μέρος
συμφώνου συμβίωσης. Αν δεν υπάρχει δικαστική υπηρεσία ή αν δεν υπάρχει κενή θέση στον
ίδιο δήμο, ο δικαστικός υπάλληλος μπορεί να μετατεθεί στην πλησιέστερη προς τον δήμο αυτό
γραμματεία ή υπηρεσία.
4. Με την επιφύλαξη της παρ. 6 του άρθρου 16 του ν. 2298/1995 (Α’ 62), οι μεταθέσεις για
συνυπηρέτηση διενεργούνται, εφόσον υπάρχει κενή οργανική θέση ή προβλέπεται ότι θα
κενωθεί οργανική θέση, έως τις 31 Δεκεμβρίου του έτους κατά το οποίο υποβάλλεται η αίτηση.
Η μετάθεση πραγματοποιείται μέσα σε δύο (2) μήνες από την υποβολή της αίτησης ή από την
ημερομηνία κατά την οποία θα κενωθεί η θέση.
5. Νέα μετάθεση για συνυπηρέτηση δεν επιτρέπεται πριν παρέλθει τριετία από την
προηγούμενη, εκτός αν ζητείται μετάθεση σε παραμεθόρια περιοχή.
6. Η μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου, ύστερα από αίτησή του, σε παραμεθόρια περιοχή με
σκοπό τη συνυπηρέτηση συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης είναι υποχρεωτική.
Άρθρο 152 Μετάθεση για λόγους σπουδών

1. Μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου για λόγους σπουδών διενεργείται αν ο ίδιος ή μέλος της
οικογένειάς του που δεν έχει συμπληρώσει το εικοστό πέμπτο (25ο) έτος της ηλικίας του
σπουδάζει σε σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για την απόκτηση πρώτου πτυχίου.
2. Μετάθεση για λόγους σπουδών διενεργείται σε κενή οργανική θέση.
3. Δικαστικός υπάλληλος που μετατίθεται σύμφωνα με τις παρ. 1 και 2 δεν επιτρέπεται να
υποβάλει νέα αίτηση μετάθεσης για οποιονδήποτε λόγο, πριν παρέλθει τριετία, εκτός αν
πρόκειται για μετάθεση για λόγους υγείας.
Άρθρο 153 Αμοιβαία μετάθεση

1. Αμοιβαία μετάθεση διενεργείται μεταξύ δικαστικών υπαλλήλων κατά την παρ. 4 του άρθρου
20. Η αμοιβαία μετάθεση δεν επιτρέπεται κατά την τελευταία τριετία πριν από την αυτοδίκαιη
αποχώρησή τους από την υπηρεσία, σύμφωνα με το άρθρο 219.
2. Δικαστικός υπάλληλος που μετατίθεται σύμφωνα με την παρ. 1, δεν επιτρέπεται να υποβάλει
νέα αίτηση μετάθεσης, για οποιονδήποτε λόγο, πριν παρέλθει τριετία, εκτός αν πρόκειται για
μετάθεση για λόγους υγείας.
Άρθρο 154 Μετάθεση για σπουδαίο λόγο

Μετάθεση δικαστικού υπαλλήλου για σπουδαίο λόγο διενεργείται μόνο εφόσον υπάρχει κενή
οργανική θέση. Σπουδαίος λόγος θεωρείται και η κατάργηση της οργανικής θέσης του
υπαλλήλου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 21.

44
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 155 Προτεραιότητα μεταθέσεων

1. Οι μεταθέσεις με αίτηση του δικαστικού υπαλλήλου διενεργούνται υποχρεωτικώς πριν από
τις μεταθέσεις για λόγους υπηρεσιακούς, που προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 149, και
κατά τη σειρά που αναγράφονται στην παρ. 1 του ίδιου άρθρου, με εξαίρεση τις μεταθέσεις της
περ. δ), οι οποίες μπορούν να γίνονται οποτεδήποτε.
2. Αν έχουν υποβληθεί περισσότερες αιτήσεις για μετάθεση, κατ’ εφαρμογή των περ. β), γ) και
ε) της παρ. 1 του άρθρου 149, για την επιλογή μεταξύ των αιτήσεων καθεμιάς από τις
περιπτώσεις αυτές, το υπηρεσιακό συμβούλιο εκτιμά ιδίως την προσωπική και οικογενειακή
κατάσταση των δικαστικών υπαλλήλων που υπέβαλαν αίτηση, τις οικονομικές συνθήκες
διαβίωσής τους, την ηλικία, τον χρόνο υπηρεσίας στον τόπο στον οποίο υπηρετούν και τον
συνολικό χρόνο υπηρεσίας τους.
Άρθρο 156 Απόσπαση

1. Η απόσπαση, δηλαδή η απομάκρυνση μόνιμου υπαλλήλου για ορισμένο χρονικό διάστημα
από την υπηρεσία στην οποία ανήκει η οργανική θέση που κατέχει και η ανάθεση σε αυτόν
καθηκόντων στη γραμματεία άλλου δικαστηρίου ή εισαγγελίας ή σε υπηρεσία του Ελεγκτικού
Συνεδρίου, καθώς και σε υπηρεσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου άλλης περιφερειακής ενότητας ή
στη Γενική Επιτροπεία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ή στις ομάδες διοίκησης έργου
πληροφοριακών συστημάτων των δικαστηρίων, διενεργείται για την κάλυψη εξαιρετικών
υπηρεσιακών αναγκών προσωρινού χαρακτήρα και αφορά στην άσκηση καθηκόντων κλάδου
για τον οποίο ο υπάλληλος διαθέτει τα απαιτούμενα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα.
Απόσπαση για σοβαρούς προσωπικούς λόγους είναι δυνατή κατ’ εξαίρεση και εφόσον οι
ανάγκες της υπηρεσίας το επιτρέπουν.
2. Η απόσπαση διενεργείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
μετά από σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει
ο δικαστικός υπάλληλος. Αν η γραμματεία ή η υπηρεσία, στην οποία πρόκειται να αποσπασθεί
ο δικαστικός υπάλληλος, υπάγεται στην αρμοδιότητα άλλου υπηρεσιακού συμβουλίου
απαιτείται σύμφωνη γνώμη και του συμβουλίου αυτού.
3. Εφόσον υφίσταται σοβαρή υπηρεσιακή ανάγκη, οι δικαστικοί υπάλληλοι μπορούν να
αποσπώνται στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η απόσπαση διενεργείται
με πράξη του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ύστερα από αιτιολογημένη
απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει ο δικαστικός
υπάλληλος.
4. Η διάρκεια της απόσπασης δεν μπορεί να υπερβεί το ένα (1) έτος. Παράταση επιτρέπεται
μόνο επί ένα (1) έτος ακόμη, με την ίδια διαδικασία. Ο χρόνος της απόσπασης λογίζεται για
κάθε συνέπεια ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας στη θέση στην οποία ο υπάλληλος ανήκει
οργανικά.
5. Νέα απόσπαση του ίδιου δικαστικού υπαλλήλου δεν επιτρέπεται πριν παρέλθει τριετία από
τη λήξη της προηγούμενης.
6. Για την απόσπαση συνεκτιμώνται από το υπηρεσιακό συμβούλιο η αίτηση του δικαστικού
υπαλλήλου, ο τόπος της κατοικίας του, η κατάσταση της υγείας του, η προσωπική και
οικογενειακή του κατάσταση και η συνυπηρέτηση με τον ή τη σύζυγο ή το έτερο μέρος
συμφώνου συμβίωσης.
7. Μετά τη λήξη της διάρκειας της απόσπασης ο δικαστικός υπάλληλος επανέρχεται
αυτοδικαίως και υποχρεωτικώς στην οργανική του θέση.
8. Η απόσπαση μπορεί να παύσει οποτεδήποτε πριν από τη λήξη του χρονικού ορίου της παρ.
4 για λόγους αναγόμενους στην υπηρεσία.
9. Δεν επιτρέπεται η απόσπαση δικαστικού υπαλλήλου πριν από τη μονιμοποίησή του. Κατ’
εξαίρεση επιτρέπεται η απόσπαση δικαστικού υπαλλήλου πριν από τη μονιμοποίησή του, για
την κάλυψη συγκεκριμένης και επιτακτικής υπηρεσιακής ανάγκης που δεν μπορεί να
εξυπηρετηθεί με άλλο τρόπο.
10. Δεν επιτρέπεται η απόσπαση δικαστικού υπαλλήλου που έχει επιλεγεί ως προϊστάμενος
οργανικής μονάδας, εάν προηγουμένως δεν έχει γίνει δεκτή αίτηση απαλλαγής του από τα εν
λόγω καθήκοντα. Αν ο αποσπασμένος δικαστικός υπάλληλος επιλεγεί ως προϊστάμενος
οργανικής μονάδας, παύει αυτοδικαίως η απόσπαση από την τοποθέτησή του ως
προϊσταμένου.

45
ΣΕΙΡΑ
11. Διατάξεις που προβλέπουν την απόσπαση στην Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, στο
Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, στα δικαστήρια των άρθρων 88 και 99 του Συντάγματος, στην
Εθνική Αρχή Διαφάνειας, στην Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από
Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και Ελέγχου των
Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης ή σε παραμεθόριες περιοχές για λόγους
συνυπηρέτησης συζύγων ή μερών συμφώνου συμβίωσης, καθώς και διατάξεις που
προβλέπουν την αποστολή και απόσπαση οποιουδήποτε προσώπου από το Δημόσιο και τους
οργανισμούς του δημοσίου τομέα σε υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή των κρατών
μελών της, καθώς και σε διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, όπως και σε γραμματείες
διεθνών συμβάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων συνεργασίας διατηρούνται σε ισχύ.
12. Η παρ. 7 του άρθρου 93 του ν. 3852/2010 (Α’ 87), και η παρ. 10 του άρθρου 182 του ν.
3852/2010, η οποία διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 2 του άρθρου 19 του ν. 4440/2016 (Α’
224) εφαρμόζονται και στους δικαστικούς υπαλλήλους.
13. Ειδικές διατάξεις καθ’ ο μέρος αφορούν σε απόσπαση μονίμων υπαλλήλων από το
Δημόσιο, τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και τα λοιπά νομικά πρόσωπα δημοσίου
δικαίου στο Ελεγκτικό Συνέδριο διατηρούνται σε ισχύ.
14. α) Κατ’ εξαίρεση, με την επιφύλαξη της Π.Υ.Σ. 19/8.2.1990 (Α’ 16), που κυρώθηκε με το
άρθρο 6 του ν. 1878/1990 (Α’ 33) και του άρθρου 2 του ν. 1895/1990 (Α’ 116), δικαστικοί
υπάλληλοι, μέχρι ποσοστού ένα τοις εκατό (1%) επί του συνόλου των υπηρετούντων, δύνανται
να διατίθενται για τη γραμματειακή υποστήριξη του έργου των βουλευτών και των Ελλήνων
βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης, μετά από σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, στην
αρμοδιότητα του οποίου ανήκει ο δικαστικός υπάλληλος. Κατ’ εφαρμογή του άρθρου 46 του ν.
4622/2019, με κοινή απόφαση του Υπουργού υποδοχής και του Υπουργού Δικαιοσύνης, μετά
από σύμφωνη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει ο
δικαστικός υπάλληλος, δύνανται να αποσπώνται δικαστικοί υπάλληλοι στο γραφείο του
Προέδρου της Βουλής και στα ιδιαίτερα γραφεία μελών της Κυβέρνησης ή υφυπουργών.
β) Σε κάθε μέλος της Κυβέρνησης, υφυπουργό, βουλευτή ή Έλληνα βουλευτή του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου επιτρέπεται η διάθεση ή απόσπαση, κατά περίπτωση, κατ’ εφαρμογή της περ.
α), ενός (1) μόνον δικαστικού υπαλλήλου. Δεν επιτρέπεται η απόσπαση ή διάθεση
προϊσταμένων διεύθυνσης ή τμήματος ή αυτοτελούς γραφείου ή δικαστικού υπαλλήλου που
είναι ο μοναδικός που υπηρετεί στον κλάδο ή στην ειδικότητα.
Η απόσπαση ή διάθεση παύει αυτοδικαίως και ο δικαστικός υπάλληλος επανέρχεται στα
καθήκοντα της οργανικής του θέσης όταν το μέλος της Κυβέρνησης, υφυπουργός, βουλευτής
ή Έλληνας βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο γραφείο του οποίου έχει
αποσπασθεί ή διατεθεί, αποβάλλει για οποιονδήποτε λόγο την ιδιότητά του και εφόσον αυτός
δεν επαναδιορισθεί ως μέλος της Κυβέρνησης ή υφυπουργός ή δεν επανεκλεγεί ως βουλευτής
ή ευρωβουλευτής.
Δεν επιτρέπεται η απόσπαση ή διάθεση του ίδιου δικαστικού υπαλλήλου σε γραφείο άλλου
μέλους της Κυβέρνησης, υφυπουργού, βουλευτή ή ευρωβουλευτή, πριν από τη συμπλήρωση
μιας βουλευτικής περιόδου από την επιστροφή του στην υπηρεσία όπου υπηρετεί.
Ο χρόνος της απόσπασης ή διάθεσης θεωρείται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για κάθε
συνέπεια.
Οι υπάλληλοι που αποσπώνται ή διατίθενται κατ’ εφαρμογή της παρούσας εξακολουθούν να
μισθοδοτούνται και να εξελίσσονται υπηρεσιακώς βάσει του υπηρεσιακού καθεστώτος των
υπηρεσιών στις οποίες ανήκουν οργανικώς.
Άρθρο 157 Μετάταξη

1. Μετάταξη δικαστικού υπαλλήλου σε κενή θέση άλλου κλάδου της ίδιας κατηγορίας του ίδιου
ή άλλου τομέα επιτρέπεται με αίτησή του για κάλυψη σοβαρών υπηρεσιακών αναγκών, μετά
τη συμπλήρωση πενταετούς υπηρεσίας στον κλάδο στον οποίο ανήκει, εφόσον ο δικαστικός
υπάλληλος έχει τα απαιτούμενα τυπικά προσόντα για τη θέση στην οποία μετατάσσεται. Η
μετάταξη δικαστικού υπαλλήλου στην ίδια κατηγορία του ίδιου κλάδου άλλου τομέα επιτρέπεται
με τις ανωτέρω προϋποθέσεις. Η αίτηση υποβάλλεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και
διαβιβάζεται υποχρεωτικά στο αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο, εκτός εάν αυτή είναι προδήλως
απαράδεκτη ή αβάσιμη.

46
ΣΕΙΡΑ
2. Μετάταξη δικαστικού υπαλλήλου σε κενή θέση κλάδου ανώτερης κατηγορίας του ίδιου ή
άλλου τομέα επιτρέπεται με αίτησή του, μετά τη συμπλήρωση της δοκιμαστικής υπηρεσίας,
εφόσον απέκτησε τα απαιτούμενα τυπικά προσόντα για τη θέση αυτή μετά την υποβολή της
αίτησης συμμετοχής του στη διαδικασία επιλογής της παρ. 2 του άρθρου 11 ή μετά τη
συμπλήρωση οκταετούς δημόσιας υπηρεσίας, εφόσον κατείχε πριν από την υποβολή της
αίτησης συμμετοχής του στη διαδικασία αυτή τα τυπικά προσόντα της θέσης στην οποία
επιθυμεί να μεταταγεί.
3. Η μετάταξη δικαστικού υπαλλήλου διενεργείται με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης που δημοσιεύεται, σε περίληψη, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως,
ύστερα από σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου. Για τη μετάταξη σε θέση
της γραμματείας ή υπηρεσίας δικαστηρίου ή εισαγγελίας που ανήκει στην αρμοδιότητα άλλου
υπηρεσιακού συμβουλίου απαιτείται σύμφωνη γνώμη και του συμβουλίου αυτού, το οποίο
επιλαμβάνεται μετά την εξασφάλιση θετικής σύμφωνης γνώμης από το αρχικό συμβούλιο.
4. Για τη μετάταξη κατά τις παρ. 1 και 3 συνεκτιμώνται και τα ουσιαστικά προσόντα του
δικαστικού υπαλλήλου.
5. Οι δικαστικοί υπάλληλοι μετατάσσονται με τον βαθμό τον οποίο κατέχουν. Αν ο εισαγωγικός
βαθμός του κλάδου στον οποίο μετατάσσεται ο υπάλληλος είναι ανώτερος του βαθμού που
κατέχει, μετατάσσεται με τον εισαγωγικό αυτό βαθμό. Ο χρόνος υπηρεσίας που έχει διανυθεί
στον βαθμό με τον οποίο ο υπάλληλος μετατάσσεται, θεωρείται ότι έχει διανυθεί στον βαθμό
της θέσης στην οποία μετατάσσεται, εφόσον έχει διανυθεί με τον τίτλο σπουδών που απαιτείται
για τον κλάδο αυτόν.
Άρθρο 158 Ένταξη

1. Οι δικαστικοί υπάλληλοι που έχουν πριν από τον διορισμό τους χρόνο πραγματικής
δημόσιας υπηρεσίας, εντάσσονται, μετά τη μονιμοποίησή τους, έως τον μεθεπόμενο του
εισαγωγικού βαθμό, ανάλογα με τον συνολικό χρόνο υπηρεσίας τους, ύστερα από κρίση του
υπηρεσιακού συμβουλίου. Για την ένταξη εκδίδεται πράξη της αρμόδιας διεύθυνσης του
Υπουργείου Δικαιοσύνης.
2. Ως πραγματική δημόσια υπηρεσία νοείται κάθε υπηρεσία που έχει διανυθεί στο Δημόσιο,
νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης της Ελλάδας ή άλλου
κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), καθώς και στα όργανα της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, με σχέση εργασίας δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, καθώς και κάθε άλλη υπηρεσία που
με βάση ειδικές διατάξεις αναγνωρίζεται ως πραγματική δημόσια υπηρεσία για βαθμολογική
εξέλιξη.
3. Για την ένταξη λαμβάνεται υπόψη μόνο η υπηρεσία που έχει διανυθεί πριν από τον διορισμό
με τα τυπικά προσόντα της κατηγορίας στην οποία ανήκει ο δικαστικός υπάλληλος κατά τον
χρόνο της ένταξης.
4. Εφόσον η ένταξη του δικαστικού υπαλλήλου γίνεται στον μεθεπόμενο του εισαγωγικού
βαθμό, ο χρόνος που πλεονάζει δεν λαμβάνεται υπόψη για την περαιτέρω βαθμολογική εξέλιξή
του.
5. Με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, που λαμβάνεται ύστερα
από σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου, προϋπηρεσία έως επτά (7) έτη
που έχει διανυθεί πριν από τον διορισμό του δικαστικού υπαλλήλου εκτός του δημόσιου τομέα
λαμβάνεται υπόψη εφόσον αποδεικνύεται. Για τους όρους, τις προϋποθέσεις αναγνώρισης της
προϋπηρεσίας αυτής, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια εφαρμόζονται αναλόγως οι
διατάξεις που ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους.
Άρθρα 159 – 164 (Διαθεσιμότητα-Αργία)
Άρθρο 159 Διαθεσιμότητα

1. Ο δικαστικός υπάλληλος ο οποίος έχει τριετή τουλάχιστον υπηρεσία τίθεται, αυτεπαγγέλτως
ή με αίτησή του, σε διαθεσιμότητα λόγω ασθενείας που παρατείνεται πέρα από τον χρόνο
αναρρωτικής άδειας που προβλέπεται από το άρθρο 106, είναι όμως ιάσιμη. Για τη σχετική
κρίση εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις που ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς

47
ΣΕΙΡΑ
υπαλλήλους. Η πράξη με την οποία ο δικαστικός υπάλληλος τίθεται σε διαθεσιμότητα εκδίδεται

από το αρμόδιο για τον διορισμό όργανο, ύστερα από απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου.
2. Η διαθεσιμότητα αρχίζει μετά τη λήξη της αναρρωτικής άδειας και δεν μπορεί να υπερβεί
συνολικά το ένα (1) έτος. Για δυσίατα νοσήματα η διαθεσιμότητα δεν μπορεί να υπερβεί τα δύο
(2) έτη.
3. Τον τελευταίο μήνα πριν συμπληρωθεί το ανώτατο όριο διαθεσιμότητας, το όργανο που είναι
αρμόδιο κατά τις διατάξεις που ισχύουν για τους δημόσιους διοικητικούς υπαλλήλους
γνωμοδοτεί αν ο δικαστικός υπάλληλος είναι ικανός ή όχι να αναλάβει αμέσως τα καθήκοντά
του. Αν το όργανο αυτό γνωματεύσει αρνητικά, ο δικαστικός υπάλληλος, εφόσον έχει
εξαντλήσει τον κατά την παρ. 2 χρόνο διαθεσιμότητας, απολύεται σύμφωνα με το άρθρο 217.
Ύστερα από αίτησή του ή και αυτεπαγγέλτως ο δικαστικός υπάλληλος μπορεί να παραπεμφθεί
για εξέταση στην υγειονομική επιτροπή και πριν από τη λήξη του χρόνου της διαθεσιμότητας.
Σε περίπτωση αρνητικής γνωμάτευσης η διαθεσιμότητα διατηρείται μέχρι τη λήξη της διάρκειάς
της.
Άρθρο 160 Συνέπειες διαθεσιμότητας

1. Κατά τον χρόνο της διαθεσιμότητας ο δικαστικός υπάλληλος λαμβάνει το 75% των
αποδοχών του.
2. Η θέση σε διαθεσιμότητα συνεπάγεται την παύση κάθε παρεπόμενης απασχόλησης την
οποία έχει ο δικαστικός υπάλληλος λόγω της ιδιότητάς του.
Άρθρο 161 Αυτοδίκαιη θέση σε αργία

1. Τίθεται αυτοδικαίως σε αργία: α) ο δικαστικός υπάλληλος ο οποίος τελεί σε προσωρινή
κράτηση ή εκτίει ποινή φυλάκισης ή κάθειρξης, έστω και αν απολύθηκε με εγγύηση, β) εκείνος
στον οποίο με δικαστική απόφαση επιβλήθηκε παρεπόμενη ποινή οριστικής παύσης, αν έχει
ανασταλεί η εκτέλεση της απόφασης και γ) εκείνος στον οποίο επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή
της οριστικής παύσης από πρωτοβάθμιο πειθαρχικό συμβούλιο.
2. Στην περ. γ’ της παρ. 1 η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση της απόφασης του
πρωτοβάθμιου πειθαρχικού οργάνου και λήγει αυτοδικαίως την ημέρα συμπλήρωσης της
προθεσμίας άσκησης προσφυγής στο δευτεροβάθμιο πειθαρχικό όργανο ή, εφόσον ασκηθεί
προσφυγή, την ημέρα κατά την οποία εκδίδεται η απόφαση του δευτεροβάθμιου πειθαρχικού
οργάνου.
3. Ο δικαστικός υπάλληλος επανέρχεται αυτοδικαίως στα καθήκοντά του αν εκλείψει ο λόγος
για τον οποίο έχει τεθεί σε αργία.
4. Για τη θέση του δικαστικού υπαλλήλου σε αργία και την επάνοδο στα καθήκοντά του,
σύμφωνα με το παρόν άρθρο, εκδίδεται διαπιστωτική πράξη από το αρμόδιο για τον διορισμό
όργανο.
Άρθρο 162 Δυνητική θέση σε αργία

1. Μπορεί να τεθεί σε αργία ο δικαστικός υπάλληλος, κατά του οποίου: α) έχει ασκηθεί ποινική
δίωξη για αδίκημα το οποίο μπορεί να επισύρει την οριστική παύση από την υπηρεσία, β) έχει
ασκηθεί πειθαρχική δίωξη για παράπτωμα το οποίο μπορεί να επισύρει την ποινή της οριστικής
παύσης ή γ) αποδίδεται άτακτη διαχείριση με αιτιολογημένη έκθεση της προϊσταμένης αρχής ή
άλλου αρμόδιου οργάνου.
2. Μετά την πάροδο ενός (1) έτους από τη θέση του υπαλλήλου σε αργία, το υπηρεσιακό
συμβούλιο υποχρεούται να αποφασίσει για τη συνέχισή της ή μη.
3. Η πράξη με την οποία ο δικαστικός υπάλληλος τίθεται σε δυνητική αργία ή επαναφέρεται στα
καθήκοντά του, εκδίδεται από το αρμόδιο για τον διορισμό όργανο, ύστερα από απόφαση του
υπηρεσιακού συμβουλίου. Για τη θέση σε δυνητική αργία ή την παράτασή της απαιτείται
προηγούμενη ακρόαση του δικαστικού υπαλλήλου από το υπηρεσιακό συμβούλιο. Κατά την
ακρόαση ο υπάλληλος μπορεί να παρίσταται είτε αυτοπροσώπως είτε μετά είτε δια
πληρεξούσιου δικηγόρου.
4. Στην περ. γ’ της παρ. 1 ο δικαστικός υπάλληλος επανέρχεται αυτοδικαίως στα καθήκοντά
του, αν μέσα σε έξι (6) μήνες από τη θέση του σε αργία δεν ασκηθεί εναντίον του ποινική ή
πειθαρχική δίωξη. Για την επάνοδο του δικαστικού υπαλλήλου στην υπηρεσία εκδίδεται
διαπιστωτική πράξη από το αρμόδιο για τον διορισμό του όργανο.

48
ΣΕΙΡΑ
5. Η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση της σχετικής πράξης. Ο δικαστικός υπάλληλος
επανέρχεται στα καθήκοντά του από την κοινοποίηση σχετικής πράξης επαναφοράς ή
αυτοδικαίως στην περίπτωση της παρ. 4 ή από την τελεσιδικία της ποινικής απόφασης, εφόσον
αυτή δεν συνεπάγεται παύση ή της πειθαρχικής απόφασης, εφόσον με αυτή δεν επιβάλλεται η
ποινή της οριστικής παύσης.
Άρθρο 163 Αποδοχές αργίας

1. Ο δικαστικός υπάλληλος που διατελεί σε κατάσταση αργίας απέχει από την άσκηση των
κύριων και παρεπόμενων καθηκόντων του.
2. Στον δικαστικό υπάλληλο που τελεί σε κατάσταση αργίας καταβάλλεται το ήμισυ των
αποδοχών του. Το υπόλοιπο ή μέρος αυτού μπορεί να αποδοθεί σε αυτόν, μετά από ειδικά
αιτιολογημένη απόφαση του πειθαρχικού συμβουλίου, εφόσον απαλλαγεί με τελεσίδικη
δικαστική απόφαση ή τιμωρηθεί με πειθαρχική ποινή κατώτερη από την οριστική παύση. Εάν
ο υπάλληλος απαλλαγεί από κάθε πειθαρχική ευθύνη ή αποδειχθεί αβάσιμη η υπόνοια για
έκνομη διαχείριση, επιστρέφεται το μέρος των αποδοχών που παρακρατήθηκε.
3. Ο δικαστικός υπάλληλος, που τίθεται αυτοδικαίως σε αργία λόγω επιβολής της πειθαρχικής
ποινής της οριστικής παύσης για το παράπτωμα της αδικαιολόγητης αποχής από την εκτέλεση
των καθηκόντων του, δεν δικαιούται αποδοχές αργίας.
4. Αν πιθανολογείται σοβαρά κίνδυνος βιοπορισμού του υπαλλήλου ή της οικογένειάς του ή
προστατευόμενων μελών αυτού, το αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο μπορεί, κατ’ αίτηση του
υπαλλήλου, να διατάξει, ως προσωρινό μέτρο, την αύξηση των αποδοχών της αργίας μέχρι το
75% των νόμιμων αποδοχών του. Στις περιπτώσεις που το ζήτημα της αργίας είναι εκκρεμές
ενώπιον πειθαρχικού η υπηρεσιακού συμβουλίου, το συμβούλιο αυτό είναι αρμόδιο και για την
εξέταση του σχετικού αιτήματος του υπαλλήλου σε πρώτο και τελευταίο βαθμό.
Άρθρο 164 Αναστολή άσκησης καθηκόντων

Σε κατεπείγουσες περιπτώσεις, κατά τις οποίες διακυβεύεται το συμφέρον της υπηρεσίας,
μπορεί να επιβληθεί στον δικαστικό υπάλληλο, με αιτιολογημένη πράξη του αρμόδιου για την
άσκηση της πειθαρχικής δίωξης οργάνου, το μέτρο της αναστολής της άσκησης των
καθηκόντων του. Η πράξη αυτή με τα υφιστάμενα σχετικά στοιχεία αποστέλλεται αμελλητί στο
αρμόδιο υπηρεσιακό συμβούλιο, το οποίο συνέρχεται μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από τη
λήψη της πράξης και αποφασίζει αν θα τεθεί ο δικαστικός υπάλληλος σε αργία σύμφωνα με το
άρθρο 162. Το μέτρο της αναστολής άσκησης των καθηκόντων αίρεται αυτοδικαίως από την
έκδοση της απόφασης του υπηρεσιακού συμβουλίου ή με την πάροδο της παραπάνω
δεκαπενθήμερης προθεσμίας, χωρίς να έχει εκδοθεί η απόφαση του συμβουλίου.
Άρθρα 165 -166 (Πειθαρχικά Παραπτώματα-Πειθαρχικές Ποινές)
Άρθρο 165 Πειθαρχικά παραπτώματα

1. Πειθαρχικό παράπτωμα αποτελεί κάθε παράβαση υπαλληλικού καθήκοντος που συντελείται
με υπαίτια πράξη ή παράλειψη, η οποία μπορεί να καταλογιστεί στον δικαστικό υπάλληλο. Το
υπαλληλικό καθήκον προσδιορίζεται από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα,
τις διοικητικές πράξεις, τις οδηγίες των προϊσταμένων, καθώς και από τη φύση της υπηρεσίας
και τη συμπεριφορά που οφείλει να έχει ο δικαστικός υπάλληλος μέσα και έξω από αυτήν, ώστε
να μην θίγεται το κύρος της. Το υπαλληλικό καθήκον δεν επιβάλλει στον δικαστικό υπάλληλο
πράξη ή παράλειψη που να αντίκειται προς το Σύνταγμα και τους νόμους, υπό την επιφύλαξη
του άρθρου 113.
2. Πειθαρχικά παραπτώματα είναι ιδίως: α) Πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση
αναγνώρισης του Συντάγματος ή έλλειψη αφοσίωσης στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία.
β) Η παράβαση καθήκοντος κατά τον Ποινικό Κώδικα ή άλλους ειδικούς νόμους.
γ) Η αναξιοπρεπής ή ανάρμοστη ή ανάξια για δικαστικό υπάλληλο διαγωγή εντός και εκτός
υπηρεσίας. Σε καμία περίπτωση αυτή καθαυτή η άσκηση συνδικαλιστικής, πολιτικής ή
κοινωνικής δράσης δεν συνιστά τέτοια διαγωγή.
δ) Η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων.
ε) Η άρνηση ή η παρέλκυση εκτέλεσης υπηρεσίας.

49
ΣΕΙΡΑ
στ) Η αμέλεια και η πλημμελής ή μη έγκαιρη εκπλήρωση του καθήκοντος.

ζ) Η άσκηση επαγγέλματος ή η εκτέλεση έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της
υπηρεσίας.
η) Η απείθεια και η άρνηση συμμόρφωσης στις νόμιμες εντολές των προϊσταμένων.
θ) Η δημοσίως, εγγράφως ή προφορικώς, άσκηση κριτικής των πράξεων της προϊσταμένης
αρχής, εφόσον από δόλο ή βαριά αμέλεια χρησιμοποιούνται προδήλως ανακριβή στοιχεία ή
χαρακτηριστικά απρεπείς εκφράσεις.
ι) Η ανάρμοστη συμπεριφορά προς τους δικαστικούς λειτουργούς, τους υπαλλήλους της
γραμματείας ή υπηρεσίας του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας και τους πολίτες.
ια) Η μη εξυπηρέτηση των πολιτών και η μη έγκαιρη διεκπεραίωση των υποθέσεων.
ιβ) Η αδικαιολόγητη προτίμηση νεότερων υποθέσεων και η παραμέληση παλαιοτέρων.
ιγ) Η σύνταξη αναμφίβολα μεροληπτικής έκθεσης αξιολόγησης ουσιαστικών προσόντων,
καθώς και η παράλειψη κατάρτισης έκθεσης αξιολόγησης.
ιδ) Η αναληθής δήλωση της περιουσιακής κατάστασης ή η μη υποβολή της, όταν απαιτείται
από τον νόμο.
ιε) Η παράβαση του καθήκοντος της εχεμύθειας. ιστ) Η χρησιμοποίηση της υπαλληλικής
ιδιότητας ή πληροφοριών που κατέχει ο δικαστικός υπάλληλος λόγω της υπηρεσίας ή της θέσης
του, για την εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων του ίδιου ή άλλων προσώπων.
ιζ) Η αποδοχή από τον δικαστικό υπάλληλο οποιασδήποτε υλικής εύνοιας ή ανταλλάγματος
που προέρχεται από πρόσωπο του οποίου τις υποθέσεις χειρίζεται ή πρόκειται να χειριστεί
κατά την άσκηση των υπηρεσιακών του καθηκόντων, έστω και αν δεν συνιστά δωροδοκία.
ιη) Η φθορά λόγω ασυνήθιστης χρήσης ή εγκατάλειψης ή η παράνομη χρήση πράγματος, το
οποίο ανήκει στην υπηρεσία.
ιθ) Η χρησιμοποίηση τρίτων προσώπων για την απόκτηση υπηρεσιακής εύνοιας ή για την
πρόκληση ματαίωσης ή τη ματαίωση διαταγής της υπηρεσίας.
κ) Η άμεση ή μέσω τρίτου προσώπου συμμετοχή σε δημοπρασία, την οποία διενεργεί η αρχή
στην οποία ανήκει ο δικαστικός υπάλληλος ή επιτροπή μέλος της οποίας είναι ο δικαστικός
υπάλληλος.
κα) Η άρνηση του δικαστικού υπαλλήλου να ικανοποιήσει το δικαίωμα των πολιτών να
λαμβάνουν γνώση εγγράφων και άλλων στοιχείων που τηρούνται στην υπηρεσία.
κβ) Η αδικαιολόγητη παράλειψη παρουσίασης για ιατρική εξέταση.
κγ) Η μη τήρηση του ωραρίου από τον υπάλληλο και η παράλειψη του προϊσταμένου να ελέγχει
την τήρησή του.
κδ) Η κατάθεση, η χρήση, η συμπερίληψη και η διατήρηση στον ατομικό υπηρεσιακό φάκελο
υπαλλήλου πλαστού, νοθευμένου ή παραποιημένου πιστοποιητικού ή τίτλου ή βεβαίωσης.
κε) Η παράβαση της παρ. 3 του άρθρου 94. κστ) Η παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 114. 3.
Διατάξεις που προβλέπουν ειδικά πειθαρχικά παραπτώματα παραμένουν σε ισχύ.
Άρθρο 166 Πειθαρχικές ποινές

1. Οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται στους δικαστικούς υπαλλήλους είναι:
α) η έγγραφη επίπληξη, β) το πρόστιμο έως τις αποδοχές δώδεκα (12) μηνών, γ) η στέρηση
του δικαιώματος μισθολογικής εξέλιξης σε κλιμάκια από ένα (1) έως πέντε (5) έτη, δ) η στέρηση
του δικαιώματος για προαγωγή από ένα
(1) έως πέντε (5) έτη, ε) η αφαίρεση της άσκησης καθηκόντων προϊσταμένου, στ) ο
υποβιβασμός έως δύο (2) βαθμούς, όχι όμως κάτω από τον εισαγωγικό βαθμό της κατηγορίας
στην οποία ανήκει ο υπάλληλος, όπως αυτός ορίζεται στο άρθρο 20,
ζ) η προσωρινή παύση από τρεις (3) έως δώδεκα (12) μήνες με πλήρη στέρηση αποδοχών και,
η) η οριστική παύση.
2. Η ποινή της οριστικής παύσης μπορεί να επιβληθεί μόνο για τα ακόλουθα παραπτώματα:
α) παράβαση καθήκοντος κατά τον Ποινικό Κώδικα ή άλλους ειδικούς νόμους,
β) αποδοχή από τον δικαστικό υπάλληλο οποιασδήποτε υλικής εύνοιας ή ανταλλάγματος που
προέρχεται από πρόσωπο του οποίου τις υποθέσεις χειρίζεται ή πρόκειται να χειριστεί κατά
την άσκηση των υπηρεσιακών του καθηκόντων, έστω και αν δεν συνιστά δωροδοκία,
γ) χαρακτηριστικώς αναξιοπρεπή ή ανάξια για δικαστικό υπάλληλο διαγωγή, εντός και εκτός
της υπηρεσίας,
δ) παράβαση της υποχρέωσης εχεμύθειας

50
ΣΕΙΡΑ
ε) αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των υπηρεσιακών καθηκόντων πάνω από είκοσι δύο
(22) εργάσιμες ημέρες συνεχώς ή πάνω από τριάντα (30) εργάσιμες ημέρες σε διάστημα ενός
(1) έτους ή πάνω από πενήντα (50) εργάσιμες ημέρες εντός μίας τριετίας,
στ) ιδιαιτέρως σοβαρή απείθεια,
ζ) εμμονή στην αδικαιολόγητη παράλειψη παρουσίασης για ιατρική εξέταση,
η) για οποιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα, αν κατά την προηγούμενη της διάπραξής του
διετία είχαν επιβληθεί στον δικαστικό υπάλληλο τρεις (3) τουλάχιστον πειθαρχικές ποινές,
ανώτερες του προστίμου αποδοχών ενός (1) μηνός ή κατά το προηγούμενο της διάπραξής του
έτος είχε τιμωρηθεί για το ίδιο παράπτωμα με ποινή ανώτερη του προστίμου αποδοχών ενός
(1) μηνός.
3. Για την επιβολή οποιασδήποτε πειθαρχικής ποινής σε δικαστικό υπάλληλο συνεκτιμώνται
ιδίως οι ιδιαίτερες συνθήκες τέλεσης του παραπτώματος, η βαρύτητα αυτού, ο εξακολουθητικός
ή μη χαρακτήρας του, η προσωπικότητα του δικαστικού υπαλλήλου, ο βαθμός της υπαιτιότητάς
του, η επίδειξη μεταμέλειας, η υποτροπή,καθώς και η υπηρεσιακή του εικόνα, όπως προκύπτει
από το προσωπικό του μητρώο και τηρείται η αρχή της αναλογικότητας.
Άρθρα 167 -177 (Γενικοί Κανόνες Πειθαρχικής Δίωξης)
Άρθρο 167 Δίωξη και τιμωρία πειθαρχικών παραπτωμάτων

1. Η δίωξη και τιμωρία των πειθαρχικών παραπτωμάτων αποτελεί καθήκον των πειθαρχικών
οργάνων. Η παράβαση του καθήκοντος αυτού συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.
2. Κατ’ εξαίρεση για παραπτώματα που δικαιολογούν την ποινή της επίπληξης, η πειθαρχική
δίωξη απόκειται στη διακριτική ευχέρεια του αρμόδιου για την άσκησή της οργάνου, το οποίο
λαμβάνει υπόψη, αφενός το συμφέρον της υπηρεσίας και αφετέρου τις συνθήκες διάπραξης
του παραπτώματος και την υπηρεσιακή διαγωγή του δικαστικού υπαλλήλου. Αν το αρμόδιο
όργανο αποφασίσει να μην ασκήσει δίωξη, υποχρεούται να ενημερώσει, με αιτιολογημένη
έκθεσή του, τον προϊστάμενο ή το τριμελές συμβούλιο διεύθυνσης του δικαστηρίου ή της
εισαγγελίας ή της υπηρεσίας, στην οποία υπηρετεί ο δικαστικός υπάλληλος. Αντίγραφο της
έκθεσης χορηγείται στον δικαστικό υπάλληλο.
Άρθρο 168 Ανακοίνωση πειθαρχικών παραπτωμάτων

Οι πρόεδροι των δικαστηρίων, οι εισαγγελείς, οι ανακριτές, οι εντεταλμένοι δικαστές, ο Γενικός
Επίτροπος της Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας
των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων μόλις διαπιστώσουν ή περιέλθει, κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων τους, σε γνώση τους πειθαρχικό παράπτωμα δικαστικού υπαλλήλου, το
ανακοινώνουν στο αρμόδιο για την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης όργανο, διαβιβάζοντας,
συγχρόνως, τα υφιστάμενα σχετικά στοιχεία.
Άρθρο 169 Πειθαρχικά παραπτώματα τελούμενα στο ακροατήριο

Σχετικά με πειθαρχικά παραπτώματα που διαπράττονται στο ακροατήριο συντάσσεται από το
δικαστήριο σχετικό πρακτικό, το οποίο διαβιβάζεται εντός τριών (3) ημερών στο αρμόδιο για
την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης όργανο, το οποίο ασκεί την αρμοδιότητά του χωρίς
καθυστέρηση.
Άρθρο 170 Συνεκδίκαση πειθαρχικών παραπτωμάτων

1. Περισσότερα πειθαρχικά παραπτώματα του ίδιου δικαστικού υπαλλήλου, για τα οποία έχει
ασκηθεί πειθαρχική δίωξη, πριν εκδοθεί οριστική απόφαση για κάποιο από αυτά,
συνεκδικάζονται υποχρεωτικά από το αρμόδιο πειθαρχικό όργανο.
2. Δικαστικοί υπάλληλοι που διώκονται για το ίδιο ή για συναφή πειθαρχικά παραπτώματα
κρίνονται ενιαίως από τα αρμόδια πειθαρχικά όργανα.
3. Στις περιπτώσεις των παρ. 1 και 2, αν τα όργανα, στα οποία ανήκει η αρμοδιότητα να
επιληφθούν, είναι διαφορετικά, αρμόδιο είναι: α) μεταξύ μονομελούς πειθαρχικού οργάνου και
υπηρεσιακού συμβουλίου το τελευταίο, β) μεταξύ περισσότερων μονομελών πειθαρχικών

51
ΣΕΙΡΑ
οργάνων ή μεταξύ περισσότερων υπηρεσιακών συμβουλίων, εκείνο που έχει επιληφθεί πρώτο.
Στην αρμοδιότητα του πενταμελούς δικαστικού συμβουλίου υπάγονται και όλα τα συναφή
πειθαρχικά παραπτώματα.
Άρθρο 171 Σχέση της πειθαρχικής με την ποινική δίκη

1. Η πειθαρχική διαδικασία είναι αυτοτελής και ανεξάρτητη από την ποινική ή άλλη δίκη.
2. Η ποινική δίκη δεν αναστέλλει την πειθαρχική διαδικασία. Το πειθαρχικό όργανο όμως
μπορεί με απόφασή του, η οποία είναι ελευθέρως ανακλητή, να διατάξει για εξαιρετικούς λόγους
την αναστολή της πειθαρχικής διαδικασίας, η οποία δεν υπερβαίνει το ένα (1) έτος. Αναστολή
δεν επιτρέπεται σε περίπτωση που το πειθαρχικό παράπτωμα προκάλεσε δημόσιο σκάνδαλο
ή θίγει σοβαρά το κύρος της υπηρεσίας.
3. Τα πειθαρχικά όργανα δεσμεύονται από την κρίση που περιέχεται σε αμετάκλητη απόφαση
ποινικού δικαστηρίου ή σε αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα μόνο ως προς την ύπαρξη ή την
ανυπαρξία πραγματικών περιστατικών που στοιχειοθετούν την αντικειμενική και υποκειμενική
υπόσταση του πειθαρχικού παραπτώματος.
4. Η πειθαρχική δίκη επαναλαμβάνεται, με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 208:
α) αν μετά την έκδοση της τελεσίδικης πειθαρχικής απόφασης με την οποία ο δικαστικός
υπάλληλος απαλλάσσεται ή τιμωρείται με ποινή κατώτερη της οριστικής παύσης, εκδοθεί για
την ίδια πράξη ή παράλειψη αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση ποινικού δικαστηρίου από
την αιτιολογία της οποίας προκύπτουν πραγματικά περιστατικά που συνιστούν την
αντικειμενική και υποκειμενική υπόσταση παραπτώματος το οποίο δικαιολογεί κατά την παρ. 2
του άρθρου 166 την πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης,
β) αν μετά την έκδοση τελεσίδικης καταδικαστικής πειθαρχικής απόφασης εκδοθεί αμετάκλητη
αθωωτική απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα για την ίδια
πράξη ή παράλειψη,
γ) αν μετά την έκδοση τελεσίδικης καταδικαστικής πειθαρχικής απόφασης ανατραπεί με
αμετάκλητη δικαστική απόφαση η αποδεικτική δύναμη στοιχείων που είχαν ληφθεί υπόψη ή αν
αποκαλυφθούν γεγονότα που δεν είχαν ληφθεί υπόψη ή αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία ο
δικαστικός υπάλληλος δεν γνώριζε ή δεν μπορούσε να προσκομίσει κατά την αρχική
πειθαρχική δίκη, εφόσον από τα γεγονότα ή τα στοιχεία αυτά κλονίζεται κατά τρόπο προφανή
η αιτιολογία της πειθαρχικής απόφασης και,
δ) αν κρίθηκε με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ότι
η τελεσίδικη πειθαρχική απόφαση εκδόθηκε κατά παραβίαση δικαιώματος που αφορά στον
δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας που τηρήθηκε ή διάταξης ουσιαστικού δικαίου της Σύμβασης.
5. Η εισαγγελική αρχή υποχρεούται να ανακοινώνει αμέσως στην προϊσταμένη αρχή του
δικαστικού υπαλλήλου κάθε ποινική δίωξη που ασκείται κατ’ αυτού. Ο γραμματέας του
δικαστηρίου ή του δικαστικού συμβουλίου υποχρεούται να ανακοινώνει αμέσως στην ίδια αρχή
τα παραπεμπτικά ή απαλλακτικά βουλεύματα σε κάθε βαθμό δικαιοδοσίας, καθώς και τις
εκδιδόμενες σε κάθε βαθμό δικαιοδοσίας καταδικαστικές ή αθωωτικές αποφάσεις που αφορούν
στον δικαστικό υπάλληλο. Σε περίπτωση εγκλεισμού σε σωφρονιστικό κατάστημα, ο
διευθυντής φυλακών γνωστοποιεί τούτο, χωρίς καθυστέρηση, στην προϊσταμένη αρχή του
δικαστικού υπαλλήλου.
Άρθρο 172 Μη συρροή ποινών Απαγόρευση δεύτερης δίωξης και περισσότερων ποινών
για το ίδιο αδίκημα
1. Δεν επιτρέπεται δεύτερη δίωξη για το ίδιο πειθαρχικό παράπτωμα.
2. Για κάθε πειθαρχικό παράπτωμα επιβάλλεται μία μόνο πειθαρχική ποινή.
3. Αν το πειθαρχικό όργανο επιλαμβάνεται για περισσότερα πειθαρχικά παραπτώματα, με την
πειθαρχική απόφαση επιβάλλεται μία μόνο ποινή σε κάθε δικαστικό υπάλληλο, για την
επιμέτρηση της οποίας λαμβάνονται υπόψη όλα τα παραπτώματα του διωκομένου.
Άρθρο 173 Αυτοτέλεια κολασίμου του πειθαρχικού παραπτώματος

Σε περίπτωση αποκατάστασης, χάριτος ή άρσης με οποιονδήποτε άλλο τρόπο του κολασίμου
ή άρσης ή μεταβολής των συνεπειών της ποινικής καταδίκης, δεν αίρεται το πειθαρχικώς
κολάσιμο της πράξης, με την επιφύλαξη της παρ. 1 του άρθρου 47 του Συντάγματος.

52
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 174 Εφαρμογή αρχών και κανόνων του ποινικού δικαίου και της ποινικής
δικονομίας
1. Αρχές και κανόνες του ποινικού δικαίου και της ποινικής δικονομίας εφαρμόζονται αναλόγως
και στο πειθαρχικό δίκαιο, εφόσον δεν αντίκεινται στις ρυθμίσεις του παρόντος νόμου και
συνάδουν με τη φύση και τον σκοπό της πειθαρχικής διαδικασίας.
2. Εφαρμόζονται, ιδίως, οι αρχές και οι κανόνες που αφορούν:
α) στους λόγους άρσης ή αποκλεισμού του αδίκου της πράξης και της ικανότητας προς
καταλογισμό,
β) στις ελαφρυντικές ή επιβαρυντικές περιστάσεις για την επιμέτρηση της πειθαρχικής ποινής,
γ) στην έμπρακτη μετάνοια,
δ) στο δικαίωμα σιγής του διωκομένου,
ε) στην πραγματική και νομική πλάνη,
στ) στο τεκμήριο της αθωότητας του διωκομένου,
ζ) την προστασία των δικαιολογημένων συμφερόντων του διωκομένου ή της υπηρεσίας για τη
διατύπωση δυσμενών κρίσεων και εκφράσεων ή τη διενέργεια εκδηλώσεων εκ μέρους του εν
λόγω υπαλλήλου.
Άρθρο 175 Ανάλογη εφαρμογή διατάξεων του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας

Ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας ως προς τον αποκλεισμό, την εξαίρεση και την αποχή
δικαστικών λειτουργών, τις εκθέσεις, τις επιδόσεις και κοινοποιήσεις, τις προθεσμίες, τα
αποδεικτικά μέσα, την αυτοψία, την πραγματογνωμοσύνη, τους τεχνικούς συμβούλους, τους
μάρτυρες, τους διερμηνείς και την εξέταση του κατηγορουμένου εφαρμόζεται αναλόγως στην
πειθαρχική δίκη, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά στον παρόντα.
Άρθρο 176 Παραγραφή πειθαρχικών παραπτωμάτων

1. Τα πειθαρχικά παραπτώματα που προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 166
παραγράφονται μετά πέντε (5) έτη και τα λοιπά μετά δύο (2) έτη από την ημέρα που
διαπράχθηκαν.
2. Η άσκηση πειθαρχικής δίωξης αναστέλλει την παραγραφή. Στην περίπτωση αυτή, τα
πειθαρχικά παραπτώματα που προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 166 παραγράφονται
μετά επτά (7) έτη και τα λοιπά μετά τρία (3) έτη από την ημέρα που διαπράχθηκαν, αν κατά το
χρονικό αυτό διάστημα δεν εκδοθεί πειθαρχική απόφαση σε πρώτο βαθμό.
3. Πειθαρχικό παράπτωμα που αποτελεί συγχρόνως και ποινικό αδίκημα δεν παραγράφεται
πριν εξαλειφθεί το αξιόποινο του τελευταίου λόγω παραγραφής. Για τα πειθαρχικά αυτά
παραπτώματα οι πράξεις της ποινικής διαδικασίας αναστέλλουν την παραγραφή τους.
4. Η παραγραφή πειθαρχικού παραπτώματος διακόπτεται από την τέλεση νέου πειθαρχικού
παραπτώματος, με το οποίο αποσκοπείται η απόκρυψη ή ματαίωση της πειθαρχικής δίωξης
για το πρώτο. Στην περίπτωση αυτή το πρώτο παράπτωμα παραγράφεται, όταν παραγραφεί
το δεύτερο, εφόσον η παραγραφή του δεύτερου συντελείται σε χρόνο μεταγενέστερο της
παραγραφής του πρώτου
Άρθρο 177 Λήξη πειθαρχικής ευθύνης

1. Ο δικαστικός υπάλληλος που απέβαλε την υπαλληλική ιδιότητα με οποιονδήποτε τρόπο δεν
διώκεται πειθαρχικώς. Αν όμως κατά τη λύση της υπαλληλικής σχέσης έχει ασκηθεί πειθαρχική
δίωξη ή έχει αρχίσει ένορκη διοικητική εξέταση από το αρμόδιο για την άσκηση πειθαρχικής
δίωξης όργανο ή έχει διαταχθεί η διενέργεια από άλλο δικαστικό λειτουργό ή δικαστικό
υπάλληλο ένορκης διοικητικής εξέτασης ή έχει αρχίσει προκαταρκτική έρευνα, κατά την οποία
ο δικαστικός υπάλληλος έχει κληθεί να δώσει εξηγήσεις, η πειθαρχική διαδικασία συνεχίζεται
και μετά τη λύση της υπαλληλικής σχέσης, με εξαίρεση την περίπτωση του θανάτου. Σε
περίπτωση κατά την οποία συνεχίζεται η πειθαρχική διαδικασία, αν εκδοθεί καταδικαστική
απόφαση, παραμένει ανεκτέλεστη. Κατ’ εξαίρεση εκτελείται απόφαση, με την οποία
επιβάλλεται: α) ποινή υποβιβασμού κατά μισθολογικά κλιμάκια, η οποία συνεπάγεται,
υποχρεωτικώς, αναμόρφωση της απόφασης κανονισμού σύνταξης του δικαστικού υπαλλήλου
που τιμωρήθηκε και β) ποινή προστίμου, το ποσό του οποίου εισπράττεται σύμφωνα με τον
Κώδικα για την Είσπραξη Δημοσίων Εσόδων (Κ.Ε.Δ.Ε.) αποκλειστικά από τον δικαστικό
υπάλληλο που τιμωρήθηκε και όχι από τους κληρονόμους του.

53
ΣΕΙΡΑ
2. Η βαθμολογική ή η μισθολογική εξέλιξη δεν αίρει το πειθαρχικώς κολάσιμο του

παραπτώματος που διέπραξε ο δικαστικός υπάλληλος πριν από αυτή.
Άρθρα 178 -183 (Πειθαρχικά Όργανα)
Άρθρο 178 Αρμόδιο όργανο για την πειθαρχική δίωξη

1. Αρμόδιος για την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης των υπαλλήλων της γραμματείας ή
υπηρεσίας των δικαστηρίων και των εισαγγελιών είναι ο δικαστής ή ο εισαγγελέας, αντίστοιχα,
που αναδεικνύονται, με τον αναπληρωτή τους, με κλήρωση, η οποία διενεργείται το πρώτο
δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου κάθε έτους, με επιμέλεια του διευθύνοντος το δικαστήριο ή την
εισαγγελία ή του προέδρου του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης του δικαστηρίου ή της
εισαγγελίας, μεταξύ όλων των δικαστών ή εισαγγελέων, κατά περίπτωση, που υπηρετούν στο
δικαστήριο ή την εισαγγελία, πλην του διευθύνοντος το δικαστήριο ή την εισαγγελία ή του
προέδρου του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης. Για την κλήρωση εφαρμόζεται αναλόγως η
διαδικασία που προβλέπεται από τις διατάξεις για την κλήρωση των μελών των Ανώτατων
Δικαστικών Συμβουλίων. Στην περίπτωση του δευτέρου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 180,
την πειθαρχική δίωξη ασκεί ο μόνος δικαστής ή εισαγγελέας που υπηρετεί. Αρμόδιος για την
άσκηση πειθαρχικής δίωξης των υπαλλήλων της Γενικής Επιτροπείας της Επικρατείας στο
Ελεγκτικό Συνέδριο και της Γενικής Επιτροπείας των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων είναι ο
νεότερος Αντεπίτροπος. Πειθαρχική δίωξη μπορεί επίσης να ασκεί για τους υπαλλήλους της
υπηρεσίας του ο υπάλληλος που διευθύνει τη γραμματεία δικαστηρίου ή την εισαγγελία. Στο
Ελεγκτικό Συνέδριο την αρμοδιότητα αυτή ασκούν οι γενικοί συντονιστές.
2. Οι δικαστές και εισαγγελείς που αναδεικνύονται σύμφωνα με την παρ. 1 είναι αρμόδιοι για
την άσκηση πειθαρχικής δίωξης δικαστικών υπαλλήλων κατά το επόμενο ημερολογιακό έτος.
3. Αν το αρμόδιο για την άσκηση της πειθαρχικής δίωξης όργανο που ορίζεται κατά την παρ. 1
δεν ολοκληρώσει τις ενέργειές του σε συγκεκριμένη πειθαρχική υπόθεση μέχρι τη λήξη του
έτους, για το οποίο έχει οριστεί, διατηρεί την αρμοδιότητά του για την υπόθεση αυτή έως ότου
περατώσει το έργο του.
4. Ο Υπουργός Δικαιοσύνης μπορεί να παραγγείλει πειθαρχική δίωξη κάθε δικαστικού
υπαλλήλου.
5. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου, ο Πρόεδρος
του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, ο Γενικός Επίτροπος της
Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας των τακτικών
διοικητικών δικαστηρίων μπορούν να παραγγείλουν την άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατά
δικαστικών υπαλλήλων που υπηρετούν στα αντίστοιχα δικαστήρια και υπηρεσίες. Την ίδια
παραγγελία μπορούν να απευθύνουν και τα αρμόδια πειθαρχικά συμβούλια.
Άρθρο 179 Πειθαρχικά όργανα

1. Μονομελή πειθαρχικά όργανα είναι οι προϊστάμενοι ή οι πρόεδροι των τριμελών συμβουλίων
διεύθυνσης των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας στο
Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Γενικός Επίτροπος των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων.
2. Πολυμελή πειθαρχικά όργανα είναι τα υπηρεσιακά ή δικαστικά συμβούλια, κατά περίπτωση,
σύμφωνα με το άρθρο 181.
Άρθρο 180 Μονομελή πειθαρχικά όργανα

1. Οι προϊστάμενοι ή οι πρόεδροι των τριμελών συμβουλίων διεύθυνσης των δικαστηρίων και
των εισαγγελιών, ο Γενικός Επίτροπος Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο και ο Γενικός
Επίτροπος των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ασκούν πειθαρχική δικαιοδοσία στους
δικαστικούς υπαλλήλους των υπηρεσιών, στις οποίες προΐστανται. Ειδικώς για τους
υπαλλήλους της γραμματείας δικαστηρίων ή εισαγγελιών στα οποία υπηρετεί ένας δικαστής ή
εισαγγελέας, την πειθαρχική δικαιοδοσία ασκεί ο προϊστάμενος ή ο πρόεδρος του τριμελούς
συμβουλίου διεύθυνσης του αμέσως ανώτερου δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, αντιστοίχως.
2. Τα μονομελή πειθαρχικά όργανα μπορούν να επιβάλουν, με αιτιολογημένη απόφασή τους,
την ποινή της έγγραφης επίπληξης ή του προστίμου έως και του ενός δευτέρου (1/2) των
μηνιαίων αποδοχών του δικαστικού υπαλλήλου.

