ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο – ΟΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

1.4 ΕΥΚΛΕΙΔEΙΑ ΔΙΑIΡΕΣΗ-ΔΙΑΙΡΕΤΟΤΗΤΑ

1. Σε μία τέλεια διαίρεση να βρείτε:

α) τον διαιρετέο, αν ο διαιρέτης είναι 23 και το πηλίκο 17
β) τον διαιρέτη αν ο διαιρετέος είναι 408 και το πηλίκο 24
γ) το πηλίκο αν ο διαιρετέος είναι τριπλάσιος από το διαιρέτη.

2. Να κάνετε τις ακόλουθες διαιρέσεις και να τις γράψετε σύμφωνα με την ισότητα της
Ευκλείδειας διαίρεσης.
α) 967:32 β) 92:25 γ) 863:12 δ) 144:36 ε) 243:7 στ) 5837:13 ζ) 7 :13

3. Η μια πλευρά του φράχτη ενός οικοπέδου έχει 8 κολώνες που ισαπέχουν. Το μήκος της
πλευράς αυτής είναι 56 μέτρα. Να υπολογίσετε την απόσταση που χωρίζει δύο
διαδοχικές κολώνες.

4. Για ένα δοχείο λάδι και τρία κιλά τυρί πληρώσαμε 41€, ενώ για το ίδιο λάδι και επτά κιλά
τυρί θα πληρώναμε 73€, στο ίδιο πάντα κατάστημα. Να υπολογίσετε πόσο κοστίζει το
ένα κιλό τυρί και πόσο το λάδι.

5. Με τη βοήθεια της ευκλείδειας διαίρεσης να υπολογίσετε:

α) τι μέρα θα είναι μετά από 348 μέρες, αν σήμερα είναι Κυριακή
β) σε πόσες τετράδες μπορούν να παραταχθούν 185 μαθητές ενός σχολείου
γ) σε πόσες αυγοθήκες των 6 θέσεων μπορούμε να συσκευάσουμε 110 αυγά
δ) πόσα κιβώτια των 12 θέσεων χρειάζονται για να συσκευάσουμε 1239 μπουκάλια
κρασί.

6. Ένα εργοστάσιο συσκευάζει λάδι σε τενεκέδες των 5 κιλών και σε μπουκάλια του ενός
κιλού. Χρησιμοποιώντας τις λιγότερες δυνατές συσκευασίες να υπολογίσετε:
α) πόσοι τενεκέδες και πόσα μπουκάλια χρειάζονται για να συσκευαστούν 17 κιλά λάδι,
β) πόσοι τενεκέδες και πόσα μπουκάλια χρειάζονται για να συσκευαστούν 233 κιλά λάδι,
γ) το μέγιστο αριθμό των μπουκαλιών του ενός κιλού που απαιτούνται για τη
συσκευασία μιας άγνωστης ποσότητας.

7. Να εξετάσετε ποιες από τις παρακάτω ισότητες προκύπτουν από ευκλείδειες διαιρέσεις.

α) 24=3∙7+3 β) 43=5∙8+3 γ) 35=4∙7+7 δ) 37=5∙6+7 ε) 37=4.8+5 στ) 39=5∙7+4

1
 8. Να βρείτε ποια μπορεί να είναι τα υπόλοιπα της ευκλείδειας διαίρεσης ενός φυσικού
αριθμού με το 6.

9. Να βρείτε το υπόλοιπο της ευκλείδειας διαίρεσης ενός φυσικού αριθμού με το 2 αν

γνωρίζετε ότι αυτή δεν είναι τέλεια.

10. Να βρείτε τους φυσικούς αριθμούς, που, διαιρούμενοι με το 4, δίνουν πηλίκο 8.

1.5 Ε.Κ.Π. – Μ.Κ.Δ. – ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΔΙΑΙΡΕΤΟΤΗΤΑΣ

11. α) Το 377 είναι πολλαπλάσιο του 13; Το 274 είναι πολλαπλάσιο του 4;
β) Το 7 είναι διαιρέτης του 896; Το 2 διαιρεί το 15;
γ) Συμπλήρωσε με τις κατάλληλες λέξεις τα κενά. Έχουμε ότι 24:6=4.Ο αριθμός 24 είναι
ένα ………….του αριθμού 6 και ο αριθμός 4 είναι ένας ……….του 24.
δ) Αν γνωρίζουμε ότι το 42 διαιρεί το 4.116, μπορούμε να γνωρίζουμε αν το 7 διαιρεί τον
ίδιο αριθμό χωρίς να κάνουμε τη διαίρεση; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
ε) Να βρείτε τα πολλαπλάσια του 17 που βρίσκονται μεταξύ των αριθμών 20 και 100.
στ) Ποιο είναι το τέταρτο στη σειρά πολλαπλάσιο του 7;

12. Να εξετάσετε αν είναι σωστή ή λανθασμένη καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις:
α) το 21 διαιρείται από το 7
β) το 36 διαιρείται με το 9 και το 12
γ) το 72 είναι πολλαπλάσιο του 12
δ) το 11 διαιρείται με το 77
ε) το 7 είναι διαιρέτης του 35
στ) το 7 διαιρεί το 54
ζ) το 12 είναι πολλαπλάσιο του 12
η) το 9 δεν είναι διαιρέτης του 72
θ) το 7 είναι διαιρέτης του 0

13. Για καθεμία από τις παρακάτω περιπτώσεις να βρείτε έναν αριθμό ο οποίος:
α) να διαιρεί το 10 β) να διαιρείται από το 7
γ) να είναι πολλαπλάσιο του 4 δ) να είναι διαιρέτης του 32.

14. Το γινόμενο δύο πρώτων αριθμών είναι πρώτος ή σύνθετος; Αιτιολογήστε την απάντησή
σας και δώστε ένα κατάλληλο παράδειγμα.

15. Να βρείτε το ΕΚΠ των παρακάτω αριθμών:

(5,10, 20), (8,12), (3, 4, 6), (3, 5,10), (8,12,16), (2, 5,15), (5, 7) , (3, 4, 8), (2, 4, 9).

2
16. Δύο φυσικοί αριθμοί έχουν ΕΚΠ το 30. Να βρείτε ένα μικρότερο κοινό πολλαπλάσιο και
τέσσερα μεγαλύτερα από το 30.

17. Να βρείτε τον ΜΚΔ και όλους τους υπόλοιπους κοινούς διαιρέτες των αριθμών:
(8,12), (22,44), (30,36), (21,30,42)

18. Αν ο ΜΚΔ(α, β)=12 τότε:

α) το 12 είναι διαιρέτης του α;
β) το β είναι πολλαπλάσιο του 12;
γ) το 4 διαιρεί τους αριθμούς α και β;

19. Δύο φυσικοί αριθμοί έχουν ΜΚΔ το 36. Να βρείτε όλους τους κοινούς διαιρέτες των
αριθμών.

20. Να βρείτε σε ποια από τα παρακάτω ζεύγη οι αριθμοί είναι πρώτοι μεταξύ τους:
(2, 3), (4, 6), (3, 8), (9, 12), (3, 5), (8, 15), (5, 10), (14, 21).

21. Να αναλύσετε σε γινόμενο πρώτων παραγόντων τους αριθμούς:

108, 128 , 243 , 256 , 310, 880

22. α) Να αναλύσετε σε γινόμενο πρώτων παραγόντων τους αριθμούς:

28, 45, 72, 75, 98, 125, 180, 200, 210, 420

β) Να βρείτε τους αριθμούς:

ΕΚΠ(200,420), ΕΚΠ(45,200,420), ΜΚΔ(45,420), ΜΚΔ(45,200,420), ΜΚΔ(45,200)

ΕΚΠ(28,210), ΜΚΔ(28,75), ΜΚΔ(28,75,210), ΜΚΔ(75,210)

ΕΚΠ(72,180), ΜΚΔ(72,180),

ΕΚΠ(98, 125), ΜΚΔ(98,125),

23. Να βρείτε:
α) το ΕΚΠ(96,330) β) το ΕΚΠ(50,75,90) γ) τον ΜΚΔ(120,144,160)
δ) τον ΜΚΔ(84,270) ε) τον ΜΚΔ(600,1210) στ) τον ΜΚΔ(24,72,156)

24. Να γράψετε ως γινόμενο πρώτων παραγόντων τον αριθμό 120  44  35 .

25. Δίνονται οι αριθμοί   2  3  52  7 και   22  34  5 . Χωρίς να υπολογίσετε τους

αριθμούς    να βρείτε τους   ,     ,  .

26. Να βρείτε τον μικρότερο φυσικό αριθμό που όταν διαιρεθεί με το 2, το 3, το 4, το 5

αφήνει κάθε φορά υπόλοιπο 1.

3
27. Η Μαρία παίζει τένις κάθε 4 μέρες, ο Γιάννης κάθε 5 μέρες, και η Άννα κάθε 8 μέρες. Αν
σήμερα παίζουν τένις και οι τρεις μαζί, να υπολογίσετε μετά από πόσες μέρες θα συμβεί
το ίδιο για δεύτερη φορά.

