Kimya Elbistan

“ ” youtube kanalı

Video Defter
 4. Ünİte
Kimya ve Enerji
1. Tepkimelerde Isı Değişimi
Not:
a. Endotermik Tepkime
⌬ Dışarıdan ısı (enerji) alarak gerçekleşen tepkimelere endotermik tepkime adı
verilir.
⌬ Isı, girenler bölümüne yazılır.
✓ X + Y + ısı → Z + T
✓ NaI(k) + 700 kj/mol → Na+(g) + I-(g)

Isı alarak gerçekleşen bazı fiziksel ve kimyasal olaylar aşağıda verilmiştir.

⌬ Kimyasal türleri birbirinden ayırmak (bağ kırılması) endotermiktir.
✓ H2(g) + Enerji → 2H•(g)
✓ O2(g) + Enerji → •O(g) + •O(g)
⌬ Bir atomdan elektron koparılması yani katyon oluşumu,
✓ X(g) + Enerji → X+(g) + e- (iyonlaşma enerjisi)
✓ Ca(g) + Enerji → Ca2+(g) + 2e-
⌬ Düzenli tanecik yapılarından düzensiz yapılara geçiş,
✓ X(k) + Enerji → X(s) erime
✓ X(s) + Enerji → X(g) buharlaşma
✓ X(k) + Enerji → X(g) süblimleşme
⌬ Birçok katının suda çözünmesi,
Yakup Demir

✓ C6H12O6(k) + H2O(s) + Enerji → C6H12O6(suda)

⌬ Birçok analiz (ayrışma) tepkimeleri,
✓ 2H2O(s) + Enerji → 2H2(g) + O2(g) (elektroliz)
⌬ Azotun yanması,
✓ N2(g) + 2O2(g) + 66,18 kj → NO2(g)

Bilgi Uygulama 1 Bilgi Uygulama 2

2SO3(g) + 198 kJ → 2SO2(g) + O2(g)
I. B(g) → B+(g) + e-
Yukarıdaki tepkime ile ilgili,
II. CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g)
III. Organik maddelerin yanması I. Ortamın sıcaklığı zamanla düşer.
Yukarıdaki olaylardan hangileri en- II. Tepkime kendiliğinden gerçekleşir.
dotermiktir?
III. Endotermiktir.
(I ve II)
yargılarından hangileri doğrudur?

(I ve III)

3 Kimya Elbistan
 b. Ekzotermik Tepkime
Not: ⌬ Gerçekleşirken dışarı ısı (enerji) veren tepkimelere ekzotermik tepkime adı verilir.

Ametallerin 2. ve daha ⌬ Çıkan ısı ürünler bölümüne yazılır.

sonraki elektron ilgileri ✓ Z + T → X + Y + Enerji
endotermiktir.
✓ 2Mg(k) + O2(g) → 2MgO(k) + Enerji

Dışarı ısı vererek gerçekleşen fiziksel ve kimyasal olaylardan bazıları

aşağıda verilmiştir.
⌬ Kimyasal türler arasında bağ oluşumu,
✓ 2N(g) →N2(g) + Enerji
✓ •O(g) + •O(g) →O2(g) + Enerji
⌬ Bazı atomların elektron alarak anyon oluşturması,
✓ X(g) + e- → X-(g) + Enerji (elektron ilgisi)
✓ F(g) + e- → F-(g) + Enerji
⌬ Düzensiz yapıdan düzenli hâle geçişler,
✓ X(s) X(k) + Enerji donma
✓ X(g) X(s) + Enerji yoğuşma
✓ X(g) X(k) + Enerji kırağılaşma
⌬ Gazların ve bazı katıların suda çözünmesi,
Yakup Demir

✓ O2(g) + H2O(s) → O2(suda) + Enerji

✓ NaOH(k) + H2O(s) → Na+(suda) + OH-(suda) + ısı
⌬ Bazı sentez (birleşme) tepkimeleri,
✓ N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(s) + Enerji
⌬ Azotun (N2) yanması hariç tüm yanma olayları
✓ CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) + Enerji
⌬ Nötralleşme (asit-baz) ile metal-asit tepkimeleri,
✓ HCl(suda) + NaOH(suda) → NaCl(suda) + H2O(s) + Enerji

