ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ

PROF. NİHAT ERİM

DEVLETLERARASI HUKUKU
ve
SİYASÎ TARİH METİNLERİ

Cilt: I
Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları

ANKARA
1953
 İTALYA İLE UŞÎ BARIŞ ANDLAŞMASI
(20 zilkade 1330 — 18 ekim 1912 — 1328)

Zat-ı hazret-i padişahi ile haşmetlû İtalya kiralı hazretleri

devleteyn b e y n i n d e m e v c u t olan hâl-i h a r b e n i h a y e t v e r m e k
arzusile aynı derecede mütehassis olduklarından taraf-ı eşref-i
hazret-i padişahiden :
H ü k ü m e t - i Osmaniyenin fevkalâde m u r a h h a s ve o r t a elçisi
olup birinci r ü t b e d e n nişan-ı âli-i Osmaniyi hâmil b u l u n a n Meh­
m e t N a b i Beyefendi hazretlerile h ü k û m e t - i Osmaniyenin fevka­
lâde ve m u r a h h a s o r t a elçisi olup ikinci r ü t b e d e n mecidî nişan-ı
zişanı ve ü ç ü n c ü r ü t b e d e n nişan-ı âli-i Osmanîyi hamil b u l u n a n
R u m b e y o ğ l u F a h r e t t i n Beyefendi hazreleri;
H a ş m e t l û İ t a l y a kiralı hazretleri t a r a f ı n d a n :
P a r l e m e n t o âzasından olup " K u r o n d i t a l i " nişanının birinci
ve " S e n Moris e L a z a r " nişanının ikinci rütbelerini hamil bulu­
n a n Mösyö Pietro Bertolini ile p a r l a m e n t o âzasından olup " K o n ­
seye D e t a " u n v a n ı n ı haiz ve " K u r o n d i t a l i " nişanının birinci,
" S e n Moris e L a z a r " nişanının ikinci rütbelerini h a m i l b u l u n a n
Mösyö Gido F ü z i n a t o v e " S e n Moris e L a z a r " v e " K u r o n d i t a l i "
nişanlarının k o m a n d ö r rütbesini h a m i l b u l u n a n Mösyö Cozepe
Volpi m u r a h h a s t a y i n olunmuşlardır v e m u r a h h a s a n - ı m ü ş a r ü n i ­
leyhim y o l u n d a ve m u n t a z a m görünen r u h s a t n a m e l e r i n i b a d e t -
t e a t i m e v a d - d ı âtiyeyi kararlaştırmışlardır :
Madde 1 : H ü k û m e t e y n işbu m u a h e d e y e vaz-ı imza edil­
mesini m ü t e a k i p derhal ve a y n ı z a m a n d a k a t - ı m u h a s a m a t için
tedabir-i l â z ı m a y a tevessül etmeği t a a h h ü t ederler. Tedabir-i
m e z k û r e n i n temin-i icrası için mahallerine suret-i m a h s u s a d a ko­
miserler izam olunacaktır.
Madde 2 : İ ş b u m u a h e d e n i n imzası a k a b i n d e h ü k û m e t e y n -
den her biri y a n i h ü k û m e t - i Osmaniye T r a b l u s garp ile Bingazi'-
den ve İ t a l y a h ü k ü m e t i Adalardenizi'nde t a h t - ı işgalinde bulu-

