Oyuncuların Algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de L'inalco

15.09.
2023 10:02 Şaşkınlar - Oyuncuların algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de l'Inalco
Hepsi OpenEdition
İnalco Pres
Şaşkın | Francine Saint-Ramond
Oyuncuların
gözünden Çanakkale
Boğazı
Aktörlerin gözünden Çanakkale Boğazı
Οι Δαρδανέλες μέσα από την αντίληψη των εκεί παρόντων
P. 33-71
Özet
Çanakkale Boğazı'ndaki askeri olayı anlatmak bir trajediyi çağrıştırmaktır.
Stratejik başarısızlığın üstüne, olayın uzunluğu ve koşulları, feci bir insan
deneyimi katıyor. Erkekler bir yarımadanın ucunda sekiz buçuk ay boyunca
sürdürülemez koşullar altında, hatırı sayılır güçler karşısında dayanmak zorunda
kaldılar ve sonunda dikkat çekmemek için sessizce parmak ucunda sürüldüler.
Daha sonra Selanik'e gönderildiler ve burada takviye kuvvetleriyle başka bir
cephede şanslarını yeniden denemeye davet edildiler. Çatışma aslında kabul
edilen fikirlerle örtüşmüyor: sekiz buçuk aylık işgal boyunca Fransız savaşçılar
göğüs göğüse çarpışmada yalnızca yirmi gün yaşadılar; Tanıklarımızdan yedisi
Nisan 1915'teki çıkarıma tanık oldu.
Dizin Girişleri
Anahtar Kelimeler :
Çanakkale seferi , 1915-1916 , çıkarma , savaş koşulları , yaşam koşulları , her
yerde ölüm , yaralanmalar , hastane , gemi kazaları , uygun olmayan teçhizat ,
malzeme.
Anahtar Kelimeler:
https://books.openedition.org/pressesinalco/20470 1/36
15.09.2023 10:02 Şaşkınlar - Oyuncuların algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de l'Inalco
Çanakkale seferi-Çanakkale seferi , 1915-1916 , savaş koşulları , yaşam koşulları ,

her yerde ölüm , yaralar , hastane , gemi kazaları , yetersiz teçhizat , yetersiz
beslenme
Tam metin
kavgalar
karar
1 Savaşçıların Çanakkale Boğazı'na çıkışı, hem doğaçlama hem de
düşman tarafından beklenen bir harekatın tüm özelliklerini
sunuyor. Savaştan önce, hatta savaşın ilk aylarında bile
düşünülmedi; Boğazlar karşısında ve savaş gemilerinde iz bırakan
olağanüstü kayıplar karşısında 18 Mart'ta başarısız olan donanmayı
değiştirmek zorunda kaldı. Başlangıçta tek katılımcı donanmaydı
ancak Boğazlar'daki başarısızlığı, malzemenin verimliliğine dayalı
bu stratejinin, sahadaki adamların konuşlandırılmasına dayanan
başka bir mantıkla acımasızca değiştirilmesini zorunlu kıldı; ancak
çok geç düşünüldüğünde bunun büyük bir başarısızlık olduğu
ortaya çıkacak.
2 Deniz Kuvvetleri Komutanı Churchill, 1915'te ortaklarını,
donanmanın hareketine paralel olarak birliklerin çıkarılması
ilkesinin kesin çözüm olduğuna ikna etti. Aslında Fransa, Büyük
Britanya'nın tek başına olası şöhreti toplamasına izin vermemek
için bunu takip ediyor, Fransız Genelkurmay Başkanlığı Doğu'da
bir zafer istemiyor, Fransa cephesinde, Almanya'ya dönük bir zafer
istiyor, Doğu peşinen kınanıyor. ikincil bir role. Birlikler, işgal
edilmesi son derece zor olan ve olası bir saldırıya karşı iyi
hazırlanmış yerlerle yüzleşmelidir; Nisan 1915'te artık Türkler için
herhangi bir sürpriz unsuru kalmamıştı, çünkü 18 Mart'taki ilk
başarısızlıktan sonra müttefikler bir aylığına İskenderiye'de
yeniden örgütlenmeye gittiler. Bu süre zarfında Türkçe sayılar
altıyla çarpılmış, çevredeki bölgeler ise Balkan savaşları sırasında
halihazırda donatılmış olanlar daha da güçlendirildi; Aslında, 25
Nisan 1915'te Müttefiklerin gelişiyle Gelibolu yarımadası, Almanlar
tarafından denetlenen 6 Türk tümeni tarafından savunuldu, çünkü
Müttefik teknelerinin (burada Fransız-İngiliz) Boğazlar önünde
sürekli varlığı Türkleri itti. Almanlardan tavsiye istemek.
3 İniş yerlerinin seçimi, İngiliz organizatörlerin uzaktaki yerlere
müdahalenin avantajlı olduğuna inanmasına yol açan
araştırmaların ardından yapıldı. Ancak kısıtlamalar bundan çok
daha ağır basıyor. Rölyef engebelidir: Yarımada, deniz seviyesinden
150 ila 200 metre yüksekte birbirini izleyen bir dizi plato, 1913'te
savunma için zaten hazırlanmış olan çok sayıda derin vadiyle

ayrılmış 7 paralel çizgi sunar ve Türkler sırtın üzerine ağır topçu
bataryaları yerleştirmiştir. çizgiler. Ayrıca boğazın iki kıyısı
arasındaki mesafe sadece 1.800 metre ile 7 kilometre arasında
olduğundan yan yana 6'dan fazla savaş gemisinin geçişine izin
vermiyor ve Karadeniz'den gelen güçlü bir akıntı akıntıya karşı
ilerlemeyi oldukça sakıncalı hale getiriyor. Son olarak, liderlerin
tatmin edici bir yer haritası yok.2 .
4 Bu nedenle karaya çıkan birliklerin amacı, Boğazlar girişinde
kurulu savunmaları etkisiz hale getirerek Konstantinopolis yolunu
donanmaya açmaktır. Donanmanın, bu bölgeyi geçtikten sonra,
Marmara Denizi üzerinden Osmanlı başkentine doğru tek başına
yoluna devam edebilmesi bekleniyor. Filo geçişini kapsayacak
şekilde yarımadanın yaylalarını işgal etme görevi bu nedenle
birliklere bırakılmıştır.
Ana aşamalar
5 Burada sadece bu sekiz ayın, savaşçıların algılarını anlamak için
önemli olan ana aşamalarını hatırlayacağız.
6 - Çıkarma: 25 Nisan - 8 Mayıs 1915, on dört günlük bir süre
boyunca on bir gün süren kesintisiz çatışmalar, bu süre zarfında
Fransızlar ve İngilizler birçok kez denize geri atılmaktan korktular.
Çatışma özellikle kanlıydı. başhekimin doğruladığı gibi:
25'inde gün batımından ertesi gün şafağın ilk ışıklarına kadar
yaralılara kan, inleme ve anlatılamaz dehşet atmosferinde
bakacağız. […] Yakınımızda bir başçavuş ölüyor… Bir an kalbin
neredeyse çıplak attığını gördük. Bir Senegallinin artık burnundan
aşağısı bir yüzü yok. Bu maske hareket ediyor ve kanıyor; gözler
korkunç bir acıyı ifade eder. […] Çok sayıda yaralı akını; korkutucu
sahneler Acıyı ve ıstırabı dindirmek için morfin enjeksiyonlarının
sayısını artırıyoruz 3 .
Şekil 1
Cape Hellès'in ucu

© Rcbutcher, Wikipedia commons, “ Gelibolu Günlüğü ”, cilt I,
General Sir Ian Hamilton, George H Doran Company'ye
dayanmaktadır.
7 Limanın olmaması nedeniyle karaya çıkış çok yavaştı, bazı askerler
gemiden ayrılmak için on gün seyirci olarak beklediler; ağır toplar
ve atlar ciddi zorluklar yaratıyor. İçme suyu çok azdı ve çok çabuk
mühimmat yetersiz kaldı ve takviye kuvvetleri çok yavaş geldi.
Harita eksikliği nedeniyle gece karaya çıktıklarında adamlar
birimlerine nasıl ulaşacaklarını bilmiyorlardı. Bu nedenle General
d'Amade'nin personeli, 28 Nisan akşamı "Zouaves askeri kampını"
toplama emrini aldığında, onun nerede olduğunu bilmiyordu.
Adamlar geceleyin bir köye doğru yola çıkarlar ve ayrılırken bir
nöbetçi onları cepheye doğru ilerlemekten caydırır; Bu nedenle,
eski bir sur gibi görünen bir duvarın dibinde yatan birlikleri
gördükleri yerden, onları bir tepeciğe doğru yönlendiren başka bir
yol izlerler. Daha sonra generali ve bir grup subayı keşfettiler ve
hepsi yağmur altında geceyi duvarın dibinde çömelerek geçirdiler.4
. 14 Mayıs itibariyle, Fransızlar çatışma dışında 4.500 kişiyi
(öldürülmüş veya kayıp) kaybetmiş ve 6.600 kişiyi yaralamıştı, yani
savaşan erkeklerin yarısı.
8 – 9 Mayıs 1915 – 21 Ağustos 1915: Boş taarruz ve başarısızlık.
Müttefik birlikler kendilerini hızla kuşatma altında buldu;
Boğazlara bir saldırı planlayan Türkler, kendilerini ustaca
yerleştirilmiş ağır top bataryalarıyla ve ayrıca gün batımından
hemen önce harekete geçirilen, sürekli yer değiştiren çok sayıda
saha parçasıyla donattılar. havadan keşif için çok geçti. “Çanakkale

Boğazı'nın Fransız-İngiliz cephesini oluşturan yedi sefil kilometre ",
cephenin kendisi çok az hareket ediyor ve giderek Fransa'nınkine
benziyor: siperler, saldırı eylemleri erkekler açısından maliyetli ve
işe yaramaz. Strateji ve taktik sorgulanmıyor, Fransızlarla İngilizler
arasında uyum yok, saldırılar her zaman güzel havalarda saat on ile
öğlen arasında yapılıyor... 4 Haziran, büyük Fransız kralı V.
George'un doğum günü. İngiliz saldırısı. Onun amacı ? Kérévès
Dere vadisine hakim olan yüksekliklere iki sıçrayışta ulaşın. AFGG
verileri, Fransız cephesinin 1.500 metre uzunluğunda olduğunu,
3.500 mermi sahra topunun ve 533 ağır topun ateşlendiğini
söylüyor; ama atışlar çok uzun ve ilk saldırı dalgası siperleri
neredeyse sağlam buluyor, adamlar güneşin altında süngülerle
saldırıyor, makineli tüfeklerle biçiliyor; saldırı başarısız olur,
ikincisi de üçüncüsü başlatılır. Ordu arşivleri zorlukları kabul
ediyor: çok sayıda yaralı ve birliklerin karışık olması nedeniyle
siperlerdeki tıkanıklık, koordinasyon eksikliği, topçuların
etkisizliği. İlerleme yok ama Fransızların 2.032, İngilizlerin ise
5.200 adamı hareketsiz durumda.Bu ne yazık ki sadece kendini
tekrar eden kanlı bir olayın örneği.
9 – 22 Ağustos 1915 – 24 Aralık 1915: Rehine savaşçılarının önderlik
ettiği bir savunma savaşı. Ağustos 1915'te politikacılar ve askerler
başarısızlığın farkına vardılar ve kaçınılmaz bir tahliyeyi kabul
ettiler. Adamları başka bir yere, belki de Küçük Asya kıyısında,
Sarrail'in yönetimi altında nakletmeyi düşündüler, ancak
Sırbistan'ın yardım talep etmesi nedeniyle bu operasyon iptal
edildi; üstelik 5 Ekim'de Bulgaristan İtilaf Devletlerine karşı savaşa
girdi. Sarrail'in Doğu Ordusu daha sonra orijinal varış noktasından
yönlendirildi ve kendisine Selanik'e doğru yola çıkma ve bozguna
uğrayan Sırp ordularına yardım etmek için kuzeye dönme görevi
verildi. Bu dönemin doğal sonucu askeri operasyonlardaki
yavaşlamaydı; çözüm bekliyorum, Sahadaki birlikler, sayılarındaki
azalmayı Türklerden saklamaya çalışarak “dayanmak” zorunda.
Birkaç gün içinde sahadaki adam sayısı yarı yarıya azaltıldı, ön
safları sağlamlaştırma çalışmaları yapıldı, sahil ve mendirek
güçlendirildi. Gerçek anlamdaki tek operasyonlar mayın savaşı
çerçevesinde, özellikle de Kérévès Dere vadisinin yamaçlarında
gerçekleştiriliyor. Mayınlar, düşman hatlarına mümkün olduğu
kadar yakın konumdaki odalara giden, düşmana doğru yer altında
kazılan galerilerdir. Kazma bittiğinde oda çedit ile yüklenir ve
patlamaya neden olur; Türkler bu tekniğe mükemmel bir şekilde
hakim olmuş gibi görünüyor ve Fransızlar da karşı mayınlar
kuruyorlar. Düşmanın hazırlıklarını yok etmek için galeriler
düşman tünellerine doğru kazıldı. Bu savaşın genelleşmesi,