54
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 181 Πειθαρχικά Συμβούλια

1. Σε περίπτωση άσκησης πειθαρχικής δίωξης για παράπτωμα που κατά νόμο μπορεί να
επισύρει την ποινή της οριστικής παύσης, αρμόδιο να επιληφθεί είναι, κατά περίπτωση, το
πρωτοβάθμιο ή δευτεροβάθμιο δικαστικό συμβούλιο του άρθρου 88. Για τα παραπτώματα
αυτά, το δικαστικό συμβούλιο μπορεί να επιβάλει οποιαδήποτε ποινή.
2. Σε περίπτωση άσκησης πειθαρχικής δίωξης για παράπτωμα που, κατά νόμο, δεν μπορεί να
επισύρει την ποινή της οριστικής παύσης, αρμόδιο να επιληφθεί είναι, κατά περίπτωση, το
πρωτοβάθμιο ή δευτεροβάθμιο υπηρεσιακό συμβούλιο του άρθρου 88.
3. Εάν το υπηρεσιακό συμβούλιο, πενταμελές ή επταμελές, κρίνει ότι το πειθαρχικό
παράπτωμα που έχει εισαχθεί ενώπιόν του μπορεί, κατά νόμο, να επισύρει την ποινή της
οριστικής παύσης, υποχρεούται να παραπέμψει την υπόθεση στο αντίστοιχο δικαστικό
συμβούλιο.
4. Το δικαστικό συμβούλιο στο οποίο έχει εισαχθεί πειθαρχική υπόθεση είτε μετά από άσκηση
πειθαρχικής δίωξης είτε κατά παραπομπή από υπηρεσιακό συμβούλιο, εάν κρίνει ότι το
πειθαρχικό παράπτωμα επισύρει, κατά νόμο, πειθαρχική ποινή κατώτερη της οριστικής
παύσης μπορεί, εκτιμώντας τις περιστάσεις, είτε να κρατήσει και να εκδικάσει την υπόθεση είτε
να την παραπέμψει στο αντίστοιχο υπηρεσιακό συμβούλιο. Η απόφαση αυτή είναι δεσμευτική
για το υπηρεσιακό συμβούλιο.
Άρθρο 182 Αρμοδιότητα κατά τόπο

Αρμόδιο κατά τόπο πειθαρχικό όργανο είναι εκείνο στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκουν οι
υπάλληλοι της γραμματείας ή της υπηρεσίας στην οποία υπηρετούσε με οποιαδήποτε
υπηρεσιακή σχέση ή κατάσταση ο δικαστικός υπάλληλος κατά τον χρόνο τέλεσης του
πειθαρχικού παραπτώματος. Σε περίπτωση απόσπασης του δικαστικού υπαλλήλου σε μη
δικαστική υπηρεσία, αρμόδιο είναι το πειθαρχικό όργανο της γραμματείας ή υπηρεσίας στην
οποία ανήκει οργανικά.
Άρθρο 183 Σύγκρουση αρμοδιοτήτων

Για την άρση της σύγκρουσης αρμοδιότητας μεταξύ πειθαρχικών συμβουλίων, αρμόδιο είναι
για μεν τους δικαστικούς υπαλλήλους των γραμματειών πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων
και εισαγγελιών το ποινικό τμήμα του Αρείου Πάγου και, αν λειτουργούν περισσότερα ποινικά
τμήματα, το πρώτο κατά σειρά αρίθμησης από αυτά, για δε τους υπαλλήλους των τακτικών
διοικητικών δικαστηρίων το τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας που είναι αρμόδιο για την
εκδίκαση των πειθαρχικών υποθέσεων των υπαλλήλων. Τα τμήματα αυτά επιλαμβάνονται
ύστερα από αίτηση του οργάνου που ασκεί την πειθαρχική δίωξη ή του διωκομένου και
εκδικάζουν την υπόθεση σε συμβούλιο.

55
ΣΕΙΡΑ
ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΠΔ 503/1985) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ
Περιεχόμενα Άρθρο 106 ............................................ 9

Άρθρα 1 – 6 (δικαιοδοσία των πολιτικών Άρθρο 107 .......................................... 10
δικαστηρίων) ........................................ 2 Άρθρο 108 .......................................... 10
Άρθρο 1 ................................................ 2 Άρθρο 109 .......................................... 10
Άρθρο 2 ................................................ 2 Άρθρο 110 .......................................... 10
Άρθρο 3 ................................................ 3 Άρθρο 111 .......................................... 10
Άρθρο 4 ................................................ 3 Άρθρο 112 .......................................... 10
Άρθρο 5 ................................................ 3 Άρθρο 113 .......................................... 10
Άρθρο 6 ................................................ 3 Άρθρο 114 .......................................... 11
Άρθρα 52 – 61 (εξαίρεση δικαστών και Άρθρο 115 .......................................... 11
υπαλλήλων της Γραμματείας) ............... 3
Άρθρο 116 .......................................... 12
Άρθρο 52 .............................................. 3
Άρθρο 116α ....................................... 12
Άρθρο 53 .............................................. 4
Άρθρα 117 – 121 (εκθέσεις-δικόγραφα)
Άρθρο 54 .............................................. 4 .......................................................... 12
Άρθρο 55 .............................................. 5 Άρθρο 117 .......................................... 12
Άρθρο 56 .............................................. 5 Άρθρο 118 .......................................... 13
Άρθρο 57 .............................................. 5 Άρθρο 119 .......................................... 13
Άρθρο 58 .............................................. 6 Άρθρο 120 .......................................... 14
Άρθρο 59 .............................................. 6 Άρθρο 121 .......................................... 15
Άρθρο 60 .............................................. 6 Άρθρα 144 και 145 (προθεσμίες)......... 15
Άρθρο 61 .............................................. 7 Άρθρο 144 .......................................... 15
Άρθρα 62 – 64 (διάδικοι)....................... 7 Άρθρο 145 .......................................... 15
Άρθρο 62 .............................................. 7 Άρθρο 215 (άσκηση αγωγής) .............. 15
Άρθρο 63 .............................................. 7 Άρθρο 215 .......................................... 15
Άρθρο 64 .............................................. 7 Άρθρα 226 -228 (εισαγωγή της αγωγής
Άρθρα 94 – 100 (πληρεξουσιότητα) ....... 8 για συζήτηση) ..................................... 16
Άρθρο 94 .............................................. 8 Άρθρο 226 .......................................... 16
Άρθρο 95 .............................................. 8 Άρθρο 227 .......................................... 17
Άρθρο 96 .............................................. 8 Άρθρο 228 .......................................... 18
Άρθρο 97 .............................................. 9 Άρθρα 233, 237, 242, 246, 252, 253, 256,
Άρθρο 98 .............................................. 9 257, 258, 260 (συζήτηση στο
ακροατήριο) ....................................... 18
Άρθρο 99 .............................................. 9
Άρθρο 233 .......................................... 18
Άρθρο 100 ............................................ 9
Άρθρο 237 .......................................... 19
Άρθρα 106 – 116Α (Θεμελιώδεις
Δικονομικές Αρχές) ............................... 9 Άρθρο 242 .......................................... 24

1
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 246 .......................................... 25 Άρθρο 496 .......................................... 32

Άρθρο 252 .......................................... 25 Άρθρο 497 .......................................... 32
Άρθρο 253 Συνεννόηση με κωφούς ή Άρθρο 498 .......................................... 32
πρόσωπα με σοβαρή αναπηρία λόγου Άρθρο 499 .......................................... 33
............................................................ 25
Άρθρο 500 .......................................... 33
Άρθρο 256 .......................................... 26
Άρθρο 257 .......................................... 26
Άρθρο 258 .......................................... 26
Άρθρο 260 .......................................... 27
Άρθρο 286 (διακοπή και επανάληψη της
δίκης) ................................................. 27
Άρθρο 286 .......................................... 27 Άρθρα 1 – 6 (δικαιοδοσία των
Άρθρα 293 παρ. 1εδ. α΄ και 2 – 298 πολιτικών δικαστηρίων)
(κατάργηση και περάτωση της δίκης) .. 28 Άρθρο 1
Άρθρο 293 .......................................... 28
Στη δικαιοδοσία των τακτικών
Άρθρο 294 .......................................... 28 πολιτικών δικαστηρίων ανήκουν:
Άρθρο 295 .......................................... 29
Άρθρο 296 .......................................... 29
α) Οι διαφορές του ιδιωτικού
δικαίου, εφόσον ο νόμος δεν τις
Άρθρο 297 .......................................... 29 έχει υπαγάγει σε άλλα δικαστήρια,
Άρθρο 298 .......................................... 29
β) οι υποθέσεις εκούσιας
Άρθρα 300 – 304 (απόφαση) ............... 29 δικαιοδοσίας που ο νόμος έχει
Άρθρο 300 .......................................... 29 υπαγάγει σ` αυτά,
Άρθρο 301 .......................................... 29
γ) οι υποθέσεις δημόσιου δικαίου
Άρθρο 302 .......................................... 30 που ο νόμος έχει υπαγάγει σ` αυτά
Άρθρο 303 .......................................... 30 και
Άρθρο 304 .......................................... 30 δ) οι διοικητικές διαφορές που δεν
Άρθρα 315, 316, 318, 320 (διαδικασία υπάγονται στη δικαιοδοσία
διόρθωσης και ερμηνείας αποφάσεων) διοικητικών δικαστηρίων.
........................................................... 31
Άρθρο 2
Άρθρο 315 .......................................... 31
Άρθρο 316 .......................................... 31 Τα πολιτικά δικαστήρια
Άρθρο 318 .......................................... 31 απαγορεύεται να επεμβαίνουν σε
διοικητικές διαφορές ή υποθέσεις
Άρθρο 320 .......................................... 31 που υπάγονται σε διοικητικά
Άρθρα 495 παρ. 1 και 2 – 500 (γενικές δικαστήρια ή αρχές, όπως επίσης
διατάξεις) ........................................... 31 απαγορεύεται τα διοικητικά
δικαστήρια ή αρχές να επεμβαίνουν
Άρθρο 495 .......................................... 31 σε διαφορές ή υποθέσεις του

2
ΣΕΙΡΑ
ιδιωτικού δικαίου και επιτρέπεται 2. Η πράξη της αλλοδαπής αρχής

μόνο η εξέταση των ζητημάτων είναι έγκυρη, αν έγινε σύμφωνα με
που ανακύπτουν παρεμπιπτόντως. τις διατάξεις του δικού της δικαίου ή
είναι σύμφωνη προς τις διατάξεις
Άρθρο 3 του ελληνικού δικαίου.
1. Στη δικαιοδοσία των πολιτικών Άρθρο 6

δικαστηρίων υπάγονται Ελληνες
και αλλοδαποί, εφόσον υπάρχει 1. Τα ελληνικά δικαστήρια οφείλουν
Αρμοδιότητα ελληνικού να ενεργούν ορισμένες
δικαστηρίου. διαδικαστικές πράξεις της
δικαιοδοσίας τους που τους ζητούν
2. Εξαιρούνται από τη δικαιοδοσία αλλοδαπές αρχές, εκτός αν διεθνείς
των ελληνικών δικαστηρίων οι συμβάσεις ορίζουν διαφορετικά ή η
αλλοδαποί που έχουν ετεροδικία, εκτέλεσή τους είναι αντίθετη στη
εκτός αν πρόκειται για τις διαφορές δημόσια τάξη.
που υπάγονται στις διατάξεις του
άρθρου 29. 2. Τα ελληνικά δικαστήρια, όταν
εκτελούν τις αιτήσεις αυτές,
Άρθρο 4 ενεργούν και αυτεπαγγέλτως,
εφαρμόζοντας τις διατάξεις του
Τα δικαστήρια ερευνούν την ελληνικού δικαίου, εκτός αν διεθνείς
έλλειψη δικαιοδοσίας και συμβάσεις ορίζουν διαφορετικά.
αυτεπαγγέλτως στις περιπτώσεις
των άρθρων 1 και 2. Στις Άρθρα 52 – 61 (εξαίρεση
περιπτώσεις του άρθρου 3 την δικαστών και υπαλλήλων της
ερευνούν αυτεπαγγέλτως, αν ο Γραμματείας)
εναγόμενος δεν παρίσταται στην Άρθρο 52
πρώτη Συζήτηση ή αν πρόκειται για
διαφορές που αφορούν ακίνητα 1. Δικαστές, εισαγγελείς και
που βρίσκονται στο εξωτερικό. Το υπάλληλοι της γραμματείας, με
δικαστήριο απορρίπτει την αγωγή ή οποιαδήποτε ιδιότητα και αν
την αίτηση, αν δεν έχει δικαιοδοσία. ενεργούν, μπορούν να προτείνουν
την εξαίρεσή τους ή να εξαιρεθούν
Άρθρο 5 από οποιοδήποτε διάδικο:
1. Αν είναι ανάγκη να γίνουν α) αν είναι διάδικοι ή συνδέονται με
διαδικαστικές πράξεις στο έναν από τους διαδίκους ως
εξωτερικό, τα δικαστήρια έχουν τη συνδικαιούχοι, συνυπόχρεοι ή είναι
δυνατότητα να ζητήσουν να γίνουν υπόχρεοι σε Αποζημίωση ή έχουν
είτε από τις ελληνικές προξενικές άμεσο ή έμμεσο συμφέρον στη
αρχές του εξωτερικού, είτε από τις δίκη,
αρμόδιες αλλοδαπές αρχές. Στην
τελευταία περίπτωση μεσολαβεί για β) αν συνδέονται με κάποιο διάδικο
την διαβίβαση της αίτησης το σε ευθεία γραμμή, με συγγένεια εξ
Υπουργείο Δικαιοσύνης, εκτός αν αίματος ή εξ αγχιστείας ή με
διεθνείς συμβάσεις ορίζουν υιοθεσία, αν είναι συγγενείς σε
διαφορετικά.

3
ΣΕΙΡΑ
πλάγια γραμμή με συγγένεια εξ 2. Οι εισαγγελείς δεν εξαιρούνται,

αίματος έως τον τέταρτο βαθμό ή όταν ενεργούν ως διάδικοι.
με συγγένεια εξ αγχιστείας έως το
δεύτερο βαθμό, αν είναι ή υπήρξαν Άρθρο 53
σύζυγοι ή μνηστήρες ενός από
τους διαδίκους, 1. Είναι απαράδεκτη η αίτηση για
την εξαίρεση ολόκληρου του
γ) αν είναι συγγενείς εξ αίματος ή εξ δικαστηρίου του Αρείου Πάγου ή
αγχιστείας, σε ευθεία γραμμή ή όλων των μελών της εισαγγελίας
συνδέονται με υιοθεσία, ή είναι του ή τόσων αρεοπαγιτών, ώστε με
συγγενείς εξ αίματος ή εξ τον αριθμό που απομένει να μην
αγχιστείας σε πλάγια γραμμή έως είναι δυνατή η νόμιμη συγκρότηση
το δεύτερο βαθμό προσώπου, το του δικαστηρίου αυτού.
οποίο παίρνει μισθό ή άλλη
χορηγία με χρηματική αξία είτε για 2. Οι διατάξεις της παρ. 1
τις υπηρεσίες που παρέχει, είτε για εφαρμόζονται και όταν η αίτηση για
οποιοδήποτε άλλο λόγο από την εξαίρεση αφορά όλα τα εφετεία,
φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή τα πρωτοδικεία ή τα ειρηνοδικεία
οποιασδήποτε μορφής εταιρία που του κράτους.
έχουν άμεσο ή έμμεσο ιδιωτικό
συμφέρον στην έκβαση της δίκης, 3.Η αίτηση εξαίρεσης είναι
απαράδεκτη αν δεν συνοδεύεται
δ) αν στην ίδια υπόθεση από παράβολο εκατό (100) ευρώ,
εξετάστηκαν ως μάρτυρες ή το οποίο επιστρέφεται αν γίνει αυτή
παραστάθηκαν ως δικηγόροι ή ολικά ή μερικά δεκτή. Το ύψος του
γενικά ως πληρεξούσιοι ή ποσού αναπροσαρμόζεται με κοινή
παραστάθηκαν ή μπορούν να απόφαση των Υπουργών
παραστούν ως νόμιμοι Οικονομικών και Δικαιοσύνης,
αντιπρόσωποι κάποιου από τους Διαφάνειας και Ανθρωπίνων
διαδίκους, Δικαιωμάτων.
ε) αν διεξήγαγαν την υπόθεση, από Σημ.: όπως προστέθηκε με την

την οποία προήλθε η διαφορά ή παράγραφο 2 άρθρου 6 Ν.
έχουν ενεργήσει στη δίκη ως 4055/2012, ΦΕΚ Α 51.`Εναρξη
πραγματογνώμονες ή σύμβουλοι ή ισχύος από 2.4.2012
διαιτητές ή έχουν συντάξει το
έγγραφο που προσβάλλεται ή είχαν Άρθρο 54
μετάσχει στη σύνθεση του
δικαστηρίου του οποίου η Αρμόδιο να αποφανθεί για την
απόφαση είχε προσβληθεί με εξαίρεση είναι το δικαστήριο στο
έφεση ή αναίρεση, οποίο υπηρετεί ο εξαιρούμενος. Σε
περίπτωση εξαίρεσης δικαστή
στ) αν έχουν προκαλέσει ή μονομελούς πρωτοδικείου ή
προκαλούν υπόνοια μεροληψίας, ειρηνοδίκη, είναι αρμόδιο το
ιδίως αν έχουν με κάποιο διάδικο πολυμελές πρωτοδικείο, στην
ιδιαίτερη φιλία, ιδιαίτερες σχέσεις περιφέρεια του οποίου υπάγονται
καθηκόντων ή εξάρτησης, έριδα ή τα δικαστήρια αυτά. Σε περίπτωση
έχθρα. εξαίρεσης υπαλλήλου γραμματείας,

4
ΣΕΙΡΑ
είναι αρμόδιος ο προϊστ2άμενος Άρθρο 57

του δικαστηρίου στο οποίο
υπηρετεί ο εξαιρούμενος. Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
άρθρο δωδέκατο παρ.1
Άρθρο 55 Ν.3666/2008,ΦΕΚ Α`
105/10.06.2008.
1. Δικαστές πολυμελών
δικαστηρίων και εισαγγελείς, αν 1. Η εξαίρεση προτείνεται από τον
υπάρχει λόγος εξαίρεσής τους, διάδικο πέντε ημέρες πριν από τη
οφείλουν να το δηλώσουν στον Συζήτηση στο ακροατήριο, ενώ
πρόεδρο του δικαστηρίου. αργότερα έως ότου περατωθεί η
Συζήτηση στο ακροατήριο, μόνο αν
2. Υπάλληλοι της γραμματείας των πιθανολογείται ότι η περίπτωση ή
πολυμελών δικαστηρίων, αν οι λόγοι της εξαίρεσης προέκυψαν
υπάρχει λόγος εξαίρεσής τους, ή έγιναν γνωστοί στον διάδικο μετά
οφείλουν να το δηλώσουν στον την πάροδο της πενθήμερης
προϊστάμενο της γραμματείας. προθεσμίας. Στην τελευταία
περίπτωση, αν η εξαίρεση γίνει
3. Δικαστές μονομελών δεκτή, μπορούν, ύστερα από
πρωτοδικείων και ειρηνοδίκες, αίτηση, να κηρυχθούν άκυρες οι
καθώς και υπάλληλοι της πράξεις της διαδικασίας στις οποίες
γραμματείας τους, αν υπάρχει είχε συμπράξει εκείνος του οποίου
λόγος εξαίρεσής τους, οφείλουν να ζητείται η εξαίρεση.
το δηλώσουν στον πρόεδρο του
πολυμελούς πρωτοδικείου και να 2. Δεν επιτρέπεται αίτηση
απόσχουν από τα καθήκοντά τους εξαίρεσης:
εωσότου αυτό αποφασίσει.
α) όλων των μελών του
4. Το δικαστήριο αποφασίζει χωρίς δικαστηρίου, στο οποίο υπηρετούν
τη συμμετοχή εκείνου που υπέβαλε πράγματι περισσότεροι από πέντε
τη δήλωση και χωρίς Συζήτηση στο δικαστές,
ακροατήριο.
β) μελών του δικαστηρίου ή του
Άρθρο 56 γραμματέα του δικαστηρίου, το
οποίο αποφασίζει για την αίτηση
Το αρμόδιο δικαστήριο έχει εξαίρεσης κατά το άρθρο 54,
εξουσία να αποφασίσει για
την εξαίρεση των προσώπων που γ) περισσοτέρων των οκτώ
αναφέρονται στο άρθρο 52 και δικαστών για κάθε δικαστήριο στο
αυτεπαγγέλτως, ύστερα από οποίο υπηρετούν πράγματι
πρόταση του προέδρου ή του τουλάχιστον δώδεκα δικαστές,
εισαγγελέα, έχοντας τη
δυνατότητα να ακούσει και τον δ) περισσοτέρων των τεσσάρων
εξαιρούμενο. δικαστών για κάθε δικαστήριο, στο
οποίο υπηρετούν πράγματι
τουλάχιστον επτά δικαστές και
περισσοτέρων των δύο όταν

5
ΣΕΙΡΑ
υπηρετούν πράγματι λιγότεροι από γραμματείας του δικαστηρίου. Ο

επτά δικαστές, εξαιρούμενος, από τότε που θα του
ανακοινωθεί ότι έχει υποβληθεί η
ε) μελών του δικαστηρίου, το οποίο αίτηση, οφείλει να απέχει από κάθε
αποφασίζει για την παραπομπή της ενέργεια, εκτός αν προκύπτει
αίτησης εξαίρεσης από δικαστήριο κίνδυνος από την αναβολή.
σε δικαστήριο κατά το άρθρο 50.
Άρθρο 59
3. Αίτηση εξαίρεσης, η οποία
υποβάλλεται παρά τα οριζόμενα Η αίτηση για την εξαίρεση, όταν
στην προηγούμενη παράγραφο, υποβάλλεται κατα τη διάρκεια της
είναι απαράδεκτη και απορρίπτεται Συζήτησης στο ακροατήριο,γίνεται
από το ίδιο το δικαστήριο, του με δήλωση που καταχωρίζεται στα
οποίου ζητείται η εξαίρεση μελών Πρακτικά και αναφέρει τους λόγους
του. Η αίτηση αυτή δεν αποτελεί της εξαίρεσης. Στα πολυμελή
λόγο αποχής από την άσκηση των δικαστήρια συζητείται αμέσως,
καθηκόντων τους για τα πρόσωπα χωρίς συμμετοχή του
των οποίων ζητείται η εξαίρεση. εξαιρουμένου. Ο εξαιρούμενος,
απο τότε που θα μάθει ότι έχει
Άρθρο 58 υποβληθεί αίτηση, οφείλει να
απέχει απο κάθε ενέργεια, εκτός αν
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με προκύπτει κίνδυνος απο την
το άρθρο πρώτο του άρθρου 1 αναβολή.
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη
ισχύος,σύμφωνα με το άρθρο Άρθρο 60
ένατο παρ.4 του
αυτού νόμου από 1.1.2016. 1. Η απόφαση για την αίτηση της
εξαίρεσης εκδίδεται αμέσως, με
1. Η αίτηση για την εξαίρεση που απλή Πιθανολόγηση των λόγων της
υποβάλλεται έως την έναρξη της εξαίρεσης. Η απόφαση για την
συζήτησης γίνεται με την κατάθεση εξαίρεση υπαλλήλου της
εγγράφου στη γραμματεία του γραμματείας καταχωρίζεται κάτω
αρμόδιου δικαστηρίου. Στην αίτηση από την αίτηση.
πρέπει να αναφέρονται οι λόγοι της
εξαίρεσης, διαφορετικά είναι 2. Σε περίπτωση που η αίτηση γίνει
απαράδεκτη. δεκτή, δεν επιδικάζονται έξοδα.
2. Η αίτηση για την εξαίρεση 3.Όταν η αίτηση εξαίρεσης κατά

ανακοινώνεται χωρίς υπαίτια ενός, περισσοτέρων ή όλων των
καθυστέρηση στον εξαιρούμενο για μελών του δικαστηρίου, κρίνεται ότι
να λάβει θέση, και συζητείται το είναι αόριστη ως προς τα
αργότερο έως την εκδίκαση της πραγματικά γεγονότα ή προδήλως
υπόθεσης, κατά τη διαδικασία που ανεπίδεκτη εκτίμησης ή ασκείται
εφαρμόζει το δικαστήριο που τη καταχρηστικά, απορρίπτεται στην
δικάζει, χωρίς συμμετοχή του ίδια συνεδρίαση από την ίδια
εξαιρουμένου. Οι διάδικοι σύνθεση του δικαστηρίου στο
καλούνται να παραστούν στη οποίο υποβάλλεται.
Συζήτηση με την επιμέλεια της

6
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: όπως προστέθηκε με την δικαιοπραξία ή όπου ο νόμος

παράγραφο 4 άρθρου 6 Ν. επιτρέπει την αυτοπρόσωπη
4055/2012, ΦΕΚ Α 51.`Εναρξη παραστασή του.
ισχύος από 2.4.2012.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
Άρθρο 61 άρθρο 32 Ν.2447/1996 (Α 278).
Αν η αίτηση για την εξαίρεση 2. Στα Ασφαλιστικά μέτρα για να

δικαστή μονομελούς πρωτοδικείου αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος
ή ειρηνοδίκη γίνει δεκτή και το από την αναβολή μπορεί να
δικαστήριο δεν μπορεί να παρίσταται και όποιος δεν είναι
συγκροτηθεί, το πολυμελές ικανός για δικαιοπραξία.
πρωτοδικείο, με την ίδια απόφαση
για την εξαίρεση παραπέμπει την Άρθρο 64
υπόθεση σε άλλο μονομελές
πρωτοδικείο ή ειρηνοδικείο της 1. Όσοι είναι ανίκανοι να
περιφερείας του. παρίστανται στο δικαστήριο με το
δικό τους όνομα εκπροσωπούνται
Άρθρα 62 – 64 (διάδικοι) από τους νόμιμους
Άρθρο 62 αντιπροσώπους τους.
2. Τα νομικά πρόσωπα
Όποιος έχει την ικανότητα να είναι
παρίστανται στο δικαστήριο με
υποκείμενο δικαιωμάτων και
όποιον τα εκπροσωπεί. Στις
υποχρεώσεων έχει και την
περιπτώσεις που χρειάζεται
ικανότητα να είναι διάδικος.
προηγούμενη άδεια για τη
Ενώσεις προσώπων που
διεξαγωγή της δίκης, η απεριόριστη
επιδιώκουν κάποιο σκοπό, χωρίς
χορήγησή της περιλαμβάνει και τη
να είναι σωματεία, καθώς και
δίκη κατ` έφεση, Αναψηλάφηση και
εταιρείες που δεν έχουν νομική
αναίρεση.
προσωπικότητα, μπορούν να είναι
διάδικοι.
3. Οι ενώσεις προσώπων που
επιδιώκουν κάποιο σκοπό, χωρίς
Άρθρο 63
να αποτελούν σωματείο, καθώς και
οι εταιρίες που δεν έχουν νομική
1. Όποιος είναι ικανός για προσωπικότητα, παρίστανται στο
οποιαδήποτε δικαιοπραξία μπορεί δικαστήριο με τα πρόσωπα, στα
να παρίσταται στο δικαστήριο με οποία έχει ανατεθεί η διαχείριση
δικό του όνομα. Όποιος έχει των υποθέσεών τους.
περιορισμένη ικανότητα για
δικαιοπραξία ή βρίσκεται, κατά το 4. Αν δεν υπάρχει διάταξη που
χρόνο που επιχειρεί συγκεκριμένη ρυθμίζει τη δικαστική παράσταση
δήλωση της βούλησης του, σε των προσώπων που αναφέρονται
κατάσταση που δεν επιτρέπει να στις παραγράφους 1 έως 3, τα
είναι αυτή έγκυρη, μπορεί να πρόσωπα αυτά εκπροσωπούνται
παρίσταται στο δικαστήριο με το από όποιους τα αντιπροσωπεύουν
δικό του όνομα, μόνο όπου κατά το στις συναλλακτικές τους σχέσεις.
ουσιαστικό δίκαιο έχει ικανότητα για

7
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 94 – 100 παρ.2 Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α

(πληρεξουσιότητα) 165/25.7.2011
Άρθρο 94
1. Η πληρεξουσιότητα δίνεται είτε
με συμβολαιογραφική πράξη είτε με
προφορική δήλωση, που
άρθρο 6 παρ. 7 του ν.4055/2012
καταχωρίζεται στα Πρακτικά ή στην
και άρθρο πρώτο του άρθρου 1
έκθεση είτε με ιδιωτικό έγγραφο,
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη
εφόσον η υπογραφή εκείνου που
ισχύος, σύμφωνα με το άρθρο
παρέχει την πληρεξουσιότητα
ένατο παρ.4 του
βεβαιώνεται από δημόσια,
αυτού νόμου από 1.1.2016.
δημοτική ή άλλη αρμόδια αρχή ή
από δικηγόρο. Η πληρεξουσιότητα
1. Στα πολιτικά δικαστήρια οι
μπορεί να αφορά ορισμένες ή όλες
διάδικοι έχουν υποχρέωση να
τις δίκες εκείνου που την παρέχει
παρίστανται με πληρεξούσιο
και πρέπει να αναγράφει τα
δικηγόρο.
ονόματα των δικαστικών
πληρεξουσίων και σε περίπτωση
2. Επιτρέπεται η δικαστική
που δικαστικός πληρεξούσιος
παράσταση διαδίκου χωρίς
ενεργεί ως εταίρος ή συνεργάτης
πληρεξούσιο δικηγόρο: α) στο
δικηγορικής εταιρείας και την
ειρηνοδικείο, εφόσον πρόκειται για
επωνυμία της δικηγορικής
μικροδιαφορές β) για να αποτραπεί
εταιρείας, κατά περίπτωση.
επικείμενος κίνδυνος.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
3. Στις περιπτώσεις της παρ.2 ο
παρ. 1 του άρθρου 139 του
δικαστής έχει δικαίωμα, εκτιμώντας
Ν.4938/2022 με ισχύ την 6/6/2022
τις ιδιαίτερες περιπτώσεις , να
υποχρεώσει το διάδικο να
2. Η πληρεξουσιότητα μιας αρχής
προσλάβει δικηγόρο.
μπορεί να δοθεί σε δικηγόρο ή σε
Άρθρο 95 δικηγορική εταιρεία και με έγγραφό
της που περιέχει τα στοιχεία που
Αν στην ίδια δίκη εκπροσωπούν το αναγράφονται στην παρ. 1.
διάδικο περισσότεροι πληρεξούσιοι Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
δικηγόροι, έχουν δικαίωμα να παρ. 1 του άρθρου 139 του
ενεργούν είτε από κοινού είτεο
Ν.4938/2022 με ισχύ την 6/6/2022
καθένας χωριστά. Αντίθετος όρος
του πληρεξούσιου εγγράφου δεν
ισχύει απένταντι στον αντίδικο, 3. Κατά τη διαδικασία ενώπιον του
εκτός αν το πληροφορήθηκε με Αρείου Πάγου και στις περιπτώσεις
κοινοποίηση. του άρθρου 98 η πληρεξουσιότητα
δίνεται μόνο με συμβολαιογραφική
Άρθρο 96 πράξη ή με προφορική δήλωση,
που καταχωρίζεται στα Πρακτικά ή
στην έκθεση. Ειδικά, για τις
εργατικές διαφορές η
άρθρο7
πληρεξουσιότητα μπορεί να δίνεται
με ιδιωτικό έγγραφο, το οποίο φέρει

8
ΣΕΙΡΑ
βεβαίωση του γνησίου της ή σχέσεις των τέκνων με τους

υπογραφής του διαδίκου από γονείς τους,
Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών ή
οποιαδήποτε άλλη δημόσια ή β) το δικαίωμα να συμφωνηθεί
δημοτική αρχή. συμβιβασμός και διαιτησία, να γίνει
αναγνώριση, παραίτηση από το
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την δικαίωμα της αγωγής ή των
παρ. 1 του άρθρου 139 του ενδίκων μέσων, καθώς και την
Ν.4938/2022 με ισχύ την 6/6/2022 προσβολή εγγράφου ως πλαστού.
Άρθρο 97 Άρθρο 99
1. Η πληρεξουσιότητα παρέχει Ο διάδικος, όταν εμφανίζεται μαζί

στον πληρεξούσιο το δικαίωμα να με πληρεξούσιο, έχει δικαίωμα να
παριστά στο δικαστήριο εκείνον ανακαλεί αμέσως τις ομολογίες
που έδωσε την πληρεξουσιότητα, εκείνου.
να ενεργεί όλες τις κύριες ή
παρεπόμενες πράξεις που Άρθρο 100
αφορούν τη διεξαγωγή της δίκης,
στις οποίες περιλαμβάνεται η Η πληρεξουσιότητα παύει :
άσκηση αγωγών, παρεμβάσεων,
προσεπικλήσεων και ένδικων 1) όταν πεθάνει ο πληρεξούσιος ή
μέσων, να λαμβάνει Ασφαλιστικά μεταβληθεί η ικανότητά του για
μέτρα και να επιδιώκει την δικαστική παράσταση,
εκτέλεση, καθώς και να παρίσταται
στις αντίστοιχες δίκες που 2) όταν περατωθεί η δίκη ή η
δημιουργούνται από τις πράξεις πράξη για την οποία είχε δοθεί η
αυτές. πληρεξουσιότητα,
2. Περιορισμός της 3) όταν ο πληρεξούσιος δικηγόρος

πληρεξουσιότητας ισχύει μόνον αν παραιτηθεί ή παυθεί περισσότερο
δηλωθεί ρητά, όταν χορηγήθηκε. από τρεις μήνες ή εκπέσει από το
λειτούργημά του,
3. Η πληρεξουσιότητα για όλες τις
δίκες παύει να ισχύει μετά πέντε 4) όταν ανακληθεί η
χρόνια από τη χορήγησή της. πληρεξουσιότητα,
Άρθρο 98 5) όταν ο πληρεξούσιος παραιτηθεί

από την πληρεξουσιότητα.
Η πληρεξουσιότητα που δίνεται
κατά το άρθρο 96 δεν Άρθρα 106 – 116Α (Θεμελιώδεις
περιλαμβάνει, εκτός αν το αναφέρει Δικονομικές Αρχές)
ειδικά,
Άρθρο 106
α) το δικαίωμα να ασκηθεί αγωγή
κακοδικίας, καθώς και να διεξαχθεί Το δικαστήριο ενεργεί μόνο ύστερα
δίκη που αφορά γαμικές διαφορές από αίτηση διαδίκου και
αποφασίζει με βάση τους

9
ΣΕΙΡΑ
πραγματικούς ισχυρισμούς που της υπόθεσης, ακόμη και όταν

προτείνουν και αποδεικνύουν οι γίνονται κεκλεισμένων των θυρών
διάδικοι και τις αιτήσεις που και πρέπει για το σκοπό αυτό να
υποβάλλουν, εκτός αν ο νόμος καλούνται σύμφωνα με τις διατάξεις
ορίζει διαφορετικά. του νόμου.
Άρθρο 107 3. Οι διάδικοι έχουν υποχρέωση να

εμφανίζονται αυτοπροσώπως στο
Το δικαστήριο διατάζει και δικαστήριο, όταν τους καλεί για το
αυτεπαγγέλτως τη διεξαγωγή σκοπό αυτό.
Απόδειξης με οποιαδήποτε
κατάλληλα Αποδεικτικά μέσα που Άρθρο 111
επιτρέπει ο νόμος, και αν δεν τα
επικαλέστηκαν οι διάδικοι. 1. Η διαδικασία στο ακροατήριο
στηρίζεται στην
Άρθρο 108 έγγραφη Προδικασία.
Οι διαδικαστικές πράξεις 2. Καμία κύρια ή παρεμπίπτουσα

ενεργούνται με πρωτοβουλία και αίτηση για δικαστική προστασία δεν
επιμέλεια των διαδίκων, εκτός αν ο μπορεί να εισαχθεί στο δικαστήριο
νόμος ορίζει διαφορετικά. χωρίς να τηρηθεί Προδικασία,
εκτός αν ο νόμος ορίζει
Άρθρο 109 διαφορετικά. Η αίτηση που έχει
εισαχθεί χωρίς Προδικασία
1. Δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί απορρίπτεται ως απαράδεκτη και
από κανέναν χωρίς τη θέλησή του, αυτεπαγγέλτως.
ο δικαστής που ορίζει ο νόμος γι`
αυτόν. Άρθρο 112
2. Το αρμόδιο δικαστήριο δεν Η Προδικασία και η διαδικασία έξω

μπορεί να μεταβιβάσει τη από το ακροατήριο δεν είναι
δικαιοδοσία του, εκτός αν ο νόμος δημόσιες επιτρέπεται όμως να
ορίζει διαφορετικά. Μόνο ειδικές προσέρχονται σε αυτές οι διάδικοι,
διαδικαστικές πράξεις μπορούν να οι νόμιμοι αντιπρόσωποι και οι
ανατεθούν και σε άλλα δικαστήρια πληρεξούσιοί τους.
ή δικαστές, στις περιπτώσεις που
ορίζει ο νόμος. Άρθρο 113
Άρθρο 110 1. Οι συνεδριάσεις όλων των

πολιτικών δικαστηρίων γίνονται
1. Οι διάδικοι έχουν τα ίδια δημόσια. Η διάσκεψη για την
δικαιώματα και τις ίδιες έκδοση της απόφασης γίνεται
υποχρεώσεις και είναι ίσοι ενώπιον μυστικά.
2. Όποιος διευθύνει τη διαδικασία
2. Οι διάδικοι έχουν δικαίωμα να ορίζει κατά την κρίση του τον
παρίστανται σε όλες τις συζητήσεις αριθμό των προσώπων που

10
ΣΕΙΡΑ
μπορούν να μείνουν στην αίθουσα κρίνει σκόπιμο να γίνει και αυτή

των συνεδριάσεων και έχει την κεκλεισμένων των θυρών.
εξουσία να διατάξει τον αποκλεισμό
των ανηλίκων, εκείνων που 3. Η απόφαση που διατάζει να γίνει
οπλοφορούν, καθώς και εκείνων η Συζήτηση κεκλεισμένων των
που εμφανίζονται με τρόπο θυρών, καθώς και η απόφαση για
ανάρμοστο και αντίθετο προς την την υπόθεση δημοσιεύονται σε
τάξη και την ευπρέπεια της δημόσια συνεδρίαση.
συνεδρίασης.
4. Ο εισαγγελέας που ήταν παρών
Άρθρο 114 καθώς και οι διάδικοι έχουν
δικαίωμα να ασκήσουν αμέσως και
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με αυτοτελώς τα ένδικα μέσα της
το άρθρο πρώτο του άρθρου 1 έφεσης και της αναίρεσης εναντίον
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη της απόφασης που διέταξε να γίνει
ισχύος, σύμφωνα με το άρθρο η Συζήτηση κεκλεισμένων των
ένατο παρ.4 του θυρών. Τα ένδικα αυτά μέσα δεν
αυτού νόμου από 1.1.2016. αναστέλλουν τη Συζήτηση της
υπόθεσης.
1. Αν η διεξαγωγή της Συζήτησης
θα μπορούσε να είναι επιβλαβής Άρθρο 115
για τα χρηστά ήθη ή τη δημόσια
τάξη, το δικαστήριο μπορεί να 1. Η διαδικασία πριν από τη
διατάξει και αυτεπαγγέλτως τη δημόσια συνεδρίαση και έξω από
διεξαγωγή ολόκληρης της το ακροατήριο είναι πάντοτε
Συζήτησης ή ενός μέρους της έγγραφη.
κεκλεισμένων των θυρών. Οι
διάδικοι, οι νόμιμοι αντιπρόσωποι, Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
οι πληρεξούσιοι και οι τεχνικοί άρθρο 3 του Ν.4842/2021 με ισχύ
σύμβουλοί τους έχουν δικαίωμα να την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
παρίστανται. Το δικαστήριο μπορεί 120 του Ν.4842/2021
να διατάξει να παραμείνουν στο
ακροατήριο τα πρόσωπα που Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
έχουν εντολή να τηρούν την τάξη, άρθρο 3 του Ν.4842/2021 με ισχύ
οι μάρτυρες και οι την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
πραγματογνώμονες καθώς και να 120 του Ν.4842/2021
επιτρέψει, ύστερα από αίτηση
διαδίκου να παραμείνουν στο 2. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά,
ακροατήριο έως τρία πρόσωπα της στον πρώτο βαθμό, καθώς και στις
εκλογής του. υποθέσεις της εκούσιας
δικαιοδοσίας η προφορική
2. Η απόφαση της παραγράφου 1 συζήτηση είναι υποχρεωτική.
δεν επιτρέπεται να εκδοθεί
χωρίς προηγουμένη ακρόαση των Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
διαδίκων ή των πληρεξουσίων τους άρθρο 3 του Ν.4842/2021 με ισχύ
και του εισαγγελέα, αν αυτός την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
παρίσταται. Η Συζήτηση γίνεται 120 του Ν.4842/2021
δημόσια, εκτός αν το δικαστήριο

11
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 Σημ.: όπως προστέθηκε με

παρ 1 του ν.4842/2021 εφαρμόζεται το άρθρο πρώτο του άρθρου 1
για τα ένδικα βοηθήματα και Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη
δικόγραφα, που πρόκειται να ισχύος, σύμφωνα με το άρθρο
κατατεθούν μετά από την έναρξη ένατο παρ.4 του ίδιου νόμου, από
ισχύος του παρόντος νόμου. 1.1.2016.
Άρθρο 116α
3.Με την επιφύλαξη των
υποθέσεων των μικροδιαφορών, η
κατάθεση προτάσεων είναι Το δικαστήριο ενθαρρύνει σε κάθε
υποχρεωτική. στάση της δίκης και σε κάθε
διαδικασία τη συμβιβαστική
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το επίλυση της διαφοράς, την επιλογή
άρθρο 3 του Ν.4842/2021 με ισχύ της διαμεσολάβησης ως μέτρο
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο εξώδικης επίλυσης της διαφοράς,
120 του Ν.4842/2021 υποστηρίζει σχετικές πρωτοβουλίες
των διαδίκων και μπορεί να
Άρθρο 116 διατυπώνει προτάσεις
συμβιβασμού με συνεκτίμηση της
πραγματικής και νομικής
1.Οι διάδικοι, οι νόμιμοι
κατάστασης.
αντιπρόσωποι και οι πληρεξούσιοί
τους οφείλουν να τηρούν τους
Σημ.: όπως προστέθηκε με
κανόνες των χρηστών ηθών και της
το άρθρο πρώτο του άρθρου 1
καλής πίστης, να αποφεύγουν
Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη
ενέργειες που φανερά οδηγούν
ισχύος, σύμφωνα με το άρθρο
στην παρέλκυση της δίκης, να
ένατο παρ.4 του ίδιου νόμου, από
εκθέτουν τα πραγματικά γεγονότα
1.1.2016.
που αναφέρονται στην υπόθεση,
έτσι ακριβώς όπως τα γνωρίζουν,
Άρθρα 117 – 121 (εκθέσεις-
με πληρότητα και σύμφωνα με την
δικόγραφα)
αλήθεια, αποφεύγοντας
διφορούμενες και ασαφείς Άρθρο 117
εκφράσεις.
1. Ουσιώδη προαπαιτούμενα για
2. Το δικαστήριο, οι διάδικοι, οι κάθε έκθεση είναι:
πληρεξούσιοι δικηγόροι και οι
νόμιμοι εκπρόσωποι των διαδίκων α) να συντάσσεται όταν γίνεται η
οφείλουν να συμβάλλουν με την εν πράξη με την παρουσία όσων
γένει δικονομική τους συμπεριφορά συμπράττουν,
και ιδίως με την επιμελή διεξαγωγή
της δίκης, την εμπρόθεσμη β) να αναφέρει τον τόπο και το
επιχείρηση διαδικαστικών χρόνο που γίνεται η πράξη, το
πράξεων, την έγκαιρη προβολή όνομα, το επώνυμο, το
ισχυρισμών και προσαγωγή πατρώνυμο, την κατοικία, τη
αποδεικτικών μέσων στην διεύθυνση, καθώς και τον αριθμό
επίσπευση της δίκης και στην φορολογικού μητρώου κάθε
ταχεία επίλυση της διαφοράς. προσώπου που είναι παρόν,

12
ΣΕΙΡΑ
γ) να διαβάζεται στους παρόντες τους, καθώς και τον αριθμό του

διαδίκους και στα άλλα πρόσωπα φορολογικού μητρώου τους,
που συμπράττουν και να
επιβεβαιώνεται από αυτούς, 4) το αντικείμενο του δικογράφου,
κατά τρόπον σαφή, ορισμένο και
δ) να υπογράφεται από το δικαστή ευσύνοπτο και
ή δικαστικό υπάλληλο που τη
συνέταξε, από το γραμματέα που 5) τη χρονολογία και την υπογραφή
συνέπραξε, από τους παρόντες του διαδίκου ή του νομίμου
διαδίκους και τα άλλα πρόσωπα αντιπροσώπου ή του δικαστικού
που συνέπραξαν ή να αναφέρεται η πληρεξουσίου του και, όταν είναι
άρνηση ή η αδυναμία τους να υποχρεωτική η παράσταση με
υπογράψουν. δικηγόρο, την υπογραφή του
δικηγόρου. Η υπογραφή μπορεί να
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το τεθεί και με μόνη την ηλεκτρονική
άρθρο 8 Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α επαλήθευση της ταυτότητας των
165,αντικαταστάθηκε ως άνω με παραπάνω προσώπων, όπως ο
το άρθρο πρώτο του άρθρου 1 νόμος ορίζει.
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87.`Εναρξη
ισχύος, σύμφωνα με το άρθρο Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
ένατο παρ.4 του ίδιου νόμου από άρθρο 4 του Ν.4842/2021 με ισχύ
1.1.2016. την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
120 του Ν.4842/2021
2. Η σύνταξη της έκθεσης μπορεί
να γίνεται και με ηλεκτρονικά μέσα. Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116
παρ 1 του ν.4842/2021 η περ.5
Άρθρο 118 εφαρμόζεται για τα ένδικα
βοηθήματα και δικόγραφα, που
Τα δικόγραφα που επιδίδονται από πρόκειται να κατατεθούν μετά από
έναν διάδικο σε άλλον ή την έναρξη ισχύος του παρόντος
υποβάλλονται στο δικαστήριο νόμου.
πρέπει να αναφέρουν:
Άρθρο 119
1) το δικαστήριο ή τον δικαστή,
ενώπιον του οποίου διεξάγεται η 1. Τα δικόγραφα της αγωγής, της
δίκη ή η διαδικαστική πράξη, ανακοπής ερημοδικίας, της έφεσης,
της αναίρεσης, της αναψηλάφησης,
2) το είδος του δικογράφου, της τριτανακοπής, της ανακοπής
εναντίον εξώδικων και δικαστικών
3) το όνομα, το επώνυμο, το πράξεων, της κύριας και
πατρώνυμο, την κατοικία και τη πρόσθετης παρέμβασης, της
διεύθυνση όλων των διαδίκων και ανακοίνωσης και της
των νόμιμων αντιπροσώπων τους, προσεπίκλησης πρέπει να
καθώς και τον αριθμό φορολογικού περιέχουν, εκτός από τα στοιχεία
μητρώου του διαδίκου που επιδίδει που αναφέρονται στο άρθρο 118,
ή υποβάλλει το δικόγραφο και αν και ακριβή καθορισμό της
πρόκειται για νομικά πρόσωπα, την διεύθυνσης, και ιδίως οδό και
επωνυμία, τη διεύθυνση της έδρας αριθμό της κατοικίας ή του

13
ΣΕΙΡΑ
γραφείου ή του καταστήματος του 4. Τα δικόγραφα κάθε φύσεως,

διαδίκου που ενεργεί τη είναι δυνατόν να υποβάλλονται και
διαδικαστική πράξη, του νόμιμου με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον
αντιπροσώπου του και του φέρουν ισοδύναμη της ιδιόχειρης
δικαστικού πληρεξουσίου του. Τα ηλεκτρονική υπογραφή ή
δικόγραφα περιέχουν επίσης τις σφραγίδα. Κατά τον ίδιο τρόπο
διευθύνσεις ηλεκτρονικού είναι δυνατό να υποβάλλονται και
ταχυδρομείου των πληρεξούσιων τα επικαλούμενα με τις προτάσεις
δικηγόρων. αποδεικτικά μέσα. Το δικόγραφο
που έχει υποβληθεί με ηλεκτρονικά
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το μέσα θεωρείται ότι κατατέθηκε,
άρθρο 5 του Ν.4842/2021 με ισχύ εφόσον επιστραφεί στον
την 13/10/2021 σύμφωνα με το αποστολέα του εγγράφου από το
άρθρο 120 του Ν.4842/2021 δικαστήριο ηλεκτρονική απόδειξη,
που θα φέρει ισοδύναμη της
2. Η διάταξη της παρ. 1 ιδιόχειρης ηλεκτρονική υπογραφή ή
εφαρμόζεται και στο δικόγραφο της σφραγίδα και θα περιέχει και την
δήλωσης για την εκούσια έκθεση κατάθεσης. Δεν απαιτείται η
επανάληψη της δίκης, καθώς και παραπάνω υπογραφή ή σφραγίδα,
στις προτάσεις που υποβάλλονται αν υφίσταται ηλεκτρονικό σύστημα
για πρώτη φορά σε κάθε επικοινωνιών στα δικαστήρια, στο
δικαστήριο, εφόσον ο διάδικος δεν οποίο έχουν πρόσβαση
είχε κοινοποιήσει δικόγραφο από προεγγεγραμμένοι χρήστες με
εκείνα που αναφέρονται στην παρ. πιστοποίηση ταυτότητας, το οποίο
1. επιτρέπει την επαλήθευση της
ταυτότητας αυτών, την υποβολή
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το του δικογράφου ηλεκτρονικά και
άρθρο 5 του Ν.4842/2021 με ισχύ την αυτοματοποιημένη αποστολή
την 13/10/2021 σύμφωνα με το σε αυτούς αντιγράφου του
άρθρο 120 του Ν.4842/2021 κατατεθειμένου δικογράφου.
3. Κάθε μεταβολή της διεύθυνσης Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

πρέπει να γνωστοποιείται με τα άρθρο 5 του Ν.4842/2021 με ισχύ
δικόγραφα που κοινοποιεί ο ένας την 13/10/2021 σύμφωνα με το
διάδικος στον άλλον ή με τις άρθρο 120 του Ν.4842/2021
προτάσεις ή με χωριστό δικόγραφο
που κατατίθεται στη γραμματεία Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116
του δικαστηρίου, στο οποίο παρ 1 του ν.4842/2021 εφαρμόζεται
εκκρεμεί η υπόθεση, επισυνάπτεται για τα ένδικα βοηθήματα και
στη δικογραφία και κοινοποιείται δικόγραφα, που πρόκειται να
στον αντίδικο. κατατεθούν μετά από την έναρξη
ισχύος του παρόντος νόμου.
άρθρο 5 του Ν.4842/2021 με ισχύ Άρθρο 120
την 13/10/2021 σύμφωνα με το
άρθρο 120 του Ν.4842/2021 Η επίδοση εγγράφου που αφορά
την εκκρεμή δίκη, καθώς και
η επίδοση της οριστικής

14
ΣΕΙΡΑ
απόφασης, που γίνεται στη εναντίον και εκείνου με παραγγελία

διεύθυνση της κατοικίας ή του του οποίου έγινε η επίδοση.
γραφείου ή του καταστήματος, η
οποία είχε αναφερθεί σύμφωνα με 3. Το Σάββατο θεωρείται για τον
το άρθρο 119, είναι έγκυρη, ακόμη παρόντα Κώδικα εξαιρετέα και μη
και αν ο παραλήπτης της επίδοσης εργάσιμη ημέρα.
δεν είχε ή δεν έχει πια εκεί την
κατοικία ή το γραφείο ή το Σημ.: όπως προστέθηκε με το
κατάστημά του. άρθρο 14 Ν.3994/2011,ΦΕΚ Α
165/25.7.2011.
Άρθρο 121
Άρθρο 145
Αν δεν τηρηθούν οι διατάξεις των
παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 1.Η προθεσμία που προσδιορίζεται
119, επιτρέπεται να γίνουν όλες οι σε έτη λήγει μόλις περάσει η
επιδόσεις στον αντίκλητο,ακόμη και αντίστοιχη ημερομηνία του
εκείνες που πρέπει να γίνουν στον τελευταίου έτους.
ίδιο το διάδικο. Αν δεν υπάρχει
Αντίκλητος ή υπάρχει αλλά είναι 2. Η προθεσμία που
άγνωστη η διεύθυνσή του, καθώς προσδιορίζεται σε μήνες λήγει
και του διαδίκου, οι επιδόσεις αυτές μόλις περάσει η ημέρα του
μπορεί να γίνουν στη γραμματεία τελευταίου μήνα που αντιστοιχεί
του δικαστηρίου ενώπιον του αριθμητικά στην ημέρα έναρξης, και
οποίου διεξάγεται η δίκη. Για την αν δεν υπάρχει τέτοια αντιστοιχία,
κρίση αν είναι άγνωστη η τότε υπολογίζεται η τελευταία
διεύθυνση του διαδίκου ή του ημέρα του μήνα.
αντικλήτου, όταν υπάρχει αρκεί και
απλή Πιθανολόγηση. 3. Προθεσμία μισού έτους ισχύει
ως προθεσμία έξι μηνών και
Άρθρα 144 και 145 (προθεσμίες) προθεσμία μισού μήνα ισχύει ως
Άρθρο 144 προθεσμία δεκαπέντε ημερών.
4. Αν η προθεσμία προσδιορίζεται
1. Οι προθεσμίες που ορίζονται
σε ώρες, δεν συνυπολογίζονται οι
από το νόμο ή τα δικαστήρια
ημέρες που μεσολαβούν και είναι
αρχίζουν από την επόμενη ημέρα
κατά το νόμο εξαιρετέες.
μετά την επίδοση ή μετά τη
συντέλεση του γεγονότος που
5. Αν η ορισμένη προθεσμία
αποτελεί την αφετηρία της
αποτελείται από μήνες και ημέρες
προθεσμίας και λήγουν στις 7 το
υπολογίζονται πρώτα οι μήνες και
βράδυ της τελευταίας ημέρας και αν
μετά προθέτονται οι ημέρες.
αυτή είναι κατά το νόμο εξαιρετέα,
την ίδια ώρα τη επομένης μη
Άρθρο 215 (άσκηση αγωγής)
εξαιρετέας ημέρας.
Άρθρο 215
2. Οι προθεσμίες που αρχίζουν με
την επίδοση εγγράφων τρέχουν 1. Η αγωγή ασκείται με κατάθεση
δικογράφου στη γραμματεία του