Bilgi Uygulama 3 Bilgi Uygulama 4

I. Uyarılmış atomun temel hale geç- I. CO2(g) → CO2(k)
mesi,
II. •Cl(g) +•Cl(g) → Cl2(g)
II. Naftalinin süblimleşmesi
III. H+(suda) + OH-(suda) → H2O(s)
III. Gümüşün kararması Isıca yalıtılmış kaplarda gerçekleşen
Yukarıdaki olaylardan hangileri ek- yukarıdaki olaylardan hangilerinde
zotermiktir? ortamın sıcaklığının artması bekle-
(I ve III) nir? (I, II ve III)

Kimya Elbistan 4
c. Tepkime Isısı
Not:
⌬ Sabit basınç altında gerçekleşen bir tepkimede alınan ya da verilen ısı miktarına
entalpi adı verilir.
Ara hâller ne olursa olsun bir
✓ H harfi ile gösterilir. sistemin durumunun sadece
✓ Uluslararası birim sisteminde (SI) entalpi, kj (kilojoule) veya kj/mol (kilojoule/ başlangıç ve son hâllerine
mol) cinsinden hesaplanır. bağlı olmasına hâl fonksiyonu
denir. Maddenin bulunduğu
⌬ Entalpi bir hâl fonksiyonudur. hâle nasıl geldiği, izlediği yol
⌬ Bir tepkimenin entalpi değişimi; değil o andaki hâli ile ilgili
özellik belirtir.
✓ Tepkimedeki maddelerin fiziksel hâline (Hgaz > Hsıvı > Hkatı),
✓ Tepkime ortamının sıcaklık ve basıncına,
✓ Tepkimedeki madde miktarına bağlıdır.
✓ Tepkimenin entalpi değişimi izlenen yola ve katalizöre bağlı değildir.
⌬ Entalpi bir hâl fonksiyonu olduğu için miktarı doğrudan ölçülemez. Bu nedenle
entalpi değişiminden (ΔH) söz edilir.
⌬ Bir tepkimenin entalpi değişimi;

ürünler girenler

şeklinde gösterilir.
⌬ Tepkime entalpisine, ısı kapsamı veya tepkime ısısıda denir.
⌬ Endotermik tepkimelerde ∆H > 0 dır. Yakup Demir
✓ Endotermik tepkimelerde tepkimenin sürekliliği için ısı gereklidir.
✓ Isı kesildiğinde tepkime durur. Bu nedenle endotermik tepkimeler genellikle
istemsizdir, kendiliğinden gerçekleşmez.
✓ Düşük sıcaklıkta girenler, yüksek sıcaklıkta ürünler daha kararlıdır.
⌬ Ekzotemik tepkimelerde ∆H < 0 dır.
✓ Ekzotermik tepkimeler genellikle istemlidir.
✓ Tepkime gerekli enerjiyi aldıktan sonra kendiliğinden devam eder.
✓ Düşük sıcaklıkta ürünler, yüksek sıcaklıkta girenler daha kararlıdır.

Bilgi Uygulama 5 Bilgi Uygulama 6

MgCO3(k) → MgO(k) + CO2(g)
I. Sıcaklık
tepkimesinin entalpi değişimi +160
II. Basınç
kj ve tepkimede oluşan ürünlerin
toplam entalpisi 130 kj olduğuna III. Madde türü
göre tepkimeye girenlerin toplam
IV. Fiziksel hâl
entalpisi kaçtır?
(-30) V. Tepkimenin izlediği yol
Yukarıda verilenlerden kaç tanesi
tepkime entalpisine etki eder?
(4)

5 Kimya Elbistan
Kazanım Testi

1. Ekzotemik tepkimeler ile ilgili, 4. I. Nötralleşme tepkimeleri

I. Yüksek sıcaklıkta ürünler daha kararlıdır. II. Kimyasal bağ oluşumu

II. Girenlerin entalpileri toplamı ürünlerin entalpileri III. Pil tepkimeleri

toplamından büyüktür. IV. Uyarılmış atomların temel hâle gelmesi
III. Dışarıdan ısı alarak gerçekleşirler. V. Gazların suda çözünmesi

ifadelerinden hangileri doğrudur? Yukarıda verilenlerden kaç tanesi dışarı ısı vererek
gerçekleşir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) II ve III E) I, II ve III

