FUNDAMENTOS DA ARTE II – 2º BACHARELATO

BLOQUE 3. AS VANGUARDAS, O POSTIMPRESIONISMO.

CÉZANNE, GAUGUIN, VAN GOGH, TOULOUSE-LAUTREC.
I. INTRODUCCION
Posimpresionismo ou postimpresionismo é un termo histórico-artístico que se aplica ao estilo
pictórico de finais do século XIX e principios do XX (1886-1907) posterior ao
impresionismo.

II. CONTEXTO HISTÓRICO.

Este estilo do mesmo xeito que o puntillismo, simbolismo, nabis, participan do mesmo
contexto histórico que o impresionismo. As últimas décadas do século XIX é unha época
que anuncia os grandes cambios que se van a producir no século XX, caracterízanse por
unha serie de acontecementos que influirán na arte:
 Reivindícanse os principios democráticos. Xorde o Marxismo e o Anarquismo. O
proletariado toma conciencia de clase e loita polos seus intereses a través do
Movemento Obreiro.
 Triunfan os Nacionalismos que ten como fitos: A unificación italiana en 1870 e a
unificación alemá en 1871. A Guerra dos Balcáns. A exaltación nacionalista levou
ao imperialismo, á expansión militar e a rivalidades territoriais e económicas. Este
patriotismo nacionalista exacerbado será unha das causas da Gran Guerra.
 Prodúcese a 2ª Revolución industrial En Europa, os progresos científicos e
técnicos, así como a mellora nos servizos públicos, transportes, comunicacións e
atención médica, melloran o nivel de vida.
 O Imperialismo Colonial chega ao seu cénit, as potencias europeas repártense o
mundo. Europa iniciou unha carreira por establecer cada vez máis colonias nos
territorios que ían explorando, mentres que antigas potencias como España perdían
a súa hexemonía. España perde as últimas colonias (Cuba, Porto Rico e Filipinas) en
1898.
A partir de 1870, as relacións entre os países europeos, a pesar da
falsa aparencia de paz, tornáronse cada vez máis tensas. Polo poder
mundial competían Inglaterra, Francia, Alemaña e un país en ascenso:
Estados Unidos. Esta repartición do planeta foi un dos antecedentes da
Primeira Guerra Mundial. A carreira de armamentos acelérase (desde
1890 ata 1914 fálase da “Paz Armada”).
A nova burguesía, agora definitivamente ao fronte do poder político e
económico, converterase na principal impulsora das artes e a cultura en xeral.
FRANCIA, París convértese no epicentro da arte e as vangardas. Á capital francesa
acoden artistas de todos os lugares, alí conviven, intercambian experiencias, expoñen
conxuntamente, coinciden en faladoiros, cabaret, etc. Así mesmo, as exposicións de arte
estaban en alza; sobre todo a exposición do Salon. Todos estes cambios afectan
profundamente a arte. En definitiva, é un mundo cambiante do que o pintor non se pode

1
subtraer. Ademais o capitalismo entra de cheo no negocio da arte. Os marchantes e as
galerías de arte fan triunfar ou fracasar artistas e movementos.

III-CARACTERÍSTICAS XENERAIS DO POSTIMPRESIONISMO

O termo postimpresionismo nace en 1910, cando se realiza unha exposición en Londres
comisariada polo crítico Roger Fry chamada precisamente así, para unificar un pouco a
mostra de cadros de Van Gogh, Gauguin, Seurat e Cezanne. Este termo engloba diversos
estilos persoais plantexados como unha extensión do Impresionismo e á vez como un
rexeitamento ás limitacións deste.
O postimpresionismo non é propiamente un estilo artístico cuns trazos técnicos
definidos e facilmente identificables. Trátase, máis ben, dun termo co que se designa a
un grupo de artistas que o único que teñen en común son os seus inicios
impresionistas, que pintan de forma moi persoal, e desenvolven novas vías de expresión
artística, considerándose por iso precursores dalgúns dos movementos pictóricos máis
importantes do século XX: Cézanne do cubismo, Gauguin do movemento “ nabi” e
Faubismo e Van Gogh do expresionismo.
O postimpresionismo supón entre outras cousas:
• Todos evolucionan a partir do Impresionismo pero preocúpanse non
só por captar a luz senón tamén a expresividade das cousas e das
persoas iluminadas.
• A cor faise subxectiva, cor arbitraria, cores planos. Representa o que
o artista sente.
• O representado é como o ve e sente o artista non se preocupan pola
realidade.
• Volven recuperar o debuxo, así como a expresividade das persoas e
dos obxectos.
• Foxen de París cara ás zonas rurais buscando o primitivismo.
• Anuncian as vangardas.
A última exposición conxunta destes artistas foi en 1907, no que Picasso colabora e pinta
" As señoritas de Aviñón".
IV. OS PRINCIPAIS REPRESENTANTES DESTE MOVEMENTO SON:
Cézanne, Van Gogh, e Gauguin, estes artistas, constitúen a ponte ou a transición entre o
Impresionismo e as vangardas do século XX. Sobre as súas conquistas (tintas plantas, cor
arbitraria con fins simbólicos ou expresivos…) fundaríanse as vangardas de inicios do
século XX: o Cubismo, o Fauvismo, o Expresionismo, o Futurismo, etc.
o PAUL CEZANNE (1839-1906). Xeometrización. Precursor do Cubismo
o PAUL GAUGUIN (1848- 1903). Exaltación da cor. Precursor do Fauvismo
o VICENT VAN GOGH (1853-1890). É o pai do Expresionismo

2
o HENRI TOULOUSE-LAUTREC (1864-1901). Eleva o cartel á categoría da Arte.
 CÉZANNE interesouse polas formas xeométricas na percepción da natureza
anticipandose aos experimentos do cubismo.
 GAUGUIN, centrouse na utilización de numerosos significados simbólicos.

 VAN GOGH, aproximouse á natureza con vigorosas pinceladas coloristas, evocadoras

das emocións internas do artista.
 TOULOUSE-LAUTREC, capta o ambiente nocturno. En moitos casos as súas obras son
debuxos a lapis, carteis publicitarios, pero sempre destaca a forma, o debuxo e unha liña
sinuosa e ondulada.

