Historia społeczno-gospodarcza Polski XX wieku

Sylabus modułu zajęć

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Cykl dydaktyczny

Socjologia 2023/2024

Specjalność Kod przedmiotu

- HSOCS.I1O.640d95d43764f714b7ac59898f0c2b40.23

Jednostka organizacyjna Języki wykładowe

Wydział Humanistyczny Polski

Poziom kształcenia Obligatoryjność

Studia licencjackie I stopnia Obowiązkowy

Forma studiów Blok zajęciowy

Stacjonarne Przedmioty ogólne

Profil studiów Przedmiot powiązany z badaniami naukowymi

Ogólnoakademicki Tak

Koordynator Anna Siwik

przedmiotu

Prowadzący zajęcia Anna Siwik

Okres Forma weryfikacji uzyskanych efektów uczenia się Liczba

Semestr 1 Egzamin punktów ECTS
4
Forma prowadzenia i godziny zajęć
Wykład: 45

Cele kształcenia dla przedmiotu

Celem kursu jest zapoznanie uczestników z głównymi zagadnieniami dotyczącymi historii społeczno-gospodarczej
C1
Polski XX wieku.

Efekty uczenia się dla przedmiotu

1/7
 Kierunkowe efekty
Kod Efekty w zakresie Metody weryfikacji
uczenia się

Wiedzy – Student zna i rozumie:

Ma wiedzę na temat znaczenia koncepcji

teoretycznych z zakresu nauk humanistycznych,
W1 zwłaszcza historii i politologii na kształt współczesnego SOC1A_W02 Egzamin, Esej
społeczeństwa polskiego, jego rozwoju oraz
zachodzących w nim procesów.

Umie w oparciu o poznane koncepcje teoretyczne

dokonać analizy zmian zachodzących we współczesnej
W2 Polsce z perspektywy historycznej i politologicznej, SOC1A_W17 Egzamin, Esej
posługując się odpowiednią terminologią z zakresu
nauk humanistycznych i społecznych.

Umiejętności – Student potrafi:

Poprawnie stosuje poznaną terminologię z zakresu

nauk humanistycznych i społecznych do opisu zjawisk
U1 SOC1A_U01 Egzamin
i procesów zachodzących w Polsce współcześnie i w jej
historycznym rozwoju.

Potrafi dokonać krytycznej analizy rzeczywistości

społecznej współczesnej Polski w oparciu o poznane
U2 koncepcje teoretyczne oraz narzedzia badawcze SOC1A_U03 Egzamin
właściwe naukom humanistycznym i społecznycm,
zwłaszcza historii i politologii.

Kompetencji społecznych – Student jest gotów do:

Samodzielnie podejmuje poszukiwanie literatury

K1 i innych źródeł historycznych, aby wzbogacic swą SOC1A_K04 Egzamin, Esej
wiedzę o przeszłości Polski.

Treści programowe zapewniające uzyskanie efektów uczenia się dla modułu zajęć
Celem kursu jest zapoznanie z historycznymi determinantami (od schyłku XIX wieku) kształtującymi współczesne
społeczeństwo polskie. Punktem wyjścia jest analiza porównawcza polskiego społeczeństwa ze społeczeństwami „twardego
jądra” i „peryferii” Europy, w dobie tworzenia się nowoczesnych państw. Procesy modernizacyjne obejmujące Polskę na
przestrzeni XX wieku będą omawiane w konfrontacji z analogicznymi zmianami dokonującymi się w Europie. Cezurą
zamykającą jest rok 1989, jako symboliczna data końca „realnego socjalizmu” i początku nowej epoki. Polityczny kontekst
stanowi jedynie tło dla ukazania problematyki społeczno-ekonomicznej.

