Tussenstop 1

1 TAAL EN WOORDENSCHAT

1 Welke woorden schuilen er achter de volgende drie anagrammen? Plaats het juiste woord bij de
passende foto.

lagbalbas – graptofysich – melfen

flemen blaasbalg typografisch

2 Vul de twee woordbruggen aan. De laatste letter van een woord en de beginletter van het volgende
woord vallen samen.
a • tijdsperiode, hoeveelheid tijd
• bij iedereen in de smaak willen vallen
• reus, afstammeling van Gaia (de aarde)

S B E
I J D S T
E O
K
E I
T A
A
T K T N

b • iets vereffenen, iets vergoeden

• hoewel, toch

P E N S E R H T
O M E C A
O N
C N S

3 Duid de juiste betekenis aan.

a Toen ze allebei moesten thuiswerken, zat het koppel pas echt op elkaars lip.
 extra verliefd worden op elkaar
 te weinig tijd hebben voor elkaar
x te veel zijn voor elkaar

b De detective deed een onthutsende ontdekking.
 nieuwe
x schokkende

 onverwachte
c De zelfstandige ondernemer was erg geïnteresseerd in de masterclass over financiën.
 een praktijkles/sessie in de avondschool
 een praktijkles/sessie met een collega-ondernemer
x een praktijkles/sessie met een kenner

d Om al die hoeveelheid leerstof verteerbaar te maken, deel je die het best op in kleine stukjes.
x iets verwerkbaar maken

 schrijven over iets
 lesgeven over iets

TUSSENSTOP 1 65
 4 In les 3 ging je in op hoe trailers gemaakt worden en wat hun belang is voor de filmindustrie.
Daarbij kwamen enkele woorden uit het filmjargon aan bod zoals distributeur, soundtrack en
commentaarstem. Welk woord hoort bij de onderstaande beschrijvingen? Vul het kruiswoordraadsel
in.
1
S T U D I O

C
2
R E K W I S I E T E N
3 4
N S S
5
A C A M E O

R È T

I N
6 7
P R O D U C E N T

R R
8 9
R E G I S S E U R

M T W
10
S Y N O P S I S U
11
È N M
12
F I G U R A N T O

E M N
13
C A S T

N A

horizontaal
1 een afgesloten ruimte die geschikt is om opnames
te maken studio
2 alle voorwerpen die je op een filmset kunt
aantreffen rekwisieten
5 heel kleine rol gespeeld door een beroemde
acteur cameo
6 de persoon die verantwoordelijk is voor de
financiën, organisatie, crew en andere zakelijke
aspecten producent
8 de persoon die de leiding heeft bij een
filmopname regisseur
10 de korte inhoud van een film synopsis
12 achtergrondfiguur in de film figurant
13 alle acteurs die in een film meespelen cast
verticaal
1 de uitgeschreven vorm van de film die ook
instructies voor de acteurs en crew bevat scenario
3 kort onderdeel van een film scène
4 locatie die gereedgemaakt en ingericht is om te
kunnen filmen set
6 de eerste vertoning van een film première
7 de personen op de set die bij de productie
van de film betrokken zijn, maar er niet zelf in
meespelen crew
9 iemand die de gevaarlijke scènes speelt in
plaats van de acteur stuntman
11 de ordening van beelden en geluiden in
een film om zo de uiteindelijke film samen te
stellen montage

66 TRAJECT NEDERLANDS 4 TUSSENSTOP

10.9.3 5 Vul in het volgende nieuwsbericht de juiste pv’s in de onvoltooid verleden tijd in.

Liever Musti dan Mutti

1 voerde (uit)
Een tweejarige Duitse peuter 1 (uitvoeren) een speciale
stunt uit om naar haar favoriete tv-programma te kunnen 2 wachtte
kijken. Het meisje 2 (wachten) lachend tot mama de 3 sloot
slaapkamerdeur inging en 3 (sluiten) de deur dan met de
sleutel af. De moeder 4 (verwittigen) door het raam de 4 verwittigde
buurvrouw, maar die 5 (overtuigen) de peuter niet. Zij 5 overtuigde
6 (halen) er vervolgens de politie bij, maar ook die
7 (vangen) bot bij de peuter. Uiteindelijk 8 (bevrijden) een 6 haalde
slotenmaker de moeder.
7 ving
Bron: www.standaard.be
8 bevrijdde