28. Ένας ανθοπώλης έχει 90 άσπρα, 120 κόκκινα και 150 ροζ γαρύφαλλα. Πόσες το πολύ
ίδιες ανθοδέσμες μπορεί να φτιάξει, χωρίς να του περισσέψει κανένα λουλούδι; Πόσα
λουλούδια από κάθε είδος θα περιέχει η καθεμία;

29. Να συμπληρώσετε τα κενά με κατάλληλα ψηφία ώστε να προκύπτουν όλοι οι δυνατοί

αριθμοί που διαιρούνται συγχρόνως με τους αριθμούς που αναγράφονται δίπλα:
α) 67_ με το 2
β) 57_ με το 3 και να είναι περιττοί
γ) 5_3 με το 3
δ) 84_ με το 4
ε) 147_ με το 5
στ) 625_ με το 2 και το 5
ζ) 28_ με το 3 και το 5
η) 7_9_ με το 5 και το 9
θ) 31_5 με το 25
ι) 70_ με το 4 και το 25.

30. Ποιο ψηφίο πρέπει να τοποθετηθεί στη θέση του x (πρέπει να είναι το ίδιο ψηφίο) ώστε
ο αριθμός 32x1x να διαιρείται:
α) με το 3 β) με το 9.

31. Να βρείτε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες.

α) Αν ο α διαιρεί τον β τότε ο α είναι διαιρέτης του β.

β) Αν ο α διαιρεί τον β τότε ο β είναι πολλαπλάσιο του α.
γ) Αν ο α διαιρεί τον β τότε οι διαιρέτες του α είναι και διαιρέτες του β.
δ) Κάθε μη μηδενικός φυσικός αριθμός α είναι πολλαπλάσιο και διαιρέτης του α.
ε) Όλοι οι πρώτοι αριθμοί εκτός από το 2 είναι περιττοί.
στ) Το άθροισμα πρώτων αριθμών είναι πάντα πρώτος αριθμός.
ζ) Όλοι οι φυσικοί αριθμοί έχουν κοινό πολλαπλάσιο το 0.
η) Δύο διαδοχικά πολλαπλάσια ενός αριθμού διαφέρουν κατά τον αριθμό.
θ) Δύο πρώτοι μεταξύ τους αριθμοί είναι πάντα πρώτοι.

4
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο – ΤΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ

2.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ

32. Για το καθένα από τα παρακάτω σχήματα να γράψετε το κλάσμα που αντιστοιχεί στο
χρωματισμένο μέρος του.

33. α) Θέλουμε να μοιράσουμε 12 ίδιες σοκολάτες σε 3 παιδιά. Πόσες σοκολάτες θα πάρει το

καθένα;
β) Θέλουμε να μοιράσουμε 5 ίδιες σοκολάτες σε 6 παιδιά. Πόση σοκολάτα θα πάρει το
καθένα;
γ) Να γράψετε τα πηλίκα των διαιρέσεων σαν κλάσματα:
2:7 , 5:12, 17:20, 19:100
δ) Να βρείτε ποια διαίρεση παριστάνει το καθένα από τα κλάσματα:
3 1 8 12
, , ,
27 19 5 3

3 8 9 116 85
34. Να συγκρίνετε με τη μονάδα τα κλάσματα: , , , , .
4 7 9 253 48

35. α) Ένα βιβλίο κοστίζει 21€. Ο πωλητής μας έκανε έκπτωση 2€.Να βρείτε ποιο μέρος της
αρχικής τιμής είναι η έκπτωση και ποιο μέρος της αρχικής τιμής πληρώσαμε τελικά.
β) Να βρείτε ποιο μέρος των 3 εκατοστών είναι τα 7 χιλιοστά.
γ) Να βρείτε ποιο μέρος των 3 δεκατόμετρων είναι τα 7 χιλιοστά.
δ) Να βρείτε ποιο μέρος των 12 γραμμαρίων είναι τα 23 γραμμάρια.

1
36. Το μιας πίτσας κοστίζει 2 ευρώ. Να βρείτε πόσο κοστίζουν:
8
3
α) τα της πίτσας β) ολόκληρη η πίτσα.
8

5
 5
37. Ένας οινοπώλης έχει 184 κιλά κρασί και πουλάει τα .Πόσα κιλά κρασί πούλησε και
8
πόσα του έμειναν;

38. Ένα Γυμνάσιο έχει 180 μαθητές. Απ’ αυτούς δήλωσαν συμμετοχή σε μια εκδρομή οι 132.
Αν είναι γνωστό ότι για να πραγματοποιηθεί η εκδρομή πρέπει να δηλώσουν συμμετοχή
3
τουλάχιστον τα των μαθητών, να βρείτε αν μπορεί να πραγματοποιηθεί η εκδρομή.
4

2
39. Ο Γιώργος πήρε 795 ευρώ και τα από ένα ποσό 1000 ευρώ , ενώ ο Γιάννης πήρε το
5
2
από ένα ποσό 3000 ευρώ. Ποιος πήρε τα περισσότερα χρήματα;
5

3
40. Ο Πέτρος έχει 2 € λιγότερα από τα των 48 €, ενώ ο Γιώργος έχει 6 € περισσότερα
8
3
από τα των 24 €. Ποιος από τους δύο έχει περισσότερα χρήματα και πόσα;
8

1
41. Από τη συνέλευση των ιδιοκτητών μιας πολυκατοικίας απουσίαζε το των ιδιοκτητών.
5
Αν οι παρόντες ήταν 28, να βρείτε:
α) τι κλάσμα των ιδιοκτητών ήταν οι παρόντες,
β) πόσοι ήταν οι απόντες.

5
42. Μια δεξαμενή περιέχει 1250 λίτρα πετρέλαιο και είναι γεμάτη κατά τα . Ποσά λίτρα
8
πετρέλαιο χωράει η δεξαμενή όταν είναι γεμάτη;

3
43. Αν τα των μαθητών ενός σχολείου είναι 270 μαθητές, να βρείτε πόσους μαθητές έχει
4
το σχολείο.

4 7
44. Τα των μελών ενός συλλόγου είναι 88 άτομα. Να βρείτε πόσα άτομα είναι τα των
11 11
μελών του συλλόγου.

5
45. Τα των εργατών ενός εργοστασίου είναι γυναίκες. Αν οι εργαζόμενοι άντρες είναι 424
9
να βρείτε πόσους εργαζόμενους συνολικά απασχολεί το εργοστάσιο.

6
2.2 ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ

46. Για το καθένα από τα παρακάτω σχήματα να γράψετε το κλάσμα που αντιστοιχεί στο
χρωματισμένο μέρος του.

47. Να συμπληρώσετε τα κενά ώστε τα κλάσματα να είναι ισοδύναμα.

1 4
α) = = = 28
4 8

5 60 100
β) = 18 = 30 = =
6

48. Να γράψετε ως κλάσμα με παρονομαστή το 12 καθέναν από τους αριθμούς:

α) 1 β) 0 γ) 12 δ) 5

5 3 4 6 12
49. Να μετατρέψετε τα κλάσματα , , , , σε ισοδύναμα με
6 9 36 27 54
παρονομαστή το 18.

6 3 2 24 15
50. Να μετατρέψετε τα κλάσματα , , , , σε ισοδύναμα με
5 7 9 16 25
αριθμητή το 12.

7
51. Μπορεί ένα κλάσμα με παρονομαστή 3 να μετατραπεί σε ισοδύναμο με παρονομαστή:
α) 2574 β) 1703 ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

52. Να εξετάσετε ποια από τα παρακάτω κλάσματα είναι μεταξύ τους ισοδύναμα:
9 110 47 64 24 36
α)  β)  γ) 
11 91 36 49 18 27

53. Να απλοποιήσετε τα παρακάτω κλάσματα ώστε να προκύψουν ανάγωγα κλάσματα:

24 28 36 66 33 114
α) β) γ) δ) ε) στ)
48 35 45 77 55 76

54. Να γίνουν ομώνυμα τα κλάσματα:

3 5 3 5 3 4 4 2 2 1 2 4 7 3 3 6 9 7
α) , β) , γ) , , δ) , , ε) , , στ) , , ζ) ,
4 8 18 12 4 5 15 3 5 6 9 27 54 20 8 5 11 6

2.3 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ

55. Να σχεδιάσετε ένα τετράγωνο με πλευρά 2εκ. και ένα με πλευρά 4εκ.
1 1
α) Να χρωματίσετε το του πρώτου τετραγώνου και το του δεύτερου.
2 4
β) Ποια επιφάνεια είναι μεγαλύτερη;
1 1
γ) Ένας μαθητής λέει ΄΄ άρα βγάζουμε το συμπέρασμα ότι  ΄΄ .
4 2
Ποια απάντηση πρέπει να δώσουμε ώστε να καταλάβει το λάθος του;

56. Να διατάξετε σε αύξουσα σειρά τα κλάσματα :

6 6 6 6 8 4 12 7 7 4 17 3 5
α) , , , β) , , , γ) , , , ,
31 1 45 6 7 7 7 7 8 9 36 4 12

57. Nα συγκρίνετε τους παρακάτω αριθμούς:

2 7 5 11 8 10 1 3 4
α) , β) , γ) , δ) ,5 ε) , .
3 10 7 14 9 12 5 4 3

58. Να τοποθετήσετε σε αύξουσα σειρά τους παρακάτω αριθμούς:

1 7 9 1 7 2 7
2, , 0, , 1, , , , ,
2 4 2 3 6 8 3

8
59. α) Να βρείτε ένα κλάσμα μεγαλύτερο από το 1/5 και μικρότερο από το 3/5.
β) Να βρείτε ένα κλάσμα μεγαλύτερο από το 1/8 και μικρότερο από το 1/6.
γ) Να βρείτε ένα κλάσμα μεγαλύτερο από το 1/7 και μικρότερο από το 2/7.
δ) Να βρείτε ένα κλάσμα μεγαλύτερο από το 3/4 και μικρότερο από το 4/5.