Nakład pracy studenta

Średnia liczba godzin* przeznaczonych

Rodzaje zajęć studenta
na zrealizowane aktywności

Wykład 45

Samodzielne studiowanie tematyki zajęć 30

Egzamin lub kolokwium zaliczeniowe 2

Dodatkowe godziny kontaktowe 3

Przygotowanie projektu, prezentacji, pracy pisemnej,

20
sprawozdania

2/7
 Liczba godzin
Łączny nakład pracy studenta
100

Liczba godzin
Liczba godzin kontaktowych
45

* godzina (lekcyjna) oznacza 45 minut

Treści programowe

Efekty uczenia się dla Formy prowadzenia

Lp. Treści programowe
przedmiotu zajęć

1. Na drodze do nowoczesnego państwa. Przemiany

cywilizacyjne w XIX w. w Europie - bilans otwarcia.
2. Polska na tle Europy na drodze do nowoczesnego
państwa. Społeczeństwo polskie u progu
dwudziestolecia międzywojennego.
3. Przemiany w życiu codziennym a technika (XX-lecie
międzywojenne).
4. Problemy gospodarcze II Rzeczpospolitej na tle
gospodarki światowej.
5. Druga wojna światowa – okupacja niemiecka i
radziecka, skutki społeczno-ekonomiczne.
6. Geneza PRL - kontekst międzynarodowy i społeczne
1. oczekiwania. W1, W2, U1, U2, K1 Wykład
7. Polityczne podstawy nowego porządku w Polsce i w
Europie po II wojnie światowej.
8. Od stalinizmu do Października 1956.
9. „Mała stabilizacja” okresu Gomułki (1956-1970).
10. Aby Polska rosła w siłę a ludzie żyli
dostatniej…dekada Gierka.
11. Ruch społeczny „Solidarność”.
12. Schyłek systemu.
13. Podstawy nowego porządku ekonomiczno-
politycznego po 1989 roku.
14. Źródła współczesnych zróżnicowań - bilans
zamknięcia

Informacje rozszerzone

Metody i techniki kształcenia:

Mini wykład, Dyskusja

Rodzaj zajęć Sposób weryfikacji i oceny efektów uczenia się Warunki zaliczenia przedmiotu

Wykład Egzamin, Esej

Warunki i sposób zaliczenia poszczególnych form zajęć, w tym zasady zaliczeń poprawkowych, a także warunki
dopuszczenia do egzaminu

1. Wymagana znajomość tematyki wykładów uzupełniona o zalecaną literaturę. Problematyka egzaminu będzie ściśle
powiązana ze szczegółowymi punktami podawanymi zawsze przed wykładem (wraz z wyszczególnioną literaturą). 2.
Przygotowanie recenzji (6-9 stron) przynajmniej jednej książki z zalecanej literatury uzupełniającej (bądź innej – po
uzgodnieniu). Warunki wszystkich terminów egzaminu są jednakowe.

Sposób obliczania oceny końcowej

100% egzamin pisemny – (trzy pytania przekrojowe w ciągu 1.5 godz.) Wstępnym warunkiem zaliczenia egzaminu jest

3/7
przygotowanie recenzji (6-9 stron) przynajmniej jednej książki z zalecanej literatury uzupełniającej (bądź innej – po
uzgodnieniu). Każde pytanie jest punktowane w skali 0-5 punktów. Mniej niż 7,5 punktów oznacza ocenę ndst. Na ocenę
końcową składa się ocena z egzaminu 80% + ocena z recenzji 20%.

Sposób i tryb wyrównywania zaległości powstałych wskutek nieobecności studenta na zajęciach

Wykłady nie są obowiązkowe, więc nie ma konieczności usprawiedliwiania i odrabiania nieobecności. Wyrównywanie
zaległości powstałych w zakresie znajomości tematyki wykładów - indywidualnie w uzgodnieniu z osobą prowadząca
wykłady.

Wymagania wstępne i dodatkowe

Zalecania jest obecność na wykładach , ponieważ podstawą egzaminu będzie znajomość tematyki wykładów uzupełniona o
zalecaną literaturę. Szczegółowy plan wykładów będzie przesyłany elektronicznie.

Zasady udziału w poszczególnych zajęciach, ze wskazaniem, czy obecność studenta na zajęciach jest
obowiązkowa

Wykład: Studenci uczestniczą w zajęciach poznając kolejne treści nauczania zgodnie z syllabusem przedmiotu. Studenci
winni na bieżąco zadawać pytania i wyjaśniać wątpliwości. Rejestracja audiowizualna wykładu wymaga zgody prowadzącego.