11.1 6 Een zin heeft telkens een bedoeling: iets vragen, meedelen, bevelen, iemand waarschuwen … Plaats
de zinnen hieronder bij de juiste taalhandeling.

beweren meedelen beloven om informatie vragen verzoeken

5, 14 6, 15 10, 13 12 11

zich verontschuldigen waarschuwen groeten bedanken

2, 4 3, 9 7 1, 8

1 Bedankt om me dit weekend te helpen.

2 Het spijt me dat ik je heb gekwetst.
3 Let op voor phishingmails.
4 Sorry voor de geluidsoverlast, onze baby reist vandaag voor de eerste keer met het vliegtuig.
5 Ik heb die man nog nooit gezien.
6 Het wordt vandaag 31°C.
7 Goedemorgen!
8 Dank jullie wel voor je inzet!
9 Pas op wanneer je ’s avonds over een veldweg wandelt.
10 Ik zal het nooit meer doen.
11 Gelieve mij de bestanden zo snel mogelijk door te sturen.
12 Hoe werkt het kopieerapparaat?
13 We komen morgen opnieuw langs, beloofd!
14 Anderlecht is de beste ploeg van België.
15 Mijn trein komt aan om 12.35 uur.

TUSSENSTOP 1 67
 7 De mythes die je in les 4 verkende, leverden niet alleen knappe verhalen op. Volgende spreekwoorden
en zegswijzen vinden hun oorsprong in de Griekse mythologie.
a Wat betekenen ze?
b Geef ook telkens een voorbeeldzin waarin de betekenis duidelijk wordt. suggestie
• een sisyfusarbeid verrichten

betekenis: een zware klus uitvoeren, helaas zonder resultaat

voorbeeldzin: Realiseert hij zich wel dat als hij vrede tussen jullie twee wil bereiken,
hij daarmee een sisyfusarbeid zal blijven verrichten?

• een achilleshiel

betekenis: een zwakke plek van iemand die onkwetsbaar lijkt

voorbeeldzin: De achilleshiel van die president is ongetwijfeld zijn slechte beleid rond
werkgelegenheid.

• iets met argusogen bekijken

betekenis: iets nauwlettend in de gaten houden

voorbeeldzin: We bekijken de oorlogsdreigingen van Noord-Korea met argusogen.

• een tantaluskwelling

betekenis: een kwelling waarbij iets wat je echt wilt heel

dichtbij, maar toch net onbereikbaar is

voorbeeldzin: Ook dit jaar heeft Tobias de eerste plaats in

de atletiekcompetitie net niet gehaald. Eeuwig tweede

zijn moet intussen een ware tantaluskwelling voor hem

zijn.

• een oedipuscomplex

betekenis: een instinctieve aantrekking van een zoon tot zijn moeder, gecombineerd
met een haat ten opzichte van zijn vader

voorbeeldzin: Volgens Freud hoort het oedipuscomplex bij de normale ontwikkeling van
kinderen. Maak je dus geen zorgen als je vierjarig zoontje zich tegen zijn vader afzet.

• een titanenstrijd

betekenis: een zeer grote strijd

voorbeeldzin: Met zulke sterke tegenstanders zou deze match wel eens kunnen
uitdraaien op een ware titanenstrijd.

68 TRAJECT NEDERLANDS 4 TUSSENSTOP

 • het paard van Troje binnenhalen

betekenis: nietsvermoedend je eigen ondergang of ongeluk veroorzaken

voorbeeldzin: Met de aanstelling van M.V. Varga als zakenpartner, heeft het bedrijf
het paard van Troje binnengehaald.

• een hermafrodiet

betekenis: een tweeslachtig organisme of mens met zowel mannelijke als vrouwelijke
geslachtskenmerken

voorbeeldzin: De Nederlandse rockzangeres Ryanne van Dorst verklaarde

gisterenavond in het tv-programma Geslacht dat ze is geboren als hermafrodiet!

• een augiasstal

betekenis: een rommelig boeltje

voorbeeldzin: Je kamer is net een augiasstal! Zou je niet eens opruimen voordat je je
vrienden uitnodigt?

• een adonis

betekenis: een heel erg mooie jongeman

voorbeeldzin: Met zijn gespierde lichaam en hagelwitte tanden

is hij vast en zeker de adonis van de groep.

• een cassandravoorspelling

betekenis: een voorspelling die niemand gelooft, maar die

toch uitkomt

voorbeeldzin: Klimaatopwarming werd decennia geleden nog

afgedaan als een cassandravoorspelling. Nu weten we wel beter!