PAUL CÉZANNE (1.839-1.906) ), A SÚA TRAXECTORIA

ARTÍSTICA:
É o pintor do espazo e do volume. A relacción con Pisarro condicionou
a súa pintura, axudoulle a aclarar a súa paleta, a interesarse polo bodegón
e a paisaxe. Ensinoulle a pintar como un impresionista. Nesta época,
Cézanne xa apuntaba cara á exaltación dos volumes, trazo que o
diferencia dos demais impresionistas. A súa presenza na primeira
exposición dos impresionistas (1874) coa súa Olimpia moderna e A casa
do aforcado, provocou rexeitamentos, xa que nin os membros do grupo
acababan de entender a súa obra. Volveu téntalo na terceira mostra
(1877) repetíndose as críticas. Non se aceptou o seu estilo de pintura,
polo que abandonou o grupo e trasladouse a Aix.
En 1878 supera definitivamente a pintura impresionista e centra o seu interese na
recuperación dos volumes grazas á xeometría, o debuxo e a definición das formas
mediante pinceladas que foron chamadas construtivas, todo isto sen renunciar ás cores
intensas, e as sombras coloreadas.
CARACTERÍSTICAS DA SÚA OBRA:
 Pensa que a natureza pode reducirse a volumes xeométricos, polo que os personaxes
e obxectos reciben unha estilización xeométrica:
“Todo na natureza se modela segundo a esfera, o cono, o cilindro. Hai que aprender
a pintar sobre a base destas figuras simples; despois poderase facer todo o que se
queira.”.
 Recupera a importancia da liña, os perfís das súas figuras aparecen recalcados por
unha liña negra.
 Pinceladas a base de grandes trazos, isto débese á exploración de Cézanne da
simplificación xeométrica.
 Os seus TEMAS mostran series de motivos que se repiten: bodegóns, flores,
paisaxes, bañistas. Entre a súa xenial produción destacamos as bañistas, os
xogadores de cartas, a montaña de St. Victoire e os seus incribles bodegóns, claros
precedentes do cubismo.
 Fai composicións moi rigorosas en base a liñas xeométricas (verticais,
horizontais.) Marca moito os volumes e os planos.

3
OS XOGADORES DE CARTAS
Cezanne fixo unha serie con este tema empezando con cinco
xogadores ata quedar reducido a estes dous. O gran obxectivo
o estudo e recuperación das formas. Pola luz artificial que
incide sobre a botella e a escuridade insinuada detrás da
xanela, a partida desenvolveríase a última hora da tarde.
TEMÁTICA. É unha temática costumista ou escena de xénero.
É unha partida de naipes. Cézanne realizou cinco versións
sobre esta temática, sendo este o último.
O espectador convértese nun dos frecuentes observadores
que contemplan estas partidas nas tabernas, ao situarnos nun
plano próximo á escena e non facer apenas referencias
espaciais.
TÉCNICA E SOPORTE. A técnica usada polo pintor é óleo sobre
lenzo.
COMPOSICIÓN, A composición é rigorosa, a base do xogo entre
verticais –os personaxes, a botella- e horizontais –a mesa, a liña
da parede do fondo-. Composición equilibrada pero algo asimétrica:
a botella cun reflexo branco (indicio da luz artificial) parece ocupar o
centro pero está un pouco desprazada cara á esquerda. No lado
esquerdo o personaxe maduro da pipa (xardineiro do seu pai)
aparece completo sentado sobre a cadeira e cun pequeno espazo
detrás, mentres que no lado dereito o personaxe novo está
incompleto. A mesa é o centro da escena; nela atópanse as diagonais
dos brazos dobrados e as miradas dos xogadores. Con dúas
diagonais imaxinarias formaríanse catro triángulos en dous deles
quedarían os xogadores coas súas miradas, no triángulo inferior a
mesa e no superior a xanela. O punto de tensión son as mans coas
cartas que é onde se cortan as diagonais.
PUNTO DE VISTA. Nesta obra estableceuse un punto de vista moi
baixo.
LIÑA E COR, as cores predominantes son cálidas destacando a
ampla gama de marróns, desde os claros tons area ata os sepias
pasando polos marróns avermellados e alaranxados. O contraste de
cores intensifica a idea de confrontación: xogador con pipa chaqueta
con marróns e malvas, pantalón amarelo, á inversa que o seu
adversario: chaqueta amarela pantalón marrón e malva, sombras
violáceas. A pincelada é moi solta e abocetada, a base de facetas
que conforman as figuras e que preludian o cubismo.
MODELADO E VOLUME. O volume é rotundo, obtendo ese volume grazas á
cor en estado puro á xeometrización e simplificación das formas. No cadro
obsérvase a recuperación da forma mediante a XEOMETRIZACIÓN: Corpo do
xogador maior cilíndrico acabado en oxiva no pescozo, o brazo tamén cilindro,
a botella cilindro, o chapeu xogador novo tronco de cono.
A PROFUNDIDADE espacial, apenas existe. Os dous homes están rixidamente
sentados á mesa, cuxa prolongación dos puntos de fuga conflúen no eixo
vertical da botella.
A LUZ. A escena está iluminada por luz artificial, cuxos reflexos se aprecian no
mantel da mesa, a botella e a pipa. A mesa obtén toda a luz.

4
EXPRESIÓN. Os personaxes situados fronte a fronte están concentrados observando as
súas propias cartas en actitude sosegada.
MOVEMENTO. Non hai procura de movemento, parece unha imaxe conxelada no tempo.
VALORACIÓN. As fontes de inspiración empregadas por Cézanne posiblemente foran os
xogadores de cartas pintados por outros pintores franceses, en concreto os irmáns Le Nain
(século XVII) –que puido contemplar no museo de Aix- e Chardin ( XVIII). Pode que coñecera
tamén, a versión do tema realizada polo pintor italiano Caravaggio. Os xogadores de cartas
é unha das obras máis relevantes de Cézanne, artista capital da Historia da arte. Moitos
movementos de vangarda do século XX, como o Cubismo, Constructivismo ou Fauvismo
teñen nel a un dos seus máximos referentes.