15
ΣΕΙΡΑ
δικαστηρίου στο οποίο απευθύνεται Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87. Έναρξη

και με επίδοση αντιγράφου της ισχύος από 1.1.2016.
στον εναγόμενο. Η κατάθεση του
δικογράφου μπορεί να γίνεται και Άρθρα 226 -228 (εισαγωγή της
με ηλεκτρονικά μέσα σύμφωνα με αγωγής για συζήτηση)
την παράγραφο 4 του άρθρου 119.
Άρθρο 226
Κάτω από το δικόγραφο που
κατατέθηκε συντάσσεται έκθεση
1. Το πρωτότυπο της αγωγής που
στην οποία αναφέρεται η ημέρα, ο
κατατέθηκε φυλάσσεται στο αρχείο
μήνας και το έτος της κατάθεσης,
καθώς και το ονοματεπώνυμο του
καταθέτη. Η έκθεση μπορεί να
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε από
συντάσσεται και με ηλεκτρονικά
την παρ.6 άρθρου 3 Ν.2207/1994
μέσα σύμφωνα με την παράγραφο
(Α 65).
2 του άρθρου 117. Αναφορά του
δικογράφου της αγωγής που
κατατέθηκε γίνεται χωρίς 2. Αμέσως μετά την κατάθεση της
καθυστέρηση σε ειδικό βιβλίο με αγωγής ο γραμματέας, με βάση τη
αλφαβητικό ευρετήριο. Στο βιβλίο σημείωση στο πρωτότυπο της
αυτό αναγράφονται με αύξοντα αγωγής της ημέρας και ώρας
αριθμό και χρονολογική σειρά οι συζήτησής της, την εγγράφει στο
αγωγές που κατατίθενται και πινάκιο του δικαστηρίου, όπου
αναφέρονται τα ονοματεπώνυμα σημειώνει το όνομα και το επώνυμο
των διαδίκων, η χρονολογία της των διαδίκων και των
κατάθεσης και το αντικείμενο της πληρεξουσίων τους, καθώς και το
διαφοράς. Στη γραμματεία κάθε αντικείμενο της δίκης. Στην
δικαστηρίου τηρείται και περίπτωση του άρθρου 237, κατά
ηλεκτρονικό αρχείο αγωγών. τη σύνταξη της έκθεσης κατάθεσης
της αγωγής ο γραμματέας θέτει στο
πρωτότυπο και στα αντίγραφα
ευδιάκριτη σημείωση στην οποία
άρθρο 20 Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α
αναγράφεται η προθεσμία
165/25.7.2011.
κατάθεσης των προτάσεων για τον
ενάγοντα και τον εναγόμενο και
2. Στην περίπτωση του άρθρου
επισημαίνεται ότι εκπρόθεσμες
237, η αγωγή επιδίδεται στον
προτάσεις δεν λαμβάνονται υπόψη.
εναγόμενο μέσα σε προθεσμία
τριάντα (30) ημερών από την
κατάθεσή της και αν αυτός ή
άρθρο δεύτερο του άρθρου 1 του
κάποιος από τους ομοδίκους
Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87. Έναρξη
διαμένει στο εξωτερικό ή είναι
ισχύος από 1.1.2016.
άγνωστης διαμονής μέσα σε
προθεσμία εξήντα (60) ημερών. Αν
η αγωγή δεν επιδοθεί μέσα στην 3. Το πινάκιο είναι βιβλίο με
προθεσμία αυτή, θεωρείται ως μη αριθμημένες σελίδες,
ασκηθείσα. μονογραφημένες από τον πρόεδρο
του δικαστηρίου ή τον ειρηνοδίκη,
στο οποίο καταχωρίζονται οι
υποθέσεις που θα συζητηθούν σε

16
ΣΕΙΡΑ
κάθε δικάσιμο. Στα δικαστήρια που περίπτωση αυτή η εγγραφή, η

έχουν ενταχθεί στο ολοκληρωμένο κλήση και η επίδοσή της γίνονται
σύστημα διαχείρισης δικαστικών ατελώς. Το ίδιο ισχύει και όταν είναι
υποθέσεων το πινάκιο τηρείται και αναγκαία η ανασυζήτηση της
ηλεκτρονικά. Ο πρόεδρος του υπόθεσης.
δικαστηρίου ή ο ειρηνοδίκης ορίζει
τον αριθμό των υποθέσεων που θα Ελλείψεις ή σφάλματα του
εκδικασθούν σε κάθε δικάσιμο. πινακίου, ως προς τα στοιχεία των
διαδίκων, των εκδικαζόμενων
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το υποθέσεων και τη σήμανση του,
άρθρο 9 του Ν.4842/2021 με ισχύ συμπληρώνονται κατά την
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο εκφώνηση της υπόθεσης ύστερα
120 του Ν. 4842/2021 από προφορική αίτηση
οποιουδήποτε διαδίκου.
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116
παρ 1 του ν.4842/2021 εφαρμόζεται Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
για τα ένδικα βοηθήματα και άρθρ.4 Ν.2915/2001, ΦΕΚ Α
δικόγραφα, που πρόκειται να 109/29.5.2001 και με το άρθρο 22
κατατεθούν μετά από την έναρξη παρ.2 Ν.3994/2011,ΦΕΚ Α
ισχύος του παρόντος νόμου. 165/25.7.2011.
5. Κάθε αίτημα προτίμησης που

4. Ο δικαστής που διευθύνει τη
υποβάλλεται από διάδικο για
Συζήτηση σημειώνει στο Πινάκιο αν
ορισμό ημέρας Συζήτησης αίτησης,
η Συζήτηση έγινε κατ` αντιμωλία ή
αγωγής ή ενδίκου μέσου ενώπιον
ερήμην ή αναβλήθηκε ή
παντός δικαστηρίου, οιασδήποτε
ματαιώθηκε. Αν η Συζήτηση
διαδικασίας, διαφορετικής από
αναβληθεί, ο γραμματέας οφείλει
εκείνη που, κατά τη νόμιμη σειρά,
αμέσως μετά το τέλος της
πρέπει να προσδιοριστεί ή έχει ήδη
συνεδρίασης να μεταφέρει την
προσδιοριστεί, υποβάλλεται
υπόθεση στη σειρά των
εγγράφως. Στην αίτηση πρέπει, με
υποθέσεων που πρέπει να
ποινή απαραδέκτου, να
συζητηθούν κατά τη δικάσιμο που
περιέχονται οι λόγοι της
ορίσθηκε. Κλήση του διαδίκου για
προτίμησης και ο αρμόδιος
εμφάνιση στη δικάσιμο αυτή δεν
δικαστής αποφαίνεται σχετικά, με
χρειάζεται και η αναγραφή της
αιτιολογημένη πράξη του.
υπόθεσης στο Πινάκιο ισχύει ως
κλήτευση όλων των διαδίκων. Αν
Σημ.: όπως προστέθηκε με την
ματαιωθεί η συνεδρίαση για
παρ.3 άρθρ.3 Ν.3327/2005 (ΦΕΚ
οποιονδήποτε λόγο, οι υποθέσεις
Α΄ 70/11.03.2005)
που είναι γραμμένες σ` αυτήν
μεταφέρονται με επιμέλεια των
Άρθρο 227
διαδίκων στις επόμενες
συνεδριάσεις, ακόμη και με
υπέρβαση του ορισμένου αριθμού, 1. Αν υπάρχουν τυπικές
και ο αντίδικος αυτού που παραλείψεις που μπορούν να
επισπεύδει τη Συζήτηση καλείται αναπληρωθούν, ο πρόεδρος
πάντοτε στη νέα δικάσιμο. Στην οποιουδήποτε πολυμελούς
δικαστηρίου ή ο εισηγητής ή ο

17
ΣΕΙΡΑ
δικαστής μονομελούς δικαστηρίου Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

καλεί να τις συμπληρώσει και μετά άρθρο δεύτερο του άρθρου 1 του
την Συζήτηση, τον πληρεξούσιο Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87. Έναρξη
δικηγόρο ή το διάδικο, εφόσον ισχύος από 1.1.2016.
παρίσταται αυτοπροσώπως,
τάσσοντας εύλογη κατά την κρίση Άρθρα 233, 237, 242, 246, 252,
του προθεσμία. 253, 256, 257, 258, 260
(συζήτηση στο ακροατήριο)
2. Η πρόσκληση γίνεται και Άρθρο 233
τηλεφωνικώς, ο δε γραμματέας
βεβαιώνει με σημείωση στο
1. Η διαδικασία αρχίζει με την
εσωτερικό του φακέλου της
εκφώνηση από το δικαστή των
δικογραφίας τον χρόνο της
υποθέσεων από το Πινάκιο με τη
ειδοποίησης, τα ζητούμενα στοιχεία
σειρά που είναι γραμμένες. Ο
και την προθεσμία. Αν η
δικαστής διευθύνει τη Συζήτηση,
τηλεφωνική πρόσκληση είναι
δίνει το λόγο στα πρόσωπα που
αδύνατη ή δυσχερής, αποστέλλεται
μετέχουν σ` αυτήν, τον αφαιρεί σε
έγγραφο, αντίγραφο του οποίου
περίπτωση παράβασης των
τηρείται στο φάκελο της
διατάξεων που τη ρυθμίζουν ή των
δικογραφίας. Στο αντίγραφο αυτό
οδηγιών του, εξετάζει τους
σημειώνεται η ημερομηνία
διαδίκους, τους νομίμους
αποστολής του εγγράφου. H
αντιπροσώπους τους, τους
πρόσκληση μπορεί επίσης να γίνει
μάρτυρες και τους
με αποστολή από τον γραμματέα
πραγματογνώμονες, κηρύσσει τη
ηλεκτρονικού μηνύματος στη
Συζήτηση περατωμένη, όταν
διεύθυνση ηλεκτρονικού
σύμφωνα με την κρίση του η
ταχυδρομείου του διαδίκου.
υπόθεση διευκρινίστηκε όσο
χρειάζεται και δημοσιεύει την
απόφαση.
άρθρο 10 του Ν.4842/2021 με ισχύ
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
2. Εάν αντικείμενο της δίκης είναι
120 του Ν.4842/2021
ιδιωτικού δικαίου διαφορά, για την
οποία επιτρέπεται κατά το
ουσιαστικό δίκαιο να
παρ 1 του ν.4842/2021 το τέταρτο συνομολογηθεί συμβιβασμός, και οι
εδάφιο εφαρμόζεται και στις διάδικοι δικάζονται αντιμωλία, το
εκκρεμείς υποθέσεις δικαστήριο επιχειρεί συμβιβαστική
Άρθρο 228 επίλυση της διαφοράς. Η Απόπειρα
συμβιβασμού μπορεί να γίνει μετά
την έναρξη της Συζήτησης και καθ`
Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, η
όλη τη διάρκεια της, σε κάθε στάση
προθεσμία για την κλήτευση των
της δίκης μέχρι την έκδοση
διαδίκων είναι τριάντα (30) ημέρες
τελεσίδικης απόφασης. Για το
και, αν ο διάδικος που καλείται ή
σκοπό αυτόν το δικαστήριο μπορεί
κάποιος από τους ομοδίκους
να συνεχίσει τη Συζήτηση της
διαμένει στο εξωτερικό ή είναι
υπόθεσης που εκφωνήθηκε, αφού
άγνωστης διαμονής, εξήντα (60)
εκδικάσει τις υπόλοιπες υποθέσεις
ημέρες πριν από τη συζήτηση.

18
ΣΕΙΡΑ
του πινακίου, ή να διακόψει τη Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

Συζήτηση της για άλλη ημέρα και άρθρο 22 παρ.3
ώρα. Η συνεχιζόμενη Συζήτηση Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α
μπορεί να λάβει χώρα σε 165, ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ με το
οποιαδήποτε αίθουσα ή και άρθρο δεύτερο του άρθρου 1
γραφείο του οικείου δικαστικού του Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87 και
καταστήματος, που ορίζεται με ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο ένατο
προφορική ανακοίνωση του παρ.2 από 1.1.2016.
δικαστηρίου και καταχωρίζεται στα
Πρακτικά. Το δικαστήριο μπορεί 4. Αν επέλθει συμβιβασμός,
επίσης να αναβάλει μία φορά τη καταχωρίζεται στα Πρακτικά και
Συζήτηση για την αμέσως επόμενη εφαρμόζεται το άρθρο 293
δικάσιμο του ίδιου δικαστή ή της παράγραφος 1.
ίδιας πολυμελούς συνθέσεως,
διατάσσοντας και την Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
αυτοπρόσωπη εμφάνιση διαδίκου ή άρθρο 22 παρ.3
την προσκομιδή ειδικού Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α
πληρεξουσίου κατά το άρθρο 98 165, ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ με το
περίπτωση β`. Οι ανακοινώσεις του άρθρο δεύτερο του άρθρου 1
δικαστηρίου για τη διακοπή ή του Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87 και
Αναβολή της Συζήτησης επέχουν ισχύει,σύμφωνα με το άρθρο ένατο
θέση κλήτευσης όλων των παρ.2 από 1.1.2016.
παρισταμένων διαδίκων.
Άρθρο 237
άρθρο 22 παρ.3 1. Μέσα σε ενενήντα (90) ημέρες
Ν.3994/2011, ΦΕΚ Α από τη λήξη της προθεσμίας για
165, ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ με το την επίδοση της αγωγής κατά την
άρθρο δεύτερο του άρθρου 1 παρ. 2 του άρθρου 215, οι διάδικοι
του Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87 και οφείλουν να καταθέσουν τις
ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο ένατο προτάσεις και να προσκομίσουν
παρ.2 από 1.1.2016. όλα τα αποδεικτικά μέσα και τα
διαδικαστικά έγγραφα που
3. Εάν η απόπειρα αποτύχει, η επικαλούνται με αυτές. Μέσα στην
Συζήτηση της υπόθεσης ίδια προθεσμία κατατίθενται το
συνεχίζεται κανονικά. Οι αποδεικτικό επίδοσης της αγωγής,
επισημάνσεις ή οι προτάσεις του καθώς και τα πληρεξούσια
δικαστηρίου, οι θέσεις που έλαβαν έγγραφα προς τους δικηγόρους
οι διάδικοι και οι τυχόν κατά το άρθρο 96. Σε περίπτωση
υποχωρήσεις τους κατά την έλλειψης των πληρεξουσίων
προσπάθεια επίτευξης του εγγράφων εφαρμόζεται το άρθρο
συμβιβασμού δεν λαμβάνονται 227. Αν δεν κατατεθούν τα
υπόψη κατά την έκδοση της πληρεξούσια έγγραφα μέσα στην
απόφασης και δεν επηρεάζουν την προθεσμία που θα ταχθεί, το
έκβαση της δίκης. Στα Πρακτικά δικαστήριο εκδίδει οριστική
αναφέρεται ότι επιδιώχθηκε απόφαση επί της αγωγής. Το
συμβιβασμός και ότι η απόπειρα δικαστικό ένσημο κατατίθεται το
απέβη ανεπιτυχής. αργότερο μέχρι τη συζήτηση της

19
ΣΕΙΡΑ
υπόθεσης. Η προθεσμία του προσήκουσα διαδικασία, οι ως άνω

πρώτου εδαφίου παρατείνεται σε προθεσμίες των ενενήντα (90) ή
εκατόν είκοσι (120) ημέρες από τη εκατόν είκοσι (120) ημερών για την
λήξη της προθεσμίας επίδοσης της κατάθεση των προτάσεων αρχίζουν
αγωγής για όλους τους διαδίκους, από την κατάθεση της κλήσης για
αν ο εναγόμενος ή κάποιος από τον προσδιορισμό δικασίμου. Το
τους ομοδίκους του διαμένει στο ίδιο ισχύει, αν το δικαστήριο
εξωτερικό ή είναι άγνωστης κηρύξει απαράδεκτη τη συζήτηση
διαμονής. της αγωγής. Στις περιπτώσεις των
άρθρων 249 και 250 οι διάδικοι
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το μπορούν να καταθέτουν
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ συμπληρωματικές προτάσεις το
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο αργότερο μέχρι τη νέα συζήτηση
120 του Ν.4842/2021 της υπόθεσης, δίχως να
προτείνονται νέοι ισχυρισμοί και
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 νέα αποδεικτικά μέσα με την
παρ 1 του ν.4842/2021 εφαρμόζεται επιφύλαξη της παρ. 5 του
για τα ένδικα βοηθήματα και παρόντος.
δικόγραφα, που πρόκειται να
κατατεθούν μετά από την έναρξη Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
ισχύος του παρόντος νόμου. άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ
120 του Ν.4842/2021
2. Οι αμοιβαίες αντικρούσεις
γίνονται με προσθήκη στις
προτάσεις, η οποία κατατίθεται
μέσα στις επόμενες δεκαπέντε (15) παρ 1 του ν.4842/2021
ημέρες από τη λήξη της παραπάνω ,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς
προθεσμίας. Νέοι ισχυρισμοί με την υποθέσεις
προσθήκη μπορεί να προταθούν
και νέα αποδεικτικά μέσα να 4. Η κατάθεση γίνεται στον αρμόδιο
προσκομισθούν μόνο για την υπάλληλο της γραμματείας, που
αντίκρουση ισχυρισμών που βεβαιώνει με επισημείωση τη
περιέχονται στις προτάσεις. χρονολογία της κατάθεσης των
Εκπρόθεσμες προτάσεις και προτάσεων και των αντικρούσεων.
προσθήκες δεν λαμβάνονται Η κατάθεση των προτάσεων και
υπόψη. των αντικρούσεων γίνεται μέχρι τη
δωδεκάτη (12.00) ώρα της
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το τελευταίας ημέρας της προθεσμίας
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ για την κατάθεσή τους. Κάθε
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο διάδικος δικαιούται να πάρει
120 του Ν.4842/2021 ατελώς με δική του δαπάνη
αντίγραφα των προτάσεων και των
3. Στην περίπτωση έκδοσης αντικρούσεων των αντιδίκων του
παραπεμπτικής απόφασης λόγω και των εγγράφων που έχουν
καθ’ ύλην ή κατά τόπον προσκομίσει. Το δικαίωμα αυτό
αναρμοδιότητας ή λόγω μη μπορεί να ασκηθεί και από τον
εισαγωγής της υπόθεσης κατά την δικηγόρο που υπογράφει την

20
ΣΕΙΡΑ
αγωγή, την παρέμβαση ή τις Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

προτάσεις ή από τρίτο πρόσωπο άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ
εξουσιοδοτημένο από τον δικηγόρο την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
αυτόν. 120 του Ν.4842/2021
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116

άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ παρ 1 του ν.4842/2021
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο ,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς
120 του Ν.4842/2021 υποθέσεις
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 6. Μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες

παρ 1 του ν.4842/2021 από την παρέλευση της
,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς προθεσμίας της παρ. 2 με πράξη
υποθέσεις του Προέδρου του τριμελούς
συμβουλίου ή του αρμόδιου
5. Ισχυρισμοί που γεννήθηκαν μετά δικαστή, ορίζεται, σύμφωνα με τον
την παρέλευση της προθεσμίας για κανονισμό του δικαστηρίου, ο
την κατάθεση των προτάσεων και δικαστής και για τις υποθέσεις
της προθεσμίας αντίκρουσης ή αρμοδιότητας του πολυμελούς
αποδεικνύονται εγγράφως ή με πρωτοδικείου, η σύνθεση του
δικαστική ομολογία του αντιδίκου δικαστηρίου για την εκδίκαση της
μπορούν να προταθούν με υπόθεσης. Στην τελευταία
προσθήκη στις προτάσεις το περίπτωση ο Πρόεδρος του
αργότερο είκοσι (20) ημέρες πριν Πολυμελούς Πρωτοδικείου ορίζει
από την ορισθείσα συζήτηση. Το τον εισηγητή. Συγχρόνως ορίζεται
πρώτο εδάφιο εφαρμόζεται και στις ημέρα και ώρα συζήτησης στο
περιπτώσεις των άρθρων 249 και ακροατήριο σε χρόνο όχι
250. Η αντίκρουση γίνεται το μεγαλύτερο από τριάντα (30)
αργότερο δέκα (10) ημέρες πριν ημέρες από την παρέλευση της
από την ορισθείσα συζήτηση. Στην δεκαπενθήμερης προθεσμίας του
ίδια προθεσμία του πρώτου πρώτου εδαφίου. Κατ’ εξαίρεση, αν
εδαφίου της παρούσας ο προβλεπόμενος από τον
παραγράφου ο Πρόεδρος του κανονισμό του δικαστηρίου αριθμός
Πολυμελούς Πρωτοδικείου, ο υποθέσεων, που ανατίθεται σε
δικαστής του Μονομελούς κάθε δικαστή, καλυφθεί, ο ορισμός
Πρωτοδικείου ή ο ειρηνοδίκης δικαστή και χρόνου συζήτησης της
μπορούν, ύστερα από αίτηση των υπόθεσης γίνεται στον απολύτως
διαδίκων που υποβάλλεται με την αναγκαίο χρόνο. Η εγγραφή της
αγωγή ή και αυτοτελώς πριν από υπόθεσης στο οικείο πινάκιο, το
την ορισμένη δικάσιμο, να οποίο μπορεί να τηρείται και
καλέσουν εγγράφως τους διαδίκους ηλεκτρονικά, γίνεται με
ή τους νομίμους αντιπροσώπους πρωτοβουλία του γραμματέα και
τους να εμφανιστούν ισχύει ως κλήτευση όλων των
αυτοπροσώπως κατά τη συζήτηση διαδίκων. Με πρωτοβουλία επίσης
για να τους υποβληθούν ερωτήσεις του γραμματέα μπορεί να
και να δώσουν διασαφήσεις για την γνωστοποιείται η δικάσιμος που
υπόθεση. ορίστηκε με αποστολή

21
ΣΕΙΡΑ
ηλεκτρονικού μηνύματος στη διαδίκων ενώπιον του ήδη

διεύθυνση ηλεκτρονικού ορισμένου δικαστή, στον τόπο και
ταχυδρομείου των διαδίκων. Κατά στην ημέρα και ώρα που ορίζεται
την ορισμένη δικάσιμο δεν με τη διάταξη αυτή μέσα στο ίδιο
εξετάζονται μάρτυρες και η δικαστικό έτος, εκτός αν αυτό είναι
υπόθεση συζητείται και χωρίς την χρονικά αδύνατο. Αν ο χρόνος
παρουσία των διαδίκων ή των εξέτασης των μαρτύρων δεν
πληρεξούσιων δικηγόρων τους. επαρκεί, επιτρέπεται μόνο διακοπή
Αναβολή της συζήτησης κατά το για άλλη ημέρα και ώρα ενώπιον
άρθρο 241 δεν επιτρέπεται. του ίδιου δικαστή, με προφορική
ανακοίνωση που καταχωρίζεται
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το στα πρακτικά και επέχει θέση
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ κλήτευσης όλων των διαδίκων,
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο συμπεριλαμβανομένων και εκείνων
120 του Ν.4842/2021 που δεν παρίστανται. Αν ο χρόνος
εξέτασης των μαρτύρων οριστεί για
7. Με την επιφύλαξη της παρ. 8, οποιοδήποτε λόγο μέσα στο
μετά τη συζήτηση εκδίδεται η επόμενο δικαστικό έτος και η
οριστική απόφαση με βάση τα εξέταση των μαρτύρων ενώπιον
στοιχεία του φακέλου της του ίδιου δικαστή δεν είναι δυνατή,
δικογραφίας. η υπόθεση διαγράφεται από τη
χρέωση του συγκεκριμένου δικαστή
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το και ακολουθεί νέα χρέωση για την
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ εξέταση των μαρτύρων και την
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο έκδοση της απόφασης. Στη θέση
120 του Ν.4842/2021 της διαγραφείσας υπόθεσης, στον
εισηγητή ή στον δικαστή του
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 μονομελούς πρωτοδικείου ή του
παρ 1 του ν.4842/2021 ειρηνοδικείου ανατίθεται άλλη
,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς υπόθεση. Με τη διάταξη του
υποθέσεις πρώτου εδαφίου, το δικαστήριο
μπορεί να διατάξει αυτοψία ή
8. Αν από τη μελέτη του φακέλου πραγματογνωμοσύνη στην οποία
της δικογραφίας κρίνεται απολύτως προσδιορίζονται ο τόπος, ο
αναγκαία η εξέταση μαρτύρων στο χρόνος, τα ονόματα των
ακροατήριο, ενός από κάθε πλευρά πραγματογνωμόνων, το θέμα της
από εκείνους, που έδωσαν ένορκη πραγματογνωμοσύνης, η
βεβαίωση ή σε περίπτωση προθεσμία για την κατάθεση της
ανυπαρξίας αυτών, από τους γνωμοδότησης των
προτεινόμενους από κάθε πλευρά, πραγματογνωμόνων, που δεν
ή η εξέταση των διαδίκων, με απλή μπορεί να είναι μεγαλύτερη από
διάταξη του δικαστηρίου, εξήντα (60) ημέρες, καθώς και κάθε
διατάσσεται η επανάληψη της άλλο χρήσιμο στοιχείο. Η
συζήτησης στο ακροατήριο σε καταχώριση της διάταξης στο οικείο
χρόνο όχι συντομότερο από βιβλίο του δικαστηρίου, το οποίο
δεκαπέντε (15) ημέρες, για την μπορεί να τηρείται και ηλεκτρονικά,
εξέταση των μαρτύρων ή των επέχει θέση κλήτευσης όλων των
διαδίκων. Η καταχώριση της

22
ΣΕΙΡΑ
διάταξης μπορεί επίσης να Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

γνωστοποιείται με πρωτοβουλία άρθρο 65 του Ν.5016/2023 με ισχύ
του γραμματέα με αποστολή την 4/2/2023
ηλεκτρονικού μηνύματος στη
διεύθυνση ηλεκτρονικού 10. Μετά την περάτωση της δίκης
ταχυδρομείου των διαδίκων. Ο οι διάδικοι οφείλουν να αναλάβουν
δικαστής που έχει οριστεί ως όλα τα σχετικά έγγραφά τους. Ο
εισηγητής ή ο πρωτοδίκης ή ο γραμματέας βεβαιώνει στις
ειρηνοδίκης αποφασίζει για όλα τα προτάσεις κάθε διαδίκου ότι
σχετικά με την απόδειξη ανέλαβε τα έγγραφά του. Αν
διαδικαστικά ζητήματα. Με την υπάρχει σπουδαίος λόγος, ο
ολοκλήρωση της διαδικασίας πρόεδρος του δικαστηρίου
εξέτασης των μαρτύρων ή των επιτρέπει στον διάδικο να αναλάβει
διαδίκων ή την κατάθεση της ορισμένο έγγραφο και πριν από την
έκθεσης αυτοψίας ή της έκθεσης περάτωση της δίκης. Αν το
πραγματογνωμοσύνης θεωρείται έγγραφο αυτό είναι αναγκαίο, η
συντελεσμένη και η επανάληψη της ανάληψη επιτρέπεται μόνο αφού
συζήτησης. Η άνω διάταξη κατατεθεί επικυρωμένο αντίγραφο.
ανακαλείται είτε αυτεπαγγέλτως είτε Οι προτάσεις παραμένουν στο
με αίτηση των διαδίκων. αρχείο του δικαστηρίου.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
120 του Ν.4842/2021 120 του Ν.4842/2021
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 11. Η κατάθεση των προτάσεων,

παρ 1 του ν.4842/2021 καθώς και της προσθήκης, μπορεί
,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς να γίνεται και με ηλεκτρονικά μέσα
υποθέσεις σύμφωνα με την παρ. 4 του
άρθρου 119. Επίσης, με
9. Μέσα σε οκτώ (8) εργάσιμες ηλεκτρονικά μέσα μπορεί να
ημέρες από την εξέταση των υποβάλλονται και τα σχετικά
μαρτύρων ή των διαδίκων ή τη έγγραφα που επικαλούνται με τις
διενέργεια της αυτοψίας ή της προτάσεις τους οι διάδικοι.
πραγματογνωμοσύνης οι διάδικοι
δικαιούνται με προσθήκη να Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
προβούν μόνο σε αξιολόγηση των άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ
αποδείξεων αυτών. Μετά το πέρας την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
της συζήτησης ο Πρόεδρος του 120 του Ν.4842/2021
Δικαστηρίου ή επί πολυμελούς
συνθέσεως ο Εισηγητής δύνανται 12. Το δικαστήριο, ύστερα από
να ζητούν από τους διαδίκους να αίτηση των διαδίκων ή
προσκομίσουν σε ηλεκτρονική αυτεπαγγέλτως, μπορεί να
μορφή αντίγραφο του δικογράφου αποφασίσει, οι διάδικοι και οι
της αγωγής, των προτάσεων και πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, κατά
της προσθήκης. τη διάρκεια της συζήτησης, να
παρίστανται σε άλλον τόπο και να

23
ΣΕΙΡΑ
ενεργούν εκεί διαδικαστικές Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

πράξεις. Η συζήτηση αυτή άρθρο 14 του Ν.4842/2021 με ισχύ
μεταδίδεται ταυτόχρονα με ήχο και την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
εικόνα στην αίθουσα συνεδρίασης 120 του Ν.4842/2021
του δικαστηρίου και στον τόπο,
όπου παρίστανται οι διάδικοι και οι 2. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά, στις
πληρεξούσιοι δικηγόροι τους. περιπτώσεις που η προφορική
συζήτηση δεν είναι υποχρεωτική οι
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το διάδικοι μπορούν να συμφωνήσουν
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ με κοινή δήλωση, που
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο υπογράφεται από τους
120 του Ν.4842/2021 πληρεξούσιους δικηγόρους ότι δε
θα παραστούν κατά την εκφώνηση.
13. Το δικαστήριο, ύστερα από Τέτοια δήλωση μπορεί να γίνει και
αίτηση των διαδίκων ή από έναν ή ορισμένους μόνο
αυτεπαγγέλτως, μπορεί να πληρεξουσίους. Η δήλωση αυτή
αποφασίσει την εξέταση μαρτύρων, παραδίνεται στην περίπτωση
πραγματογνωμόνων και διαδίκων κοινής δήλωσης από έναν
χωρίς αυτοί να παρίστανται στην τουλάχιστον πληρεξούσιο δικηγόρο
αίθουσα συνεδρίασής του, η δε και στην περίπτωση μονομερούς
σχετική απόφαση του δικαστηρίου δήλωσης από τον πληρεξούσιο
δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα. Η δικηγόρο, στον αρμόδιο γραμματέα
εξέταση μεταδίδεται ταυτοχρόνως το αργότερο την παραμονή της
με ήχο και εικόνα στην αίθουσα δικασίμου και σημειώνεται αμέσως
συνεδρίασης του δικαστηρίου και στο πινάκιο. Στις παραπάνω
στον τόπο εξέτασης των μαρτύρων, περιπτώσεις η συζήτηση
πραγματογνωμόνων και διαδίκων. περατώνεται με μόνη την
Η εξέταση αυτή, η οποία θεωρείται εκφώνηση της υπόθεσης. Μόνο
ότι διεξάγεται ενώπιον του δήλωση βίαιης διακοπής της δίκης
δικαστηρίου, έχει την ίδια είναι παραδεκτή. Μπορεί όμως το
αποδεικτική ισχύ με την εξέταση δικαστήριο, αν προβάλλονται άλλοι
στο ακροατήριο. διαδικαστικοί ισχυρισμοί, να
αναβάλει την υπόθεση σε σύντομη
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το δικάσιμο με πρακτικό στο οποίο
άρθρο 12 του Ν.4842/2021 με ισχύ καταχωρίζονται και οι ισχυρισμοί
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο αυτοί. Στη δικάσιμο αυτή καλούνται
120 του Ν.4842/2021 όσοι διάδικοι δεν ήταν παρόντες
κατά την αναβολή, ενώ οι παρόντες
Άρθρο 242 οφείλουν να εμφανιστούν χωρίς
κλήτευση και αν δεν παραστούν
1. Η συζήτηση αρχίζει μετά την κατά τη νέα δικάσιμο δικάζονται
εκφώνηση των ονομάτων των εξαρχής ερήμην.
διαδίκων και τη δήλωση των
παραστάσεών τους. Οι διάδικοι Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
που παρίστανται νόμιμα έχουν άρθρο 14 του Ν.4842/2021 με ισχύ
δικαίωμα να αναπτύξουν στο την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο
ακροατήριο προφορικά τους 120 του Ν.4842/2021
ισχυρισμούς τους.

24
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116 ασκήσουν το καθήκον τους πιστά

παρ 1 του ν.4842/2021 εφαρμόζεται και με ακρίβεια και μπορούν να
για τα ένδικα βοηθήματα και εξαιρεθούν για τους ίδιους λόγους
δικόγραφα, που πρόκειται να που μπορούν να εξαιρεθούν και οι
κατατεθούν μετά από την έναρξη πραγματογνώμονες.
ισχύος του παρόντος νόμου.
Άρθρο 253 Συνεννόηση με κωφούς
Άρθρο 246 ή πρόσωπα με σοβαρή αναπηρία
λόγου
Το δικαστήριο σε κάθε στάση της
δίκης μπορεί, αυτεπαγγέλτως ή 1. Αν μάρτυρας ή
ύστερα από αίτηση κάποιου πραγματογνώμονας ή κάποιος από
διαδίκου, να διατάξει την ένωση και τους διαδίκους ή τους νόμιμους
συνεκδίκαση περισσότερων αντιπροσώπους τους που
εκκρεμών ενώπιόν του δικών παρίστανται στη συζήτηση ή την
ανάμεσα στους ίδιους ή επιχείρηση διαδικαστικής πράξης
διαφορετικούς διαδίκους, αν είναι κωφός ή πρόσωπο με σοβαρή
υπάγονται στην ίδια διαδικασία και αναπηρία λόγου, η συνεννόηση
κατά την κρίση του διευκολύνεται ή μαζί του γίνεται ως εξής: Οι
επιταχύνεται η διεξαγωγή της δίκης ερωτήσεις και οι τυχόν
ή επέρχεται μείωση των εξόδων. παρατηρήσεις υποβάλλονται προς
τον κωφό εγγράφως και ο κωφός
Άρθρο 252 επιλέγει να απαντήσει είτε
προφορικώς είτε εγγράφως,
1. Αν μάρτυρας, σύμφωνα με τον προσφορότερο
πραγματογνώμονας ή κάποιος από τρόπο επικοινωνίας για τον ίδιο.
τους παριστάμενους διαδίκους ή Προς το πρόσωπο με σοβαρή
τους νόμιμους αντιπροσώπους αναπηρία λόγου οι ερωτήσεις και οι
τους που εμφανίζεται παρατηρήσεις υποβάλλονται
αυτοπροσώπως στη Συζήτηση ή προφορικά και αυτός απαντά
την επιχείρηση διαδικαστικής εγγράφως. Οι γραπτές ερωτήσεις,
πράξης αγνοεί την ελληνική παρατηρήσεις και απαντήσεις
γλώσσα, προσλαμβάνεται καταχωρίζονται στα πρακτικά ή
διερμηνέας. Αν πρόκειται για στην έκθεση.
γλώσσα ελάχιστα γνωστή, μπορεί
να προσληφθεί διερμηνέας του Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
διερμηνέα. άρθρο 10 του Ν.5023/2023 με ισχύ
την 17/2/2023
2. Η κατάθεση του μάρτυρα
γράφεται στα Πρακτικά ή στην 2. Αν ο κωφός ή το πρόσωπο με
έκθεση σε μετάφραση. σοβαρή αναπηρία λόγου δεν ξέρει
να διαβάζει και να γράφει, ο
3. Οι διερμηνείς διορίζονται από το δικαστής διορίζει έναν ή δύο
δικαστή και στα πολυμελή διερμηνείς, που εκλέγονται κατά
δικαστήρια από τον πρόεδρο του προτίμηση ανάμεσα στα πρόσωπα
δικαστηρίου και εφόσον δεν έχουν που είναι συνηθισμένα να
ορκιστεί ως διερμηνείς, ορκίζονται συνεννοούνται μαζί του.
σύμφωνα με το άρθρο 407 ότι θα

25
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το τήρησε και πρασαρτάται στα

άρθρο 10 του Ν.5023/2023 με ισχύ Πρακτικά.
την 17/2/2023
3. Ενώπιον των δικαστηρίων,
Άρθρο 256 συμπεριλαμβανομένων και των
ειρηνοδικείων, μπορεί να
1. Για την προφορική Συζήτηση στο εφαρμοστεί και το σύστημα
ακροατήριο συντάσσονται από το τήρησης πρακτικών των
γραμματέα και με τις οδηγίες του συζητήσεων με φωνοληψία.
δικαστή που διευθύνει τη Συζήτηση
Πρακτικά, που πρέπει να Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
περιέχουν α) τον τόπο και το χρόνο παρ. 3 άρθρου 8 Ν. 4055/2012,
της Συζήτησης, β) τα ΦΕΚ Α 51/12.3.2012.
ονοματεπώνυμα των δικαστών, του
εισαγγελέα, του γραμματέα, του Άρθρο 257
διερμηνέα, των διαδίκων που
εμφανίστηκαν, των νόμιμων Το σχέδιο των πρακτικών
αντιπροσώπων και των διαβάζεται στους διαδίκους ή
πληρεξουσίων τους, γ) αν η τους πληρεξουσίους τους ύστερα
Συζήτηση έγινε δημόσια ή από αίτησή τους υποχρεωτικά αν
κεκλεισμένων των θυρών, δ) όσα περιλαμβάνουν αναγνώριση,
έγιναν κατά τη Συζήτηση και ιδίως συμβιβασμό, παραίτηση ή
τις ερωτήσεις που υποβλήθηκαν ομολογία και σε κάθε άλλη
και τις απαντήσεις σ` αυτές, τους περίπτωση κατά την κρίση του
ισχυρισμούς, τις αιτήσεις και τις δικαστηρίου. Η ανάγνωση αυτή
δηλώσεις των διαδίκων εκτός αν αναφέρεται στα Πρακτικά.
είναι υποχρεωτική η υποβολή
προτάσεων, οπότε αρκεί η Άρθρο 258
αναφορά σ` αυτές, τις καταθέσεις
των μαρτύρων, των 1. Τα Πρακτικά υπογράφονται από
πραγματογνωμόνων και των το δικαστή που διευθύνει τη
διαδίκων ή των νόμιμων Συζήτηση και από το γραμματέα.
αντιπροσώπων τους που
εξετάστηκαν, εφόσον δεν 2. Αν ο δικαστής που διευθύνει τη
εξετάστηκαν προηγουμένως ή Συζήτηση κωλύεται ή έπαψε να
απομακρύνονται από την είναι μέλος του δικαστηρίου,
προηγούμενη κατάθεσή τους, τις υπογράφει αντί γι` αυτόν ο
γνωμοδοτήσεις των αρχαιότερος κατά το διορισμό από
πραγματογνωμόνων, εφόσον δεν τους δικαστές που έλαβαν μέρος
υποβλήθηκαν εγγράφως, οπότε στη Συζήτηση και αν όλοι αυτοί
αρκεί η αναφορά σ` αυτές, το κωλύονται, υπογράφει μόνο ο
πόρισμα της αυτοψίας και ε) τη γραμματέας. Τα κωλύματα
δημοσίευση των αποφάσεων. αναφέρονται στα Πρακτικά.
2. Τα Πρακτικά μπορούν να 3. Οι διατάξεις της παραγράφου 2

τηρηθούν και στενογραφικά. Το εφαρμόζονται αναλόγως και σε
στενογραφημένο πρωτότυπο μονομελή δικαστήρια.
μεταφράζεται από αυτόν που το

26
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 260 4. Όταν οι υποθέσεις που είναι

γραμμένες στο πινάκιο δεν
1. Αν κατά την εκφώνηση της εισάγονται προς συζήτηση
υπόθεσης δεν εμφανίζονται όλοι οι συνεπεία λόγων ανώτερης βίας
διάδικοι ή εμφανίζονται, αλλά δεν ορίζεται αυτεπαγγέλτως, με πράξη
μετέχουν κανονικά στη συζήτηση, η του διευθύνοντος το δικαστήριο,
συζήτηση ματαιώνεται. ημέρα και ώρα συζήτησης στο
ακροατήριο σε σύντομη κατά το
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το δυνατόν δικάσιμο. Η εγγραφή της
άρθρο 16 του Ν.4842/2021 με ισχύ υπόθεσης στο οικείο πινάκιο, το
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο οποίο μπορεί να τηρείται και
120 του Ν.4842/2021 ηλεκτρονικά, γίνεται με
πρωτοβουλία του γραμματέα και
2. Στην τακτική διαδικασία και στις ισχύει ως κλήτευση όλων των
δίκες των ειδικών διαδικασιών, αν διαδίκων. Με πρωτοβουλία του
οι διάδικοι δεν λάβουν κανονικά γραμματέα μπορεί να
μέρος στη δίκη ή δεν εμφανιστούν γνωστοποιείται η νέα δικάσιμος με
στο ακροατήριο, η συζήτηση της αποστολή ηλεκτρονικού μηνύματος
υπόθεσης ματαιώνεται. Αν στη διεύθυνση ηλεκτρονικού
παρέλθουν ενενήντα (90) ημέρες ταχυδρομείου των διαδίκων ή με
από τη ματαίωση χωρίς να ζητηθεί ανάρτηση στην πύλη ψηφιακών
ο προσδιορισμός νέας συζήτησης, υπηρεσιών δικαστηρίων
η υπόθεση διαγράφεται από το solon.gov.gr για όσα δικαστήρια και
πινάκιο από τον γραμματέα με διαδικασίες έχουν ενταχθεί στο εν
εντολή του διευθύνοντος το λόγω σύστημα.
δικαστήριο και η δίκη καταργείται.
Για τη νέα συζήτηση της τακτικής Σημ.: όπως προστέθηκε με το
διαδικασίας εφαρμόζονται άρθρο 16 του Ν.4842/2021 με ισχύ
αναλόγως οι προθεσμίες της παρ. την 13/10/2021
2 του άρθρου 215 και των παρ. 1
και 2 του άρθρου 237. Σημ.: σύμφωνα με το άρθρο 116
παρ 1 του ν.4842/2021
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το ,εφαρμόζεται και στις εκκρεμείς
άρθρο 16 του Ν.4842/2021 με ισχύ υποθέσεις
120 του Ν.4842/2021 Άρθρο 286 (διακοπή και
επανάληψη της δίκης)
3. Η με οποιονδήποτε τρόπον
Άρθρο 286
ματαίωση της συζήτησης της
υπόθεσης αποτελεί διαδικαστική
πράξη του δικαστηρίου. Η δίκη διακόπτεται αν, έως ότου
τελειώσει η συζήτηση, μετά την
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το οποία εκδίδεται η οριστική
άρθρο 16 του Ν.4842/2021 με ισχύ απόφαση: α) πεθάνει κάποιος
την 1/1/2022 σύμφωνα με το άρθρο διάδικος ή νόμιμος αντιπρόσωπός
120 του Ν.4842/2021 του ή συμβεί άλλη μεταβολή στο
πρόσωπο κάποιου από αυτούς, η
οποία επηρεάζει την ικανότητα της

27
ΣΕΙΡΑ
δικαστικής παράστασής του ή την εφόσον συντρέχουν οι

εξουσία εκπροσώπησης του προϋποθέσεις του ουσιαστικού
νόμιμου αντιπροσώπου, εκτός αν δικαίου. Ο συμβιβασμός γίνεται με
πρόκειται για θάνατο ή άλλες δήλωση ενώπιον του δικαστηρίου ή
μεταβολές στο πρόσωπο του του εισηγητή δικαστή ή
νόμιμου αντιπροσώπου ανώνυμης συμβολαιογράφου και επιφέρει
εταιρίας, εταιρίας περιορισμένης αυτοδίκαιη κατάργηση της δίκης. Ο
ευθύνης, νομικού προσώπου συμβιβασμός αυτός, καθώς και
δημοσίου δικαίου, σωματείου ή εκείνος που περιέχεται στα
ιδρύματος, β) επέλθει περίπτωση πρακτικά των παραγράφων 3 του
αποκατάστασης κληρονομιάς ή άρθρου 214Α και 5 του άρθρου
κληροδοσίας, γ) πτωχεύσει 214Β, καλύπτει τον τύπο του
κάποιος διάδικος, εφόσον η δίκη συμβολαιογραφικού εγγράφου, που
αφορά την πτωχευτική περιουσία ή προβλέπεται από το ουσιαστικό
πεθάνει ή αντικατασταθεί ο δίκαιο, και μπορεί να
σύνδικος ή εκδοθεί τελεσίδικη χρησιμοποιηθεί ως τίτλος προς
απόφαση για επικύρωση του εγγραφή ή εξάλειψη υποθήκης.
πτωχευτικού συμβιβασμού ή για
αποκατάσταση, εφόσον έχουν ως Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
αποτέλεσμα την ανάληψη της άρθρο 10 του ν. 4055/2012 και το
διαχείρισης της περιουσίας από τον άρθρο δεύτερο του άρθρου 1 του
πτωχό που συμβιβάστηκε ή Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87. Έναρξη
αποκαταστάθηκε, δ) πεθάνει, ισχύος από 1.1.2016.
απολυθεί, εκπέσει, παραιτηθεί από
το λειτούργημά του ή χάσει γενικά 2. Συμβιβασμός που έγινε με άλλο
την ικανότητα για εκπροσώπηση τρόπο δεν επιφέρει κατάργηση της
και υπεράσπιση του διαδίκου ο δίκης και κρίνεται κατά τις διατάξεις
δικαστικός πληρεξούσιος κάποιου του ουσιαστικού δικαίου.
διαδίκου ή νόμιμου αντιπροσώπου
διαδίκου, εκτός αν ο διάδικος ή ο Άρθρο 294
νόμιμος αντιπρόσωπός του έχει
στη δίκη περισσότερους Ο ενάγων μπορεί να παραιτηθεί
δικαστικούς πληρεξούσιους που από το δικόγραφο της αγωγής
έλαβαν μέρος σε αυτήν. χωρίς συναίνεση του εναγομένου
πριν αυτός προχωρήσει στη
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το συζήτηση της ουσίας της υπόθεσης
άρθρο δεύτερο του άρθρου 1 του και στην περίπτωση των άρθρων
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87,ο οποίος 237 και 238 πριν από την κατάθεση
ισχύει από 1.1.2016. προτάσεων από τον εναγόμενο. Η
παραίτηση που γίνεται αργότερα
Άρθρα 293 παρ. 1εδ. α΄ και είναι απαράδεκτη, εφόσον ο
2 – 298 (κατάργηση και εναγόμενος προβάλλει αντίρρηση
περάτωση της δίκης) και πιθανολογεί ότι έχει έννομο
Άρθρο 293 συμφέρον η δίκη να περατωθεί με
έκδοση οριστικής απόφασης.
1. Οι διάδικοι μπορούν σε κάθε
στάση της δίκης να συμβιβάζονται, Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

28
ΣΕΙΡΑ
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87,ο οποίος Άρθρο 298

ισχύει από 1.1.2016.
Ο εναγόμενος μπορεί να αποδεχτεί
Άρθρο 295 την αγωγή αναγνωρίζοντας ολικά ή
εν μέρει το δικαίωμα που έχει
1.Η Παραίτηση από το δικόγραφο ασκηθεί με αυτήν, εφόσον
της αγωγής έχει ως αποτέλεσμα ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις κατά
η αγωγή θεωρείται πως δεν το ουσιαστικό δίκαιο. Η αποδοχή
ασκήθηκε. Ο περιορισμός του γίνεται είτε κατά το άρθρο 297 είτε
αιτήματος θεωρείται ως μερική σιωπηρά με πράξεις από τις οποίες
παραίτηση από το δικόγραφο. συνάγεται σαφώς. Αν γίνει
αποδοχή, εκδίδεται απόφαση
2. Αν η αγωγή ασκηθεί πάλι, ο σύμφωνα με αυτήν.
εναγόμενος μπορεί να αρνηθεί να
απαντήσει στην αγωγή εωσότου Άρθρα 300 – 304 (απόφαση)
καταβληθούν τα έξοδα της πρώτης Άρθρο 300
δίκης, εκτός αν για την πρώτη δίκη
έχει παραχωρηθεί στον ενάγοντα
Η απόφαση εκδίδεται μόνο από το
το ευεργέτημα της πενίας.
δικαστή που έλαβε μέρος στη
σύνθεση του δικαστηρίου κατά τη
Άρθρο 296
Συζήτηση, ύστερα από την οποία
εκδίδεται, και στα πολυμελή
Ο ενάγων μπορεί να παραιτηθεί δικαστήρια ύστερα από διάσκεψη
από το δικαίωμα που ασκήθηκε με κα ψηφοφορία όλων των δικαστών
την αγωγή, εφόσον συντρέχουν οι που έλαβαν μέρος στη Συζήτηση.
προϋποθέσεις του ουσιαστικού
δικαίου, χωρίς συναίνεση του Άρθρο 301
εναγομένου. Η παραίτηση είναι
απαράδεκτη, εφόσον ο εναγόμενος
1. Τη διάσκεψη τη διευθύνει ο
προβάλλει αντιρρήσεις και
πρόεδρος και την εισήγηση κάνει ο
πιθανολογεί ότι έχει έννομο
δικαστής που ο πρόεδρος όρισε
συμφέρον η δίκη να περατωθεί με
εισηγητή. Η διάσκεψη γίνεται είτε
έκδοση οριστικής απόφασης.
αμέσως μετά τη Συζήτηση, είτε
αργότερα, σε ημέρα που ορίζει ο
Άρθρο 297
πρόεδρος.
Η παραίτηση κατά τα άρθρα 294 2. Τη σειρά της Συζήτησης και της
και 296 γίνεται ή με δήλωση που ψηφοφορίας ορίζει ο πρόεδρος.
καταχωρίζεται στα πρακτικά ή με
δικόγραφο που επιδίδεται στον 3. Στην ψηφοφορία πρώτος ψηφίζει
αντίδικο του παραιτουμένου ή με
ο νεότερος κατά το διορισμό
δήλωση στις προτάσεις. δικαστής, ύστερα ο αμέσως
αρχαιότερος και τελευταίος ο
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το πρόεδρος.
Ν.4335/2015,ΦΕΚ Α 87,ο οποίος
ισχύει από 1.1.2016.

29
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 302 πρακτικό και υπογράφουν οι

υπόλοιποι.
1. Σε περίπτωση διαφωνίας
επικρατεί η γνώμη της Άρθρο 304
πλειοψηφίας. Αν το ζητήσει η
μειοψηφία, η γνώμη της Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
καταχωρίζεται στο αιτιολογικό της παρ.10 άρθρ.6 Ν.2479/1997 (ΦΕΚ
απόφασης με τον τύπο της Α 67) και με το άρθρο 35
αμφιβολίας, καθώς και στο Ν.3994/2011,ΦΕΚ Α
πρακτικό της διάσκεψης. Στην 165/25.7.2011 αντικαταστάθηκε
απόφαση του Αρείου Πάγου πάλι με το άρθρο 11 Ν.
καταχωρίζεται μόνο η γνώμη της 4055/2012, ΦΕΚ Α 51/12.3.2012.
πλειοψηφίας και στο πρακτικό της Εναρξη ισχύος από 2 .4.2012.
διάσκεψης η γνώμη της
μειοψηφίας. Σχετικό: Με την παρ. 4 άρθρ.4
Ν.2479/1997 ορίζεται ότι: " Η
2. Αν κατά την ψηφοφορία παράγραφος 3 του άρθρου 304
σχηματιστούν περισσότερες από Κ.Πολ.Δ., η οποία προστίθεται με
δύο γνώμες, εκείνοι που αποτελούν την παρ. 10 του άρθρου 6 του
την ασθενέστερη μειοψηφία παρόντος νόμου, ισχύει και για τις
οφείλουν να προσχωρήσουν σε μία αποφάσεις των τακτικών
από τις επικρατέστερες γνώμες. Αν διοικητικών δικαστηρίων".
περισσότερες από τις
ασθενέστερες γνώμες 1. Αφού περατωθεί η ψηφοφορία, ο
συγκεντρώνουν ισοψηφία, γίνεται εισηγητής δικαστής συντάσσει την
ψηφοφορία για να αποκλειστεί η απόφαση σε ηλεκτρονική μορφή.
μία από αυτές και τότε εκείνοι που Αν πρόκειται για αποφάσεις του
την ακολουθούν οφείλουν να Μονομελούς Πρωτοδικείου και του
προσχωρήσουν σε μία από τις Ειρηνοδικείου, την απόφαση
άλλες γνώμες εωσότου σχηματιστεί συντάσσει σε ηλεκτρονική μορφή
πλειοψηφία. και ακολούθως χρονολογεί και
υπογράφει την αποτύπωση της σε
3. Αν επέλθει ισοψηφία, υλική μορφή ο δικαστής που εκδίδει
προσλαμβάνεται και άλλος την απόφαση.
δικαστής και η υπόθεση συζητείται
πάλι στο ακροατήριο. 2. Η απόφαση της παραγράφου 1
δημοσιεύεται σε δημόσια
Άρθρο 303 συνεδρίαση. Ο δικαστής που
παραδίδει την απόφαση σε
Αν στη διάσκεψη διχαστούν οι ηλεκτρονική μορφή, παραδίδει
ψήφοι, συντάσσεται πρακτικό, που ομοίως και το πρωτότυπο της
υπογράφεται από τον πρόεδρο, απόφασης με πλήρες το
εκείνους που μειοψήφισαν και το περιεχόμενο που προβλέπεται στο
γραμματέα. Αν κάποιος από άρθρο 305.
αυτούς πέθανε ή έπαψε να είναι
τοποθετημένος στο δικαστήριο ή
έχει άδεια, αυτό αναφέρεται στο

30
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 315, 316, 318, 320 Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87. Έναρξη

(διαδικασία διόρθωσης και ισχύος από 1.1.2016.
ερμηνείας αποφάσεων)
Άρθρο 315 2. Αν κατά τη Συζήτηση της αίτησης
δεν εμφανίζεται κάποιος διάδικος
Αν από παραδρομή κατά τη
που κλητεύθηκε νόμιμα, η
σύνταξη της απόφασης
διαδικασία προχωρεί σαν να ήταν
περιέχονται λάθη γραφικά ή παρόντες όλοι οι διάδικοι και, αν
λογιστικά ή το διατακτικό της δεν κλητεύθηκε νόμιμα, η Συζήτηση
διατυπώθηκε κατά τρόπο ελλειπή αναβάλλεται και το δικαστήριο
ή ανακριβώς, το δικαστήριο που διατάζει να κλητευθεί.
την έχει εκδώσει μπορεί, αν το
ζητήσει κάποιος διάδικος ή και Άρθρο 320
αυτεπαγγέλτως, να τη διορθώσει
με νέα απόφαση του. Η διορθωτική ή ερμηνευτική
απόφαση σημειώνεται
Άρθρο 316 στο πρωτότυπο της απόφασης που
διορθώνεται ή ερμηνεύεται, και
Αν απόφαση είναι διατυπωμένη με πρέπει στα αντίγραφα, τα
τρόπο που γεννά αμφιβολίες ή είναι απόγραφα ή τα αποσπάσματά της
ασαφής, το δικαστήριο που την έχει να αναγράφεται ο αριθμός και η
εκδώσει μπορεί,αν το ζητήσει ημερομηνία της διορθωτικής ή
κάποιος διάδικος, να την ερμηνευτικής απόφασης.
ερμηνεύσει με νέα του απόφαση
έτσι που η έννοιά της γίνει Άρθρα 495 παρ. 1 και 2 – 500
αναμφίβολη, η ερμηνεία όμως δεν (γενικές διατάξεις)
μπορεί ποτέ να αλλάξει το
Άρθρο 495
διατακτικό της απόφασης που
ερμηνεύεται.
Άρθρο 318 άρθρο 12 παρ.2 του ν.4055/2012
και άρθρο τρίτο του άρθρου 1 του
Ν.4335/2015, ΦΕΚ Α 87. Έναρξη
1. Η συζήτηση γίνεται κατά τη
ισχύος ,από 1.1.2016.
διαδικασία με την οποία εκδόθηκε η
απόφαση που διορθώνεται ή
1. Τα ένδικα μέσα της ανακοπής
ερμηνεύεται, και αφού κληθούν
ερημοδικίας, της έφεσης, της
οκτώ (8) τουλάχιστον ημέρες πριν
αναψηλάφησης και της αναίρεσης
από τη συζήτηση όλοι οι διάδικοι
ασκούνται με δικόγραφο που
που αναφέρονται στην απόφαση.
κατατίθεται στο πρωτότυπο στη
Αν τη διόρθωση την προκαλεί το
γραμματεία του δικαστηρίου που
δικαστήριο αυτεπαγγέλτως, η
έχει εκδώσει την προσβαλλόμενη
κλήση των διαδίκων γίνεται με την
απόφαση ή στη γραμματεία του
επιμέλεια της γραμματείας του
πρωτοδικείου της μεταβατικής
δικαστηρίου.
έδρας, αν προσβάλλεται απόφαση
εφετεί-ου που συνεδρίασε σε
μεταβατική έδρα.

