Βιζύη: Αρχοντής Αρχοντής (1906) Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού

Το σπίτι του Γ.Β. στη Βιζύη.

Ίδρυμα Παλαμά.

Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου
στην αγορά της Βιζύης
Το αμάρτημα της μητρός μου
 Κεντρική
αψίδα του Ναού.
Το αμάρτημα της μητρός μου
Το αμάρτημα της
μητρός μου

Ana Dere
Βιζύη 1941

Διατί η μηλιά
δεν έγινε μηλέα
Ο κήπος της Μητροπόλεως Βιζύης: 1913
Φωτογραφία: Bogdan Filov
 Μπαήρα

Κρήνη Αγία Σοφία

Ferhat Bey

Σπίτι Βιζυηνού
Αρχαίο
Θέατρο

Τίμιος Σταυρός
Μητρόπολη
Σχολείο
Ο Μοσκώβ-Σελήμ: Η «Καϊνάρτζα» του Βιζυηνού
Η «Καϊνάρτζα» του Βιζυηνού
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον

Μήδεια
Το αμάρτημα της μητρός μου

Σοφίδες Βιζύης
 Ελληνικό σπίτι στο
Κρυόνερο Βιζύης

Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου

Το μόνον της ζωής του ταξείδιον

Σαρακηνού ή Σαρακήνα Βιζύης

Γενική άποψη Βιζύης: 1913
Φωτογραφία: Bogdan Filov
Άποψη Βιζύης από Καΐνάρτζα
Επαναλαμβάνονται κοινά στοιχεία της περιγραφικής
ακολουθίας. Η ακρόπολη και το πανόραμα που προσφέρει
είναι γραφικά ενώ το βλέμμα γοητεύεται από τα ερείπια των
βυζαντινών πύργων ή των πελασγικών τειχών και στέκεται
στα πολύχρωμα νεότερα οικοδομήματα του λόφου. Όμως το
είδος και η εθνοτική ή θρησκευτική προέλευση των
τελευταίων αλλάζουν ανάλογα με το περιεχόμενο του
διηγήματος, συσχετίζοντας ευθέως την επιλογή των
κτισμάτων με τις δομές βάθους του κειμένου. Άλλοτε
εξαίρονται οι χριστιανικές οικίες, όταν η υπόθεση αφορά την
επιβίωση αρχαίων προλήψεων στα χριστιανικά έθιμα της
Πρωτομαγιάς, άλλοτε το τουρκικό διοικητήριο και τα σπίτια
των επιφανών οθωμανών, όταν καταγράφεται η κοινωνική
σημασία του χώρου, και άλλοτε τονίζεται η αρμονική
συνύπαρξη των βυζαντινών καταλοίπων με τους «ευθυτενείς»
μιναρέδες της πολίχνης, όταν το βασικό θέμα της αφήγησης
είναι η ψυχική συνάντηση ενός χριστιανού μ’ έναν
συμπατριώτη του μουσουλμάνο.
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον
Το μόνον της ζωής του ταξείδιον
α) Τοπική Ιστορία.
Σημαντικά ή ασήμαντα γεγονότα της ιστορίας της ιδιαίτερης πατρίδας
ενσωματώνονται στην αφήγηση. Π.χ. στο «Ποίος ήτον ο φονεύς του
αδελφού μου» η μάνα εξιστορεί ότι ο σκοτωμένος Χρηστάκης θα γύριζε
στο χωριό από το Λουλεβουργάζι με τη συνοδεία του καινούργιου
Δεσπότη αλλά η αποστολή της υποδοχής επιστρέφει άπρακτη αφού
ξεσπά πόλεμος με τους «Ρούσσους». Πρόκειται για τον ρωσοτουρκικό
πόλεμο του 1877-1878, στη διάρκεια του οποίου, την 1 Αυγούστου
1877, εκλέγεται νέος μητροπολίτης Βιζύης ο επίσκοπος Ελειουπόλεως
Κωνστάντιος.
β) Τοπικά Έθιμα.
Οι ήρωες του Βιζυηνού
ασπάζονται μια εθιμική
συμπεριφορά που προσιδιάζει
στην παράδοση της Ανατολικής
Θράκης, χωρίς το λαογραφικό
υλικό να επισκιάζει τη
λογοτεχνικότητα των διηγημάτων
του. Π.χ. στο «Μόνον της ζωής
του ταξείδιον» η πλοκή κινείται
από την εκπλήρωση της
τελευταίας θέλησης του
μελλοθάνατου παππού, όταν
«παλεύει με τον άγγελο», να δει
το ξενιτεμένο του εγγόνι και
εξετάζεται διεξοδικά η λαϊκή αυτή
πίστη. Στους Σάκκους (Τσανδώ -
Eski Çanta) της Ηράκλειας
Ανατολικής Θράκης μαρτυρείται
αντίστοιχη πεποίθηση με το
όνομα «Αγγελόκομμα».
γ) Δημοτικά τραγούδια και θρύλοι. Παρατίθενται αποσπάσματα δημοτικών
τραγουδιών και συγχωνεύονται λαϊκές δοξασίες από την περιοχή της Βιζύης.
Π.χ. στην «Πρωτομαγιά» εγκιβωτίζεται ένα δίστιχο από μια τοπική
παραλλαγή του γνωστού δημοτικού τραγουδιού «Του Μάη» και στο «Μόνον
της ζωής του ταξείδιον» ο παππούς διηγείται τον θρύλο της Φώκιας, της
μάνας του Αλεξάνδρου, που διασώζεται αυτούσιος σε μία λαογραφική
συλλογή μνημείων του λόγου του 1898 από την Αδριανούπολη.