2. Endotermik tepkimeler ile ilgili,

5. 2Al(k) + Fe2O3(k) → Al2O3(k) + 2Fe(k) + 856 kJ
I. Genellikle istemsizdirler.
Yakup Demir

tepkimede oluşan ürünlerin toplam entalpisi -466

II. Ürünlerin entalpileri toplamı, tepkimeye giren
kj olduğuna göre tepkimeye girenlerin toplam en-
maddelerin entalpileri toplamından daha küçük-
talpisi kaçtır?
tür.
III. Tepkimenin sürekliliği için ısı gereklidir. A) +390 B) -390 C) -490

ifadelerinden hangileri doğrudur? D) +490 E) +380

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

6. CO2(g) + 283 kJ → CO(g) + 1/2O2(g)

3. Aşağıdaki olaylardan hangisi endotermik değildir? tepkimede girenlerin entalpisi +177 kj olduğuna
göre ürünlerin toplam entalpisi kaçtır?
A) Süblimleşme B) Buharlaşma C) Erime
A) +460 B) -460 C) -450
D) Elektroliz E) Yoğuşma
D) +450 E) +470

6 1-B 2-D 3-E 4-E 5-A 6-A

2. Oluşum Entalpisi
Not:
⌬ Bir bileşiğin elementlerinden oluşması sırasında meydana gelen ısı değişimine
oluşum entalpisi denir.
⌬ 1 mol bileşiğin standart şartlarda (1 atm, 25 oC) elementlerinden oluşmasına ait
tepkimenin entalpisine molar oluşum entalpisi denir.
✓ ∆Hool veya ∆Hof ile gösterilir.
⌬ Standart şartlardada elementlerin en kararlı hallerinin oluşma entalpileri sıfır
kabul edilir.
✓ Standart şartlarda birden fazla allotropu olan maddelerin en kararlı allotropu-
nun oluşum entalpisi sıfır alınır.

Madde ∆Hof Madde ∆Hof

Cgrafit ∆H f = 0
o
Celmas ∆Hof ≠ 0
Fe(k) ∆Hof = 0 Fe(g) ∆Hof ≠ 0
O2(g) ∆Hof = 0 O3(g) ∆Hof ≠ 0
H2(g) ∆Hof = 0 H2(s) ∆Hof ≠ 0

⌬ Oluşan ürünün fiziksel hali değişince ∆Hof değeri de değişir.

✓ H2(g) + 1/2O2(g) → H2O(g) ∆Hof = -242 kJ
✓ H2(g) + 1/2O2(g) → H2O(s) ∆Hof = -286 kJ
✓ H2(g) + 1/2O2(g) → H2O( k) ∆Hof = -292 kJ
Yakup Demir

⌬ Bir reaksiyonun ısısı (∆H); ürünlerin oluşum ısıları toplamı ile reaksiyona giren
maddelerin oluşum ısıları toplamı arasındaki farka eşittir.

o
f(ürünler) o
f(girenler)

Bilgi Uygulama 7 Bilgi Uygulama 8

8 gram CH4 gazının yanması sonu- I. C(k) + 2H2(g) → CH4(g) ∆Ho1
cunda açığa çıkan ısının kaç kj dür?
II. N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) ∆Ho2
(C:12 g/mol, H:1 g/mol)
(Standart Oluşum Entalpileri: III. H2(g) + Cl2(g) → 2HCl(g) ∆Ho3
H2O(g) ∆H = -241,80 kJ/mol IV. NO(g) + 1/2O2(g) → NO2(g) ∆Ho4
CO2(g) ∆H = -393,52 kJmol Yukarıdaki tepkimelerin hangilerinin
CH4(g) ∆H = -241,80 kJ/mol) ∆Ho değeri, ürünün molar oluşma en-
talpisine eşittir?
(317,66)
(Yalnız I)

7 Kimya Elbistan
Kazanım Testi

1. Aşağıdaki maddelerden hangisinin standart şart- 4. N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) ∆H = - 92 kJ

larda oluşum entalpisi sıfır kabul edilmez?
tepkimesine göre normal koşullarda 8,96 L N2 ve
A) O3(g) B) H2(g) C) K(k) H2 gaz karışımı artansız tepkimeye girince ısı de-
ğişimi ne olur?
D) Cl2(g) E) Ca(k)
A) - 4,6 B) -9, 2 C) +9,2