yeraltının iki düşmanın ağlarının iç içe geçtiği bir karınca yuvasına
dönüşmesi anlamına geliyor; Yeraltında geçirilen anlar cehennem
gibi, yeraltında karşılaşma kavgaları yaşanıyor... ve bu sitelerde
çalışan adamlar "tazminat olarak iyileştirilmiş erzak alıyorlar ve
şarap ve gniole konusunda berbat olduklarını söylüyorlar"6 ”.
10 – 24 Aralık 1915 – 9 Ocak 1916: kalkış. Savaş Bakanı'nın, Ekim
1915'ten bu yana Çanakkale Boğazı'ndaki seferi kuvvetlerin
başkomutanı olan General Brulard'a hitaben yazdığı 24 Aralık
tarihli resmi bir belge, kendisine Fransız hükümetinin Cehennem
Burnu'nu kesin olarak boşaltma kararı hakkında bilgi veriyordu.
Hala bir sömürge tugayı ve iki saha topçu grubu var. Aralık ayının
sonunda işgücü, Ağustos ayındakinin yalnızca dörtte biri kadardı.
Bu 9.000 ila 10.000 adam, bu birliklerin "nefesi altından"
kaçmasına izin vermeyen ve büyük bir saldırı hazırlığı yaparken
cepheye takviye birlikleri taşıyan, uyarılmış bir düşmanın önünde
kaybolmak zorunda kaldı. Son ayrılışların görevi, mümkün olduğu
kadar çok ekipmanı yeniden yüklemek ve yok edilemeyen her şeyi
yok etmek, geriye ne kullanılabilir silahlar ne de olası ganimetler
bırakmaktır; bu nedenle İngiliz nakliye araçlarından biri, teleskopla
gözlemlenen atları tahliye etmek zorunda kaldı.Acı çeken ve
kullanılamaz hale gelen bine yakın at idam edildi7 . Bölgeler
yangınla yok edildi, hayatta kalanlar kalan malzemelerle ziyafet
çekiyor... ama yürekleri bunda değil:
Akşam olduğunda uçurumun kenarında sarhoş bir İrlandalıyı
yakaladım, artık yolunu bulamayınca kendini denizde boğmak
üzereydi, onu güvenli bir yere götürdüm ve biraz ayıklandığında ,
bana güvendi […] Kraliyet Deniz Tümeni'ne aitti ve bu tümen de
Clyde Nehri'nin kanatlarından ayrılan ilk saldırıyı burada
gerçekleştirdi. Bu talihsiz adam yarımadayı terk etme fikrine
dayanamadı […] burada gömülü olan tüm yoldaşlarını hatırlayarak
ağladı 8 .
11 Ne demeli ? AFGG'ye göre, 25 Nisan 1915 ile 6 Ocak 1916 arasında

Fransa Çanakkale Boğazı'nda 12.935 asker kaybetti ve 17.371 kişi
yaralandı.
Bu kampanyanın geride bıraktığımız tüyler dışında ne bize ne de
İngilizlere hiçbir faydası olmadı9 .
Savaşçıların algıları
12 Albert Cerisier mayıs ortasında bir gece buraya geldiğinde sahilde
bir askerle karşılaştı:
— Dostum, buradaki altın madeni değil, çürümüş filodan başka

içecek bir şeyimiz yok […] gagaquetance için, bu da çirkin... — Ama
Fransa'da bize
Gelibolu'yu aldığını söylediler
— Sizce bu öyle mi? bir sıkışma […] ilk hatlar buradan iki
kilometreden fazla uzakta değil. Anglich'ler, biz de d'Amade ile
birlikte bundan daha da ileri gitmiştik, ama o nasıl bir düşüş yaşadı!
Tanrı aşkına ! Çıkamayacağımı düşündüm […] sonrasında, takviye
yoktu, geri dönmek zorunda kaldık. Filo kıçınızın arkasında,
sağınızda, solunuzda olduğunda hiç de eğlenceli olmuyor… Bu
yüzden hızla kaçtık, hendek kazdık… İş bitmiş gibi bir şey var! Bunu
göreceksiniz! Bu akşam seni dinlenmeye götürme ihtimalimiz var ve
üç ya da dört gün sonra Zimmermann'a gideceksin!
— Zimmermann nedir?
- Orada zikzak yapan bir Zouave komutanının isminden dolayı
buraya Zimmermann çiftliği diyorlar; sadece birkaç kararmış duvar
ve köknar ağacı var
- Türklerin çok fazla topu mu var?
— Gece gündüz seni fazlasıyla rahatsız edecek kadar, 77, biz buna
gülüyoruz, ama Chanak, burası Asya'da bir kale, bizim ne
sorunumuz var!
- Büyük olanlar?
— Dinliyorum, onlar Zim-Boum; Kalkış sesini duyduğunuzda
kulübenizi saklayabilirsiniz! Eğer o senin içinse, üzerinize gelmeden
hareket edecek vaktiniz yok! Bunların 380'ler olduğunu mu
sanıyorsun, çılgınca!
— Özsuyun yok mu, barınağın yok mu?
— Fazla uzağa kazamayız, kumdan başka bir şey değil, ağaç kesmek
de yasaktır. Nasıl çalışmak istiyorsun? Sanırım öyle, birbirini
kovalayan sadece iki incir ağacı ve bir ceviz ağacı var!
—Peki ya sakinler?
- Yerliler mi? Tek bir kedi bile yok, Angliche'lerin onlara tattırdığı
tatlarla her şey çok çabuk geçti .
13 Bu cesaret kırıcı girişin ardından attığı ilk adımlar askere savaşın

çetin olduğunu gösteriyor.
Ayaklarımızın altındaki zemin çarpık ve kırık süngüler, teneke
kutular, ezilmiş, paslı, arpacıkları yırtılmış tüfeklerle dolu. Bu
yamaçta kıyasıya mücadele etmek zorundaydık; her adımda şekilsiz
kupalar topluyorduk.
14 Ama gemiden inmeden önce "çürüme ve çürümeyle aynı karakterde

enkaz" görmüş olmalı, beş kilometre ötede "leş kokusu", "yumuşak
ve mide bulandırıcı bir koku, yosun yayılımını karıştıran bir
çürüme kokusu" duymuş olmalı. , insanlarınki, hayvanlarınki ve 11'in
üstünde ve altındaki bu aşırı nüfuslu dünyanınki .
şekil 2
Çanakkale Boğazı'nın ele geçirilmesi

© CP, APA
15 Bununla birlikte, İngiliz general Hamilton'un yargıladığı gibi,
generalden basit askere kadar herkes bu girişimin tedbirsizliğini
hemen anladı :
Taktiksel açıdan bakıldığında bizim için bir hafta, Fransızlar için ise
başka hafta saldırmak son derece aptalcaydı, ama pratikte başka
seçeneğimiz yoktu 12 .
16 Ve hayal kırıklığına uğrayan Drieu La Rochelle şunu doğruluyor:

Zaman zaman alışkanlığı kaybetmemek için atak yapıyoruz. Ama
İngilizler yürüdüğünde hareket etmiyoruz. Hareket ettiğimizde rüya
gibi bir görünüme bürünürler 13 .
17 80.000 Fransız savaşçı, birçoğunun yalnızca birkaç gün, hatta

birkaç saat geçirdiği bu amansız cephenin sertliğini yaşadı.
18 Karada kazandığı birkaç haftanın ardından artık pek umudu
kalmayan asker, denizde de trajedilere tanık olur ve donanmanın
kendisi için fazla bir şey yapamayacağını anlar. Türklerin akıntıya
düşürdüğü sürüklenen mayınların ilk kurbanı olan, seferi
kuvvetlerini koruyacak veya tedarik edecek olan binalar, 13
Mayıs'tan itibaren onları torpilleyen Alman denizaltılarının hedefi
oldu.
Bir anda müthiş bir gürültü, müthiş bir gürültü, korkunç bir
patlama atmosferi alt üst etti… Önce anlayamadık… Sonra yavaş
yavaş, bir çocuğun feryadı gibi denizden bir çığlık yükseldi…, Bunu
tek bir çığlığa dönüşen başka çığlıklar takip etti. Vay vay vay!
Korkunç bir yaygara, tüm ölülerin birleşmiş çığlığına benzeyen
umutsuz bir yaygara. Korkunç ve çılgıncaydı… Gürültü arttı,
gökyüzünü tekeline aldı, yaşam mücadelesi veren adamların
yaygarası… Ah, dayanılmazdı. Karanlıkta hiçbir şey seçilmiyordu...
Ancak büyük çığlık her zamankinden daha trajik, daha korkutucu,

daha güçlü yükseldi... Ah! Bu çığlığı yükseltirken. Ah ! Ne kadar
sürdü. Sonra […] korkunç yaygara azaldı, yavaş yavaş azaldı, daha
acı verici ve daha korkunçtu. Hala azalıyordu. Ve burası... burası...
bir ölüm hırıltısından başka bir şey değildi. Çığlıklar birer birer
kesildi, sonra sessizlik yeniden başladı... Bir başka uzun yakınma,
muazzam bir çağrı, bir hıçkırık. Bitti. Yine de gecenin hıçkırıkları
hâlâ devam ediyordu; ve uzun zamandır içimizde bu ölümün sesini
duyduk […] o gece kimse uyumadı14 .
Aynı şekilde 27 Mayıs'ta İngilizlerin en eski zırhlısı Majestic'e
torpido çarptı, batışı karadaki binlerce asker tarafından görüldü,
hatta Türklerin siperlerden alkışladığı bile bildirildi. Bundan sonra
artık Mondros Körfezi'nde kalan büyük tekneleri değil, düz dipli
küçük tekneleri gönderiyoruz. Savaşçılar kızgın ve donanma
tarafından terk edilmiş hissediyorlar:
Bunu ancak bu kanlı Haziran ayında göreceğiz […], çünkü eylemini
desteklemek için burada olduğumuzu unutmamalıyız 15 .
İlk günden itibaren savaş gemileri Türk kalelerini havaya uçurmak
yerine havaya uçurdu. Boğaz mayın kustu, hatta Alman savaş
gemileri… İngiliz ve Fransız savaş gemileri vurulma korkusuyla
kampı terk ederek bizi yarımadanın bir ucunda yalnız bıraktılar 16 .
19 İngiliz gazeteci Ashmead-Bartlett durumun saçmalığını görüyor:

Ticareti korumak eskiden donanmanın göreviydi, ancak şimdi
denizaltılar tüm bunları değiştirdi ve savaş gemilerini korumak için
okyanus gemilerimiz var .
20 Fransız basını, askerler kötü haberi gizlerken aileleri rahatlatacak

sağlam bir filonun olduğunu gösteriyor ancak durum her zaman
böyle olmuyor.
21 Bouvet'te olduğu gibi sürüklenen mayınlar hasara yol açıyor .
1896'da denize indirilen bu zırhlı, 18 Mart 1915'te boğazlara ilk
zorla girme girişiminde mayınla batırılarak 648 denizcinin
ölümüyle sonuçlandı. Hem basın hem de askerler bunu tekrarladı.
Figür 3
Basında Le Bouvet
1674
© Les Annales , sayı , 25 Temmuz 1915, s. 116
Şekil 4
Le Bouvet, eleştirel Fantasio gazetesi tarafından görüldü .