60. Τρία συνεργεία εργατών ανέλαβαν να κατασκευάσουν ένα δρόμο. Το 1 ο συνεργείο

2 1
κατασκεύασε τα του δρόμου, το 2ο το και το 3ο το υπόλοιπο. Ποιο συνεργείο
7 3
κατασκεύασε το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου;

2.4 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ

61. Να βρείτε τα αθροίσματα και να απλοποιήσετε το αποτέλεσμα, όπου αυτό δεν είναι
ανάγωγο κλάσμα:

3 1 3 5 1 5 1 1 1 2 3 1 2
α)   β)    γ)    δ) 3+ 
4 2 8 3 6 12 4 3 7 3 7 4 8

3 15 5 8 4 2 7 2 3 4 10
ε)   στ)   ζ)   η)  4
2 12 4 5 10 7 12 15 20 7 14

62. Να βρείτε τις διαφορές και να απλοποιήσετε το αποτέλεσμα, όπου αυτό δεν είναι
ανάγωγο κλάσμα:

3 4 2  4 1  3 3 3  21 3  27
α)  β) 7- γ)        δ)    ε) 4
2 3 3  3 3  4 8 5  25 10  5

1 1
63. Ένας υπάλληλος διαθέτει το του μισθού του για ενοίκιο και το του μισθού του για
3 4
διατροφή. Τι μέρος του μισθού του διαθέτει για τις υπόλοιπες ανάγκες του;

1 2
64. Ο Γιώργος αγόρασε 1 σοκολάτα. Έδωσε το αυτής στον αδερφό του και τα στην
2 7
αδερφή του. Ποιο μέρος της σοκολάτας του έμεινε;

9
 1 2
65. Ένας αγρότης φύτεψε στο του χωραφιού του πορτοκαλιές και στα του χωραφιού
4 5
του λεμονιές.
α) Να βρείτε αν το εμβαδόν που καλύπτουν οι πορτοκαλιές είναι μεγαλύτερο από αυτό
που καλύπτουν οι λεμονιές.
β) Να βρείτε τι μέρος του χωραφιού είναι ακαλλιέργητο.
γ) Να βρείτε αν το εμβαδόν που καλύπτουν οι λεμονιές είναι μεγαλύτερο από αυτό που
είναι ακαλλιέργητο.
δ) Συμπληρώστε μόνοι σας ένα στοιχείο (ένα δεδομένο) στο πρόβλημα, ώστε να
μπορούμε να υπολογίσουμε το εμβαδόν του χωραφιού σε τετραγωνικά μέτρα.

2.5 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ

66. Να βρείτε τα γινόμενα απλοποιώντας κατάλληλα πριν την εκτέλεση του πολλαπλασιασμού:

5 9 4 3 7 3 3 4 11 3 3 3
α) 2  β) 12 γ)  δ)  ε)  στ)  ζ) 
3 4 3 7 2 2 10 5 9 11 4 8

5 4 2 14 2 4 10 7 22 11 3 2 8 25
η)  θ)  ι)  κ)  λ)  μ) 4   ν)   27
8 15 7 20 3 9 21 8 30 3 8 7 5 6

7 11 30
ξ)  45  
9 70 55

67. Να απλοποιήσετε τα παρακάτω κλάσματα:

36  25  44 32  25  33 18  25  66
α) β) γ)
75  72 11 1116  75 50  36  22

68. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

2 2 2 3
1 5 2 3
α)   β)   γ)   δ)  
3 8 7 2

10
69. Να κάνετε τις πράξεις και να απλοποιήσετε το αποτέλεσμα, όπου αυτό δεν είναι ανάγωγο
κλάσμα:

1 2 2 1  4  2 3

γ)         3 1  1
3 1 6 2 2
α)     β)   3    1 δ)     1  
3 4 5 4  3  5 3 5  3 4 4 6  2

5 1 3 4 1 5 1 3 5 1 7 1 1
ε)      4   στ) 2  4  (   1) ζ) (  ) (  )
6 2 4 3 4 6 2 4 6 2 6 2 3
2 2
1 5 1  1 2 1  1 1  3  (52  42 )
η)     3 3   θ) 3         
2  2  25  4 3 2 3 5 34

1
70. Σε ένα καφεκοπτείο η πωλήτρια έδωσε σε μία μέρα 14 πακέτα καφέ του kg, 15 πακέτα
4
1 1
του kg, 38 πακέτα του kg και 2 των 750gr. Να βρείτε πόσα κιλά καφέ πούλησε.
5 10

3 2
71. Αν από τα μιας τούρτας, φάμε τα , τι μέρος της αρχικής τούρτας έχουμε φάει;
8 5

72. Ο Νίκος το βράδυ των γενεθλίων του, πήρε δώρο μια μεγάλη σοκολάτα και έφαγε
1
αμέσως το αυτής, αφήνοντας το υπόλοιπο για την επόμενη μέρα. Όμως ήρθαν δύο
2
φίλοι του και μοιράστηκε μαζί τους εξίσου τη σοκολάτα. Τι μέρος όλης της σοκολάτας
έφαγε τελικά ο Νίκος;

2 1
73. Σε ένα τετράγωνο, χρωματίζουμε πρώτα τα του και μετά το αυτού που δεν
3 4
χρωματίσαμε. Τι μέρος του αρχικού τετραγώνου έχουμε χρωματίσει;

1
74. Ο Κώστας είχε 540 ευρώ και δάνεισε στην αδελφή του, το του ποσού. Από τα
3
8
υπόλοιπα χρήματα ξόδεψε τα . Του περίσσεψαν χρήματα και πόσα;
9

11
 1
75. Κάποιος για να εξοφλήσει ένα χρέος 880 € πλήρωσε το της αξίας και τον επόμενο
5
11
μήνα πλήρωσε και το του υπόλοιπου ποσού. Πόσα χρήματα πρέπει να δώσει ακόμη
16
για να εξοφλήσει το χρέος;

3 1
76. Να βρείτε τα του του 1200.
4 3

1  12 1 6
77. Να βρείτε τους αντίστροφους των αριθμών: ν, , , , 5, , .
  13 9 5

2.6 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΚΛΑΣΜΑΤΩΝ

78. Να κάνετε τις διαιρέσεις:

4 3 1 2 1 8 5 8 1 7 1 2  1 3
 ,  2 , 3 ,  , (  ) , (  7)  ,   
7 8 3 5 14 9 6 9 3 2 2 5  4 8

79. Να κάνετε τις πράξεις:

2 1 2  5 1  1 1  1 1 5 6 3 1
α)    β)    :  3    γ) 2      :5
3 4 3  2 3  2 2  4 2 3 7 2 4
3  1  1  1 1  5 13 3 1 1 7 5 3 1
δ) :  2    5   2   ε)    :   στ) (  3)     
2  3  10  3 2 2 3 4 4 2 3 6 4 2

3  2 5 1 4 3  7
80. Αν είναι Α=   2  : , Β=     και Γ= :  2   να υπολογίσετε:
4  3 3 2 5 2  3

α) τα Α,Β,Γ β) την παράσταση  : 

12
 3 7
81. Να κάνετε τα σύνθετα κλάσματα απλά: α) 4 β)
3 γ) 3
1 2 5
8 5

3 5
82. Να κάνετε τα σύνθετα κλάσματα απλά: 4 , 3 , 11 , 2
2 8 6 6
5 7 5

1 1 3 2 5
 2 :
83. Να κάνετε τις πράξεις: α) 2 3 β) 4 γ) 3 3
1 1 1 2
 1 5
2 3 6 3

84. Να κάνετε τις πράξεις:

2
5 25 11 44 1 2 2 5 7
:  :  3 1 2 1 
4 21 15 9 5 9  7 8  6 4
α) β)   :  γ)    
 8 15 
2
7 3  2  6 2:1 1 4 1
  
3 2     2 3 6
4 4

3
85. Ένα ενυδρείο χωράει 18 λίτρα νερό. Μία κανάτα χωράει του λίτρου νερό. Πόσες
4
κανάτες νερό πρέπει να ρίξουμε για να γεμίσει το ενυδρείο;

38 5
86. Η περίμετρος ενός ορθογωνίου είναι m και η μία διάστασή του είναι m . Να βρείτε το
9 3
εμβαδόν του.