A MONTAÑA DE SANTA VICTORIA

TEMÁTICA, a temática é un paisaxe, a montaña de Santa Vitoria que
sería para Cézanne unha especie de montaña máxica, un verdadeiro
imán que atraeu poderosamente a súa atención. Cara a 1878 o artista
decidiría instalarse, xa de maneira case definitiva, na Provenza e,
andando o tempo, acabaría por posuír unha casa nas proximidades
da montaña, á que desde entón pintou case de maneira compulsiva,
sobre todo no período comprendido entre 1880 e 1906, ano da súa
morte. Nada menos que 44 óleos e 43 acuarelas testemuñan o seu
interese por este lugar, nun dos exemplos máis claros de
compenetración entre un pintor e unha determinada paisaxe natural.
Pero non se trata soamente de que Cézanne pintase moitas veces
esta montaña, senón de que estes cadros reflicten á perfección como
foi evolucionando o seu estilo pictórico. Partindo dunha dependencia
formal dos postulados do impresionismo, vemos aparecer de maneira
progresiva a tendencia á xeometrización dos volumes, xunto a un
emprego da cor como creador de formas sen estar supeditado a
estas.
TÉCNICA E SOPORTE. A técnica usada polo pintor é óleo sobre
lenzo.
COMPOSICIÓN, Cézanne estuda a composición (en especial o
equilibrio entre horizontais e verticais unidos pola pirámide de
pedra). A montaña preséntase maxestosa no centro da composición,
erixíndose sobre os bosques do seu arredor. Un entramado de liñas
organiza a composición.
LIÑA E COR, as liñas que son cubertas por unha ampla variedade de tonalidades aplicadas
de maneira rápida e contundente, distribuíndo as pinceladas en trazos
amplos que paulatinamente se achegan ás facetas que tanto
utilizarán os cubistas. O colorido é tremendamente intenso, utilizando
malvas, azuis, verdes, amarelos e laranxas, converténdose a cor no
auténtico protagonista da composición. Nas últimas obras a liña
practicamente desaparece, e só hai manchas de cor para representar
os distintos volumes.
MODELADO E VOLUME. Coas pinceladas de tons puros crean as
formas e volumes.

5
A PROFUNDIDADE, xoga entre o moi próximo (árbore, os arbustos...) e o moi afastado (a
montaña), no medio o damero de campos e casas que nos van acercando á montaña,
alcanzando mediante a cor a superposición rítmica de planos.
VALORACIÓN. Cézanne utilizou a súa Montaña como un obxecto de experimentación, igual
que utilizaba os seus bodegóns. É coñecida a influencia que estas pinturas tiveron na
posterior obra de Pablo Picasso. Quizais non sexa simple casualidade que o pintor
malagueño acabase por adquirir o castelo de Vauvenargues, situado na proximidades do
cara norte da montaña. Cóntase a anécdota de que unha vez comprada a propiedade,
Picasso comentou á súa marchante que adquirira a montaña de Santa Vitoria. O interlocutor
cría que Picasso facía referencia a un dos famosos cadros de Cézanne, polo que lle
preguntou que cal deles era. A resposta de Picasso foi tallante: "Non, a orixinal".

AS BAÑISTAS
TEMÁTICA, durante as últimas décadas da súa vida,
Cézanne realizou tres grandes pinturas dedicadas ás
bañistas, cuxa composición inflúe en Picasso. Cézanne
pintou reiteradamente bañistas, renovando o tema da
muller no baño, facendo del unha construción moderna. Así
o fixo a partir da década de 1870, en cadros nos que os
personaxes se funden coa natureza que os rodea. Pinta ás
bañistas en diversas posturas: unhas de pé, outras
sentadas, outras tombadas.
TÉCNICA E SOPORTE. A técnica usada polo pintor é óleo
sobre lenzo.
COMPOSICIÓN. A composición a base de triángulos é
clásica, repousada e tipicamente renacentista. Hai un
primeiro triángulo grande formado polas árbores e o chan,
que enmarca a paisaxe do fondo e leva a nosa mirada cara
á distancia, e outros dous triángulos máis pequenos
formados polos dous grupos de mulleres. As liñas das
costas, brazos e pernas destas bañistas son en moitos
casos paralelas aos contornos imaxinarios destes
triángulos. A escena desenvólvese horizontalmente, e na
parte inferior do cadro, onde se representan ás bañistas; na
parte superior, móstrase a paisaxe difusa. Desde que apareceu
este tema no Renacemento, o importante fora sempre a figura
humana, quedando a paisaxe relegada a un segundo plano. O
obxectivo de Cézanne era equilibrar estes dous elementos,
conseguindo que as figuras quedasen perfectamente integradas
no fondo. Isto lógrao unificando a tonalidade de toda a obra. Son
composicións pechadas.
LIÑA E COR, a cor é aplicada mediante longas pinceladas nas
que emprega espátula. Nas GRANDES BAÑISTAS dominan os
verdes e azuis que representan para o artista unha íntima
comunión e harmonía entre o home e a natureza. A cor do cabelo

6
e a pel das mulleres é moi similar ao ocre e ao marrón do chan e os troncos das árbores; as
sombras dos seus corpos son verdes e azuis, igual que o ceo, a auga e a vexetación. As
bañistas intégranse na natureza que as rodea. Utiliza a técnica do « passage» ou
transición de cor. Do verde escuro pásase ao verde claro e deste ao amarelo, existe unha
degradación da saturación da cor azul, ata o verde, chegando ao amarelo. Ou sexa, un
primario, co seu secundario e chegando ao outro primario
MODELADO E VOLUME. Chama a atención do espectador a simplificación formal á que
chegou o artista. Esboza as figuras nun debuxo rápido, o que lles dá axilidade e elegancia.
Estas figuras son macizas, case escultóricas, en parte debido ao emprego dunha liña
escura que delimita os seus contornos. As figuras compóñense a base de contrastes
entre cores cálidos e fríos. Cézanne crea unhas figuras macizas, cun volumes case
escultóricos. Este proceso será asimilado e adoptado máis adiante en moitas obras de Henri
Matisse e outros artistas do século XX.
A PROFUNDIDADE, prescinde da perspectiva lineal e o claroscuro alcanzando mediante
a cor a superposición rítmica de planos, anunciando o cubismo.
A LUZ. A luz é homoxénea en todo o cadro.
MOVEMENTO. Existe certo movemento na escena, como consecuencia dos xestos das
mulleres.
EXPRESIÓN En todas as versións de Bañistas as mulleres son seres anónimos, sen
expresión.
VALORACIÓN. As bañistas tamén foi unha temática moi recorrente en Renoir.

Este tipo de detalles configuran o seu estilo persoalísimo, o que lle valeu ser un artista moi
incomprendido na súa época pero co paso do tempo e a chegada de novas ideas pictóricas
foi tremendamente valorado e moi influente nas correntes das primeiras vangardas do século
XX.
As bañistas influen nos estilos posteriores no Fauvismo de Matisse, de Derain, no
Expresionismo alemán, Max Pechstein, Ludwig Kirchner