Çanakkale Boğazı'nda bulunan antik Yunan kadınlarının , kendileri
için ölen Bouvet denizcilerine teşekkür etme hayali …
© 1915, s. 117, APA
22 Keşif gezisinin başlangıcında çok etkileyici olan bu son, aynı
zamanda Les Annales 18'de yayınlanan , hem bazılarının güçlü klasik
kültürünü hem de onun doğurduğu hayalleri yansıtan "Bouvet'nin
ölümü" şiirinin de kökenini oluşturuyor. ve Yunanlıların 1915'te
savaşa girmemesinden kaynaklanan hayal kırıklığı. Almanya ve
Türkiye'ye karşı açık bir tutuma rağmen (çünkü Almanya'nın
müttefiki) bu, birçok kişinin daha sonra ortaya çıkacağı şu soruyu
doğuruyor: Hangi sebep için ölmek?
"Bouvet" Hellade'nin ölümü

, pelerinleriniz, tüm soylu topraklarınız
Uyurken sevgi dolu dalgaların okşadığı,
Bakın Fransa ve İngiltere savaş gemilerimiz
Önlerinden, yavaşça geçin,
Almanların Türk tebaasına karşı silahlanmış,
Kıyılarınız sandılar
Bir iç çekiş, acı bir sitem duydum Güçlü gemilerin denizde
uyandığına dair
kederli ve şefkatli söylentide .
"Kim olduğumuzu biliyorsanız, büyük adamlarının ideallerini bize
miras bıraktığı antik Yunan'a
gökyüzünüzden bir sinyal gönderin ." … “Savunmaya geldik anne,
Geçmişini, ruhunu, adını, Aeschylus'un ve Homeros'un ihtişamını
ve Parthenon'un Pallas'ını.
Biz de siz Persler gibi,

Maratondaki Aristide gibi, Kızıl Türk'ün ve siyah Cermen'in
şeytani güçleriyle savaşmak için geliyoruz.
Biz sizin ırkınızın oğulları olarak,
Kandan daha güçlü bir ruhla
Güzelliklerinizi ve zarafetinizi
yeniden doğan Minotaur'dan kurtarmak istiyoruz.
Aşkın kahramanları, korkuyu terbiye eden,

Bizim gibi kararlı,
Kralınızla birlikte bizi takip etmeye hazır genç adamlarınız yok mu ?
Ya da eğer sensiz
, korkunç Türk'ü, iğrenç Alman'ı, insan dehasının bakıcısı
Sokrates'in yüce vatanını yenmek zorunda kalırsak,
Hellada!
masmavi ve ışınlarla yıkanmış bir işaret ihtişamı ,
En azından birkaç işaretle karşılık verin
Bayraklarımızın kurtuluşuna! »
Ama sonsuz güzelliklere sahip Yunan topraklarında
Hiçbir şey cevap vermiyor.
Bir jest değil...
Bir ses değil.
Şimdi orada, Çanakkale Boğazı'nın ateşine karşı
, Siperlerinin altında titreyerek,
Gururla İstanbul'a doğru ilerliyor filo, Ani

bir mayın şokuyla,
Canavar bizim cesur olduğumuzu hissetti,
Mavi denizde, ah Salamis
, “Bouvet” denizcileri aniden battı.
Zaten onları yuvarlayan selde,
Ölülerimizi karşılamak için acele ediyoruz, Boğulan, kalelerin
uzaklara dalan ateşiyle
yarışan . ... ve ne zaman içlerinden biri yüzen hastaneye nakledilse,
bu kadar çok ölü genci görünce deniz hıçkırıklarla titriyor.
23 Genel olarak, erkeklerin vardığı sonuç açıktır:

Fransız cephesine gittim. Bu korkunç. Ama burada, sürekli olarak
mermi ve fırtınaların sürüklediği bu ıssız topraklarda durum daha
da kötü 19 .
Mezardaki erkekler
24 Yarımadanın ucunda fethedilen alanın yaklaşık üçte biri
Fransızların elinde, geri kalanı ise İngilizlerin elinde. Sektörleri
boğaz boyunca güney kesimde yer alıyor ve Asya kıyısında bulunan
Türk ağır topçu bataryalarına oldukça açık durumda. Ekim ayına
kadar yaklaşık 6 km2'lik bir alanda 30.000'den fazla Fransız
.
yaşıyor . Unutmayalım ki bu yerlerin başlangıçta deniz ile kara
arasında Konstantinopolis yönünde basit bir geçiş işlevi vardı.
Ancak bu umut artık söndü. Savaş alanı o kadar sıkışık ki, insanlar
burayı kapalı, dikdörtgen bir dünya olarak algılıyor; üç tarafı
denizle, dördüncü tarafı ise ön kısımla sınırlandırılıyor.
Bozcaada'da birkaç gün geçirebilen nadir birlikler dışında, diğerleri
sürekli olarak savaş cehenneminde, insan, teçhizat ve ölü insanlarla
dolu bir alanda kalmak zorundaydı.
25 Ölümün kalıcılığı Fransız cephesinde olduğundan daha takıntılı
hale geliyor, çünkü Fransa'da öldürülenler cephenin dışına,
Çanakkale Boğazı'na gömülmek üzere arkaya getiriliyor, yaşayanlar
arasında kalıyorlar. Öldürülen savaşçıların çoğunluğunu ortadan
kaybolanlar oluşturuyor; mağdurların yaklaşık %60'ı. Ancak
burada yaşayanlarla ölüler arasında bir ayrım yoktur, çünkü ölen
kişinin kalıntıları toprakla iyice karışmış halde her yerde bulunur
ve bu da buranın, içinde yalnızca yaşayanların asılı kalacağı devasa
bir mezar olmasına katkıda bulunur. ölümler.
26 Albert Cerisier'in anlattığı 21 Haziran gününün aşamaları,

Dante'nin birçok tanığını hatırlatan bu cehennemin tüm
unsurlarını içeriyor. Yardım görevini üstlenecek ve yolda:
Önüme bir terör görüntüsü geliyor. Bu Marillier: sabit gözleri,
zavallı toprak mavisi gözleri katliamın tüm dehşetini algılıyordu.
Burnun altında, dilin, çenenin, her şeyin kaybolduğu devasa kırmızı
bir delik... Sendeliyor ve açık yaranın içindeki et, kırmızı ve parlak
bir şekilde nabız gibi atıyor. Elleri sarkık bir şekilde sanki bir kasap
dükkanından çıkmış gibi cehennemden çıkar. Yarı deli olan Jamin,
alaycı bir tavırla arkasını dönüyor, başı açık, darmadağınık, çiğneyip
ezdiği dudağını ısırıyor. Sedye bulamayan diğer yabancılar
kendilerini bir köşeye sürüklediler […] dizlerinin üzerinde […]
çoktan sinekler tarafından yutulmuş halde yavaş yavaş öldüler 20 .
27 Daha sonra diğer yaralılarla karşılaşır:

Terör figürlerinin uğursuz geçit töreni... Trajik bir şekilde, hayatta
kalanlar birbirlerine bakıyorlar ve tünelden çıktıklarında kurşunlara
rağmen, muhteşem koya, güneşe, korunmuş hayatlarına gülüyorlar.
Çadırların altındaki Château d'Europe'un devasa harabesine
yaslanan ambulans, iki gün içinde kafataslarını delecek, kangrenli
uzuvları kesecek, bu genç adamlarla birlikte canlıların kütüklerini
yeniden inşa edecek 21 .
28 Daha sonra görevine ulaşmak için merkezi borudan geçmesi

gerekir:
Üzerinde koştuğumuz, yürüdüğümüz, kavga ettiğimiz beden
yığınları. Onları eziyoruz, eziyoruz, bir köprünün üzerinden
geçiyoruz, ezilmiş yüzlerinin üzerinden, üzerlerini örttükleri
şişirilmiş torbalardan oluşan bir köprüden. Çantalardan oluşan bu
kaldırımın her iki yanında dik bacaklar var, dışarı çıkan bacaklar var
ve onları bir kenara itmek zorunda kalıyorum […] Yeterli çantamızın
olmadığı yerde, üst üste kat kat ölü insanlar görüyoruz [... ] Korkunç
bir mezarlık-gezinti yeri, insan harcıyla döşeli bir cadde, yerle bir
edilmiş cesetlerle dolu bir lağım çukuru. Bir sonraki saldırının bir
yerde olması gerekiyor. Dehşetin müttefiki Hayaletler çölüdür.
Ölüler bu dehşet caddesinin, bu leş bulvarının trajik ağaçlarıdır 22 .
29 O halde ölülere yer açmalıyız…

Saldırıdan sonra bölükler oraya yığılmış bütün zavallıların
mezarlarını temizliyor, bulabildiklerimizi tümen mezarlığına geri
getiriyoruz, bazen günlerce defnedilmeden bırakıyoruz, ilgilenecek
çok işimiz var. yaşayanların ölüleri düşünmesi. Onları ergenlik
çağında sıraya diziyoruz, soymadan küreklerle, bazen de
teçhizatlarıyla, tüfekleriyle parçalıyoruz. Geçit temizlenmeli ve
sadece bir ana arter var ve onu engelleyen her şey reddediliyor, yaş
veya rütbe ayrımı yapılmaksızın toprak duvarlara gömülüyor [...]
birçok zavallı, yarıklarda ölüyor, boğulan cesetlerin altında eziliyor

onları 23 .
30 Bu hikayenin unsurlarını kazıcı Marcouxe'nun hikayesinde
buluyoruz:
Bir sömürgeci, açıklığı gerçekleştirmenin hızlı bir yolunu buldu; Bir
kazmayla silahlanmış olarak, keşfettiği cesetleri düz bir şekilde
keser, diğer sömürgecilerin kürekle oluşturduğu parçaları arkasına
atarak, yeni yapının inşasını engellemeyen her şeyi duvarda
bırakarak, oluşan yeni setin üzerine atar. hendek unsuru, çünkü
bunu hızlı bir şekilde yapmak söz konusu [...] Yeni hendeğimizde
dolaşıyoruz, ancak toprakta kalan ve kötü koku yayan üyelerle
çarpışmadan değil; Bunlar, temizlenip başka bir yere gönderilmesi
gereken kol, bacak, vücut veya kafa kalıntılarıdır. 24 ...
31 Albert Cerisier ayrıca bir hemşirenin, çatısını ayakları tente gibi

dışarı çıkan bir cesetten oluşan, kendi bedeninden biraz daha
büyük olan bir kulübeye sığındığını bildirdi 25 .
32 Haziran ve Temmuz aylarındaki saldırıların ardından hayatta
kalanlar, cenazelerini artık sağlayamayacakları ceset yığınları
arasında yaşamaya zorlandı. Kaptan Canudo hayatta kalanların
çoğu zaman bunları yığın haline getirmek, önümüze, toprakla, varsa
kireçle örtülü korkulukların üzerine koymak zorunda kalıyoruz. Ve
korkuluk daha sağlam hale geliyor. Ve ölüler, böylece yoldaşlarına
yardım etmeye devam ederek bizi tamamen terk etmiyorlar […]
bazen yer yerleşiyor, bir kol bize çarpıyor, bir ayak bize
savunmamızı dayandırmaya devam ettiğimiz ölümlü şeyi
hatırlatıyor 26 .
33 Ve Bay Roux ekliyor:

Korkunç ceset kokusuna dayanabilmemiz için bize her gün bir paket
tütün veriliyordu ve bunu pipodan içiyorduk. 27'sinde sürekli
ağzımdaydı .
34 Aynı koku birkaç kez rapor edildi:

Korkunç bir koku üzerimize siniyor. Korkulukların ve üzerinde
yürüdüğümüz zeminin, üzerine birkaç kürek toprak atılmış
cesetlerden başka bir şey olmadığını anlıyoruz. Çantalarımızı
doldurmak için nereyi kazacağımızı bilmiyoruz çünkü her an ölü
insanları çıkarıyoruz. En kötüsü yerden çıkmak için çabalayan
ayaklar ve ellerdir. Diğer bağırsaklar onlarla dolu ama sonunda
güneş onları mumyaladı. Sonuçta her şey alışkanlıktan ibaret ve bu
yerlerde uyumayı, hatta bir şeyler atıştırmayı başarıyoruz 28 .
35 İlk günlerden itibaren ölüleri yönetme sorunu ortaya çıkıyor. Alan o

kadar sınırlı ki, başlangıçta tutarsız bir şekilde düzenlenmiş olan
mezarlıklar, insan yerleşimlerinin kalbinde yer alıyor; İskelenin
tam kıyısında, adamların gözlerinin önünde, ilk karaya çıkanların
cesetlerini kaplayan tümsekler vardı. Hem İngilizler hem de

Fransızlar, ellerindeki az sayıdaki imkanla mezarların bakımını
yapmaya ve taşıma törenleri düzenlemeye çalışıyorlar; odunun
olmaması, askerin çoğunlukla kimliği belirlenebilecek bir nesne
veya hediyelik eşyayla birlikte bir çadıra sarılı olarak gömüldüğü
anlamına gelir; Yoldaşlar ailelere mezarın yerini, yerini ve ona
gösterdikleri bakımı anlatan mektuplar gönderiyor.
Cenazeler gündüzleri birliklerin yakınına defnedilecek. Aynı
operasyon gece boyunca savaş alanının diğer bölümleri için de
devam edecek. Bu mezarlar için savunma için en az gerekli olan
hendek kısımlarını kullanacağız 29 .
36 Ve bu nasıl:
Çatışma ilerledikçe siperler çoğu zaman ceset yığınlarıyla
karıştırılmaya başlandı, çünkü her iki tarafın da onları gömmek için
toplaması konusunda herhangi bir şüphe yoktu. Güneşte kururlar,
fırsat buldukça korkulukların toprağıyla karıştırırız [...]
Cesetlerden yapılmış korkuluklar vardır; üstüne toprak, kireç, kresil
attık; ama bir kurşun bu güzel düzeni bozduğunda, aşırı şişmiş cildi
deldiğinde kirlenir. Bir siperde Türk cesetlerinin üzerinde seken çok
elastik tahtaların üzerinde yürüdük 30 .
37 Çavuş JL'nin yazdığı gibi, "Ölüleri gömmek için yaşayanları