1
Bu vesikanın metni Duştur Tertib-i sâni cilt 7, s. 8'den alınmıştır.
nan adalardan kendi zabit ve askerleri ile memurin-i mülkiye­
lerinin celpleri zımnında emir vermeği t a a h h ü t eder.
i t a l y a z a b i t a n ve asakir-i ile m e m u r i n - i mülkiyesi taraf­
larından cezair-i m e z k û r e n i n fiilen tahliyesi Osmanlı z a b i t a n v e
asakir-i ile memurin-i mülkiyesi t a r a f l a r ı n d a n T r a b l u s g a r p ile
Bingazi'nin tahliyesini m ü t e a k i p v u k u b u l a c a k t ı r .
M a d d e 3 : Üsera-yı h a r b i y e ile rehineler m ü d d e t - i kalile-i
m ü m k i n e zarfında m ü b a d e l e edilecektir.
M a d d e 4 : M u h a s a m a t a iştirak etmiş v e y a m u h a s a m a t do-
layısiyle dai-i mesuliyet h a r e k â t a t a s a d d i etmekle m a z n u n b u l u n ­
m u ş olan T r a b l u s g a r p ve Bingazi ahalisi h a k l a r ı n d a H ü k ü m e t - i
kıraliye ve a y n ı halde b u l u n a n Adalardenizi'nde kâin ve haki-
miyet-i Osmaniyeye t a b i cezair ahalisi h a k l a r ı n d a H ü k û m e t - i
O s m a n i y e t a m manasile bir af-fı u m u m î ilânını t a a h h ü t ederler.
Cerayim-i âdiye işbu af-fı u m u m i y e dahil değildir. Binaenaleyh
h a n g i sınıf v e y a m e v k i d e b u l u n u r s a b u l u n s u n hiç bir şahıs es-
na-yı m u h a s a m a t t a icra ettiği ef'al-i siyasiye v e askeriyeden
y a h u t izhar eylediği efkârdan dolayı şahsı v e y a emvali v e y a h u t
h u k u k u n d a n istifadesi itibarile t a k i p v e y a tâzip edilemeyecektir.
B u n d a n dolayı m e v k u f v e y a menfi b u l u n a n eşhasın derhal
sebilleri tahliye kılınacaktır.
Madde 5 : îlân-ı h a r p t e n evvel tarafeyn-i âkideyn b e y n i n d e
m ü n a k i t v e y a mer'î b u l u n a n bilcümle m u a h e d a t ve m u k a v e l â t
ile her t ü r l ü t a a h h ü d a t derhal t e k r a r kesb-i m e r ' i y e t eyleyecek
v e iki h ü k ü m e t ile tebeaları b e y n i n d e m u h a s a m a t t a n evvel mev­
c u t olan a y n ı v a z i y e t t e k r a r tesis ve iade kılınacaktır.
Madde 6 : İ t a l y a h ü k ü m e t i düvel-i saire ile m ü n a k i t ticaret
m u a h e d a t m ı tecdit ettiği sırada Devlet-i Aliye ile A v r u p a h u k u k - i
düveli esası üzerine bir ticaret m u a h e d e n a m e s i a k d d e t m e ğ i t a ­
a h h ü t eder. Y a n i Devlet-i Aliye k a p i t ü l â s y o n l a r ve b u g ü n e k a d a r
olan u k u d ve saire ile m u k a y y e t o l m a y a r a k b ü t ü n serbesti-i
iktisadisini ve bilcümle A v r u p a devletleri misillû ticarete ve
gümrüğe müteallik m e v a d v e h u s u s a t t a icra-yı h a r e k e t h a k k ı n ı
i t a y a m u v a f a k a t eyler. Şurası m u k a r r e r d i r ki salifüzzikir ticaret
m u a h e d e n a m e s i canib-i Bâb-ı Ali'den düvel-i saire ile aynı esas
üzerine a k d d o l u n a n m u a h e d a t - ı ticariye mevki-i t a t b i k a vaz
o l u n d u k t a mer'iyyülicra olacaktır.