D) -18,4 E) +18,4

5. SO2(g) + 1/2O2(g) → SO3(g) + 20 kkal/mol

tepkimesine göre,

I. SO2 nin molar yanma entalpisi - 20 kkal/mol dür.

2. 2,4 g CH4 maddesinin elementlerinden oluşması II. SO3 ün molar oluşum entalpisi -20 kkal/mol dür.
sırasında 2,7 kkal ısı açığa çıktığına göre, CH4 ün
oluşum entalpisi kaç kkal.mol-1 dür? (C:12, H:1) III. Tepkime sırasında normal koşullarda 22,4 L O2(g)
harcanırsa 40 kkal ısı açığa çıkar.
A) 0,9 B) 1,8 C) 9
yargılarından hangileri doğrudur?
Yakup Demir

D) 18 E) 36
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

6.
3. I. C(k) + 2H2(g) → CH4(g) ∆Ho1
Bileşik Standart Oluşum Entalpisi (kJ/mol)
II. N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) ∆Ho2 C2H6(g) -84,68
III. H2(g) + Br2(g) → 2HBr(g) ∆H o
3
CO2(g) -393,52
IV. CO(g) + 1/2O2(g) → CO2(g) ∆Ho4 H2O(g) -241,80

V. 2K(k) + Cl2(g) → 2KCl(k) ∆Ho5

Yukarıda bazı bileşiklerin standart oluşum entalpileri
Yukarıdaki tepkimelerin kaç tanesinin ∆H değeri, o verilmiştir.
ürünün molar oluşma entalpisine eşittir?
Etan (C2H6) gazının standart yanma entalpisi kaç kJ/
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 mol dür?

A) -713,88 B) +713,88

C) -1427,76 D) +1427,76

E) -2141,64

8 1-A 2-D 3-A 4-B 5-C 6-C

 Kazanım Testi

7. 4 M 200 mL HCl sulu çözeltisi üzerine yavaş yavaş 10. 12,5 g XCO3 tuzu suda çözününce 500 kal ısı alıyor.
NaOH sulu çözeltisi eklendiğinde 10,88 kkal ısı açığa
çıkıyor. XCO3 tuzunun molar çözünme ısısı +4 kkal/mol
olduğuna göre X in mol kütlesi kaç g/mol dür?
Buna göre, (C:12, O:16)

I. HCl nin molar nötrleşme ısısı -13,6 kkal/mol dür. A) 16 B) 23 C) 32

II. Tepkime ekzotermiktir.
D) 40 E) 64
III. Tepkimeye giren maddelerin entalpileri toplamı
ürünlerin entalpi toplamından büyüktür.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

11. Aşağıda verilen tepkimelerin entalpi değişimle-

rinden hangisinin türü yanlış verilmiştir?

Tepkime Entalpi Türü

A) HNO3 + KOH → KNO3 + H2O Nötrleşme entalpisi

B) C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O Yanma Entalpisi

8. C2H6O bileşiğinin molar yanma entalpisi -327 kkal/ C) Fe(k) + O2(g) → FeO2(k) Oluşum Entalpisi
mol dür. D) X(g) → X +
+ e
-
İyonlaşma entalpisi
Yakup Demir

(g)

9,2 gram C2H6O bileşiğinin yanması sonucunda E) CO2(g) → CO2(k) Erime entalpisi
açığa çıkan ısı kaç kkal dir? (C2H6O: 46 g/mol)

A) 16,35 B) 32,7 C) 65,4

D) 163,5 E) 654

12. C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g) + 488,4 kkal

9. 6 g CnH2n + 2 bileşiği tamamen yakıldığında 8,6 kkal ısı
açığa çıkıyor. Buna göre C3H8(g) nın oluşum ısısı kaç kkal/mol
dür?
Bu bileşiğin molar yanma entalpisi -43 kJ/mol oldu- (Bileşiğin elementlerinden oluşma ısıları:
ğuna göre, bileşiğin formülündeki “n” sayısı kaç-
tır? (C:12, H:1) H2O(g) ∆H = -57.8 kkal/mol
CO2(g) ∆H = -94,0 kkal/mol)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