öldüremeyiz 31 ".
38 Mayıs ayının sonunda, mezar grupları hemen hemen her yerde
mevcuttur, ancak kayıpların boyutu gerçek mezarlıkların
oluşturulmasını gerektirmektedir; Azizler Günü'nde, kurbanların
yalnızca azınlığını oluşturan üç tane var. Mondros'a yeni varan
Louis-Gaston Giguel'in 10 Ocak'ta ifade verdiği gibi, bu cesetlerin
terk edilmesi, askerlerin yola çıktıklarında karşılaşacakları en
büyük işkencelerden biri olacaktır:
Ayrılmadan önce Fransız askerlerinin mezarlarıyla dolu olan
Hisarlık ve Sedd-ül-Bahr mezarlıklarına gittim ve yarımadadan
ayrılırken bu değerli kalıntıları düşünmek yüreğimde ağır bir sızı
yaratmadan olmadı. […] Hastane gemileri oradaydı, hepsi ışıklıydı
ve devasa Kızıl Haçları suya yansıyan bir kan lekesi gibi
görünüyordu ve bana şunu söylüyordu: her şeyi görmedin […] Ve
denize düşürdüğümüz herkes geçiş sırasında mı? Yolda ölen, gemide
tedavi edebileceğimiz herkes mi? Bunların hepsini denize, koca
Akdeniz'e attık, hem de boşuna.
Issız bir yarımadada izole bir şekilde hayatta

kalmak
39 Çanakkale Boğazı, sıkışık koşulları nedeniyle her bir kişinin belirli
bir yer tuttuğu, istediği gibi hareket edemediği ve her zaman
düşman ateşi menzilinde kaldığı bölümlere ayrılmış bir alandır.
Sürekli tehlike
40 Piyade birlikleri önden arkaya düzenli dönüşler gerçekleştiriyor,
ancak arka kısım en fazla yalnızca beş kilometre aralıklı ve oldukça
açıkta. Jérôme Carcopino şunu doğruluyor:
Biz her yerde savaşçıydık ve hiçbir yerde pusu kuran yoktu32 .
41 Mermiler ön cephenin ötesinde sürekli patlıyor ve patlamamış

olanların yere saplanıp kalması ortamın ayrılmaz bir parçası, onları
imha etmek için görevlendirilen topçu sayısı yetersiz. Bu atışlar,
erkekleri kurtarsa bile, tesisin yoğun işgali göz önüne alındığında
her zaman hasara neden olur; Mermiler mühimmatların üzerine
düştüğünde meydana gelen patlamalar çok etkileyici. Sakin anlarda
bile erkekler dikkatli kalır: "Alışkanlık gereği, ilk potaya koşmaya
hazır olmak için her zaman dinleriz .. » Türklerin ve uçaklarının gözünden
saklanamayan adamlar için bu kalıcı tehlike, “permanganat 34
(mor!) ile sipariş üzerine
yapılmış” beyaz atlarda olduğu gibi, kamuflaj çabalarına yol
açmaktadır. Hayatta kalanların neredeyse tamamı, yanlarında
patlayan bir merminin yarattığı şokun şiddetini anlattı.Louis-
Gaston Giguel, yaşadıklarını şöyle anlatıyor:
Bulunduğum tünelin korkuluğuna düşen bir top mermisi beni
toprağın altına gömdü ve çökmesine neden oldu. Kafamdan otuz
kırk santimetreden fazla uzakta neredeyse hiç patlamadı…
merminin patlaması içinizdeki her şeyi (saati bile) durdurur.
Sonunda toprakta özenle yüzerek kendimi ve gözlüklerimi oradan
çıkarmayı başarıyorum 35 .
42 Topçuların yarattığı tahribata ek olarak askerler, Türkler tarafından

gece gündüz atılan başıboş kurşunlara da düzenli olarak maruz
kalıyordu. Gece
sayısız arıdan oluşan bir kovan vızıldar, vızıldar, ıslık çalar gibi
görünür […] Bütün gece boyunca inanılmaz çeşitlilikteki toplarla,
hepsi farklı müzisyenlerle doludur ve bu orkestra […] bizi kapsar
[…] neredeyse insani inlemelerle acı çeker, küçük sesleri taklit eder
şaşırmış kuşların çığlığı veya bir valftan (36) filtrelenen basınçlı hava
.
43 Yeni gelen bu asker, topçu suskunluğu sırasında su taşımaktan

sorumlu birkaç yoldaşın beklenmedik ölümüne tanık olduğunda,
bir karargaha sığındığını düşünüyor:
aniden
Tekrar önüme gelen 2. sınıftaki küçük Adam ellerini boğazına
götürüyor ve kovalardaki suları düşürüyor; ne oluyor? Cevap yok
ama aniden yere yığılıyor ve üzerine siyah kan sıçradı. Payen, üç gün
sonra su getirmekten dönerken böbreğinden vuruldu. Yanında
yürüyordum, aniden renginin değiştiğini görüyorum, bana bakıyor

ve çok sakin ama çarşaf gibi beyaz: Sanırım etkilendim […] mutlu
kumsala, kumların mükemmel sessizliğine [ … ] temiz hava, her şey
bize gizli tehditlerle, sessiz infazlarla dolu görünüyor 37 .
44 Aynı tanık, barınakların üzerini örten bazı çadırların deniz
süpürücüsü gibi yuvarlak deliklerle delindiğini belirtiyor.
45 Bu kalıcı tehlike, birliklerin birkaç saat içinde eridiği çatışma
günleriyle hiçbir şekilde kıyaslanamaz, ancak moral bozucudur...
öyle ki bazıları geceyi ön cephede geçirmeyi tercih eder:
Bu dizi bombalamalar öyle bir güvensizlik duygusu yarattı ki çoğu
ön cephedeki siperlerde kalmayı tercih etti çünkü orada en azından
[…] sadece saldırılardan korkuyorduk 38 !
karargâh
Kendinizi nereye sınırlamalısınız?

46 Derinlikte işgal edilen beş kilometrelik alandan, kayalıklarla
ayrılmış iki kumsal Fransızlar tarafından işgal ediliyor; bunlardan
biri, V plajı, çıkarma plajı, diğeri ise S plajı veya "Morto Körfezi".
Ekipmanların gelmesiyle aşırı yüklenen Plaj V, yaşanmaz hale
geldi; yalnızca Plaj V'e hakim olan bir kale, “büyük altıgen kuleleri,
posterleri, mazgallı duvarları39 ile muhteşem bir eski Türk kalesi”
kullanıldı
. Hafif eğimli, kayalıklarla çevrili Morto plajı daha hoş ve
yeşildir, ancak Asya kıyılarına yerleştirilen ağır topların ateşi
altındadır.
47 Sedd-ul-Bahr köyü 25 Nisan'da yıkıldı, ancak çatısı olmasa bile
duvarları yeniden kullanıldı.
48 Son olarak, çıkarma sahili ile ilk hatların ortasında, iki kilometre
uzaklıkta bir kanton alanı yer alıyor. Bu sözde "dinlenme" bölgesi
alnın ayrılmaz bir parçasıdır.
Şekil 5
Asker Alexandre Auriel ve Sedd-ul-Bahr'daki bir arkadaşı, arka

planda solda Avrupa Kalesi, arka planda çadırlar ve askeri gemiler
© Fotoğraf, APA
49 Alandaki bombalamaların şiddeti yerleşimlerin gelişmesine neden
oluyor; Bir aydan kısa sürede üç kez hareket eden GQG'nin (ana
karargah) kurulması veya mühimmat stokları gibi güvenlik
öncelikleri mevcut. Açık havada, harabe halindeki bir Türk tabyası
olan, ancak köye ve operasyon alanına hakim olan "Eski Kale" ye
yerleşti, ardından Türk kalesine ve onun beş metre kalınlığındaki
duvarlarına taşındı; kapı ve pencereler yeniden uyarlandı, ofisler ve
mutfaklar kuruldu; avluda memurlar için konik çadırlar kuruldu ve
bombardımanın ardından hayvanlar da dahil olmak üzere oraya
hendekler kazıldı.
50 Köyün kalıntıları yavaş yavaş yeniden geliştiriliyor, "rue du général
Gouraud", "rue Lulu" gibi isimler veriliyor ve askerler, birkaç selvi
ve durgun bitki örtüsünün izlerini taşıyan küçük Türk mezarlığının
cazibesine hayret ediyorlar.
51 Adamların bir kısmı Morto körfezine bakan yamaçlarda, sahil ile ön
kısım arasında "zeytin kampı" ve "kumul kampı" olarak
adlandırılan yerlerde konuşlanmıştı. Başlangıçta derme çatma
konutlardan oluşan yer, bir ilkel insan köyüne dönüştü ve bu kamp,
“çadırlarla bölünmüş dilimler, sonsuz sayıda küçük bölme veya
guitoune” görünümüne sahipti . ". Her biri yaklaşık on iki kişinin
barındığı, üzeri brandalarla kaplı bu devasa çukurlar hiçbir
güvenlik sunmuyor. Sedd-ül-Bahr platosunun kuzey yamacına
kurulmuş ve körfeze bakan Pylônes adlı başka bir kamp (çünkü
orada eski bir su kemerinin iskeleleri görülebiliyordu) kurulmuş;
Burası Asya kıyılarından görünmüyor ve bu nedenle burada da
aranan, yaklaşık beş metre aralıklarla paralel barınaklar kazılıyor,
uzun çukurlar hava fotoğraflarında görülebiliyor.
52 Plajın atmosferi 1915 yazında geniş çapta anlatılıyor: lejyonerler,
haki üniformalı sömürgeciler, Senegalliler, İngilizler, "abanoz
çörekleriyle" Hindular ve "karmaşık türbanları" omuzlarını
ovuşturuyor. ". Bütün bu adamlar "göz kamaştırıcı ışığı daha da
yoğun hale getiren rengarenk ve rengarenk bir sürü halinde gelirler,
gelirler, vırırlar, gülerler, tartışırlar ." 41 Sahilin işgali o kadar
yoğundu ki Jean Giraudoux, yüzmeye gitmek için sürekli yerde
yatan lejyonerlerin ve sömürgecilerin üzerinden geçmek zorunda
kaldığını anlattı .. Tehlike daha da acil hale geldiğinde, adamların
mezarları andıran bireysel siperlerde kalmaları emredilir;
lejyonerler burayı “mezarlık-plaj” olarak adlandırır, “kendilerini
güneşten korumak için zemin seviyesinde çadır bezi parçalarıyla
kaplı birbirinin aynı çukurlar… ” Bunlar tüylü insanları sevindiren,

dolayısıyla her türlü işten muaf tutulan “yaşayan çukurlar”.
53 Çadır alanının ötesinde hendekler, birinci ve ikinci hat hendekleri,
kaleler ve tabyalar birbirine karışmış şekilde başlıyor. Askerler bu
alanı tahsis ederek tünellere "Avenue de Constantinople", "Avenue
de Paris", "Hendek Amade", "Bailloud mahmuzu", "Rue Ganeval",
"Ferrero köprüsü", "General'in çeşmesi" adını verdiler. Burada
öldürülen bir generalin anısına “Aymes Çeşmesi” ya da “Masnou
Çukuru”. Silahlarından sorumlu olan topçular hareket ediyor ve
kendi silahlarının yanına karargâhlarını kurup kendi başlarına
idare ediyorlar.
54 Sonbahar yağmurlarının gelmesiyle birlikte Morto Körfezi'nin
sahile en yakın bölgeleri yaşanmaz bataklıklara dönüşüyor;
Diğerlerini ise köyün çıkışında, enkazı yeniden kullanılan eski yıkık
değirmenlerin yakınına daha yüksek bir yerde inşa etmek
gerekiyor. Sürekli tehlike altında olan bu insanların maddi
hayatlarının daha çekilebilir hale getirilmesi için büyük çalışmalar
yapılıyor. Alexandre Auriel, Ağustos ayının sonunda bu çalışmanın
ölçeğine çok şaşırmıştı:
Burada arka serviste çalışan tüm iş şirketlerine inanmak zor:
yolların genişletilmesi, eriyen karların akışı için uçurumların
tepesinde hendekler açılması, çeşitli inşaatlar, sanki işgal yıllarca
sürecekmiş gibi 43 .
55 Sahil V'den başlayarak iki yol bir bölüme hizmet edecek, Decauville
modeli dar hatlı bir demiryolu geliştirilmekte ve sadece köye hizmet
etse bile, ciddi yük farkı yaşanan yerler arasında ağır ekipman
taşınmasından tasarruf edilmektedir. rakım.
56 Bölge genelinde ilk birlikler çadırlara yerleşti, ardından yavaş yavaş
erkekler kendilerini korumak için kendilerini gömdüler ve bir
yandan da yüzeyde barınak tuttular; alan küçük bir kasaba
oluşturan büyük bir inşaat alanına dönüştürülüyor.
Sedd-ul-Bahr burnundan Hellès Burnu'nun kayalıklarına kadar
tuval, ahşap, toprak ve hatta taştan şehir, konik çatılı marabout
çadırları, dioramaları barındıranlara benzer kışla çadırları ve fuar
alanının diğer ilgi çekici yerleri, tahta kışlalar, barakalar, mimarinin
bir esintisinin açığa çıktığı köşkten yol tamircisinin kulübesine
kadar her türlü kulübe 44 .
57 Bu şehir, yoğun bombalamalar sırasında erkeklerin sığındığı yarı