• een panische angst

betekenis: een extreme angst, voortkomend uit paniek

voorbeeldzin: Met haar panische angst voor wespen durft ze in de zomer zelfs
amper buiten te komen!

• midasoren hebben

betekenis: niet willen luisteren naar waarschuwingen

voorbeeldzin: Heb jij misschien midasoren? Heb je nu nog niet

door dat je hem niet kwaad moet maken?

TUSSENSTOP 1 69
 8 Jullie zijn ingehuurd om het leven van Marc Op de Letter onder de loep te nemen.
Hij is professor Nederlands en volgens zijn steenrijke echtgenote heeft hij mogelijk
een affaire én probeert hij haar erfenis te stelen … Gebruik jullie kennis van de
Nederlandse spelling om deze escape room tot een goed einde te brengen.

SPELREGELS

9 Lees nu de onderstaande woordparen.

roestig gesticht zweten

- - -
geoxideerd instelling transpireren
knol auditief
- uitgedaagd
ros -
stokdoof

a Wat hebben de woordparen gemeenschappelijk?

De woorden zijn synoniemen van elkaar. Ze hebben dezelfde betekenis of denotatie.

b Betekenen die woorden exact hetzelfde? Leg uit waarom dit volgens jou (niet) het geval is.
Hoewel die woorden allemaal synoniemen van elkaar zijn, is er toch een bepaald

betekenisverschil. Een ‘ros’ is bijvoorbeeld een veel stijlvoller paard dan een ‘knol’ en

zeggen dat iemand ‘auditief uitgedaagd’ is klinkt beter dan te zeggen dat iemand

‘stokdoof’ is. Sommige woorden gebruik je eerder in een positieve context, andere

eerder in een negatievere.

c De gevoelswaarde is dus verschillend. Welke woorden klinken eerder positief en welke eerder negatief?
Rangschik ze in de juiste kolom.

positief negatief
geoxideerd roestig
ros knol
instelling gesticht
auditief uitgedaagd stokdoof
transpireren zweten

70 TRAJECT NEDERLANDS 4 TUSSENSTOP

2 UITDAGING: ONLINE TAALHULPMIDDELEN

1 Schrijf je in het Nederlands choqueren of shockeren?

a Kies de vorm die volgens jou correct is.
b Leg uit waarom je die kiest.
c Waar of bij wie kun je terecht als je zeker wilt zijn over het antwoord?

2 Om je te helpen bij vragen over taal zijn er verschillende hulpmiddelen die je kunt raadplegen. Naast
naslagwerken zoals woordenboeken en grammaticaboeken zijn er ook onlinehulpmiddelen.

tip
Hieronder krijg je een kort overzicht van verschillende nuttige taalwebsites.

taaladvies.net
Taaladvies.net werd opgericht door De Taalunie. Je kunt er een lijst van taalkundige
termen, interessante naslagwerken en een overzicht van antwoorden op taalvragen
terugvinden. Deze website schrijft niet voor wat correct is, maar geeft weer wat het
meest gebruikt wordt in verschillende regio’s.
TAALADVIES

VRTtaal.net
Deze website kan, net zoals taaladvies.net, gebruikt worden om informatie op te
zoeken over taalkwesties. Naast antwoorden op taalkwesties kun je op deze website
ook nieuwsitems en dossiers over bepaalde taalkwesties (stijltips, tussentaal …)
terugvinden. De site bevat ook oefendictees. VRTTAAL

schrijfassistent.be
Dit is een schrijftool die jouw tekst onder meer nakijkt op spellingfouten, herhaling en
passief taalgebruik. De site doet suggesties om je tekst correcter en aantrekkelijker te
maken.
SCHRIJFASSISTENT

woordenlijst.org
Op deze website kun je de correcte spelling en het correcte meervoud van een
bepaald woord terugvinden. Naast de woordenlijst vind je er ook een leidraad met de
regels van onze spelling. De Woordenlijst Nederlandse Taal is ook gekend in boekvorm:
Het Groene Boekje.
WOORDENLIJST

TUSSENSTOP 1 71
 a Welke website(s) gebruik je voor onderstaande situaties?
1 Je wilt meer leren over tussentaal in Vlaanderen.
 taaladvies.net  x VRTtaal.net  woordenlijst.org