Bundan mada italya hükümeti memâlik-i şahanede rayiç
üzere alınan resm-i g ü m r ü ğ ü n y ü z d e on birden on beşe iblâğına
v e âtiyüzzikir beş m a d d e y e (petrol, sigara kâğıdı, kibrit, küul,
o y u n kâğıdı) yeniden inhisarlar v a z ' m a v e y a h u t b u n l a r d a n is­
t i h l â k rüsum-ı m u n z a m a s ı istifasına m u v a f a k a t eder.
Şu k a d a r ki aynı m u a m e l e n i n aynı z a m a n d a ve bilâ fark
memâlik-i saire i t h a l â t ı h a k k ı n d a t a t b i k olunması m e ş r u t t u r .
İ n h i s a r a t a b i m e v a d d m ithali h u s u s u n d a işbu inhisarlar ida­
resi a y n ı m e v a d d m ithalat-ı seneviyesi esası üzerine müesses
yüzdesi nisbetinde İ t a l y a m ü v a r e d a t m d a n olan eşya t e d a r ü k ü n e
m e c b u r d u r . Şu k a d a r ki inhisara t a b i m e v a d d m teslimi için
teklif olunacak f i a t l a r m hin-i iştirada piyasanın h a l ve mevkiine
tevafuk etmesi ve i t a olunacak eşyanın cins ve nevilerinin v e
işbu cins ve nevilerden eşya için ilân-ı h a r p t e n evvelki üç sene
zarfında k a y ı t ve işaret edilmiş olan f i a t l a r m had-di vasatisinin
d a h i nazar-ı itibare alınması lâzım gelir.
Şurası da m u k a r r e r d i r ki şayet Devlet-i Aliye salifüzzikir
beş m a d d e üzerine yeni inhisarlar v a z edecek yerde b u n l a r a istihlâk
rüsum-ı m u n z a m e s i t a r h ı n a k a r a r verecek olursa işbu rüsum-ı
m u n z a m e memâlik-i Osmaniye ile diğer bilcümle memâlikin
m a h s u l a t - ı mümasilesine d a h i a y n ı derecede t a r h kılınacaktır.
Madde 7: İ t a l y a h ü k ü m e t i memâlik-i şahanede postahaneleri
m e v c u t olan düvel-i saire b u n l a r ı lağıv ettikleri z a m a n kendisi
dahi memâlik-i Osmaniyedeki İ t a l y a postahanelerini lağıv etmeği
t a a h h ü t eyler.
Madde 8 : Bâb-ı Âli memâlik-i Osmaniyede uhud-i atika
usulüne h i t a m v e r m e k ve yerine h u k u k - ı düvel u s u l ü n ü vaz
eylemek m aks adiyle a l â k a d a r olan düvel-i m u a z z a m a ile bir
A v r u p a konferansında v e y a h u t suver-i a h a r l a m ü z a k e r a t icrası
fikir ve niyetinde b u l u n d u ğ u n d a n İ t a l y a h ü k ü m e t i Bâb-ı Âlinin
işbu n i y a t m ı n h a k ve s a v a b a m u k a r e n e t i n i b i t t a s d i k b u h u s u s t a
kendisine m u a v e n e t - i kâmile ve samimiye de bulunacağını şim­
diden b e y a n eyler.
Madde 9 : H ü k û m e t - i Osmaniye k e n d i devair ve idarele­
rinde m ü s t a h d e m olup m u h a s a m a t ı n hin-i ilâmında terhise mec­
b u r olmuş olduğu İ t a l y a tebeası t a r a f ı n d a n kendisine ifa edilmiş
olan hidemat-ı hasene ve sadıkaneden mütehassıl hoşnudisini
izhar e t m e k istediği cihetle anları t e r k etmiş oldukları mevkilere
iadeye hazır bulunduğunu beyan eyler. Bunlara hizmetten hariç
kalmış oldukları aylar için mazuliyet m a a ş ı i t a olunacak v e hiz­
m e t i n şu suretle i n k ı t a a duçar olması keyfiyeti b u m e m u r l a r