7
VICENT VAN GOGH (1853-1890), A SÚA TRAXECTORIA ARTÍSTICA:
Van Gogh é quizais un dos pintores máis coñecidos de toda a
historia da arte, non tanto pola súa obra como pola súa
personalidade atormentada e complexa. Rembrandt influíulle
moitísimo e tamén as estampas xaponesas, foron cruciais na súa
produción.
A Vincent van Gogh déuselle o nome do seu avó e dun irmán que
non logrou vivir, quen era menor que o un ano. O seu interese na
arte comezou a unha idade temperá, e os seus primeiros debuxos
son moi expresivos. O pintor holandés, que primeiro sentiu a
vocación relixiosa, estivo toda a súa vida obsesionado coa tarefa
artística e con vender os seus cadros para sobrevivir. O seu irmán
Theo presentoulle a Pissarro, Seurat e Gauguin, e esta situación
coincidiría coa definición da súa pintura. A súa paleta tornouse
definitivamente colorista e a súa visión, menos tradicional,
dando forma á súa persoal visión do postimpresionismo. O seu
interese pola cor e pola captación da natureza induciuno a
trasladarse a Arles, onde a súa obra foi progresivamente
expresando con maior claridade os seus sentimentos sobre o
representado e o seu propio estado mental. A primeira crise
mental, na que se cortou parte da orella esquerda, tivo lugar no
Nadal do ano 1888.Despois disto a súa pincelada ondulante e
circular faise máis vehemente, proxecta en exceso a súa
personalidade e intégrase na representación das cousas.
Comezou a distorsionar as imaxes para transmitir as súas
emocións. Se pintaba unha vella oliveira, salientaba a súa idade
retorcendo o tronco e desfigurando as súas ramas ata que
parecese unha anciá chea de engurras: sabia, pero
implacablemente deformada pola carga dos anos. Por consello do
seu irmán Theo viaxou a Auvers-sur -Oise, onde foi sometido a
un tratamento homeopático polo doutor, e pintor afeccionado, Paul-Ferdinand Gachet (ao
que fará un retrato: “Doutor Gachet con pipa”). Neste pequeno pobo retratou a paisaxe e os
seus habitantes, tentando captar o seu espírito. A pesar de que uns meses máis tarde o
doutor Gachet considerou que se atopaba plenamente curado, o seu estado de ánimo non
mellorou debido aos sentimentos de culpa provocados pola dependencia do seu irmán Theo
e polo seu fracaso profesional.
CARACTERÍSTICAS DA SÚA OBRA:
 Pincelada sinuosa, cursiva e espesa.
 As cores son ás veces agresivas en contrastes pouco frecuentes –amarelo sobre
laranxa....Yuxtaposición e superposición de cores puras, sen mesturar.
 Estende a cor en campos extensos dentro de grosas liñas.
 O manexo admirable da cor, quizais sobre todo, a forma de empastar son
características rechamantes na pintura de Van Gogh. A técnica non era nova:
tanto Velázquez como Rembrandt servíronse xa do impasto, pero en mans de Van
Gogh os seus efectos conseguen un dramatismo maior.
8
  Exprésase e libérase a través da pintura.
 Moitas veces utiliza diferentes encadres na mesma obra.
 Pintou sobre todo paisaxes e retratos.
Abre as portas dos movementos expresionistas do século XX.

A HABITACIÓN DE ARLÉS.1888
TEMÁTICA, é unha paisaxe de interior. Atopámonos
ante unha das tres versións que realiza Van Gogh da
súa estancia en Arlés, no interior da casa amarela onde
conviviu durante un breve espazo de tempo co seu
amigo e pintor Gaugin. O dormitorio é pequeno pero non
claustrofóbico coa xanela aberta ao exterior, moi austero
coa cama, os obxectos para o seu aseo, uns cadros e
as cadeiras baleiras que reflexan soidade. Esta
austeridade quere reforzar a súa idea de tranquilidade e
paz.
TÉCNICA E SOPORTE. A técnica usada polo pintor é
óleo sobre lenzo.
A COMPOSICIÓN, a forma do dormitorio é un trapecio
co lado máis curto no fondo e o seu lado máis amplo aberto ao espectador.
PUNTO DE VISTA, a pequena estancia está vista con diferentes encadres. Os
pés da cama son vistos desde abaixo, pero as cadeiras, a almofada e a parte
superior da mesa e o bodegón están vistas desde arriba. A mesa ten dous
encadres un baixo, as patas e outro alto o taboleiro. Mestura desta maneira a
tradición europea na perspectiva coas simplificacións xaponesas, unindo así as
súas dúas fontes de inspiración.
LIÑA E COR, cabe destacar a factura empastada e unha pincelada vibrante
aínda sen chegar ás pinceladas chameantes e arremuiñadas da súa última etapa
(A noite estrelada). CORES, o esencial son as súas cores cos que expresa os
seus sentimentos que aplica creando superficies planas, inspiradas na
estampa xaponesa, a base de grandes manchas formadas con xogos de cores
complementarias: vermello e verde, amarelo e violeta, azul e laranxa, delimitados por grosas
liñas. AS PINCELADAS, realízanse con moita materia mesmo ás veces aplicaba
directamente o tubo sen mesturar.
MODELADO E VOLUME. Utiliza unha liña grosa herdanza da arte das vidreiras
(cloisonismo), coas que contribúe para o efecto volumétrico, para delimitar as cores. Isto
fai que a súa pintura obsérvese máis volumétrica.
A PROFUNDIDADE, Vincent logra unha descrición íntima do recinto forzando a perspectiva,
que ademais se ve transformada por completo polas cores utilizadas para os elementos
arquitectónicos e o mobiliario. Na habitación de Arles utiliza unha estraña perspectiva,
inexacta pero con capacidade real para suxerir a profundidade. O máis destacado é o uso
da perspectiva deformada (anamorfosis) tan característica do autor que parece utilizar
un obxectivo de gran angular. Pódense distinguir: Unha perspectiva clásica marcada
polas liñas do chan e das paredes para crear o volume da habitación.

9
A LUZ. Independentemente da cantidade de luz que poida entrar a través dos cristais da
xanela do fondo, o espazo transmite a idea de estar representado a plena luz diúrna. Parece
que o dormitorio é un lugar con luz propia, unha especie de obxecto arquitectónico que
emana a súa propia luz.
MOVEMENTO. Á esquerda, o primeiro plano vaise afastando, para iso utilízase liñas de fuga
que o pintor marca na tarima do chan. Con isto conséguese arrastrar a mirada ao fondo da
habitación, e máis concretamente onde se acha a cadeira máis pequena. Desta forma Van
Gogh consegue que visualmente a habitación non estea quieta, os planos avanzan e
retroceden.
EXPRESIÓN. A sensación de harmonía está subliñada pola paridade dos obxectos que se
presentan na pintura: dúas cadeiras, dúas almofadas, dous pares de cadros. Na súa obra
os obxectos adquiren un valor simbólico como ocorre cos cipreses ou os xirasois... etc., con
todo nesta etapa predominan as cadeiras desocupadas, os obxectos abandonados, as
habitacións baleiras... probablemente un símbolo da súa soidade.
VALORACIÓN. Van Gogh non esquece a pesar da austeridade os detalles -as teas , os
obxectos sobre a mesa para o aseo-herdeiro da tradicional pintura flamenca e holandesa.