2 Je wilt weten wat een tautologie is.

x taaladvies.net  VRTtaal.net  woordenlijst.org


3 Je wilt weten hoe je een zakelijke brief moet opmaken.

x taaladvies.net  VRTtaal.net  woordenlijst.org


4 Je wilt weten bij welke leestekens je een spatie voor het teken moet plaatsen.
x taaladvies.net 
 x VRTtaal.net  woordenlijst.org

5 Je wilt weten wat de correcte schrijfwijze is: pasen of Pasen.

x taaladvies.net 
 x VRTtaal.net  x woordenlijst.org

6 Je wilt weten wat het correcte lidwoord van ‘boek’ is.

 taaladvies.net  VRTtaal.net  x woordenlijst.org

b Gebruik nu die websites om een antwoord te zoeken op de volgende vragen.

1 Welke meervoudsvorm(en) van ‘datum’ is (zijn) niet correct? Duid het juiste antwoord aan.
 datums  data  x data’s
Welke website gebruikte je om die vraag te beantwoorden?
 taaladvies.net  VRTtaal.net  x woordenlijst.org
Waarom gebruikte je die website?
Suggestie: Op die website kun je de correcte spelling en het correcte meervoud van

een woord terugvinden.

2 Wordt er na een aanspreking een komma geplaatst?

Volgens het Nederlands Normalisatie-Instituut (NEN) wel, volgens het Bureau voor

Normalisatie in België (NBN) is dat niet nodig maar kan het wel.

Op welke website(s) heb je een antwoord gevonden op die vraag?

x taaladvies.net 
 x VRTtaal.net  woordenlijst.org

3 Welk betekenisverschil is er tussen ‘kerstmis’ en ‘Kerstmis’?

Kerstmis met hoofdletter verwijst naar de officiële feestdag, zonder hoofdletter

verwijst het woord naar de mis die gehouden wordt ter ere van de feestdag

Kerstmis.

Op welke website(s) heb je een antwoord gevonden op die vraag?

x taaladvies.net  VRTtaal.net 
 x woordenlijst.org

4 Welke vorm is geen Algemeen Nederlands? Duid het juiste antwoord aan.
x Laat me gerust.  Laat me met rust.

Op welke website(s) heb je een antwoord gevonden op die vraag?
x taaladvies.net  VRTtaal.net  woordenlijst.org


72 TRAJECT NEDERLANDS 4 TUSSENSTOP

3 Lees onderstaande tekst.

De moeder van Tom lacht wanneer haar zoon haar omhelsd. d.

Tom is een echte dierenvriend en wordt vandaag door
zijn moeder in de bloemetjes gezet. Het afgelopen jaar
heeft hij elk weekend vrijwililgerswerk
lilgerswerk uitgevoert in het
dierenasiel. Zijn ouders vinden dat Tom bewezen heeft dat
hij verantwoordelijk genoeg is om een eigen huisdier te
houden. Het adopteren van een dier is voor Tom een zeer
serieuse
se zaak. Vandaag wordt een hond door Tom een
gouden mandje aangeboden. Tom is zeer gelukkig met de
beslissing van zijn ouders. Zeg nu zelf, het gebeurdd niet elke
dag dat je een nieuwe vriend krijgt.

a Markeer alle fouten die je kunt vinden op vlak van spelling, werkwoordspelling en het gebruik van
passieve zinnen.
b Geef nu de tekst in op schrijfassistent.be en vergelijk het resultaat met je eigen bevindingen.
c De site vermeldt ook naamwoordstijl. Wat wordt daarmee bedoeld?
Daarbij worden overbodige zelfstandige naamwoorden gebruikt die ervoor zorgen

dat de tekst heel formeel of moeilijk leesbaar wordt. Bijvoorbeeld: ‘het overbrengen

van informatie’ in plaats van ‘informatie overbrengen’.

4 Kies een van onderstaande taalkwesties en leg uit wat er aan de hand is of wat de juiste optie is.
Gebruik daarvoor de websites op p. 71 en vermeld telkens je bron(nen).
a ‘Zijn onderzoek bracht nieuwe data’s aan het licht.’
In deze zin wordt het woord ‘data’ gebruikt om naar gegevens te verwijzen. Het

enkelvoud ‘datum’ wordt in deze context niet gebruikt. Soms wordt ‘data’ in deze

context daarom fout geïnterpreteerd als enkelvoud. Een gevolg daarvan kan het

gebruik van ‘data’s’ zijn, een foutief dubbel meervoud.

