Newton’un Hareket Yasaları (Kanunları)

Dinamik:

Kuvvetin cisimlerin hareketleri üzerine etkisini inceler. Newton, hareketin fiziksel büyüklüklerinin
kuvvetle nasıl değiştiğini gözlemlemek için üç prensip ortaya atmıştır.

1) Eylemsizlik Yasası:

Bir cismin üzerine etkileyen kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise cisim ya durur ya da hızı varsa o hızla
hareketini sürdürür.

2) Dinamiğin Temel Yasası:

Bir cisme etkileyen kuvvetin bileşkesi sıfırdan farklı ise cisim ivmeli hareket eder. Bileşke kuvvetin
hareket doğrultusundaki bileşen ile ivmeye oranı cismin eylemsizlik verir. Hareket doğrultusundaki
kuvvetin yönü ile ivmenin yönü daime aynı yöndedir.

3) Etki – Tepki Yasası

Cisimler oranı etkileşmeden doğan kuvvettir.

Etki kuvvetine karşı oluşan tepki kuvveti birbirine eşit büyüklükte fakat zıt yöndedir.

İp Gerilmesi (T):
İp gerilmesi T, cisme göre yukarı tavana göre aşağı yöndedir. Bazen okla gösterilen ip gerilmesi nokta
ile de gösterilebilir.

Cisimler kuvvet etkisinde sürtünmesiz sistemde ise ivmeli hareket eder. İp gerilmesini hesaplayalım.

SÜRTÜNME KUVVETİ (FS)

Genelde hareketi engelleyen kuvvettir. Kinetik ve statik sürtünme kuvveti olarak iki çeşittir. Sürtünme
kuvveti, hareket eden cismin yüzeyi ile cismin bulunduğu yüzey üzerindeki pürüzsüzlükten
kaynaklanır. Yüzeye etkiyen kuvvetle doğru uzantılıdır.

Statik Sürtünme Kuvveti

Sürtünmeli yüzeyde duran cisme harekete geçmesini engelleyen kuvvettir. Statik sürtünme kuvveti,
uygulanan kuvvet kadar kendini gösterir. Ancak belli bir değerden sonra cisim harekete geçebilmişse o
andaki statik sürtünme kuvveti maksimumdur.
Kinetik Sürtünme Kuvveti

Sürtünmeli yüzeyde sabit hızla hareket eden cisme uygulanan kuvvete değerce eşit ve zıt yönlü
kuvvettir.

Statik sürtünme kuvvetinin maksimum değeri kinetik sürtünme kuvvetinden daha büyüktür.

Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü, sürtünen yüzeylerin alanına bağlı değildir.

Şekil – I’de durmakta olan cisme F kuvveti uygulanıyor. Cisme etkiyen sürtünme kuvvetinin uygulanan
kuvvete bağlı grafiği Şekil II’deki gibidir.

0-F aralığında cisim durgundur. Cisme etkiyen kuvvet ile statik sürtünme kuvveti eşit büyüklüktedir.
Yani, cisme uygulanan sürtünme kuvveti dengeleyici kuvvettir.

Cisme etkiyen kuvvet F’den büyükse cisim hareket eder. Sürtünme kuvvetinin büyüklüğü sabittir.
Cisim hareket etmeye başladığı andan sonraki hareketine kinetik sürtünme kuvveti diyoruz.
Eğik Düzlem:

Not: Eğik düzlemde ivme, kütleye bağlı değildir.

EYLEMSİZLİK

Cismin durumunu koruma özelliğine denir.

Eylemsizlik kuvveti:

Bir araba ani fren yaptığında yolcuların öne doğru fırlayışı ya da şoförün gaza bastığında yolcuların
koltuğa doğru yaslanmaları bu kuvvet nedeniyledir.

m2 kütlesine F kuvveti uygulansın,

m1 ile m2 arası sürtünmeli olsun:

F kuveti iki cismi a ivmesi kazandırmışsa m 1 ile m2 arasında sürtünme kuvveti oluşur. Bu kuvvet,
m1 kütlesinin durumunu koruma özelliğinden kaynaklanan eylemsizlik kuvvetinden dolayıdır.
Eylemsizlik kuvvetinin değeri sürtünme kuvvetinden küçükse, m 1 kütlesi m2 ile birlikte hareket eder.
Ancak eylemsizlik kuvvetinin değeri sürtünme kuvvetinden büyükse m 1 kütlesi m2 üzerinde tutunamaz,
yani geriye doğru savrulur. m1 ile m2 arasında oluşan sürtünme kuvvetinin yönü m1’e göre hareket
yönünde, m2‘ye göre ise harekete ters yöndedir.

m1 ile m2 arasında sürtünme katsayısı k olsun.

Asansörde Eylemsizlik Kuvveti:

i) Asansör yukarı yönde a ivmesiyle hızlansın: