LLB120 – Το Κυπριακό Νομικό Σύστημα

Διάλεξη 6
Η δομή του Κυπριακού νομικού συστήματος
Οργάνωση δικαστηρίων
Σημειώσεις Διάλεξης 6, Δρ. Θάλεια Πραστίτου - Μέρδη
Αρχή της διάκρισης των εξουσιών Ι

Σύμφωνα με τη θεωρία που έχει επικρατήσει στην επιστήμη, η

κρατική εξουσία εκδηλώνεται με τρεις διαφορετικές λειτουργίες:

(α) με τη θέσπιση κανόνων δικαίου,

 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
(β) με την εκτέλεση (εφαρμογή) των κανόνων δικαίου,
 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
(γ) με την επίλυση των διαφορών που είναι δυνατό να προκύψουν
από την εφαρμογή των κανόνων δικαίου.
 ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Αρχή διάκρισης των εξουσιών ΙΙ
 Διατυπώθηκε και υποστηρίχτηκε τον 18ο αιώνα με αναλυτικό
επιστημονικό τρόπο απο τον Γάλλο φιλόσοφο Montesquieu, ο
οποίος είχε επηρεαστεί και δανειστεί έντονα τις ιδέες του
Έλληνα ιστορικού Πολύβιου, στο περίφημο έργο του, Περί του
Πνεύματος των Νόμων (De l’ esprit de loi)

 Κατά τον Montesquieu, η συγκέντρωση όλων των λειτουργιών

σε ένα πρόσωπο οδηγεί στην αυθαιρεσία. Ως εκ τούτου για να
εξασφαλιστεί η πολιτική ελευθερία του ατόμου πρέπει οι τρεις
κρατικές λειτουργίες να ασκούνται από διαφορετικά
πρόσωπα, ώστε η μια εξουσία να αναχαιτίζει την άλλη.
Αρχή διάκρισης των εξουσιών στο Κυπριακό νομικό
σύστημα

 Η αρχή της διάκρισης των εξουσιών ισχύει στο μέτρο, κατά το

οποίο ένα συγκεκριμένο κράτος την υιοθετεί.
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ
ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

 Παρόλο που στην θεωρία η αρχή της διάκρισης των εξουσιών

είναι ξεκάθαρη στην πράξη παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες .
 Απόλυτος διαχωρισμός δεν υπάρχει και ούτε μπορεί να
υπάρξει.
 Δικαστική εξουσία Ι
• Σύνταγμα της Κυπριακής • Περί Απονομής της
Δημοκρατίας Δικαιοσύνης Νόμος
Ν.33/64
Άρθρο 153: Ίδρυση Άρθρο 3: Ίδρυση Ανωτάτου
Ανώτατου Δικαστηρίου Δικαστηρίου 

Άρθρο 133: Ίδρυση Βάσει του Άρθρου 9(α)

Ανώτατου Συνταγματικού προσδόθηκαν στο Νέο
Δικαστηρίου Ανώτατο Δικαστήριο η
δικαιοδοσία και οι εξουσίες
που κατείχε προηγουμένως το
Ανώτατο Δικαστήριο και το
Ανώτατο Συνταγματικό
Δικαστήριο
 Δικαστική εξουσία ΙΙ
• Σύνταγμα της • Περί Δικαστηρίων Νόμος
Κυπριακής • Ν.14/60
Δημοκρατίας
Άρθρο 158(1): Τηρουμένων Προνοεί για την ίδρυση και
των διατάξεων του λειτουργία Επαρχιακών
Συντάγματος, νόμος θα Δικαστηρίων και
ορίσει για την ίδρυση, τη Κακουργιοδικείων.
δικαιοδοσία και τις εξουσίες
των πολιτικών και ποινικών
δικαστηρίων, εκτός των
δικαστηρίων, για τα οποία θα
ορίσει σύμφωνα με το άρθρο
160 κοινοτικός νόμος.
 Δομή Δικαστηρίων

Ανώτατο
Δικαστήριο

Δικαστήρια Δικαστήρια Διοικητικό

Οικογενειακά Στρατιωτικό
Ελέγχου Εργατικών
Δικαστήρια Δικαστήριο Δικαστήριο
Επαρχιακά Ενοικιάσεων Διαφορών
Δικαστήρια Κακουργιοδικεία
 Δικαιοδοσία Ανώτατου Δικαστηρίου