Bron: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/190

b ‘We kunnen ervanuit gaan dat hij haar de waarheid heeft verteld.’
Correct zou zijn: ‘We kunnen ervan uitgaan dat hij haar de waarheid heeft verteld.’

‘Uit’ maakt in dit geval deel uit van het werkwoord ‘uitgaan’.

Bron: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/268

en https://vrttaal.net/column/eropuit

c ‘Ik heb gewonnen.’ vs. ‘Ik ben gewonnen.’

‘Ik heb gewonnen’ is correct. In België wordt het voltooid deelwoord van het

werkwoord ‘winnen’ soms ook gevormd met het werkwoord ‘zijn’ maar dat is geen

standaardtaal. In België, maar enkel in België, is de uitdrukking ‘gewonnen zijn voor

iets’ wel standaardtaal.

Bron: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1271

TUSSENSTOP 1 73
 3 CREATIEF: JE EIGEN BOEKENTRAILER

In les 3 analyseerde je een filmtrailer. Je vertrekt van de kenmerken die daarbij aan bod kwamen om een eigen
boekentrailer te maken.

Voorbereiden
1 Spreek af tegen wanneer jullie de roman lezen.
2 Brainstorm over het boek.
a Deel welke passages jullie knap vonden.
b Denk na over wat jullie in beeld brengen: een scène, een hoofdpersonage, enkele passages …

Plannen
3 Bekijk het fragment van Moviezone en kies één van de drie mogelijkheden.
4 Neem de evaluatiematrix door. Zo heb je een overzicht van de criteria voor
het eindresultaat. KIES EEN VORM

Schrijven
5 In les 3 zagen jullie welke onderdelen in een goede trailer zitten. Schrijf een scenario.
a Verdeel de rollen en de taken voor de opname.
b Brainstorm over muziek en geluiden die passen bij de scènes.
c Maak afspraken over wat jullie gaan opnemen en wanneer dat zal gebeuren.

Opnemen
6 Neem jullie trailer op en monteer de verschillende delen. Het eindresultaat is één tot twee
minuten lang.

74 TRAJECT NEDERLANDS 4 TUSSENSTOP

 Evaluatiematrix – Een trailer maken
Hoe heb je het gedaan? Markeer de gepaste beoordeling of laat dit door een medeleerling doen.

GOED VOLDOENDE ONVOLDOENDE

inhoud
Uit de trailer blijkt duidelijk
waarover het boek gaat
zonder dat je te veel prijsgeeft. je geeft al te veel informatie
correctheid
Je taalgebruik is nagenoeg
foutloos. Je gebruikt de
standaardtaal en je uitspraak
is correct.
Uit de trailer blijkt duidelijk
waarover het boek gaat, maar
prijs. OF Het is niet helemaal
duidelijk waarover het boek
gaat.
Je maakt enkele taalfouten.
EN/OF Enkele klanken of
woorden die je gebruikt,
behoren tot de tussentaal, het
dialect …
Het is helemaal niet duidelijk
waarover het boek gaat.
Je maakt meermaals
taalfouten en de klanken
en woorden die je gebruikt,
behoren vaak tot de
tussentaal, het dialect …

Let op voor: Let op voor:

duidelijkheid
Je articuleert duidelijk en je
spreektempo en -volume zijn
ideaal.
aantrekkelijkheid
Je trailer is visueel aantrekkelijk
gefilmd. Je denkt duidelijk na
over welke shots je in beeld
wilt brengen en op welke
locatie(s) je filmt.
De muziek en de geluiden die
je toevoegt, dragen bij tot de
inhoud van de trailer.
Aanvullende commentaar:
Je articuleert meestal goed,
maar af en toe ben je minder
duidelijk verstaanbaar. OF Je
praat soms te snel/traag en/of
te luid/stil.
Je trailer is visueel best
aantrekkelijk gefilmd, maar de
locatie waar je filmt, blijkt niet
functioneel.
De link tussen de muziek en
de geluiden die je toevoegde
en de inhoud van de trailer is
niet helemaal duidelijk.
Je bent moeilijk verstaanbaar
omwille van een onduidelijke
articulatie. EN Je praat vaak te
snel/traag en/of te luid/stil.
Je trailer is visueel niet
aantrekkelijk gefilmd.
Bovendien is de locatie waar
je filmt niet functioneel.
Je voegde geen muziek of
geluiden toe.

TUSSENSTOP 1 75