TORK, DENGE VE KÜTLE MERKEZİ

Tork, Denge ve Ağırlık Merkezi ile ilgili Kavram Soruları ve Ce- 5. İp cambazları, ip üzerinde yürürken kendilerini dengede tut-
vapları : mak için neden uzun bir sırık taşırlar?
Cevap: Sırık uzunluğu, arttıkça kütle merkezinin ip dışına
1. Tork vektörel bir büyüklük müdür?
kayması zorlaşır. Çünkü kütle merkezinde yoğunlaşan kütle
Cevap: Tork, r ile F nin vektörel çarpımıdır. Bu çarpımın miktarı artmaktadır. Cambaz'ın vücud dengesizliği sırık yar-
sonucu yine vektör olan torku verir. dımıyla kolayca telafi edilir.
x= r# F 6. Yerçekiminin olmadığı bir ortamda eşit kollu terazi ile kütle
ölçümü neden yapılamaz? Açıklayınız.
Bağıntıda r, F kuvvetinin uygulanma noktasının, tork alınan Cevap: Eşit kollu terazinin çalışması için kafelerdeki cisimle-
noktaya olan uzaklığıdır. re uygulanan yerçekim kuvvetlerinin torklarının orta noktaya
2. Dengede olan cisimlerin hareket özelliği nedir? göre torkları sıfır olmalıdır. Çekim alanının olmadığı bir yer-
de ağırlığa bağlı bir tork oluşmaz. O nedenle eşit kollu terazi
Cevap: Dengede olan bir cisim ya hareketsizdir ya da sabit
amacına uygun ölçme yapamaz.
süratle hareket etmektedir.
7. Paralel Kuvvetlerin Bileşkesi
3. Bir cismin dengede olma koşulları nedir?
Şekilde görüldüğü gibi cis-
Cevap: İki koşul vardır. I. cisme etki eden kuvvetlerin bileş-
A C B min A ve B noktalarına aynı
kesi sıfır olmalıdır. II. cisme etki eden kuvvetlerin herhangi bir
noktaya göre torklarının toplamı sıfır olmalıdır. yönlü paralel F 1 ve F 2

4. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi K konumundan serbest F2 kuvvetleri etki ediyor. Kuv-
F1
bırakılan ipe bağlı mg ağırlığındaki cisim, bir süre sonra L vetlerin bileşkesinin bü-
konumundan geçerek M konumundan geri dönüyor. R = F1 + F 2
yüklüğü
R = F1 + F2 olarak yazılır.
α α
Bileşke kuvvetin uygulama noktası ise |AB| uzunluğunu kuv-
vet büyüklükleri ile ters orantılı olarak bölen C noktasıdır.
Bileşkenin uygulama noktası büyük kuvvete yakındır. Bileşke
K M
kuvvetin yeri,
ϑ=0
ϑ=0
L F1 BC
= ifadesi ile bulunur.
ϑ
F2 AC

Buna göre; F1
Şekilde görüldüğü gibi bir
a) Cisim L konumundan geçerken dengede midir?
cismin A ve B noktalarına
b) Cisim M konumundan geri dönmek için hızı bir an sıfır- C B A
F 1 ve F 2 kuvvetleri zıt
dır. O anda dengede midir? yönlü paralel olarak uygula-
Cevap: nıyor. Kuvvetlerin bileşkesi-
F2
nin büyüklüğü;
a) Fnet = O olduğu için R
cisim bir anlık denge- α
dedir. R = F2 – F1 olarak bulunur.
TM
b) Hız, sıfır olmasına
α
rağmen Fnet sıfır ol- TL
F2 > F1 olduğundan bileşke A ve B aralığının dışında büyük
madığından cisim M kuvvete daha yakındır.
mgcosα
α Bileşke kuvvetin uygulama noktası olan C noktasının yeri;
noktasında dengede Fnet = 0 Fnet
değildir. F1 BC
= ifadesi ile bulunur.
F = T + mg mg mg F2 AC
net M