Βιζύη , 1917
δ) Τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. Ο αφηγητής συχνά μετατρέπεται σε ερασιτέχνη
γλωσσολόγο, σχολιάζοντας στον αποδέκτη της αφήγησης το τοπικό ιδίωμα
της περιφέρειας των Σαράντα Εκκλησιών. Π.χ. στο «Διατί η μηλιά δεν έγεινε
μηλέα» εξηγεί τη διαλεκτική φωνητική της Βιζύης. Επιπροσθέτως,
χρησιμοποιεί τακτικά ιδιωματικές λέξεις δίνοντας την έννοιά τους μέσα σε
παρένθεση, ή τις εσωκλείει σε εισαγωγικά ή δεν τις ερμηνεύει καθόλου,
όπως «βωλάκα» = μεγάλος βώλος γης, «αρίσκος» = κακόμοιρος, κακότυχος,
«χαϋμανάς» = τεμπέλης, «τόπακας» = άγρυπνος φύλακας, φίδι που φυλάει
τους κρυμμένους θησαυρούς.

Πύλη του
Κάστρου. Ο
πρωτοσύγκελος
του μητροπολίτου
Βιζύης Παπά-
Αγαθάγγελος,
ένας Τούρκος και
ακόμη ένα άτομο:
1913
Φωτογραφία:
Bogdan Filov
ε) Χρήση τουρκικών λέξεων. Η Θράκη του Βιζυηνού είναι μια
πολυπολιτισμική κοινωνία, όπου προωθείται ο συνεχής και γόνιμος
διάλογος ανάμεσα στον ελληνικό και στον τουρκικό πολιτισμό. Αυτό
καταδεικνύεται και από την πυκνή χρήση τουρκικών λέξεων,
προσαρμοσμένων στο τυπολογικό της ελληνικής γραμματικής. Π.χ.
«κανκαρδάσηδες» = αδελφοποιητοί, «κεμέρι» = κομπόδεμα,
«μερχαμέτι» = ευσπλαχνία, «τεσκερές» = γράμμα, σημείωμα.

Τμήμα του
τείχους της
Βιζύης και
σπίτια: 1913
Φωτογραφία:
Bogdan Filov
στ) Σχέση Ελλήνων και Τούρκων.
Σε ιδεολογικό και εικονολογικό επίπεδο, η πεζογραφία του Βιζυηνού,
πολύ πρώιμα, προάγει την ελληνοτουρκική φιλία και συνθέτει μια θετική
εικόνα για τον Τούρκο[. Πρόδηλα, η αποδοχή μίας τόσο νεωτερικής ιδέας
για τον 19ο αιώνα, αιτιολογείται από τις πραγματικές εμπειρίες του
συγγραφέα στην ιδιαίτερή του πατρίδα.