7
87. Ο πατέρας του Νίκου πληρώνει ενοίκιο 406 ευρώ και τα χρήματα αυτά αποτελούν τα
16
του μισθού του. Πόσος είναι ο μισθός του;

2 3
88. Τα της τιμής ενός προΪόντος είναι 32€. Να βρείτε πόσα € είναι τα της τιμής του.
5 8

8
89. Τρία άτομα κληρονόμησαν τα μιας περιουσίας και ο καθένας πήρε 2400€.Πόση ήταν
9
αρχικά όλη η περιουσία;

13
 2
90. Ένας μαθητής είχε ένα ποσό χρημάτων. Την πρώτη μέρα ξόδεψε τα των χρημάτων
3
του και 7 ευρώ ακόμη. Αν του περίσσεψαν 5 ευρώ να βρείτε πόσα χρήματα είχε.

1
91. Τρεις φίλοι μοιράστηκαν ένα χρηματικό ποσό. Ο Γιάννης πήρε το του ποσού, ο
4
7
Κώστας πήρε τα του ποσού και ο Νίκος το υπόλοιπο ποσό που ήταν 1200 €.
12
Να βρείτε:
α) τι μέρος του ποσού πήρε ο Νίκος,
β) ολόκληρο το ποσό,
γ) πόσα χρήματα πήρε ο Γιάννης και πόσα ο Κώστας.

92. Ένας ζαχαροπλάστης έχει 780 gr ζάχαρη και μια ποσότητα βουτύρου. Μέσα σε μια
17 11
άδεια κούπα βάζει τα της ζάχαρης και τα του βουτύρου. Αν το περιεχόμενο
30 15
της κούπας ζυγίζει τώρα 651 gr , να βρείτε πόσα γραμμάρια βουτύρου είχε αρχικά ο
ζαχαροπλάστης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο - ΔΕΚΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

3.1 ΔΕΚΑΔΙΚΑ ΚΛΑΣΜΑΤΑ – ΔΕΚΑΔΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

93. Να γράψετε τα παρακάτω δεκαδικά κλάσματα ως δεκαδικούς αριθμούς:

24 1 8723 178 2
α) β) γ) δ) ε)
10 100 1.000 10.000 10.000

94. Να γράψετε ως δεκαδικά κλάσματα τους παρακάτω δεκαδικούς αριθμούς:

α) 2,5 β) 0,32 γ) 76,34 δ) 0,721 ε) 3,0045 στ) 1,13012 ζ) 0,000185

14
 95. Να γράψετε ως δεκαδικούς αριθμούς τα κλάσματα:
18 93 3 27 13 7 11 27 6 12 38 443
α) β) γ) δ) ε) στ) ζ) η) θ) ι) κ) λ)
200 50 25 20 500 5 4 2 8 75 40 40

3 2 5 7 20 37 43
96. Να γράψετε καθένα από τα κλάσματα , , , , , , , ως δεκαδικό αριθμό
16 7 13 3 9 8 12
α) με προσέγγιση εκατοστού β) με προσέγγιση χιλιοστού.

97. Υπολόγισε τους παρακάτω λόγους, ως κλάσματα και ως δεκαδικούς.

1, 7 2, 013 1,3 7
α) β) γ) δ)
2, 5 1, 2 5 2, 5

3.3 ΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕ ΔΕΚΑΔΙΚΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

98. Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:

α) 345,28+ 23,4 β) 569+56,9+5,69+0,569 γ) 987,56+500,1+25,12+2,369

99. Να κάνετε τις παρακάτω αφαιρέσεις:

α) 897,63-896,64 β) 987,32-52,569 γ) 560,001-99,999 δ) 45 -17,134

100. Να κάνετε τις πράξεις:

α) 15∙23,4 β) 13,84 ∙ 61,2 γ) 86,16 : 4,2 δ) 485 : 2,25 ε) 12,34:25

101. Να κάνετε τις πράξεις:

α) 135  0,1 β) 46,125 : 0, 01 γ) 36,5  0, 001
δ) 65,3 ∙ 0,1 ε) 47,21 : 0,001 στ) 93,8 ∙ 0,01

102. Να υπολογίσετε την αριθμητική τιμή των παραστάσεων:

   0, 4110  235,5  0,01 : 0,0001 Β=  25,8: 3  7 1,2 : 0,2  7,25  (1,5)2  2

103. Να συγκρίνετε τους αριθμούς, με τη βοήθεια υπολογιστή τσέπης.

α)  2,13 ,  2,13 ,  2,13 ,  2,13 β)  0,15 ,  0,15 ,  0,15 ,  0,15
2 3 4 2 3 4

Μπορείτε να βρείτε τον κανόνα που ισχύει;

104. Ένας έμπορος αγόρασε ύφασμα και έδωσε 382,5€. Αν αγόραζε 13,5 μέτρα παραπάνω,
θα πλήρωνε 497,25€. Να βρείτε πόσα μέτρα ύφασμα αγόρασε.

15
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο – ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ

105. Να εκφράσετε τις παρακάτω προτάσεις με αριθμούς και μεταβλητές:

α) Το διπλάσιο ενός αριθμού αυξημένο κατά 3.

β) Το άθροισμα δύο αριθμών είναι μικρότερο από 21.
γ) Το γινόμενο δύο αριθμών είναι ίσο με 5,78.
3
δ) Το τριπλάσιο ενός αριθμού ελαττωμένο κατά 7 είναι μικρότερο από
5
ε) Το μισό ενός αριθμού είναι διαφορετικό από το 13.
1
στ) Το ενός αριθμού.
5
2
ζ) Τα ενός αριθμού αυξημένα κατά 1.
3
η) Τρείς διαδοχικοί φυσικοί αριθμοί.
θ) Ο αντίστροφος ενός αριθμού.

106. α) Nα εξετάσετε αν ο αριθμός 3 είναι λύση της παρακάτω εξίσωσης. Να κάνετε το ίδιο
για τον αριθμό 8.
2x  4
 2 x   2  5x  : 2 1
5
β) Να εξετάσετε αν κάποιοι από τους αριθμούς 1,2,3 είναι λύσεις της εξίσωσης
x2  5x  6  0

107. Να λύσετε τις εξισώσεις:

3 5 7 17 1
α) x   β) 41, 7  x  417 γ)  2 y δ)   3  1, 2  
8 4 2 4 2
2 5 7 2
ε) x  8  στ) 9, 7  y  7,1 ζ)  x η)  z  7,15
5 12 6 5

108. Να λύσετε τις εξισώσεις:

15 7 1
α) 12  x  β) 0, 001 y  0, 0019 γ) 2,88  x  2, 4 δ)  y 3
2 8 4
2 3 3 4 21
ε) 15  x  0 στ) x : 0, 01  78, 4 ζ) :y η)  5 :  θ)  x :
5 8 4 7 8

16
109. Να λύσετε τις εξισώσεις:
x  30 x  18
ε)  44  4  32   0, 001 x  7,5
x 28 20 5
α)  β)  γ) 0 δ) 1
3 21 24 x 7 40

5 3
110. Να βρείτε ποιον αριθμό πρέπει να αφαιρέσουμε από τον αριθμό για να βρούμε .
6 4

6 2
111. Να βρείτε από ποιον αριθμό πρέπει να αφαιρέσουμε τον για να βρούμε διαφορά .
7 3

13 5
112. Το άθροισμα δυο αριθμών είναι . Ο ένας προσθετέος είναι ο . Να βρείτε ποιος είναι
5 3
ο άλλος προσθετέος.

5 5
113. Με ποιόν αριθμό πρέπει να διαιρέσουμε το για να βρούμε πηλίκο ;
9 6

5 4
114. Ποιον αριθμό πρέπει να διαιρέσουμε με το για να πάρουμε ;
2 15

2
115. Τα ενός αριθμού είναι ίσα με 54. Ποιος είναι αυτός ο αριθμός;
9

3
116. Ο Γιάννης έχει μαζέψει τα των χρημάτων για να αγοράσει έναν υπολογιστή και
7
χρειάζεται ακόμη 620€. Να βρείτε πόσο κοστίζει ο υπολογιστής.

17
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο – ΠΟΣΟΣΤΑ

5.1 ΠΟΣΟΣΤΑ

117. Να γράψετε τα παρακάτω ποσοστά ως δεκαδικούς αριθμούς και ως ανάγωγα κλάσματα:

5%, 12%, 112%, 65, 2%, 22%, 2, 08%, 1, 224%

118. Να γράψετε με τη μορφή ποσοστών τα παρακάτω κλάσματα:

2 3 7 3 88 605 875 1 3 5 1 2 5 354 1802 1 9
, , , , , , , , , , , , , , , ,
5 10 25 2 200 1100 2500 8 40 15 6 7 11 585 3460 12 75

119. Να υπολογίσετε :
α) το 32% των 3.200€ β) το 3,5% των 240 μέτρων γ) το 13% των 0,7 λίτρων
δ) το 0, 009% του χιλιομέτρου ε) το 2% του μέτρου στ) το 1, 7% του τόνου

250 25
120. Να υπολογίσετε την αριθμητική παράσταση   12%  25  0,3%   7%   32
9 14

5.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΠΟΣΟΣΤΑ

121. α) Σε μια τάξη 25 μαθητών, 6 μαθητές πήραν στο διαγώνισμα των Μαθηματικών βαθμό
άριστα. Να βρείτε το μέρος των μαθητών που πήρε βαθμό άριστα.
β) Σε μια άλλη τάξη 20 μαθητών, 4 μαθητές πήραν βαθμό άριστα. Να βρείτε το μέρος
των μαθητών που πήρε βαθμό άριστα.
γ) Να μετατρέψετε τα παραπάνω κλάσματα σε ισοδύναμα με παρονομαστή το 100 και να
βρείτε ποια από τις δυο τάξεις είχε μεγαλύτερο ποσοστό άριστων στα μαθηματικά.