Literatura
Obowiązkowa

1. Literatura obowiązkowa:
2. W. Mędrzecki, Sz. Rudnicki, J. Żarnowski, Społeczeństwo polskie w XX wieku, Warszawa 2003.
3. H. Słabek, O społecznej historii Polski 1945-1989, Warszawa 2009.
4. M. Leczyk, Druga Rzeczpospolita 1918-1939, Społeczeństwo, Gospodarka, Kultura, Polityka, Warszawa 2006
5. Literatura uzupełniająca:
6. J. Żarnowski, Społeczeństwa XX wieku, Wrocław, Warszawa, Kraków 1999
7. T. G. Ash, Jesień wasza, wiosna nasza. Polska rewolucja „Solidarność” 1980-1981, Warszawa 2009
8. T.G. Ash, W imieniu Europy. Niemcy i podzielony kontynent, Londyn 1996
9. 6. S. Chwin, Oddać życie za Polskę. Samobójstwo altruistyczne w kulturze polskiej XIX wieku, Gdańsk 2021
10. M. Bogucka, Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2006
11. W. Borodziej, M. Górny, Nasza wojna. T. I Imperia 1912-1916, Warszawa 2014
12. F. Braudel, Gramatyka cywilizacji, Warszawa 2006
13. A. Burakowski, A. Gubrynowicz, P. Ukielski, 1989 – Jesień narodów, Warszawa 2009
14. P. Burke, Historia i teoria społeczna, Warszawa, Kraków 2000
15. P. Buhler, Polska droga do wolności 1939-1995, Warszawa 1999
16. R. Cameron, L. Neal, Historia gospodarcza świata. Od Paleolitu do czasów najnowszych, Warszawa 2004
17. Ciągłość i zmiana tradycji kulturowej, red. S. Nowak, Warszawa 1989
18. J. Chałupczak, T. Browarek, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Lublin 2000.
19. N. Davies, Europa między Wschodem a Zachodem, Kraków 2007
20. A. Dudek, Z. Zblewski, Utopia nad Wisłą. Historia Petrelu, Warszawa – Bielsko-Biała 2008
21. N. Ferguson, Potęga pieniądza. Finansowa Historia świata. Kraków 2010
22. A. Friszke, Między wojną a więzieniem 1945-1953, Młoda inteligencja katolicka, Warszawa 2015
23. M. Fuszera, Kobiety w polityce, Warszawa 2006
24. J. L. Gaddis, Zimna wojna. Historia podzielonego świata, Kraków 2007
25. 21. J.L. Gaddis, Geniusze strategii, Warszawa 2021
26. 24. U Glensk, Historia słabych, Reportaż i życie w dwudziestoleciu (1918-1939), Kraków 2014
27. 25. R. Graczyk, Demiurg. Biografia Adama Michnika, Warszawa 2021
28. L. Hass, Inteligencji polskiej dole i niedole XIX i XX wiek, Łowicz 1999
29. E. Hobsbawm, The age of extremes 1914-1991, Abacus, 2006
30. E.Hobsbawm, Wiek skrajności. Spojrzenie na krótkie dwudzieste stulecie, Warszawa 1999
31. 26. I. Grudzińska-Gross, T. Gross, „W czterdziestym nas Matko na Sybir zesłali”, Kraków 2008
32. G. Clark, Pożegnanie z jałmużną. Krótka historia gospodarcza świata, Poznań 2014
33. Hill R. My Europejczycy (przełożyła W. Sobieraj), Warszawa 2011
34. Historia Polski w liczbach. Państwo Społeczeństwo, Warszawa 2003, T.1