Para acabar, déixovos un vídeo moi interesante do Art Institute of Chicago, no que se fai
unha recreación da cor orixinal que puido ter o cadro. Tamén se comparan desde un punto
de vista técnico as tres versión, Under Cover: The Science of Van Gogh's Bedrooms
*A anamorfosis ou anamorfismo é unha técnica coa que se consegue crear unha ilusión
óptica facendo uso de principios matemáticos e as leis da perspectiva. É un efecto utilizado
en arte, de maneira que un elemento represéntase de forma distorsionada sobre unha
superficie plana ou curva e só cobra sentido cando se mira desde un punto de vista
específico.

TERRAZA DE CAFÉ POLA NOITE

TEMÁTICA, Van Gogh presenta a terraza dun elegante café situado
na praza do Forum, no centro de Arles. No cadro reflectir un
instante real dunha tranquila noite nunha terraza dun dos cafés máis
concorridos da cidade de Arlés.
TÉCNICA E SOPORTE. A técnica usada polo pintor é óleo sobre
lenzo.
A COMPOSICIÓN, A composición é máis ben clásica cunha
perspectiva co punto de fuga no centro. A composición aparecen
estruturas verticais nas paredes, horizontais na terraza, diagonais e
tamén ovaladas nos veladores. Vincent atopa o equilibrio perfecto en

10
canto a distribución de personaxes (os clientes da cafetería e os veciños paseando), a luz
(o farol proporciona luz artificial e a estrela luz natural) e a cor (mestura unha gama fría e
unha gama cálida).
LIÑA E COR, no cadro predomina a cor sobre a liña cun xogo de
cores primarias, secundarias e complementarias. CORES, as cores
que tanto gustan a Vincent, as dúas cores primarias amarelos e
azuis, enchen a composición mostrando a alegría que asolaga o
espírito do artista, quen espera impaciente a chegada de Gauguin
para formar unha sociedade de artistas na casa amarela. O amarelo
en grandes manchas domina na terraza e os tons azuis no ceo e na
fachadas das vivendas. Para o pintor, o amarelo é a cor da luz, sexa
natural ou artificial, e o azul é a cor do ceo, sexa de día ou de noite .
As sombras da luz de gas son moradas, lembrando ao
Impresionismo nos seus conceptos lumínicos. Tamén utiliza a cor
verde, secundaria (froito da mestura de azul e amarelo) e o
complementario laranxa nalgunhas portas e xanelas. O pintor aplica
na terraza unha pincelada solta, sen esquecer os detalles por
exemplo das cadeiras ou " patas dos veladores".
A PROFUNDIDADE, o cadro ten profundidade que consegue coa perspectiva
xeométrica e coa diversidade de iluminación. O artista sérvese dunha
perspectiva desconcertante para dirixir a mirada do espectador cara ao interior
da composición. A metade inferior da pintura está repleta de liñas converxentes.
En canto á profundidade conseguida por diversos tons de luz distínguese:
primeiro unha zona medio iluminada que é a das lastras con sombras moradas,
a continuación unha zona moi iluminada na terraza, a árbore verde que fai de
zona de transición cara á parede menos iluminada e de cor azul e a zona da rúa
de menos luz.
A LUZ, a luz ilumina a rúa que á vez que se vai apagando lévanos ao ceo repleto
de estrelas. Un tema secundario que se está desenvolvendo no cadro é a loita
entre a luz natural e a luz artificial. Case a metade do cadro, aproximadamente,
está ocupado polo efecto luminoso do farol de gas, mostrando veladores e
clientes e na que as sombras son moradas como nas lastras e a representación da luz "
natural" da noite ou o atardecer (como fará nas súas noites estreladas).
EXPRESIÓN. Reflexa unha escena animada, as ganas de vivir, con xentes que toman algo
no velador e son atendidas pola camareira, ou persoas que pasean pola praza e achéganse
ao café.
A NOITE ESTRELADA
TEMÁTICA, Vincent van Gogh realiza o cadro durante a súa
reclusión no sanatorio de Saint-Rémy onde se atopaba
desde maio de 1889 e mostra nas súas pinturas parte do que
"contempla desde a súa ventá". Existe no cadro como unha
dobre representación do que contempla desde a súa ventá:
-unha real que é a paisaxe dos montes próximos e da
situación dos astros, a gran lúa amarela á dereita, Venus, e
a constelación de Aries, e a gran espiral da esquerda, a
dereita sería a súa visualización da Vía Láctea.

11
-Outra imaxinaría que sería o pobo inventado
parcialmente. A este engádese elementos que
realmente vía desde a súa xanela pero desprazados de
lugar para lograr un efecto de equilibrio no cadro que son
o ciprés e a igrexa.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre lenzo
que se atopa actualmente no Museo da Arte Moderna de
Nova York.
A COMPOSICIÓN, a escena pódese dividir en dúas
partes pola liña das montañas encima da que se atopa
a liña branca do amencer e que separa a zona terrestre
e o ceo. Na metade inferior do cadro obsérvase o pobo
cuxas casas aparecen representadas con trazos rectos
e do que sobresae o campanario puntiagudo, elemento vertical que rompe a
horizontalidade da composición. Nun primeiro plano aparece un ciprés, tema presente
nos cadro realizados neste período, que adquiren formas ondulantes que lles asemellan a
chamas, elevándose e unindo ambos os planos. As liñas das montañas do horizonte se
ondulan a semellanza do ceo nunha dirección ascendente de esquerda a dereita. O ciprés
ondulado e vertical e a torre da igrexa fan de nexo de unión entre as dúas partes e
equilibran coa súa estabilidade a composición. Ao situar a liña do horizonte bastante
baixa concede gran protagonismo ao ceo.
PUNTO DE VISTA. O encadre está realizado desde un punto de vista alto. Existe un claro
contraste entre o ceo e a terra.
LIÑA E COR, as liñas do contorno dos edificios están marcadas con grosos trazos de tons
escuros, igual que as montañas que lembran a técnica do cloisonnismo da arte das
vidreiras. No ceo e a vexetación en cambio predominan as liñas curvas e contracurvas.
A COR, a gama cromática usada por Van Gogh é fría con
predominio de azuis, celestes, verdes e grises, aínda
que tamén como contrapunto cromático usa o laranxa e o
amarelo das estrelas, cores complementarias ao azul
dominante na obra. Contrastan sobre todo os amarelos co
azul que transmite tranquilidade, quietude, silencio. O
verde dos cipreses e os amarelos do ceo e das xanelas
contrarrestan a forza da cor azul que o invade todo.
Os trazos tamén acentúan o contraste entre o ceo e a cidade. A cidade é creada con
trazos rectos, cadrados e breves inculcando serenidade e acentuando a oposición das
curvas frenéticas do ceo. A pintura está feita con PINCELADAS enerxéticas e pastosas
que forman surcos e relevos. As liñas son dinámicas ao serpentear e ondular polo cadro,
o que crea sensación de movemento continuo.
A PROFUNDIDADE, o tamaño vertical do ciprés fronte ao
reducido do pobo crea efecto de profundidade.
A LUZ, a pesar de ser unha escena nocturna, é un cadro
que emana unha LUZ que ilumina todo. O pintor móstranos
unha imaxe de contraste entre a cidade, escura e durmida,
tan só iluminada polas tenues luces dalgunhas casas,
representadas por pequenas manchas horizontais