122. Ένα βιβλιοπωλείο πουλάει στους μαθητές τα βιβλία με έκπτωση 15%. Πόση είναι η
έκπτωση σε ένα βιβλίο αξίας 18 ευρώ και ποια είναι η τιμή του βιβλίου μετά την έκπτωση;

123. Ο μισθός ενός υπαλλήλου είναι 500 ευρώ. Αν του δώσουν αύξηση 5% πόσος θα γίνει ο
μισθός του;

124. Ένα σπίτι ενοικιάστηκε το 2003 με 250 €. Το 2004 έγινε αύξηση του ενοικίου κατά 12%
και το 2005 κατά 10%.Πόσο ήταν το ενοίκιο το 2005;

18
125. Ένας έμπορος αγοράζει 800 παιχνίδια πληρώνοντας συνολικά 2.800€. Πουλάει τα 360
με κέρδος 50% και τα υπόλοιπα με ζημία 10%. Να βρείτε αν κερδίζει ή χάνει και πόσα
χρήματα.
126. Η κα Άννα πάει σε ένα μαγαζί ρούχων να αγοράσει ένα φόρεμα. Το φόρεμα κοστίζει 87
ευρώ, χωρίς τον Φ.Π.Α. Ο Φ.Π.Α είναι 24%. Το φόρεμα έχει έκπτωση 30%. Ποια είναι η
τελική τιμή του φορέματος και αν έχει 120 ευρώ πόσα θα της περισσέψουν;

127. Αγοράσαμε έναν Η/Υ με έκπτωση 15 % και πληρώσαμε 680 €. Να βρείτε πόσο κόστιζε
ο Η/Υ πριν από την έκπτωση και πόσα € ήταν η έκπτωση που μας έγινε από το
κατάστημα.

128. Αγοράζει κάποιος ένα προϊόν με Φ.Π.Α. 24% επί της τιμής αγοράς και πληρώνει τελικά
198,4€ . Πόσο θα πλήρωνε χωρίς τον Φ.Π.Α.;

129. Ένα σακάκι που πουλιόταν 140 €, στις εκπτώσεις πουλιέται 119 €. Να υπολογίσετε το
ποσοστό της έκπτωσης.

130. Ένα προϊόν πωλείται 65€ και μαζί με τον Φ.Π.Α. κοστίζει 80,6€. Πόσος είναι ο Φ.Π.Α.;

131. Ο μισθός ενός υπαλλήλου το 2012 ήταν 1500€ . Το 2013 αυξήθηκε κατά 6% και το 2014
κατά 5%. Ποιος είναι ο τελικός μισθός του υπαλλήλου και ποιο το ποσοστό της
συνολικής αύξησης;

132. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα:

Αρχική τιμή Ποσοστό έκπτωσης Ποσό έκπτωσης Τελική τιμή

α) 15 14%
β) 110 22
γ) 30 20
δ) 17% 51
ε) 18 50

133. Ένας αγρότης πούλησε ένα χωράφι έκτασης 2,5 στρεμμάτων προς 2400 ευρώ το
3
στρέμμα. Τα των χρημάτων που εισέπραξε από την πώληση, τα τόκισε με επιτόκιο
4
3% και τα υπόλοιπα με επιτόκιο 2%. Να βρείτε τους τόκους που θα εισπράξει σε ένα
έτος.

134. Ένας κύριος καταθέτει στην τράπεζα 2460€ με επιτόκιο 3,5%. Τι ποσό θα πάρει μετά
από 2 χρόνια;

19
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7Ο – ΘΕΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

7.1 ΡΗΤΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ-Η ΕΥΘΕΙΑ ΤΩΝ ΡΗΤΩΝ-ΤΕΤΜΗΜΕΝΗ ΣΗΜΕΙΟΥ

135. Να γράψετε πέντε προτάσεις που να μπορούν να εκφραστούν με αρνητικούς ρητούς

αριθμούς και πέντε προτάσεις που να μπορούν να εκφραστούν με θετικούς ρητούς
αριθμούς.

7.2 ΑΠΟΛΥΤΗ ΤΙΜΗ ΡΗΤΟΥ-ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΡΗΤΟΙ-ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΡΗΤΩΝ

136. Να τοποθετήσετε στον άξονα των ρητών τους αριθμούς που έχουν απόλυτη τιμή:
2
α) 5 β) 3, 2 γ) δ) 0
5

137. Να κάνετε τις πράξεις:

12  4
α) 7  8  β) 15 : 3  2  2  23  6  3
3

6  3  14

138. Να συμπληρώσετε με το κατάλληλο σύμβολο (<,=,>) τα κενά στις παρακάτω σχέσεις:

α) -7,4 ……. -8,1 β) 5 …… 5 γ) 13 ……   15 δ) 7 …… 6

ε)   9 …… -9 στ)  12 …… -12 ζ)   3 …… 3 η) 0 ……    4 

139. Να γράψετε δύο ρητούς αριθμούς οι οποίοι να βρίσκονται μεταξύ των:

α) 1 και 2 β) -1 και 0 γ) -3 και -2

140. Να βρείτε τον αριθμό x στις παρακάτω περιπτώσεις:

7
α) x  2 β) x  γ) x  0.17
6
141. Να γράψετε όλους τους ακέραιους αριθμούς x για τους οποίους ισχύει:
5
α) 7  x  4 β) 9  x  2 γ) 5  x 
4

20
142. Να βρείτε έναν αρνητικό αριθμό του οποίου η απόλυτη τιμή να είναι:
α) μικρότερη του 7.102 β) μεγαλύτερη του 143,56

143. Να γράψετε τους παρακάτω αριθμούς σε αύξουσα σειρά:

α) +8,7 , +2 , 0 , -5,9 , -1,34 , -1,5 , -4
2 4 7 1 7
β)  , -1 ,  ,  ,  , 
5 5 5 3 3
1 3
γ) 6 , 4 , 0 ,  , 4 , 1, 4 ,  , 2, 7
4 5

7.3 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

144. Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:

α) 8   12   7    16   5   1   3 β) 9   12,89   14   23   12,89

γ) 13  7  9  4  11  7  5 δ) 120  35  25  40  33 10

ε) 2, 4  7,9  1,8  3,7  4  0,5 στ) 13  7  7 19  1  34

145. Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:

 7   13   3  8  3  5  5  5
α)        β)        γ)        δ)       
 5  5   7  7  4  6  3  7

 3  5  2  1  5   16   4   1
ε)        στ)            ζ)        η) 8    
 2  4  3   6   12   28   7   4

146. Να υπολογίσετε τα αθροίσματα:

1 3 1 5 3 5 2 1 9 7 2 3 5 7 5 3
α)      β)      γ)      
2 5 4 2 4 2 8 6 4 12 3 4 3 2 6 4

21
 1  3 1 1 3 7 3 8 9 4 1 2
δ) 3        2 ε)      στ)   11  9  
2  5 2 5 4 2 10 5 2 5 3 15

7.4 ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

147. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

α)   9   15   6   11 β)   2   2   2   2

γ) 8  11   23   3  8   7  δ) 7,3 10, 4   2,6   0,8  5

5  1   2  17 3 3  1  1
ε)    στ)    3      5    
6  3   9  18 2 4  8  4

148. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

α)   3  5  2   7  5   8  1  4

β)  3  7 11  3  21  9   2  8

γ) 13  8  2  3,7 15   3  2,9 18

δ)  2  8  3  1  7    13  9  12   12

ε) 4  3  8  5  15  17   5  6   2  7  

13  5 1   5 3 
στ)     
12  4 3   6 12 

ζ)  3  9  3   25  12    2  7  3

4   2   4 14 
η)    2      2  0, 4     
 15   5   5 15 

22
149. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων με δύο τρόπους, i) κάνοντας τις πράξεις
μέσα στις παρενθέσεις ii) απαλείφοντας τις παρενθέσεις.