gömülü yapılarla dolu; Her alay, sıcak hava dalgasının arasına üç
metre derinliğinde ve iki genişliğinde hendekler kazdı ve askerler
çatılar kurdu.
58 Kış yaklaşırken en büyük sorun, insanların kendilerini koruma

imkanlarının yetersiz olmasıdır. Daha 22 Ağustos gibi erken bir
tarihte General Bailloud, Savaş Bakanı'nın dikkatini kemerli
sığınaklar göndermenin aciliyetine çekmişti, ancak bu
planlanmamıştı... bunun yerine duruma tamamen uygun olmayan
"Adrian 45" kışlası planlamıştık . cephenin yakınlığı göz önüne
alındığında… Kemerli barınaklar bu nedenle Kasım ayında teslim
edildi ve taşınması zor:
Yani her gece onları tünellerde arkadan öne doğru malzeme
taşımakla geçirdik: oluklu levhalar, ağır veya hafif, kirişler […] Ağır
bir metal levha parçası […] oyuncak değildir . Boyutları ve ağırlığı
göz önüne alındığında, onu geceleri, kıvrımlı ve köşeli tünellerde
taşımanın zorluklarını hayal etmek mümkündür; surlarla
çarpışmalar, düşmeler, yorgunluktan duraklamalar, top mermileri,
yaralılar, öldürülenler… Böylece tüm cephe boyu ve derinliği
karanlıkta bir karanlığa büründü. hareketli karınca yuvası 46 .
59 Bu derme çatma tesisler yığınında, üst düzey subaylar için

gruplandırılmış, süslü isimler taşıyan, kara mizahla dolu
barınaklardan oluşan birkaç tesis göze çarpıyor: "Villa Maria",
"Benim dinlenmem", "Sans endişesi", "Beau Rivage". Önünde
bazen örtü altına birkaç sebze ekmiştik.
60 Her halükarda bu barınma koşullarının gerçek anlamda “dinlenme”
sağlayamayacağı konusunda herkes hemfikir.
Tedarik
61 Seferi kuvvet tamamen dışarıya bağımlı olarak yaşıyor çünkü
sahada malzeme tedarik etme imkanı yok ve çevre bölgelerden çok
az şey beklenebilir.
62 Birinci tümenin ayrılışı yirmi gemiyi harekete geçirir, birliklerin
çoğu karaya çıkar, nakliyeler daha sonra erzak sağlamak için
kullanılır. Daha sonra, öncelikli mühimmat ve çoklu erzak ikmali
için Marsilya'dan haftada üç sefer gerçekleştiriliyor; Konvoylar
Bizerte'de mola verdikten sonra Mondros'a (Limnos) gider. Orada
on gemi ve on kargo gemisi görevlendirilmiştir. İngilizler ayrıca
Cardiff ile Mondros arasındaki yolculuğu sağlayan üç ila dört
kömür gemisiyle filoya kömür sağlayan bir mekik düzenledi.
Düzenli konvoyların yanı sıra acil olarak gönderilen çok sayıda
konvoy da bulunmaktadır. Fransız seferi kuvvetinin ikmalini
sağlayan gemilerin sayısı, döneme bağlı olarak, talep edilen
gemilerin sayısı 24 ile 41 arasında sayıldı; devlete ait tekneler
dikkate alınmadan. Denizaltı savaşıyla erzak Mondros Körfezi'ne
boşaltılarak daha küçük teknelere aktarıldı; Böylece doğrudan
kömür gemisinin sığınağına inşa edilen rıhtımlara
yanaşıyorlar.Clyde Nehri, çıkarmaları korumak için İngilizler

tarafından kasıtlı olarak kıyıya çekildi.
63 Mallar yönetim hizmetleri tarafından teslim alınır ve sahile yakın
bir yerde özenle depolanır. En değerli veya savunmasız olanlar
kalenin barınağı altında saklanır. Teğmen Stocanne, 24 Mayıs'ta
karaya çıktığında sahildeki ve kalenin eteğindeki kalabalık
tarafından vuruldu; Hayvanlar için getirilen devasa saman yığınları
perspektifleri bozuyor ve diğer depo yerlerini düşmanın gözünden
gizliyor. Bu stokların yönetimiyle ilgili sorunlar çok çabuk ortaya
çıkıyor çünkü kumsal malzeme akışı nedeniyle tıkanıyor ve doygun
hale geliyor; 25 Nisan ile 15 Mayıs tarihleri arasında Beach V'e her
gün 2.000 ton mal boşaltıldı.
64 Bu devasa malzeme gelişi, at arabalarından oluşan konvoylarla
yapılıyordu, 10 tonu taşımak için gereken araba sayısı 24'tü, her
gün sadece hatlara kadar 700'den fazla seferin bu şekilde
yapıldığını söyleyebiliriz. Tek bir plajda 180 kadar araba
toplanmıştı. Hatlara ve karargahlara kadar gerçek bir noria
örgütlendi, düşman hatlarının dikkatinden kaçmadı ve düzenli
olarak konvoyların üzerine Türk top mermileri düşerek insan ve
hayvanları öldürdü. Haziran ayında çalışma düzenlendi ve kötü
hava koşullarından korunan küçük bir liman ve yakınına marangoz
ve tamirci atölyesi inşa edildi.
65 Mühimmatın ardından odun teslimatları önemli bir yer tutuyor;
yakacak odun ve inşaat odunu; Ahşabın yokluğu, Fransa'da bu
malzemeyi ellerinde kullanmaya alışmış bu adamların günlük
yaşamları üzerinde sonuçlar doğuruyor. Haziran 1915'te ortalama
30 ton yakacak odun ve 42 ton kalas ve kalas, yani günde 70 tondan
fazla, yani malzeme ağırlığının dörtte biri indirildi. Düzenli olarak
ikmal yapan gemilerden ikisi et getiren soğutmalı gemilerdir.
Miktarlar kayda değerdir. 2 Temmuz'da 55.000 yumurta dağıtıldı,
45.000'i adam başına bir buçuk yumurta olacak şekilde birliklere
gitti, geri kalan 10.000'i ise birim başına 10 sent karşılığında satıldı
.
. 14 Temmuz münasebetiyle bakanlık emriyle ilave tayınlar
gönderildi: 40 kentital jambon, 25 kentital reçel, 12.000 litre
konserve ve sebze, 200 hektolitre şarap, 40.000 puro, 1.250 paket
Cezayir sigarası.
66 Bunun nedeni, askere alınan erkeklerin sıradanlarının
kalitesizliğinden şikayet etmeleridir:
Yemekler kusurlu: küflü ekmek, pirinç ve maymun, bunlar haftanın
ve pazarın menüsü. Baharatlı bile değil, biber ya da soğan yok,
hiçbir şey yok, köpek mamasına benziyor. Bu iştah açıcı yemeğe
rağmen iştahım iyidir. Her yemekte mutfağa yiyecek bir şey kalıp
kalmadığını sormak zorunda kalıyorum. Sabahları atıştırmalık
olarak yeşilimsi topumu alıp yenemeyecekleri çıkarıyorum ve

cezalandırılmış biri gibi kuru ekmeğimi yiyorum. Ne yazık ki, Limni
ve Bozcaada erzakla doluyken biz açlıktan ölüyoruz 48 .
67 Daha da kötüsü, insanlar özellikle yazın ilk haftalarında ve yazın
sıcak hava dalgalarında su kıtlığından büyük sıkıntı çekiyordu.
68 14 Mayıs'ta Alexandre Auriel "deniz suyuyla şekersiz kahve" yaptı,
aynı tarihte Albert Cerisier "içecek bir damla su yok, kuyular
zehirlendi ve tuzun üretildiği denizden gelen su" şikayetinde
bulundu. çıkarıldı henüz karaya çıkmamış", ardından eksikliğini
şöyle anlatıyor: "Kuru dil buruşmuş, azalmış tükürük artık gırtlağı
ıslatmıyor ve aşağıya inmesi için boynun su içen bir tavuk gibi
gerilmesi gerekiyor 49 . »
69 Alexandre Auriel, kendisini ön saflara yaklaştıran 16 Mayıs
deneyimini şöyle anlatıyor:
Tatlı sudan mahrum kalan Rattier ve ben sekiz teneke kutuyla
ilerideki, 3 km'den daha uzaktaki bir kaynağa gitmeye karar verdik;
Yolun yarısında, bizim geçişimize birkaç dakika kala, 12'nci bölüğün
.
sürücüsü ve alt takımı öldürüldü 77'ler gittikçe daha fazla
besleniyorlar ve bize eskort sağlıyorlar; Kaynakta sıraya girerken
kurşunlar kulaklarımıza ıslık çalıyor. Dönüşte şoförü 50
defnediyoruz …
70 İki çözüm uygulamaya konuldu; ilki, Gharb ve Shamrock adlı iki

teknenin deniz suyu damıtıcılarına dönüştürülmesidir , ardından
eski bir kruvazör olan Chasseloup-Laubat eklenir; Sonuç yetersiz
olduğundan Rabat Belediyesi her hafta Selanik'e gidiş dönüş
yaparak 500 ton içme suyuyla geri dönüyor. Kazanlara su sağlamak
için bir başka gemi de Selanik'e gidiyor. Buna rağmen daha
donanımlı İngilizlere başvurmalıyız. Her durumda, damıtılmış
deniz suyu kirli kabul edilir…
71 Askerler günde 4 frank maaş alıyor, ancak subay Jean Lovichi gibi
bazıları ebeveynlerinden onlara para göndermemelerini istiyor
çünkü satın alacak bir şey yok, hatta kız kardeşlerine 50 frank bile
gönderiyor. Pazarın kurulduğu Bozcaada'ya yalnızca subaylar adam
gönderebilir; İngiliz sahiline biraz şeker getirmeye çalışan tüccarlar
casus oldukları gerekçesiyle idam edildi; Ağustos 1915'in sonunda
küçük bir kooperatif açıldı, ancak genel olarak adamlar yalnızca
İngilizlerle alışverişe veya paketlere güvenebiliyorlardı.
72 İlk paketler, ürünleri kendi kriterlerine göre ve Fransız cephesinin
tecrübesine göre seçen aileler tarafından gönderiliyor. Aileler
mektupları aldıktan sonra yavaş yavaş uyum sağlıyor ve daha
hedefe yönelik hediyeler gönderiyor. Erkekler ne arıyor?
En yakın arkadaşlarıyla paylaştıkları gıda ürünleri; Alexandre

Auriel, karısının 16 paketinin içindekileri dikkatle not ediyor:
tavşan ve ıstakoz gibi kavanozlardaki yemekler, reçel, peynir,
sosis, tütün veya sigara.
Bir diğer ürün grubu ise ailelerin neden bulunamadığını
anlamakta güçlük çektiği günlük nesnelerdir: zarf, kağıt, iyot
tentürü, sigara kağıdı, mürekkep.
Birçoğu gazete istedi ve Jean Lovichi İlyada ve Odysseia'yı ,
ardından Montaigne'i istedi , çünkü “Montaigne'in savaş
meselelerine dair çok güzel düşünceleri var… Tadını
alabileceğim”.
73 Kıtlık durumunda her zaman olduğu gibi denizcilerle temas halinde

olan subaylar aracılığıyla paralel devreler kuruluyor. Sonuç olarak
bazen onlara bol geliyor... Sosis, jambon, peynir, meyve, lokum,
çikolata... Yasaklara rağmen Türk cesetleri de dahil olmak üzere
ceset aramaları sık sık yapılıyor. tütün "iyi donanımlı göründükleri
51
". Hırsızlıklar da kaydediliyor ve ciddi şekilde cezalandırılıyor;
cagnaları güçlendirmek veya ısıtmak için odun hırsızlığı.
Erkeklerin fiziksel sefaleti