4/7
35. Historia Polski w liczbach, Zeszyty Głównego urzędu Statystycznego.
36. Historia życia prywatnego od rewolucji francuskiej do I wojny światowej (red. M. Perrot), Ossolineum 1999, t.4
37. Historia życia prywatnego od I wojny światowej do naszych czasów, Ossolineum 2000, t. 5.
38. M. Hroch, Małe narody Europy, Wrocław, Warszawa, Kraków 2003
39. J. Hryniewicz, Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego, Warszawa 2004
40. I. Ichnatowicz, A. Mączak, B.Ziętara, J.Żarnowski, Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Warszawa 1999
41. A. C. Janos, East Central Europe in the Modern World, Stanford University Press Stanford, Kalifornia 2000.
42. J. Jedlicki, Błędne koło 1832-1864, Warszawa 2008
43. D. Janicka, Historia społeczna i polityczna Europy, Toruń 2007.
44. Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne (red.) A. Kojder, Kraków 2007
45. T. Judt, Postwar, A history of Europe since 1945, Pilico 2007.
46. T. Judt, Źle ma się kraj. Rozprawa o naszych współczesnych bolączkach, Wołowiec 2011 (lub oryginał: Ill Fares the Land.
A Treatise On Our Present Discontents, Great Britain 2010)
47. T. Judt i T. Snyder, Rozważania o wieku XX, Poznań 2013
48. H. Kaelble, Społeczna historia Europy. Od 1945 do współczesności, Warszawa 2010
49. B. Klich-Kluczewska, Przez dziurkę od klucza. Życie prywatne w Krakowie (1945-1989),Warszawa 2005
50. K. Kersten, Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948, Poznań 1990.
51. Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, praca zbiorowa pod red. I. Maciejewskiej i K. Stasiewicz,
Olsztyn 2008.
52. W. Kot, PRL czas nonsensu. Polskie dekady. Kronika naszych czasów 1950-1990, Poznań 2008
53. T. Kowalik, Spory o ustrój społeczno-gospodarczy w Polsce. Lata 1944-1948, Warszawa 2006
54. A. Krajewski, Między współpraca a oporem. Twórcy kultury wobec systemu politycznego PRL (1975-1980), Warszawa
2004
55. Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866-1914) Studia i szkice (red K. Fiołek, M. Stala), Kraków 2011
56. I. Krzemiński, Solidarność. Projekt polskiej demokracji, Warszawa 1997
57. M. Kopczyński, Historia gospodarcza ciała. Studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich,
Warszawa 2018
58. P.T. Kwiatkowski,L.Nijakowski, B.Szacka, A. Szpociński, Miedzy codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa
w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Gdańsk-Warszawa 2010
59. D. Landes, Bogactwo i nędza narodów, Warszawa 2005
60. A. Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Warszawa 2014
61. A. Leszczyński, Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 1943-1980, Warszawa 2013
62. A. Leszczyński, Ludowa historia Polski, Warszawa 2020
63. O. Łotyszonek, Europa Wschodnia w zderzeniu cywilizacji, Białystok 2022
64. P. Lipiński, Gomułka, Władzy nie oddamy, Wołowiec 2019
65. M. Marody, Co nam zostało z tych lat. Społeczeństwo polskie u progu zmian systemowych, Warszawa 1990 .
66. Metamorfozy społeczne, Badania nad dziejami społeczeństwa polskiego w XIX i XX wieku (red. J. Żarnowski) Warszawa
1997
67. Metamorfozy społeczne 2. Badania nad dziejami społecznymi XIX i XX w.(red. J. Żarnowski, Warszawa 2007
68. Metamorfozy społeczne 4. Kultura i społeczeństwo II Rzeczpospolitej, (red. W. Mędrzecki A. Zawiszewska), Warszawa
2012
69. Metamorfozy społeczne 7. Procesy socjalizacji w Drugiej Rzeczpospolitej 1914-1939, (red. A. Landau-Czajka, K.
Sierakowska), Warszawa 2013
70. M. Micińska, Inteligencja na rozdrożach 1864-1918, Warszawa 2008
71. Mity i stereotypy w dziejach Polski (red. J. Tazbir), Warszawa 1991.
72. G. Mink, Siła czy rozsądek. Historia społeczna i polityczna Polski 1980-1989, Warszawa, 1992
73. D. Ost, Klęska „Solidarności”, Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Warszawa 2007
74. Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, pr. zbiorowa pod red. A. Chwalby, Warszawa 2004
75. Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach, (red. M. Szpakowskiej), Warszawa 2008
76. T. Piketty, Ekonomia nierówności, Warszawa 2015
77. Polacy i Rosjanie. 100 kluczowych pojęć, (red.) A. Magdziak-Miszewska, M. Duchniak, P. Kowal, Warszawa 2002
78. M. Pollack, Cesarz Ameryki. Wielka ucieczka z Galicji, Wołowiec 2011
79. Polska na tle procesów rozwojowych Europy w XX wieku, Instytut Historii UAM, Poznań 2002.
80. A. Podgórecki, Społeczeństwo polskie, Rzeszów 1995
81. Polski Październik 1956 w polityce światowej (red. J. Rowiński) Warszawa 2006
82. W. Reinhard, Zycie po europejsku, Od czasów najdawniejszych do współczesności, Warszawa 2009
83. Przemiany narodowościowe na kresach wschodnich II Rzeczpospolitej 1931-1948, red. S. Ciesielski, Toruń 2004.
84. M. Shore, Smak popołów. O dziedzictwie totalitaryzmu w Europie wschodniej, Warszawa 2012
85. M. Shore, Kawior i popiół. Zycie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, Warszawa 2008