α)  16  9   8  5  17  23

β) 7   9  4,8   3  5  2, 4

150. Αν   3 ,   5 και   8 να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

            2
           1

7.5 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

151. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:

 2 3 5  24 1  22 
α) 3    β)   γ)    14  δ) 5   
 7 4  11  7 10  3 

 76 
ε) 9  2 3 5  1 στ) 4  2 4 2 ζ) 3  9  12  3   
 9 

2  7  9  5  8  1 2 7  1 1  13
η)         12 θ) 2    0  3 ι)      
7  9  5  8  3  3 11 8  2 2  14

152. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

α) ( 4)(9  6  4  2) β) ( 3)( 4)  2  3  5  8  γ) 13  2  4  5  2   3

στ)         
8 3 1 1
δ) 2  2  5  3  ( 6  2) ε) 7   4  2   8  5  4   3
3  4  3 4 

ζ)         2    η)   1        5  3  1
5 2 5 1 2 4 1
θ) 2   4  3  2    3  2  2 
 6  3  4   3  3  6   2
ι) (2  5)  2  2   3)  2  (3 κ)  2  5   3)  (1)  (13

23
153. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων με δύο τρόπους, i) με την επιμεριστική
ιδιότητα ii) με προτεραιότητα πράξεων:
7 7
α) 3  78   3   62 β) 134   2  134   8 γ) 5   21
16 16
9  5  3 1  7 3
δ)    8   8     ε) 15      στ) 0, 2     
7  7  5 3  10 10 

154. Αφού πρώτα απλοποιήσετε τις παρακάτω παραστάσεις στη συνέχεια να βρείτε την τιμή
3
τους για x  4 και   x  :
2
α) 10 x  6 x β) 0,3x  1, 4 x γ) 5x  3x  x  7 x δ) 5x  8x  x

ε)   6  2  4  3 στ) 5  4 x   x  3 12 ζ)   x  2   2x 1  4  3  5x   9 x

155. Να κάνετε τις πράξεις:

 4
α) 5  4 19  23  7  7  2  
 7

 2   2  10    1 1 
β)  3    4        
 3   5  3   2 3 

 1
γ)  8   7  11  6  3  4    
 4

 1  
δ) 2  3  6   7   8  3
 4  

  1 2 
ε)   2  3 4  8      10 
  10 5  

στ)  1        5  3  1  2    
2 4 1 4 5
3 6   
2  3 6  

1
ζ) 3  ( 2)  5( 3)  ( 1)( 2)( 3)  2( 3)  ( 15)
3
η)  4  3  2   3  2  2  2  2   3)  2  (3

24
156. Να κάνετε τις πράξεις:

α) 2 3  5  2  1  4   3  3  1

β) 3 2  7  8  7  12  9   5   7  9 

γ)  13  5  3  3  2  1  3  9  7  4 

δ)  5  7  9   4  6  10  7  2 10  13  5   3  2 

ε) 3 4  2  1 3  4  2 3  5  1  2  2

 1  
στ)  5  6  1  7   2  8,5 3  4  5    0, 2 10 
  10  

157. Αν x  2 , y  3  x  3  2   5  x  και   2  y  4    x  να υπολογίσετε τις παραστάσεις:

   x    3x  1  y 
1
  2  x  y   5  y       x  y   2  6  ( x   )
2

7.5 ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

158. Να υπολογίσετε τα πηλίκα:

9  3
α) 60 :  12  β) 15:  21 γ) 1,5 : 3 δ) 1:    0, 25  ε) : 
20  5 
25 17 8  7 1 
στ)  :  5  ζ) 24 : (0, 6) η) 34 : θ)  3  3  5 :  7 10 ι) :  
7 2 15  10 30 

25
159. Να κάνετε τις πράξεις:

3  9   8 5 75 25 11  33  3  2  2
α) :       :  β) 7  : γ)  : 35:      45 δ)  :    :   
5  25   3 4  16 8 6  70  4  5  5

1  5  1  8  3  7   5 
ε)  : 6     στ)  7  4   2   :    ζ)        1 :   
2  6  4  3  7  4    12 

 1   7   4   10 
η)     :        :   
 3  9   3  3 

160. Να κάνετε τις πράξεις:

α)  21  27  :  3  12 16 :  4  β) 64 :16  2  9  6 :  3

5
γ) 10: 2  (6) :  3  2   8: 4  9:3 δ) 16 :  8  : 4  4  7 :  2     3 4
2

 6 5  6
ε)   4 :    :  12  6 :    στ) 6 :         10      
2 3 2 10
 5 3  5  3  5 7  14 

ζ)  1        5  3  1  2     η) 9 :      ( 4)    :  1  1  2
2 4 1 4 5 5 2 1
3 6  2 3 6  3 3  2

θ)   
2 1  1 3  2 1
       :  ( 6) :    
 3  2   5  5  3 3

26
161. Να κάνετε τις πράξεις:

 1 4  3 3   7  2   3 2   1  1 1 3
α)  β) γ)    :    δ)  
12 6  4  2  5 5   10  4 2 4

1

 1 5   3 3  1 1
στ)        3    10
1 5 7
ε)     :     ζ)
 2 4   8 4  3  6 4 2 2  3 1
    2 
 10 5 

2 1
  
 4 3 2 3  4   9 5  5  1   4  3
η)    : θ) : 1
 5  6: 2  6 7  2   32 :  2 
 
 3

162. Να κάνετε τις πράξεις:

 3  1   3 1    1 
α) 2      :     4 :   
 2  5   10 5    5 

 1 3   1  5  
β)  5     2      2       :  3
 2 4   3  2  

2  1  4 1 2  1  5 
γ)     :  :  2 : 
3  2  5 2 3  2  4  

11  3    1   3     3 
δ)       2  1         1   2   
2  4    2   2    2  

3  3  1   3 1    1  3
ε)   2      :     4 :    
4  2  5   10 5    5  8

27
163. Να λύσετε τις εξισώσεις:

2 8
α) 3  x 18 β) x  5  15 γ) x δ) 50  150x
3 9

x  5 3 12
ε) x :  4  6 στ)  2 ζ) x :     9 η)  : x  
7  3 4 5

164. Δίνονται οι αριθμοί:

   2 18 :8 ,   4 :     6   
1 1
  5  7  :  2 ,
 2  2

α) Να βρείτε τους αριθμούς  ,  ,  .

8 4
β) Να βρείτε την τιμή της παράστασης    9  5  : 6   2  18 :   :
3 3


γ) Να λύσετε την εξίσωση     x  11
3

165. Δίνονται οι παραστάσεις:

 8 3  1 5 
  4 :     :  6  και   9 :    
 3 5  4 4 

α) Να βρείτε τις τιμές των Α και Β.

  3  7
β) Να υπολογίσετε τις παραστάσεις    1 :  , :  , 
   
  14 

 4
γ) Να λύσετε την εξίσωση     x  
 5

28
7.8 ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΜΕ ΕΚΘΕΤΗ ΦΥΣΙΚΟ

166. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

α)  5 
2
β)  1
7
γ) 2 4 δ) 25 ε)   3
4
 
στ)  25
2
 2
2
 4
4
 32 
ζ)  3  2
η)    
 3
θ)   2  3
2
ι)  5  3
5
κ)  2 : 
 3
λ)  
 7 

167. Να υπολογίσετε τις παραστάσεις:

α) 32   3 β) 72   7  γ)  2    3 δ)   2   32

3 2 2 3 2

3  32 3 2
ε) 52   3  στ)  ζ)  η)    1 
3 2
  4  4 
2  

168. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

 1   1   2    32    22 

21 8 3
α)

 1  5  1  32   4    3  3  22

7 3 2 2
β)

γ)  2 3  3  32   4 3 : 8  1   13  2 
 

 1  1
13 12
115 18
δ)    
5 5 5 5

ε)   12   13   32    15  24     2 2 

 

2 3
 1  1 1
    
στ)  4 :
2 4
2 3
1  2
    1 1  
4

3  3

29
169. Να γράψετε κατάλληλες παραστάσεις με αριθμούς και μεταβλητές
(αλγεβρικές παραστάσεις) που να περιγράφουν τις παρακάτω μαθηματικές εκφράσεις:

α) το τετράγωνο του αθροίσματος δύο αριθμών

β) το άθροισμα των τετραγώνων δύο αριθμών
γ) ο κύβος της διαφοράς δύο αριθμών
δ) η διαφορά των τετραγώνων δύο αριθμών
ε) το μισό του τετραγώνου ενός αριθμού
στ) το τετράγωνο του πηλίκου δύο αριθμών
ζ) ο κύβος του γινομένου τριών αριθμών
η) το πηλίκο των κύβων δύο αριθμών
θ) το γινόμενο των τετραγώνων δύο αντίστροφων αριθμών
ι) το πηλίκο των τετραγώνων δύο αντίθετων αριθμών.