31
ΣΕΙΡΑ
2. Για την κατάθεση συντάσσεται Άρθρο 498

έκθεση στο βιβλίο που τηρείται
σύμφωνα με το άρθρο 496, την 1. Κάθε διάδικος μπορεί μετά την
οποία υπογράφει και αυτός που άσκηση του ένδικου μέσου,
καταθέτει. Στο δικόγραφο που φέρνοντας αντίγραφο του ένδικου
κατατίθεται σημειώνεται ο αριθμός μέσου και της απόφασης που
της έκθεσης και η χρονολογία της προσβάλλεται στη γραμματεία του
και βεβαιώνονται με την υπογραφή δικαστηρίου προς το οποίο το
εκείνου που συντάσσει την έκθεση. ένδικο μέσο απευθύνεται, να
ζητήσει να προσδιοριστεί δικάσιμος
Άρθρο 496 και να φέρει για Συζήτηση την
υπόθεση με κλήση, κάτω από το
1. Η γραμματεία των δικαστηρίων αντίγραφο του δικαστηρίου που
τηρεί χωριστό βιβλίο για καθένα έχει κατατεθεί ή και αυτοτελώς, η
από τα ένδικα μέσα που οποία επιδίδεται στον αντίδικο.
αναφέρονται στο άρθρο 495 παρ.
1. Ο τρόπος που τηρείται το βιβλίο Ο Προσδιορισμός δικασίμου,
και οι άλλες λεπτομέρειες ορίζονται σύμφωνα με το προηγούμενο
με διάταγμα. εδάφιο, προκειμένου για εφέσεις
κατά αποφάσεων των πολυμελών
2. Ο αρμόδιος υπάλληλος της και μονομελών πρωτοδικείων που
γραμματείας κάθε δικαστηρίου είναι εκδικάζονται στις μεταβατικές έδρες
υποχρεωμένος, μόλις προσαχθεί των εφετείων της περιφερείας τους,
δικόγραφο ένδικου μέσου για γίνεται κατ` εντολήν του οικείου
κατάθεση, να συντάξει χωρίς προέδρου εφετών από τον
καθυστέρηση και μπροστά σε προϊστάμενο του πρωτοδικείου
εκείνον που έφερε το δικόγραφο, τούτου.
την έκθεση της κατάθεσης, και να
την καταχωρίσει στο βιβλίο που Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
αναφέρεται στην παρ. 1. Στην άρθρο 43 παρ.2 Ν.3994/2011,
περίπτωση που θα προσαχθούν ΦΕΚ Α 165/25.7.2011.
πολλά δικόγραφα είναι
υποχρεωμένος, τηρώντας τη σειρά 2. Η προθεσμία για την κλήτευση
με την οποία προσέρχονται οι των διαδίκων είναι τριάντα (30)
αιτούντες, να συντάξει όλες τις ημέρες και, αν ο διάδικος που
εκθέσεις την ίδια ημέρα. καλείται ή κάποιος από τους
ομοδίκους διαμένει στο εξωτερικό ή
Άρθρο 497 είναι άγνωστης διαμονής, εξήντα
(60) ημέρες πριν από τη συζήτηση.
Το πρωτότυπο του ενδίκου μέσου Κατά τα λοιπά για τον
ή η έκθεση που συντάχθηκε προσδιορισμό δικασίμου ισχύουν οι
φυλάσσονται στο αρχείο του διατάξεις του άρθρου 226.
3. Οι διατάξεις των παρ. 1 και 2
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το εφαρμόζονται και για τον
άρθρο 43 παρ.2 Ν.3994/2011, προσδιορισμό κάθε άλλης
ΦΕΚ Α 165/25.7.2011. δικασίμου.

32
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 499
Τα ένδικα μέσα μπορούν να

ασκηθούν και πριν από την
επίδοση της απόφασης, ακόμη και
την ίδια ημέρα της δημοσίευσής
της.
Άρθρο 500
Τα αποτελέσματα των ένδικων

μέσων αρχίζουν από τη σύνταξη
της έκθεσης της κατάθεσής τους.

33
ΣΕΙΡΑ
ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Ν.4620/2019) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ
Περιεχόμενα Άρθρο 42 Μήνυση αξιόποινων

Άρθρα 1 και 2 (ποινική δικαιοδοσία) ..... 4 πράξεων. ............................................ 10
Άρθρο 1 Ποινικά Δικαστήρια. ............... 4 Άρθρο 43 Έναρξη ποινικής δίωξης.

Τρόποι κίνησης. Αρχειοθέτηση. ........ 11
Άρθρο 2 Εξαιρέσεις από την ποινική
δικαιοδοσία. ......................................... 4 Άρθρο 44 Αναβολή και αναστολή
ποινικής δίωξης. ................................ 12
Άρθρα 3 – 7 και άρθρα 9, 10, 11, 12 και
13 (τα ποινικά δικαστήρια) ................... 4 Άρθρα 51 – 55 (έγκληση) .................... 13
Άρθρο 3 Δικαστήρια των Άρθρο 51 Έγκληση του παθόντος. ..... 13

πλημμελειοδικών ................................. 4 Άρθρο 52 Δικαίωμα προσφυγής του
Άρθρο 4 Τριμελή πλημμελειοδικεία .... 4 εγκαλούντος επί απόρριψης της
έγκλησης. ........................................... 13
Άρθρο 5 Μονομελή πλημμελειοδικεία.
.............................................................. 5 Άρθρο 53 Δίωξη μόνο με έγκληση..... 14
Άρθρο 6 Δικαστήρια ανηλίκων. ............ 5 Άρθρο 54 Παραίτηση από την άσκηση

του δικαιώματος της έγκλησης. ........ 14
Άρθρο 7 Δικαστήρια που δικάζουν τα
κακουργήματα. ..................................... 5 Άρθρο 55 Ανάκληση της έγκλησης.
Έξοδα ................................................. 14
Άρθρο 9 Εφετείο................................... 6
Άρθρα 70, 71, 72, 73, 75, 77 παρ. 1 και 82
Άρθρο 10 Ο Άρειος Πάγος. ................... 6 (διάδικοι στην ποινική δίκη) ............... 15
Άρθρο 11 Ιδιαίτερα ποινικά τμήματα. . 6 Άρθρο 70 Διάδικοι στην ποινική δίκη.15
Άρθρο 12 Παράσταση του εισαγγελέα Άρθρο 71 Τεκμήριο αθωότητας......... 15
στο ακροατήριο. ................................... 7
Άρθρο 72 Ιδιότητα κατηγορουμένου.15
Άρθρο 13 Δικαστικός γραμματέας ....... 7
Άρθρο 73 Διάρκεια και παύση της
Άρθρα 14 – 16 (αποκλεισμός εξαίρεση ιδιότητας του κατηγορουμένου. ....... 15
και αποχή των δικαστικών προσώπων) . 7
Άρθρο 75 Αδυναμία να βεβαιωθεί η
Άρθρο 14 Λόγοι αποκλεισμού.............. 7 ταυτότητα του κατηγορουμένου. ...... 15
Άρθρο 15 Λόγοι εξαίρεσης. .................. 8 Άρθρο 77 Αμφιβολίες για την
Άρθρο 16 Ποιοι και πότε προτείνουν ταυτότητα του κατηγορουμένου. ...... 15
την εξαίρεση. ........................................ 8 Άρθρο 82 Δήλωση υποστήριξης της
Άρθρα 37 – 44 (έναρξη και αναβολή της κατηγορίας. ........................................ 16
ποινικής δίωξης) ................................... 9 Άρθρα 89 – 94 (δικαιώματα των
Άρθρο 37 Αυτεπάγγελτη δίωξη. ........... 9 διαδίκων) ........................................... 16
Άρθρο 38 Υποχρέωση για την Άρθρο 89 Διορισμός και αριθμός
ανακοίνωση αξιόποινης πράξης........... 9 συνηγόρων των διαδίκων. ................. 16
Άρθρο 39 Υποχρέωση του δικαστή να Άρθρο 90 Παραίτηση από το δικαίωμα
συντάσσει έκθεση. ............................... 9 διορισμού δικηγόρου. ....................... 16
Άρθρο 40 Υποχρέωση ιδιωτών. .......... 10 Άρθρο 91 Δικαίωμα παροχής δωρεάν
νομικής βοήθειας. ............................. 17
Άρθρο 41 Αίτηση δίωξης. ................... 10

1
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 92 Σε ποιες πράξεις παρίστανται Άρθρο 152 Αποδεικτική δύναμη της

οι διάδικοι. ......................................... 17 έκθεσης. ............................................. 23
Άρθρο 93 Αδυναμία παράστασης. ..... 17 Άρθρο 153 Ακυρότητα της έκθεσης... 23
Άρθρο 94 Ερωτήσεις και παρατηρήσεις. Άρθρα 183, 184, 185, 186, 188, 189, 190
............................................................ 17 και 191 (πραγματογνώμονες).............. 23
Άρθρα 137, 138 παρ. 1 & 2, 139, 140, Άρθρο 183 Πότε διατάσσεται
141, 142 παρ. 1, 2 & 3, 143, 144, 145 πραγματογνωμοσύνη. ....................... 23
παρ. 1 & 3 και 146 (διαδικαστικές Άρθρο 184 Αριθμός των
πράξεις-αποφάσεις και πρακτικά) ...... 17 πραγματογνωμόνων. ......................... 23
Άρθρο 137 Απόφαση, βούλευμα και Άρθρο 185 Πίνακας
διάταξη. .............................................. 17 πραγματογνωμόνων. ......................... 24
Άρθρο 138 Διαδικασία έκδοσης Άρθρο 186 Εκλογή και διορισμός
απόφασης, βουλεύματος και διάταξης. πραγματογνωμόνων. ......................... 24
............................................................ 18
Άρθρο 188 Ποιοι δεν διορίζονται. ..... 25
Άρθρο 139 Αιτιολογίες. ...................... 18
Άρθρο 189 Υποχρέωση των
Άρθρο 140 Πρακτικά της συνεδρίασης πραγματογνωμόνων να αποδεχτούν
............................................................ 18 τον διορισμό τους. ............................. 25
Άρθρο 141 Το περιεχόμενο των Άρθρο 190 Περιπτώσεις απαλλαγής και
πρακτικών. .......................................... 19 αντικατάστασης. ................................ 25
Άρθρο 142 Σύνταξη των πρακτικών. .. 19 Άρθρο 191 Εξαίρεση
Άρθρο 143 Τήρηση πρακτικών με πραγματογνωμόνων. ......................... 26
φωνοληψία ή εικονοληψία. ............... 20 Άρθρα 209, 210, 211 και 212, άρθρα
Άρθρο 144 Σύνταξη της απόφασης, των 214, 215, 216 και 217, άρθρα 219 – 226
ποινικών διαταγών και των διατάξεων. (μάρτυρες) ......................................... 26
............................................................ 21 Άρθρο 209 Υποχρέωση για μαρτυρία.26
Άρθρο 145 Διόρθωση και συμπλήρωση Άρθρο 210 Μη εξεταζόμενοι ως
της απόφασης, της ποινικής διαταγής, μάρτυρες στο ακροατήριο. ................ 26
της διάταξης και των πρακτικών. ....... 21
Άρθρο 211 Μαρτυρία
Άρθρο 146 Ανασύσταση δικογραφίας. συγκατηγορουμένου. ........................ 26
............................................................ 22
Άρθρο 212 Επαγγελματικό απόρρητο
Άρθρα 148 – 153 (εκθέσεις) ................ 22 των μαρτύρων.................................... 26
Άρθρο 148 Ορισμός. ........................... 22 Άρθρο 214 Εξέταση Προέδρου της
Άρθρο 149 Χρόνος και τόπος που Δημοκρατίας. ..................................... 27
συντάσσεται η έκθεση. ...................... 22 Άρθρο 215 Εξέταση υπουργών,
Άρθρο 150 Πρόσωπα που αρχιερέων και όσων δεν μπορούν να
συμπράττουν. ..................................... 22 εμφανιστούν. ..................................... 27
Άρθρο 151 Το περιεχόμενο της Άρθρο 216 Εξέταση πρεσβευτών και
έκθεσης............................................... 22 μαρτύρων στο εξωτερικό................... 28

2
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 217 Εξακρίβωση της ταυτότητας Άρθρο 332 Συμπεριφορά των

του μάρτυρα Γνωστοποίηση δικαστικών λειτουργών. .................... 33
διαδικασίας επίδοσης με ηλεκτρονικά Άρθρα 339 και 340 (κύρια διαδικασία
μέσα.................................................... 28 στο ακροατήριο) ................................. 33
Άρθρο 219 Όρκος των μαρτύρων στο Άρθρο 339 Έναρξη της εκδίκασης...... 33
ακροατήριο......................................... 28
Άρθρο 340 Προσωπική εμφάνιση του
Άρθρο 220 Όρκος μαρτύρων στην κατηγορουμένου. .............................. 34
προδικασία. ........................................ 29
Άρθρα 350, 351, 359 (αποδεικτική
Άρθρο 221 Εξέταση χωρίς όρκο. ........ 29 διαδικασία-μάρτυρες) ........................ 36
Άρθρο 222 Μάρτυρες συγγενείς του Άρθρο 350 Απαγόρευση επικοινωνίας
κατηγορουμένου. ............................... 29 μαρτύρων........................................... 36
Άρθρο 223 Πώς εξετάζονται οι Άρθρο 351 Σειρά κατά την εξέταση
μάρτυρες ............................................ 29 μαρτύρων........................................... 36
Άρθρο 224 Πώς έμαθε ο μάρτυρας όσα Άρθρο 359 Αποχώρηση και νέα εξέταση
καταθέτει. ........................................... 29 μαρτύρων........................................... 36
Άρθρο 225 Εξετάσεις και αναγνωρίσεις Άρθρα 364 και 365 (εξέταση
που γίνονται κατ’ αντιπαράσταση. .... 30 κατηγορουμένου) ............................... 36
Άρθρο 226 Διατυπώσεις των Άρθρο 364 Συνεννόηση
μαρτυρικών καταθέσεων. .................. 30 κατηγορουμένου με τον συνήγορό του.
Άρθρα 233 και 234 (διερμηνείς) ......... 30 ........................................................... 36
Άρθρο 233 Διορισμός διερμηνέα. ...... 30 Άρθρο 365 Απολογία του
Άρθρο 234 Ποιοι δεν μπορούν να κατηγορουμένου. .............................. 36
διοριστούν διερμηνείς. ...................... 31 Άρθρα 367 – 371 (τι ακολουθεί την
Άρθρα 239 – 242 (προδικασία-ανάκριση) αποδεικτική διαδικασία) .................... 37
........................................................... 31 Άρθρο 367 Αγορεύσεις. ..................... 37
Άρθρο 239 Σκοπός της ανάκρισης. ..... 31 Άρθρο 368 Πώς τελειώνει η ποινική
Άρθρο 240 Τόπος και χρόνος της δίκη .................................................... 37
ανάκρισης ........................................... 32 Άρθρο 369 Κατάρτιση και δημοσίευση
Άρθρο 241 Η ανάκριση είναι έγγραφη. των αποφάσεων. ............................... 38
............................................................ 32 Άρθρο 370 Καταχώρηση μειοψηφίας.
Άρθρο 242 Αυτόφωρο έγκλημα. ........ 32 ........................................................... 38
Άρθρα 329 – 332 (κύρια διαδικασία- Άρθρο 371 Αποφάσεις που

θεμελιώδεις αρχές)............................. 32 δημοσιεύονται στον τύπο. ................ 39
Άρθρο 329 Αρχή της δημοσιότητας ... 32 Άρθρα 545 – 547 και 549 παρ. 1 και 2
(αποφάσεις εκτελεστές) ..................... 39
Άρθρο 330 Συζήτηση κεκλεισμένων των
θυρών. ................................................ 33 Άρθρο 545 Πότε η απόφαση είναι
εκτελεστή. .......................................... 39
Άρθρο 331 Προφορικότητα της
διαδικασίας. ....................................... 33 Άρθρο 546 Πότε η απόφαση είναι
αμετάκλητη. ....................................... 39

3
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 547 Πότε εκτελείται η αθωωτική Άρθρα 3 – 7 και άρθρα 9, 10, 11,
απόφαση. ........................................... 39 12 και 13 (τα ποινικά δικαστήρια)
Άρθρο 549 Ποιοι φροντίζουν για την Άρθρο 3 Δικαστήρια των
εκτέλεση της απόφασης..................... 39 πλημμελειοδικών
1. Κάθε δικαστήριο πρωτοδικών

είναι ταυτόχρονα και δικαστήριο
πλημμελειοδικών.
Άρθρα 1 και 2 (ποινική
δικαιοδοσία) 2. Στη δικαιοδοσία των
δικαστηρίων των πλημμελειοδικών
Άρθρο 1 Ποινικά Δικαστήρια.
ανήκει: α) η εκδίκαση των
πλημμελημάτων, β) η ανάκριση, γ)
Ποινική δικαιοδοσία ασκούν τα εξής η άσκηση της εξουσίας του
δικαστήρια: δικαστικού συμβουλίου, δ) η
άσκηση εξουσίας στις περιπτώσεις
α) τα πλημμελειοδικεία, β) τα αποχής υπό όρους από την ποινική
δικαστήρια των ανηλίκων, γ) τα δίωξη και ε) η έκδοση ποινικής
μικτά ορκωτά δικαστήρια, δ) τα διαταγής.
εφετεία, ε) ο Άρειος Πάγος.
Άρθρο 4 Τριμελή πλημμελειοδικεία
Άρθρο 2 Εξαιρέσεις από την
ποινική δικαιοδοσία. 1.Το συμβούλιο των
πλημμελειοδικών και το τριμελές
Στη δικαιοδοσία των ελληνικών πλημμελειοδικείο συγκροτείται από
ποινικών δικαστηρίων δεν τον πρόεδρο πρωτοδικών ή τον
εμπίπτουν: α) Οι αρχηγοί των αναπληρωτή του και δύο
ξένων κρατών, β) οι διπλωματικοί πρωτοδίκες.
αντιπρόσωποί τους που είναι
διαπιστευμένοι στην Ελλάδα, γ) το Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
προσωπικό της διπλωματικής παρ. 1 του άρθρου 7 του
αντιπροσωπείας ξένου κράτους Ν.4637/2019 με ισχύ την
που είναι διαπιστευμένο στην 18/11/2019
Ελλάδα, δ) τα μέλη της οικογένειας
των προσώπων που αναφέρονται 2. Όταν για οποιονδήποτε λόγο
στα στοιχεία α΄ και β΄ και κατοικούν είναι αδύνατη αυτή η σύνθεση,
μαζί τους, ε) το υπηρετικό επιτρέπεται η αναπλήρωση
προσωπικό των προσώπων που σύμφωνα με τις διατάξεις του
αναφέρονται στα στοιχεία α΄ και β΄, κώδικα οργανισμού δικαστηρίων
όταν έχει την ίδια υπηκοότητα και και κατάστασης δικαστικών
στ) όλα τα άλλα πρόσωπα που λειτουργών.
απολαμβάνουν το προνόμιο της
ετεροδικίας με βάση είτε συμβάσεις 3. Το συμβούλιο πλημμελειοδικών
που έχουν συναφθεί με άλλα κράτη συντίθεται από τον πρόεδρο
είτε διεθνή έθιμα που γίνονται πρωτοδικών ή τον αναπληρωτή
αποδεκτά από όλα τα κράτη. του και από δύο πρωτοδίκες.

4
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: όπως καταργήθηκε με την διατάξεις του κώδικα οργανισμού

παρ. 1 του άρθρου 7 του δικαστηρίων και κατάστασης
Ν.4637/2019 με ισχύ την δικαστικών λειτουργών. Στο
18/11/2019 δικαστήριο αυτό προεδρεύει, αν
είναι δυνατό, ο δικαστής ανηλίκων.
Άρθρο 5 Μονομελή
πλημμελειοδικεία. Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
Το μονομελές πλημμελειοδικείο την 23/6/2022
συγκροτείται από έναν πρωτοδίκη
που ορίζεται σύμφωνα με τις 3. Το εφετείο ανηλίκων
διατάξεις του κώδικα οργανισμού συγκροτείται από τον εφέτη
δικαστηρίων και κατάστασης ανηλίκων και δύο άλλους εφέτες,
δικαστικών λειτουργών. Ο που ορίζονται ως δικαστές
πρόεδρος των πρωτοδικών μπορεί ανηλίκων σύμφωνα με τις διατάξεις
να δικάσει ως μόνος του κώδικα οργανισμού
πλημμελειοδίκης. Στο ίδιο δικαστηρίων και κατάστασης
δικαστήριο πλημμελειοδικών είναι δικαστικών λειτουργών.
δυνατό να λειτουργούν και
περισσότερα μονομελή. Ο τόπος Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
συνεδριάσεων του μονομελούς, άρθρο 43 του Ν.4947/2022 με ισχύ
όταν συνεδριάζει εκτός έδρας, την 23/6/2022
ορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις
του κώδικα οργανισμού Άρθρο 7 Δικαστήρια που δικάζουν
δικαστηρίων και κατάστασης τα κακουργήματα.
δικαστικών λειτουργών.
1. Τα δικαστήρια που δικάζουν τα
Άρθρο 6 Δικαστήρια ανηλίκων. κακουργήματα συγκροτούνται ως
εξής: α) Το μικτό ορκωτό
1. Το μονομελές δικαστήριο δικαστήριο συγκροτείται από τον
ανηλίκων συγκροτείται από έναν πρόεδρο πρωτοδικών ή τον
πρόεδρο πρωτοδικών ή πρωτοδίκη αναπληρωτή του, δύο πρωτοδίκες
σε κάθε πρωτοδικείο, ο οποίος και τέσσερις ενόρκους· β) Το μικτό
ορίζεται ως δικαστής ανηλίκων και ορκωτό εφετείο συγκροτείται από
αναπληρώνεται σύμφωνα με τις τον πρόεδρο εφετών, δύο εφέτες
διατάξεις του κώδικα οργανισμού και τέσσερις ενόρκους· γ) Το
δικαστηρίων και κατάστασης μονομελές εφετείο συντίθεται από
δικαστικών λειτουργών. τον πρόεδρο εφετών ή εφέτη· δ) Το
τριμελές εφετείο συντίθεται από τον
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το πρόεδρο εφετών ή τον
άρθρο 43 του Ν.4947/2022 με ισχύ αναπληρωτή του και από δύο
την 23/6/2022 εφέτες· ε) Το πενταμελές εφετείο
συντίθεται από τον πρόεδρο
2. Το τριμελές δικαστήριο ανηλίκων εφετών και από τέσσερις εφέτες.
συγκροτείται από τον δικαστή
ανηλίκων που αναφέρεται στην 2. Το μικτό ορκωτό δικαστήριο
παρ. 1 και από δύο πρωτοδίκες, συγκροτείται στην έδρα κάθε
που ορίζονται σύμφωνα με τις

5
ΣΕΙΡΑ
πρωτοδικείου και το μικτό ορκωτό Άρθρο 10 Ο Άρειος Πάγος.

εφετείο στην έδρα κάθε εφετείου.
1. Ο Άρειος Πάγος ως ακυρωτικό
3. Το μονομελές, το τριμελές και το δικαστήριο δικάζει τις αιτήσεις
πενταμελές εφετείο λειτουργούν αναίρεσης κατά των αποφάσεων
στην έδρα κάθε εφετείου. και βουλευμάτων σε πενταμελή και
τριμελή σύνθεση αντίστοιχα.
4. Ο εισαγγελέας των εφετών ή Επίσης, ως συμβούλιο, αποφασίζει
άλλος εισαγγελέας ή για θέματα επανάληψης της
αντεισαγγελέας του ίδιου εφετείου διαδικασίας, έκδοσης και εκτέλεσης
ασκεί καθήκοντα εισαγγελέα στο ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης.
μικτό ορκωτό εφετείο της έδρας του
και στα μικτά ορκωτά δικαστήρια 2. Ο Άρειος Πάγος δικάζει σε
της έδρας και της περιφέρειάς του ολομέλεια, όπως αυτή ορίζεται
στα οποία και προσδιορίζει τις στον κανονισμό λειτουργίας του,
υποθέσεις. Μπορεί επίσης να στις εξής περιπτώσεις: α) όταν
αναθέτει σε εισαγγελέα κρίνει αιτήσεις αναίρεσης υπέρ του
πρωτοδικών να εκτελεί καθήκοντα νόμου, β) όταν κρίνονται
εισαγγελέα στα μικτά ορκωτά εξαιρετικής σημασίας νομικά
δικαστήρια της έδρας και της ζητήματα, εφόσον συμφωνούν ο
περιφέρειάς του. Ο εισαγγελέας πρόεδρος και ο εισαγγελέας του
πρωτοδικών ο οποίος εκτέλεσε τα Αρείου Πάγου, γ) όταν γίνεται η
ως άνω καθήκοντα μπορεί, αφού παραπομπή από τα τμήματα,
προηγουμένως ενημερώσει τον επειδή η απόφαση έχει ληφθεί με
εισαγγελέα εφετών και λάβει από πλειοψηφία μιας ψήφου, δ) όταν το
αυτόν γραπτή σύμφωνη γνώμη, να τμήμα αρνείται την εφαρμογή
ασκεί έφεση κατά της απόφασης νόμου ως αντισυνταγματικού και ε)
κατά το άρθρο 489. όταν το τμήμα πρόκειται να
εκδώσει απόφαση αντίθετη με
5. Καθήκοντα γραμματέα στο μικτό προηγούμενη θέση της ολομελείας
ορκωτό δικαστήριο εκτελεί ή τμήματός του, για το ίδιο θέμα.
υπάλληλος της γραμματείας του
πρωτοδικείου, ενώ στο μικτό Άρθρο 11 Ιδιαίτερα ποινικά
ορκωτό εφετείο υπάλληλος της τμήματα.
γραμματείας του εφετείου.
Στα εφετεία και πρωτοδικεία
Άρθρο 9 Εφετείο. Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιά
καθορίζονται από την ολομέλεια
Το συμβούλιο των εφετών και το των δικαστηρίων αυτών ιδιαίτερα
τριμελές εφετείο συντίθεται από τον ποινικά τμήματα σύμφωνα με τις
πρόεδρο εφετών ή τον διατάξεις του κώδικα οργανισμού
αναπληρωτή του και από δύο δικαστηρίων και κατάστασης
εφέτες. Όταν το δικαστήριο των δικαστικών λειτουργών.
εφετών δικάζει εφέσεις κατά
αποφάσεων του τριμελούς
εφετείου, συντίθεται από τον
πρόεδρο εφετών και από τέσσερις
εφέτες.

6
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 12 Παράσταση του δικαστηρίων και κατάστασης

εισαγγελέα στο ακροατήριο. δικαστικών λειτουργών και στον
κώδικα αυτόν, δεν μπορούν στην
Στις συνεδριάσεις των ποινικών ίδια ποινική υπόθεση να ασκήσουν
δικαστηρίων παρίσταται έργα ανακριτή, δικαστή, εισαγγελέα
υποχρεωτικά ο εισαγγελέας και, ή γραμματέα όσοι είναι μεταξύ τους
όπου προβλέπεται ότι η διάρκεια συγγενείς εξ αίματος ή εξ
της δίκης θα είναι μακρά, μπορεί να αγχιστείας έως και τον τρίτο βαθμό.
οριστεί και ένας νόμιμος Ο λόγος αποκλεισμού που
αναπληρωτής του. οφείλεται στη σχέση από γάμο ή
σύμφωνο συμβίωσης και στην
Άρθρο 13 Δικαστικός γραμματέας αγχιστεία εξακολουθεί να υπάρχει
και μετά τη λύση του γάμου ή του
1. Στις δημόσιες συνεδριάσεις των συμφώνου συμβίωσης.
δικαστηρίων παρευρίσκεται
πάντοτε ένας δικαστικός 2. Από την άσκηση των παραπάνω
γραμματέας, ο οποίος συντάσσει τα έργων σε ποινική υπόθεση
πρακτικά με ευθύνη δική του και αποκλείεται επίσης:
του δικαστή που διευθύνει τη
συνεδρίαση. α) όποιος αδικήθηκε από το
έγκλημα,
2. Όταν ο γραμματέας απουσιάζει ή
έχει κώλυμα, αναπληρώνεται β) όποιος είναι σύζυγος του
σύμφωνα με τις διατάξεις του κατηγορουμένου ή του υπόπτου ή
κώδικα οργανισμού δικαστηρίων εκείνου που αδικήθηκε από το
και κατάστασης δικαστικών έγκλημα ή συνδέεται με αυτούς με
λειτουργών. Στη διάρκεια της σύμφωνο συμβίωσης. Το ίδιο
συνεδρίασης μπορεί με απόφαση ισχύει και στην περίπτωση που
του δικαστηρίου να αναπληρώσει κάποιος είναι συγγενής εξ αίματος
κάποιος άλλος τον γραμματέα, με τα πρόσωπα αυτά σε ευθεία
όταν του παρουσιάζεται κώλυμα. γραμμή απεριόριστα και εκ πλαγίου
Για την απόφαση αυτή δεν έως και τον τέταρτο βαθμό ή
χρειάζεται σύμπραξη γραμματέα. συγγενής εξ αγχιστείας έως και το
δεύτερο βαθμό. Ο λόγος
3. Ο δικαστικός γραμματέας αποκλεισμού που οφείλεται στη
συμμετέχει και στη συνεδρίαση του σχέση από γάμο ή σύμφωνο
δικαστικού συμβουλίου και συμβίωσης και στην αγχιστεία
αναπληρώνεται σύμφωνα με όσα εξακολουθεί να υπάρχει και μετά τη
ορίζονται στην παρ. 2. λύση του γάμου ή του συμφώνου
συμβίωσης. Αποκλείεται επίσης
Άρθρα 14 – 16 (αποκλεισμός εκείνος που είναι ή ήταν επίτροπος
εξαίρεση και αποχή των ή κηδεμόνας των ίδιων προσώπων
δικαστικών προσώπων) ή που συνδέεται μαζί τους με
υιοθεσία,
Άρθρο 14 Λόγοι αποκλεισμού.
γ) όποιος ήταν συνήγορος του
1. Εκτός από όσα ορίζονται ειδικά κατηγορουμένου ή του
στον κώδικα οργανισμού

7
ΣΕΙΡΑ
υποστηρίζοντος την κατηγορία υπάρχουν γεγονότα που μπορούν

στην ίδια υπόθεση, να δικαιολογήσουν εμφανώς
δυσπιστία για την αμεροληψία
δ) όποιος εξετάστηκε ως μάρτυρας τους.
ή γνωμοδότησε ως
πραγματογνώμονας ή τεχνικός Άρθρο 16 Ποιοι και πότε
σύμβουλος στην ίδια υπόθεση, προτείνουν την εξαίρεση.
ε) ο ανακριτής, 1. Δικαίωμα να προτείνουν την

εξαίρεση έχουν ο εισαγγελέας, ο
στ) ο δικαστής που έχει συμπράξει κατηγορούμενος και ο
στην έκδοση του παραπεμπτικού παριστάμενος για την υποστήριξη
βουλεύματος ειδικά στη συζήτηση της κατηγορίας.
της υπόθεσης στο ακροατήριο,
εκτός αν δεν είναι εφικτή η 2. Η αίτηση για εξαίρεση
συγκρότηση του δικαστηρίου από υποβάλλεται: α) στο στάδιο της
άλλα πρόσωπα. ανάκρισης έως την παράδοση των
εγγράφων από τον ανακριτή στον
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την εισαγγελέα μετά την τελευταία
παρ. 2 του άρθρου 7 του ανακριτική πράξη, β) στη
Ν.4637/2019 με ισχύ την διαδικασία ενώπιον του δικαστικού
18/11/2019 συμβουλίου πριν από την έκδοση
του βουλεύματος και γ) στην κύρια
3. Ο δικαστής που έχει συμπράξει διαδικασία πριν αρχίσει η
στην έκδοση απόφασης, κατά της αποδεικτική διαδικασία. Γι’ αυτόν το
οποίας ασκήθηκε έφεση ή σκοπό οι διάδικοι έχουν δικαίωμα
αναίρεση, αποκλείεται να δικάσει να πληροφορηθούν το όνομα του
στις δύο τελευταίες περιπτώσεις. εισαγγελέα πριν από τη σύνταξη
της πρότασής του και τη σύνθεση
4. Η προηγούμενη παράγραφος του συμβουλίου από τη στιγμή που
εφαρμόζεται και για τον εισαγγελέα, ο εισαγγελέας υποβάλλει σε αυτό
εκτός αν δεν είναι εφικτή η την πρότασή του. Αν η αίτηση
συγκρότηση του δικαστηρίου από αφορά την εξαίρεση ολόκληρου του
άλλον εισαγγελέα. πολυμελούς δικαστηρίου ή
περισσότερων από το ήμισυ των
Σημ.: όπως καταργήθηκε με την μελών της σύνθεσης αυτού, η
παρ. 1 του άρθρου 13 του κατάθεσή της γίνεται τουλάχιστον
Ν.4637/2019 με ισχύ την οκτώ (8) ημέρες πριν από την
18/11/2019 ημέρα που έχει προσδιοριστεί για
τη συζήτηση της υπόθεσης.
Άρθρο 15 Λόγοι εξαίρεσης.
3. Οι αιτήσεις εξαίρεσης κατά των
Όλα τα δικαστικά πρόσωπα του δικαστικών προσώπων που
προηγούμενου άρθρου είναι συμπράττουν ή πρόκειται να
εξαιρετέα, αν συντρέχουν οι λόγοι συμπράξουν στην ίδια διαδικαστική
αποκλεισμού του άρθρου αυτού ή ενέργεια, εφόσον στηρίζονται σε
αν προκάλεσαν ή προκαλούν ήδη υπάρχοντες λόγους,
υπόνοιες μεροληψίας, δηλαδή αν υποβάλλονται εφάπαξ ως προς

8
ΣΕΙΡΑ
όλους τους λόγους εξαίρεσης και οποίο υπηρετούν τουλάχιστον επτά

καθ’ όλων των προσώπων αυτών δικαστές και περισσοτέρων των
πριν από τη διαδικαστική αυτή δύο όταν υπηρετούν λιγότεροι των
ενέργεια. Το δικαστήριο ή το επτά δικαστών.
δικαστικό συμβούλιο αποφαίνονται
με ενιαία απόφαση. Κάθε Άρθρα 37 – 44 (έναρξη και
μεταγενέστερη αίτηση δεν αναβολή της ποινικής δίωξης)
λαμβάνεται υπόψη και
Άρθρο 37 Αυτεπάγγελτη δίωξη.
απορρίπτεται ως απαράδεκτη από
το ίδιο δικαστήριο ή συμβούλιο,
Όταν δεν απαιτείται έγκληση ή
εκτός αν ταυτόχρονα αποδεικνύεται
αίτηση, η ποινική δίωξη κινείται
ότι ο λόγος εξαίρεσης ανέκυψε
αυτεπάγγελτα, ύστερα από
μεταγενέστερα. Όταν η αίτηση
αναφορά, μήνυση ή άλλη
εξαίρεσης κατά ενός,
πληροφορία ότι διαπράχθηκε
περισσοτέρων ή όλων των μελών
αξιόποινη πράξη.
του δικαστηρίου ή του συμβουλίου,
κρίνεται ότι είναι αόριστη ως προς
Άρθρο 38 Υποχρέωση για την
τα πραγματικά γεγονότα ή
προδήλως ανεπίδεκτη εκτίμησης ή ανακοίνωση αξιόποινης πράξης.
ασκείται καταχρηστικά
απορρίπτεται στην ίδια συνεδρίαση 1. Οι ανακριτικοί υπάλληλοι
από την ίδια σύνθεση του οφείλουν να ανακοινώσουν χωρίς
δικαστηρίου ή συμβουλίου στο χρονοτριβή στον αρμόδιο
οποίο υποβάλλεται. εισαγγελέα ο,τιδήποτε
πληροφορούνται με κάθε τρόπο για
4. Δεν επιτρέπεται αίτηση αξιόποινη πράξη που διώκεται
εξαίρεσης: α) μελών ή του αυτεπαγγέλτως.
εισαγγελέα ή του γραμματέα του
δικαστηρίου ή του δικαστικού 2. Οι υπόλοιποι δημόσιοι
συμβουλίου, που αποφασίζει για υπάλληλοι, καθώς και εκείνοι στους
την αίτηση εξαίρεσης κατά το οποίους ανατέθηκε προσωρινά
άρθρο 20, β) τόσων μελών από δημόσια υπηρεσία, έχουν την ίδια
καθένα των ποινικών τμημάτων του υποχρέωση για τις αξιόποινες
Αρείου Πάγου, ώστε με τα λοιπά πράξεις της παρ. 1, αν
μέλη να μην είναι δυνατή η πληροφορήθηκαν γι’ αυτές κατά
συγκρότηση του δικαστηρίου κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
τον κανονισμό λειτουργίας του
Αρείου Πάγου, γ) περισσοτέρων 3. Η ανακοίνωση γίνεται γραπτώς
των πέντε αντεισαγγελέων του και πρέπει να περιέχει όλα τα
Αρείου Πάγου, δ) περισσοτέρων στοιχεία που υπάρχουν και
των οκτώ δικαστών ή δύο αφορούν την αξιόποινη πράξη,
εισαγγελέων συνολικά για κάθε τους δράστες και τις αποδείξεις.
δικαστήριο ή εισαγγελία, όπου
υπηρετούν πράγματι τουλάχιστον Άρθρο 39 Υποχρέωση του δικαστή
δώδεκα δικαστές ή τρεις να συντάσσει έκθεση.
εισαγγελείς αντίστοιχα, ε)
περισσοτέρων των τεσσάρων 1. Όταν κατά τη διάρκεια πολιτικής
δικαστών για κάθε δικαστήριο στο ή διοικητικής ή ποινικής δίκης

9
ΣΕΙΡΑ
ανακύπτει γεγονός που μπορεί να Άρθρο 41 Αίτηση δίωξης.

χαρακτηριστεί έγκλημα διωκόμενο
αυτεπαγγέλτως, ο δικαστής οφείλει Στις περιπτώσεις που ο νόμος
να συντάξει έκθεση και να τη ορίζει ότι απαιτείται αίτηση της
διαβιβάσει στον αρμόδιο αρχής για να ασκηθεί ποινική
εισαγγελέα με κάθε πληροφορία και δίωξη, η αίτηση γίνεται σε κάθε
με τα σχετικά έγγραφα. εκπρόσωπο της εισαγγελικής
αρχής, γραπτά ή προφορικά, και
2. Το ίδιο υποχρεούται να κάνει και συντάσσεται έκθεση.
όταν πρόκειται για έγκλημα μη
διωκόμενο αυτεπαγγέλτως, αν Άρθρο 42 Μήνυση αξιόποινων
υποβλήθηκε η απαιτούμενη πράξεων.
έγκληση στην αρμόδια αρχή.
1. Εκτός από αυτόν που αδικήθηκε
3. Οι διατάξεις των παρ. 1 και 2 και οποιοσδήποτε άλλος έχει το
εφαρμόζονται και σε υποθέσεις δικαίωμα να καταγγείλει στην αρχή
πειθαρχικής δικαιοδοσίας. τις αξιόποινες πράξεις που
διώκονται αυτεπαγγέλτως, τις
Άρθρο 40 Υποχρέωση ιδιωτών. οποίες πληροφορήθηκε με
οποιονδήποτε τρόπο.
1. Ακόμα και ιδιώτες οφείλουν στις
συγκεκριμένες περιπτώσεις που 2. Η μήνυση γίνεται απευθείας στον
προβλέπονται από τον νόμο, αν εισαγγελέα πλημμελειοδικών, αλλά
αντιληφθούν οι ίδιοι αξιόποινη και στους άλλους ανακριτικούς
πράξη που διώκεται υπαλλήλους είτε από τον ίδιο το
αυτεπαγγέλτως, να την μηνυτή είτε από ειδικό
αναγγείλουν στον εισαγγελέα πληρεξούσιο. Το έγγραφο της
πλημμελειοδικών ή σε πληρεξουσιότητας μπορεί να δοθεί
οποιονδήποτε ανακριτικό και με απλή έγγραφη δήλωση. Η
υπάλληλο. Η αναγγελία αυτή γνησιότητα της υπογραφής του
μπορεί να γίνει είτε εγγράφως με εντολέα πρέπει να βεβαιώνεται από
μια αναφορά ή προφορικά, οπότε οποιαδήποτε δημόσια, δημοτική ή
συντάσσεται έκθεση. κοινοτική αρχή ή δικηγόρο. Το
έγγραφο της πληρεξουσιότητας
2. Στην αναφορά ή στην προφορική προσαρτάται στην έκθεση για την
δήλωση πρέπει να αναφέρονται κατάθεση της μήνυσης. Μπορεί
όλες οι λεπτομέρειες που αφορούν επίσης η μήνυση να γίνει και
την πράξη, τους δράστες και τις προφορικά, οπότε συντάσσεται
αποδείξεις. έκθεση.
3. Αν πολλοί πληροφορήθηκαν για 3. Αν η μήνυση έγινε σε ανακριτικό

την αξιόποινη πράξη, τότε καθένας υπάλληλο, αυτός τη στέλνει χωρίς
έχει ξεχωριστά την υποχρέωση χρονοτριβή στον αρμόδιο για την
αυτή ποινική δίωξη εισαγγελέα.
4. Η κατάθεση της μήνυσης μπορεί

να γίνεται και με ηλεκτρονικά μέσα,
εφόσον φέρει προηγμένη

10
ΣΕΙΡΑ
ηλεκτρονική υπογραφή κατά την Διαφάνειας και προκύπτουν

έννοια του άρθρου 3 παρ. 1 του επαρκείς ενδείξεις για να κινηθεί η
π.δ. 150/2001. Οι λεπτομέρειες και ποινική δίωξη, μπορεί να μην
οι ειδικότερες προϋποθέσεις που ενεργηθεί προκαταρκτική εξέταση,
πρέπει να πληρούνται για την εφόσον η ποινική δίωξη που
εφαρμογή της εν λόγω διάταξης πρόκειται να ασκηθεί αναφέρεται
καθορίζονται με προεδρικό σε πράξεις ίδιες με εκείνες για τις
διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση οποίες διενεργήθηκε η Ε.Δ.Ε. ή
του Υπουργού Δικαιοσύνης, αναφέρονται στο πόρισμα ή την
Διαφάνειας και Ανθρωπίνων έκθεση ελέγχου.
Δικαιωμάτων.
Άρθρο 43 Έναρξη ποινικής δίωξης. άρθρο 102 του Ν.4855/2021 με
Τρόποι κίνησης. Αρχειοθέτηση. ισχύ την 12/11/2021
1. Ο εισαγγελέας όταν λάβει τη 2. Αν διενεργήθηκε προκαταρκτική

μήνυση ή την αναφορά, κινεί την εξέταση ή αυτεπάγγελτη
ποινική δίωξη, παραγγέλλοντας προανάκριση κατά το άρθρο 245
ανάκριση ή εισάγοντας την παρ. 2 ή ένορκη διοικητική εξέταση
υπόθεση με απευθείας κλήση του ή υπάρχει πόρισμα ή έκθεση
κατηγορουμένου στο ακροατήριο, αρμόδιας κατά τον νόμο για έλεγχο
όπου αυτό προβλέπεται ή αρχής για πλημμέλημα των
διαβιβάζοντας τη δικογραφία στον προσώπων του άρθρου 111 της
εισαγγελέα εφετών στην παρ. 6, ο εισαγγελέας
περίπτωση της επόμενης πλημμελειοδικών κινεί την ποινική
παραγράφου ή υποβάλλοντας δίωξη διαβιβάζοντας τη δικογραφία
αίτηση για την έκδοση ποινικής στον εισαγγελέα εφετών με σχέδιο
διαταγής (άρθρο 409). Στα κλητηρίου θεσπίσματος. Αν ο
κακουργήματα ή πλημμελήματα εισαγγελέας εφετών κρίνει ότι δεν
αρμοδιότητας τριμελούς συντρέχουν επαρκείς ενδείξεις για
πλημμελειοδικείου, καθώς και στα την εισαγωγή της υπόθεσης στο
πλημμελήματα αρμοδιότητας ακροατήριο με απευθείας κλήση,
τριμελούς εφετείου (άρθρο 111 υποβάλλει σχετική πρόταση στο
παρ. 6), κινεί την ποινική δίωξη συμβούλιο εφετών διατηρώντας το
μόνο εφόσον έχουν ενεργηθεί δικαίωμα να διατάξει
προκαταρκτική εξέταση ή προηγουμένως προανάκριση για τη
αυτεπάγγελτη προανάκριση κατά συμπλήρωση του αποδεικτικού
το άρθρο 245 παρ. 2 και υλικού.
προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις για
την κίνησή της. Η ίδια διαδικασία Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
ακολουθείται και επί ανηλίκων, για άρθρο 102 του Ν.4855/2021 με
πράξεις που αν τις διέπραττε ισχύ την 12/11/2021
ενήλικος, θα διατασσόταν
προκαταρκτική εξέταση. Αν έχει 3. Αν η μήνυση ή η αναφορά δεν
προηγηθεί ένορκη διοικητική στηρίζεται στον νόμο ή είναι
εξέταση ή υπάρχει πόρισμα ή προφανώς αβάσιμη στην ουσία της
έκθεση ελέγχου των οργάνων ή ανεπίδεκτη δικαστικής εκτίμησης,
ελέγχου της Εθνικής Αρχής ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών τη

11
ΣΕΙΡΑ
θέτει στο αρχείο και, υποβάλλοντας Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

τη δικογραφία στον εισαγγελέα άρθρο 102 του Ν.4855/2021 με
εφετών, αναφέρει σε αυτόν τους ισχύ την 12/11/2021
λόγους για τους οποίους δεν
άσκησε ποινική δίωξη. Ο 5. Μήνυση ή αναφορά η οποία
τελευταίος, αν δεν συμφωνεί, έχει υποβάλλεται με οποιονδήποτε
υποχρέωση να παραγγείλει τρόπο ανωνύμως ή με ανύπαρκτο
προκαταρκτική εξέταση αν όνομα, τίθεται αμέσως στο αρχείο
πρόκειται για κακούργημα ή από τον εισαγγελέα
πλημμέλημα για το οποίο αυτή είναι πλημμελειοδικών και εφαρμόζονται
υποχρεωτική, είτε την άσκηση αναλόγως όσα ορίζονται στην παρ.
ποινικής δίωξης στις λοιπές 3. Όταν συντρέχουν εξαιρετικοί
περιπτώσεις προσδιορίζοντας λόγοι που μνημονεύονται ειδικά
σαφώς τα νομικά χαρακτηριστικά στην παραγγελία του εισαγγελέα
της αξιόποινης πράξης. πλημμελειοδικών, διατάσσεται η
διενέργεια προκαταρκτικής
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την εξέτασης.
Ν.4637/2019 με ισχύ την Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
18/11/2019 παρ. 5 του άρθρου 7 του
Ν.4637/2019 με ισχύ την
4. Αν έχει διενεργηθεί 18/11/2019
προκαταρκτική εξέταση ή
αυτεπάγγελτη προανάκριση κατά 6. Ο αρμόδιος εισαγγελέας
το άρθρο 245 της παρ. 2 ή ένορκη ανασύρει τη δικογραφία από το
διοικητική εξέταση ή υπάρχει αρχείο μόνον όταν αναφαίνονται
πόρισμα ή έκθεση αρμόδιας κατά νέα πραγματικά περιστατικά ή
τον νόμο για έλεγχο αρχής και ο στοιχεία ή γίνεται επίκληση αυτών,
εισαγγελέας πλημμελειοδικών τα οποία δικαιολογούν κατά την
κρίνει ότι δεν προκύπτουν επαρκείς κρίση του την επανεξέταση της
ενδείξεις για να κινηθεί η ποινική υπόθεσης. Στην περίπτωση αυτή
δίωξη, θέτει την υπόθεση στο καλεί τον μηνυόμενο ή αυτόν σε
αρχείο και, υποβάλλοντας τη βάρος του οποίου διενεργήθηκε
δικογραφία στον εισαγγελέα προκαταρκτική εξέταση για παροχή
εφετών, αναφέρει σε αυτόν τους εξηγήσεων.
λόγους για τους οποίους δεν
άσκησε ποινική δίωξη. Ο Άρθρο 44 Αναβολή και αναστολή
τελευταίος, αν δεν συμφωνεί, έχει ποινικής δίωξης.
δικαίωμα να παραγγείλει είτε τη
συμπλήρωση προκαταρκτικής 1. Σε περίπτωση πλημμελήματος,
εξέτασης είτε την άσκηση ποινικής αν η ποινή που πιθανολογείται ότι
δίωξης, εκθέτοντας στην θα επιβληθεί στον υπαίτιο, αλλά και
παραγγελία του συνοπτικά τους οι άλλες συνέπειές της κατά τον
λόγους που την δικαιολογούν, ποινικό κώδικα, είναι μηδαμινές
προσδιορίζοντας σαφώς τα νομικά συγκριτικά με την ποινή που του
χαρακτηριστικά της αξιόποινης έχει επιβληθεί αμετάκλητα στο
πράξης. παρελθόν για άλλη πράξη και που
τώρα την εκτίει, ο εισαγγελέας, με

12
ΣΕΙΡΑ
την έγκριση του εισαγγελέα εφετών, Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την

έχει το δικαίωμα να αναβάλει για παρ. 7 του άρθρου 7 του
αόριστο χρόνο την ποινική δίωξη Ν.4637/2019 με ισχύ την
με αιτιολογημένη διάταξή του. Αν 18/11/2019
όμως η ποινική δίωξη έχει αρχίσει,
την αναστολή της για αόριστο 2. Ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών
χρόνο τη διατάσσει αμετάκλητα το εξετάζει την έγκληση που έλαβε και
δικαστικό συμβούλιο ή το αν κρίνει ότι αυτή δεν στηρίζεται
δικαστήριο με πρόταση του στον νόμο ή είναι προφανώς
εισαγγελέα. αβάσιμη στην ουσία της ή
ανεπίδεκτη δικαστικής εκτίμησης,
2. Παρόμοια αναβολή ή αναστολή την απορρίπτει με διάταξή του, η
ποινικής δίωξης μπορεί να οποία περιλαμβάνει συνοπτική
διαταχθεί με τις ίδιες προϋποθέσεις αιτιολογία και επιδίδεται στον
και όταν ο κατηγορούμενος έχει εγκαλούντα.
ήδη παραπεμφθεί στο ακροατήριο
για βαρύτερη πράξη, εκτός αν η 3. Αν ενεργήθηκαν προκαταρκτική
ποινική δίωξη για την ελαφρότερη εξέταση ή αυτεπάγγελτη
πράξη είναι αναγκαία για την προανάκριση κατά το άρθρο 245
ανακάλυψη της αλήθειας γενικά ή παρ. 2 ή ένορκη διοικητική εξέταση
για την εκτίμηση του χαρακτήρα και ο εισαγγελέας κρίνει ότι δεν
του κατηγορουμένου. προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις για
την κίνηση της ποινικής δίωξης,
3. Και στις δύο παραπάνω απορρίπτει την έγκληση με διάταξή
περιπτώσεις μπορεί αργότερα να του, η οποία περιλαμβάνει
διαταχθεί από τις ίδιες αρχές η συνοπτική αιτιολογία και επιδίδεται
ποινική δίωξη ή η συνέχιση εκείνης στον εγκαλούντα.
που είχε ανασταλεί: α) αν η
εκτέλεση της ποινής που Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
επιβλήθηκε και έγινε αφορμή να άρθρο 39 του Ν.4947/2022 με ισχύ
διαταχθεί αναστολή για την άλλη την 23/6/2022
πράξη έπαψε για οποιονδήποτε
νόμιμο λόγο και β) μετά την 4. Όσα αναφέρονται στα άρθρα 43
αμετάκλητη εκδίκαση της παρ. 1 και 6, 44, 45, 47, 48, 49 και
κατηγορίας που εκκρεμεί και έγινε 50 εφαρμόζονται και ως προς την
αφορμή να ανασταλεί η δίωξη. έγκληση.
Άρθρα 51 – 55 (έγκληση) Άρθρο 52 Δικαίωμα προσφυγής

Άρθρο 51 Έγκληση του παθόντος. του εγκαλούντος επί απόρριψης
της έγκλησης.
1. Αν ο παθών θέλει να ζητήσει τη
δίωξη της αξιόποινης πράξης, 1. Ο εγκαλών έχει δικαίωμα μέσα
υποβάλλει την έγκληση σύμφωνα σε δεκαπέντε ημέρες από την
με όσα ορίζονται στο άρθρο 42 επίδοση της διάταξης του
παρ. 2, 3 και 4. εισαγγελέα πλημμελειοδικών
σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του
προηγούμενου άρθρου, να
προσφύγει κατά αυτής στον

13
ΣΕΙΡΑ
αρμόδιο εισαγγελέα εφετών. Η επιστροφή του παραβόλου στον

προσφυγή ασκείται με τον τρόπο καταθέσαντα αυτό.
που προβλέπεται στο άρθρο 474.
Άρθρο 53 Δίωξη μόνο με έγκληση.
άρθρο 96 του Ν.4623/2019 με ισχύ 1. Κατ’ εξαίρεση, στις περιπτώσεις
την 9/8/2019 που ορίζονται ρητά στον ποινικό
κώδικα ή σε άλλους νόμους, η
2. Ο προσφεύγων υποχρεούται να ποινική δίωξη γίνεται μόνο με
καταθέσει παράβολο υπέρ του έγκληση του παθόντος.
δημοσίου ποσού διακοσίων
πενήντα (250) ευρώ, το οποίο 2. Αφού υποβληθεί η έγκληση, η
επισυνάπτεται στην έκθεση που ποινική δίωξη προχωρεί όπως και
συντάσσει ο πιο πάνω γραμματέας. στα εγκλήματα που διώκονται
Σε περίπτωση που υποβλήθηκε μία αυτεπαγγέλτως. Αν η δίωξη
έγκληση από περισσότερους ασκήθηκε χωρίς έγκληση, η σχετική
εγκαλούντες, κατατίθεται μόνο ένα με την έγκληση δήλωση μπορεί να
παράβολο. Το ύψος του ποσού γίνει από τον παθόντα και στο
αναπροσαρμόζεται με κοινή ακροατήριο πριν από την έναρξη
απόφαση των υπουργών της αποδεικτικής διαδικασίας στον
Οικονομικών και Δικαιοσύνης, πρώτο βαθμό.
Διαφάνειας και Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων. Αν δεν κατατεθεί το Άρθρο 54 Παραίτηση από την
παράβολο, η προσφυγή άσκηση του δικαιώματος της
απορρίπτεται ως απαράδεκτη από έγκλησης.
τον εισαγγελέα εφετών.
1. Η παραίτηση από το δικαίωμα
Εξαιρούνται από την υποχρέωση έγκλησης γίνεται από τον ίδιο τον
κατάθεσης παραβόλου οι δικαιούμενο ή από αντιπρόσωπό
δικαιούχοι νομικής βοήθειας, όπως του που έχει ειδική
αυτοί προσδιορίζονται στο άρθρο 1 πληρεξουσιότητα κατά το άρθρο
του ν. 3226/2004. 42, σε συμβολαιογράφο, στον
εισαγγελέα ή σε οποιονδήποτε
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την ανακριτικό υπάλληλο και
παρ. 7 του άρθρου 7 του συντάσσεται σχετική έκθεση.
18/11/2019 2. Παραίτηση που γίνεται με όρους
ή προθεσμία δεν έχει έννομα
3. Αν ο εισαγγελέας εφετών δεχθεί αποτελέσματα. Ανάκληση της
την προσφυγή, παραγγέλλει είτε τη παραίτησης δεν επιτρέπεται.
διενέργεια προκαταρκτικής
εξέτασης αν πρόκειται για Άρθρο 55 Ανάκληση της έγκλησης.
κακούργημα ή για πλημμέλημα για Έξοδα
το οποίο αυτή είναι υποχρεωτική,
εφόσον δεν έχει ήδη διενεργηθεί
1. Ο εγκαλών μπορεί είτε ο ίδιος
τέτοια εξέταση είτε την άσκηση
είτε με ειδικό πληρεξούσιο να
ποινικής δίωξης στις λοιπές
ανακαλέσει την έγκληση.
περιπτώσεις και διατάσσει την

14
ΣΕΙΡΑ
2. Για τους υπαλλήλους στους Άρθρο 71 Τεκμήριο αθωότητας.