12
amarelas, que contrastan co espectáculo do ceo, onde o movemento arremolinado parece
adquirir un sentido místico iluminado polas estrelas e a lúa.
MOVEMENTO, a composición da obra, as súas cores
inducen aos nosos ollos para moverse constantemente
nese bulebule de liñas sinuosas. Van Gogh parece querer
mostramos un Universo que non é estático senón no que
distintas forzas parecen loitar entre si. Non hai calma nin
quietude, senón un movemento que, como un
remolino, parece percorrer o cadro. Este movemento,
neste caso ascendente, tamén se transmite no ciprés, o
elemento máis escuro do cadro, que parece servir de
conexión entre o mundo terreal e celestial. Fronte ao
movemento do ceo e a natureza contrasta a quietude e serenidade que transmite o pobo.
VALORACIÓN. Esta obra é unha das máis coñecidas deste pintor e converteuse nunha
icona da arte contemporáneo, e tamén do propio artista. Noite estrelada é a plasmación do
mundo interior e do estado de ánimo do artista. É a utilización da arte como vehículo de
expresión e comunicación do artista. É por tanto un claro precedente do expresionismo.
A transcendencia de Van Gogh na historia da arte foi profunda. A súa obra exercerá un
enorme INFLUXO en moitos movementos de vangarda desde o simbolismo ata o
expresionismo ou mesmo a pintura abstracta.
Déixovos o enlace dunha animación que recrea A noite estrelada de Van Gogh Starry Night
Interactive Animation(music by Gig McKell)

O SEGADOR
TEMÁTICA, o protagonista deste cadro é un campesiño con chapeu para
protexerse do sol que, de costas a nós, atópase segando un trigal. O duro
traballo do campesiño protagoniza este lenzo no que Van Gogh retoma a súa
atracción cara ás obras de Millet, seguindo fielmente as estampas do mestre
realista que gardaba.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre lenzo.
A COMPOSICIÓN é pechada, e a perspectiva é frontal.
LIÑA E COR, a novidade atopámola na coloración empregada, utilizando os tons
que son os seus favoritos: azul e amarelo, reinterpretando no seu estilo unha
figura clásica obtendo un excelente resultado. A gama cromática é viva e cálida,
destacando a cor amarela maioritariamente e o azul intenso do ceo. O debuxo
é preciso, con trazo groso e negro, a figura do home campesiño atópase
delineada por un contorno negro. Doutra banda, o trigal está pintado cunhas
pinceladas rápidas yuxtapostas, que crean formas que non son moi definidas, debido a que
non se distinguen ben as espigas entre si.
A LUZ, asombra aos pés do segador móstrannos que o foco de luz provén ao lado esquerdo
da obra. A súa orixe áchase nun sol que queda oculto ao espectador. Doutra banda, a
función desta obra é decorativa. A escena é claramente costumista. A influencia de Millet, o
seu interese polas figuras humanas e as súas maneiras de representalas nos seus cadros
deixaría pegadas profundas na obra de Van Gogh de temática campesiña, como queda
exemplificado inequivocamente no sembrador.

13
TRIGAL CON CORVOS
TEMÁTICA,este cadro foi pintado só un mes
antes da súa morte e reflicte intensamente o seu
estado de ánimo onde expresa cruelmente a
desoladora tristeza e a soidade do pintor. Está
considerado un dos seus mellores traballos, unha
especie de testamento pictórico. No centro da
obra hai un camiño que atravesa o trigal. Trátase
dun camiño tortuoso que é como o artista vía a
súa propia existencia, chea de soidade e
decepcións.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre lenzo.
A COMPOSICIÓN é aberta. O cadro está dividido horizontalmente ( entre o ceo e o campo
de trigo),na parte inferior do cadro pódese observar un trazo mais fino , mentres que na parte
superior o trazo é mais groso. O cadro esta ben equilibrado xa que ademais da división
horizontal, presenta unha diagonal central: o camiño. En canto á simetría, a pintura ten a
mesma cantidade de terreo nun lado como no outro. En primeiro plano contemplamos o
punto de unión dos tres camiños que parten cara a diferentes direccións; entre eles, limitados
cunha liña verde que corresponde coas herbas e a maleza. Case a metade superior da tea
está ocupada por un ceo escuro, excepto dúas manchas arremolinadas que se aclaran
lixeiramente.
LIÑA E COR, no Trigal con corvos as pinceladas son dinámicas e moi vigorosas, ás
veces en ángulo recto, resaltan especialmente no ceo, que ofrece un aspecto tormentoso e
axitado, coma se estivese a piques de estalar unha devastadora tempestade. A factura
rápida e empastada ocupa toda a superficie do lenzo, poñendo de manifesto todo o seu
máis extremo sentimento.
A COR, utilizando os tons: azul e amarelo, o ceo azul
e os campos amarelos repélense con violencia. Os
corvos revoletean polo trigal, obtidos con trazos negros
que acentúan o seu esquematismo.
A LUZ, achamos os campos de trigo en todo o seu
esplendor, iluminados pola luz nocturna que tanto
atraeu a Vincent durante toda a súa vida.

14
A PROFUNDIDADE, a xeneran as diagonais dos camiños que nos levan ao fondo e o
amarelo do trigo presenta un primeiro plano marcado por pinceladas grosas que van
facéndose mais pequenas para xerar perspectiva
MOVEMENTO, a multiplicidade de pinceladas, axudan a que este porte unha sensación de
movemento, xa que vemos como as espigas se ladean cara á dereita do cadro, revelándonos
desde onde aparece o vento nesta obra.
EXPRESIÓN. A violencia da súa pincelada móstrasenos no ceo tan escuro, con ondas e
sumamente efectista. O propio Vincent admitiu que quería expresar tristeza e unha
extremada soidade cando realizou este traballo, transcorrendo uns delicados momentos pola
dramática situación que atravesa o seu irmán Theo e da que el séntese responsable. É esta
a razón pola que numerosos especialistas consideran a este lenzo como unha especie de
testamento pictórico, anticipando o seu tráxico destino que pronto tería lugar. En canto aos
tres camiños que se abren entre os trigales, resulta atractivo especular sobre o seu
significado. Hai quen suxeriu que o cadro é un reflexo da incerteza de Vincent sobre o camiño
que tomará a súa vida. Segundo este punto de vista os tres camiños representarían o
pasado, presente e futuro da vida do artista.
VALORACIÓN. É un cadro puramente expresivo.