A) +24,8 B) -24,8 C) -28,8

D) +28,8 E) -34,8

7-E 8-C 9-B 10-D 11-E 12-B

9
 Potansiyel Enerji - Tepkime Koordinatı Grafiği
Not: ⌬ Kimyasal tepkimeler gerçekleşirken tepkimeye eşlik eden bir ısı değişimi oluşur.
⌬ Bu ısı değişimi tepkimedeki taneciklerin potansiyel ve kinetik enerjilerinin değişimi
ve dönüşümünden kaynaklanır.
⌬ Maddelerin sahip olduğu enerji potansiyel ve kinetik enerjilerinin toplamıdır.
⌬ Kinetik enerji kimyasal türlerin öteleme, titreşim ve dönme hareketinden kaynakla-
nır.

Öteleme Dönme

Endotermik reaksiyonlarda,
⌬ ∆H ın işareti pozitiftir. (∆H > 0)
⌬ Dışarıdan ısı alınır.
Elektrostatik çekim
⌬ Alınan ısı tepkime denklemin-
de girenler tarafına yazılır.
Yakup Demir

⌬ Toplam potansiyel enerji ⌬ Potansiyel enerji ise kimyasal türlerin birbirine göre konumu ve türler arasındaki
değeri artar. etkileşimlerinden kaynaklanan enerjidir.
⌬ Düşük sıcaklıkta girenler,
✓ Maddelerin sahip olduğu potansiyel enerji kimyasal olaylar sırasında ısı, ışık,
yüksek sıcaklıkta ürünler daha
kararlıdır.
ses, elektrik veya hareket enerjisine dönüşebilir.

⌬ Tepkime istemsizdir.
⌬ Ürünlerin ısı kapsamı girenle-
rin ısı kapsamından büyüktür.
Endotermik tepkimenin potansiyel enerji tepkime koordinatı grafiği,
⌬ X2 + Y2 + ısı → 2XY şeklindeki bir endotermik tepkimenin potansiyel enerji tepkime
koordinatı grafiği aşağıdaki gibidir:

Potansiyel Enerji (kJ/mol)

Ürünler 2XY
lır
Isı a

X2 + Y2
Ekzotermik reaksiyonlarda, Girenler

⌬ ∆H ın işareti negatiftir. (∆H < 0)

Tepkime Koordinatı
⌬ Dışarıya ısı verilir.
⌬ Verilen ısı reaksiyon denkle- Ekzotermik tepkimenin potansiyel enerji tepkime koordinatı grafiği,
minde ürünler tarafına yazılır.
⌬ 2X + Y2 → 2XY + ısı şeklindeki bir ekzotermik tepkimenin potansiyel enerji tepkime
⌬ Toplam potansiyel enerji değe-
ri azalır. koordinatı grafiği aşağıdaki gibidir:

⌬ Düşük sıcaklıkta ürünlerler,

yüksek sıcaklıkta girenler Potansiyel Enerji (kJ/mol)
daha kararlıdır. 2X + Y2
Girenler
⌬ Tepkime istemlidir.
Isı
ve

⌬ Ürünlerin ısı kapsamı girenle-

rir

rin ısı kapsamından küçüktür.. 2XY

Ürünler

Tepkime Koordinatı

Kimya Elbistan 10
 Kazanım Testi

1. Potansiyel Enerji (kJ/mol) 3. Potansiyel Enerji (kJ/mol)

2XY 2X + Y2
85 72

X2 + Y2 2XY
45 20

Tepkime Koordinatı Tepkime Koordinatı

X2 + Y2 → 2XY
Yukarıda grafiği verilen tepkimenin entalpi değişimi
Tepkimesinin potansiyel enerji - tepkime koordinatı gra-
nedir?
fiği yukarıda verilmiştir.
A) +20 B) + 52 C) -52
Buna göre,

I. Tepkime dışarıdan ısı alarak gerçekleşir. D) - 72 E) -20

II. Tepkime entalpisi +40 kJ/mol dür.

III. Girenlerin potansiyel enerjisi 45 kJ/mol dür.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III
Yakup Demir

4. Potansiyel Enerji (kJ/mol)

73 2KL
2. Potansiyel Enerji (kJ/mol) Potansiyel Enerji (kJ/mol)

K2 + L2
23

Tepkime Koordinatı Tepkime Koordinatı

I. II. Tepkime Koordinatı
Potansiyel Enerji (kJ/mol) K2 + L2 → 2KL
Tepkimesinin potansiyel enerji - tepkime koordinatı gra-
fiği yukarıda verilmiştir.