οποίους δηλώνεται η ανάκληση και
για τον τρόπο με τον οποίο αυτή Οι ύποπτοι και οι κατηγορούμενοι
πρέπει να γίνει, εφαρμόζονται οι τεκμαίρονται αθώοι μέχρι να
διατάξεις του άρθρου 42. Η αποδειχθεί η ενοχή τους σύμφωνα
ανάκληση μπορεί επίσης να γίνει με τον νόμο.
και στο ακροατήριο σε όλη τη
διάρκεια της δίκης και ωσότου Άρθρο 72 Ιδιότητα
δημοσιευτεί η απόφαση του κατηγορουμένου.
δευτεροβάθμιου δικαστηρίου, με
δήλωση που καταχωρίζεται στα Την ιδιότητα του κατηγορουμένου
πρακτικά. Αν η ανάκληση γίνει την αποκτά εκείνος εναντίον του
αργότερα, είναι απαράδεκτη. οποίου ο εισαγγελέας άσκησε ρητά
την ποινική δίωξη και εκείνος στον
3. Για την ανάκληση που οποίο σε οποιοδήποτε στάδιο της
προβλέπεται στην παρ. 1 δεν είναι ανάκρισης αποδίδεται η αξιόποινη
απαραίτητη η προκαταβολή των πράξη.
δικαστικών εξόδων και τελών, που
βαρύνουν σε κάθε περίπτωση τον Άρθρο 73 Διάρκεια και παύση της
ανακαλούντα. Αντίγραφο της ιδιότητας του κατηγορουμένου.
έκθεσης που προβλέπεται στο
παρόν άρθρο ή των πρακτικών,
Ο κατηγορούμενος διατηρεί την
μαζί με την εκκαθάριση των
ιδιότητά του ωσότου εκδοθεί
δικαστικών εξόδων στέλνεται για
αμετάκλητο απαλλακτικό βούλευμα
είσπραξη στον αρμόδιο ταμία.
ή αμετάκλητη καταδικαστική ή
αθωωτική απόφαση και την αποκτά
Άρθρα 70, 71, 72, 73, 75, 77 παρ.
εκ νέου στις περιπτώσεις του
1 και 82 (διάδικοι στην ποινική
άρθρου 57 παρ. 2.
δίκη)
Άρθρο 70 Διάδικοι στην ποινική Άρθρο 75 Αδυναμία να βεβαιωθεί η
δίκη. ταυτότητα του κατηγορουμένου.
1. Διάδικοι στην ποινική δίκη είναι ο Η αδυναμία να βεβαιωθεί η

ύποπτος, ο κατηγορούμενος και ταυτότητα του κατηγορουμένου με
αυτός που παρίσταται για την το όνομά του ή με τα άλλα
υποστήριξη της κατηγορίας. Την χαρακτηριστικά ή με τις άλλες
ιδιότητα του υπόπτου φέρουν τα ιδιότητες δεν εμποδίζει την εξέλιξη
πρόσωπα που αναφέρονται στο εδ. της ποινικής δίωξης, αν είναι
α΄ της παρ. 1 του άρθρου 244. αποδεδειγμένο ότι αυτός είναι το
πρόσωπο στο οποίο αποδίδεται η
2. Οι διάδικοι συνιστούν αξιόποινη πράξη.
υποκείμενα της ποινικής δίκης και
συμπράττουν στην εξέλιξη αυτής Άρθρο 77 Αμφιβολίες για την
ως φορείς δικαιωμάτων και ταυτότητα του κατηγορουμένου.
υποχρεώσεων.
1. Αν υπάρχουν αμφιβολίες ότι το
πρόσωπο που εμφανίστηκε στην

15
ΣΕΙΡΑ
ανάκριση ή στο ακροατήριο είναι Άρθρα 89 – 94 (δικαιώματα των

πράγματι το διωκόμενο, ο διαδίκων)
ανακριτής ή το δικαστήριο σε κάθε Άρθρο 89 Διορισμός και αριθμός
στάδιο της διαδικασίας προχωρούν
συνηγόρων των διαδίκων.
από μόνοι τους στη βεβαίωση της
ταυτότητας, χρησιμοποιώντας κάθε
αποδεικτικό μέσο. Στην περίπτωση 1. Κάθε διάδικος δεν μπορεί να
αυτή είναι δυνατό να ανασταλεί η αντιπροσωπεύεται ή να
ποινική διαδικασία για το πρόσωπο συμπαρίσταται στην ποινική
αυτό, ωσότου βεβαιωθεί η διαδικασία με περισσότερους από
ταυτότητά του. δύο συνηγόρους στην προδικασία
και τρεις στο ακροατήριο.
Άρθρο 82 Δήλωση υποστήριξης της
2. Ο διορισμός συνηγόρου του
κατηγορίας.
υπόπτου, του κατηγορουμένου ή
του παριστάμενου για την
1. Όποιος έχει το δικαίωμα να υποστήριξη της κατηγορίας γίνεται:
υποστηρίξει την κατηγορία στο α) με προφορική δήλωση που
ποινικό δικαστήριο (άρθρο 63), καταχωρίζεται στα πρακτικά ή στην
μπορεί να δηλώσει ότι παρίσταται έκθεση εξέτασής του ως υπόπτου ή
για την υποστήριξή της στην κατά την απολογία του
ποινική διαδικασία. κατηγορουμένου ή στην κατάθεσή
του ως μάρτυρα ή β) με έγγραφη
2. Οι ανήλικοι και οι άλλοι ανίκανοι δήλωση κατά τις διατυπώσεις του
παρίστανται με τους νόμιμους άρθρου 42 παρ. 2 εδ. β΄ και γ΄ ή γ)
αντιπροσώπους τους σύμφωνα με με την έκθεση ή τη δήλωση
τις σχετικές διατάξεις του αστικού άσκησης ενδίκου μέσου. Ο
κώδικα. διορισμός παρέχει στον συνήγορο
την εξουσία να εκπροσωπεί τον
3. Η δήλωση υποστήριξης της εντολέα του σε όλες τις
κατηγορίας δεν αναπληρώνει την διαδικαστικές πράξεις που
έγκληση στις περιπτώσεις που αφορούν τη συγκεκριμένη ποινική
αυτή είναι απαραίτητη για την υπόθεση, εκτός αν η
ποινική δίωξη (άρθρο 53) ούτε η πληρεξουσιότητα παρέχεται για
έγκληση από μόνη της ορισμένες μόνο από τις πράξεις
εξομοιώνεται με δήλωση αυτές. Η γενική πληρεξουσιότητα
υποστήριξης της κατηγορίας. περιλαμβάνει την άσκηση ενδίκων
μέσων, εφόσον αυτό μνημονεύεται
4. Αυτός που δηλώνει ότι ρητά.
παρίσταται για την υποστήριξη της
κατηγορίας, αποκτά την ιδιότητα Άρθρο 90 Παραίτηση από το
του διαδίκου αμέσως μετά τη
δικαίωμα διορισμού δικηγόρου.
δήλωσή του κατά τις διατυπώσεις
του επόμενου άρθρου.
Με την επιφύλαξη των διατάξεων
που απαιτούν την υποχρεωτική
παράσταση συνηγόρου, ο ύποπτος
ή ο κατηγορούμενος έχουν
δικαίωμα να παραιτηθούν από τον

16
ΣΕΙΡΑ
διορισμό συνηγόρου, αφού 2. Αν ο κατηγορούμενος κρατείται,

προηγουμένως λάβουν προφορικά θα πρέπει να προσαχθεί, εκτός αν
ή εγγράφως σαφή και επαρκή η προσαγωγή του δημιουργεί
ενημέρωση σε απλή και κατανοητή δυσχέρειες, οπότε
γλώσσα σχετικά με το περιεχόμενο αντιπροσωπεύεται από τον
του συγκεκριμένου δικαιώματος και συνήγορό του.
τις ενδεχόμενες συνέπειες της
παραίτησης από αυτό. Η Άρθρο 93 Αδυναμία παράστασης.
παραίτηση γίνεται κατά τις διατάξεις
του προηγούμενου άρθρου και Αν η παρουσία των διαδίκων δεν
πρέπει να είναι προϊόν της είναι για οποιονδήποτε λόγο
ελεύθερης βούλησης του δυνατή, η πράξη μπορεί να
προσώπου και να μην περιέχει όρο αναβληθεί για άλλο χρόνο, αν δεν
ή αίρεση. Ο ύποπτος ή ο βλάπτεται η ανάκριση.
κατηγορούμενος μπορεί να
ανακαλέσει την παραίτηση Άρθρο 94 Ερωτήσεις και
μεταγενέστερα, σε οποιοδήποτε παρατηρήσεις.
στάδιο της ποινικής διαδικασίας.
Οι διάδικοι που παρίστανται και οι
Άρθρο 91 Δικαίωμα παροχής συνήγοροί τους δικαιούνται να
δωρεάν νομικής βοήθειας. απευθύνουν ερωτήσεις και να
υποβάλλουν παρατηρήσεις, που
Ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος καταχωρίζονται με αίτησή τους
έχουν δικαίωμα δωρεάν νομικής στην έκθεση.
βοήθειας, το οποίο περιλαμβάνει
παροχή νομικών συμβουλών και Άρθρα 137, 138 παρ. 1 & 2, 139,
νομική αρωγή και εκπροσώπησή 140, 141, 142 παρ. 1, 2 & 3, 143,
τους ενώπιον του δικαστηρίου, 144, 145 παρ. 1 & 3 και 146
σύμφωνα με όσα ορίζονται σε (διαδικαστικές πράξεις-
σχετικές διατάξεις. αποφάσεις και πρακτικά)
Άρθρο 137 Απόφαση, βούλευμα
Άρθρο 92 Σε ποιες πράξεις
και διάταξη.
παρίστανται οι διάδικοι.
Ο κώδικας αυτός ορίζει σε ποιες
1. Οι διάδικοι έχουν δικαίωμα να
περιπτώσεις ο δικαστής εκδίδει
παρίστανται με συνήγορο σε κάθε
απόφαση ή διάταξη. Διατάξεις
ανακριτική πράξη, με εξαίρεση την
εκδίδει και ο εισαγγελέας σε όσες
εξέταση των μαρτύρων και των
περιπτώσεις του επιβάλλει ο νόμος
κατηγορουμένων, εκτός αν
την υποχρέωση να λαμβάνει μέτρα
πρόκειται για την περίπτωση της
κατά την προδικασία ή κατά το
παρ. 2 του άρθρου 220. Γι’ αυτό το
χρόνο που το δικαστήριο διακόπτει
σκοπό καλούνται έγκαιρα οι
τη συνεδρίασή του. Στην τελευταία
διάδικοι να παρευρεθούν οι ίδιοι ή
περίπτωση η διάταξη του
να εκπροσωπηθούν από τους
εισαγγελέα μπορεί να γίνει και
συνηγόρους τους.
προφορικά. Η απόφαση του
δικαστικού συμβουλίου ονομάζεται
βούλευμα.

17
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 138 Διαδικασία έκδοσης της διατύπωσης του νόμου δεν

απόφασης, βουλεύματος και αρκεί για την αιτιολογία.
διάταξης.
2. Αιτιολογία απαιτείται σε όλες
1. Πριν από κάθε απόφαση ή χωρίς εξαίρεση τις αποφάσεις, τα
διάταξη του δικαστή που εκδίδεται βουλεύματα και τις διατάξεις,
κατά τη διαδικασία στο ακροατήριο ανεξάρτητα του αν αυτό απαιτείται
παίρνουν τον λόγο σύμφωνα με τις ειδικά από τον νόμο ή αν είναι
διατάξεις του νόμου ο εισαγγελέας οριστικές ή παρεμπίπτουσες ή αν η
καθώς και οι παρόντες διάδικοι. Τα έκδοσή τους αφήνεται στη
βουλεύματα του δικαστικού διακριτική, ελεύθερη ή ανέλεγκτη
συμβουλίου και οι διατάξεις του κρίση του δικαστή που τις εξέδωσε.
ανακριτή εκδίδονται ύστερα από
έγγραφη πρόταση του εισαγγελέα, Άρθρο 140 Πρακτικά της
ο οποίος την αναπτύσσει και συνεδρίασης
προφορικά, όταν η εμφάνισή του
στο συμβούλιο προβλέπεται από Τα πρακτικά της συνεδρίασης
τον νόμο. Ο νόμος ορίζει τις συντάσσονται από τον γραμματέα
περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να με ευθύνη δική του, καθώς και με
ακουστούν οι διάδικοι πριν εκδοθεί ευθύνη του δικαστή που διευθύνει
το βούλευμα ή η διάταξη του τη συζήτηση. Τα πρακτικά
ανακριτή. μνημονεύουν:
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την α) τον τόπο, τον χρόνο της

παρ. 19 του άρθρου 7 του συνεδρίασης και τις διακοπές της,
Ν.4637/2019 με ισχύ την καθώς και την ώρα που ορίστηκε
18/11/2019 για κάθε επανάληψη,
2. Η παράβαση της προηγούμενης β) τα ονοματεπώνυμα των

παραγράφου συνεπάγεται την δικαστών, του εισαγγελέα και του
ακυρότητα της απόφασης, του γραμματέα,
βουλεύματος και της διάταξης.
γ) το ονοματεπώνυμο και ό,τι άλλο
Άρθρο 139 Αιτιολογίες. συντελεί στην εξακρίβωση της
ταυτότητας των διαδίκων, των
1. Οι αποφάσεις, οι ποινικές εκπροσώπων τους και των
διαταγές και τα βουλεύματα, καθώς συνηγόρων και σε περίπτωση που
και οι διατάξεις του ανακριτή και συνήγορος παρίσταται ως εταίρος
του εισαγγελέα, πρέπει να ή συνεργάτης δικηγορικής
αιτιολογούνται ειδικά και εταιρείας, κατά το άρθρο 55 του
εμπεριστατωμένα, ενώ η Κώδικα περί Δικηγόρων [ν.
καταδικαστική απόφαση και το 4194/2013 (Α’ 208)], αναγράφεται
παραπεμπτικό βούλευμα πρέπει να και η επωνυμία και η διεύθυνση της
αναφέρουν και τον αριθμό του δικηγορικής εταιρείας,
άρθρου του ποινικού νόμου που
εφαρμόζεται. Μόνη η επανάληψη δ) τα ονοματεπώνυμα των
μαρτύρων, των διερμηνέων, των

18
ΣΕΙΡΑ
πραγματογνωμόνων και των εξετάζονται ή εκείνων που

τεχνικών συμβούλων και μετέχουν στη δίκη, αν έχουν
συμφέρον και δεν είναι αντίθετο
ε) την όρκιση των μαρτύρων, των στον νόμο, και να παραδίδουν
διερμηνέων και των γραπτώς σε αυτόν που διευθύνει τη
πραγματογνωμόνων. συζήτηση τις δηλώσεις τους που
αναπτύχθηκαν προφορικά. Η
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το απόφαση του δικαστηρίου που
άρθρο 140 του Ν.4938/2022 με αρνείται ή περιορίζει την άσκηση
ισχύ την 6/6/2022 των παραπάνω δικαιωμάτων, η
οποία εκδίδεται μετά από
Άρθρο 141 Το περιεχόμενο των προσφυγή κατά της άρνησης του
πρακτικών. διευθύνοντος τη συζήτηση,
προσβάλλεται με τα ένδικα μέσα
1. Τα πρακτικά της συνεδρίασης που επιτρέπονται εναντίον της
πρέπει να περιέχουν με συντομία οριστικής απόφασης και μόνο μαζί
τις καταθέσεις των μαρτύρων και με αυτήν.
τις προσθήκες ή τις διαφορές των
καταθέσεων που γίνονται στο 3. Τα πρακτικά ωσότου
ακροατήριο σε σχέση με εκείνες προσβληθούν για πλαστότητα
που έγιναν στην ανάκριση, επίσης αποδεικνύουν όλα όσα
τα συμπεράσματα των αναγράφονται σε αυτά, σύμφωνα
πραγματογνωμόνων και των με το άρθρο 140.
τεχνικών συμβούλων, τις απολογίες
και τις δηλώσεις των 4. Η αίτηση του κατηγορουμένου ή
κατηγορουμένων και των τεχνικών του συνηγόρου του για την έναρξη
συμβούλων, τις προτάσεις και τις της διαδικασίας ποινικής
αιτήσεις του εισαγγελέα και των συνδιαλλαγής ή ποινικής
διαδίκων, τις αποφάσεις του διαπραγμάτευσης που υποβάλλεται
δικαστηρίου και τις διατάξεις στο ακροατήριο, καταχωρίζεται σε
εκείνου που διευθύνει τη συζήτηση αυτοτελές πρακτικό, το οποίο
και γενικά κάθε αξιόλογο γεγονός συντάσσεται ανεξάρτητα από τα
κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης. πρακτικά συνεδρίασης της παρ. 1
Όποιος διευθύνει τη συζήτηση και μνημονεύει τα στοιχεία α΄, β΄ και
φροντίζει να καταχωρίζονται στα γ΄ του άρθρου 140.
πρακτικά κατά λέξη εκείνα τα μέρη
των μαρτυριών ή των δηλώσεων Άρθρο 142 Σύνταξη των
που κρίνει ουσιώδη για τους πρακτικών.
σκοπούς της απόδειξης. Επίσης
έχει τη δυνατότητα και να τα 1. Μόλις τελειώσει η συνεδρίαση,
υπαγορεύσει ή και να επιτρέψει σ’ όποιος τη διευθύνει θεωρεί και
εκείνον που εξετάζεται την μονογράφει σε κάθε φύλλο τα
υπαγόρευσή τους, το γεγονός δε πρόχειρα πρακτικά που
αυτό αναφέρεται στα πρακτικά. συντάχθηκαν από τον γραμματέα
κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης.
2. Ο εισαγγελέας και οι διάδικοι
έχουν το δικαίωμα να ζητούν την 2. Μέσα σε οκτώ ημέρες από τη
καταχώρηση κάθε δήλωσης όσων συνεδρίαση καθαρογράφονται τα

19
ΣΕΙΡΑ
πρακτικά από τον γραμματέα και Άρθρο 143 Τήρηση πρακτικών με

υπογράφονται από αυτόν και τον φωνοληψία ή εικονοληψία.
δικαστή που διευθύνει τη συζήτηση
ή, αν αυτός μετατέθηκε ή 1. Ενώπιον των δικαστηρίων
απομακρύνθηκε από τη δημόσια μπορεί να εφαρμοστεί και το
υπηρεσία ή πέθανε πριν από την σύστημα τήρησης πρακτικών των
καθαρογράφηση, από τον συζητήσεων με φωνοληψία. Σε
αρχαιότερο μεταξύ των δικαστών δίκες κακουργημάτων η τήρηση
που συμμετείχαν στη συζήτηση και, πρακτικών με φωνοληψία είναι
αν το δικαστήριο είναι μονομελές, υποχρεωτική.
μόνο από τον γραμματέα. Αν ο
γραμματέας που συμμετείχε στη α. Η φωνοληπτική τήρηση των
συζήτηση απομακρύνθηκε από την πρακτικών γίνεται από τον
υπηρεσία ή πέθανε πριν από την γραμματέα του δικαστηρίου και υπό
καθαρογράφηση, τα πρακτικά τις οδηγίες του δικαστή που
συντάσσει όποιος διευθύνει τη διευθύνει τη συζήτηση με
γραμματεία του δικαστηρίου ή ο μαγνητοφώνηση και
αναπληρωτής του με βάση τα απομαγνητοφώνηση ή άλλες
πρόχειρα πρακτικά και τα σχετικά τεχνικές φωνοληψίας που
έγγραφα που βρίσκονται στο διενεργούνται με την χρήση
δικαστικό γραφείο τα πρακτικά κατάλληλων μηχανικών μέσων και,
υπογράφονται από αυτόν και από εφόσον παρίσταται αναγκαίο, με
τον διευθύνοντα τη συζήτηση την συνδρομή βοηθητικού
σύμφωνα με τα παραπάνω. Η προσωπικού.
ημερομηνία υπογραφής των
καθαρογραμμένων πρακτικών β. Οι υλικοί φορείς του ήχου όπως
σημειώνεται αυθημερόν σε ειδικό ψηφιακοί δίσκοι και κασέτες
βιβλίο, που τηρείται στην οικεία παράγονται, με την ενσωμάτωση
γραμματεία. του ήχου, σε ένα πρωτότυπο το
οποίο φυλάσσεται στο αρχείο του
3. Όπου από τις διατάξεις της δικαστηρίου για τη διασφάλιση της
νομοθεσίας προβλέπεται επίδοση δυνατότητας επαλήθευσης προς το
αντιγράφου ή αποσπάσματος της απομαγνητοφωνημένο ή με άλλες
απόφασης ποινικού δικαστηρίου σε τεχνικές εκτυπωμένο κείμενο και σε
αυτόν που καταδικάστηκε, αντί γι’ ένα κυρωμένο αντίτυπο, το οποίο
αυτήν μπορεί να επιδοθεί έγγραφο χρησιμοποιείται για την εργασία της
της γραμματείας του δικαστηρίου, απομαγνητοφώνησης και
που περιέχει τον αριθμό της εκτύπωσης.
απόφασης, τη διάταξη που
παραβιάστηκε και την ποινή που 2. Η μηχανική εγγραφή
επιβλήθηκε. Η επίδοση αυτού του (φωνοληψία) κατά τη διαδικασία
εγγράφου έχει τις συνέπειες της ενώπιον του ακροατηρίου, συνιστά,
επίδοσης αντιγράφου ή για τις ανάγκες του άρθρου 142
αποσπάσματος της απόφασης. παρ. 1, το κείμενο των πρόχειρων
πρακτικών. Σε δίκες μακράς
διάρκειας το δικαστήριο, εφόσον
υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον
εισαγγελέα ή τους διαδίκους,

20
ΣΕΙΡΑ
επιτρέπει τη χορήγηση αντιγράφου 2. Με έγκριση του Υπουργού

των ως άνω πρόχειρων πρακτικών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και
μετά το πέρας της αποδεικτικής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα
διαδικασίας. από πρόταση της ολομέλειας του
δικαστηρίου επιτρέπεται οι
3. Το απομαγνητοφωνημένο ή με αποφάσεις και οι διατάξεις να μη
άλλες τεχνικές εκτυπωμένο κείμενο συντάσσονται ιδιαιτέρως, αλλά να
υπογράφεται από τον δικαστή που καταχωρίζονται ολόκληρες στα
διευθύνει τη συζήτηση και από τον πρακτικά. Οι διατάξεις των άρθρων
γραμματέα, τίθεται στη δικογραφία 138 παρ. 1 και 2 και 139 τηρούνται
και συνιστά το κατά την έννοια του σε κάθε περίπτωση.
άρθρου 142 παρ. 2 κείμενο των
πρακτικών. 3. Η σύνταξη των καταδικαστικών
αποφάσεων κατά των οποίων έχει
4. Η διαδικασία των προηγούμενων ασκηθεί ένδικο μέσο γίνεται κατ’
παραγράφων εφαρμόζεται και σε απόλυτη προτεραιότητα, όταν
όσες περιπτώσεις προβλέπεται κρατείται εκείνος που το ασκεί.
στον νόμο εικονοληψία ή
εικονοτηλεδιάσκεψη. Η εφαρμογή Άρθρο 145 Διόρθωση και
της τήρησης των πρακτικών με συμπλήρωση της απόφασης, της
φωνοληψία, καθώς και η εφαρμογή ποινικής διαταγής, της διάταξης και
της εικονοτηλεδιάσκεψης στην των πρακτικών.
ποινική δίκη γίνεται με απόφαση
του Υπουργού Δικαιοσύνης που 1. Όταν στην απόφαση, στην
καθορίζει τις λεπτομέρειες ποινική διαταγή ή στην διάταξη
εφαρμογής της. υπάρχουν λάθη ή παραλείψεις που
δεν δημιουργούν ακυρότητα ο
Σημ.: όπως αναριθμήθηκε με την δικαστής που τις εξέδωσε
παρ. 21 του άρθρου 7 του διατάσσει αυτεπαγγέλτως ή με
Ν.4637/2019 με ισχύ την αίτηση του εισαγγελέα ή κάποιου
18/11/2019 από τους διαδίκους τη διόρθωση ή
τη συμπλήρωσή τους, εφόσον δεν
Άρθρο 144 Σύνταξη της απόφασης, επέρχεται ουσιώδης μεταβολή στην
των ποινικών διαταγών και των απόφαση ή στη διάταξη και δεν
διατάξεων. αλλοιώνεται η αληθινή εικόνα
αυτών που πράγματι συνέβησαν
1. Η απόφαση, οι ποινικές διαταγές στο ακροατήριο. Ουσιώδης
και οι διατάξεις που εκδίδονται κατά μεταβολή υπάρχει ιδίως όταν
τη διάρκεια της συνεδρίασης, εκφέρεται νέα δικαιοδοτική κρίση,
συντάσσονται γραπτώς και επιβάλλεται κύρια ποινή,
υπογράφονται σύμφωνα με το παρεπόμενη ποινή ή μέτρο
άρθρο 142 παρ. 2, εντός ασφαλείας.
προθεσμίας οκτώ ημερών, που
αρχίζει από τη λήξη της 3. Μέσα σε είκοσι ημέρες από την,
προθεσμίας καθαρογραφής των κατά το άρθρο 142 παρ. 2 εδάφιο
πρακτικών της δίκης. τελευταίο, καταχώριση στο ειδικό
βιβλίο καθαρογραμμένων των

21
ΣΕΙΡΑ
πρακτικών, είναι δυνατό να ζητηθεί Άρθρο 149 Χρόνος και τόπος που
από τους διαδίκους και τον συντάσσεται η έκθεση.
εισαγγελέα ή να προκληθεί
αυτεπαγγέλτως από τον δικαστή η Η έκθεση πρέπει να συντάσσεται
διόρθωση λαθών, που υπάρχουν στον τόπο όπου γίνεται η πράξη ή
στα πρακτικά ή η συμπλήρωση των η δήλωση που βεβαιώνεται σε
ελλείψεων, αν συντρέχουν οι αυτήν και κατά τον χρόνο της
προϋποθέσεις της παρ. 1. Τη ενέργειας ή, αν αυτό είναι αδύνατο,
διόρθωση ή τη συμπλήρωση τη αμέσως μετά.
διατάσσει, ύστερα από κλήτευση
και ακρόαση των διαδίκων που Άρθρο 150 Πρόσωπα που
ήταν παρόντες, όποιος διευθύνει τη συμπράττουν.
συνεδρίαση, και σε περίπτωση
άρνησής του το δικαστήριο που Κατά τη σύνταξη της έκθεσης, όταν
δίκασε αποτελούμενο από τους ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά,
ίδιους, αν είναι δυνατόν, δικαστές. παρίσταται δικαστικός γραμματέας
ή ανακριτικός υπάλληλος και, αν
Άρθρο 146 Ανασύσταση δεν υπάρχουν αυτοί, παρίστανται
δικογραφίας. δύο μάρτυρες. Οι μάρτυρες πρέπει
να μην είναι ηλικίας κάτω των
Η ανανέωση ή αντικατάσταση των δεκαοκτώ ετών, να μην έχουν
πρωτοτύπων των αποφάσεων, των συμφέρον από την έκβαση της
ποινικών διαταγών, των διατάξεων, υπόθεσης, να μην είναι συγγενείς
των βουλευμάτων και των εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως τον
πρακτικών, καθώς και κάθε άλλου τρίτο βαθμό με τον δημόσιο
εγγράφου της ποινικής διαδικασίας, υπάλληλο που συντάσσει την
που καταστράφηκαν από έκθεση ή τον ύποπτο ή τον
οποιαδήποτε αιτία, χάθηκαν ή κατηγορούμενο ή τον παριστάμενο
υπεξήχθησαν ή αλλοιώθηκαν από για την υποστήριξη της κατηγορίας
τον χρόνο, γίνεται σύμφωνα με όσα και να μην είναι προφανώς
ορίζει ειδικός νόμος. μεθυσμένοι ή διανοητικά άρρωστοι.
Άρθρα 148 – 153 (εκθέσεις) Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την

Άρθρο 148 Ορισμός. παρ. 7 του άρθρου 8 του
Έκθεση ονομάζεται το έγγραφο 18/11/2019
που συντάσσει δημόσιος
υπάλληλος ο οποίος εκπληρώνει Άρθρο 151 Το περιεχόμενο της
καθήκοντα στην ποινική διαδικασία έκθεσης.
για να βεβαιώσει πράξεις που
έκανε ο ίδιος ή άλλος αρμόδιος Η έκθεση που γράφεται από τον
δημόσιος υπάλληλος, με τον οποίο δικαστικό γραμματέα αν αυτός είναι
συμπράττει ή δηλώσεις τρίτων παρών, πρέπει να αναφέρει τον
προσώπων που απευθύνονται σε τόπο και την ημερομηνία και, αν
αυτούς. είναι δυνατόν, την ώρα κατά την
οποία άρχισε και τελείωσε η
σύνταξή της, τα ονοματεπώνυμα

22
ΣΕΙΡΑ
και την κατοικία των προσώπων προσώπων που έχουν συμπράξει

που παρευρέθηκαν και τους τυχόν σύμφωνα με το άρθρο 150 ή που
γνωστούς λόγους για τους οποίους εξετάσθηκαν ή η υπογραφή του
δεν παρευρέθηκαν τα πρόσωπα δημόσιου υπαλλήλου που
που έπρεπε. Επίσης πρέπει να συντάσσει την έκθεση.
περιέχει ακριβή περιγραφή των
πράξεων που πιστοποιούνται με Άρθρα 183, 184, 185, 186, 188,
την έκθεση ή των δηλώσεων τρίτων 189, 190 και 191
που έγιναν σε αυτόν που (πραγματογνώμονες)
συντάσσει την έκθεση, και να
Άρθρο 183 Πότε διατάσσεται
αναφέρει αν οι δηλώσεις αυτές
πραγματογνωμοσύνη.
υπήρξαν αυθόρμητες ή
προκλήθηκαν με ερωτήσεις του
υπαλλήλου. Η έκθεση διαβάζεται Αν απαιτούνται ειδικές γνώσεις
μπροστά σε όσους κατά το ορισμένης επιστήμης ή τέχνης για
προηγούμενο άρθρο συνέπραξαν να γίνει ακριβής διάγνωση και
και υπογράφεται από αυτούς, κρίση κάποιου γεγονότος, οι
καθώς και από τους μάρτυρες που ανακριτικοί υπάλληλοι ή το
εξετάστηκαν από τον δημόσιο δικαστήριο μπορούν
υπάλληλο που συνέταξε την αυτεπαγγέλτως ή με αίτηση
έκθεση. Αν κάποιος από αυτούς κάποιου διαδίκου ή του εισαγγελέα
που συνέπραξαν ή εξετάσθηκαν, να διατάξουν
δεν ξέρει ή αρνείται να υπογράψει, πραγματογνωμοσύνη. Η
αυτό αναφέρεται στην έκθεση. πραγματογνωμοσύνη διατάσσεται
υποχρεωτικά, αν ο νόμος ρητά
Άρθρο 152 Αποδεικτική δύναμη της επιβάλλει τη διεξαγωγή της.
έκθεσης.
Άρθρο 184 Αριθμός των
πραγματογνωμόνων.
Η έκθεση έχει αποδεικτική δύναμη
ωσότου αποδειχθεί το αντίθετο. Για
όσα όμως βεβαιώνονται σε αυτήν Αν η πραγματογνωμοσύνη δεν
ότι έγιναν από δημόσιο υπάλληλο η μπορεί να γίνει σε εργαστήριο που
έκθεση έχει αποδεικτική δύναμη ιδρύθηκε ειδικά από τον νόμο
ωσότου προσβληθεί για καθώς και σε άλλες εξαιρετικές
πλαστότητα. Αυτό δεν εμποδίζει περιπτώσεις, διορίζονται δύο ή
πάντως τον δικαστή να εκτιμήσει το περισσότεροι πραγματογνώμονες.
περιεχόμενο της έκθεσης ελεύθερα. Σε επείγουσες ή μικρότερης
σημασίας περιπτώσεις μπορεί να
Άρθρο 153 Ακυρότητα της έκθεσης. διοριστεί μόνο ένας. Ο διορισμός
τους σε εξαιρετικά επείγουσες
περιστάσεις μπορεί να γίνει και
Η έκθεση είναι άκυρη, όταν
προφορικά, επακολουθεί όμως η
λείπουν η χρονολογία, εκτός αν
σύνταξη του εγγράφου.
προκύπτει με βεβαιότητα από το
όλο περιεχόμενο της έκθεσης ή
από άλλα έγγραφα που
επισυνάπτονται σε αυτήν, η
αναγραφή των ονομάτων και των
επωνύμων ή η υπογραφή των

23
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 185 Πίνακας δικαστήριο, με επιλογή ανάμεσα

πραγματογνωμόνων. στα πρόσωπα που αναγράφονται
στον πίνακα ο οποίος έχει
Το συμβούλιο των συνταχθεί σύμφωνα με το άρθρο
πλημμελειοδικών, ύστερα από 185. Μόνο αν δεν υπάρχει τέτοιος
πρόταση του εισαγγελέα πίνακας ή δεν περιέχει τις
πλημμελειοδικών, καταρτίζει μέσα ειδικότητες που απαιτούνται για τη
στο τρίτο δεκαήμερο του διενέργεια της
Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο πίνακα πραγματογνωμοσύνης που έχει
πραγματογνωμόνων κατά διαταχθεί, ή αν οι αναγραφόμενοι
ειδικότητες από πρόσωπα που στον πίνακα δεν βρίσκονται στην
διαμένουν στην έδρα του και είναι περιφέρεια του οργάνου που τους
κατάλληλα για τη διενέργεια διορίζει, είναι δυνατό να διοριστούν
πραγματογνωμοσύνης, και πρόσωπα που δεν
προτιμώντας δημόσιους περιλαμβάνονται στον πίνακα. Ο
υπαλλήλους. Στον πίνακα διορισμός πραγματογνωμόνων με
περιλαμβάνονται παιδοψυχίατροι αυτό τον τρόπο γίνεται και όταν
και παιδοψυχολόγοι, και ελλείψει υπάρχουν πραγματογνώμονες
αυτών, ψυχίατροι και ψυχολόγοι ειδικά διορισμένοι με νόμο, αν
εξειδικευμένοι στα θέματα εκείνος που ενεργεί την ανάκριση
γενετήσιας εκμετάλλευσης και με σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα
κακοποίησης παιδιών. Ο πίνακας πλημμελειοδικών κρίνει
υποβάλλεται στον εισαγγελέα αιτιολογημένα ότι τούτο είναι
εφετών, που έχει το δικαίωμα να αναγκαίο. Το ίδιο δικαίωμα έχει και
ζητήσει τον Οκτώβριο από το το δικαστήριο. Διορίζεται και ειδικός
συμβούλιο των εφετών τη πραγματογνώμονας που δεν
μεταρρύθμισή του. Το συμβούλιο περιλαμβάνεται στον πίνακα, αν το
των εφετών αποφαίνεται σχετικά υποδείξουν οι πραγματογνώμονες
τον Νοέμβριο. Ο πίνακας, αφού που έχουν διοριστεί. Κατά την
οριστικοποιηθεί, τοιχοκολλάται στο επιλογή των πραγματογνωμόνων
ακροατήριο του πλημμελειοδικείου το όργανο που τους διορίζει οφείλει
και ανακοινώνεται τον Δεκέμβριο να λαμβάνει υπόψη του και την
κάθε χρόνου από τον εισαγγελέα προηγούμενη απασχόληση των
πλημμελειοδικών στους πραγματογνωμόνων του πίνακα
ανακριτικούς υπαλλήλους της και να αποφεύγει χωρίς σοβαρό
περιφέρειας. Κάθε χρόνο ισχύει, λόγο να αναθέτει
ωσότου συνταχθεί νέος πίνακας, ο πραγματογνωμοσύνη στον ίδιο
πίνακας που συντάχθηκε το πραγματογνώμονα, αν υπάρχουν
προηγούμενο έτος. στον πίνακα άλλοι της ίδιας
ειδικότητας που δεν διορίστηκαν
Άρθρο 186 Εκλογή και διορισμός στον ίδιο χρόνο. Γι’ αυτό το σκοπό
πραγματογνωμόνων. τηρείται σε κάθε δικαστήριο ενιαίο
βιβλίο για τους πραγματογνώμονες
Ο διορισμός των που διορίζονται σύμφωνα με την
πραγματογνωμόνων πρέπει να ειδικότητά τους.
γίνεται με κάθε επιμέλεια από τον
ανακριτικό υπάλληλο ή από το

24
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 188 Ποιοι δεν διορίζονται. Άρθρο 189 Υποχρέωση των

πραγματογνωμόνων να
1. Δεν μπορούν να διοριστούν αποδεχτούν τον διορισμό τους.
πραγματογνώμονες:
Ο διοριζόμενος
α) όσοι δεν συμπλήρωσαν το 21ο πραγματογνώμονας είναι
έτος της ηλικίας τους· υποχρεωμένος να δεχτεί την
εντολή που του ανατέθηκε, αν είναι
β) όσοι έχουν τεθεί σε δικαστική δημόσιος υπάλληλος ή ασκεί
συμπαράσταση· νόμιμα επιστήμη, τέχνη ή
επάγγελμα που η γνώση τους
γ) όσοι καταδικάστηκαν για κρίνεται αναγκαία για την ενέργεια
κακούργημα ή πλημμέλημα που της πραγματογνωμοσύνης. Αν
συνεπαγόταν υπό την ισχύ του αδικαιολόγητα, κατά την κρίση
προηγούμενου Ποινικού Κώδικα τη εκείνου που τον διόρισε, δεν δεχτεί
στέρηση των πολιτικών τους την εντολή, τιμωρείται για απείθεια
δικαιωμάτων ή συνεπάγεται την κατά τις διατάξεις του ποινικού
αποστέρηση θέσεων και κώδικα. Όταν τελειώσει την
αξιωμάτων (άρθρο 60 ΠΚ) ή πραγματογνωμοσύνη, έχει το
παραπέμφθηκαν αμετάκλητα για δικαίωμα να πάρει τη νόμιμη
εγκλήματα που συνεπάγονται αμοιβή και τα έξοδα που κατέβαλε.
τέτοιες στερήσεις, καθώς και εκείνοι
από τους οποίους έχει αφαιρεθεί η Άρθρο 190 Περιπτώσεις
άδεια να ασκούν το επάγγελμά απαλλαγής και αντικατάστασης.
τους, όσο χρόνο διαρκούν οι
στερήσεις αυτές· 1. Αν συντρέχουν οι λόγοι που
προβλέπονται στο άρθρο 188 ή
δ) όσοι έχουν συμπράξει με κάποιος λόγος για εξαίρεση
οποιονδήποτε τρόπο στη σύμφωνα με το άρθρο 191, ο
διαμόρφωση της παρούσας πραγματογνώμονας που
κατάστασης του αντικειμένου της διορίστηκε έχει την υποχρέωση να
πραγματογνωμοσύνης· ζητήσει την απαλλαγή του από
εκείνον που τον διόρισε. Μπορεί
ε) όσοι αναφέρονται στα άρθρα 209 επίσης να ζητήσει την απαλλαγή
παρ.2 και 210 του, αν υπάρχει κάποιο άλλο
σοβαρό κώλυμα, το οποίο θα
στ) σύζυγοι ή συνδεόμενοι με εκτιμηθεί από το όργανο που τον
σύμφωνο συμβίωσης ή συγγενείς διόρισε.
των διαδίκων εξ αίματος ή εξ
αγχιστείας έως και τον τρίτο βαθμό. 2. Εκείνος που προέβη στο
διορισμό έχει το δικαίωμα με
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την αιτιολογημένη απόφαση ή διάταξή
παρ. 25 του άρθρου 7 του του να αντικαταστήσει τον
Ν>4637/2019 με ισχύ την πραγματογνώμονα που αμελεί,
18/11/2019 όπως και εκείνον στον οποίο
παρουσιάζεται μετά την αποδοχή
2. Αν δεν τηρηθεί η διάταξη αυτή, η
πραγματογνωμοσύνη είναι άκυρη.

25
ΣΕΙΡΑ
σοβαρό κώλυμα να ενεργήσει την α) όσοι άσκησαν εισαγγελικά ή

πραγματογνωμοσύνη. ανακριτικά καθήκοντα ή έργα
γραμματέα της ανάκρισης στην ίδια
Άρθρο 191 Εξαίρεση υπόθεση·
πραγματογνωμόνων.
β) όσοι έχουν παραπεμφθεί να
Οι πραγματογνώμονες μπορούν να δικαστούν για την ίδια πράξη,
εξαιρεθούν για τους λόγους που ωσότου αμετακλήτως κριθεί η
αναγράφονται στο άρθρο 15 που ενοχή τους·
εφαρμόζονται ανάλογα. Δεν
αποτελεί όμως λόγο για εξαίρεση γ) όσοι κηρύχθηκαν αμετακλήτως
του πραγματογνώμονα το ότι στην ένοχοι για την πράξη που
ίδια υπόθεση γνωμοδότησε ο ίδιος εκδικάζεται, και αν ακόμη δεν τους
ως πραγματογνώμονας σε άλλο επιβλήθηκε ποινή.
θέμα.
Άρθρα 209, 210, 211 και 212, παρ. 9 του άρθρου 13 του
άρθρα 214, 215, 216 και 217, Ν.4637/2019 με ισχύ την
άρθρα 219 – 226 (μάρτυρες) 18/11/2019
Άρθρο 209 Υποχρέωση για Άρθρο 211 Μαρτυρία
μαρτυρία. συγκατηγορουμένου.
1. Αν κάποιος καλείται νόμιμα για Η μαρτυρική κατάθεση ή η παροχή
μαρτυρία, δεν μπορεί να την εξηγήσεων ή η απολογία
αρνηθεί, εκτός από τις εξαιρέσεις προσώπου συγκατηγορουμένου
που ρητά αναγράφονται στον για την ίδια πράξη δεν μπορεί να
κώδικα. ληφθεί υπόψη για την καταδίκη του
κατηγορουμένου, αν δεν υπάρχει
2. Όποιος διενεργεί ανάκριση ή και και άλλο, ρητά κατανομαζόμενο
το δικαστήριο μπορεί να μην στην απόφαση, αποδεικτικό μέσο.
εξετάσει κάποιο μάρτυρα που
βρίσκεται προφανώς σε τέτοια Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
διανοητική κατάσταση, ώστε να μην άρθρο 117 του Ν.4855/2021 με
είναι σε θέση να παραστήσει τα ισχύ την 12/11/2021
γεγονότα όπως έχουν συμβεί.
Άρθρο 212 Επαγγελματικό
απόρρητο των μαρτύρων.
την 17/2/2023
1. Η διαδικασία ακυρώνεται, αν
Άρθρο 210 Μη εξεταζόμενοι ως εξεταστούν στην προδικασία ή στην
κύρια διαδικασία: α) τα πρόσωπα
μάρτυρες στο ακροατήριο.
που αναφέρονται στο άρθρο 371
ΠΚ, β) οι δημόσιοι υπάλληλοι, όταν
Με ποινή ακυρότητας της πρόκειται για στρατιωτικό ή
διαδικασίας δεν εξετάζονται ως διπλωματικό μυστικό ή μυστικό
μάρτυρες στο ακροατήριο: που αφορά την ασφάλεια του

26
ΣΕΙΡΑ
κράτους, εκτός αν ο αρμόδιος κομμάτων της Βουλής, οι υπουργοί

υπουργός με αίτηση της δικαστικής και οι αρχιερείς κάθε δόγματος ή
αρχής ή κάποιου από τους θρησκείας εξετάζονται κατά την
διαδίκους ή και αυτεπαγγέλτως προδικασία στην κατοικία τους. Το
τους εξουσιοδοτήσει σχετικά. εδάφιο β’ του προηγούμενου
άρθρου εφαρμόζεται αναλόγως.
2. Η απαγόρευση της παρ. 1 περ.
α΄ ισχύει, ακόμη και αν τα 2. Στην κατοικία τους εξετάζονται οι
πρόσωπα στα οποία αναφέρεται μάρτυρες που λόγω ασθένειας ή
απαλλάχθηκαν από την γήρατος δεν μπορούν να
υποχρέωση να τηρήσουν το εμφανιστούν, οπότε η ένορκη
επαγγελματικό απόρρητο από κατάθεσή τους διαβάζεται στο
μέρους εκείνου που τους το ακροατήριο, εφόσον η εμφάνισή
εμπιστεύθηκε. τους στο ακροατήριο είναι
ανέφικτη.
3. Οι παραπάνω μάρτυρες έχουν
υποχρέωση να δηλώσουν σε αυτόν 3. Αν η κατηγορία αφορά
που εξετάζει, δίδοντας τον όρκο πλημμέλημα, δημόσιοι γενικά
του άρθρου 219 ότι, αν κατέθεταν, υπάλληλοι και υπάλληλοι
θα παραβίαζαν τα απόρρητα που σιδηροδρομικών, ατμοπλοϊκών και
μνημονεύονται στην παρ. 1. αεροπορικών επιχειρήσεων, οι
Ψευδής δήλωση τιμωρείται με τις οποίοι δεν κατοικούν στην έδρα του
προβλεπόμενες στο άρθρο 224 ΠΚ δικαστηρίου, καθώς και ναυτικοί
ποινές. Η κατά την παρ. 1 ναυτολογημένοι σε εμπορικά
ακυρότητα επέρχεται ανεξάρτητα πλοία, δεν καλούνται να
από το αν έγινε ή όχι η δήλωση του εμφανιστούν στο ακροατήριο. Ο
πρώτου εδαφίου αυτής της εισαγγελέας και το δικαστήριο
παραγράφου. μπορούν να παραγγείλουν την
κλήτευσή τους, αν η εξέτασή τους
Άρθρο 214 Εξέταση Προέδρου της στο ακροατήριο είναι αναγκαία για
Δημοκρατίας. την ασφαλή διάγνωση της
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
εξετάζεται κατά την προδικασία 4. Μάρτυρες κρατούμενοι σε
στην κατοικία του. Όταν καλείται φυλακές και σε άλλα σωφρονιστικά
στο ακροατήριο, εξετάζεται πρώτος καταστήματα τα οποία βρίσκονται
και κατόπιν μπορεί να αποχωρήσει, έξω από την έδρα του δικαστηρίου
εκτός αν το δικαστήριο διατάξει δεν κλητεύονται στο ακροατήριο. Ο
διαφορετικά. εισαγγελέας και το δικαστήριο
μπορούν να παραγγείλουν την
Άρθρο 215 Εξέταση υπουργών, κλήτευσή τους, αν η εξέτασή τους
αρχιερέων και όσων δεν μπορούν στο ακροατήριο είναι αναγκαία για
να εμφανιστούν. την ασφαλή διάγνωση της
1. Ο πρόεδρος και οι αντιπρόεδροι
της Βουλής, ο πρωθυπουργός, οι
αρχηγοί των αναγνωρισμένων

27
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 216 Εξέταση πρεσβευτών για τις σχέσεις του μάρτυρα με τα

και μαρτύρων στο εξωτερικό. παραπάνω πρόσωπα και για τον
βαθμό αξιοπιστίας της μαρτυρίας
1. Οι πρεσβευτές και οι άλλοι του. Παράλληλα ενημερώνεται ότι
διπλωματικοί υπάλληλοι ξένου μπορεί να λαμβάνει εγκαίρως
κράτους που είναι επιφορτισμένοι γνώση των εγγράφων της δίκης, τα
με διπλωματική αποστολή, οποία του επιδίδονται και με
εξετάζονται στην κατοικία τους. ηλεκτρονικά μέσα σύμφωνα με τις
παρ. 1 και 4 του άρθρου 155.
2. Οι μάρτυρες που διαμένουν στο
εξωτερικό, εξετάζονται στις Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
επιτόπιες προξενικές αρχές. Αν άρθρο 9 του Ν.4937/2022 με ισχύ
αυτό είναι ανέφικτο, εξετάζονται την 2/6/2022
από τις ανακριτικές αρχές του
τόπου της διαμονής τους, ύστερα Άρθρο 219 Όρκος των μαρτύρων
από αίτηση του αρμόδιου στο ακροατήριο.
εισαγγελέα προς το Υπουργείο
Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και 1. Κάθε μάρτυρας οφείλει, πριν
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με την εξετασθεί στο ακροατήριο, να
προϋπόθεση της αμοιβαιότητας και δώσει τον ακόλουθο όρκο:
την τήρηση των διεθνών συνθηκών «Δηλώνω, επικαλούμενος την τιμή
και εθίμων. και τη συνείδησή μου, ότι θα πω
όλη την αλήθεια και μόνο την
Άρθρο 217 Εξακρίβωση της αλήθεια, χωρίς να προσθέσω ούτε
ταυτότητας του μάρτυρα να αποκρύψω τίποτε».
Γνωστοποίηση διαδικασίας
επίδοσης με ηλεκτρονικά μέσα 2. Ο μάρτυρας με σοβαρή
αναπηρία λόγου που γνωρίζει να
Ο μάρτυρας, πριν καταθέσει, γράφει, ορκίζεται γράφοντας και
καλείται να δηλώσει το όνομα και υπογράφοντας τον άνω όρκο. Αν
το επώνυμό του, την ηλικία του, τον δεν ξέρει να γράφει, δίδει τον όρκο
τόπο της γέννησης και κατοικίας της προηγούμενης παραγράφου,
του, τα στοιχεία της ταυτότητάς του με την βοήθεια διερμηνέα.
από το δελτίο της αστυνομικής του
ταυτότητας ή από το διαβατήριό Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
του, τον αριθμό φορολογικού άρθρο 16 του Ν.5023/2023 με ισχύ
μητρώου, τη διεύθυνση την 17/2/2023
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθώς
και τον αριθμό σύνδεσης κινητής 3. Οι κληρικοί ή οι ιερωμένοι κάθε
τηλεφωνίας του. Επίσης, καλείται δόγματος ή αναγνωρισμένης
να δηλώσει αν τυχόν είναι θρησκείας δεν ορκίζονται. Αντί γι’
συγγενής με τον κατηγορούμενο ή αυτό δίνουν κατά την παρ. 1
με όποιον αδικήθηκε και, αν διαβεβαίωση στην ιεροσύνη τους,
υπάρχει ανάγκη, του υποβάλλονται σύμφωνα με τους κανονισμούς από
ερωτήσεις για κάθε περιστατικό τους οποίους διέπονται.
που θα μπορούσε να διαφωτίσει
εκείνον που διεξάγει την εξέταση

28
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 220 Όρκος μαρτύρων στην στην προδικασία και στο

προδικασία. ακροατήριο. Η διάταξη εφαρμόζεται
και όταν μόνο ένας από τους
1. Στην προδικασία οι μάρτυρες κατηγορουμένους που μαζί
δίνουν πάντοτε τον όρκο της δικάζονται έχει την παραπάνω
πρώτης παραγράφου του σχέση με τον μάρτυρα. Όταν
προηγούμενου άρθρου, τηρώντας κατηγορείται ανήλικος, η μαρτυρία
τις διατάξεις των άρθρων 221 και των συγγενών που αναφέρονται
222. στο πρώτο εδάφιο του άρθρου είναι
υποχρεωτική.
2. Αν κατά τη διάρκεια της κύριας
ανάκρισης ο ανακριτής θεωρεί Άρθρο 223 Πώς εξετάζονται οι
πιθανώς αδύνατη την εμφάνιση μάρτυρες
κάποιου μάρτυρα στο ακροατήριο,
οφείλει να καλέσει τους διαδίκους ή 1. Ο μάρτυρας εξετάζεται σύμφωνα
τους συνηγόρους τους να με όσα ορίζονται στο άρθρο 239,
παραστούν στην εξέταση του και δεν του απευθύνονται
μάρτυρα. Η κλήση πρέπει να γίνει ερωτήσεις για προσωπικές κρίσεις
μέσα στην προθεσμία που κρίνει ο παρά μόνο όταν αυτές συνδέονται
ανακριτής αναγκαία για την αναπόσπαστα με τα γεγονότα που
εμφάνισή τους. καταθέτει.
Άρθρο 221 Εξέταση χωρίς όρκο. 2. Όταν ο μάρτυρας καταθέτοντας

δεν απομακρύνεται από το θέμα,
Χωρίς όρκο εξετάζονται στην δεν πρέπει να διακόπτεται.
ανάκριση και στην κύρια
διαδικασία, όσοι: α) κατά την κρίση 3. Στον μάρτυρα απευθύνονται
εκείνου που διενεργεί την ανάκριση ερωτήσεις αφού τελειώσει την
ή του δικαστηρίου δεν κατάθεσή του και αν είναι αναγκαία
συμπλήρωσαν το δέκατο όγδοο η συμπλήρωσή της.
έτος της ηλικίας τους∙ β) έχουν
προφανώς εξασθενημένη τη 4. Ο μάρτυρας δεν είναι
διάνοια∙ γ) στερήθηκαν τα πολιτικά υποχρεωμένος να καταθέσει
τους δικαιώματα ή αποστερήθηκαν περιστατικά από τα οποία θα
θέσεις και αξιώματα (άρθρο 60 ΠΚ) μπορούσε να προκύψει η ενοχή
εξαιτίας καταδίκης· δ) παρίστανται του για αξιόποινη πράξη.
για την υποστήριξη της κατηγορίας·
ε) δικαιούνται χρηματική αμοιβή για 5. Παραπειστικές ερωτήσεις δεν
την καταμήνυση. επιτρέπεται να απευθύνονται στους
μάρτυρες.
Άρθρο 222 Μάρτυρες συγγενείς
του κατηγορουμένου. Άρθρο 224 Πώς έμαθε ο μάρτυρας
όσα καταθέτει.
Σύζυγος και συγγενείς εξ αίματος
του κατηγορουμένου έως και τον 1. Ο μάρτυρας πρέπει να
τρίτο βαθμό, έχουν δικαίωμα να αποκαλύπτει πώς έμαθε όσα
αρνηθούν τη μαρτυρία τους και καταθέτει. Αν πρόκειται για

29
ΣΕΙΡΑ
γεγονότα που άκουσε από άλλους, υπαγόρευση, όσα κατατέθηκαν θα

πρέπει σε κάθε περίπτωση να πρέπει να αναγραφούν, αν είναι
κατονομάσει ταυτόχρονα και δυνατό, κατά λέξη. Ο εξεταζόμενος
εκείνους από τους οποίους τα δεν μπορεί να χρησιμοποιεί
άκουσε, εκτός αν στον νόμο σημειώσεις, εκτός αν πρόκειται για
ορίζεται διαφορετικά. λογιστικά ζητήματα ή αν αυτός που
διεξάγει την ανάκριση ή το
2. Αν ο μάρτυρας δεν κατονομάζει δικαστήριο το επιτρέψει για ειδικούς
την πηγή των πληροφοριών του, η λόγους.
κατάθεση του δεν μπορεί να ληφθεί
υπόψη για την καταδίκη του 2. Αν ο μάρτυρας είναι κάτω των
κατηγορουμένου, αν δεν υπάρχει δεκαοκτώ ετών, εκείνος που τον
και άλλο, ρητά κατονομαζόμενο ανακρίνει καταγράφει κατά λέξη
στην απόφαση, αποδεικτικό μέσο. στην έκθεση και τις ερωτήσεις που
του απευθύνει.
άρθρο 119 του Ν.4855/20212 με Άρθρα 233 και 234 (διερμηνείς)
ισχύ την 12/11/2021
Άρθρο 233 Διορισμός διερμηνέα.
Άρθρο 225 Εξετάσεις και
1. Σε οποιοδήποτε στάδιο της
αναγνωρίσεις που γίνονται κατ’ ποινικής διαδικασίας,όταν
αντιπαράσταση. πρόκειται να εξετασθεί ύποπτος,
κατηγορούμενος, ή μάρτυρας o
1. Οι μάρτυρες εξετάζονται ο οποίος δεν ομιλεί ή δεν κατανοεί
καθένας χωριστά. Πάντως επαρκώς την ελληνική γλώσσα, του
επιτρέπεται, όταν αυτό είναι παρέχεται χωρίς καθυστέρηση
αναγκαίο, να εξετάζονται κατ’ διερμηνεία. Εφόσον τούτο είναι
αντιπαράσταση προς τον αναγκαίο, διατίθεται διερμηνεία για
κατηγορούμενο ή άλλο μάρτυρα. την επικοινωνία μεταξύ των
κατηγορουμένων και των
2. Ο μάρτυρας, όταν πρόκειται να συνηγόρων τους σε όλα τα στάδια
αναγνωρίσει πρόσωπα ή της ποινικής διαδικασίας. Το, κατά
πράγματα, προσκαλείται τα ανωτέρω εδάφια, δικαίωμα σε
προηγουμένως να τα περιγράψει διερμηνεία περιλαμβάνει την
με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. προσήκουσα συνδρομή σε άτομα
με πρόβλημα ακοής ή ομιλίας. Σε
Άρθρο 226 Διατυπώσεις των κάθε στάδιο της ποινικής
μαρτυρικών καταθέσεων. διαδικασίας ο εξετάζων εξακριβώνει
με κάθε πρόσφορο μέσο κατά
1. Οι μάρτυρες έχουν δικαίωμα να πόσον ο ύποπτος ή ο
υπαγορεύουν στην ανάκριση τις κατηγορούμενος ομιλεί και κατανοεί
καταθέσεις τους, αν κατά την κρίση την ελληνική γλώσσα και αν
εκείνου που εξετάζει, δεν χρειάζεται την συνδρομή
υπάρχουν λόγοι που να διερμηνέα. Ο ύποπτος ή ο
επιβάλλουν το αντίθετο. Στην κατηγορούμενος έχει δικαίωμα να
έκθεση πρέπει να γίνεται μνεία της ασκήσει αντιρρήσεις κατά της
υπαγόρευσης και, αν δεν γίνει απόφασης με την οποία κρίθηκε ότι

30
ΣΕΙΡΑ
δεν είναι αναγκαία η παροχή που είναι εγγεγραμμένοι στο

διερμηνείας ή όταν η ποιότητα της σχετικό πίνακα, μπορεί να διορισθεί
διερμηνείας δεν είναι επαρκής. Επί διερμηνέας και πρόσωπο που δεν
των αντιρρήσεων αποφασίζει κατά περιλαμβάνεται σε αυτόν. Σε κάθε
την προδικασία ο εισαγγελέας, περίπτωση το δικαστήριο μπορεί
κατά την κύρια ανάκριση το να διορίσει διερμηνέα και αυτόν
δικαστικό συμβούλιο και κατά την που επιλέγει ο κατηγορούμενος
κύρια διαδικασία το δικαστήριο. εκτός πίνακα.
Εφόσον απαιτείται, μπορεί να
γίνεται χρήση τεχνολογίας 3. Με απόφαση του Υπουργού
επικοινωνιών, όπως η Δικαιοσύνης Διαφάνειας και
τηλεδιάσκεψη, το τηλέφωνο ή το Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
διαδίκτυο, εκτός αν η προσωπική καθορίζονται τα προσόντα των
παρουσία του διερμηνέα κριθεί από προσώπων που μπορούν να
τον εξετάζοντα απαραίτητη. περιληφθούν στον πίνακα
διερμηνέων.
2. Ο διορισμός του διερμηνέα
γίνεται από πίνακα που 4. Όταν η γλώσσα είναι ελάχιστα
καταρτίζεται από το συμβούλιο γνωστή, μπορεί να διοριστεί
πλημμελειοδικών, ύστερα από διερμηνέας του διερμηνέα.
πρόταση του εισαγγελέα του μέσα
στο τρίτο δεκαήμερο του μηνός Άρθρο 234 Ποιοι δεν μπορούν να
Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου από διοριστούν διερμηνείς.
πρόσωπα που διαμένουν ή
εργάζονται στην έδρα του και κατά Με ποινή ακυρότητας της
προτίμηση από δημοσίους διαδικασίας δεν μπορεί να διοριστεί
υπαλλήλους. Ο πίνακας διερμηνέας: α) ο κατηγορούμενος,
υποβάλλεται στον εισαγγελέα ο παριστάμενος για την υποστήριξη
εφετών, που έως το τέλος του της κατηγορίας, ο συνήγορος, ο
Οκτωβρίου έχει το δικαίωμα να μάρτυρας, ο πραγματογνώμονας, ο
ζητήσει από το συμβούλιο εφετών τεχνικός σύμβουλος και εκείνος
την μεταρρύθμισή του. Το που ασκεί στην ίδια δίκη καθήκοντα
συμβούλιο των εφετών δικαστή, εισαγγελέα ή γραμματέα·
αποφαίνεται σχετικά έως το τέλος β) όποιος υπάγεται σε μία από τις
Νοεμβρίου. Ο πίνακας, αφού περιπτώσεις των άρθρων 188
οριστικοποιηθεί, τοιχοκολλάται στο στοιχ. α-δ, 209 παρ. 2, 210 και 222.
ακροατήριο του πλημμελειοδικείου
και ανακοινώνεται έως το τέλος Άρθρα 239 – 242 (προδικασία-
Δεκεμβρίου κάθε χρόνου από τον ανάκριση)
εισαγγελέα πλημμελειοδικών στους
ανακριτικούς υπαλλήλους της Άρθρο 239 Σκοπός της ανάκρισης.
περιφέρειας. Κάθε χρόνο ισχύει,
ωσότου συνταχθεί νέος πίνακας, ο 1. Σκοπός της κύριας ανάκρισης
πίνακας που συντάχθηκε το είναι η συλλογή των αναγκαίων
προηγούμενο έτος. Σε εξαιρετικά αποδεικτικών στοιχείων για να
επείγουσες περιπτώσεις και βεβαιωθεί η τέλεση εγκλήματος και
εφόσον δεν είναι δυνατό να να αποφασιστεί αν πρέπει να
διοριστεί διερμηνέας από εκείνους εισαχθεί κάποιος σε δίκη γι’ αυτό.

31
ΣΕΙΡΑ
2. Κατά την κύρια ανάκριση γίνεται Ν.4637/2019 με ισχύ την

καθετί που μπορεί να βοηθήσει την 18/11/2019
εξακρίβωση της αλήθειας,
εξετάζεται και βεβαιώνεται Άρθρο 242 Αυτόφωρο έγκλημα.
αυτεπαγγέλτως όχι μόνο η ενοχή,
αλλά και η αθωότητα του 1. Αυτόφωρο είναι το έγκλημα του
κατηγορουμένου, καθώς και κάθε οποίου ο δράστης καταλαμβάνεται
στοιχείο που αφορά την την ώρα που το τελεί.
προσωπικότητά του και επηρεάζει
την επιμέτρηση της ποινής. 2. Θεωρείται επίσης ότι υπάρχει
αυτόφωρο έγκλημα όταν ο δράστης
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το καταδιώκεται αμέσως μετά την
άρθρο 20 του Ν.4689/2020 με ισχύ πράξη από τη δημόσια δύναμη ή
την 27/5/2020 από τον παθόντα ή με δημόσια
κραυγή, όπως και όταν
Άρθρο 240 Τόπος και χρόνος της συλλαμβάνεται σε χρόνο πολύ
ανάκρισης κοντινό στην αξιόποινη πράξη με
αντικείμενα ή ίχνη από τα οποία
Ως προς τον τόπο και το χρόνο της συνάγεται η διάπραξη του
κύριας ανάκρισης δεν υπάρχει εγκλήματος. Ποτέ δεν θεωρείται ότι
κανένας περιορισμός, δεν πρέπει συντρέχει μία από τις παραπάνω
όμως να γίνεται σε ακατάλληλο περιπτώσεις, αν πέρασε όλη η
τόπο και χρόνο. Η ανάκριση μπορεί επόμενη ημέρα από την τέλεση της
να γίνει και κατά την διάρκεια της πράξης.
νύχτας και Κυριακές και γιορτές.
3. Τα εγκλήματα που τελούνται από
Άρθρο 241 Η ανάκριση είναι ανηλίκους δεν δικάζονται ως
έγγραφη. αυτόφωρα.
Η ανάκριση γίνεται πάντοτε Άρθρα 329 – 332 (κύρια

εγγράφως και χωρίς δημοσιότητα· διαδικασία-θεμελιώδεις αρχές)
διενεργείται με την παρουσία Άρθρο 329 Αρχή της δημοσιότητας
δικαστικού γραμματέα ή δεύτερου
ανακριτικού υπαλλήλου ή, αν δεν 1. Η συζήτηση στο ακροατήριο,
υπάρχουν αυτοί, με παρουσία δύο καθώς και η απαγγελία της
μαρτύρων που έχουν τις απόφασης, γίνονται δημόσια σε
προϋποθέσεις του άρθρου 150. Αν όλα τα ποινικά δικαστήρια, και
δεν είναι δυνατό να βρεθούν τέτοιοι επιτρέπεται στον καθένα να
μάρτυρες, όποιος διενεργεί την παρακολουθεί ανεμπόδιστα τις
ανάκριση είναι υποχρεωμένος να συνεδριάσεις. Απαγορεύεται όμως
την ολοκληρώσει και μόνος του. Για η παρουσία στο ακροατήριο
κάθε ανακριτική πράξη προσώπων που κατά την ελεύθερη
συντάσσεται έκθεση σύμφωνα με κρίση εκείνου που διευθύνει τη
τους νόμιμους τύπους. συζήτηση δεν συμπλήρωσαν το
18ο έτος της ηλικίας τους.

32
ΣΕΙΡΑ
2. Τα δικαστήρια ανηλίκων δικαστήριο, αφού ακούσει τον

συνεδριάζουν κεκλεισμένων των εισαγγελέα και τους διαδίκους,
θυρών. Εκτός των διαδίκων, των εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση και
συνηγόρων τους και των την απαγγέλει σε δημόσια
επιμελητών ανηλίκων, μπορούν να συνεδρίαση.
παρίστανται οι γονείς ή οι τρίτοι
που ασκούν την γονική μέριμνα ή Άρθρο 331 Προφορικότητα της
οι επίτροποι, καθώς και οι διαδικασίας.
αντιπρόσωποι της οικείας εταιρίας
προστασίας ανηλίκων. Η διαδικασία στο ακροατήριο
διεξάγεται προφορικά.
3. Αν πρόκειται για δίκες που είναι
πιθανό να προσελκύσουν Για τη συζήτηση συντάσσονται
μεγαλύτερο αριθμό ακροατών από πρακτικά και η απόφαση
τον συνηθισμένο, οι οποίοι μπορεί απαγγέλλεται προφορικά και
εξαιτίας της ανεπάρκειας του διατυπώνεται εγγράφως σύμφωνα
χώρου στον οποίο διεξάγεται η δίκη με όσα ορίζονται στα άρθρα 140-
να εμποδίσουν την ομαλή 144.
διεξαγωγή της διαδικασίας, ο
πρόεδρος του δικαστηρίου σε Άρθρο 332 Συμπεριφορά των
συνεννόηση με τον εισαγγελέα δικαστικών λειτουργών.
ορίζουν τον αριθμό των ακροατών,
οπότε επιτρέπεται χωρίς διάκριση η Αν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας
είσοδος στον καθένα, ωσότου στο ακροατήριο οι δικαστικοί
συμπληρωθεί αυτός ο αριθμός. λειτουργοί δεν μεταχειρίζονται τα
πρόσωπα που συμμετέχουν στη
Άρθρο 330 Συζήτηση κεκλεισμένων δίκη κατά τρόπο αμερόληπτο,
των θυρών. ευπρεπή, απαθή και ψύχραιμο,
διαπράττουν βαρύ πειθαρχικό
1. Αν η δημοσιότητα της παράπτωμα.
συνεδρίασης είναι επιβλαβής στα
χρηστά ήθη ή συντρέχουν ειδικοί Άρθρα 339 και 340 (κύρια
λόγοι να προστατευθεί ο ιδιωτικός διαδικασία στο ακροατήριο)
ή οικογενειακός βίος των διαδίκων,
ιδίως αν η δημοσιότητα σε δίκη Άρθρο 339 Έναρξη της εκδίκασης.
εγκλημάτων κατά της γενετήσιας
ελευθερίας και οικονομικής 1. Μόλις αρχίσει η εκδίκαση οι
εκμετάλλευσης της γενετήσιας διάδικοι και οι συνήγοροί τους,
ζωής έχει ως συνέπεια την ιδιαίτερη καθώς και οι μάρτυρες που
ψυχική ταλαιπωρία ή το διασυρμό κλητεύθηκαν, κάθονται στις
του θύματος και μάλιστα ανηλίκου, ορισμένες γι’ αυτούς θέσεις ή
το δικαστήριο διατάσσει τη έδρες.
διεξαγωγή της δίκης ή ενός μέρους
της χωρίς δημοσιότητα. 2. Οι κατηγορούμενοι που
κρατούνται προσωρινά παρίστανται
2. Για τον αποκλεισμό της χωρίς χειροπέδες και μόνο
δημοσιότητας κατά την φυλάσσονται. Όταν αρχίσει η
προηγούμενη παράγραφο, το εκδίκαση κάθε υπόθεσης, η

33
ΣΕΙΡΑ
συζήτηση εξακολουθεί χωρίς περισσότερο από τριάντα (30)

διακοπή ωσότου απαγγελθεί η ημέρες. Ο συνήγορος μπορεί να
απόφαση. Ο διευθύνων δεν μπορεί διορίζεται και πριν από τη
να διακόψει τη συζήτηση παρά συνεδρίαση, αν το ζητήσει ο
μόνο κατά τα αναγκαία διαλείμματα κατηγορούμενος, ακόμα και με
για αναψυχή των δικαστών, των απλή επιστολή προς τον
ενόρκων, των συνηγόρων, των εισαγγελέα. Αν κρατείται στις
μαρτύρων, των κατηγορουμένων φυλακές, το αίτημά του
και σε όσες άλλες περιπτώσεις διαβιβάζεται από τον διευθυντή του
ορίζει ο κώδικας. καταστήματος κράτησης. Ο
εισαγγελέας διορίζει συνήγορο από
Άρθρο 340 Προσωπική εμφάνιση τον πίνακα και θέτει στη διάθεσή
του κατηγορουμένου. του τη δικογραφία. Αν ο
κατηγορούμενος αρνηθεί την
1. Ο κατηγορούμενος οφείλει να υπεράσπισή του από το διορισμένο
εμφανίζεται αυτοπροσώπως στο συνήγορο, ο πρόεδρος του
ακροατήριο κατά τη συζήτηση, δικαστηρίου διορίζει σε αυτόν άλλο
μπορεί επίσης να διορίζει δικηγόρο συνήγορο από τον ίδιο πίνακα. Σε
ως συνήγορο για την υπεράσπισή περίπτωση νέας άρνησης του
του. Στα κακουργήματα και στα κατηγορουμένου, το δικαστήριο
πλημμελήματα για τα οποία ο προβαίνει στην εκδίκαση της
νόμος απειλεί ποινή φυλάκισης υπόθεσης χωρίς διορισμό
τουλάχιστον τριών (3) ετών, ο συνηγόρου.
πρόεδρος του δικαστηρίου διορίζει
υποχρεωτικά συνήγορο σε όσους Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
κατηγορούμενους δεν έχουν από άρθρο 134 του Ν.4855/2021 με
πίνακα που καταρτίζει τον ισχύ την 12/11/2021
Ιανουάριο κάθε έτους το διοικητικό
συμβούλιο του οικείου δικηγορικού 2. Σε δίκες για κακούργημα, οι
συλλόγου. Την ίδια υποχρέωση οποίες λόγω της σοβαρότητας και
έχει και ο δικαστής ανηλίκων, όταν του αντικειμένου τους πρόκειται να
ο ανήλικος κατηγορείται για πράξη έχουν μακρά διάρκεια, ο πρόεδρος
που αν την τελούσε ενήλικος θα του δικαστηρίου διορίζει με την ίδια,
ήταν κακούργημα. Για τον σκοπό διαδικασία στον κατηγορούμενο
αυτόν κατά την έναρξη της που δεν έχει συνήγορο δύο (2) ή
συνεδρίασης ο πρόεδρος του τρεις (3) συνηγόρους από τον ίδιο
δικαστηρίου διακριβώνει για το πίνακα. Ο κατηγορούμενος δεν
σύνολο των υποθέσεων, αν οι μπορεί να αρνηθεί την υπεράσπισή
κατηγορούμενοι στερούνται του από τον συνήγορο ή τους
συνηγόρου υπεράσπισης. Οι συνηγόρους που διορίστηκαν από
υποθέσεις στις οποίες διορίζεται τον πρόεδρο, μπορεί όμως με
συνήγορος κατά τα παραπάνω, αιτιολογημένη αίτησή του να
εκδικάζονται υποχρεωτικά σε ζητήσει από το δικαστήριο την
συνεδρίαση μετά από διακοπή, ανάκληση του διορισμού ενός (1)
προκειμένου να προετοιμαστεί μόνο συνηγόρου, οπότε η
κατάλληλα ο διορισθείς συνήγορος. υπεράσπιση συνεχίζεται από τους
Η δικάσιμος μετά από τη διακοπή λοιπούς, εφόσον είχαν διοριστεί
αυτή δεν μπορεί να απέχει περισσότεροι από ένας. Σε δίκες

34
ΣΕΙΡΑ
για κακούργημα με μακρά διάρκεια 4. Αν ο κατηγορούμενος δεν

η μη εμφάνιση ή μη παράσταση ή εμφανιστεί ή δεν εκπροσωπείται
με οποιονδήποτε τρόπο μη νομίμως από συνήγορο, δικάζεται
εκπροσώπηση του σαν να ήταν παρών, εφόσον έχει
κατηγορουμένου από πληρεξούσιο νομίμως κλητευθεί και έχει
δικηγόρο στις επόμενες της ενημερωθεί ότι σε περίπτωση μη
εναρκτήριας συνεδριάσεις του εμφάνισης ή μη εκπροσώπησής
δικαστηρίου δεν εμποδίζει την του θα δικαστεί ερήμην.
πρόοδο της δίκης. Σε περίπτωση
δικαιολογημένης παραίτησης του Για την εφαρμογή της διάταξης
πληρεξουσίου δικηγόρου ή αυτής η ενημέρωση του
ανάκλησης της προς αυτόν εντολής κατηγορουμένου πριν την έναρξη
εφαρμόζονται αναλόγως τα εδάφια της διαδικασίας στο ακροατήριο
α΄ και β΄ της παρούσας καλύπτει και κάθε επόμενη
παραγράφου. διαδικαστική φάση μέχρι την
έκδοση οριστικής απόφασης σε
3. Σε πλημμελήματα και πρώτο βαθμό.
κακουργήματα επιτρέπεται να
εκπροσωπείται ο κατηγορούμενος Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
από συνήγορο, τον οποίο διορίζει παρ. 36 του άρθρου 7 του
με έγγραφη δήλωσή του. Η Ν.4637/2019 με ισχύ την
δήλωση γίνεται κατά τις διατάξεις 18/11/2019
του τρίτου εδαφίου της παρ. 2 του
άρθρου 42 και πρέπει, με ποινή 5. Ο αιτών την ακύρωση της
απαραδέκτου, να αναφέρει την διαδικασίας, την ακύρωση
ακριβή διεύθυνση κατοικίας ή απόφασης, την αναστολή
διαμονής του κατηγορουμένου. εκτέλεσης απόφασης λόγω
Στην περίπτωση αυτήν ο ασκηθείσας έφεσης ή αναίρεσης
κατηγορούμενος θεωρείται παρών και τον καθορισμό συνολικής
και ο συνήγορός του ενεργεί όλες εκτιτέας ποινής μπορεί να
τις διαδικαστικές πράξεις γι’ αυτόν. εκπροσωπηθεί από συνήγορο,
Το δικαστήριο σε κάθε περίπτωση διοριζόμενο κατά τους όρους της
μπορεί να διατάξει την προσωπική παρ. 3. Για το παραδεκτό των ως
εμφάνιση του κατηγορουμένου, άνω αιτήσεων δεν απαιτείται να
όταν κρίνει ότι αυτή είναι υποβληθεί ο αιτών στην εκτέλεση
απαραίτητη για να βρεθεί η της προσβαλλόμενης απόφασης.
αλήθεια. Αν και μετά το γεγονός
αυτό δεν εμφανιστεί ο Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
κατηγορούμενος, το δικαστήριο παρ. 24 του άρθρου 8 του
μπορεί να διατάξει τη βίαιη Ν.4637/2019 με ισχύ την
προσαγωγή του, που εκτελείται, αν 18/11/2019
είναι δυνατό, ακόμα και κατά τη
διάρκεια της συνεδρίασης.

άρθρο 134 του Ν.4855/2021 με
ισχύ την 12/11/2021

35
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 350, 351, 359 2. Ο διευθύνων τη συζήτηση

(αποδεικτική διαδικασία- μπορεί να αναθέσει την εξέταση
μάρτυρες) μαρτύρων σε έναν από τους
Άρθρο 350 Απαγόρευση δικαστές που συγκροτούν το
δικαστήριο.
επικοινωνίας μαρτύρων.
3. Το δικαστήριο μπορεί να
1. Πριν ακόμα αρχίσει η εξέταση απαλλάξει μάρτυρα που
μαρτύρων, ο διευθύνων τη κλητεύθηκε από παραδρομή.
συζήτηση παραγγέλλει στους
μάρτυρες να αποχωρήσουν στο Άρθρο 359 Αποχώρηση και νέα
δωμάτιο που είναι προορισμένο γι’
εξέταση μαρτύρων.
αυτούς.
2. Οι μάρτυρες πριν από την Όταν τελειώσει η εξέταση του

εξέτασή τους οφείλουν να μην μάρτυρα, αυτός παραμένει στο
επικοινωνούν με κανέναν από ακροατήριο έως το τέλος της
αυτούς που έχουν συμφέρον από αποδεικτικής διαδικασίας, εκτός αν
την έκβαση της δίκης, ούτε να το δικαστήριο του επιτρέψει να
ακούν αυτά που λέγονται στη αποχωρήσει με τη συναίνεση του
διαδικασία. εισαγγελέα και των διαδίκων. Ο
διευθύνων τη συζήτηση έχει το
δικαίωμα με αίτηση του εισαγγελέα,
3. Ο διευθύνων τη συζήτηση, αν το
των διαδίκων ή αυτεπαγγέλτως να
κρίνει αναγκαίο, διατάσσει τα
διατάξει να αποχωρήσουν από το
πρόσφορα μέτρα για την αποφυγή
ακροατήριο μερικοί ή όλοι οι
οποιασδήποτε αθέμιτης
μάρτυρες που εξετάστηκαν ή να
επικοινωνίας.
εξεταστούν και πάλι μόνοι ή με την
παρουσία άλλων μαρτύρων.
Άρθρο 351 Σειρά κατά την εξέταση
μαρτύρων.
Άρθρα 364 και 365 (εξέταση
κατηγορουμένου)
1. Ο διευθύνων τη συζήτηση
προσδιορίζει τη σειρά κατά την Άρθρο 364 Συνεννόηση
οποία θα εξεταστούν οι μάρτυρες κατηγορουμένου με τον συνήγορό
και θα υποβληθούν οι υπόλοιπες του.
αποδείξεις. Ο ίδιος φροντίζει με
επιμέλεια ώστε, με τη σειρά που θα Ο κατηγορούμενος μπορεί κατά τη
προσδιοριστεί, να διασαφηνιστούν διάρκεια της διαδικασίας να
όσο το δυνατόν πληρέστερα τα συνεννοείται με τον συνήγορό του,
σχετικά με την πράξη και όλα όσα όχι όμως προκειμένου να δώσει
αφορούν την κατηγορία ή την απάντηση σε ερώτηση.
υπεράσπιση, να διαλυθεί κάθε
σύγχυση και να προκύψει βέβαιη Άρθρο 365 Απολογία του
πεποίθηση για την δικαζόμενη κατηγορουμένου.
κατηγορία, στηριγμένη σε βάσιμες
αποδείξεις. 1. Ο διευθύνων τη συζήτηση καλεί
τον κατηγορούμενο να απολογηθεί
για την κατηγορία που του

36
ΣΕΙΡΑ
αποδίδεται. Κατά την απολογία του παριστάμενο για την υποστήριξη

ο κατηγορούμενος πρέπει να μη της κατηγορίας, ο οποίος δεν
διακόπτεται, εκτός αν επιμένει να μπορεί να επεκταθεί στο θέμα της
απομακρύνεται από το θέμα, και να ποινής που πρέπει να επιβληθεί,
μην εμποδίζεται στην αφήγηση και τέλος δίνει τον λόγο στον
περιστατικών που αποκρούουν την κατηγορούμενο.
κατηγορία. Αφού τελειώσει η
απολογία, μπορούν να γίνουν 2. Δικαίωμα δευτερολογίας έχει ο
ερωτήσεις στον κατηγορούμενο εισαγγελέας και ο κατηγορούμενος
από τον διευθύνοντα τη συζήτηση, ή ένας συνήγορός του. Η
τον εισαγγελέα και τους δικαστές. δευτερολογία πρέπει να
Οι υπόλοιποι διάδικοι, καθώς και οι περιορίζεται στην απόκρουση
συνήγοροί τους, επιτρέπεται να αντίθετων επιχειρημάτων και δεν
υποβάλλουν ερωτήσεις στον μπορεί να διαρκέσει περισσότερο
κατηγορούμενο μόνο με τη από μισή ώρα. Στη δευτερολογία
μεσολάβηση εκείνου που διευθύνει έχουν το δικαίωμα να απαντήσουν
τη συζήτηση. Ο ο εισαγγελέας και οι διάδικοι.
συγκατηγορούμενος έχει το
δικαίωμα να υποβάλλει απευθείας 3. Ο κατηγορούμενος ή ο
ερωτήσεις στον έτερο συνήγορός του έχει πάντοτε το
κατηγορούμενο που τον δικαίωμα να μιλήσει τελευταίος.
ενοχοποιεί.
Άρθρο 368 Πώς τελειώνει η ποινική
2. Αν όσα εκθέτει ο δίκη
κατηγορούμενος είναι στο σύνολό
τους ή εν μέρει διαφορετικά από Η ποινική δίκη τελειώνει: α) με την
όσα ο ίδιος εξέθεσε στην καταδίκη ή την αθώωση του
προδικασία, είναι δυνατό να του κατηγορουμένου· β) με την
διαβαστούν οι αντίθετες περικοπές οριστική παύση της ποινικής
της απολογίας του κατά την δίωξης, όταν έχει γίνει παραίτηση
ανάκριση. από το δικαίωμα της έγκλησης ή
όταν έχει γίνει ανάκλησή της ή όταν
3. Αν ο κατηγορούμενος αρνηθεί να έχει αμνηστευθεί η πράξη ή έχει
απολογηθεί ή να απαντήσει σε παραγραφεί το αξιόποινό της ή
ερώτηση, αυτό αναγράφεται στα όταν ο κατηγορούμενος έχει
πρακτικά. πεθάνει· γ) με την κήρυξη της
ποινικής δίωξης απαράδεκτης στις
περιπτώσεις που υπάρχει
δεδικασμένο ή εκκρεμοδικία (άρθρο
Άρθρα 367 – 371 (τι ακολουθεί 57) ή όταν δεν υπάρχει η έγκληση,
την αποδεικτική διαδικασία) αίτηση ή άδεια (άρθρα 41, 53, 56)
Άρθρο 367 Αγορεύσεις. που απαιτείται για τη δίωξη. Η
δικαστική άφεση της ποινής και η
1. Όταν τελειώσει η αποδεικτική απαλλαγή λόγω έμπρακτης
διαδικασία, ο διευθύνων τη μετάνοιας λογίζονται ως αθώωση
συζήτηση δίνει τον λόγο στον του κατηγορουμένου.
εισαγγελέα, έπειτα στον

37
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 369 Κατάρτιση και κηρυχθεί ένοχος ο

δημοσίευση των αποφάσεων. κατηγορούμενος, γίνεται αμέσως
κατόπιν συζήτηση για την ποινή
1. Οι αποφάσεις των ποινικών που θα πρέπει να επιβληθεί και
δικαστηρίων δημοσιεύονται σε ενδεχομένως για τα μέτρα
δημόσια συνεδρίαση από τον ασφαλείας.
διευθύνοντα τη συζήτηση μετά την
περάτωσή της και πριν αρχίσει η 4. Το δικαστήριο αφαιρεί από την
συζήτηση της επόμενης υπόθεσης. ποινή που επιβλήθηκε τον χρόνο
Αν για ειδικούς λόγους επιβάλλεται της προσωρινής κράτησης του
να επιφυλαχθεί το δικαστήριο να καταδικασμένου σύμφωνα με τις
εκδώσει την απόφασή του σε σχετικές διατάξεις του ποινικού
μεταγενέστερο χρόνο, ο διευθύνων κώδικα. Αν το δικαστήριο
τη συζήτηση έχει την υποχρέωση παρέλειψε να τον αφαιρέσει στην
να γνωστοποιεί την ώρα που θα καταδικαστική απόφαση, μπορεί να
δημοσιευθεί η απόφαση. το πράξει και με μεταγενέστερη
απόφασή του, με αίτηση του
2. Οι αποφάσεις των πολυμελών καταδίκου ή του εισαγγελέα.
δικαστηρίων καταρτίζονται από την Μπορεί επίσης να διορθώσει τα
ψήφο των δικαστών που σφάλματα που έγιναν στον
συγκρότησαν το δικαστήριο σε υπολογισμό. Όταν το δικαστήριο
μυστική διάσκεψη, στην οποία που επέβαλε την ποινή είναι το
παρίσταται ο γραμματέας. Ο μικτό ορκωτό δικαστήριο και η
διευθύνων τη συζήτηση σύνοδος έχει λήξει, αρμόδιο για την
συγκεντρώνει τις ψήφους, αφαίρεση της προσωρινής
αρχίζοντας από τον κατώτερο στο κράτησης είναι το τριμελές εφετείο,
βαθμό και σε περίπτωση που οι ενώ αν η απόφαση είναι του μικτού
δικαστές είναι ισόβαθμοι από τον ορκωτού εφετείου, αρμόδιο είναι το
νεότερο στο βαθμό, ενώ ο ίδιος πενταμελές εφετείο. Εναντίον της
ψηφίζει τελευταίος. Αν υπάρχει απόφασης για τον υπολογισμό του
διχογνωμία, επικρατεί η γνώμη της χρόνου της προσωρινής κράτησης
πλειοψηφίας. Αν εκδηλώθηκαν επιτρέπεται το ένδικο μέσο της
περισσότερες από δύο γνώμες, οι αναίρεσης.
δικαστές που ψήφισαν υπέρ της
δυσμενέστερης γνώμης για τον 5. Όταν απαγγελθεί η απόφαση, ο
κατηγορούμενο ή υπέρ της διευθύνων τη συζήτηση
βαρύτερης ποινής προσχωρούν ανακοινώνει σε εκείνον που
στη γνώμη εκείνων που ψήφισαν καταδικάστηκε ότι έχει το δικαίωμα
υπέρ της αμέσως ηπιότερης, να ασκήσει έφεση ή αναίρεση μέσα
ωσότου επιτευχθεί η πλειοψηφία. στην νόμιμη προθεσμία.
3. Πρώτα γίνεται ψηφοφορία για Άρθρο 370 Καταχώρηση

την ενοχή ή την αθωότητα του μειοψηφίας.
κατηγορουμένου για την πράξη
που του αποδίδεται, όπως αυτή Σε κάθε δικαστική απόφαση
προέκυψε από την κύρια καταχωρίζεται υποχρεωτικά η
διαδικασία και για τον γνώμη της μειοψηφίας, αν υπάρχει,
χαρακτηρισμό της πράξης. Αφού με τα ονόματα των δικαστών που

38
ΣΕΙΡΑ
μειοψηφούν, τα οποία αναφέρονται Άρθρο 549 Ποιοι φροντίζουν για

και κατά την απαγγελία της την εκτέλεση της απόφασης.
απόφασης στο ακροατήριο.
1. Για την εκτέλεση της απόφασης
Άρθρο 371 Αποφάσεις που φροντίζει αυτεπαγγέλτως ο
δημοσιεύονται στον τύπο. εισαγγελέας του δικαστηρίου που
την έχει εκδώσει.
Στις περιπτώσεις που ο νόμος
ορίζει ότι η δικαστική απόφαση 2. Ο επιφορτισμένος με την
πρέπει να δημοσιευθεί στον τύπο, εκτέλεση μπορεί να εξουσιοδοτήσει
το δικαστήριο πρέπει να καθορίσει άλλον εισαγγελέα, ιδίως όταν ο
στην ίδια την απόφαση αν πρέπει καταδικασμένος διαμένει έξω από
να δημοσιευτεί ολόκληρη ή μόνο την έδρα του επιφορτισμένου με
ορισμένα τμήματά της και σε ποια ή την εκτέλεση και ο τελευταίος
ποιες εφημερίδες. εγκρίνει την έκτιση της ποινής σε
φυλακή έξω από την περιφέρειά
Άρθρα 545 – 547 και 549 παρ. 1 του.
και 2 (αποφάσεις εκτελεστές)
Άρθρο 545 Πότε η απόφαση είναι
εκτελεστή.
Η καταδικαστική απόφαση και

κάθε διάταξη του δικαστή ή του
εισαγγελέα εκτελείται μόλις γίνει
αμετάκλητη, εκτός αν ο νόμος
ορίζει διαφορετικά σε ειδικές
περιπτώσεις.
Άρθρο 546 Πότε η απόφαση είναι

αμετάκλητη.
Αμετάκλητη είναι η απόφαση κατά

της οποίας δεν επιτρέπεται ένδικο
μέσο ή δεν ασκήθηκε μέσα στην
νόμιμη προθεσμία το επιτρεπόμενο
ένδικο μέσο ή ασκήθηκε
εμπρόθεσμα και απορρίφθηκε.
Άρθρο 547 Πότε εκτελείται η

αθωωτική απόφαση.
Η αθωωτική απόφαση εκτελείται

μόλις απαγγελθεί, εκτός αν σε
ειδικές περιπτώσεις ο νόμος ορίζει
διαφορετικά.

39
ΣΕΙΡΑ
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (Ν.2717/1999) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ
Περιεχόμενα Άρθρο 52 Στο χώρο εργασίας ....... 14

Άρθρα 23 – 32 (διάδικοι- Άρθρο 53 Ειδικές περιπτώσεις...... 14
νομιμοποίηση δικαστικών
Άρθρο 54 Σε πρόσωπα γνωστής
πληρεξουσίων) ................................ 3
διεύθυνσης στην αλλοδαπή και σε
Άρθρο 23 .........................................3 πρόσωπα άγνωστης διαμονής ...... 15
Άρθρο 24 Φυσικά πρόσωπα ...........3 Άρθρο 55 Θυροκόλληση ............... 15
Άρθρο 25 Νομικά πρόσωπα - Άρθρο 56 Έκθεση .......................... 16
Ενώσεις προσώπων - Ομάδες
Άρθρο 57 Συντέλεση ..................... 16
περιουσίας ......................................3
Άρθρο 58 Διορισμός...................... 16
Άρθρο 26 Νομιμοποίηση νόμιμων
αντιπροσώπων και εκπροσώπων ....4 Άρθρο 59 Διάρκεια εξουσίας ........ 17
Άρθρο 27 Διενέργεια διαδικαστικών Άρθρο 60 Έναρξη - Λήξη -

πράξεων ..........................................4 Υπολογισμός .................................. 17
Άρθρο 28 Νομιμοποίηση Άρθρο 61 Διαδρομή - Παράταση -

δικαστικών πληρεξουσίων ..............4 Διακοπή - Αναστολή - Εξέταση
τήρησης ......................................... 18
Άρθρο 29 Δικαστικοί πληρεξούσιοι
του Δημοσίου και των άλλων Άρθρο 62 ....................................... 18
Ν.Π.Δ.Δ. ...........................................5 Άρθρα 63 – 78 (ένδικα βοηθήματα-
Άρθρο 30 Δικαστικοί πληρεξούσιοι προσφυγή-αγωγή) .........................19
των λοιπών διαδίκων ......................6 Άρθρο 63 Προσβαλλόμενες πράξεις
Άρθρο 31 Λήξη της δικαστικής και παραλείψεις ............................ 19
πληρεξουσιότητας...........................7 Άρθρο 64 Ενεργητική νομιμοποίηση
Άρθρο 32 Παύση της δικαστικής ....................................................... 20
πληρεξουσιότητας...........................7 Άρθρο 65 Παθητική νομιμοποίηση
Άρθρα 44 – 62 (εκθέσεις-δικογραφία- ....................................................... 20
επιδόσεις-αντίκλητος-προθεσμίες- Άρθρο 66 Προθεσμία .................... 21
ακυρότητες)..................................... 8 Άρθρο 67 Διακοπή της προθεσμίας
Άρθρο 44 .........................................8 ....................................................... 22
Άρθρο 45 Απαραίτητα στοιχεία ......8 Άρθρο 68 Περιεχόμενο του
Άρθρο 46 Ελλείψεις ......................10 δικογράφου ................................... 22
Άρθρο 47 Γενικές διατάξεις...........10 Άρθρο 69 Ανασταλτικό αποτέλεσμα

....................................................... 23
Άρθρο 48 Όργανα – Παραγγελία ..11
Άρθρο 70 Απαράδεκτο άσκησης
Άρθρο 49 Προς το Δημόσιο και τα
δεύτερης ....................................... 23
άλλα Ν.Π.Δ.Δ. ................................ 13
Άρθρο 71 ....................................... 23
Άρθρο 50 Προς ιδιώτες .................13
Ενεργητική νομιμοποίηση ............ 23
Άρθρο 51 Στην κατοικία ................13

1
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 72 Παθητική νομιμοποίηση Άρθρο 133Γ Διεξαγωγή της

.......................................................24 τηλεματικής συνεδρίασης............. 32
Άρθρο 73 Περιεχόμενο δικογράφου Άρθρο 133Δ Σύνταξη πρακτικού
.......................................................24 τηλεματικής συνεδρίασης............. 32
Άρθρο 74 Άσκηση υπό αίρεση - Άρθρο 133Ε Ρύθμιση διαδικαστικών
Επικουρικές βάσεις .......................24 ζητημάτων της τηλεματικής
Άρθρο 75 Συνέπειες κατάθεσης και συνεδρίασης ................................. 33
επίδοσης........................................24 Άρθρο 134 Συζήτηση ..................... 33
Άρθρο 76 Απαράδεκτο άσκησης Άρθρο 135 Μη παράσταση διαδίκου
δεύτερης........................................25 - Αναβολή της συζήτησης ............. 34
Άρθρο 77 Παρεμπίπτουσα ............25 Άρθρο 136 Διακοπή της
Άρθρο 78 Σχέση προς άλλα ένδικα παράστασης διαδίκου ................... 35
βοηθήματα ....................................25 Άρθρο 137 Συνεννόηση με
Άρθρα 81 – 88 (ένδικα μέσα) ......... 25 αλλογλώσσους, κωφαλάλους κ.λπ.
....................................................... 35
Άρθρο 81 Τα ένδικα μέσα .............25
Άρθρο 138 Υπομνήματα................ 35
Άρθρο 82 Αρμοδιότητα εκδίκασης 26
Άρθρο 139 Αξιόποινες πράξεις ..... 36
Άρθρο 83 Προσβαλλόμενες
αποφάσεις .....................................26 Άρθρο 139α ................................... 36
Άρθρο 84 Νομιμοποίηση διαδίκων Άρθρο 189 (κατάρτιση-έκδοση-

.......................................................26 δημοσίευση απόφασης) .................36
Άρθρο 85 Επανάσκηση..................26 Άρθρο 189 Κατάρτιση, έκδοση και

δημοσίευση - Μειοψηφία ............ 36
Άρθρο 86 Προθεσμίες ...................26
Άρθρο 87 Δικόγραφα ....................27
Άρθρο 88 Αναστολή εκτέλεσης .....27
Άρθρα 132 – 139Α (συζήτηση στο
ακροατήριο) .................................. 27
Άρθρο 132 Έκθεμα ........................27
Άρθρο 133 Συνεδρίαση .................27
Άρθρο 133Α Βασικοί ορισμοί
διεξαγωγής της συνεδρίασης με τη
χρήση τεχνολογιών
απομακρυσμένης σύνδεσης .........30
Άρθρο 133Β Τεχνολογικές
προϋποθέσεις τηλεματικής
συνεδρίασης..................................31

2
ΣΕΙΡΑ
Άρθρα 23 – 32 (διάδικοι- ενώπιον του οποίου πρόκειται να

νομιμοποίηση δικαστικών εισαχθεί ή εκκρεμεί η υπόθεση.
πληρεξουσίων)
Άρθρο 23 Άρθρο 25 Νομικά πρόσωπα -
Ενώσεις προσώπων - Ομάδες
Ικανότητα να είναι διάδικοι έχουν, περιουσίας
εκτός από τα φυσικά και τα νομικά
πρόσωπα, οι ενώσεις προσώπων, 1. Το Δημόσιο εκπροσωπείται στη
καθώς και οι ομάδες περιουσίας. δίκη από τον Υπουργό
Οικονομικών.
Άρθρο 24 Φυσικά πρόσωπα
Κατ΄εξαίρεση, τούτο
1. Ικανότητα να αποφασίζει για τη εκπροσωπείται κατά την εκδίκαση:
διενέργεια διαδικαστικών πράξεων
έχει το φυσικό πρόσωπο το οποίο: α. των φορολογικών εν γένει
διαφορών, από την αρχή που
α. έχει πλήρη δικαιοπρακτική εξέδωσε τη σχετική πράξη ή που
ικανότητα, ή παρά το νόμο παρέλειψε την
έκδοσή της, ενώ
β. έχει περιορισμένη
δικαιοπρακτική ικανότητα, αλλά β. των διαφορών που αφορούν τα
μόνο ως προς τις διαδικαστικές σήματα, από τον Υπουργό
πράξεις που αφορούν τη ρύθμιση Ανάπτυξης.
σχέσεων για τις οποίες θεωρείται
ικανό. 2. Τα νομικά πρόσωπα δημοσίου
και ιδιωτικού δικαίου
2. Ο αλλοδαπός έχει δικανική εκπροσωπούνται από τους
ικανότητα εφόσον είναι νόμιμους εκπροσώπους τους, ενώ
δικαιοπρακτικώς ικανός είτε κατά το οι ενώσεις προσώπων και οι
δίκαιο της ιθαγένειάς του είτε κατά ομάδες περιουσίας από τα
το ελληνικό δίκαιο. πρόσωπα στα οποία έχει ανατεθεί
η διαχείριση των υποθέσεών τους.
3. Αν το πρόσωπο δεν έχει
δικανική ικανότητα, για τη 3. Η εκπροσώπηση των
διενέργεια διαδικαστικών πράξεων αλλοδαπών νομικών προσώπων,
αποφασίζει ο νόμιμος εφόσον ειδική διάταξη δεν ορίζει
αντιπρόσωπός του. διαφορετικά, διέπεται από το δίκαιο
της έδρας τους.
4. Κατ΄εξαίρεση, για να αποτραπεί
τυχόν επικείμενος κίνδυνος, 4. Με προεδρικά διατάγματα, που
επιτρέπεται και σε μη ικανό εκδίδονται ύστερα από πρόταση
πρόσωπο να αποφασίζει για τη των Υπουργών Δικαιοσύνης,
διενέργεια διαδικαστικών πράξεων Οικονομικών και του αρμόδιου κατά
ύστερα από άδεια του προέδρου περίπτωση Υπουργού, επιτρέπεται
του συμβουλίου, ή του δικαστή, να ορίζονται και άλλες αρχές που
που διευθύνει το δικαστήριο θα μπορούν να εκπροσωπούν στη
δίκη το Δημόσιο.

3
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 26 Νομιμοποίηση νόμιμων γ. κατά τη διαδικασία λήψης

αντιπροσώπων και εκπροσώπων ασφαλιστικών μέτρων σύμφωνα με
τις διατάξεις των άρθρων 200 -
Τα στοιχεία νομιμοποίησης των 215.
νόμιμων αντιπροσώπων και των
εκπροσώπων των διαδίκων Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
υποβάλλονται στο δικαστήριο ως άρθρο 20 του Ν.4446/2016 με ισχύ
την πρώτη συζήτηση. Οι διατάξεις την 22/12/2016
των παρ. 2, 3 και 4 του άρθρου 28
εφαρμόζονται αναλόγως και ως 3. Κατά την εκδίκαση των
προς τους νόμιμους φορολογικών εν γένει διαφορών, οι
αντιπροσώπους και τους εκπρόσωποι του Δημοσίου και των
εκπροσώπους των διαδίκων. άλλων νομικών προσώπων
δημοσίου δικαίου μπορούν να
Άρθρο 27 Διενέργεια διαδικαστικών διενεργούν διαδικαστικές πράξεις
πράξεων και χωρίς δικαστικό πληρεξούσιο.
1. Οι διάδικοι, οι νόμιμοι 4. Η παράγραφος 3 έχει εφαρμογή,

αντιπρόσωποι και οι εκπρόσωποί εφόσον το αντικείμενο της
τους διενεργούν τις διαδικαστικές φορολογικής διαφοράς που
πράξεις και παρίστανται κατά τη εισάγεται προς επίλυση δεν
συζήτηση με δικαστικούς υπερβαίνει το ποσό των εκατόν
πληρεξούσιους. πενήντα χιλιάδων ευρώ.
2. Κατ΄εξαίρεση, οι ιδιώτες διάδικοι Σημ.: όπως προστέθηκε με την

ή οι νόμιμοι αντιπρόσωποι ή οι παρ.1 άρθρου 15
εκπρόσωποί τους μπορούν να Ν.3900/2010,ΦΕΚ Α
διενεργούν διαδικαστικές πράξεις 213/17.12.2010.`Εναρξη ισχύος
και να παρίστανται κατά τη από 1.1.2011.
συζήτητη χωρίς δικαστικό
πληρεξούσιο: Άρθρο 28 Νομιμοποίηση
δικαστικών πληρεξουσίων
α. κατά την εκδίκαση χρηματικών
διαφορών, όταν το αντικείμενό τους 1. Για τις πράξεις της Προδικασίας
δεν υπερβαίνει το ποσό των χιλίων θεωρείται ότι υπάρχει η
πεντακοσίων (1.500) ευρώ, αν πληρεξουσιότητα, εφόσον είτε
πρόκειται δε για φορολογική εν επακολουθήσει η νομιμοποίηση
γένει διαφορά που αφορά κύριο και δικαστικού πληρεξουσίου είτε
πρόσθετο φόρο, όταν ο κύριος εμφανιστεί στο ακροατήριο ο
φόρος δεν υπερβαίνει το ποσό διάδικος ή ο νόμιμος
αυτό. αντιπρόσωπος ή ο εκπρόσωπός
του και δηλώνει ότι εγκρίνει τη
β. κατά την εκδίκαση των διαφορών διενέργειά τους.
που αναφύονται κατ΄εφαρμογή των
νομοθεσιών στις οποίες αναφέρεται Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
η παρ. 1 του άρθρου 7 του Ν. άρθρο 51 του Ν.4963/2022 με ισχύ
702/1977 και την 30/7/2022

4
ΣΕΙΡΑ
2. Αν, ως την πρώτη συζήτηση, δεν Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

έχουν υποβληθεί τα στοιχεία της άρθρο 51 του Ν.4963/2022 με ισχύ
νομιμοποίησης ή αυτά που έχουν την 30/7/2022
υποβληθεί δεν είναι πλήρη, το
δικαστήριο, ύστερα από αίτηση του 6. Αν, ωσότου υποβληθούν τα
διαδίκου ή του νόμιμου στοιχεία της νομιμοποίησης,
αντιπροσώπου ή του εκπροσώπου υπάρξει κίνδυνος για τα
ή του εμφανιζόμενου ως δικαστικού συμφέροντα διαδίκου, ο πρόεδρος
πληρεξουσίου του, είτε αναβάλλει του δικαστηρίου ή του οικείου
τη συζήτηση είτε προχωρεί σε αυτή τμήματος μπορεί, με πράξη του, να
χορηγώντας εύλογη προθεσμία για επιτρέψει τη διενέργεια των
την υποβολή τους. διαδικαστικών πράξεων που είναι
απαραίτητες για την αποτροπή του
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το κινδύνου.
την 30/7/2022 7. Τα πληρεξούσια και τα λοιπά
νομιμοποιητικά έγγραφα που
3. Αν, κατά τη διάσκεψη, υποβάλλονται στο δικαστήριο πριν,
διαπιστωθεί ότι τα κατά νόμο κατά ή μετά την επ’ ακροατηρίου
στοιχεία της νομιμοποίησης έχουν συζήτηση, καταχωρίζονται
μεν υποβληθεί όλα, είτε εξαρχής υποχρεωτικά με αριθμό
είτε ύστερα από τη χορήγηση της πρωτοκόλλου στο Ολοκληρωμένο
κατά την προηγούμενη παράγραφο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών
προθεσμίας, πλην αυτά Υποθέσεων Διοικητικής
παρουσιάζουν ελλείψεις, ο Δικαιοσύνης (ΟΣΔΔΥ-ΔΔ), κατά τη
πρόεδρος του δικαστηρίου ή του σειρά καταθέσεως ή περιελεύσεως
οικείου τμήματος, με πράξη, του, στο δικαστήριο.
καλεί τον εμφανιζόμενο ως
δικαστικό πληρεξούσιο να τα Σημ.: όπως προστέθηκε με το
συμπληρώσει μέσα σε τασσόμενη άρθρο 51 του Ν.4963/2022 με ισχύ
από αυτόν ανατρεπτική προθεσμία. την 30/7/2022
4. Τα στοιχεία της νομιμοποίησης Άρθρο 29 Δικαστικοί πληρεξούσιοι

που υποβάλλονται σύμφωνα με τις του Δημοσίου και των άλλων
προηγούμενες παραγράφους Ν.Π.Δ.Δ.
μπορούν να είναι και
μεταγενέστερα από την ημερομηνία 1. Οι διατάξεις που ισχύουν για
της συζήτησης. τους δικαστικούς πληρεξουσίους
του Δημοσίου και των άλλων
5. Αν ο δικαστικός πληρεξούσιος νομικών προσώπων δημοσίου
του διαδίκου τελικώς δεν δικαίου έχουν εφαρμογή και στις
νομιμοποιηθεί, οι διαδικαστικές δίκες που διέπονται από τον
πράξεις που διενεργήθηκαν από παρόντα Κώδικα.
αυτόν είναι αυτοδικαίως άκυρες και
το σχετικό ένδικο βοήθημα ή μέσο 2.Ειδικώς, στις φορολογικές εν
απορρίπτεται. γένει διαφορές με αντικείμενο που
δεν υπερβαίνει το ποσό των εκατόν
πενήντα χιλιάδων ευρώ, εκτός από

5
ΣΕΙΡΑ
τους δικαστικούς πληρεξουσίους 2. Η, κατά την προηγούμενη

της προηγούμενης παραγράφου, οι παράγραφο, δικαστική
εκπρόσωποι του Δημοσίου και των πληρεξουσιότητα παρέχεται:
άλλων νομικών προσώπων
δημοσίου δικαίου μπορούν να α. με προφορική δήλωση του
διορίζουν ως δικαστικούς διαδίκου ή του νόμιμου
πληρεξουσίους και υπαλλήλους αντιπροσώπου ή του εκπροσώπου
των υπηρεσιών τους, με πράξη, του, στο ακροατήριο, η οποία και
στην οποία και καθορίζεται η καταχωρείται στα πρακτικά, ή
έκταση της εξουσίας τους."
Ο Διορισμός αυτός μπορεί να β. με συμβολαιογραφική πράξη ή
γίνεται είτε για ορισμένες δίκες είτε με ιδιωτικό έγγραφο, οπότε όμως
για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η απαιτείται η βεβαίωση του γνησίου
σχετική πράξη του διορισμού της υπογραφής του διαδίκου ή του
κατατίθεται στη γραμματεία του νόμιμου αντιπροσώπου ή του
δικαστηρίου και καταχωρείται, σε εκπροσώπου του, από
ειδικό βιβλίο, κατά φορολογική οποιαδήποτε δημόσια, δημοτική ή
αρχή ή νομικό πρόσωπο δημοσίου κοινοτική αρχή. Αν, στην τελευταία
δικαίου. Στο ίδιο βιβλίο περίπτωση, τα πρόσωπα αυτά δεν
καταχωρείται και η πράξη με την μπορούν να υπογράψουν το
οποία παύει η πληρεξουσιότητα ιδιωτικό έγγραφο, τούτο
αυτή. υπογράφεται από 2 (δύο)
μάρτυρες, των οποίων βεβαιώνεται
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την η γνησιότητα της υπογραφής κατά
παρ.1 άρθρου 16 τον πιο πάνω τρόπο.
Ν.3900/2010,ΦΕΚ Α
213/17.12.2010.`Εναρξη ισχύος 3. Η δικαστική πληρεξουσιότητα
από 1.1.2011. προς τους κατά την πρώτη περίοδο
της παρ. 1 δικαστικούς
Άρθρο 30 Δικαστικοί πληρεξούσιοι πληρεξουσίους θεωρείται ότι έχει
των λοιπών διαδίκων παρασχεθεί με μόνη τη
συνυπογραφή, από το διάδικο ή το
1. Δικαστικοί πληρεξούσιοι των νόμιμο αντιπρόσωπο ή τον
λοιπών, πλην του Δημοσίου και εκπρόσωπο του, κατά περίπτωση,
των άλλων νομικών προσώπων του δικογράφου του ένδικου
δημοσίου δικαίου, διαδίκων βοηθήματος ή μέσου. Στην
ορίζονται δικηγόροι, σύμφωνα με περίπτωση αυτή η συνυπογραφή
το Δικηγορικό Κώδικα. του δικηγόρου θεωρείται ως
Κατ΄εξαίρεση, στις περιπτώσεις της βεβαίωση της γνησιότητας της
παρ. 2 του άρθρου 27, δικαστικοί υπογραφής των πιο πάνω
πληρεξούσιοί τους μπορούν να προσώπων. Η διάταξη αυτή δεν
οριστούν και ο ή η σύζυγος ή έχει εφαρμογή στις περιπτώσεις
πρόσωπο που συνδέεται με αυτούς που, σύμφωνα με την παρ. 6
με συγγένεια αίματος ή αγχιστείας απαιτείτα ειδική πληρεξουσιότητα.
έως και του δεύτερου βαθμού ή
ομόδικός τους. 4. Αν η πράξη με την οποία
παρέχεται η πληρεξουσιότητα έχει
καταρτιστεί από αλλοδαπή αρχή,

6
ΣΕΙΡΑ
διέπεται από το δίκαιο του τόπου Άρθρο 31 Λήξη της δικαστικής

της κατάρτισής της. πληρεξουσιότητας
5. Η χρονική διάρκεια και η έκταση Αν δεν ορίζεται διαφορετικά στο

της εξουσίας του δικαστικού γενικό πληρεξούσιο, η δικαστική
πληρεξουσίου προσδιορίζεται με το πληρεξουσιότητα λήγει με την
πληρεξούσιο έγγραφο. Το γενικό πάροδο πενταετίας από τη
πληρεξούσιο, αν δεν ορίζεται χρονολογία κατάρτισης του
διαφορετικά, παρέχει την εξουσία σχετικού εγγράφου. Αν όμως η δίκη
για τη διενέργεια διαδικαστικών έχει αρχίσει πριν από τη λήξη της
πράξεων, την άσκηση ένδικων πενταετίας ή της προθεσμίας που
βοηθημάτων και μέσων, καθώς και τυχόν έχει οριστεί, η
το διορισμό άλλων δικαστικών πληρεξουσιότητα ισχύει έως και την
πληρεξουσίων. επίδοση της οριστικής απόφασης.
6. Κατ΄εξαίρεση, απαιτείται ειδική Άρθρο 32 Παύση της δικαστικής

δικαστική πληρεξουσιότητα: πληρεξουσιότητας
α. για το δικαστικό συμβιβασμό, 1. Η δικαστική πληρεξουσιότητα

παύει:
β. για την παραίτηση από ένδικο
βοήθημα ή μέσο που έχει ασκηθεί, α. με την κατάργηση της δίκης ή
την περάτωση της διαδικαστικής
γ. για την προσβολή εγγράφου ως πράξης, για την οποία αυτή είχε
πλαστού, δοθεί, ή
δ. όπου άλλου προβλέπεται τούτο β. με το θάνατο του πληρεξουσίου
ρητώς από ειδικές διατάξεις. ή την απώλεια της ικανότητάς του
να ενεργεί ως πληρεξούσιος, ή
7. Ο δικαστικός πληρεξούσιος, αν η
κατοικία του ή ο χώρος της γ. με την ανάκληση της
εργασίας του βρίσκεται στην έδρα πληρεξουσιότητας ή την παραίτηση
του δικαστηρίου, είναι και του πληρεξουσίου από αυτήν, ή
αντίκλητος του διαδίκου. Σε
περίπτωση που ο δικαστικός δ. με την παραίτηση, την παύση ή
πληρεξούσιος ενεργεί ως εταίρος ή την έκπτωση του πληρεξούσιου
συνεργάτης δικηγορικής εταιρείας, δικηγόρου από το δικηγορικό
αντίκλητος θεωρείται και η λειτούργημα.
δικηγορική εταιρεία.
2. Η ανάκληση της
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την πληρεξουσιότητας, καθώς και η
παρ. 1 του άρθρου 141 του παραίτηση του δικαστικού
Ν.4938/2022 με ισχύ την 6/6/2022 πληρεξουσίου από αυτήν, γίνονται
είτε με προφορική δήλωση στο
ακροατήριο, που καταχωρείται στα
πρακτικά και ισχύει έναντι όλων,
είτε με έγγραφη δήλωση, η οποία

7
ΣΕΙΡΑ
κοινοποιείται, με δικαστικό συνέπραξαν ή παραστάθηκαν κατά

επιμελητή, στον πληρεξούσιο ή τη διενέργεια της πράξης.
στον εντολέα, κατά περίπτωση,
καθώς και σε όλους τους διαδίκους, 3. Με την επιφύλαξη όσων ορίζουν
και στη συνέχεια κατατίθεται στη ειδικότερες διατάξεις, η έκθεση
γραμματεία του δικαστηρίου μαζί με πρέπει να μνημονεύει:
τα αποδεικτικά των κοινοποιήσεων,
από τότε δε και ισχύει έναντι όλων. α. τον τόπο και το χρόνο που
διενεργήθηκε η πράξη και
3. Ο δικαστικός πληρεξούσιος
οφείλει, και μετά την κατά την β. το ονοματεπώνυμο και την
προηγούμενη παράγραφο ιδιότητα του οργάνου που
παραίτησή του, εφόσον δεν διενήργησε την πράξη, εκείνων
διορίστηκε άλλος, να προβαίνει, για που συνέπραξαν ή παραστάθηκαν
χρονικό διάστημα τουλάχιστον 30 κατά τη διενέργειά της, καθώς και
(τριάντα) ημερών, στη διενέργεια εκείνου που συνέταξε την έκθεση.
των διαδικαστικών πράξεων που
είναι απαραίτητες προς αποτροπή 4. Αν ο χρόνος ή ο τόπος σύνταξης
επικείμενου κινδύνου για τα της έκθεσης διαφέρει από εκείνον
συμφέροντα του εντολέα του. της διενέργειας της πράξης, γίνεται
γι΄ αυτό σχετική μνεία στην έκθεση.
4. Η πληρεξουσιότητα δεν παύει με
το θάνατο ή τη μεταβολή της 5. Η έκθεση, αφού αναγνωστεί,
προσωπκής κατάστασης εκείνου υπογράφεται από αυτόν που τη
που την έδωσε ή του νόμιμου συνέταξε, καθώς και από τα
αντιπροσώπου του, αλλά πρόσωπα που διενέργησαν τη
εξακολουθεί και παύει μόνον όταν διαδικαστική πράξη ή που
διακοπεί η δίκη για έναν από τους συνέπραξαν ή παραστάθηκαν κατά
λόγους αυτούς. τη διενέργειά της. Η τυχόν άρνηση
ή αδυναμία υπογραφής
Άρθρα 44 – 62 (εκθέσεις- μνημονεύεται ρητώς. Τέτοια
δικογραφία-επιδόσεις- υπογραφή δεν απαιτείται στην
αντίκλητος-προθεσμίες- περίπτωση του πέμπτου εδαφίου
ακυρότητες) της παρ. 6 και του δευτέρου
Άρθρο 44 εδαφίου της παρ. 7 του άρθρου 48.