m e y a n ı n d a t e k a ü t m a a ş ı n a kesb-i i s t i h k a k etmiş olanlarca bir
gûna zararı m u c i p o l m a y a c a k t ı r .
B u n d a n m a a d a H ü k û m e t - i Osmaniye kendisile m ü n a s e b a t t a
b u l u n a n ( D ü y u n - ı u m u m i y e , şimendifer k u m p a n y a l a r ı , b a n k a l a r
ve saire gibi) m ü e s s e s a t m dahi k e n d i hizmetlerinde b u l u n m u ş
olan ve a y n ı halde b u l u n a n i t a l y a t e b e a s m a karşı b u suretle
h a r e k e t etmeleri zımnında müessesat-ı m e z k û r e nezdinde icra-yı
v e s a t a t etmeği t a a h h ü t eyler.
Madde 10 : i t a l y a h ü k ü m e t i ilân-ı h a r p t e n evvelki üç sene­
den her biri zarfında T r a b l u s g a r p ile Bingazi v a r i d a t ı n d a n D ü -
yun-ı u m u m i y e y e tahsis edilmiş olan mebaliğin m i k t a r - ı vasa­
tisine m u a d i l bir meblâğı h ü k û m e t - i Osmaniye hesabına olarak
her sene D ü y u n - ı U m u m i y e - i Osmaniye veznesine tediye etmeği
t a a h h ü t eyler. Salifüzzikir taksit-i senevinin m i k t a r ı biri i t a l y a
H ü k û m e t - i t a r a f ı n d a n ve diğeri H ü k û m e t - i Osmaniye canibinden
t a y i n olunacak olan iki komiser t a r a f ı n d a n bilittifak t a y i n kılı­
n a c a k t ı r , i h t i l â f z u h u r u t a k d i r i n d e karar-ı v a k i salifülbeyan k o ­
miserlerden v e t a r a f e y n arasında bilittifak t a y i n olunacak olan
bir h a k e m alelhakemden m ü r e k k e p bir heyet-i h a k e m i y e y e ha­
vale edilecektir.
Şayet b u h u s u s t a bir itilâf hasıl olmazsa t a r a f e y n d e n h e r
biri devletlerden birini irae edecek v e h a k e m alelhakemin emr-i
intihabı b u suretle irae olunan devletler canibinden m ü t t e f i k a n
icra kılınacaktır.
Gerek H ü k û m e t - i Kıraliye ve gerek H ü k û m e t - i Osmaniye
v a s a t a t i l e D ü y u n - ı U m u m i y e - i Osmaniye idaresi marüzzikir
taksit-i senevi yerine y ü z d e d ö r t faizle resülmale t a h v i l olunacak
bir meblâğ-ı m u a d i l itasını taleb e t m e k salâhiyetini haiz olacak­
lardır.
Fıkra-i salife h a k k ı n d a h ü k û m e t - i kıraliye taksit-i senevinin
iki milyon i t a l y a f r a n k ı n d a n d û n olamayacağını v e resülmale
t a h v i l olunacak meblâğ-ı m u a d i l talep v u k u b u l u r b u l m a z Dü­
yun-ı U m u m i y e idaresine i t a y a a m a d e b u l u n d u ğ u n u şimdiden
t a s d i k ettiğini b e y a n eyler.
Madde 11 : İşbu muahedename imza olunduğu gün mevki-i
icraya vaz edilecektir.
T a s d i k a n lilmekal m u r a h h a s l a r işbu m u a h e d e n a m e y i imza
ve t a h t i m etmişlerdir.
İ ş b u m u a h e d e n a m e 18 teşrinievvel 1912 t a r i h i n d e iki n ü s h a
olarak (Lozan) d a t a n z i m kılınmıştır.
(İmza) : Mehmet N a b i
„ : Rumbeyoğlu Fahrettin
„ : Pietro Bertolini
„ : Gido F u z i n a t o
„ : Cozepe Volpi
(Mezuniyeti m u t a z a m m m irade-i seniye t a r i h i : 17 zilkade
1330, 15 teşrinievvel 1328).