Çok sıcak, çok soğuk, çok fazla böcek...
74 Askerlerin ihtiyaçları ile onlara sağlanan teçhizat arasında sürekli
bir uyumsuzluk var. Erkekler, Mayıs-Haziran aylarında Çanakkale
Boğazı'nın iklimine artık uymayan mavi ufuk kıyafetiyle Şubat ve
Mart aylarında yola çıktılar. Sorunu çözmek ve ardından sıcak
tutacak kıyafetleri olmadığı için aniden gelen soğuk mevsimin
acısını çekmek onlara kalmış...
75 Çanakkale Savaşçıları sanılanın aksine hiç de sakin olmayan bir
iklimin tehlikelerine maruz kaldılar. Haziran ayından itibaren
erkekler tüm gün güneşe maruz kalan sıcak hava dalgasına
katlanmak zorunda kalıyor:
Her siper, her barınak bir fırın oldu, ormanda etin yağları eridi. Metal
bir plakaya 52
dokunduğunuzda yanabilirsiniz .
76 Daha sonra 18 Kasım 1915'i 1915'e bağlayan gece aniden ilk soğuk
hava ortaya çıktı. Üç gün sonra şiddetli bir rüzgar çıktı, adamların
gözleri yandı, ağızları kumla doldu. 10 gün boyunca geceleri sıcaklık
sıfırın altında 8°'ye düşüyor; 25 Kasım'da Alexandre Auriel, yetersiz
donanıma sahip olan Senegallilerin bu şiddetli soğukla iyi başa
çıkamadığını, "ambulans dolu arabalar onları siperlerden donmuş
ayaklarla indirdiğini" yazdı, Lucien Cadoux, 28 Kasım'da 1.140
erkeğin öldüğünü bildirdi. tahliye edilecekti, oysa o zamana kadar

ortalama günde 50 adamdı.
77 Fauna da misafirperver görünmüyor: hamamböcekleri,
kertenkeleler, kaplumbağalar, engerekler, akrepler, kurbağalar,
Fransız cephesinde olduğu gibi bitler ve çoğunlukla sürü halinde
uçan sinekler. Adamlar tam bir işkence olarak tanımlıyor,
“yüzümüzü sineklerle yıkadık, tıraş olduk”, konserve kutusu açılır
açılmaz sineklerle doluyor.
Ölüleri emdikten sonra yemek yemek hâlâ hoşunuza gitmiyor!
reçelinize ekşi bir tat verir 53 !
78 Askerler sanki Fransız cephesine katılmış gibi aynı kıyafetle oradan

ayrıldılar. Gezi sırasında bazılarına modifikasyonlar yapıldı, birkaç
kask dağıtıldı, Albert Cerisier ekibinin boyası olmamasına rağmen
haki rengine boyanması emriyle beyaz kask aldığını söyledi...
içlerinden biri kendisininkini permanganatla boyadı 54 ; birkaç ay
sonra haki kanvas kask kılıflarının dağıtımı gerçekleşti. Aşırı
sıcaklarda erkekler boyunlarını bir bez veya mendille korurlar.
Ordu Müzesi'nin ikonografik arşivinde yer alan fotoğrafların
incelenmesi, kıyafetlerin oldukça heterojen olduğunu ortaya
koyuyor; Sıcak mevsimde erkekler çoğunlukla gömlek giyer ve kepi
giyerler. Ölülerden kask almak dahil her şey mümkün. Her
durumda beceriklilik önceliklidir.
79 Erkekler üstlerini değiştiremedikleri için kişisel eşyalarına
bakıyorlar; Jean Lovichi, bir merminin etkisiyle tüm eşyalarının
aynı anda kaybolması riskini sınırlamak için, bunları bir matara, bir
çanta ve sırt çantasında saklanan üç parçaya bölüyor 55 .
Memurların çoğu zaman başlangıçtan itibaren kişisel donanımları
vardır; özellikle uykularıyla, yataklarıyla, yastıklarıyla ilgileniyorlar
ve rutinlerini iyileştirme fırsatlarından yararlanıyorlar.
80 Bu durumun en ilginç tezahürlerinden biri de öldürülen polis
memurlarına ait eşyaların satışa sunulduğu müzayedelerin
düzenlenmesidir. Dört kez çadır, kamp yatağı, kullanılmış eyer,
katlanır masa, katlanır sandalye, battaniye, uyku tulumu sattık.
Satışlardan elde edilen gelir ailelere nakit olarak ödenerek büyük
eşyaların ülkelerine geri gönderilmesine gerek kalmadı.
Hastalıklar
Buranın dışında, bir yaz boyunca binlerce insanı, binlerce hayvanla
birbirine karışmış halde, salgın hastalıklardan korumayı
başarmanın ne kadar büyük bir mucize olduğunu gerçekten
anlayabilir miyiz bilmiyorum. bodrum katı mezarlık olan birkaç
kilometrekarelik 56 .
81 Su sıkıntısı nedeniyle hijyenik koşullar içler acısı ve erkekler

rüzgârın getirdiği tozla kaplanıyor. Çavuş JL, 10 Haziran'da altı gün
boyunca bir damla bile su akmadığını ve "yüzünün güneşte
kurumuş nemli toz parçalarıyla kaplı olduğunu " yazdı.57 Jean Lovichi
de toz ve kirden yakınıyor:
Tozluyum, tüylüyüm ve asker kostümümle bir ortaçağ bachi-
bouzouk'una benziyorum. Biz Türk gibi giyiniyoruz ve Türkler de
Avrupa tarzı giyinmeye çalışıyorlar 58 .
82 Bu kartpostalları güzelleştiren kıyafet değil! Yıkanmak ve

serinlemek için hâlâ denize ulaşmaları gerekiyor ama derilerindeki
tuz tabakası, "Fransa'daki güzel bir nehri" özlemelerine neden
oluyor. Yazla birlikte koşullar daha da kötüleşiyor ve komuta, iklimi
hayal edilmesi zor bir kokuyla ağırlaştıran adamların
dikkatsizliğine karşı mücadele ediyor. 12 Temmuz'da “CEO'nun
günlük raporu” kampta çok sayıda erkeğin variller, duvarlar ve
setler boyunca idrar yaptığını bildirdi; Denize, sahil boyunca inşa
edilen taş pisuarlara idrar yapmaları gerektiği hatırlatılıyor ve
herhangi bir ihlalde bulunulması halinde ağır cezalar uygulanacağı
da ekleniyor 59 .
83 Ordu, Balkan savaşları tecrübesini unutmadı, kolera salgınında on
günde 19.000 Türk öldü. Erkeklerin hepsi ayrılırken tifo ve
koleraya karşı aşılanıyor, ancak kötü hijyen koşulları diğer
hastalıkların gelişmesine neden oluyor.
Siperlerden sayısız, şiddetli hastalıklar yılan gibi geçiyor, görünmez
ve inatçı dokunaçlarını havaya, yiyeceğe, çürük suya, sivrisineklerin
sinir bozucu tıslamalarına, devasa sineklerin acı verici vızıltısına,
çok sayıda, dayanılmaz ısırıklara kadar uzatıyor. pireler ve bitler 60 .
84 Albert Cerisier birçok kişinin dizanteri hastası olduğunu ekliyor…

Top mermilerinden kaçanlar, gün boyu yaprakların arasında
koşanlar, kan dökenler, balgam çıkaranlar, pantolonlarının
düğmelerini ilikleyenler, hemen hemen, neredeyse güçsüzce tekrar
düğmelerini çözenler...
85 Ve tuvaletleri şöyle tanımlıyor: "Kurtçuklarla şişmiş ve sineklerle

kaplı hareketli ve pis bir yığın... hemşireler oradan buradan kresil
atıyor, yapraklar üç aylık, hiçbir şey gömülmemiş 61 ... "
Yaralar
86 Bu şartlarda su eksikliği, kir, sinekler, yaralar hızla iltihaplanır.
87 Karaya çıkarken yaralılara sağlanan imkanların yetersiz olduğu kısa
sürede ortaya çıktı; Diğerleri gibi sağlık hizmetleri de arazinin
darlığından ve limanın olmaması nedeniyle yaralıların hastane
gemilerine tahliye edilmesinin zorluğundan dolayı sıkıntı
çekiyordu. 29 Nisan'da, çıkarmadan iki gün sonra François Charles-

Roux, kalenin avlusuna yerleştirilen 62 numaralı ambulansı ziyaret etti.
Giyinme ve ameliyathane, küçük avluya kurulmuş bir marabout
çadırından (63) oluşur; ana binanın daha az harap olan kanadı hastane
koğuşu olarak hizmet veriyor. Sefil, çok sefil yerel 64 !
88 Müttefiklerin neredeyse denize atılacağı 1-2 Mayıs gecesi,

yaralıların akın ettiğini, onları tozlu ve kanlı bir şekilde yerde
otururken gördüğünü ve doktorların nerede olduğunu
yazdı
bilmediklerini . kafa vermek. Aynı sahne iki ay sonra tekrar
yaşanıyor; Hastane ambulansına girdiğinde “yatak olmadığını ve
yaralıların yerde yuvarlandığını” fark ediyor, çoğu bakımsızlıktan
1. RMA'nın 1.
ölüyor. geçmişi şunu belirtir: RMA'nın bu gecesinden
sonra 2 Mayıs'ta çok sayıda yaralı, savaş alanından sadece
pansumanlarıyla Tunus ve Cezayir'deki hastanelere ulaştı ve
hastane tekneleri hızla kendilerini aşırı yüklenmiş halde buldu:
enfekte. Birçoğu 65 yaşında ölüyor . »
89 Tahliye dramatikti: Güvertede yaklaşık yüz adam yatıyordu ve
"denizdeki her dalgada... adamlar çığlık atıyordu... bu sadece
şikayet ve iniltilerden oluşan bir konserdi"; yuvarlanıyorlar,
düşüyorlar, soğuktan titriyorlar ve “kemiklerine kadar ıslanıyorlar
” .66
90 Yavaş yavaş iyileştirmeler yapıldı, Morto Körfezi'nin kuzey
kıyısında, Türklerin görüş alanından korunan ve hatlara daha yakın
21-23 Haziran tarihleri arasındaki saldırılarda 1. Tümen
bir tekne servisi düzenlendi;
1
başhekimi yaralıların geri dönüşüne tanık olmuş, no'lu
ambulansta 300 yaralının 21'ine top mermisi düştüğünü ifade
etmiştir. Yaralılar uzun saatler boyunca bekliyor; “yaralar hızla
kirleniyor, sineklerle doluyor 67 ”. Louis-Gaston Giguel ölmekte
olan bir yoldaşın mühendislik noktasına geldiğini gördü: “Onu
ölmeden önce üç buçuk saat boyunca beyni havada inleyerek
gördüm 68 . »
91 Tüm bu olumsuzluklara rağmen bazı erkekler hastalık nedeniyle
tahliye edilmek istiyor ve hayatlarını tehlikeye atarak gönüllü
olarak enfeksiyonlara neden oluyor.
Bir asker, siz onu göremediğinizde şüpheli yaralara silah yağı
sürüyor. Diğer aptallar ateş almak için İngiliz fişeklerinden kordit
yutuyorlar. Bazıları görmelerini engellemek için Fransa'dan
kimyasallar getirmişti 69 .
92 Xavier Torau-Bayle, eylül ayından itibaren boğaza bakan, çatısında

büyük kırmızı haçlar bulunan başka bir hastanenin açıldığını, Türk
bataryalarının buna saygı gösterdiğini ve Morto körfezinden
hastaneye ulaşmak için kanoların hareket ettiğini aktarıyor. gemiler

70
. Temmuz ayına kadar bu türden üç gemi sırayla acil müdahale
hizmeti sağlıyor; Hastalar kirlilik nedeniyle oraya kabul edilmiyor
ve Mondros'a, ardından bazen Selanik'e yönlendiriliyorlar. Daha
sonra beş adet diğer hastane gemisi ortaya çıktı ve bu sayı, Fransa
veya Cezayir'e kat edilecek mesafe nedeniyle bazen yetersiz
kaldığından, donatılmamış gemilere el konuldu. Mondros
servislerine daha hafif yaralı ve hasta insanların, özellikle de
bulaşıcı olanların akın ettiği görülüyor. Resmi raporlar ile ifadeler
arasında uçurum var. İkinciye göre, yatak yok - yaralılar genellikle
yerde yatıyor - temiz şilteler - bitlerle dolu - ve su yok. Mondros'ta
tedavi gören genç bir askerin posta kontrolünde ele geçirilen
mektubu
İngilizlerin yaralılarına nasıl davrandığını görünce utanmalıyız
çünkü açıkçası itiraf ediyorum bize köpek muamelesi yapılıyor.
İngilizlerde her yaralıya katlanır bir yatak veriliyor, yaralılar
bulaşıcılardan ayrılıyor ve herkes iyi bakılıyor ve temizleniyor.
Ülkemizde yaralılarla bulaşıcılar bir arada uyuyor ve ben de
dizanteriye böyle yakalandım; Buna en yüksek derecede sahip olan
bir kişinin yanında sekiz gün vardı. Doğal olarak bizim için yatak
yok ve ampüteler, körler vs. gördüm. Samanların üzerinde yatan […]
Burada her gün sekiz-on kişi ölüyor. Geçen gün Türkler tarafından
acımasızca parçalanan zavallı yaralı bir adam (onu kendim gördüm)
acı içindeydi. Biz ne yaptık ? Onu limanlar için ayrılmış marabout'a
koyuyoruz ve orada üç cesetle bırakıyoruz. Zavallı şeytan ancak dört
saat sonra öldü […] Bu şartlarda ölmek çok zor. Böyle şeyleri
görmenin sana cesaret verdiğini düşünüyor musun? Herkes öfkeli,
özellikle de Fransa'da yaralananlar. Yaram deyim yerindeyse iyileşti,
geriye o kadar çabuk iyileşmeyecek olan dizanterim kaldı71 …
93 Hemşire Jeanne Antelme, ağızlarına ve gözlerine giren ve en ağır

hastaların kovalamaya bile gücü yetmediği bit ve sineklerle
mücadele etmeye mahkum olan bu adamların çektiği çileyi
anlatıyor. Yaz sona erdiğinde ise yağmurlar, çamur ve tarantulalar
gelir; hastaların yüzlerinde gezinen farelerden bahsetmeye bile
gerek yok 72 .
94 En ağır yaralılar Marsilya'ya nakledildi. 9-12 Aralık tarihleri
arasında hastalık nedeniyle ülkesine geri gönderilen Bretagne
hastane gemisiyle Louis-Gaston Giguel, bu gemide 600 yaralı ve
hasta bulunduğunu belirterek, “Neredeyse her gün, yenik düşen
bazı yoldaşlarımızı suya batırıyoruz ; çoğu ampute 73 ”. Bu
gemilerde seyahat eden herkes, akşamları gizlice gerçekleştirilen bu
ceset daldırma işlemlerine tanıklık ediyor. Georges de Lacoste,
hikâyesini Batı Hint Adaları'na dönen siyahi bir askerin denize
indirilmesinin kendisine bıraktığı kabus gibi görüntüyle bitiriyor.
Çok uzun süre yüzmemesi için deliklerle delinmiş, metal bir kütle
tarafından ağırlaştırılan ve üç renkli bayrağa sarılan bir tabuta
yerleştirildi. Bir rahip tarafından kutsandı:
Daha sonra komutan merhumla kısa bir veda ediyor. Daha sonra
bayrak kaldırılır ve iki çığlık atılır: Dikkatli olun, her şeyi bırakın!
tabut suya atlar ve önce kaybolur. Sonra hemen tekrar yukarı
çıkıyor; birdenbire, sanki dipten fışkırıyormuş gibi. Tekrar tekrar
dalıyor. Bir kez daha yeniden ortaya çıkıyor, dikleşiyor ama daha az
yükseğe çıkıyor. Bir kez daha batar ve çıkar; sonra birkaç kez böyle
[…] Yavaş yavaş hareketleri sakinleşti ve ben onu gözden
kaybettiğimde dalgaların hareketlerine uyarak başı dışarıda normal
bir şekilde uzaklaştığını söyleyebilirim 74 .
Sosyal bir hayat mı?

95 Üst üste acı çeken, yaşayan, ölen bu binlerce insan, kendi kuralları
olan, kendine özgü özellikler gösteren bir toplum oluşturur. Ayrıca
önden uzakta dinlenme yerleri de var ama çok azı bunlardan
yararlanıyor. Fransa'ya gidiş-dönüş yolculuğunun koşulları ve
süresi dikkate alındığında ya hiç izin yok ya da neredeyse hiç yok,
sadece birkaç "şanslı" kişi küçük, daha yeşil Ténédos adasında
dinlenme hakkına sahip. Aslında bu adanın merkezinde, subaylar
için bir kabul yeri olarak hizmet veren bir villa (bir defada yaklaşık
on beş tane, daha fazla değil) ve askerler için bir dinlenme kampı
var; erkekler, her şeyden önce kabuklardan korunaklı hüküm süren
sükunetten memnundu. Bu nedenle savaşçıların büyük çoğunluğu
yarımadanın işgal altındaki küçük çevresinde kalıcı olarak yaşıyor.
96 Rasgelelik, Fransız kırsalında hiç karşılaşılmayan diğer adamların
keşfedilmesini kolaylaştırıyor: “Bu cephede, en küçüğünde,
dünyanın beş yerinde omuz omuza olabilmek için yalnızca bir kişi
eksik 75 . ". Fransızlar birçok kez İngilizlerle omuz omuzadır;
partnerlerini merakla gözlemliyorlar: kıyafetleri farklı, dizlerinin
üzerinde kesilmiş pantolonları ve dirseğe kadar kesilmiş gömlek
kolları ile dolaşıyorlar ve "bu şekilde daha az ateşli oluyorlar ve bir
futbol maçında her zaman iyi görünüyorlar 76 " . “Yarı çıplak
kalçalarıyla kumsalda koşmaya hazır büyük bebeklere benziyorlar
77
. » Aynı saatlerde yaşamıyorlar, siperlere gidiyorlar, önlerinde iki
tulum var, sabah 6'da futbol oynuyorlar, akşam ilahiler söylüyorlar,
maaşları Fransızlardan daha yüksek ve hepsinden önemlisi..
Fransızlar gibi yemek yemiyorlar!
97 En sık sözü edilen husus, gıda ürünlerinin değişimidir; her biri
diğerine kendisininkinden farklı yiyecekler verildiğini, aşçıların
değiş tokuş yaptığını, İngilizce konuşan kazıcı Giguel'in değerli bir
tercüman olduğunu belirtiyor. İngilizler erzaklarını tek tek,
Fransızlar ise birim halinde alıyorlar; İngilizler hazır yemeklerin

bulunduğu konserveleri yerler: “patates, havuç, soslu etle
karıştırılmış pişmiş fasulye; yeniden ısıtıldığında iştah açıcı bir
güveç olur.” Takas, Fransızların reçel, sigara elde etmelerine olanak
tanıyor ve özellikle şarap ve kahve sunuyorlar.
98 Albert Cerisier, Avustralyalılar tarafından yönetilen bir ön cephe
sektöründe gördüğü yiyecek israfına şaşırdı
Bu adamlar çay, reçel, pastırma ve peynirle yaşıyorlar. Konserve
sığır eti küçümseniyor. Hendekleri desteklemek için yüzlerce
kaynaklı kutu kullanılıyor. Dolu olarak istiflenirler veya küçük
bağımsız mutfakların ocaklarının temelini oluşturmaya yardımcı
olurlar. Erkekler paletleri bizim umurumuzda olmayan Seylan
çayıyla dolduruyorlar 78 .
99 Yemek konusuna, yemek pişirmeye, mutlu bir tesadüf eseri

Ténédos'a varıldığında yapılabilecek aşırılıklara gösterilen özen,
sadece Fransızlarla karşı karşıya olduğumuz gerçeğini değil, aynı
zamanda Fransızlarla karşı karşıya olduğumuz gerçeğini de
yansıtıyor. zevk bazen bu yerlerde erişilebilirdir.
100 Bu adamlar, herhangi bir kapalı ve çok özel ortamda olduğu gibi,
diğer şeylerin yanı sıra, savaşın en istikrarsızlaştırıcı faktörlerini,
özellikle de topçu silahlarını önemsiz göstermeye çalışan özel bir dil
yerleştirdiler; Etraflarında ne olduğu hakkında "gelibolu" adı
verilen şakalar yaparlar, bazı alışılmadık durumlara gülerler,
eşeklere binerek eğlenirler (ki bu yasaktır). İngilizler sayesinde
deniz banyolarını da keşfettiler; iki "Fransız" plajı, özellikle de
Morto Körfezi, yıkanma yeri olarak hizmet veriyordu. Çoğu için bu
bir ilk deneyimdir ve yüzlercesinin belirli zamanlarda suyun
tazeliğinin tadını çıkarırken, kumsalda güneşin altında çıplak
yatarken, tüm bunların sürekli kabuklanma riski altında olduğunu
görüyoruz.79 .
101 Bu küçük, aşırı nüfuslu dünya aynı zamanda birbirinden çok uzak
sosyal çevrelerin aynı yerde gelişmesi için de bir fırsattır. Bu kapalı
toplum, Fransız toplumunun katmanlarını küçültülmüş bir ölçekte
yeniden üretiyor ve askere alınmış erkekler veya astsubaylar ile
subaylar dünyası arasındaki uçurumun altını çiziyor. İkincisi daha
iyi besleniyor, ek ürünler bulabilirler ve önce Nice'deki
Negresco'da , sonra da Dijon'da şef olarak çalışan bir şefi işe
alabilirler : "Bunlar sadece leziz yemekler, genellikle hiçbir şey
kullanılmadan yapılıyor, ancak mükemmel bir sanatla servis
ediliyor." . Yemekler sadece düzenleyici maymundan oluşmasına
rağmen lezzetli bir şekilde sergileniyor .. » Ve yemek odası
“sineklere karşı korunuyor”! Yatak alabiliyorlar ya da
getirebiliyorlar, donanımlı kazamatlara sahip olabiliyorlar. Son
olarak, memurların maaşları daha yüksek ve Ténédos pazarına ve

bazen de geri kalanına erişebiliyorlar. Ayrıca kültürel bir ayrım da
var; Bazıları için Homer ve Aeneid her yerde mevcuttur.
102 Genç subay Drieu La Rochelle, adamları arasında kendini rahatsız
hissediyor ve sadece yemek yeme şekliyle de olsa, onları ayıran bir
engelin farkına varıyor:
Kendimizi utandırıyoruz. Bizi ayıran bu ince, elastik ama sağlam
bariyeri ölçüyorum. Onlara iyi davrandığımda yalan söylerim. Bu
gizli yoksulluk ve alçakgönüllülük arayışının onlarla hiçbir ilgisi
yoktur. Ben insanlara aktarılmış bir romantizmle geliyorum […]
Ama bazı burjuvalar arasında da alışılmadık biriyim... Ne kadar çok
sınıf var! Biz tam olarak onun sınıfındayız, iki kişi arasında ince bir
katman 81 .
103 Ancak herkes sosyal engeller konusunda bu kadar net bir

farkındalığa sahip değil ve rastgele ilişkiler daha açık ilişkilere izin
veriyor. Generaller birlikler arasında, erkekler arasında çokça
mevcut; gözlemlenirler ve askerlerle kolayca iletişim kurarlar,
onlarla ilgilenirler, ellerini sıkarlar, tehlikeleri ve hayal kırıklıklarını
onlardan saklamadan paylaşırlar. Çok sevilen General Bailoud şöyle
diyor:
Bize babacan bir tavırla, biraz üzüntüyle şöyle dedi: “Çocuklarım,
sizi buraya ölmeniz için getirdim: bu anlaşıldı, ama sizden ricam,
mümkün olduğu kadar hayatınızı korumanızı, sizden istendiğinde
onu faydalı bir şekilde vermenizi rica ediyorum. yani… İşte Türkler,
gitmeniz lazım, onları itmezseniz sizi denize atarlar” 82 .
104 Bu subaylar, Gustave Gouin'in aktardığı bu anekdotun da gösterdiği

gibi, adamlarının hayal kırıklığını ve dış dünyanın ilgisizliği
karşısında duydukları acıyı paylaşıyorlar. Teftiş ziyaretine gelen bir
grup yetkili, dinlenmekte olan yarbay'ı acilen uyandırmak istedi.
Ayağa kalkıp onları selamlıyor:
Beyler, dedi onlara, kesinlikle bizim konumumuzu anlamak ve ülke
hakkında fikir edinmek istiyorsunuz. Gelmek !
Ve sunumlarının ardından hemen kampa dönmeyi düşünen
subaylar, mermi yağmuru, mermi ve şarapnel patlamaları altında,
cesetlerin üzerinde tökezleyerek, eğik kafalarıyla çarpışarak "büyük
tur" yapmak zorunda kaldılar. Keşif noktasından kaçınmak için
bekçiler siperlere yerleştirildi. Onları bu şekilde fethedilen
siperlerden geçirdikten sonra, orada bir aydan fazla bir süredir
gömülü olan cesetleri bulduğumuzu söylemek yeterli olacaktır,
böylece orada hüküm sürebilecek koku hakkında bir fikir
edinebiliriz. onları Asya kıyılarına doğru, hayal edilebilecek en
korkunç toplu mezarın önüne, çürüyen ceset yığınının ortasında,
geçerken bulutlar halinde yükselen sinek bulutlarının ortasında ve
orada, hiç fark etmeden oraya götürdü. Ortamın kokusuna dikkat
edin, Kolunu Çanakkale Boğazı'na doğru uzatan albay, Loti'miz ve

Farrère'imiz tarafından tasvir edilen bu Doğu'nun büyülerini tasvir
etmeye başladı. Yarım saatten fazla bir süre boyunca, bu korkunç
manzaranın ortasında uygun şekilde giyinmek zorunda kalan
memurları geride tuttu.83 .
105 Kendini terk edilmiş ve ihanete uğramış hisseden adamların acı ve
kısa intikamı...
106 Annales'in 19 Eylül 1915 tarihli bu kapağını gördüklerinde ne
düşünürlerdi ?
Şekil 6
Çanakkale Boğazı kenarında

© Les Annales , 19 Eylül 1915, APA
Notlar
1. Bu çifte seferin askeri ve diplomatik tarihi için: Schiavon , 2016; Ferreira ,
2015; Le Naour (yönetmen), 2016 ve Rigoux , 2013.
2. AFGG (Büyük Savaşta Fransız Orduları), ek 193.
3 . Vassal , 1916. Çalışmaları sansürlendi. Joseph Vassal bir doktordu.
4 . Charles - Roux , 1920, s. 63 ila 66.
5 . Bernadotte , 1921a, s. 45.
6 . Giguel , 19 Ekim 1915.
7 . Charles - Roux , 1920, s. 336.
8 . Giguel, 3 Ocak 1916.