1. Για κάθε πράξη της διαδικασίας,
που διενεργεί δικαστής, δικαστικός
υπάλληλος ή άλλο αρμόδιο
11/11/2022
όργανο, μόνος ή κατά σύμπραξη,
συντάσσεται έκθεση, εφόσον ο
Άρθρο 45 Απαραίτητα στοιχεία
Κώδικας δεν ορίζει διαφορετικά.
2. Η έκθεση συντάσσεται αμέσως 1. Το δικόγραφο, εκτός από τα

μετά τη διενέργεια της πράξης. στοιχεία που απαιτούν ειδικότερες
Κατά τη σύνταξή της πρέπει να διατάξεις, πρέπει να προσδιορίζει
παρευρίσκονται όλοι όσοι σαφώς το είδος και το αντικείμενό
του και να αναφέρει:

8
ΣΕΙΡΑ
α) το δικαστήριο στο οποίο ανακοινώσεων ή στην ιστοσελίδα

απευθύνεται, των τακτικών διοικητικών
δικαστηρίων. Η υποχρέωση για
β) τον τόπο και τον χρόνο της σύνταξη συνοπτικής έκθεσης δεν
σύνταξής του και αφορά την αίτηση αναστολής.
γ) αν υποβάλλεται μεν από φυσικό Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τα

πρόσωπο, το όνομα, επώνυμο, άρθρα 48 παρ. 2 και 113 του
πατρώνυμο, τον αριθμό Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51
φορολογικού μητρώου, τον αριθμό 12.3.2012).
μητρώου κοινωνικής ασφάλισης,
την ηλεκτρονική διεύθυνση και την 3. Κάθε μεταβολή στη διεύθυνση ή
ακριβή διεύθυνση της κατοικίας και στην ιδιότητα των κατά τις
του χώρου εργασίας του ίδιου, του προηγούμενες παραγράφους
νόμιμου αντιπροσώπου του και, αν προσώπων, η οποία επήλθε κατά
υπάρχουν, του δικαστικού το χρονικό διάστημα από την
πληρεξούσιου και του αντικλήτου άσκηση του ένδικου βοηθήματος
του, αν υποβάλλεται δε από νομικό έως και τη λήξη της τελικής
πρόσωπο, ένωση προσώπων ή εκκρεμοδικίας στον δεύτερο βαθμό,
ομάδα περιουσίας, την επωνυμία πρέπει να γνωστοποιείται κατά τη
και την έδρα τους, τον αριθμό διαδικασία της διάταξης της
φορολογικού μητρώου, καθώς και δεύτερης περιόδου της παρ. 2, η
το όνομα, επώνυμο, πατρώνυμο, οποία και εφαρμόζεται αναλόγως.
αριθμό φορολογικού μητρώου, Αλλιώς, οι επιδόσεις γίνονται
ηλεκτρονική διεύθυνση και την εγκύρως στη διεύθυνση που έχει
ακριβή διεύθυνση της κατοικίας και δηλωθεί ή ωσάν να μην είχε
του χώρου εργασίας του επέλθει η μεταβολή, κατά
εκπροσώπου τους και, αν περίπτωση.
υπάρχουν, του δικαστικού
πληρεξουσίου και του αντικλήτου 4. Αν δεν δηλωθεί καμία διεύθυνση,
τους, ενώ, αν υποβάλλεται από το σύμφωνα με τα οριζόμενα στην
Δημόσιο, τον τίτλο της δημόσιας παρ. 2, η επίδοση γίνεται με
υπηρεσίας, ηλεκτρονική διεύθυνση παράδοση του επιδοτέου εγγράφου
και το όργανο που το εκπροσωπεί, στο γραμματέα του οικείου
δ) αν το δικόγραφο υπογράφεται
από δικηγόρο, αναγράφεται η 5. Τα δικόγραφα και τα
ηλεκτρονική του διεύθυνση. Στο υπομνήματα υπογράφονται από
δικόγραφο περιέχεται και τους δικαστικούς πληρεξουσίους
συνοπτική έκθεση των τιθέμενων των διαδίκων. Κατ΄ εξαίρεση, στις
νομικών ζητημάτων, η οποία δεν περιπτώσεις των παρ. 2 και 3 του
υπερβαίνει τις διακόσιες (200) άρθρου 27, τα δικόγραφα και τα
λέξεις. Το περιεχόμενο της έκθεσης υπομνήματα μπορούν να
μπορεί να καθορίζεται με απόφαση υπογράφονται, κατά περίπτωση,
του Γενικού Επιτρόπου της από τους ίδιους τους διαδίκους ή
Επικράτειας των τακτικών τους νόμιμους αντιπροσώπους ή
διοικητικών δικαστηρίων, η οποία τους εκπροσώπους τους.
αναρτάται σε πίνακες

9
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 46 Ελλείψεις συναίνεση πρέπει να μνημονεύεται

στη έκθεση.
Δικόγραφο, που δεν περιέχει τα
προβλεπόμενα από τις παρ. 1 και 5 2. `Άρνηση παραλαβής του
του προηγούμενου άρθρου επιδοτέου εγγράφου δεν
στοιχεία, είναι άκυρο, εκτός αν αυτά επιτρέπεται σε κανέναν, όταν η
προκύπτουν από την εκτίμηση του επίδοση γίνεται στο κατάστημα της
όλου περιεχομένου του. Εάν αρχής που εξέδωσε την
ελλείπει η έκθεση της περίπτωσης προσβαλλόμενη πράξη ή που
δ` της παραγράφου 1 του άρθρου παρά το νόμο παρέλειψε την
45, το δικαστήριο μπορεί να έκδοσή της ή στο κατάστημα του
επιβάλει στον διάδικο, ο οποίος δεν δικαστηρίου στο οποίο εκκρεμεί η
τήρησε την ως άνω υποχρέωση και εκδίκαση της σχετικής υπόθεσης.
ηττήθηκε, αυξημένα στο τριπλάσιο Σε περίπτωση άρνηση παραλαβής,
δικαστικά έξοδα που υπολογίζονται το όργανο της επίδοσης βεβαιώνει
με βάση την αμοιβή του την άρνηση στην έκθεση, την
πληρεξουσίου δικηγόρου και την οποία, μαζί με το επιδοτέο
παράσταση του στη συζήτηση, έγγραφο, διαβιβάζει στη
κατά τα οριζόμενα στην περίπτωση γραμματεία του οικείου
γ` της παραγράφου 4 του άρθρου δικαστηρίου.
275. Αν ο διάδικος νικήσει, μπορεί
να μην επιδικάσει δικαστική 3. Επίδοση σε χώρους λατρείας
δαπάνη υπέρ αυτού. κατά τις ώρες των ιεροτελεστιών,
των θρησκευτικών τελετών ή των
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τα προσευχών, καθώς και σε αίθουσα
άρθρα 49 παρ. 1 και 113 του δικαστηρίου όταν συνεδριάζει, είναι
Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51 άκυρη ακόμη και αν υπάρχει
12.3.2012). συναίνεση του προσώπου προς το
οποίο αυτή διενεργείται.
Άρθρο 47 Γενικές διατάξεις
4. Δικόγραφο που αφορά
1. Με την επιφύλαξη των περισσότερους διαδίκους,
οριζομένων στην παρ. 3, η επίδοση επιδίδεται χωριστά στον καθέναν,
επιτρέπεται οπουδήποτε και εκτός αν η επίδοση γίνεται σε κοινό
οποτεδήποτε βρεθεί το πρόσωπο αντίκλητο ή κοινό δικαστικό
προς το οποίο αυτή μπορεί να πληρεξούσιο, οπότε αρκεί η
γίνει. Αν η επίδοση διενεργηθεί σε επίδοση ενός μόνο αντιγράφου. Σε
τόπο ή χρόνο άλλο από εκείνον κοινό νόμιμο αντιπρόσωπο
που προβλέπεται για κάθε περισσοτέρων ανίκανων διαδίκων
περίπτωση, είναι άκυρη μόνο αν αρκεί η επίδοση ενός μόνο
δεν συναινεί το πρόσωπο προς το αντιγράφου.
οποίο αυτή γίνεται. Το ίδιο ισχύει
και όταν η επίδοση διενεργείται σε 5. Σε περίπτωση περισσότερων
ημέρα αργίας ή κατά τη διάρκεια νόμιμων αντιπροσώπων,
της νύχτας, η οποία και θεωρείται εκπροσώπων, δικαστικών
ότι διαρκεί από τις 7 (επτά) το πληρεξουσίων ή αντικλήτων
βράδυ έως τις επτά (7) το πρωί. Σε διαδίκου, αρκεί η επίδοση προς
όλες αυτές τις περιπτώσεις, η έναν από αυτούς, ακόμη και όταν,

10
ΣΕΙΡΑ
από το νόμο, το καταστατικό ή την 4. Οι επιδόσεις γίνονται ύστερα

πράξη διορισμού τους, από έγγραφη παραγγελία του
προβλέπεται ότι αυτοί ενεργούν διαδίκου, του νόμιμου
από κοινού. αντιπροσώπου, του εκπροσώπου ή
του δικαστικού πληρεξουσίου του.
Άρθρο 48 Όργανα – Παραγγελία Αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις
της παρ. 4 του άρθρ.24 και της
1. Οι επιδόσεις από μέρους των παρ. 6 του άρθρ. 28,
ιδιωτών διαδίκων γίνονται με εφαρμόζονται, και στην περίπτωση
δικαστικό επιμελητή. αυτή, αναλόγως οι διατάξεις αυτές.
2. Οι επιδόσεις από μέρους του 5. Την παραγγελία για τις επιδόσεις

Δημοσίου και των άλλων νομικών που γίνονται από μέρους του
προσώπων δημοσίου δικαίου δικαστηρίου δίνει εγγράφως ο
γίνονται είτε με δικαστικό επιμελητή γραμματέας του δικαστηρίου ή του
είτε με υπάλληλο των υπηρεσιών οικείου τμήματος.
τους. Όργανα της αστυνομίας ή της
αγροφυλακής ή υπάλληλοι των 6. Οι προβλεπόμενες από τις
κοινοτήτων ή δήμων μπορούν, ανωτέρω παραγράφους επιδόσεις
μέσα στα όρια των εδαφικών τους μπορούν να γίνονται και με
περιφερειών, να διενεργούν τις ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον τα προς
επιδόσεις αυτές. επίδοση έγγραφα φέρουν
προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή,
3. Οι επιδόσεις από μέρους του κατά την έννοια του άρθρου 3 παρ.
δικαστηρίου γίνονται με 1 του π.δ. 150/2001 (Α’ 125). Τα
δικαστικούς υπαλλήλους ή προς επίδοση έγγραφα που
επιμελητές των δικαστηρίων ή με υποβλήθηκαν με ηλεκτρονικά μέσα
οποιοδήποτε από τα όργανα ή θεωρείται ότι επιδόθηκαν, εφόσον
τους υπαλλήλους που επιστραφεί στο δικαστήριο από τον
αναφέρονται στην προηγούμενη παραλήπτη ηλεκτρονική απόδειξη,
παράγραφο ή με υπάλληλο που φέρει προηγμένη ηλεκτρονική
Ν.Π.Δ.Δ.. υπογραφή, κατά την ως άνω
έννοια, και ισχύει ως έκθεση
Στις Περιπτώσεις που επίδοσης. Ειδικώς προς το
προβλέπεται επίδοση από μέρους Δημόσιο, οι επιδόσεις του
του ιδιώτη διαδίκου, η επίδοση δικαστηρίου γίνονται και με
μπορεί να γίνει και με φροντίδα της ηλεκτρονικά μέσα, και
γραμματείας του συγκεκριμένα μέσω
δικαστηρίου, εκτός από τις διαλειτουργικότητας μεταξύ του
επιδόσεις των δικογράφων των Ολοκληρωμένου Συστήματος
προσθέτων λόγων και Διαχείρισης Δικαστικών
της Παρέμβασης. Υποθέσεων Διοικητικών
Δικαστηρίων (Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ.) και
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το του Ολοκληρωμένου
άρθρο 4 Ν.3659/2008, ΦΕΚ Α Πληροφοριακού Συστήματος του
77/7.5.2008. Έναρξη ισχύος από Νομικού Συμβουλίου του Κράτους
8/6/2008. (Ο.Π.Σ.Ν.Σ.Κ.). Η επίδοση προς το
Δημόσιο των εγγράφων που

11
ΣΕΙΡΑ
αποστέλλονται με ηλεκτρονικά πλημμελών ηλεκτρονικών

μέσα στο Νομικό Συμβούλιο του αποστολών εγγράφων προς
Κράτους θεωρείται ότι συντελείται επίδοση στο Ο.Π.Σ.Ν.Σ.Κ. και
μετά την παρέλευση δέκα (10) ρυθμίζονται τα ζητήματα που
ημερολογιακών ημερών από την αφορούν στον τρόπο διαχείρισής
επιτυχή αποστολή τους στο τους.
Ο.Π.Σ.Ν.Σ.Κ. Η επίδοση
πιστοποιείται από έκθεση Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
ηλεκτρονικής αποστολής του προς παρ. 2 άρθρο 30 του Ν.4990/2022
επίδοση εγγράφου στο με ισχύ την 11/11/2022
Ο.Π.Σ.Ν.Σ.Κ., η οποία παράγεται
αυτοματοποιημένως από το 7.Οι προβλεπόμενες από τις
Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ. και φέρει α) είτε ανωτέρω παραγράφους επιδόσεις
προηγμένη ή εγκεκριμένη του δικαστηρίου προς τους
ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την διαδίκους γίνονται αποκλειστικώς
έννοια των περ. 20 και 49 του με ηλεκτρονικά μέσα από την
άρθρου 2 του ν. 4727/2020 (Α’ 1η.1.2021 και είναι έγκυρες εφόσον
184), β) είτε προηγμένη ή τα προς επίδοση έγγραφα φέρουν
εγκεκριμένη ηλεκτρονική σφραγίδα, προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή,
κατά την έννοια των περ. 18 και 48 κατά την έννοια του άρθρου 3
του άρθρου 2 του ν. 4727/2020 (Α’ παράγραφος 1 του π.δ. 150/2001
184). Αμέσως μετά την παρέλευση και σύμφωνα με τις απαιτήσεις των
δέκα (10) ημερολογιακών ημερών άρθρων 25 έως 27 του Κανονισμού
από την επιτυχή αποστολή των (ΕΕ) 910/2014 (ΕΕ L 257). Τα προς
εγγράφων στο Ο.Π.Σ.Ν.Σ.Κ., για επίδοση έγγραφα που έχουν
την πιστοποίηση της επίδοσης διαβιβαστεί με ηλεκτρονικά μέσα
επισημειώνεται στη δηλωθείσα με το δικόγραφο
αυτοματοποιημένως από το ηλεκτρονική διεύθυνση θεωρείται
Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ. στην έκθεση ότι επιδόθηκαν μετά την
ηλεκτρονικής αποστολής η παρέλευση τριών (3) εργάσιμων
ημερομηνία συντέλεσης της ημερών από την ηλεκτρονική
επίδοσης. Με κοινή απόφαση των αποστολή τους. Η παραγόμενη
Υπουργών Οικονομικών και αυτόματα από το πληροφοριακό
Δικαιοσύνης καθορίζονται ο χρόνος σύστημα του δικαστηρίου έκθεση
έναρξης της διαδικασίας για την ηλεκτρονική αποστολή
ηλεκτρονικής αποστολής των φέρει προηγμένη ψηφιακή
εγγράφων προς επίδοση μέσω υπογραφή κατά την ως άνω έννοια.
διαλειτουργικότητας μεταξύ του Μετά την 1η.1.2021, εάν η χρήση
Ο.Σ.Δ.Δ.Υ.Δ.Δ. και του Ο.Π.Σ. ηλεκτρονικών μέσων είναι τεχνικά
Ν.Σ.Κ., οι κατηγορίες των αδύνατη και εφόσον τούτο
επιδιδόμενων με τη διαδικασία επιβάλλεται για λόγους επείγοντος,
αυτή εγγράφων, ο τύπος, το οι επιδόσεις διενεργούνται κατά τις
περιεχόμενο, τα στοιχεία της διατάξεις των παραγράφων 3 έως 5
έκθεσης ηλεκτρονικής αποστολής του παρόντος άρθρου. Αμέσως
και κάθε άλλη αναγκαία μόλις καταστεί εκ νέου τεχνικά
λεπτομέρεια για την εφαρμογή της δυνατή η χρήση των ηλεκτρονικών
παρούσας. Με την ίδια απόφαση μέσων, ακολουθεί και η επίδοση με
καθορίζονται περιπτώσεις τα μέσα αυτά.

12
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την Άρθρο 50 Προς ιδιώτες

παρ. 2 άρθρο 76 Ν.4635/2019 με
ισχύ την 4/11/2019 1. Οι επιδόσεις προς τους ιδιώτες
διενεργούνται στην κατοικία ή στο
Άρθρο 49 Προς το Δημόσιο και τα χώρο της εργασίας, κατά
άλλα Ν.Π.Δ.Δ. περίπτωση, προσωπικώς στους
ίδιους ή στους νόμιμους
1. Οι επιδόσεις δικογράφων προς αντιπροσώπους ή στους
το Δημόσιο γίνονται στον Υπουργό εκπροσώπους ή στους δικαστικούς
Οικονομικών. Τα δικόγραφα αυτά πληρεξουσίους ή στους
παραδίδονται: αν απευθύνονται αντικλήτους τους, σύμφωνα με τα
ενώπιον δικαστηρίων της Αθήνας ή οριζόμενα στις ειδικότερες
του Πειραιά, στην Κεντρική αντίστοιχες διατάξεις.
Υπηρεσία του Νομικού Συμβουλίου
του Κράτους, ενώ αν απευθύνονται 2. Για την εφαρμογή των διατάξεων
ενώπιον άλλων δικαστηρίων της του Κώδικα, νοείται, ως κατοικία, η
Χώρας, είτε στη Κεντρική Υπηρεσία οικία, το διαμέρισμα και γενικώς ο
του Νομικού Συμβουλίου του στεγασμένος χώρος που
Κράτους είτε στο κατά τόπο προορίζεται για διημέρευση και
αρμόδιο Γραφείο Νομικού διανυκτέρευση, ενώ, ως χώρος
Συμβούλου ή Δικαστικό Γραφείο εργασίας, ο χώρος άσκησης της
του Νομικού Συμβουλίου του επαγγελματικής δραστηριότητας. Η
Κράτους. τυχόν προσωρινή μη
χρησιμοποίηση των χώρων αυτών
2. Κατ΄ εξαίρεση, στις φορολογικές για το σκοπό αυτό που
εν γένει διαφορές οι επιδόσεις προς προορίζονται δεν ασκεί επιρροή.
το Δημόσιο γίνονται προς την αρχή
που εξέδωσε τη σχετική πράξη ή Άρθρο 51 Στην κατοικία
που παρά το νόμο παρέλειψε την
έκδοσή της. 1. Αν τα πρόσωπα που
αναφέρονται στην παράγραφο 1
3. Οι επιδόσεις προς τα λοιπά του άρθρου 50 απουσιάζουν από
νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου την κατοικία τους, το έγγραφο
γίνονται στους νόμιμους παραδίδεται στο σύζυγο ή σε
εκπροσώπους τους ή σε οποιονδήποτε από τους συγγενείς
υπαλλήλους που έχουν ή σε μέλος του προσωπικού,
εξουσιοδοτηθεί από αυτούς ή εφόσον τα πρόσωπα αυτά
στους δικαστικούς τους συνοικούν μαζί τους και, σε
πληρεξουσίους. περίπτωση μη ανεύρεσης κανενός
από τα παραπάνω πρόσωπα, σε
4. Οι κατά τις προηγούμενες οποιονδήποτε από τους λοιπούς
παραγράφους επιδόσεις γίνονται συνοίκους.
στο κατάστημα που εδρεύουν οι
οικείες υπηρεσίες και κατά τις 2. Σύνοικοι θεωρούνται και οι
εργάσιμες ώρες και ημέρες. θυρωροί των πολυκατοικιών,
καθώς και οι διευθυντές
ξενοδοχείων ή οικοτροφείων. Οι

13
ΣΕΙΡΑ
ένοικοι άλλων διαμερισμάτων δεν β. αν πρόκειται για αξιωματικούς,

θεωρούνται σύνοικοι. υπαξιωματικούς, οπλίτες ή όργανα
των ενόπλων δυνάμεων, των
3. Η επίδοση στα πρόσωπα που σωμάτων ασφαλείας ή του
προβλέπουν οι προηγούμενες λιμενικού ή πυροσβεστικού
παράγραφοι επιτρέπεται εφόσον, σώματος, γίνεται με παράδοση του
κατά την κρίση του οργάνου που επιδοτέου εγγράφου στο διοικητή
ενεργεί την επίδοση, αυτά έχουν της μονάδας ή στον προϊστάμενο
συνείδηση των πράξεων τους. της υπηρεσίας τους εφόσον,
σύμφωνα με βεβαίωση της
Άρθρο 52 Στο χώρο εργασίας υπηρεσίας, η οποία και
μνημονεύεται στην έκθεση
1. Αν τα πρόσωπα που επίδοσης, η επίδοση στους ίδιους
αναφέρονται στην παρ. 1 του δεν είναι δυνατή, ενώ
άρθρου 50 απουσιάζουν από το
κατάστημα, το γραφείο ή το γ. αν πρόκειται για πρόσωπα που
εργαστήριο όπου εργάζονται, το ανήκουν στην υπηρεσία φανών,
έγγραφο παραδίδεται σε συνεταίρο φάρων, σηματοφόρων ή
ή συνεργάτη ή υπάλληλο, που υπηρετούν σε εμπορικό πλοίο που
εργάζεται στον ίδιο χώρο. Αν τα βρίσκεται σε ελληνικό λιμένα,
πρόσωπα αυτά είναι δημόσιοι γίνεται με παράδοση το επιδοτέου
υπάλληλοι ή υπάλληλοι άλλων εγγράφου στον κατά τόπο αρμόδιο
νομικών προσώπων δημοσίου λιμενάρχη, εφόσον, σύμφωνα με
δικαίου, το έγγραφο παραδίδεται βεβαίωση του λιμεναρχείου, η
στο διευθυντή της υπηρεσίας ή οποία και μνημονεύεται στην
στον προϊστάμενο του τμήματος έκθεση επίδοσης, η επίδοση στους
στο οποίο αυτά εργάζονται. ίδιους δεν είναι δυνατή.
2. Η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 2. Οι διατάξεις των περιπτώσεων

51 εφαρμόζεται και στις επιδόσεις β΄ και γ΄ της προηγούμενης
του άρθρου αυτού. παραγράφου δεν εφαρμόζονται αν
τα πρόσωπα τα οποία αφορά η
Άρθρο 53 Ειδικές περιπτώσεις επίδοση τελούν σε άδεια,
διαθεσιμότητα ή αργία.
1. Ειδικώς, η επίδοση σε ιδιώτες:
3. Τα πρόσωπα στα οποία
α. αν αυτοί νοσηλεύονται σε παραδίδεται, σύμφωνα με τα
νοσοκομείο ή κρατούνται σε οριζόμενα στις προηγούμενες
φυλακή, γίνεται με παράδοση του παραγράφους, το έγγραφο
επιδοτέου εγγράφου στο διευθυντή οφείλουν να το παραδώσουν,
του νοσοκομείου ή της φυλακής, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, σε
εφόσον, σύμφωνα με βεβαίωση αυτόν που αφορά η επίδοση, με
του νοσοκομείου ή της φυλακής, η έγγραφή απόδειξη, την οποία και
οποία και μνημονεύεται στην υποχρεούνται να διαβιβάσουν στη
έκθεση επίδοσης, η επικοινωνία γραμματεία του οικείου
μαζί τους δεν είναι δυνατή. δικαστηρίου.

14
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 54 Σε πρόσωπα γνωστής Άρθρο 55 Θυροκόλληση

διεύθυνσης στην αλλοδαπή και σε
πρόσωπα άγνωστης διαμονής 1. Η επίδοση γίνεται με
Θυροκόλληση :
Σημ.: όπως ο τίτλος του άρθρου 54
αντικαταστάθηκε με τo άρθρο 5 α) αν τα πρόσωπα προς τα οποία
Ν.3659/2008, ΦΕΚ Α 77/7.5.2008. προβλέπεται ότι διενεργείται η
Έναρξη ισχύος από 8/6/2008. παράδοση του εγγράφου, δεν
βρίσκονται στην κατοικία ή στο
1.Αν η διεύθυνση της κατοικίας και χώρο της εργασίας τους ή
του χώρου εργασίας εκείνου τον αρνούνται την παραλαβή του ή την
οποίο αφορά η επίδοση, του υπογραφή της έκθεσης ή δεν
νόμιμου αντιπροσώπου και του μπορούν να υπογράψουν την
δικαστικού πληρεξουσίου του, η έκθεση, ή.
οποία έχει δηλωθεί, βρίσκεται στην
αλλοδαπή, η επίδοση προς αυτούς, β) αν τα υπηρεσιακά όργανα, στα
αν δεν υπάρχει αντίκλητος, γίνεται οποία παραδίδεται το έγγραφο,
με παράδοση του επιδοτέου σύμφωνα με τα οριζόμενα στα
εγγράφου στον Υπουργό άρθρα 49, 52, 53 και 54, αρνούνται
Εξωτερικών ή στον την παραλαβή ή την υπογραφή της
εξουσιοδοτημένο από αυτόν έκθεσης.
υπάλληλο, ο οποίος οφείλει να το
παραδώσει, χωρίς υπαίτια Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τo
καθυστέρηση, σε εκείνον που άρθρο 6 Ν.3659/2008, ΦΕΚ Α
αφορά η επίδοση, με έγγραφη 77/7.5.2008
απόδειξη, την οποία και
υποχρεούνται να διαβιβάσει στη 2. Η θυροκόλληση συνίσταται στην
γραμματεία του οικείου επικόλληση του επιδοτέου
διακαστηρίου. εγγράφου εντός σφραγισμένου και
αδιαφανούς φακέλου, επί του
2. Αν εκείνος στον οποίο πρόκειται οποίου αναγράφονται μόνο τα
να γίνει η επίδοση είναι, κατά το στοιχεία της επιδίδουσας
χρόνο της επίδοσης, άγνωστης υπηρεσίας και του προς η
διαμονής, τότε αυτή γίνεται, όταν κοινοποίηση προσώπου από
δεν υπάρχει αντίκλητος, στον μέρους του οργάνου της επίδοσης,
δήμαρχο ή τον πρόεδρο της με την παρουσία ενός μάρτυρα,
κοινότητας της τελευταίας γνωστής στη θύρα της κατοικίας ή του
κατοικίας ή διαμονής του, ενώ, αν χώρου εργασίας ή του
δεν υπάρχει γνωστή κατοικία ή υπηρεσιακού καταστήματος όπου
διαμονή, στον δήμαρχο ή τον κατοικεί ή εργάζεται, κατά
πρόεδρο της κοινότητας της έδρας περίπτωση, το πρόσωπο προς το
της αρχής που εξέδωσε την πράξη. οποίο έπρεπε να διενεργηθεί η
παράδοση του εγγράφου.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τo
άρθρο 5 Ν.3659/2008,ΦΕΚ Α Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τα
77/7.5.2008. άρθρο 49 παρ. 4 και 113 του
Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α
51 12.3.2012)

15
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 56 Έκθεση παράδοσης. Σε περίπτωση

διαφοράς ανάμεσα στην έκθεση και
1. Για κάθε επίδοση , το όργανο στη σημείωση, επικρατεί η ημέρα
που τη διενεργεί συντάσσει έκθεση. και ώρα που μνημονεύονται στην
έκθεση.
2. Η έκθεση, εκτός από τα στοιχεία
που ορίζονται στην παρ. 3 του Άρθρο 57 Συντέλεση
άρθρου 44, πρέπει να μνημονεύει:
1. Η επίδοση συντελείται, κατά
α. την παραγγελία προς επίδοση, περίπτωση, από το χρόνο της
παράδοσης ή της θυροκόλλησης
β. σαφή προσδιορισμό το του επιδοτέου εγγράφου, ο οποίος
επιδοτέου εγγράφου και των και προκύπτει από την έκθεση.
προσώπων τα οποία αφορά,
2. Η επίδοση θεωρείται ότι
γ. την ημέρα και την ώρα της συντελέστηκε:
επίδοσης,
α. στην περίπτωση της παρ. 4 του
δ. το πρόσωπο στο οποίο άρθρου 45, από το χρόνο
παραδόθηκε το έγγραφο και την παράδοσης του εγγράφου στο
ιδιότητα με την οποία το παρέλαβε, γραμματέα.
καθώς και
β. στην περίπτωση της παρ. 2 του
ε. τους λόγους που προκάλεσαν τη άρθρου 47, από το χρόνο που,
θυροκόλληση. σύμφωνα με την έκθεση,
εκδηλώθηκε η άρνηση παραλαβής
3. Η έκθεση υπογράφεται από το του εγγράφου στο κατάστημα της
όργανο της επίδοσης, καθώς και αρχής ή του δικαστηρίου.
από το πρόσωπο στο οποίο
παραδόθηκε το έγγραφο. Σε γ. στην περίπτωση της
περίπτωση θυροκόλλησης, η παραγράφου 1 του άρθρου 53,
έκθεση υπογράφεται από το από το χρόνο της παράδοσης του
όργανο και το μάρτυρα. εγγράφου στα πρόσωπα που
αναφέρονται στην παράγραφο
Τέτοια υπογραφή δεν απαιτείται αυτή, ενώ
στην περίπτωση του δευτέρου
εδαφίου της παραγράφου 7 του δ. στην περίπτωση του άρθρου 54,
άρθρου 48 του παρόντος. από το χρόνο της παράδοσης του
εγγράφου στο Υπουργείο
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την Εξωτερικών.
Ν.4635/2019 με ισχύ την Άρθρο 58 Διορισμός
30/10/2019
1. Ο ιδιώτης, που δεν έχει ο ίδιος ή
4. Το όργανο της επίδοσης οφείλει ο νόμιμος αντιπρόσωπος ή ο
να σημειώνει, στο έγγραφο, και να εκπρόσωπος ή ο δικαστικός
βεβαιώνει την ημέρα και την ώρα πληρεξούσιος του την κατοικία ή το
της θυροκόλλησης ή της χώρο της εργασίας του στην έδρα

16
ΣΕΙΡΑ
του δικαστηρίου, οφείλει να 2. Σε κάθε περίπτωση που έπαυσε

διορίζει, ως αντίκλητο, πρόσωπο η εξουσία του αντικλήτου, ο
που έχει την κατοικία ή το χώρο της διάδικος οφείλει να διορίσει άλλον.
εργασίας του στην έδρα αυτήν.
Δικαίωμα να διορίσει αντίκλητο έχει Άρθρο 60 Έναρξη - Λήξη -
ο διάδικος σε κάθε άλλη Υπολογισμός
περίπτωση.
1. Οι προθεσμίες που ορίζονται
2. Ο διορισμός γίνεται με το πρώτο από το νόμο ή από τα δικαστήρια
δικόγραφο που απευθύνεται στο αρχίζουν την επόμενη ημέρα από
δικαστήριο, μπορεί όμως να γίνει εκείνη κατά την οποία
και με νεότερο έγγραφο του συντελέστηκε το γεγονός που
διαδίκου, το οποίο πρέπει να αποτέλεσε την αφετηρία τους και
κατατίθεται στη γραμματεία του λήγουν στις επτά (7) το βράδυ της
δικαστηρίου και να επιδίδεται από τελευταίας ημέρας, αν δε αυτή είναι
αυτόν στους άλλους διαδίκους. Ο αργία, την ίδια ώρα της αμέσως
διορισμός ισχύει, ως προς το επόμενης εργάσιμης ημέρας. Κατ΄
δικαστήριο, από την κατάθεση ενώ, εξαίρεση , για τη συμπλήρωση της
ως προς τους άλλους διαδίκους, ενηλικίωσης προσώπου
από την προς αυτούς επίδοση του υπολογίζεται και η ημέρα της
σχετικού εγγράφου. γέννησης.
3. Η πράξη του διορισμού πρέπει 2. Προθεσμία που προσδιορίζεται

να περιέχει το όνομα, επώνυμο και σε έτη λήγει όταν περάσει η
πατρώνυμο, το επάγγελμα και τις αντίστοιχη ημερομηνία του
διευθύνσεις της κατοικίας και του τελευταίου έτους.
χώρου εργασίας του αντικλήτου. Σε
περίπτωση μεταβολής των 3. Προθεσμία που προσδιορίζεται
διευθύνσεων, εφαρμόζονται σε μήνες λήγει όταν περάσει η
αναλόγως όσα ορίζονται στην ημέρα του τελευταίου μήνα, η
παράγραφο 3 του άρθρου 45. οποία αντιστοιχεί αριθμητικά στην
ημέρα έναρξης, αν δε δεν υπάρχει
4. Όλες οι επιδόσεις μπορούν να αντίστοιχη αριθμητικά ημέρα, ως
γίνουν στον αντίκλητο του διαδίκου, τέτοια θεωρείται η τελευταία ημέρα
ακόμη και όταν ο διάδικος κατοικεί του τελευταίου μήνα.
ή εργάζεται στην έδρα του
δικαστηρίου. 4. Προθεσμία που προσδιορίζεται
σε εβδομάδες λήγει όταν περάσει η
Άρθρο 59 Διάρκεια εξουσίας αντίστοιχη ομώνυμη ημέρα της
τελευταίας εβδομάδας.
1. Ως προς τη διάρκεια της
εξουσίας του αντικλήτου, την 5. Προθεσμία μισού έτους ισχύει
παραίτησή του ή την ανάκληση του ως προθεσμία 6 (έξι) μηνών, ενώ
διορισμού του, εφαρμόζονται προθεσμία μισού μήνα ισχύει ως
αναλόγως οι αντίστοιχες διατάξεις προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών.
που αφορούν τους δικαστικούς
πληρεξουσίους. 6. Αν η προθεσμία που έχει
προσδιοριστεί αποτελείται από

17
ΣΕΙΡΑ
μήνες και ημέρες, υπολογίζονται τήρησή τους εξετάζεται από το

πρώτα οι μήνες και κατόπιν δικαστήριο και αυτεπαγγέλτως.
προστίθενται οι ημέρες.
6. Η μη τήρηση προθεσμίας, που
7. Για τον υπολογισμό των αφορά αποκλειστικά τις σχέσεις
προθεσμιών, ως αρχή του μήνα μεταξύ των διαδίκων, εξετάζεται
νοείται η πρώτη, ως μέσον η από το δικαστήριο μόνο αν τούτο
δέκατη πέμπτη και ως τέλος η προβληθεί από το διάδικο υπέρ του
τελευταία ημέρα του. οποίου αυτή έχει ταχθεί.
Άρθρο 61 Διαδρομή - Παράταση - Άρθρο 62

Διακοπή - Αναστολή - Εξέταση
τήρησης 1. Το δικαστήριο απαγγέλει την
ακυρότητα των διαδικαστικών
1. Οι προθεσμίες που αρχίζουν με πράξεων οι οποίες διενεργήθηκαν,
την επίδοση εγγράφου τρέχουν και από το ίδιο ή από διάδικο, κατά
εναντίον εκείνου με παραγγελία του παράβαση των διατάξεων που τις
οποίου έγινε η επίδοση. ρυθμίζουν.
2. Σε περίπτωση παράτασης 2. Η κατά την προηγούμενη

προθεσμίας που χορηγείται από το παράγραφο ακυρότητα
νόμο ή από το δικαστήριο, η νέα απαγγέλλεται από το δικαστήριο:
προθεσμία αρχίζει αφότου περάσει
η πρώτη. α. αυτεπαγγέλτως, αν τούτο
προβλέπεται ρητώς από το νόμο, ή
3. Η διακοπή της δίκης αν η διαδικαστική πράξη
συνεπάγεται και διακοπή των προέρχεται από αναρμόδιο
προθεσμιών που δεν έχουν όργανο, ή αν αυτή έγινε κατά
εκπνεύσει, οι οποίες αρχίζουν εκ παράβαση ουσιώδους τύπου της
νέου από την επανάληψη της διαδικασίας,
δίκης.
β. ύστερα από αίτηση του διαδίκου
4. Κατά τη διάρκεια των δικαστικών σε κάθε άλλη περίπτωση και
διακοπών αναστέλλονται οι εφόσον κριθεί ότι η παράβαση
προθεσμίες που έχουν ταχθεί για προκάλεσε σε αυτόν βλάβη, η
τη διεξαγωγή αποδείξεων. Η οποία δεν είναι δυνατόν να
αναστολή δεν ισχύει όταν πρόκειται αποκατασταθεί με άλλον τρόπο.
για συντηρητική απόδειξη ή για
υποθέσεις που εκδικάζονται από τα 3. Η αίτηση του διαδίκου στην περ.
τμήματα διακοπών. Οι προθεσμίες β΄ της προηγούμενης παραγράφου,
για την άσκηση ένδικων είναι απαράδεκτη:
βοηθημάτων ή μέσων
αναστέλλονται για το διάστημα από α. αν δεν υποβληθεί κατά την
1 έως 31 Αυγούστου. πρώτη, μετά την παράβαση,
συζήτηση,
5. Οι προθεσμίες της παραγράφου
1, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά, β. αν υποβληθεί από διάδικο που
έχουν ανατρεπτικό χαρακτήρα, η δε έχει προκαλέσει την παράβαση ή

18
ΣΕΙΡΑ
που έχει συντελέσει σε αυτήν ή που παράλειψη συντελείται, επίσης, με

έχει παραιτηθεί σιωπηρώς ή την έκδοση θετικής διοικητικής
ρητώς, μετά τη διενέργεια της πράξης από την οποία
διαδικαστικής πράξης, από την συνεπάγεται εμμέσως η βούληση
υποβολή αίτησης. της Διοίκησης να μην προβεί στη
ρύθμιση ορισμένης έννομης
4. Μετά την απαγγελία της σχέσης.
ακυρότητας, το δικαστήριο διατάζει
να επαναληφθεί η πράξη, εκτός αν 3. Στις περιπτώσεις που από το
έχει ήδη επέλθει απώλεια του νόμο προβλέπεται, κατά της
σχετικού δικαιώματος ή η πράξης ή της παράλειψης,
επανάληψη αποκλείεται για άλλον διοικητική προσφυγή, η οποία
λόγο. ασκείται, μέσα σε ορισμένη
προθεσμία, ενώπιον του ίδιου ή
Άρθρα 63 – 78 (ένδικα ιεραρχικώς προϊσταμένου ή άλλου
βοηθήματα-προσφυγή-αγωγή) ειδικώς κατεστημένου, οργάνου, και
συνεπάγεται τον έλεγχο της πράξης
ή της παράλειψης κατά το νόμο και
πράξεις και παραλείψεις
την ουσία (ενδικοφανής
προσφυγή), το ένδικο βοήθημα της
1. Με την επιφύλαξη όσων προσφυγής ασκείται παραδεκτώς
ορίζονται σε ειδικές διατάξεις του μόνο κατά της πράξης που
Κώδικα, οι εκτελεστές ατομικές εκδίδεται για την ενδικοφανή
διοικητικές πράξεις ή παραλείψεις, προσφυγή. Αν κατά της πράξης ή
από τις οποίες δημιουργούνται της παράλειψης προβλέπονται από
κατά νόμο διοικητικές διαφορές το νόμο περισσότερες από μία
ουσίας, υπόκεινται σε προσφυγή. διαδοχικές ενδικοφανείς
προσφυγές, το ένδικο βοήθημα της
2. Παράλειψη υπάρχει όταν η προσφυγής ασκείται παραδεκτώς
διοικητική αρχή, αν και μόνο κατά της πράξης που
υποχρεούται κατά νόμο, δεν εκδίδει εκδίδεται για την τελευταία
εκτελεστή ατομική διοικητική πράξη ενδικοφανή προσφυγή. Το κατά τις
για να ρυθμίσει ορισμένη έννομη προηγούμενες περιόδους
σχέση. Η παράλειψη συντελείται με παραδεκτό του ένδικου
την πάροδο άπρακτης της βοηθήματος της προσφυγής κατά
προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο παράλειψης ή πράξης κατά της
νόμος για την έκδοση, είτε οποίας προβλέπεται από το νόμο η
αυτεπαγγέλτως είτε ύστερα από άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής,
αίτηση του ενδιαφερομένου, της δεν ισχύει αν η αρμόδια διοικητική
πράξης αυτής. Στην τελευταία αρχή παρέλειψε να ενημερώσει
αυτήν περίπτωση (σιωπηρή πλήρως, κατά οποιονδήποτε
άρνηση), αν από το νόμο δεν τρόπο, τον ενδιαφερόμενο, τόσο
τάσσεται τέτοια προθεσμία, η για την υποχρέωση, όσο και για
παράλειψη συντελείται με την τους όρους, άσκησης της
πάροδο άπρακτου τριμήνου από ενδικοφανούς προσφυγής.
την υποβολή της σχετικής αίτησης
στη Διοίκηση. Η κατά τις 4. Αν παρέλθει η προθεσμία που
προηγούμενες περιόδους τάσσει τυχόν ειδικώς ο νόμος προς

19
ΣΕΙΡΑ
έκδοση απόφασης για την ατελώς στον ενδιαφερόμενο

ενδικοφανή προσφυγή ή, σε βεβαίωση για την ημερομηνία
περίπτωση που δεν τάσσεται τέτοια υποβολής της κατά την παρ. 2
προθεσμία, αν παρέλθει άπρακτο αίτησης ή για την ημερομηνία
τρίμηνο από την άσκησή της, το άσκησης της κατά την παρ. 4
ένδικο βοήθημα της προσφυγής ενδικοφανούς προσφυγής.
ασκείται κατά της, τεκμαιρόμενης
από την πάροδο της προθεσμίας, Άρθρο 64 Ενεργητική
απόρριψης της ενδικοφανούς νομιμοποίηση
προσφυγής.
1. Προσφυγή μπορεί να ασκήσει
5. Η προσφυγή αρνείται εκείνος:
παραδεκτώς και πριν από τη
συντέλεση της παράλειψης ή της α. ο οποίος έχει άμεσο, προσωπικό
τεκμαιρόμενης απόρριψης της και ενεστώς έννομο συμφέρον, ή
ενδικοφανούς προσφυγής, εφόσον
όμως η συντέλεση αυτή έχει β. στον οποίο αναγνωρίζεται τέτοιο
επέλθει κατά την πρώτη συζήτηση δικαίωμα από ειδική διάταξη νόμου.
του ένδικου βοηθήματος της
προσφυγής. 2. Προσφυγή μπορεί επίσης να
ασκήσει ο Υπουργός Οικονομικών,
6. Ρητή πράξη η οποία εκδόθηκε καθώς και τα όργανα, στα οποία
μετά τη συντέλεση της παράλειψης έχει μεταβιβαστεί η Αρμοδιότητα
ή της τεκμαιρόμενης απόρριψης αυτή με Απόφαση του, υπέρ του
ενδικοφανούς προσφυγής, και ως Δημοσίου κατά των πράξεων των
την πρώτη συζήτηση του ένδικου φορολογικών οργάνων του
βοηθήματος της προσφυγής, τελευταίου, οι οποίες εκδίδονται
λογίζεται ως συμπροσβαλλόμενη. κατ` εφαρμογή της φορολογικής εν
Μπορεί όμως και να προσβληθεί γένει νομοθεσίας.
αυτοτελώς.
7. Με το ένδικο βοήθημα της παρ.1 άρθρου
προσφυγής λογίζονται ως 18 Ν.3900/2010,ΦΕΚ Α
συμπροσβαλλόμενες και όλες οι 213/17.12.2010.`Εναρξη ισχύος
μεταγενέστερες και συναφείς προς από 1.1.2011.
την προσβαλλόμενη, πράξεις ή
παραλείψεις, εφόσον έχουν εκδοθεί Άρθρο 65 Παθητική νομιμοποίηση
ή συντελεστεί, αντιστοίχως, ως την
πρώτη συζήτηση. Στην περίπτωση 1. Στη δίκη που δημιουργείται
αυτήν, η αναβολή της συζήτησης ύστερα από άσκηση προσφυγής,
για την υποβολή πρόσθετων παθητικώς νομιμοποιείται το
λόγων, εφόσον ζητηθεί, είναι Δημόσιο ή το νομικό πρόσωπο
υποχρεωτική. Οι παραλείψεις ή οι δημοσίου δικαίου, στο οποίο ανήκει
πράξεις αυτές μπορούν πάντως να το όργανο που εξέδωσε την πράξη
προσβληθούν και αυτοτελώς. ή που παρά το νόμο παρέλειψε την
έκδοσή της.
8. Η διοικητική αρχή οφείλει, σε
κάθε περίπτωση, να χορηγεί

20
ΣΕΙΡΑ
2. Αν κατά την προηγούμενη 2.α. Εξαιρετικώς στις φορολογικές

παράγραφο πράξη ή παράλειψη και τελωνειακές διαφορές εν γένει η
έχει ενσωματωθεί σε προσφυγή ασκείται εντός τριάντα
μεταγενέστερη πράξη ή παράλειψη (30) ημερών και η προθεσμία για
του Δημοσίου ή άλλου νομικού την άσκηση της αρχίζει όπως
προσώπου δημοσίου δικαίου, στη ορίζεται στην προηγούμενη
δίκη που δημιουργείται ύστερα από παράγραφο.
άσκηση προσφυγής κατά της
τελευταίας αυτής πράξης ή β. Ειδικώς στις περιπτώσεις της
παράλειψης νομιμοποιείται παρ. 2 του άρθρου 64 η προθεσμία
παθητικώς και το νομικό πρόσωπο, είναι ενενήντα (90) ημέρες από την
όργανο του οποίου εξέδωσε ή έκδοση ή την κατά νόμο
παρέλειψε να εκδώσει την πράξη δημοσίευση της πράξης ή τη
που ενσωματώθηκε. συντέλεση της παράλειψης.
Άρθρο 66 Προθεσμία Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την

παρ2 άρθρου 5 του ν.4079/2012,με
1. Η προσφυγή ασκείται μέσα σε την υποπαράγραφο ΙΓ.2.
προθεσμία εξήντα (60) ημερών, η υποπερ.1.α. άρθρου πρώτου
οποία αρχίζει: Ν.4093/2012, ΦΕΚ Α
222/12.11.2012 και με την
Α. Σε περίπτωση ρητής πράξης: υποπερ.2 της αυτής υποπαρ.ΙΓ.2
του Ν.4093/2012
α. Για εκείνους τους οποίους
αφορά: 3. Η προσφυγή μπορεί να ασκηθεί
και πριν από την επίδοση της
i. από τη κατά το νόμο επίδοσή της πράξης.
σε αυτούς, ή
4. Αν, κατά τη διάρκεια της
ii. σε κάθε άλλη περίπτωση, από προθεσμίας, αποβιώσει ο
τότε που αυτοί έλαβαν νομιμοποιούμενος χωρίς να έχει
αποδεδειγμένως πλήρη γνώση του ασκήσει προσφυγή, αυτή είναι
περιεχομένου της. δυνατόν να ασκηθεί, από τους κάθε
είδους γενικούς ή ειδικούς
β. για τους τρίτους: διαδόχους του, εφόσον έχουν
έννομο συμφέρον, μέσα σε νέα
i. από τη δημοσίευσή της, αν δεν ισόχρονη προθεσμία, η οποία και
προβλέπεται από το νόμο άλλος αρχίζει από τότε που αυτοί έλαβαν
ειδικότερος τρόπος γνωστοποίησής αποδεδειγμένως πλήρη γνώση της
της, ή πράξης ή από τότε που τυχόν αυτή
τους κοινοποιήθηκε ή από τότε που
ii. σε κάθε άλλη περίπτωση, από αποδεδειγμένως αντιλήφθηκαν τη
τότε που αυτοί έλαβαν συντέλεση της παράλειψης. Αν
αποδεδειγμένως πλήρη γνώση του εκκρεμεί η αποδοχή της
περιεχομένου της. κληρονομίας, η προθεσμία δεν
αρχίζει πριν από την αποδοχή.
Β. Σε περίπτωση παράλειψης, από
τη συντέλεσή της.