5/7
 86. R. Smoczyński, T. Zarycki, Totem inteligencki: arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej,
Warszawa 2017
87. A. Sosnowska, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), Warszawa 2004.
88. Rydel J. Sowa A.J. Polskie podziemie w oczach wroga. Tajny raport niemieckiego dowódcy Reinharda Gehlena, Warszawa
2016
89. Enzo Traverso, Lewicowa melancholia. Marksizm, historia i pamięć, Warszawa 2020
90. Społeczeństwo w dobie przemian wiek XIX i XX, DiG, Warszawa 2003.
91. R.Wapiński, Polska na styku narodów i kultur, w kręgu przeobrażeń narodowościowych i cywilizacyjnych w XIX i XX wieku,
Gdańsk 2002.
92. T. Snyder, Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569-1999, Sejny 2006
93. T. Snyder, Skrwawione ziemie. Europa miedzy Hitlerem i Stalinem, Warszawa 2011
94. D. Thiriet, Marks czy Maryja? Komuniści i Jasna Góra w apogeum stalinizmu (1950-1956) Warszawa 2002
95. J. Tomaszewski, Mniejszości narodowe w Polsce XX wieku, Warszawa 1991.
96. J. Tomaszewski, Z. Landau, Polska w Europie i świecie 1918-1939, Warszawa 2005.
97. T. Urban, Utracone ojczyzny. Wypędzenia Niemców i Polaków w XX wieku, Warszawa 2007
98. Wokół nowej syntezy dziejów Drugiej Rzeczpospolitej, red. W. Mędrzecki, Warszawa 2019
99. R. M. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918-1939, Warszawa 2005
100. A. Żarnowska, Kobieta i rodzina w przestrzeni wielkomiejskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Warszawa 2013
101. Zbiory studiów pod redakcją Anny Żarnowskiej i Andrzeja Szwarca i in.. Kobieta i kultura, Kobieta i społeczeństwo,
Kobieta i edukacja.., Kobieta i rodzina w przestrzeni wielkomiejskiej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku…
102. Zrozumieć PRL (red.) W. Żółtkowski, Warszawa 2012
103. Druga wojna światowa, Okupacyjna codzienność t. XVIII, Warszawa 2009
104. J. Eisler, Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016
105. M. Fidelis, Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Warszawa 2010
106. S. Fitzpatrick , Życie codzienne pod rządami Stalina. Rosja radziecka w latach trzydziestych XX wieku, Kraków 2012
107. G. Mink, Polska w sercu Europy. Od roku 1914 do czasów najnowszych. Historia polityczna i konflikty pamięci, Kraków
2017
108. W. Morawski, Od marki do złotego, Historia finansów Drugiej Rzeczpospolitej, Warszawa 2008
109. R. Moorhouse, Polska 1939, Pierwsi przeciw Hitlerowi, Kraków 2019
110. Okupacja sowiecka ziem polskich 1939-1941, (red. P. Chmielowiec), Rzeszów-Warszawa 2005
111. PZPR jako machina władzy, (red. D. Stola, K. Persak), Warszawa 2012
112. A. Urbaniak-Kopeć, Anioł w domu mrówka w fabryce, Warszawa 2018
113. Wokół nowej syntezy dziejów Drugiej Rzeczpospolitej, red. W. Mędrzecki, Warszawa 2019

Badania i publikacje
Publikacje

1. Publikacje dostępne pod adresem:

2. http://bpp.agh.edu.pl/autor/siwik-anna-04069

6/7
 Kierunkowe efekty uczenia się

Kod Treść

Podziela etyczne założenia prowadzenia badań socjologicznych i rzetelność publikacji ich efektów oraz
SOC1A_K04
przestrzega zasad etyki zawodowej i dba o jej przestrzeganie w miejscu pracy.

Poprawnie stosuje poznaną terminologię z zakresu socjologii i pokrewnych nauk społecznych i

SOC1A_U01
humanistycznych.

Potrafi wykorzystać teorie, koncepcje i pojęcia do analizy rzeczywistości społecznej oraz umie krytycznie
SOC1A_U03
ocenić ich przydatność w procesie analizy zjawisk społecznych.

Ma podstawową wiedzę o naukach społecznych i humanistycznych oraz relacjach między nimi (ekonomia,
SOC1A_W02
psychologia, demografia filozofia, historia, logika, politologia, antropologia).

Zna przemiany zachodzące we współczesnej świecie w wymiarach społecznym, politycznym, kulturowym i

SOC1A_W17
ekonomicznym oraz wie jakie są zasady tworzenia i rozwoju różnych form przedsiębioerczości.

7/7