• Δευτεροβάθμια Δικαιοδοσία • Αποκλειστική Δικαιοδοσία

Το Ανώτατο Δικαστήριο 1. Έκδοση προνομιακών

εκδικάζει όλες τις εφέσεις από ενταλμάτων
αποφάσεις πρωτόδικων 2. Δικαιοδοσία Ναυτοδικείου
δικαστηρίων τα οποία ασκούν 3. Δικαιοδοσία Εκλογοδικείου
δικαιοδοσία σε
πολιτικές/αστικές 4. Συνταγματικά θέματα
ποινικές υποθέσεις  Αρθρο 5. Ανώτατο Δικαστικό
155.1. του Συντάγματος Συμβούλιο
Σύνθεση Ανωτάτου Δικαστηρίου
-Σύμφωνα με το Άρθρο 3(2) του Ν. 33/64 το Νέο Ανώτατο Δικαστήριο
απαρτίζεται από 13 δικαστές, ένας εκ των οποίων ασκεί καθήκοντα Προέδρου

-Σύμφωνα με το Άρθρο 4(1) του Ν. 33/64 ο διορισμός δικαστού Ανωτάτου

Δικαστηρίου γίνεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ενώ σύμφωνα με το
Άρθρο 133(7)(1) του Συντάγματος η αφυπηρέτηση των δικαστών του Αν. Δικ
γίνεται στο 68ο έτος της ηλικίας τους.

-Σύμφωνα με το Άρθρο 5(1) του Ν.33/64: Προσόντα δικαστού: Δικηγόρoς με

δωδεκαετή τoυλάχιστov πρακτική εξάσκηση τoυ επαγγέλματoς και υψηλoύ
ηθικoύ επιπέδoυ.

-Σύμφωνα με το Άρθρο 133(2) του Συντάγματος η έδρα του Ανωτάτου

Δικαστηρίου βρίσκεται στην Λευκωσία.
Περί Δικαστηρίων Νόμος 14/60
Άρθρο 3: Ίδρυση Επαρχιακών Δικαστηρίων και
Κακουργιοδικείων
 Σύμφωνα με το Άρθρο 3 (2) για έκαστη επαρχία
συγκροτείται ένα ή περισσότερα Κακουργιοδικεία
και ένα Επαρχιακό Δικαστήριο.

 Σύμφωνα με το Άρθρο 3 (3) η διαίρεση της Κύπρου σε

δικαστικές επαρχίες θα ισχύει βάσει της εκάστοτε
διαίρεσης της σε διοικητικές περιφέρειες.
 Δικαιοδοσία Επαρχιακών Δικαστηρίων και
Κακουργιοδικείων
Τα Επαρχιακά Δικαστήρια Τα Κακουργιοδικεία
έχουν δικαιοδοσία να ακούουν επιλαμβάνονται εκδίκασης
και να αποφασίζουν όλων των σοβαρών ποινικών
υποθέσεων δηλαδή
πρωτόδικα για
αδικημάτων στο βαθμό του
κάθε πολιτική/αστική κακουργήματος, για τα οποία
υπόθεση και, τηρουμένων προνοείται ποινή:
ορισμένων προϋποθέσεων, (1) Μεγαλύτερη της 5ετούς
για συγκεκριμένες ποινικές φυλάκισης ή του προστίμου
υποθέσεις. των £50.000 (€85.430) ή και
των δυο ποινών μαζί.
(2)Αποζημίωση μεγαλύτερη
των €6.000
 Σύνθεση Επαρχιακών Δικαστηρίων και
Κακουργιοδικείων
• Περί Δικαστηρίων Νόμος 14/60
Άρθρο 4(1): Τα Επαρχιακά Άρθρο 5(1):Τα Κακουργιοδικεία
Δικαστήρια αποτελούνται αποτελούνται από:
από:
•Ένα ή περισσοτέρους
Πρόεδρους Επαρχιακών •Ένα Πρόεδρο Επαρχιακού
Δικαστηρίων Δικαστηρίου
•Ένα ή περισσοτέρους •Δύο Ανώτερους Επαρχιακούς
Ανώτερους Επαρχιακούς Δικαστές ή Επαρχιακούς
Δικαστές Δικαστές
•Αριθμό Επαρχιακών
Δικαστών
 Διορισμός δικαστών Επαρχιακών Δικαστηρίων και
Κακουργιοδικείων Ι
Άρθρο 6(1) του Περί Δικαστηρίων Νόμου 14/60
1. Διορισμός Πρόεδρου Επαρχιακού Δικαστηρίου ή Ανώτερου
Επαρχιακού Δικαστή προϋποθέτει:
•την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος για τουλάχιστον δέκα
χρόνια και
•υψηλού ηθικού επιπέδου.