21
ΣΕΙΡΑ
5. Οι διατάξεις της πρώτης Άρθρο 68 Περιεχόμενο του

περιόδου της προηγούμενης δικογράφου
παραγράφου εφαρμόζονται
αναλόγως και στην περίπτωση που 1. Το δικόγραφο της προσφυγής,
έπαυσε να υπάρχει το νομικό εκτός από τα στοιχεία που
πρόσωπο. προβλέπουν οι διατάξεις του
άρθρου 45, πρέπει ακόμη:
6. Αν ο νομιμοποιούμενος προς
άσκηση προσφυγής διαμένει στην α. να μνημονεύει με ακρίβεια:
αλλοδαπή, οι αντίστοιχες
προθεσμίες ορίζονται σε 90 i. την προσβαλλόμενη πράξη ή
(ενενήντα) ημέρες. παράλειψη,
Άρθρο 67 Διακοπή της προθεσμίας ii. την αρχή που εξέδωσε την
πράξη αυτήν ή που παρέλειψε την
1. Η προθεσμία για την άσκηση έκδοσή της.
προσφυγής διακόπτεται, για μία
μόνο φορά, με την άσκηση κάθε iii. τους λόγους, οι οποίοι
διοικητικής προσφυγής, πλην θεμελιώνουν το αίτημα και
εκείνης που προβλέπεται από τη
διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 63. β. να περιέχει σαφώς καθορισμένο
Το κατά την προηγούμενη περίοδο αίτημα.
αποτέλεσμα επέρχεται ακόμη και
αν η διοικητική προσφυγή έχει 2. Αίτημα της προσφυγής μπορεί
απευθυνθεί σε αναρμόδιο να είναι:
διοικητικό όργανο. Η διάταξη της
παραγράφου αυτής δεν έχει α. η ολική ή μερική ακύρωση της
εφαρμογή κατά την εκδίκαση των προσβαλλόμενης πράξης ή
φορολογικών εν γένει διαφορών. παράλειψης, ή
2. Η προθεσμία, η οποία β. η τροποποίηση της

διακόπτεται κατά την προηγούμενη προσβαλλόμενης πράξης.
παράγραφο, κινείται εξαρχής από
την πάροδο άπρακτης της 3. Αν η προσβαλλόμενη πράξη ή
προθεσμίας που τυχόν τάσσει ο παράλειψη αφορά τρίτους, στο
νόμος για απάντηση, αλλιώς από δικόγραφο πρέπει να
την πάροδο άπρακτων 30 (τριάντα) μνημονεύονται σαφώς οι
ημερών από την υποβολή της διευθύνσεις της κατοικίας και του
σχετικής αίτησης ή από τυχόν χώρου εργασίας ή της έδρας των
επίδοση, πριν περάσουν οι τρίτων.
προηγούμενες προθεσμίες, της
απάντησης για την απλή ή την 4. Η αόριστη μνεία στο δικόγραφο
ειδική διοικητική προσφυγή. ότι προσβάλλεται και κάθε συναφής
πράξη ή παράλειψη δεν
υποχρεώνει το δικαστήριο, εφόσον
δεν συντρέχει η περίπτωση της
παρ. 7 του άρθρου 63, να

22
ΣΕΙΡΑ
ερευνήσει και ως προς τούτο την εφαρμογή των άρθρων 28

υπόθεση. παράγραφος 3, 139A και 277
παράγραφος 1 του παρόντος
Άρθρο 69 Ανασταλτικό αποτέλεσμα Κώδικα.
1. Η προθεσμία για την άσκηση της Η προσφυγή αυτή ασκείται εντός

προσφυγής και η άσκησή της δεν προθεσμίας εξήντα (60) ημερών
αναστέλλουν την εκτέλεση της από την κοινοποίηση της
προσβαλλόμενης πράξης. τελεσίδικης απόφασης και τα
αποτελέσματα της άσκησής της
2. Κατ΄εξαίρεση, αν με την πράξη ανατρέχουν στο χρόνο άσκησης
καταλογίζονται χρηματικά ποσά της πρώτης.
που αναφέρονται σε φορολογικές
εν γένει απαιτήσεις του Δημοσίου ή Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
άλλου νομικού προσώπου παρ. 1 του άρθρου 25 του
δημοσίου δικαίου, ή αυτοτελείς Ν.4509/2017 με ισχύ την
χρηματικές κυρώσεις για 22/12/2017
παράβαση της φορολογικής
νομοθεσίας, η προθεσμία για την 2. Προσφυγή, από το δικόγραφο
άσκηση της προσφυγής, καθώς και της οποίας παραιτήθηκε ο
η άσκησή της αναστέλλουν την προσφεύγων, θεωρείται ότι δεν
εκτέλεση της πράξης. Ειδικές ασκήθηκε.
διατάξεις, οι οποίες αποκλείουν την
αναστολή ή θεσπίζουν την κατά Άρθρο 71
ορισμένο μόνο ποσοστό αναστολή Ενεργητική νομιμοποίηση
των πράξεων τούτων, διατηρούνται
σε ισχύ. 1. Αγωγή μπορεί να ασκήσει
εκείνος ο οποίος έχει, κατά του
3. Κατά τα λοιπά, σε κάθε Δημοσίου ή άλλου νομικού
περίπτωση, έχουν εφαρμογή οι προσώπου δημοσίου δικαίου,
διατάξεις των άρθρων 200 έως και χρηματική αξίωση από έννομη
205. σχέση δημοσίου δικαίου.
Άρθρο 70 Απαράδεκτο άσκησης 2. Σε άσκηση της κατά την

δεύτερης προηγούμενη παράγραφο αγωγής
νομιμοποιούνται και οι κάθε είδους
1.Είναι απαράδεκτη η άσκηση καθολικοί ή ειδικοί διάδοχοι.
δεύτερης προσφυγής από τον ίδιο
προσφεύγοντα κατά της αυτής 3. Αγωγή μπορούν να ασκήσουν
πράξης ή παράλειψης. Κατ’ και οι δανειστές των, κατά τις
εξαίρεση, επιτρέπεται η άσκηση προηγούμενες παραγράφους,
δεύτερης προσφυγής, όταν η δικαιούχων εφόσον οι τελευταίοι
πρώτη έχει απορριφθεί τελεσιδίκως δεν την ασκούν, εκτός αν πρόκειται
για οποιονδήποτε τυπικό λόγο και για προσωποπαγείς αξιώσεις
σε κάθε περίπτωση, εκτός από (πλαγιαστική αγωγή).
αυτή της απόρριψής της ως
εκπρόθεσμης, καθώς και όταν ο
προσφεύγων κλήθηκε κατ’

23
ΣΕΙΡΑ
4. Η κατά τις προηγούμενες β. σαφή έκθεση των πραγματικών

παραγράφους αγωγή είναι περιστατικών, καθώς και τους
απαράδεκτη αν πρόκειται για λόγους που θεμελιώνουν κατά
αξίωση φορολογικού εν γένει νόμο την αξίωση και
περιεχομένου.
γ. σαφώς καθορισμένο αίτημα.
5. Η ευθεία αγωγή είναι
απαράδεκτη στην περίπτωση κατά 2. Αίτημα της αγωγής μπορεί να
την οποία, για την ικανοποίηση της είναι:
σχετικής αξιώσεως υπάρχει,
σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, α. η καταψήφιση της αξιούμενης
αρμόδιο να αποφανθεί όργανο της παροχής, ή
Διοίκησης με την έκδοση
διοικητικής πράξης." Στις β. η αναγνώριση της αντίστοιχης
Περιπτώσεις αυτές, αν μετά την αξίωσης.
τελεσίδικη απόρριψη της αγωγής
ως απαράδεκτης, ο Άρθρο 74 Άσκηση υπό αίρεση -
ενδιαφερόμενος προσφύγει στη Επικουρικές βάσεις
Διοίκηση προς ικανοποίηση της
αξίωσής του, θεωρείται, ως προς 1. Άσκηση αγωγής υπό αίρεση δεν
όλες τις έννομες συνέπειες, σαν να επιτρέπεται.
είχε προσφύγει κατά το χρόνο
άσκησης της αγωγής. 2. Η αγωγή μπορεί να έχει, εκτός
από την κύρια, και μία ή
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τo περισσότερες επικουρικές νομικές
άρθρο 7 Ν.3659/2008 ΦΕΚ Α ή πραγματικές βάσεις.
77/7.5.2008,ΚΑΤΑΡΓΗΘΗΚΕ από
1.1.2011 με το άρθρο 69 Άρθρο 75 Συνέπειες κατάθεσης και
περ.γ΄Ν.3900/2010, ΦΕΚ Α επίδοσης
213/17.12.2010.
1. Η εκκρεμοδικία αρχίζει με την
Άρθρο 72 Παθητική νομιμοποίηση κατάθεση της αγωγής και λήγει με
τη δημοσίευση της οριστικής
Η αγωγή ασκείται κατά του απόφασης ή την κατάργηση της
Δημοσίου ή του νομικού δίκης.
προσώπου δημοσίου δικαίου, που
είναι υπόχρεο προς ικανοποίηση 2. Τα κατά το ουσιαστικό δίκαιο
της κατά την παρ. 1 του έννομα αποτελέσματα της άσκησης
προηγούμενου άρθρου αξίωσης. της αγωγής επέρχονται, ως προς
τον εναγόμενο, από την επίδοσή
Άρθρο 73 Περιεχόμενο δικογράφου της σε αυτόν από τον ενάγοντα. Η
παραγραφή, η οποία σύμφωνα με
1. Το δικόγραφο της αγωγής, εκτός το προηγούμενο εδάφιο διακόπηκε,
από τα στοιχεία που προβλέπει το αρχίζει πάλι μόνο από την
άρθρο 45, πρέπει να περιέχει και: τελεσιδικία της απόφασης ή την
κατάργηση της δίκης.
α. καθορισμό της έννομης σχέσης
από την οποία απορρέει η αξίωση,

24
ΣΕΙΡΑ
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 77 Παρεμπίπτουσα

την 1/1/2011 σύμφωνα με το άρθρο 1. Με παρεμπίπτουσα αγωγή είναι
70 του Ν.3900/2010 δυνατόν να ζητηθούν:
3. Μεταβολή του αιτήματος της α. τα παρεπόμενα του κύριου

αγωγής είναι απαράδεκτη. Κατ΄ αντικειμένου της δίκης, ή
εξαίρεση, ο ενάγων μπορεί, ως το
τέλος της πρώτης συζήτησης, να β. συμπληρωματική της αρχικής
περιορίσει το αίτημα της αγωγής ή παροχή, αν μετά την άσκηση της
να το μετατρέψει από αγωγής, διευρύνθηκε κατά
καταψηφιστικό σε αναγνωριστικό ή οποιονδήποτε τρόπο η αρχική
από αναγνωριστικό σε αξίωση του ενάγοντος.
καταψηφιστικό.
2. Ως προς την άσκηση της
Άρθρο 76 Απαράδεκτο άσκησης παρεμπίπτουσας αγωγής
δεύτερης εφαρμόζονται αναλόγως οι
διατάξεις της παραγράφου 2 του
1. Είναι απαράδεκτη η άσκηση άρθρου 114.
δεύτερης αγωγής, με το αυτό
αντικείμενο, από τον ίδιο ενάγοντα. Άρθρο 78 Σχέση προς άλλα ένδικα
βοηθήματα
2. Κατ` εξαίρεση επιτρέπεται η
άσκηση δεύτερης αγωγής όταν η Με την επιφύλαξη όσων ορίζονται
πρώτη έχει απορριφθεί τελεσιδίκως στην παρ. 4 του άρθρου 71 ή σε
για λόγους τυπικούς. Η αγωγή αυτή τυχόν άλλες ειδικές διατάξεις,
ασκείται εντός Προθεσμίας εξήντα αγωγή για αξίωση που
(60) ημερών από την κοινοποίηση θεμελιώνεται στο παράνομο
της τελεσίδικης Απόφασης και τα εκτελεστής διοικητικής πράξης ή
αποτελέσματα της άσκησης της της παράλειψης, δεν είναι
ανατρέχουν στο χρόνο άσκησης απαράδεκτη αν, κατά της πράξης ή
της πρώτης. αυτής, δεν ασκήθηκε το από τις
κείμενες διατάξεις προβλεπόμενο
Σημ.: όπως προστέθηκε με την ένδικο βοήθημα. Στην περίπτωση
παρ.1 άρθρου 8 Ν.3659/2008,ΦΕΚ αυτήν, κατά την εκδίκαση της
Α 77/7.5.2008. αγωγής έχουν εφαρμογή τα
οριζόμενα στην παράγραφο 2 του
3. Αγωγή, από το δικόγραφο της άρθρου 80.
οποίας παραιτήθηκε ο ενάγων,
θεωρείται ότι δεν ασκήθηκε. Άρθρα 81 – 88 (ένδικα μέσα)
Άρθρο 81 Τα ένδικα μέσα
Σημ.: όπως αναριθμήθηκε με την
παρ.1 άρθρου 8 Ν.3659/2008,ΦΕΚ
Α 77/7.5.2008. 1. Ένδικα μέσα, τα οποία
ασκούνται ενώπιον των τακτικών
διοικητικών δικαστηρίων, είναι η
ανακοπή ερημοδικίας, η έφεση, η
αίτηση αναθεώρησης, η

25
ΣΕΙΡΑ
τριτανακοπή και η αίτηση Παθητικώς νομιμοποιούνται όσοι

διόρθωσης ή ερμηνείας. διατέλεσαν αντίδικοι εκείνου που
ασκεί το ένδικο μέσο στη δίκη κατά
2. Ως προς την αίτηση αναίρεσης την οποία εκδόθηκε η
έχουν εφαρμογή οι εκάστοτε προσβαλλόμενη απόφαση.
ισχύουσες, σχετικές με αυτήν,
διατάξεις της νομοθεσίας που 2. Νομιμοποιούνται επίσης
αφορά το Συμβούλιο της ενεργητικώς ή παθητικώς οι
Επικρατείας. καθολικοί ή οιονεί καθολικοί
διάδοχοι και όσοι έγιναν ειδικοί
Άρθρο 82 Αρμοδιότητα εκδίκασης διάδοχοι μετά την άσκηση του
ένδικου βοηθήματος για το οποίο
1. Τα ένδικα μέσα της ανακοπής εκδόθηκε η προσβαλλόμενη
ερημοδικίας, της αίτησης απόφαση.
αναθεώρησης, της τριτανακοπής,
και της αίτησης διόρθωσης ή Άρθρο 85 Επανάσκηση
ερμηνείας εκδικάζονται από το
δικαστήριο που εξέδωσε την 1. Με την επιφύλαξη όσων
προσβαλλόμενη απόφαση. ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου
102, δεν επιτρέπεται να ασκηθεί,
2. Το ένδικο μέσο της έφεσης από το αυτό πρόσωπο, για δεύτερη
εκδικάζεται από το αρμόδιο φορά το ίδιο ένδικο μέσο κατά της
δευτεροβάθμιο δικαστήριο. αυτής απόφασης, ως προς το ίδιο
ή άλλο κεφάλαιο.
αποφάσεις 2. Ένδικο μέσο από το οποίο
παραιτήθηκε εκείνος που το
1. Σε ένδικα μέσα υπόκεινται μόνο άσκησε θεωρείται ότι δεν
οι οριστικές αποφάσεις. Με την ασκήθηκε.
προσβολή τους θεωρείται ότι
συμπροσβάλλονται και όλες οι μη Άρθρο 86 Προθεσμίες
οριστικές. Κατ΄εξαίρεση, σε
ανακοπή ερημοδικίας και σε αίτηση 1. Οι προθεσμίες, μέσα στις οποίες
διόρθωσης ή ερμηνείας υπόκεινται ασκούνται τα ένδικα μέσα
και οι μη οριστικές αποφάσεις. σύμφωνα με τις ειδικές γι΄ αυτά
διατάξεις, παρεκτείνονται κατά
2. Το παραδεκτό των ένδικων εξήντα (60) ημέρες στις
μέσων κρίνεται σύμφωνα με το περιπτώσεις που οι
νόμο ο οποίος ίσχυε κατά το χρόνο νομιμοποιούμενοι να τα ασκήσουν
που δημοσιεύτηκε η διαμένουν στην αλλοδαπή.
προσβαλλόμενη απόφαση.
2. Τα ένδικα μέσα ασκούνται
Άρθρο 84 Νομιμοποίηση διαδίκων παραδεκτώς και πριν από την
επίδοση της προσβαλλόμενης
1. Η ενεργητική νομιμοποίηση απόφασης.
καθορίζεται από τις διατάξεις που
ρυθμίζουν το κάθε ένδικο μέσο. 3. Αν ο νομιμοποιούμενος να
ασκήσει το ένδικο μέσο αποβιώσει

26
ΣΕΙΡΑ
κατά τη διάρκεια της προθεσμίας της πράξης ή της Απόφασης,

χωρίς να το ασκήσει, αυτό είναι σύμφωνα με τα οριζόμενα στις
δυνατόν να ασκηθεί από τα διατάξεις των άρθρων 200 έως και
πρόσωπα της παρ. 2 του άρθρου 209.
84, μέσα σε νέα ισόχρονη Οι Προθεσμίες άσκησης ένδικων
προθεσμία, η οποία και αρχίζει από μέσων, περιλαμβανομένης και της
τότε που αυτά έλαβαν αναιρέσεως, κατά αποφάσεων που
αποδεδειγμένως γνώση της διατάσσουν την επιστροφή, καθώς
απόφασης ή από τότε που τυχόν και η άσκησή τους έχουν
αυτή τους κοινοποιήθηκε. Αν η Ανασταλτικό αποτέλεσμα.
νομιμοποίηση των τελευταίων
συνδέεται με την άσκηση Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την
κληρονομικού δικαιώματος, η νέα παρ.3 άρθρ.19 Ν.2873/2000,ΦΕΚ
αυτή προθεσμία αρχίζει από την Α 285/28.12.2000
αποδοχή της κληρονομιάς.
Άρθρα 132 – 139Α (συζήτηση
4. Οι διατάξεις της πρώτης στο ακροατήριο)
περιόδου της προηγούμενης
Άρθρο 132 Έκθεμα
παραγράφου εφαρμόζονται
αναλόγως και στην περίπτωση που
1. Η γραμματεία καταρτίζει για κάθε
έπαυσε να υπάρχει το νομικό
δικάσιμο έκθεμα, στο οποίο
πρόσωπο.
αναγράφονται με τη σειρά του
πινακίου οι προς συζήτηση
Άρθρο 87 Δικόγραφα
υποθέσεις. Το έκθεμα αναρτάται
έξω από την αίθουσα
Τα δικόγραφα των ένδικων μέσων, συνεδριάσεων και στον ιστοχώρο
εκτός από τα στοιχεία που του κάθε δικαστηρίου από την
προβλέπουν οι διατάξεις του προηγουμένη της συνεδρίασης.
άρθρου 45, πρέπει να περιέχουν
και:
α. μνεία της προσβαλλόμενης την 10/3/2023
απόφασης,
2. Δεν προκαλεί ακυρότητα της
β. τους ειδικούς για κάθε ένδικο διαδικασίας η μη ανάρτηση του
μέσο λόγους και εκθέματος ή η μη μνεία σε αυτό
συγκεκριμένης υπόθεσης.
γ. σαφώς καθορισμένο αίτημα.
Άρθρο 133 Συνεδρίαση
Άρθρο 88 Αναστολή εκτέλεσης
1. Ο δικαστής που προεδρεύει κατά
Εφόσον στον Κώδικα δεν ορίζεται τη συνεδρίαση, κηρύσσει την
ειδικώς διαφορετικά, οι Προθεσμίες έναρξη και τη λήξη της, προβαίνει
των ένδικων μέσων, καθώς και η στην προεκφώνηση και εκφώνηση
άσκησή τους, δεν έχουν των υποθέσεων που είναι
ανασταλτικό αποτέλεσμα. Είναι γραμμένες στο πινάκιο, διευθύνει
όμως δυνατόν να χορηγηθεί, κατά τη συζήτηση, έχει δε την ευθύνη για
περίπτωση, αναστολή εκτέλεσης

27
ΣΕΙΡΑ
την τήρηση της ευταξίας και της το αργότερο την παραμονή της
ευπρέπειας κατά τη διάρκεια της δικασίμου και σημειώνεται αμέσως
συνεδρίασης. στο πινάκιο. Σε περίπτωση
αναβολής της συζήτησης ύστερα
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το από αίτηση διαδίκου, δεν
άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ κλητεύεται κατά τη νέα δικάσιμο ο
την 10/3/2023 διάδικος που υπέβαλε δήλωση.
2. Η συνεδρίαση αρχίζει με την Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

προεκφώνηση των υποθέσεων άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ
από το πινάκιο, κατά τη σειρά της την 10/3/2023
εγγραφής τους σε αυτό. Την
προεκφώνηση ακολουθεί η 3. Η προεκφώνηση και η εκφώνηση
εκφώνηση και η συζήτηση των των υποθέσεων μπορούν, κατά την
υποθέσεων. Σε περίπτωση που κρίση του δικαστή που προεδρεύει
έχει συνταχθεί έκθεση κατά το κατά τη συνεδρίαση, να
άρθρο 128Α, η συζήτηση αρχίζει με διενεργηθούν συγχρόνως.
την ανάγνωσή της από τον
εισηγητή. Σε ειδική στήλη του 4. Ο δικαστής που προεδρεύει κατά
πινακίου, ο δικαστής που τη συνεδρίαση, μπορεί να επιβάλει,
προεδρεύει κατά τη συνεδρίαση, σε βάρος προσώπου το οποίο
σημειώνει, για κάθε περίπτωση, θορυβεί ή εκδηλώνει ασέβεια ή
κατά μεν την προεκφώνηση, αν ανυπακοή σε μέτρα που έχουν
τυχόν η υπόθεση αναβάλλεται ή ληφθεί ή διαταγές που έχουν δοθεί
διαγράφεται, μετά δε την εκφώνηση ή το οποίο προκαλεί φθορά στην
και τη συζήτηση, αν οι διάδικοι αίθουσα ή κατά οποιονδήποτε
παραστάθηκαν και πως κατ’ αυτήν, τρόπο παρακωλύει τη Διαδικασία,
καθώς και ότι η υπόθεση εκλεκτικώς, είτε την αποβολή
συζητήθηκε. Οι διάδικοι μπορούν τούτου από το ακροατήριο ή και το
να συμφωνήσουν ότι δεν θα δικαστικό κατάστημα είτε χρηματική
εμφανισθούν στο ακροατήριο, αλλά ποινή από τριάντα (30) έως εκατόν
θα παραστούν με κοινή δήλωση πενήντα (150) ευρώ είτε την
που υπογράφεται από τους κράτησή του για είκοσι τέσσερις
πληρεξούσιους δικηγόρους τους. (24) το πολύ ώρες. Τα ποσά της
Τέτοια δήλωση μπορεί να γίνει και χρηματικής ποινής μπορούν να
από έναν ή ορισμένους μόνο αναπροσαρμόζονται με προεδρικά
πληρεξουσίους. Η δήλωση που διατάγματα, που εκδίδονται ύστερα
έχει γίνει από πληρεξούσιο του από πρόταση του Υπουργού
Δημοσίου, Ο.Τ.Α., ή άλλου νομικού Δικαιοσύνης.
προσώπου δημοσίου δικαίου, δεν
έχει καμία δικονομική συνέπεια, αν Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
δεν διαβιβαστεί εμπρόθεσμα στο άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ
δικαστήριο ο διοικητικός φάκελος. την 10/3/2023
Η δήλωση αυτή παραδίδεται από
τον πληρεξούσιο δικηγόρο ή, σε 5. Αν, κατά τη διάρκεια της
περίπτωση κοινής δήλωσης, από συνεδρίασης, δικηγόρος θορυβεί ή
έναν τουλάχιστον πληρεξούσιο δείχνει ανυπακοή έναντι του
δικηγόρο στον αρμόδιο γραμματέα δικαστηρίου, μπορούν να του

28
ΣΕΙΡΑ
επιβληθούν από αυτό οι ενημερώνονται για την απόφαση

πειθαρχικές ποινές που του πρώτου εδαφίου με την κλήση
προβλέπονται από τον Κώδικα των που προβλέπεται στο άρθρο 128.
Δικηγόρων.
Σημ.: όπως προστέθηκε με το
6. Ο πρόεδρος του τριμελούς άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ
συμβουλίου διεύθυνσης ή ο την 10/3/2023
πρόεδρος που διευθύνει το
δικαστήριο, μπορεί, ύστερα από 6Β. Οι υποθέσεις που εμπίπτουν
αίτημα διαδίκου που υποβάλλεται στην κατά τόπο αρμοδιότητα
τριάντα (30) τουλάχιστον ημέρες δικαστικού γραφείου τηλεματικής,
πριν από τη συζήτηση της εκδικάζονται με τη χρήση
υπόθεσης, να αποφασίσει, με τεχνολογιών απομακρυσμένης
πράξη του, ότι οι διάδικοι και οι σύνδεσης. Οι διάδικοι και οι
πληρεξούσιοι δικηγόροι τους θα πληρεξούσιοι δικηγόροι διενεργούν
μετέχουν στη συνεδρίαση και θα διαδικαστικές πράξεις και μπορούν
διενεργούν διαδικαστικές πράξεις να παρίστανται κατά τη διάρκεια
ενώπιον του δικαστηρίου, της συζήτησης είτε στον
ευρισκόμενοι σε τόπο διαφορετικό πιστοποιημένο τόπο του δικαστικού
από αυτόν της συνεδρίασης, με τη γραφείου τηλεματικής είτε στον
χρήση τεχνολογιών τόπο συνεδρίασης του δικαστηρίου.
απομακρυσμένης σύνδεσης. Από Η ημέρα και η ώρα διεξαγωγής των
το αίτημα αυτό μπορεί να συνεδριάσεων καθορίζονται με τον
παραιτηθεί ο διάδικος έως και Κανονισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας
πέντε (5) πλήρεις ημέρες πριν από του δικαστηρίου που εξυπηρετεί το
τη συζήτηση. δικαστικό γραφείο τηλεματικής.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το Σημ.: όπως προστέθηκε με το

άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ
την 10/3/2023 την 10/3/2023
6Α. Στην περίπτωση των 6Γ. Στις περιπτώσεις των παρ. 6,

μεταβατικών εδρών, η απόφαση 6Α και 6Β, η συζήτηση μεταδίδεται
της παρ. 6 λαμβάνεται ταυτόχρονα με ήχο και εικόνα στην
αυτεπαγγέλτως και αφορά στο αίθουσα συνεδρίασης του
σύνολο των υποθέσεων δικαστηρίου και στον
συγκεκριμένης δικασίμου. Τόπος απομακρυσμένο τόπο, όπου
συνεδρίασης, για τις μεταβατικές παρίστανται οι διάδικοι και οι
έδρες, θεωρείται στην περίπτωση πληρεξούσιοι δικηγόροι τους.
αυτή η κύρια έδρα του δικαστηρίου,
οι δε διάδικοι και οι πληρεξούσιοι Σημ.: όπως προστέθηκε με το
δικηγόροι τους έχουν τη άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ
δυνατότητα να παραστούν και να την 10/3/2023
μετέχουν στη συνεδρίαση,
ευρισκόμενοι είτε στον τόπο της 7. Το δικαστήριο, ύστερα από
συνεδρίασης είτε στον τόπο της αίτηση των διαδίκων ή
μεταβατικής έδρας. Τα πρόσωπα αυτεπαγγέλτως, μπορεί να
του δεύτερου εδαφίου αποφασίσει την εξέταση μαρτύρων,

29
ΣΕΙΡΑ
πραγματογνωμόνων και διαδίκων, πραγματοποιείται με τη χρήση

χωρίς αυτοί να παρευρίσκονται μέσων σύγχρονης τεχνολογίας, με
στην αίθουσα συνεδρίασής του. Η τα οποία καθίσταται δυνατή μέσω
εξέταση μεταδίδεται ταυτοχρόνως της μετάδοσης εικόνας και ήχου ή
με ήχο και εικόνα στην αίθουσα άλλης διευθέτησης σε πραγματικό
συνεδρίασης του δικαστηρίου και χρόνο, η συμμετοχή σε αυτήν,
στον τόπο εξέτασης των μαρτύρων, καθώς και η εξέταση ή η ακρόαση
πραγματογνωμόνων και διαδίκων. προσώπων τα οποία δεν
Η εξέταση αυτή, η οποία θεωρείται παρευρίσκονται στην αίθουσα
ότι διεξάγεται ενώπιον του συνεδρίασης του δικαστηρίου.
δικαστηρίου, έχει την ίδια
αποδεικτική ισχύ με την εξέταση β) «Τηλεσυζήτηση»: η διαδικασία
στο ακροατήριο. συζήτησης που πραγματοποιείται
με τη χρήση μέσων σύγχρονης
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το τεχνολογίας, τα οποία επιτρέπουν
άρθρο 5 του Ν.5028/2023 με ισχύ τη διεξαγωγή της συζήτησης από
την 10/3/2023 το δικαστήριο, μολονότι ορισμένα
από τα πρόσωπα που
8. Οι αποφάσεις των παρ. 6, 6A και συμμετέχουν στη διαδικασία
7 δεν υπόκεινται σε ένδικα μέσα. βρίσκονται εκτός της αίθουσας
συνεδρίασης του δικαστηρίου και
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το σε άλλον τόπο.
την 10/3/2023 γ) «Τηλεξέταση (ή τηλεκατάθεση)»:
η προφορική εξέταση των
9. Το δικαστήριο αν διαπιστώσει σε προσώπων που παρευρίσκονται
οποιαδήποτε στάση της δίκης, ότι σε άλλο τόπο εκτός της αίθουσας
δεν είναι εφικτή η σταθερή σύνδεσή συνεδρίασης του δικαστηρίου, με
του με τον απομακρυσμένο τόπο, τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας, τα
έχει την ευχέρεια να αναβάλει την οποία επιτρέπουν τη διεξαγωγή της
εκδίκαση της υπόθεσης ή τη εξέτασης από το δικαστήριο.
διενέργεια κάθε άλλης
διαδικαστικής πράξης, δ) «Αίθουσα τηλεματικής
αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν αίτησης συνεδρίασης»: η αίθουσα
των διαδίκων. συνεδρίασης του δικαστηρίου και η
αίθουσα στον απομακρυσμένο
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το τόπο.
την 10/3/2023 ε) «Αίθουσα συνεδρίασης του
δικαστηρίου»: η αίθουσα
Άρθρο 133Α Βασικοί ορισμοί ακροατηρίου η οποία έχει
διεξαγωγής της συνεδρίασης με τη διαμορφωθεί κατάλληλα με τον
χρήση τεχνολογιών αναγκαίο ηλεκτρονικό και
απομακρυσμένης σύνδεσης υποστηρικτικό εξοπλισμό για τη
διεξαγωγή τηλεματικής
α) «Τηλεματική συνεδρίαση»: η συνεδρίασης.
συνεδρίαση η οποία

30
ΣΕΙΡΑ
στ) «Απομακρυσμένος τόπος»: (δευτερεύων) εξοπλισμός

αίθουσα κατάλληλα διαμορφωμένη, αποτελείται από υλικό και
με τον αναγκαίο ηλεκτρονικό και λογισμικό μέρος διαχείρισης του
υποστηρικτικό εξοπλισμό, για τη κύριου εξοπλισμού και πρόσβασης
διεξαγωγή τηλεματικής στο διαδίκτυο, μεγάφωνα,
συνεδρίασης. Ως αίθουσα κωδικοποιητές συμπίεσης και
απομακρυσμένου τόπου μπορεί να αποσυμπίεσης (codec) αρχείων
ορισθεί αίθουσα ακροατηρίου ή εικόνας και ήχου, εναρμονισμένων
αίθουσα γραφείου δικαστηρίου, η συμβατών με τα διεθνή πρότυπα,
οποία έχει πιστοποιηθεί με και λοιπό απαραίτητο ηλεκτρονικό
απόφαση του Προϊσταμένου του υλικό διασύνδεσης των μερών του
Δικαστηρίου που κοινοποιείται στον εξοπλισμού, κάμερες ανάγνωσης
Υπουργό Δικαιοσύνης, καθώς και και μηχανές σάρωσης εγγράφων,
αίθουσα ελληνικής προξενικής καθώς και βάσεις στήριξης του
αρχής στο εξωτερικό. κύριου και δευτερεύοντος
εξοπλισμού.
άρθρο 6 του Ν. 5028/2023 με ισχύ 3. Το σύνολο του εξοπλισμού είναι
την 10/3/2023 εύχρηστο, επιτρέπει τη διεξαγωγή
της ζητούμενης διαδικαστικής
Άρθρο 133Β Τεχνολογικές πράξης και διευκολύνει τις εργασίες
προϋποθέσεις τηλεματικής του δικαστηρίου. Ο εξοπλισμός
συνεδρίασης παροχής υπηρεσιών διαδικτύου
Σημ.: όπως προστέθηκε με το καλύπτει τις προϋποθέσεις για τη
άρθρο 7 του Ν. 5028/2023 με ισχύ συνεχή, ταχεία και ασφαλή
την 10/3/2023 μετάδοση και λήψη των δεδομένων
της διαδικασίας. Η τεχνική
υποστήριξη ανατίθεται σε δικαστικό
1. Η αίθουσα τηλεματικής
υπάλληλο της Υπηρεσίας, η οποία
συνεδρίασης είναι εξοπλισμένη με
έχει την ευθύνη λειτουργίας του
κατάλληλο ηλεκτρονικό και λοιπό
εξοπλισμού.
υποστηρικτικό εξοπλισμό, ο οποίος
επιτρέπει τη λήψη και μετάδοση
4. Η διαδικασία τηλεσυζήτησης και
εικόνας και ήχου σε πραγματικό
τηλεξέτασης μπορεί να
χρόνο χωρίς να αλλοιώνει τις
μαγνητοφωνηθεί, σύμφωνα με τις
φυσιολογικές τιμές των προσώπων
κείμενες διατάξεις.
και των αντικειμένων.
5. Τα έγγραφα, των οποίων γίνεται
2. Ο απαραίτητος εξοπλισμός
επίκληση κατά την τηλεσυζήτηση,
μπορεί να είναι σταθερός ή
μπορούν, εφόσον αυτό είναι
φορητός. Ο ηλεκτρονικός κύριος
τεχνικώς δυνατό, να
εξοπλισμός αποτελείται από
παρουσιάζονται με τη
μηχανές λήψης (κάμερες) υψηλής
χρησιμοποίηση χωριστής μηχανής
ευκρίνειας και γωνίας λήψης,
εικονοληψίας εγγράφων, ως
μικρόφωνα υψηλής ευαισθησίας,
μέρους του εξοπλισμού.
οθόνες μεγάλων διαστάσεων,
υψηλής ευκρίνειας, μεγάλης γωνίας
θέασης. Ο υποστηρικτικός

31
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 133Γ Διεξαγωγή της 4. Οι διάδικοι έχουν το δικαίωμα να

τηλεματικής συνεδρίασης λαμβάνουν γνώση όλων των
Σημ.: όπως προστέθηκε με το στοιχείων της δικογραφίας,
άρθρο 8 του Ν.5028/2023 με ισχύ σύμφωνα με το άρθρο 130 του
την 10/3/2023 παρόντος και το άρθρο 70α του
π.δ. 18/1989 (Α’ 8) περί
1. Ο πρόεδρος του τριμελούς κωδικοποίησης διατάξεων νόμων
συμβουλίου διεύθυνσης ή ο για το Συμβούλιο της Επικρατείας.
πρόεδρος που διευθύνει το
δικαστήριο, ορίζει τον δικαστικό 5. Ο δικαστής που διευθύνει τη
υπάλληλο που συμμετέχει στην συζήτηση, αποφασίζει σχετικά με
τηλεματική συνεδρίαση στον την έναρξη και την περάτωση της
απομακρυσμένο τόπο. Αν ο τηλεματικής συνεδρίασης και
απομακρυσμένος τόπος είναι μεριμνά για την ομαλή διεξαγωγή
ελληνική προξενική αρχή, χρέη της. Η συζήτηση της τηλεματικής
δικαστικού υπαλλήλου ανατίθενται συνεδρίασης διεξάγεται κατά τις
σε εξουσιοδοτημένο από τον διατάξεις του παρόντος και του π.δ.
πρόξενο άτομο. 18/1989. Διαδικαστικές πράξεις
θεωρούνται όλες οι προβλεπόμενες
2. Ο ορισθείς δικαστικός από τα πιο πάνω νομοθετήματα
υπάλληλος και τα πρόσωπα που πράξεις της διαδικασίας. Η εξέταση
συμμετέχουν στη συνεδρίαση του μαρτύρων, πραγματογνωμόνων και
απομακρυσμένου τόπου, οφείλουν διαδίκων θεωρείται ότι διεξάγεται
να παρευρίσκονται στην ορισθείσα ενώπιον του Δικαστηρίου και έχει
αίθουσα πριν από την την ίδια αποδεικτική ισχύ με την
προγραμματισμένη ώρα έναρξης εξέταση στο ακροατήριο.
της μετάδοσης.
6. Κατά παρέκκλιση της παρ. 3 του
3. Ο δικαστικός υπάλληλος άρθρου 135 του παρόντος και της
ταυτοποιεί τους διαδίκους, τους παρ. 5 του άρθρου 33 του π.δ.
πληρεξούσιους δικηγόρους και τα 18/1989, για την υποβολή
πρόσωπα που συμμετέχουν στη αιτήματος αναβολής δεν απαιτείται
διαδικασία. Τα έγγραφα και λοιπά καταβολή παραβόλου από τον
στοιχεία, που προσκομίζουν κατά διάδικο και τον πληρεξούσιο
τη συζήτηση οι πληρεξούσιοι δικηγόρο που παρίσταται στον
δικηγόροι και οι διάδικοι ενώπιον απομακρυσμένο τόπο.
του απομακρυσμένου τόπου,
διαβιβάζονται με επιμέλεια του Άρθρο 133Δ Σύνταξη πρακτικού
δικαστικού υπαλλήλου στη τηλεματικής συνεδρίασης
γραμματεία του δικαστηρίου,
προκειμένου να συσχετισθούν με Αμέσως μετά από την ολοκλήρωση
τη δικογραφία. Όσα της τηλεματικής συνεδρίασης, ο
προσκομίζονται σε μεταγενέστερο ορισθείς δικαστικός υπάλληλος του
χρόνο, κατατίθενται στη γραμματεία απομακρυσμένου τόπου συντάσσει
του δικαστηρίου με επιμέλεια των για κάθε υπόθεση, έκθεση, στην
διαδίκων. οποία αναφέρει την ημερομηνία και
τον τόπο της συνεδρίασης, τα
ονόματα των διαδίκων που

32
ΣΕΙΡΑ
παρευρέθησαν και των εκτός της αίθουσας συνεδρίασης

πληρεξούσιων δικηγόρων που του δικαστηρίου και σε άλλον τόπο.
παραστάθηκαν, καθώς και των
λοιπών προσώπων που Σημ.: όπως προστέθηκε με το
συμμετείχαν στη διαδικασία. Στην άρθρο 10 του Ν.5028/2023 με ισχύ
ίδια έκθεση αναφέρονται τα την 10/3/2023
έγγραφα και λοιπά στοιχεία που
υποβλήθηκαν από τους διαδίκους Άρθρο 134 Συζήτηση
και τους πληρεξούσιους
δικηγόρους τους κατά τη διάρκεια 1. Κατά τη συζήτηση των
της συζήτησης. Η έκθεση αυτή υποθέσεων, ο δικαστής που τη
προσκομίζεται με επιμέλεια του διευθύνει δίνει το λόγο και
δικαστικού υπαλλήλου στη απευθύνει ερωτήσεις προς τους
Γραμματεία του δικαστηρίου, διαδίκους, τους νόμιμους
προκειμένου να συσχετισθεί με τον αντιπροσώπους, τους
φάκελο της υπόθεσης και να εκπροσώπους και τους δικαστικούς
επισυναφθεί στο οικείο πρακτικό πληρεξουσίους τους, αφαρεί το
συνεδρίασης. λόγος και ζητά διευκρινίσεις από τα
ίδια πρόσωπα, εξετάζει δε τους
Σημ.: όπως προστέθηκε με το μάρτυρες, τους πραγματογνώμονες
άρθρο 9 του Ν.5028/2023 με ισχύ και τους διερμηνείς.
την 10/3/2023
2. Κάθε μέλος του δικαστηρίου
Άρθρο 133Ε Ρύθμιση μπορεί, ύστερα από άδεια του
διαδικαστικών ζητημάτων της δικαστή που διευθύνει τη
τηλεματικής συνεδρίασης συζήτηση, να απευθύνει ερωτήσεις
προς τα πρόσωπα που
Με προεδρικό διάταγμα, που αναφέρονται στην προηγούμενη
εκδίδεται ύστερα από πρόταση του παράγραφο. Ανάλογο δικαίωμα
Υπουργού Δικαιοσύνης, δύναται να έχουν και οι δικαστικοί
εξειδικεύονται τα διαδικαστικά πληρεξούσιοι των διαδίκων, καθώς
ζητήματα της τηλεματικής και οι ίδιοι οι διάδικοι, οι νόμιμοι
συνεδρίασης των άρθρων 133Α αντιπρόσωποι ή οι εκπρόσωποί
έως και 133Δ, ιδίως όσον αφορά τους, όταν έχουν την, κατά το
στη διεξαγωγή της συζήτησης, στην άρθρο 27, δικολογική ικανότητα.
τήρηση πρακτικών, στην εξέταση
προσώπων, μαρτύρων και 3. Εξαιρετικώς, μπορεί να δοθεί ο
πραγματογνωμόνων, στη λόγος προσωπικώς στους
νομιμοποίηση των δικηγόρων, στην διαδίκους, τους νόμιμους
πρόσβαση στα στοιχεία του αντιπροσώπους ή τους
φακέλου της υπόθεσης, στην εκπροσώπους τους, ακόμη και αν
υποβολή υπομνημάτων, δεν έχουν την, κατά το άρθρο 27,
δικογράφων και εγγράφων και στην δικολογική ικανότητα, αν ο
ακρόαση των διαδίκων και των δικαστής που διευθύνει τη
πληρεξούσιων δικηγόρων από το συζήτηση κρίνει ότι πρέπει, ως
δικαστήριο με τεχνολογικά μέσα, προς συγκεκριμένο θέμα, να
όταν τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται αναπτύξουν προσφορικώς τις
απόψεις τους ή να δώσουν προς το

33
ΣΕΙΡΑ
δικαστήριο εξηγήσεις ή να ειδική αιτιολογία, στο οικείο

απευθύνουν ερωτήσεις στα πρακτικό. Για την υποβολή
πρόσωπα που αναφέρονται στην αιτήματος αναβολής ο διάδικος
παράγραφο 1. καταβάλλει παράβολο υπέρ του
Ταμείου Χρηματοδότησης
4. Στα πολυμελή δικαστήρια, για Δικαστικών Κτιρίων (ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.) ως
θέματα που αφορούν την εξής:
εφαρμογή των διατάξεων των
προηγούμενων παραγράφων, α) ποσού τριάντα (30) ευρώ,
επιτρέπεται η άμεση αναφορά στο ενώπιον του μονομελούς
δικαστήριο, το οποίο και πρωτοδικείου,
αποφαίνεται τελικώς.
β) ποσού σαράντα (40) ευρώ,
Άρθρο 135 Μη παράσταση ενώπιον του τριμελούς
διαδίκου - Αναβολή της συζήτησης πρωτοδικείου και
1. Κατά την προεκφώνηση γ) ποσού πενήντα (50) ευρώ,

εξετάζεται αυτεπαγγέλτως αν έχουν ενώπιον του εφετείου. Σε κοινό
κλητευτεί νόμιμα οι διάδικοι που αίτημα αναβολής περισσότερων
δεν παρίστανται. Αν η κλήτευση διαδίκων καταβάλλεται ένα
είναι νόμιμη, η μη παράστασή τους παράβολο, το οποίο επιμερίζεται
δεν παρακωλύει την πρόοδο της ισομερώς. Δεν υπέχουν
διαδικασίας. υποχρέωση καταβολής παραβόλου
το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα
2. Η συζήτηση αναβάλλεται δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) και οι
υποχρεωτικώς: οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης
(Ο.Τ.Α.). Δεν καταβάλλεται
α. αν κάποιος από τους διαδίκους παράβολο σε περίπτωση αποχής
που δεν παρίστανται δεν έχει των δικηγόρων. Το παράβολο
κλητευτεί νόμιμα, ή επιστρέφεται αν το αίτημα της
αναβολής απορριφθεί από το
β. αν το ζητήσει κάποιος από τους δικαστήριο.
διαδίκους που, αν και παρίσταται,
δεν έχει κλητευτεί νόμιμα. Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
3. Με αίτηση του διαδίκου μπορεί την 10/3/2023
να αναβληθεί η συζήτηση της
υπόθεσης μόνο μία (1) φορά ανά 4. Σε κάθε περίπτωση αναβολής
βαθμό δικαιοδοσίας, εφόσον, κατά της Συζήτησης, το δικαστήριο ορίζει
την κρίση του δικαστηρίου, νέα δικάσιμο, με σημείωση στο
συντρέχει σπουδαίος λόγος. Το πινάκιο. Για τη νέα αυτή δικάσιμο
δικαστήριο μπορεί πάντοτε να κλητεύονται μόνο όσοι από τους
αναβάλλει τη συζήτηση της διαδίκους απουσίαζαν κατά τη
υπόθεσης αυτεπαγγέλτως, όταν συνεδρίαση και δεν είχαν κλητευτεί
συντρέχει σπουδαίος λόγος. Σε νόμιμα.
περίπτωση αναβολής της
συζήτησης της υπόθεσης, ο λόγος 5. Το δικαστήριο, με Απόφαση που
της αναβολής καταχωρίζεται, με καταχωρίζεται στα Πρακτικά,

34
ΣΕΙΡΑ
μπορεί να επιδικάσει δικαστικά των μαρτύρων ισχύουν και για τον

έξοδα ύψους εκατό (100) έως διερμηνέα.
πεντακοσίων (500) ευρώ εις βάρος
εκείνου, που ζήτησε την αναβολή, Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το
μετά από αίτημα του αντιδίκου του. άρθρο 19 του Ν.5023/2023 με ισχύ
την 17/2/2023
άρθρο 15 Ν.3659/2008,ΦΕΚ Α 2. Αν τα πρόσωπα της παρ. 1 είναι
77/7.5.2008. Έναρξη ισχύος από κωφοί, ή πρόσωπα με σοβαρή
8/6/2008. αναπηρία λόγου η συνεννόηση μαζί
τους γίνεται εγγράφως. Τις
Άρθρο 136 Διακοπή της απαντήσεις τους υπογράφει ο
παράστασης διαδίκου δικαστής που προεδρεύει κατά τη
συνεδρίαση και περιλαμβάνονται,
1. Η διακοπή της παράστασης μαζί με τις αντίστοιχες ερωτήσεις,
διαδίκου μετά την έναρξη της στο πρακτικό της συζήτησης. Αν τα
συζήτησης δεν παρακωλύει την πρόσωπα αυτά δεν είναι ικανά να
πρόοδο της διαδικασίας. Το ίδιο απαντήσουν εγγράφως,
ισχύει και αν τούτο διαταχθεί προσλαμβάνεται κατάλληλος
κατ΄εφαρμογή της διάταξης της διερμηνέας, σύμφωνα με την παρ.
παρ. 4 του άρθρου 133. 1.
2. Ο διάδικος που δεν Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με το

παραστάθηκε κατά την άρθρο 19 του Ν.5023/2023
προεκφώνηση ή κατά την έναρξη
της συζήτησης ή που διέκοψε την Άρθρο 138 Υπομνήματα
παράσταση του έχει δικαίωμα να
παρασταθεί στη συνέχεια της 1. Υπομνήματα των διαδίκων, για
συζήτησης. την ανάπτυξη των ισχυρισμών
τους, κατατίθενται στη γραμματεία
3. Οι διατάξεις των προηγούμενων το αργότερο τρεις (3) εργάσιμες
παραγράφων εφαρμόζονται ημέρες μετά τη συζήτηση. Μέσα σε
αναλόγως και στις διαδικαστικές προθεσμία 3 (τριών) εργάσιμων
πράξεις που δεν ενεργούνται στο ημερών από τη λήξη της
ακροατήριο. παραπάνω προθεσμίας ο αντίδικος
εκείνου που κατέθεσε το υπόμνημα
Άρθρο 137 Συνεννόηση με μπορεί, με δικό του υπόμνημα, να
αλλογλώσσους, κωφαλάλους κ.λπ. αντικρούσει τις απόψεις που
αναπτύχθηκαν με το υπόμνημα του
1. Αν διάδικος, μάρτυρας ή αντιδίκου του.
πραγματογνώμονας αγνοεί την
ελληνική γλώσσα, προσλαμβάνεται 2. Η γραμματεία βεβαιώνει στο
διερμηνέας, ο οποίος ορκίζεται σώμα του υπομνήματος την
ενώπιον του δικαστηρίου ότι θα ημερομηνία της κατάθεσής του.
αποδώσει ακριβώς όσα θα
διαμειφθούν. Οι λόγοι του
αποκλεισμού και της απαλλαγής

35
ΣΕΙΡΑ
Άρθρο 139 Αξιόποινες πράξεις Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με την

Αν κατά τη συνεδρίαση ή κατά τη Ν.4509/2017 με ισχύ την
διενέργεια διαδικαστικής πράξης 22/12/2017
τελεστεί αξιόποινη πράξη, τούτο
βεβαιώνεται στο σχετικό πρακτικό 2. Η πρόσκληση γίνεται
και διατάσσεται η σύλληψη του τηλεφωνικώς από τον γραμματέα, ο
υπαιτίου, ο οποίος, αν πρόκειται οποίος βεβαιώνει με σημείωση στο
για κακούργημα ή πλημμέλημα, εσωτερικό του φακέλου της
παραπέμπεται στον αρμόδιο δικογραφίας το χρόνο της
εισαγγελέα, προς τον οποίο ειδοποίησης, τα ζητούμενα στοιχεία
αποστέλλεται και απόσπασμα του και την Προθεσμία. Αν η
πρακτικού. Αν πρόκειται για τηλεφωνική πρόσκληση είναι
πταίσμα, η σύλληψη γίνεται μόνο αδύνατη ή δυσχερής, αποστέλλεται
για να βεβαιωθεί η ταυτότητα του έγγραφο, Αντίγραφο του οποίου
υπαιτίου ή για να εισαχθεί αυτός σε τηρείται στο φάκελο της
δίκη. δικογραφίας. Στο Αντίγραφο αυτό
σημειώνεται η ημερομηνία
Άρθρο 139α αποστολής του εγγράφου.
Σημ.: όπως προστέθηκε με την Άρθρο 189 (κατάρτιση-έκδοση-

παρ.5 άρθρ.22 Ν.3226/2004, ΦΕΚ δημοσίευση απόφασης)
Α 24/4.2.2004 Άρθρο 189 Κατάρτιση, έκδοση και
δημοσίευση - Μειοψηφία
1. Αν υπάρχουν τυπικές
παραλείψεις, ο Πρόεδρος του 1.Ο εισηγητής συντάσσει και
πολυμελούς δικαστηρίου ή ο παραδίδει το σχέδιο της απόφασης
εισηγητής ή ο Δικαστής του σε ηλεκτρονική μορφή το οποίο
μονομελούς δικαστηρίου καλεί, και περιλαμβάνει το ιστορικό, το
μετά τη συζήτηση, τον πληρεξούσιο σκεπτικό και το διατακτικό,
δικηγόρο ή τον υπογράφοντα το σύμφωνα με τα οριζόμενα στο
δικόγραφο δικηγόρο, στους επόμενο άρθρο. Το σχέδιο
οποίους έχει χορηγηθεί σχετική υπογράφεται, στις πολυμελείς
πληρεξουσιότητα, σε κάθε συνθέσεις, από τον εισηγητή και
περίπτωση, είτε αυτοί έχουν τον πρόεδρο, ενώ στις μονομελείς
παρασταθεί αυτοπροσώπως ή με από τον δικαστή που δίκασε την
δήλωση είτε δεν έχουν παρασταθεί, υπόθεση. Στο σχέδιο, αν πρόκειται
ή τον διάδικο, στην περίπτωση που για πολυμελές δικαστήριο, τίθεται
ο τελευταίος παρίσταται και η χρονολογία της διάσκεψης.
αυτοπροσώπως, να τις
συμπληρώσουν ή να τις καλύψουν,
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τα
τάσσοντας εύλογη κατά την κρίση άρθρα 52 παρ. 1 και 113 του
του προθεσμία. Τα στοιχεία που Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51
προσκομίζονται για την κάλυψη 12.3.2012).
των τυπικών παραλείψεων
επιτρέπεται να είναι και
2. Η γνώμη της μειοψηφίας, καθώς
μεταγενέστερα της συζήτησης.
και το όνομα του δικαστή που

36
ΣΕΙΡΑ
μειοψήφησε, μνημονεύονται στην

Απόφαση, καταχωρούνται δε σε
ειδικό πρακτικό, σύμφωνα με όσα
ορίζονται στην παρ. 3 του άρθρου
93 του Συντάγματος.
3. Ο δικαστής παραδίδει το
πρωτότυπο της απόφασης σε
ηλεκτρονική μορφή με το
περιεχόμενο που προβλέπεται στο
επόμενο άρθρο. Η απόφαση
απαγγέλλεται σε δημόσια
συνεδρίαση.
Σημ.: όπως τροποποιήθηκε με τα
άρθρα 52 παρ. 2 και 113 του
Ν.4055/2012 (ΦΕΚ Α 51
12.3.2012).
4. Για υποθέσεις που δεν

συζητήθηκαν στην κύρια έδρα του
δικαστηρίου, η δημοσίευση μπορεί
να γίνει και στην κύρια έδρα του.
5. Το σχέδιο της απόφασης

φυλάσσεται στη δικογραφία.
6. Οι αποφάσεις που αφορούν τη

διεξαγωγή της συζήτησης, αν στον
Κώδικα δεν ορίζεται διαφορετικά,
λαμβάνονται στην έδρα,
διατυπώνονται δε συνοπτικά στο
πρακτικό και δημοσιεύονται κατά
την ίδια συνεδρίαση.

37
ΣΕΙΡΑ

Greek Court Penal Code Work by Lina Mylona

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Greek Court Penal Code Work by Lina Mylona

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΚΩΔΙΚΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ

ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ (Ν.4938/2022) ΥΛΗ ΕΣΔΙ Β ΣΕΙΡΑΣ

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρα 30 και 31 (Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια) ........................................................... 24

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρα 1 και 2 (έκταση εφαρμογής, ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και

Άρθρο 1 Έκταση εφαρμογής

Άρθρο 2 Ίδρυση, συγχώνευση, κατάργηση, περιφέρεια και έδρα δικαστηρίων (όπως

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρα 3 - 13 (αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων, συγκρότηση των δικαστηρίων,

Άρθρο 3 Αριθμός και κατανομή οργανικών θέσεων

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 4 Συγκρότηση των δικαστηρίων Τμήματα

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 5 Αναπλήρωση δικαστών

Άρθρο 6 Αδυναμία συγκρότησης δικαστηρίων

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

α. οι εφέτες αναπληρώνονται από εφέτες άλλου εφετείου και

Άρθρο 7 Σύμμετρη κατανομή πολιτικών υποθέσεων μεταξύ των ειρηνοδικών της

Άρθρο 8 Γραμματέας δικαστηρίου

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 9 Κωλύματα παραγόντων της δίκης

Άρθρο 10 Σχέση δικαστικών και αστυνομικών αρχών

Άρθρο 11 Γραμματεία των δικαστηρίων και των εισαγγελιών

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 12 Δικαστικό έτος Θερινά τμήματα

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

αναπληρώνονται αμοιβαίως. Η κατάρτιση των θερινών τμημάτων των ειρηνοδικών και

Άρθρο 13 Αρχείο δικαστηρίου

Άρθρα 14 – 16 (Δικαστικά Συμβούλια και Ολομέλειες)

Άρθρο 14 Δικαστικά συμβούλια

Άρθρο 15 Ολομέλεια (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 7α από το άρθρο 52 του Ν. 4963/2022)

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 16 Ολομέλεια εισαγγελίας (όπως τροποποιήθηκε η παρ. 5α με το άρθρο 53 του Ν.

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

εισαγγελικός λειτουργός ως εκπρόσωπος τύπου της εισαγγελίας και β) τίθεται το πλαίσιο

Άρθρα 17, 18 και 22 – 26 (διεύθυνση δικαστηρίων και εισαγγελιών)

Άρθρο 17 Διεύθυνση δικαστηρίων

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 18 Διεύθυνση εισαγγελιών

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 22 Δικαστικό κατάστημα, λειτουργία και συνεδριάσεις των δικαστηρίων

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρο 24 Γραφείο νομολογίας, έρευνας και δικαστικής ιστορίας

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

α. η συγκέντρωση, ταξινόμηση, ευρετηρίαση και γενικότερα η αξιοποίηση, κατά τον

Άρθρο 25 Υπηρεσιακή σφραγίδα

Άρθρο 26 Αλληλογραφία Αντίγραφα

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

ζητούνται ή χορηγούνται με χρήση ΤΠΕ, εφαρμόζονται αναλόγως οι οικείες διατάξεις του ν.

Άρθρο 27 (Άρειος Πάγος)

Άρθρο 27 Ολομέλεια Τμήματα

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρα 28 και 29 (Εισαγγελία)

Άρθρο 28 Η εισαγγελία ως ανεξάρτητη δικαστική αρχή

Άρθρο 29 Αρμοδιότητες εισαγγελέα

ΣΥΝΤΑΞΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023_ΕΣΔΙ Β

Άρθρα 30 και 31 (Πολιτικά και Ποινικά Δικαστήρια)