PAUL GAUGIN (1848 -1903), A SÚA TRAXECTORIA ARTÍSTICA:

Pintor e escultor francés. Fillo dun xornalista e con sangue
peruana por parte de nai, tras o golpe de estado de Napoleón
III fuxiu cos seus pais a Lima. Cando non era aínda máis que
un adolescente, Paul Gauguin fíxose á mar. Posteriormente
regresou a París e entrou a traballar nunha empresa financeira
da capital. Nesta época Paul Gauguin empezou a desenvolver
un forte interese pola arte que lle conduciu a tomar clases de
pintura e a reunir unha impresionante colección de obras
impresionistas que comprendía traballos de Manet, Cézanne,
Monet e Pissarro. Empezou a traballar con Pissarro;
resultado de tan fecunda colaboración foi a invitación para
participar na quinta Exhibición Impresionista, que sería reiterada nos dous anos seguintes.
En 1883, o seu crecente interese pola pintura uniuse a crise da Bolsa parisiense para
conducirlle a tomar a decisión de dedicarse integramente á actividade artística. A
finais dos anos oitenta a súa obra experimentou un xiro radical, cuxo orixe cabe buscar
en dúas experiencias vitais de gran importancia: o seu encontro con Van Gogh e a súa
primeira viaxe á Martinica. Crítico constante da sociedade na que vive, foxe de París e
trata de atopar novos horizontes, primeiro na rexión francesa da Bretaña e logo na lonxana
Tahití, o que lle supón entrar en contacto con culturas primitivas que marcan
profundamente a súa pintura.
CARACTERÍSTICAS DA SÚA OBRA:
 Pretendía transmitir ideas mediante a simplificación da forma.
 Renuncia á perspectiva, son cadros sen profundidade dominados pola cor e o
debuxo.
 Tiña un talento enorme para a composición e a cor.

15
  Estende as cores en amplos campos dentro de grosas liñas(cloisonismo) por
influencia da arte medieval e de Van Gogh.
 Utiliza cores fortes, planas e moitas veces arbitrarias que non responden á
realidade.
 Suprime o modelado e as sombras.
 Non ten interese pola luz.
Esta estética convértenlle nun antecedente do FAUVISMO. O seu traballo foi de gran
influencia para os vangardistas franceses e moitos outros artistas modernos como Pablo
Picasso e Henri Matisse.

A VISIÓN DESPOIS DO SERMÓN (JACOB LUCHANDO CÓ ÁNXEL). 1888

“Visión despois do sermón” é o cadro que marca a ruptura definitiva de Gauguin cos seus
inicios impresionista e supón ademais a superación da visión realista do mundo. Para
afastarse de París e do que el cría o mundo esgotado da arte aburguesado, trasladase a
Bretaña, unha das zonas entón máis illadas de Francia, na que mantiñan tradicións e formas
de vida ancestrais, que noutras partes foran substituídas polo modo de vida urbano.
TEMÁTICA,representa unha acción cotidiá con forte
carga mística: unas mulleres bretonas teñen unha
visión á saída da misa. Neste caso, Gauguin fai a
súa versión completamente persoal dun cadro
relixioso, a escena desenvólvese nas portas da
igrexa, onde un grupo de mulleres bretoas,
ataviadas cos seus vestidos tradicionais,
impactadas aínda polas palabras do sermón
dominical, contemplan nun prado próximo unha
escena bíblica, a loita de Jacob e o anxo, sendo esta
escena a parte simbólica, aínda que o artista
represente ambas as imaxes de maneira
simultánea.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre lenzo.
Paul Gauguin se carteaba moito con Vincent Van Gogh, que non facía máis que insistirlle
machaconamente para que se fose a vivir con el á casa amarela de Arlés, cousa que
acabaría facendo. Nas cartas que se intercambiaban, os dous artistas explicábanse punto
por punto as obras nas que estaban a traballar nese momento. Carta do 26 de setembro de
1888:
“O anxo está vestido dun violento azul ultramar e Jacob de verde botella. As ás do anxo son
amarelo cromo puro nº1. O cabelo do anxo, cromo nº2 e a pel dos pés, laranxa. Creo que
conseguín darlles ás figuras unha gran simplicidade rústica e supersticiosa. O conxunto é
moi severo. A vaca baixo a árbore é moi pequena en comparación coa realidade e está a
saltar. Para min, neste cadro, a paisaxe e a loita só existen na imaxinación da xente que está
a rezar despois do sermón, por iso hai ese contraste entre a xente real e a loita, na súa
paisaxe irreal e desproporcionada.”
A COMPOSICIÓN é aberta, algunhas figuras non están totalmente dentro do cadro por
exemplo o párroco. A obra presenta influencia da estampa xaponesa vese na maceira
que separa diagonalmente as dúas escenas. Vímolo xa noutras obras de Gauguin ( Fatata

16
Che Miti e O cabalo branco) e de Van Gogh (a segunda versión do sembrador). Non é a
árbore o que separa o real do imaxinario, posto que o chan que vemos entre a árbore e as
bretoas é tamén vermello, e a vaca á que alude Gauguin na carta, aclarando que é irreal,
está tamén á esquerda do tronco. O único real son as figuras do cura e as bretoas, todo o
que lles rodea é imaxinado. Para transmitir a sensación de aparición, presenta aos grupos
en escala desproporcionada: a vaca é demasiado pequena e os bretóns demasiado grandes.
A nova estrutura vén dada pola ausencia de sombras e as formas planas.
PUNTO DE VISTA. Realiza un encuadre forzado, desde un punto de vista alto.
LIÑA E COR, Gauguin reflexa a influencia da estampa xaponesa (do mesmo xeito que
estaba a facer Van Gogh) nas cores aplicadas en grandes manchas de tintas planas. AS
CORES son planas, sen matices, sen mesturar, que reafirman o efecto da planitude. As
figuras resaltan xa que as súas cores son frías, o que crea un contraste co fondo, que é
vermello (cálido). Gauguin usa cores "irreais" para poñelos ao servizo da narrativa, sen
axustarse á realidade, como o prado de cor laranxa avermellada, polo que máis que reflectir
a natureza interprétaa segundo a súa visión. Este modo libre de utilizar a cor terá influencias
no simbolismo e surrealismo. O contorno das figuras empeza a estar moi delimitado,
seguindo un estilo típico destes momentos chamado "cloisonnismo", inspirado na realización
de esmaltes e de vidreiras, enchendo eses contornos con cores moi vivas.
A PROFUNDIDADE, Gauguin utiliza unha perspectiva que é debedora da estampa
xaponesa, o que xera unha sensación de planitude na escena.
A LUZ, centrase nos personaxes do primeiro plano. Ausencia de sombras.
EXPRESIÓN. Reflexa o mundo íntimo do autor, as súas vivencias e sentimentos.
VALORACIÓN. Algunhas das vangardas posteriores como o simbolismo ou o surrealismo,
tomarán o estilo de Gauguin como parte das súas composicións artísticas. Esta obra de Paul
Gauguin terá unha gran influencia en artistas contemporáneos e futuros. Por exemplo, a
visión en si e a súa representación simultánea cunha escena "real", supón un claro
precedente do surrealismo. O cadro foi pintado para unha igrexa da zona pero o párroco
rexeitouna