2. Διορισμός Επαρχιακού Δικαστή προϋποθέτει:

•την άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος για τουλάχιστον έξι
χρόνια και
•υψηλού ηθικού επιπέδου.
 Διορισμός δικαστών Επαρχιακών Δικαστηρίων και
Κακουργιοδικείων ΙΙ
Οι Δικαστές Επαρχιακών Δικαστηρίων διορίζονται από το Ανώτατο
Δικαστικό Συμβούλιο

Σύμφωνα με το Άρθρο 157(1) του Συντάγματος το Ανώτατο

Δικαστήριο αποτελεί το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο.

Σύμφωνα με το Άρθρο 157 (2) του Συντάγματος «στην

αποκλειστική αρμοδιότητα του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου
υπάγεται ο διορισμός, η προαγωγή, η μετάθεση και ο τερματισμός
της υπηρεσίας και η απόλυση των Δικαστών καθώς και η
πειθαρχική εξουσία πάνω σε αυτούς».
Εξειδικευμένα Δικαστήρια
 Λειτουργούν βάσει εξειδικευμένης νομοθεσίας
 Διορίζονται Δικαστές σε αυτά οι οποίοι εξετάζουν υποθέσεις
όχι σαν Επαρχιακοί Δικαστές αλλά σαν Δικαστές του
συγκεκριμένου Δικαστηρίου στο οποίο παρακάθονται για να
εφαρμόσουν την εξειδικευμένη νομοθεσία.

 Τέτοια Δικαστήρια λειτουργούν στον τομέα του:

•Οικογενειακού Δικαίου
•Ενοικιοστασίου
•Εργατικού Δικαίου
•Στρατιωτικού Δικαίου
•Διοικητικού Δικαίου
Οικογενειακά δικαστήρια
Περί της Πρώτης Τροποποίησης του Συντάγματος Νόμος του
1989 (Ν. 95/89)
Προβλέπει μεταξύ άλλων για τη δημιουργία οικογενειακών
δικαστηρίων

 Περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμος του 1990 (Ν.

23/90)
Ρυθμίζει τη συγκρότηση, τον αριθμό, τη δικαιοδοσία, τις
εξουσίες και την κατά τόπο αρμοδιότητα των οικογενειακών
δικαστηρίων, το εφαρμοζόμενο από αυτά δίκαιο, τα
προσόντα διορισμού δικαστών, τις εξουσίες, τα καθήκοντα
και τους όρους υπηρεσίας τους.
Αριθμός Οικογενειακών Δικαστηρίων
Άρθρο 4 του περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμου:

(1)Για τους σκοπούς του παρόντος Νόμου, η Δημοκρατία

διαιρείται σε επαρχίες και για κάθε επαρχία συγκροτείται
ένα Οικογενειακό Δικαστήριο.

(2)Το Ανώτατο Δικαστήριο, με διάταγμα του που

δημοσιεύεται στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας,
μπορεί να μεταβάλλει τον αριθμό και τα όρια των επαρχιών
αυτών, να ενοποιεί δύο ή περισσότερες επαρχίες ή να
διαιρεί οποιαδήποτε επαρχία για τους σκοπούς του
παρόντος Νόμου.
 Συγκρότηση Οικογενειακών Δικαστηρίων

Άρθρο 5: Προσόντα διορισμού δικαστών:

Για το διορισμό δικαστή Οικογενειακού Δικαστηρίου απαιτούνται
τα προσόντα που καθορίζονται στο Άρθρο 111.2(Α)(α) του
Συντάγματος  Για δίκη αναφορικά με διαζύγιο από 3 δικαστές:
-1 αξιωματούχος κληρικός, νομομαθής διοριζόμενος από την
Ελληνική ορθόδοξη Εκκλησία ο οποίος προεδρεύει
-2 άλλοι δικαστές που επιλέγονται μεταξύ νομομαθών ανωτάτου
επαγγελματικού και ηθικού επιπέδου που ανήκουν στην Ελληνική
ορθόδοξη Εκκλησία, και διορίζονται από το Ανώτατο Δικαστήριο
 Συγκρότηση Οικογενειακών Δικαστηρίων

Άρθρο 3: Τα Οικογενειακά Δικαστήρια συγκροτούνται:

(1)(α) Σε δίκη για διαζύγιο από τρεις δικαστές……………………………….
(β)σε κάθε άλλη δίκη, από ένα μη κληρικό δικαστή του Οικογενειακού
Δικαστηρίου.
(2) Σε περίπτωση που η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αποδέχεται ο
διοριζόμενος από αυτή κληρικός Πρόεδρος του Οικογενειακού
Δικαστηρίου να προεδρεύει και στις δίκες για τη λύση πολιτικών γάμων
ή ο κληρικός Πρόεδρος αρνείται να προεδρεύει και στις δίκες για τη
λύση πολιτικών γάμων, το Ανώτατο Δικαστήριο διορίζει και Πρόεδρο του
Οικογενειακού Δικαστηρίου ο οποίος θα προεδρεύει σε δίκες για τη
λύση πολιτικών γάμων.
 Δικαστήρια Ελέγχου Ενοικιάσεων
Περί Ενοικιοστασίου Νόμος Ν.23/1983