170. Αν    2 2  32 ,
2
   1  1  3 ,    2   15 ,    :
5 4
 
να βρείτε τις τιμές των παραστάσεων:

     4  ,        :  ,   ( 3  2 ) : 52
2
 

7.8 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΡΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΜΕ ΕΚΘΕΤΗ ΦΥΣΙΚΟ

171. Να γράψετε τα παρακάτω γινόμενα με τη μορφή μίας δύναμης:

 ) 23  25  )  3   3  ) 5  53  55  )  7    7    7 
2 3 5 4

2 3 5
 1  1  1  1
)            )  1,8 1,8  1,8
3 6

 3  3  3  3

30
172. Να υπολογίσετε τα γινόμενα:

7 3 3 3
1  1  5  7
 ) 97     )           )  0, 25  407  )  5  26
7 6

 
9  5  7  2

1
 ) 85  1, 25   5 11
5 2
στ)
25

173. Να υπολογίσετε τα πηλίκα:

64 203
) )  )  21 :  7   )  25,92  :  6, 48 
3 3 3 3

24 43

 5 
4 4 18
4  8 413
)   :  στ) 9 ζ)
7  21  4 515

174. Να υπολογίσετε τις δυνάμεις:

2
 1  4 
 ) 2   )  22    )  10 
2
3 2
5 2
 )  10  
2 4 2
 )    
     2  

175. Να γράψετε τις παραστάσεις με τη μορφή μίας δύναμης:

58  513 
2

 2  :  2  2   2   β) 1, 7   1, 7   :  1, 7   1, 7  

17 8 5 7 6 4 6
α) γ)
     
512  515 
2

176. Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων:

 8 214   7 
5 11
153 122 18 12
)   )   1  )  2    2 :  2 
8 2 4 3
5
4  5
3
 3
2
710   2 
12    

31
 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ – ΑΛΓΕΒΡΑ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

1. α) Τι ονομάζουμε ευκλείδεια διαίρεση;

β) Πότε η ευκλείδεια διαίρεση λέγεται τέλεια;

2. α) Τι ονομάζουμε πολλαπλάσια ενός φυσικού αριθμού;

β) Κάθε φυσικός αριθμός …… τα πολλαπλάσιά του.
γ) Κάθε φυσικός αριθμός που …………από έναν άλλο
είναι πολλαπλάσιό του.
δ) Αν ένας φυσικός αριθμός διαιρεί έναν άλλον,
…………… και τα πολλαπλάσια του.

3. α) Τι ονομάζουμε Ε.Κ.Π. δύο ή περισσότερων μη μηδενικών

αριθμών;
β) Τι ονομάζουμε διαιρέτες ενός φυσικού αριθμού α;
γ) Κάθε αριθμός α έχει διαιρέτες τους αριθμούς ……και ……
δ) Ποιοι αριθμοί λέγονται πρώτοι;
ε) Ποιοι αριθμοί λέγονται σύνθετοι;
στ) Τι ονομάζουμε Μ.Κ.Δ. δύο ή περισσότερων αριθμών;
ζ) Πότε δύο αριθμοί λέγονται πρώτοι μεταξύ τους;

4. α) Τι είναι τα κριτήρια διαιρετότητας;

β) Πότε ένας φυσικός αριθμός διαιρείται με το 2, 3, 4, 5, 9, 10, 25;

32
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

5. α) Τι ονομάζουμε κλασματική μονάδα;

β) Να δώσετε δύο σημασίες για την έννοια του κλάσματος.

γ) Υπάρχουν κλάσματα μεγαλύτερα της μονάδας;

δ) Πώς γράφουμε έναν φυσικό αριθμό ως κλάσμα;

6. α) Πότε δύο κλάσματα λέγονται ίσα ή ισοδύναμα;

β) Ποια ιδιότητα ισχύει για τους όρους δύο ίσων κλασμάτων;

γ) Να γράψετε δύο τρόπους με τους οποίους μ π ο ρ ο ύ μ ε

ν α κ α τ α σ κ ε υ ά σ ο υ μ ε ισοδύναμα κλάσματα.

δ) Γιατί κάνουμε απλοποίηση σε ένα κλάσμα;

ε) Ποιο κλάσμα λέγεται ανάγωγο;

στ) Ποια κλάσματα λέγονται ομώνυμα και ποια ετερώνυμα;

7. α) Να διατυπώσετε τρεις προτάσεις για τη σύγκριση των

κλασμάτων.

β) Πότε ένα κλάσμα είναι:

i) ίσο με τη μονάδα
ii) μικρότερο από τη μονάδα
iii) μεγαλύτερο από τη μονάδα;

γ) Ποιο κλάσμα λέγεται σύνθετο;

δ) Ποιο κλάσμα λέγεται δεκαδικό;

33
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

8. α) Τι ονομάζουμε εξίσωση με έναν άγνωστο;

β) Τι ονομάζουμε λύση ή ρίζα της εξίσωσης;

γ) Τι εννοούμε όταν λέμε επιλύω μία εξίσωση;

δ) Ποιες είναι οι λύσεις των παρακάτω εξισώσεων

βάση των ορισμών των πράξεων;

i) α x β ii) x α β

iii) α x β iv) α x β
v) x : α β vi) α : x  β

34
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

9. α) Ποιοι αριθμοί λέγονται ομόσημοι; (Δώστε παράδειγμα).

β) Ποιοι αριθμοί λέγονται ετερόσημοι; (Δώστε παράδειγμα).
γ) Ποιοι αριθμοί είναι οι ακέραιοι; (Δώστε παραδείγματα).
δ) Ποιοι αριθμοί είναι οι ρητοί; (Δώστε παραδείγματα).

10. α) Τι ονομάζουμε απόλυτη τιμή ρητού αριθμού;

β) Ποιοι αριθμοί ονομάζονται αντίθετοι;
γ) Πώς προσθέτουμε ρητούς αριθμούς;
δ) Ποιες είναι οι ιδιότητες της πρόσθεσης;
ε) Πώς αφαιρούμε ρητούς αριθμούς;
στ) Πώς πολλαπλασιάζουμε ρητούς αριθμούς;
ζ) Ποιες είναι οι ιδιότητες του πολλαπλασιασμού;
η) Ποιοι αριθμοί λέγονται αντίστροφοι;
θ) Πώς διαιρούμε ρητούς αριθμούς;
ι) Τι λέμε λόγο του α προς το β;

11. α) Τι ονομάζουμε δύναμη ενός ρητού αριθμού α με

εκθέτη μη μηδενικό φυσικό αριθμό ν;
β) i) Για ν = 1, α1 = ………
ii) Αν α > 0, τότε αν……. 0.
iii) Αν α < 0 και ν περιττός, τότε αν……. 0.
iv) Aν α < 0 και ν άρτιος, τότε αν……. 0.

γ) Να γράψετε τις ιδιότητες των δυνάμεων:

i) ii)
iii) iv)
v)

35
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΒΑΣΙΚΕΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

1.1 ΣΗΜΕΙΟ –ΤΜΗΜΑ – ΕΥΘΕΙΑ – ΗΜΙΕΥΘΕΙΑ - ΕΠΙΠΕΔΟ

1. Πάνω σε μία ευθεία να πάρετε τρία διαδοχικά σημεία Α, Β, Γ.

Να γράψετε όλες τις αντικείμενες ημιευθείες με αρχή τα σημεία
αυτά.

1.2 ΓΩΝΙΑ-ΓΡΑΜΜΗ-ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΟ ΣΧΗΜΑ-ΙΣΑ ΣΧΗΜΑΤΑ

2. Να σχεδιάσετε ένα τρίγωνο ΚΛΜ.

α) Ποια γωνία του τριγώνου περιέχεται στις πλευρές ΚΛ και ΜΚ;
β) Ποια πλευρά είναι απέναντι από τη γωνία ̂ ;
γ) Ποιες γωνίες είναι προσκείμενες στην πλευρά ΜΛ;
δ) Ποια γωνία είναι προσκείμενη στην πλευρά ΚΛ όχι όμως απέναντι από
την πλευρά ΚΜ;
ε) Ποια είναι μία από τις δύο πλευρές στις οποίες περιέχεται η γωνία ̂
και δεν είναι προσκείμενη η γωνία ̂ ;

1.3 ΜΕΤΡΗΣΗ, ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ- ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΙΩΝ

3. Σχεδίασε τρία τυχαία ευθύγραμμα τμήματα και σύγκρινέ τα

με δύο τρόπους. Χρησιμοποίησε κατάλληλους
συμβολισμούς για τη σύγκριση αυτή.

4. Συμπλήρωσε τα κενά του πίνακα:

mm 3270 60 730
cm 254 700 2000
dm 40 150
m 5 2 6,4 0,7
km 4,27 0,2 2

36
1.4 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΚΑΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ

5. Να σχεδιάσετε μία τεθλασμένη γραμμή ΑΒΓΔ έτσι ώστε

ΒΓ = 4.ΑΒ και ΓΔ = 2.ΑΒ. Αν ΒΓ = 8cm να βρείτε το
μήκος της τεθλασμένης γραμμής.

6. Μπορεί οι πλευρές ενός τριγώνου να έχουν μήκος 3, 4 και 10 cm.;

Πώς θα μπορούσατε να αιτιολογήσετε την απάντησή σας;

7. Να σχεδιάσετε μία ημιευθεία Οx και να πάρετε 3 σημεία

Κ, Λ, Ν έτσι ώστε ΟΚ = 2cm, OΛ = 3cm και ΟΝ = 8cm
και το μέσο Μ του ΛΝ.
Να βρείτε τα μήκη των τμημάτων ΚΛ, ΛΝ, ΚΝ, ΟΜ, ΚΜ.

8. Σε ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ = 16cm να πάρετε τα σημεία

Γ, Δ και Ο τέτοια ώστε ΑΒ = 4.ΑΓ, ΓΒ =4.ΔΒ και το μέσο Ο
του ΓΔ. Να βρείτε:
α) το μήκος του ΟΔ
β) το μήκος του ΑΜ, αν Μ μέσο του ΑΟ.