TA MATETE ( O MERCADO), 1892

TEMÁTICA, a escena recrea unha situación común de
finais do s. XIX en Polinesia. O que estamos a ver é o
mercado de Papeete, e a unhas prostitutas que están a
ofrecer os seus servizos, facendo posiblemente unha
crítica á situación que estaba a provocar a chegada de
occidentais entre os indíxenas. Estas están vestidas con
traxes típicos de cores esencialmente vivas, tanto cálidos
como fríos.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre lenzo.
A COMPOSICIÓN, Composición a base de liñas horizontais e verticais, xa que esta pintura
está inspirada na técnica exipcia recoñecible pola súa escaseza de curvas e diagonais.
Predomina unha gran liña horizontal sobre a que están colocadas cinco mulleres e que
ademais se atopan sentadas nun banco con forma rectangular e ademais. A composición
é aberta cunha figura á nosa dereita incompleta, trátase dun recurso fotográfico utilizado
frecuentemente por algúns pintores do movemento impresionista, co cal Gauguin
establecera vínculos anteriormente.

17
PUNTO DE VISTA, Xoga cos puntos de vista frontal e elevado. A muller do extremo
presenta dobre punto de vista por unha banda frontal no pareo e por outra o pé parece
captado desde o alto.
LIÑA E COR, Primeiro realiza a silueta ou debuxo da figura, tal como facíase
na arte das vidreiras (cloisonismo) e logo enche este contorno de cores planas.
A COR ou cores son intensas, sen gradacións, amarelos, laranxas,
vermellos, azuis ou grises que contrastan co marrón dos rostros. Na elección
da cor preséntase arbitrariedade, as cores non teñen que corresponder coa
natureza senón coa súa imaxinación como se observa nos troncos das árbores
azul-morado, no chan do primeiro plano alaranxado, no ceo do fondo amarelo.
MODELADO E VOLUME, as figuras non teñen volume ou corporeidade e
recórtanse, case planas, sobre o fondo. A técnica é a que xa empregaba nas
súas obras en Bretaña e que aparece tamén en obras de Van Gogh. Gauguin
empéñase en representar as figuras de maneira plana, para asemellarse máis
á arte primitiva. Por iso parece que as mulleres están pegadas á paisaxe
arborizada do fondo, onde observamos outras dúas figuras que parecen
sacadas dos xeroglíficos exipcio, está inspirado nun fresco exipcio exposto no British
Museum e do que Gauguin posuía unha reprodución.
A PROFUNDIDADE espacial, apenas existe. Mostra influencia da arte exipcia que o autor
dicía que era " a arte primitiva máis sabia de todos". É recoñecible esta influencia nas pernas
e cabezas de perfil e tronco de fronte “perspectiva torcida” e tamén nas dúas figuras que
se atopan detrás que parecen sacadas dos relevos exipcios.
A LUZ, o foco de luz atopase na esquina superior esquerda do cadro, e sabémolo grazas ás
sombras das figuras.
MOVEMENTO, non existe movemento.
EXPRESIÓN, destaca o primitivismo dos xestos. Apreciase hieratismo nas expresións das
mulleres que pouco falta para alcanzar a isocefalia, aínda que están individualizadas. As
mulleres están relacionadas entre elas, falan entre elas, míranse.
VALORACIÓN. A obra de Gauguin, que abriu novos horizontes estéticos nas xeracións
posteriores, exerceu unha poderosa influencia nos artistas pertencentes aos movementos
expresionistas e fauvistas.

"DÚAS MULLERES TAHITIANAS NA PRAIA"

TEMÁTICA,esta obra, “Mulleres tahitianas”
realizouna Gauguin durante 1891, o seu primeiro
ano de estancia en Polinesia. A escena representa
a dúas mozas tahitianas sentadas na praia. Unha
delas realiza un traballo artesanal, mentres que a
outra ten unha actitude meditabunda.
TÉCNICA E SOPORTE, trátase dun óleo sobre
lenzo.
A COMPOSICIÓN, é simple e divídese en dous
triángulos formados por cada unha das mulleres.
Tamén atopamos un eixo horizontal na liña do mar
e outro vertical que divide a escena en dous partes.
A sintética composición dá lugar a unha obra de

18
gran vigor e sinxeleza, onde o principal pretexto proporciónao os vestidos das raparigas (
malva e vermello) que destacan sobre a area dourada, as dúas mulleres representadas son
totalmente contrapostas. A da dereita viste roupas occidentais e está sentada de costas ao
mar, trenzando unhas follas secas para fabricar un cesto. Mira de esguello cara á dereita, a
algo que queda fóra do cadro, coma se estivese alerta. O seu corpo péchase sobre si mesmo
formando un ovalo impenetrable. A moza da esquerda leva posta unha indumentaria máis
tradicional, e senta cara as ondas, relaxada e ociosa, co seu corpo estendido nun escorzo.
LIÑA E COR, o colorido fíxose moi vivo, empregando unha gama cálida que anima a
escena. As tonalidades son aplicadas de maneira plana, introducidas nos espazos que
deixan libres as marcadas liñas dos contornos, seguindo o método do " cloisonné", que viña
utilizando desde a época bretoa como observamos na
Visión tras o sermón. A planitude cromática é debido
á influencia da estampa xaponesa, recurso moi
habitual entre os impresionistas. A cor viva e plana,
disposta en grandes superficies, é enmarcado por
unha silueta negra confire ritmo á composición. Estes
personaxes, polo seu potente grafismo e os seus tons
rechamantes, anuncian os efectos coloreados de
Matisse.
EXPRESIÓN. Os rostros teñen un leve deixe de
melancolía.

19