Βάσει του Άρθρου 4 του Νόμου:

• Καθιδρύονται Δικαστήρια Ελέγχου Ενοικιάσεων ο
αριθμός των οποίων δεν υπερβαίνει τα τρία.
• Κάθε Δικαστήριο απαρτίζεται από έναν Πρόεδρο και
δυο άλλα Μέλη οι οποίοι διορίζονται από το Ανώτατο
Δικαστικό Συμβούλιο. Τα δυο Μέλη αυτά διορίζονται
από κατάλογο ο οποίος συμπεριλαμβάνει
εκπροσώπηση των συμφερόντων των ιδιοκτητών και
των ενοικιαστών.
 Δικαστήρια Εργατικών Διαφορών
Περί Ετησίων Αδειών Μετ’ Απολαβών Νόμος Ν.8/1967 
Ίδρυση Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών
Το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να εκδικάζει
βάσει του Άρθρου 12(1) του Νόμου όλες τις εργατικές διαφορές που σχετίζονται
με:
-τον τερματισμό της απασχόλησης εργοδοτουμένων, εξαιρουμένων των αξιώσεων
που υπερβαίνουν τις απολαβές δύο ετών όπου δικαιοδοσία έχει το αρμόδιο
Επαρχιακό Δικαστήριο.
-την πληρωμή αντί προειδοποίησης
-την πληρωμή λόγω πλεονασμού
-αξιώσεις που πηγάζουν από την εργοδότηση

Σύσταση Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών  Άρθρο 12(2) του Νόμου.

Στρατιωτικό δικαστήριο
Ο Στρατιωτικός Ποινικός Κώδικας και Δικονομία του 1964
μέχρι 1995 Νόμος Ν.40/1964

Άρθρο 103  Ίδρυση Στρατιωτικού Δικαστηρίου

Άρθρο 104  Συγκρότηση Στρατιωτικού Δικαστηρίου 

Από 1 Πρόεδρο ή Αναπληρωτή Πρόεδρο του Στρατιωτικού
Δικαστηρίου και δύο στρατοδικών, που διορίζονται από το
Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο
 Διοικητικό Δικαστήριο Ι

 Ο περί της Ίδρυσης και Λειτουργίας Διοικητικού Δικαστηρίου

Νόμος του 2015 (131(I)/2015)
 Το Διοικητικό Δικαστήριο λειτούργησε τον Ιανουάριο του
2016
 Σύμφωνα με το Άρθρο 3 του Νόμου το Διοικητικό Δικαστήριο
έχει αποκλειστική δικαιοδοσία να αποφασίζει σε πρώτο
βαθμό επί πάσης προσφυγής η οποία υποβάλλεται δυνάμει
του Άρθρου 146 του Συντάγματος, από έναν (1) Πρόεδρο και
από δικαστές, ο αριθμός των οποίων δεν δύναται να
υπερβαίνει τους έξι (6), οι οποίοι διορίζονται από το Ανώτατο
Δικαστικό Συμβούλιο.

Ανέλαβε δηλαδή την πρωτοβάθμια δικαιοδοσία που είχε το

Ανώτατο Δικαστήριο δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος.
 Διοικητικό Δικαστήριο

• Σύμφωνα με το Άρθρο 13 του Νόμου «κάθε απόφαση του Διοικητικού

Δικαστηρίου υπόκειται σε έφεση ενώπιον τριμελούς ή, αναλόγως,
διευρυμένης σύνθεσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου, για λόγο που
αναφέρεται σε νομικό σημείο μόνον, εντός χρονικής περιόδου σαράντα
δύο (42) ημερών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης».
 Νέα Δικαστήρια;
- Διεθνές Δικαστήριο Εμπορικής Διαιτησίας;

- Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας;

 Απαραίτητη μελέτη
*Ε Βασιλακάκης και Σ Παπασάββας, Στοιχεία Κυπριακού
Δικαίου, (Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα 2002) σελ. 159-
160, 167-172

*Χ Κληρίδης, Το Κυπριακό Νομικό Σύστημα, (Νομική

Βιβλιοθήκη, 2017) σελ. 67 – 70, 98-99, 102-106

Επιπρόσθετη μελέτη
*D Campbell (ed), Introduction to Cyprus Law – Andreas
Neocleous & Co, (Yorkhill Law Publishing, 2000) σελ. 73-
78