O, 1. D'
9 . Marcouxe, 31 Aralık 1915, Selanik'ten. deydi , ardından Makedonya'daki
, kazıcı, onbaşı ve ardından çavuş.
121. DI'daydı
10 . Kiraz Ağacı, 1930, s. 32'den 34'e kadar. Burada, başka yerlerde olduğu gibi
ve mümkün olduğunca, transkribe edilen coğrafi adların yazılışı ve noktalama
işaretleri de dahil olmak üzere, metnin yazılışına uyulmuştur.
11 . Charles - Roux , 1920, s. 227.
12 . Hamilton, 1920, s. 134.
13 . Drieu La Rochelle , 1934, s. 165.
14 . Antelme , 1916, tanıdığı bir tanığın anılarını ele alıyor.

106. 1.
15 . Sayfa, 1934, s. D' deki topçu kaptanı.
16 . Drieu La Rochelle , 1934, s. 165.
17 . Ashmead - Bartlett , 1929, s. 137. Sunday Times'ın yöneticisi ve Londra

basınının Çanakkale Boğazı'ndaki özel elçisiydi.
18 . Siyasi ve Edebiyat Yıllıkları, 25 Temmuz 1915, s. 116.
19 . Domergue , 1916. Domergue bir gazeteci-savaş muhabiriydi.
20 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 134-135.
21 . Aynı eser. , P. 137.
22 . Aynı eser. , P. 231-232.
23 . Aynı eser. , P. 540-541.
24 . Marcouxe, nd, s. 31.
25 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 89.

54. 156. DI RMA'da
26 . Canudo , 1917, s. , 1. kaptandı .
RI ,
27. M. Roux, 175th Facon tarafından toplanan ifade , 1977, s. 653.
28 . Giguel , 14 Temmuz 1915.
29. AFGG, ek 175, 9 Mayıs 1915.

31 ve 194. Ernest Stocanne 2. D DI RI'da
30 . Stocanne , 2005, s. , 156. , 175. topçuydu .
ve D
31 . Çavuş JL, 1 15 Mayıs 1916. Bu tanık isminin gizli kalmasını istiyor. 2. ve
RI'da
176. görev yaptı .
Bölgesel
32 . Carcopino , 1970, s. 35. Teğmen, 2. Zouaves Taburu'nun 4.
, DI
Bölüğünde 156. , savaştan önce, lise öğretmeni.
33 . Giguel , 30 Eylül.
D RI'daki çavuş
34 . Giraudoux, 1969, s. 82. 2. , 176. .
35 . Giguel, nd, s. 14.
36 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 66.
37 . Age. , P. 55 ila 57.
38 . Carcopino , 1970, s. 31.
39 . Charles - Roux , 1920, s. 69.
40 . Charles - Roux , 1920, s. 148-149.

Mayıs
41 . Çavuş JL, 1 ve 15 1916.
42 . Giraudoux , 1969, s. 117.

1.
43 . Auriel , 1991. Auriel, D' de bir işçi ve topçuydu.
44 . Charles - Roux , 1920, s. 147‑149.
45. Adrian kışlası, adını taşıdığı mühendis tarafından icat edilen, sökülebilir,
ahşap, çok amaçlı prefabrik yapılardır. Avantajları çoktur: eşdeğer hacimdeki bir
çadırdan daha pahalı değildir, montajı kolaydır, modülerdir.
46 . Cadoux , 1959, s. 117.
47. Doğu Seferi Kuvvetlerinin (daha sonra CEO) günlük kararları, SHD, 20 N.
43.
48. SHD, 20 N. 16, mektup posta kontrolü tarafından ele geçirildi.
49 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 42-43.
50Auriel. , 1991 .
37. 2.D görev
51 . Cooper , 1934, s. , 1.RMA'da yaptı .
52 . Moorehead , 1958, s. 186.
53 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 94.
54 . Aynı eser. , P. 172-173.
55 . Lovichi , 1994, 2 Haziran tarihli mektup.
56 . Charles - Roux , 1920, s. 214-215, 30 Ağustos 1915.

Mayıs
57 . Çavuş JL, 1 ve 15 1916.
58 . Lovichi , 1994.
59. SHD, 20 N.43.
60 . Canudo , 1917, s. 49, Mayıs 1915.
61 . Kiraz ağacı , 1930.
62. Bu terim, bugünkü aracı değil, önden daha uzağa nakledilmelerini beklerken
yaralıları toplayıp onlara bakım sağlamayı amaçlayan özel bir çadırı ifade ediyor.
63. Konik, yuvarlak, merkezi sütunlu çadır, kolektif.
64 . Charles - Roux , 1920, s. 67-68.
65 . Deygas , 1932, s. 28.
66 . Antelme , 1916, Ekim 1915'te.
67 . Canudo , 1917, s. 50-52.
68 . Giguel , nd, s. 16.
69 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 237.
70 . Torau - Bayle , 1920.
71. SHD, 20 N.16.
72 . Antelme , 1916.
73 . Giguel , nd, s. 177.
74 . Lacoste , 1923, s. 189. Georges de Lacoste, Paris barosunda avukat ve

memurdu.
75 . Londra , Petit Journal , 13 Haziran 1915.
76 . Giguel, nd, s. 18.
77 . Londra , Petit Journal , 13 Haziran 1915.
78 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 206.
79 . Cadoux , 1959, s. 99-100.

bölümünün
80 . David , 1927, s. 47. CEO'nun 2. komiserlik hizmetine bağlıydı .
81 . Drieu La Rochelle , 1934, s. 156-157.
82 . Kiraz Ağacı , 1930, s. 90-91.

83 . Gouin , 1931, s. 37-38. Loti gibi bir deniz subayı olan Claude Farrère, savaş
başladığında zaten yaklaşık on beş roman yayınlamıştı; Loti'nin büyük bir
hayranı olan sanatçı, 1902'den itibaren düzenli olarak Osmanlı İmparatorluğu'na
seyahat etti ve burada toplam on bir gezi yaptı.
© Presses de l'Inalco, 2019
OpenEdition Kitap Lisansı
Référence électronique du chapitre

SAINT-RAMOND, Francine. Les Dardanelles à travers la perception des acteurs
In : Les Désorientés : Expériences des soldats français aux Dardanelles et en
Macédoine, 1915-1918 [en ligne]. Paris : Presses de l’Inalco, 2019 (généré le 15
septembre 2023). Disponible sur Internet :
<http://books.openedition.org/pressesinalco/20470>. ISBN : 9782858312993.
DOI : https://doi.org/10.4000/books.pressesinalco.20470.
Référence électronique du livre

SAINT-RAMOND, Francine. Les Désorientés : Expériences des soldats français
aux Dardanelles et en Macédoine, 1915-1918. Nouvelle édition [en ligne]. Paris :
Presses de l’Inalco, 2019 (généré le 15 septembre 2023). Disponible sur Internet :
<http://books.openedition.org/pressesinalco/20209>. ISBN : 9782858312993.
DOI : https://doi.org/10.4000/books.pressesinalco.20209.
Compatible avec Zotero

Oyuncuların Algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de L'inalco

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Oyuncuların Algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de L'inalco

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

15.09.

2023 10:02 Şaşkınlar - Oyuncuların algısıyla Çanakkale Boğazı - Presses de l'Inalco

Çanakkale seferi-Çanakkale seferi , 1915-1916 , savaş koşulları , yaşam koşulları ,

savunma için zaten hazırlanmış olan çok sayıda derin vadiyle

Cape Hellès'in ucu

saha parçasıyla donattılar. havadan keşif için çok geçti. “Çanakkale

düşman tünellerine doğru kazıldı. Bu savaşın genelleşmesi,

11 Ne demeli ? AFGG'ye göre, 25 Nisan 1915 ile 6 Ocak 1916 arasında

— Dostum, buradaki altın madeni değil, çürümüş filodan başka

13 Bu cesaret kırıcı girişin ardından attığı ilk adımlar askere savaşın

14 Ama gemiden inmeden önce "çürüme ve çürümeyle aynı karakterde

Çanakkale Boğazı'nın ele geçirilmesi

16 Ve hayal kırıklığına uğrayan Drieu La Rochelle şunu doğruluyor:

17 80.000 Fransız savaşçı, birçoğunun yalnızca birkaç gün, hatta

Ancak büyük çığlık her zamankinden daha trajik, daha korkutucu,

19 İngiliz gazeteci Ashmead-Bartlett durumun saçmalığını görüyor:

20 Fransız basını, askerler kötü haberi gizlerken aileleri rahatlatacak

Le Bouvet, eleştirel Fantasio gazetesi tarafından görüldü .

"Bouvet" Hellade'nin ölümü

Biz de siz Persler gibi,

Aşkın kahramanları, korkuyu terbiye eden,

Gururla İstanbul'a doğru ilerliyor filo, Ani

23 Genel olarak, erkeklerin vardığı sonuç açıktır:

26 Albert Cerisier'in anlattığı 21 Haziran gününün aşamaları,

27 Daha sonra diğer yaralılarla karşılaşır:

28 Daha sonra görevine ulaşmak için merkezi borudan geçmesi

29 O halde ölülere yer açmalıyız…

birçok zavallı, yarıklarda ölüyor, boğulan cesetlerin altında eziliyor

31 Albert Cerisier ayrıca bir hemşirenin, çatısını ayakları tente gibi

33 Ve Bay Roux ekliyor:

34 Aynı koku birkaç kez rapor edildi:

35 İlk günlerden itibaren ölüleri yönetme sorunu ortaya çıkıyor. Alan o

cesetlerini kaplayan tümsekler vardı. Hem İngilizler hem de

37 Çavuş JL'nin yazdığı gibi, "Ölüleri gömmek için yaşayanları

Issız bir yarımadada izole bir şekilde hayatta

düşman ateşi menzilinde kaldığı bölümlere ayrılmış bir alandır.

41 Mermiler ön cephenin ötesinde sürekli patlıyor ve patlamamış

42 Topçuların yarattığı tahribata ek olarak askerler, Türkler tarafından

43 Yeni gelen bu asker, topçu suskunluğu sırasında su taşımaktan

yürüyordum, aniden renginin değiştiğini görüyorum, bana bakıyor

Kendinizi nereye sınırlamalısınız?

Asker Alexandre Auriel ve Sedd-ul-Bahr'daki bir arkadaşı, arka

kaplı birbirinin aynı çukurlar… ” Bunlar tüylü insanları sevindiren,

57 Bu şehir, yoğun bombalamalar sırasında erkeklerin sığındığı yarı

58 Kış yaklaşırken en büyük sorun, insanların kendilerini koruma

59 Bu derme çatma tesisler yığınında, üst düzey subaylar için

yanaşıyorlar.Clyde Nehri, çıkarmaları korumak için İngilizler

olarak yeşilimsi topumu alıp yenemeyecekleri çıkarıyorum ve

70 İki çözüm uygulamaya konuldu; ilki, Gharb ve Shamrock adlı iki

En yakın arkadaşlarıyla paylaştıkları gıda ürünleri; Alexandre

73 Kıtlık durumunda her zaman olduğu gibi denizcilerle temas halinde

Erkeklerin fiziksel sefaleti

erkeğin öldüğünü bildirdi. tahliye edilecekti, oysa o zamana kadar

78 Askerler sanki Fransız cephesine katılmış gibi aynı kıyafetle oradan

81 Su sıkıntısı nedeniyle hijyenik koşullar içler acısı ve erkekler

82 Bu kartpostalları güzelleştiren kıyafet değil! Yıkanmak ve

84 Albert Cerisier birçok kişinin dizanteri hastası olduğunu ekliyor…

85 Ve tuvaletleri şöyle tanımlıyor: "Kurtçuklarla şişmiş ve sineklerle

çekiyordu. 29 Nisan'da, çıkarmadan iki gün sonra François Charles-

88 Müttefiklerin neredeyse denize atılacağı 1-2 Mayıs gecesi,

92 Xavier Torau-Bayle, eylül ayından itibaren boğaza bakan, çatısında

hastaneye ulaşmak için kanoların hareket ettiğini aktarıyor. gemiler

93 Hemşire Jeanne Antelme, ağızlarına ve gözlerine giren ve en ağır