Buna göre,
Tepkime Koordinatı
I. 1 mol KL bileşiği oluşması sırasındaki entalpi deği-
III. şimi +25 kJ/mol dür.

Yukarıda verilen potansiyel enerji - tepkime koor-
dinatı grafiklerinden hangileri ekzotermik bir tepki-
meye ait olabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II
II. Tepkime K2 + L2 → 2KL + 50 kJ şekinde yazılabilir.
III. 2KL → K2 + L2 tepkimesinin entalpi değişimi - 50 kJ
dür.
C) I ve II ifadelerinden hangileri doğrudur?

D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

1-E 2-A 3-C 4-D

11
Kazanım Testi

5. Potansiyel Enerji (kJ/mol) 7.

Entalpi (kkal)
K + 3L
87
2XY
90

M + 2N
19 X + XY2
35

Tepkime Koordinatı
X(k) + XY2(g) → 2XY(g)
K + 3L → M + 2N tepkimesine ait entalpi diyagramı yukarıdaki gibidir.
Tepkimesinin potansiyel enerji - tepkime koordinatı gra-
fiği yukarıda verilmiştir. XY gazının oluşma entalpisi –30 kkal/mol olduğu-
na göre, XY2 gazının molar oluşma entalpisi kaç
Buna göre, kkal’dir? (X(k) nın molar oluşma entalpisi sıfırdır.)

I. Tepkime ekzotermiktir. A) -85 B) +85 C) -115

II. 1 mol N oluşması sonucu 34 kJ ısı açığa çıkar.
D) +115 E) -75
III. Tepkime entalpisi 68 kJ dür.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III
Yakup Demir

6. Potansiyel Enerji (kJ) 8.

Entalpi (kJ)

X2 + Y2 A2 + B2
-15 -20

2XY 2AB
-49 -60

Yukarıda, A2(g) + B2(g) → 2AB(g)

X2 + Y2 → 2XY tepkimesine ait entalpi diyagramı yukarıdaki gibidir.
tepkimesine ait entalpi diyagramı verilmiştir.
Buna göre,
Buna göre,
I. Düşük sıcaklıkta ürünler daha kararlıdır.
I. Ürünlerin entalpi değeri -34 kJ dür.
II. AB(g) nın molar oluşum ısısı - 20 kJ dür.
II. 1 mol XY oluşması sonucu 17 kJ ısı açığa çıkar.
III. Tepkimenin ısı kapsamı -40 kJ dür.
III. Tepkime ısısı -49 kJ dür.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
(A2 ve B2 gazlarının molar oluşma entalpisi sıfırdır.)
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III

12 5-C 6-B 7-C 8-E

3. Bağ Enerjileri Not:
⌬ Moleküler bir gazın bir molünün atomlarını bir arada tutan bağın standart şartlar-
da kırılması için gerekli olan enerjiye bağ enerjisi veya bağ kırılma entalpisi denir.
✓ Bağ enerjisi ΔHBo ile gösterilir ve birimi kj/moldür.
✓ Bağ enerjisinin ölçülebilmesi için tepkimeye girenlerin ve ürünlerin gaz hâlinde
olması gerekir.
⌬ Kimyasal bağın oluşumu ekzotermiktir.
•H(g) + •H(g) → H2(g) + 436 kj
⌬ Kimyasal bağın kırılması ise endotermiktir.
H2(g) + 436 kj → •H(g) + •H(g)
⌬ Bir bağın koparılması için gereken enerji ne kadar büyükse bağ o kadar sağlam-
dır.
⌬ Bağ uzunluğu ne kadar kısa ise bağ da o kadar sağlamdır.
✓ Bu nedenle üçlü bağlar ikili bağlardan, ikili bağlar da tekli bağlardan daha kısa
ve sağlamdır.
Bir tepkimenin standart entalpi değişimi aşağıdaki formülle hesaplanır.

o o o
B B

1. 3.
Yakup Demir

Bağ türü Bağ Enerjisi (kJ/mol) Bağ türü Bağ Enerjisi (kJ/mol)
H-H 436 C-H 416
N N 441 O-H 464
N-H 393 C=O 724
O=O 498
Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
N2(g) + 3H2(g) → 2NH3(g) Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g)
tepkimesinin ΔHʼsi kaç kjʼdür?
tepkimesinin ΔHʼsi kaç kjʼdür?
A) -99 B) +99 C) -104
A) -686 B) +686 C) -644
D) +109 E) -109
D) +644 E) -604

2. 4.
Bağ türü Bağ Enerjisi (kJ/mol) Bağ türü Bağ Enerjisi (kJ/mol)
H-H 436 H-H 436
Cl - Cl 242 O=O 499
H - Cl 431 H-O 460

Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre, Yukarıda verilen bağ enerjilerine göre,
H2(g) + Cl2(g) → 2HCl(g) 2H2(g) + O2(g) → 2H2O(g)

tepkimesinin ΔHʼsi kaç kjʼdür? tepkimesinin ΔHʼsi kaç kjʼdür?

A) -184 B) +184 C) -247 A) -369 B) +369 C) -459

D) +247 E) -678 D) -469 E) -519

1-E 2-A 3-C 4-D

13 Kimya Elbistan
 4. Tepkime Isılarının Toplanabilirliği
Not: ⌬ Bir reaksiyon birden fazla reaksiyonun toplamı ile elde ediliyorsa, bu reaksiyonun
ısısı onu oluşturan reaksiyonların reaksiyon ısılarının toplamına eşittir. Buna tepki-
me ısılarının toplanabilirliği ya da Hess yasası denir.
X + Y → Z ∆H = -a kkal/mol
Z + T → K ∆H = -b kkal/mol
X+Y+T→K ∆H = -(a + b) kkal/mol
⌬ Hess yasası uygulamalarında
✓ Tepkime ters çevrilirse ∆H işaret değiştirir.
✓ Denklem herhangi bir sayı ile çarpılır ya da bölünürse ∆H da o sayı ile çarpılır ya
da bölünür.
✓ Tepkimeler toplandığında ∆H larda toplanır.

Bilgi Uygulama 12 Bilgi Uygulama 9

H2(g) + 1/2O2(g) → H2O(g) + 57,8kkal I. CO(g) + 1/2O2(g) → CO2(g) + 65kkal
H2(g) + 1/2O2(g) → H2O(s) + 68,3kkal II. NO(g) + 1/2O2(g) → NO2(g) + 10kkal
tepkimesinden standart koşullarda- III. NO2(g) + CO(g) → CO2(g) + NO(g) ∆Ho = ?
ki ∆H değerleri ile birlikte verilmiştir.
Yukarıdaki verilen tepkimelere göre ∆H’ı bilinmeyen III. tepkimenin ∆H değeri kaç
Buna göre, aynı koşullarda 9 kkal dir? (-55)
gram su buharının yoğunlaşma
ısısı kaç kkal dir? (H:1, O:16)
Yakup Demir

(-5,25 kkal)

Bilgi Uygulama 10
SO3(g) → SO2(g) + 1/2O2(g) ∆H = +98 kJ
S(k) + O2(g) → SO2(g) ∆H = -297 kJ
Yukarıdaki denkleme göre, aynı koşullarda gerçekleşen,
S(k) + 3/2O2(g) → SO3(g)
Bilgi Uygulama 13 tepkimesinin tepkime ısısı değeri kaç kJ dir?
SO3(g) ün molar oluşum ısısını
hesaplayabilmek için, (-395)

I. SO3(g) nın molar çözünme

entalpisi
II. SO2(g) nın molar yanma ısısı
III. SO2(g) nın molar oluşma ısı-
Bilgi Uygulama 11
sı
yargılarından hangisinin bilinme- CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(s)
sine ihtiyaç yoktur?
Denklemine göre, 0,16 gram CH4 ün yanmasından 2130 kal ısı açığa çıkmaktadır.

C(k) + O2(g) → CO2(g) ∆H = -94 kkal
(Yalnız I)
H2(g) + 1/2O2(g) → H2O(s) ∆H = -68 kkal
Bu bilgilere göre,
CH4(g) → C(k) + 2H2(g)
tepkimesinin ∆H si kaç kkal dir?
(CH4:16, tepkimeler aynı koşullardadır.)
(+17 kkal)

Kimya Elbistan 14