9. Σε μία ημιευθεία Οx να πάρετε τα σημεία Κ και Λ

έτσι ώστε ΟΚ = 1,6cm και ΟΛ = 3cm. Αν είναι Α το μέσο
του ΚΛ να βρείτε το μήκος του ΟΑ.

1.5 ΜΕΤΡΗΣΗ, ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΓΩΝΙΩΝ - ΔΙΧΟΤΟΜΟΣ ΓΩΝΙΑΣ

10. Να σχεδιάσετε με το μοιρογνωμόνιο τις παρακάτω γωνίες:

α) 15° β) 60° γ) 90°

δ) 120° ε) 155° στ) 180°
ζ) 220° η) 270° θ) 320o

37
 ˆ y και να πάρετε ένα σημείο Α της
11. Να σχεδιάσετε μία ορθή γωνία x
πλευράς Οx, ώστε να είναι ΟΑ=3,5cm. Να βρείτε σημείο Β της Οy,
ώστε να είναι ΑΒ=7cm.Να μετρήσετε τη γωνία ̂ του τριγώνου
ΟΑΒ και τη γωνία ˆy.

12. Ένα πλοίο, μετά την αναχώρησή του διανύει 100 Km προς το
Βορρά και μετά στρίβει 60ο προς τα δεξιά. Μετά από άλλα 80 Km,
στρίβει 25ο προς τα αριστερά και μετά τα επόμενα 60 Km φτάνει
στον προορισμό του.

α) Να χαράξετε στο τετράδιό σας την πορεία του πλοίου

σχεδιάζοντας τα 20 Km με 1cm.

β) Να μετρήσετε τη γωνία που σχηματίζει η τελευταία πορεία του

πλοίου, με τη διεύθυνση Βορράς- Νότος.

1.6 ΕΙΔΗ ΓΩΝΙΩΝ - ΚΑΘΕΤΕΣ ΕΥΘΕΙΣ

13. Αφού εκτιμήσεις το μέτρο των γωνιών, να συμπληρώσεις

τον παρακάτω πίνακα, βάζοντας ένα x στο αντίστοιχο
κουτάκι στη γραμμή που έχει το όνομα της γωνίας.

38
14. Να συγκρίνεις την πλήρη και την ευθεία γωνία με την ορθή.

15. Μία γωνία που οι πλευρές της ανήκουν στην ίδια ευθεία,
τι είδους μπορεί να είναι; Να διακρίνεις περιπτώσεις.

16. Σχεδίασε τη διχοτόμο μιας πλήρους, μιας ευθείας και μιας

ορθής γωνίας.

17. A) Να σχεδιάσετε μία ευθεία (ε) και πάνω σε αυτήν να

πάρετε ένα σημείο Α. Να φέρετε την κάθετη στην ευθεία,
στο σημείο Α.
B) Να σχεδιάσετε μία ευθεία (ε) και να πάρετε ένα σημείο
Α εκτός της ευθείας. Να φέρετε την κάθετη από το σημείο Α
στην ευθεία (ε).
α) Να ονομάσετε Α΄ το σημείο τομής.
β) Πώς ονομάζουμε το σημείο Α΄;

ˆ y . Φέρε τη διχοτόμο Οδ και πάρε ένα σημείο

18. Σχεδίασε μία γωνία x
Κ πάνω στη διχοτόμο. Φέρε από το Κ τις κάθετες ΚΑ και ΚΒ στις
πλευρές της γωνίας. Μέτρησε τα τμήματα ΚΑ, ΚΒ. Τι παρατηρείς;

19. Να σχεδιάσετε ένα κυρτό τετράπλευρο ΑΒΓΔ έτσι ώστε οι

πλευρές του να είναι άνισες μεταξύ τους και να μην έχει
ορθές γωνίες . Ν α φέρετε τις κά θ ετε ς ε υθ εί ες σε δ ύ ο
δ ιαδ οχικ έ ς π λε υρ ές τ ο υ, πο υ να δ ι έρχ οντ αι απ ό τι ς
απέ να ντι κ ορ υφ έ ς .

1.7 ΕΦΕΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΓΩΝΙΕΣ

20. Να σχεδιάσετε τρεις ευθείες 1 ,  2 ,  3 που να διέρχονται από το

ίδιο σημείο. Αν δύο εφεξής, από τις διαδοχικές γωνίες, είναι 45 ο και
65ο αντίστοιχα, να υπολογίσετε τις υπόλοιπες γωνίες του
σχήματος.

39
1.8 ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΓΩΝΙΕΣ

21. α) Να σχεδιάσετε μία γωνία 65°.

β) Χωρίς μοιρογνωμόνιο, να σχεδιάσετε
την παραπληρ ωματική της και να υπολογίσετε το μέτρο της.

22. α) Να σχεδιάσετε μία γωνία 48°.

β) Χωρίς μοιρογνωμόνιο, να σχεδιάσετε
τη συμπληρωματική της και να υπολογίσετε το μέτρο της.

23. Να σχεδιάσετε μία γωνία ω = 65°.

α) Να βρείτε το μέτρο της παραπληρωματική της γωνίας.
β) Να τη σχεδιάσετε έτσι ώστε να μην είναι εφεξής με την ω.

24. Να σχεδιάσετε μία γωνία ω = 55°.

α) Να βρείτε το μέτρο της συμπληρωματική της γωνίας.
β) Να τη σχεδιάσετε έτσι ώστε να μην είναι εφεξής με την ω.

25. Να σχεδιάσετε τις διχοτόμους:

(α) δύο παραπληρωματικών και εφεξής γωνιών
(β) δύο συμπληρωματικών και εφεξής γωνιών
Σε κάθε περίπτωση να μετρήσετε τη γωνία που σχηματίζουν
μεταξύ τους οι διχοτόμοι. Μπορείτε να γενικεύσετε το
συμπέρασμά σας με μία μαθηματική απόδειξη;

40
1.8 ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗΝ ΓΩΝΙΕΣ

26. α) Να σχεδιάσετε δύο κατακορυφήν γωνίες.

β) Να διαπιστώσετε ότι είναι ίσες, με μέτρηση.

γ) Σκεφτείτε μία μαθηματική απόδειξη, που να επιβεβαιώνει

την παραπάνω σχέση για κάθε ζεύγος κατακορυφήν γωνιών

δ) Να δικαιολογήσετε γιατί δύο κάθετες ευθείες σχηματίζουν

τέσσερις ορθές γωνίες.

ε) Να σχεδιάσετε μία γωνία 40° και στη συνέχεια να

σχεδιάσετε την κατακορυφήν της.

27. Να σχεδιάσετε μία γωνία 135° και την κατακορυφήν της.

Ν α φέρετε τις διχοτόμους των γωνιών αυτών και να
υπολογίσετε τη γωνία που σχηματίζουν μεταξύ τους.

1.9 ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΕΙΩΝ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

28. Το τρίγωνο ΑΒΓ έχει τις πλευρές του ΑΒ και ΑΓ κάθετες.

Να πάρεις σημείο Ε στην προέκταση της πλευράς ΑΓ προς
το Γ. Στη συνέχεια να κατασκευάσεις ένα νέο τρίγωνο ΓΕΔ,
έτσι ώστε οι πλευρές ΓΕ και ΕΔ να είναι κάθετες. Τι είναι
μεταξύ τους οι ευθείες ΑΒ και ΕΔ;

29. Είναι δυνατόν τρεις ευθείες του επιπέδου να είναι κάθετες

ανά δύο μεταξύ τους;

41
1.10 ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΙΟΥ ΑΠΟ ΕΥΘΕΙΑ
ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ

30. Να σχεδιάσετε ένα ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ =7cm και μία

ευθεία ε, που να περνά από το μέσο του ΑΒ.
Να υπολογίσετε τις αποστάσεις των Α και Β από την ε.

31. Δίνονται δύο μη αντικείμενες ημιευθείες Οx και Oy. Nα

βρείτε το σημείο εκείνο της Oy που απέχει από την Οx
απόσταση 2 cm.

32. Σχεδίασε δύο ευθείες  1   2 και ονόμασε Ο το σημείο τομής

τους. Πάρε σημείο Α της  1 , ώστε να είναι ΟΑ=52mm.
Σχεδίασε ημιευθεία Αx, που να σχηματίζει με την ημιευθεία
ΑΟ γωνία 42ο. Ονόμασε Β το σημείο στο οποίο η ημιευθεία
Αx τέμνει την  2 και μέτρησε την απόσταση του Β από την  1 .

33. Να σχεδιάσετε δύο παράλληλες ευθείες  1 ,  2 που να απέχουν από

μία τρίτη ευθεία  8cm.

1.11 ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ

34. Να σχεδιάσετε δύο παράλληλες ευθείες ε1 και ε2 που να

απέχουν 4 cm. Nα πάρετε ένα σημείο Α στην ε1 και να βρείτε
τα σημεία της ε2 που να απέχουν 5 cm από το Α.

35. Να σχεδιάσετε ένα ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ = 6cm και να

χρωματίσετε τα σημεία του επιπέδου που απέχουν
συγχρόνως, από το Α λιγότερο από 3cm και από το Β
λιγότερο από 47mm.
42
36. Να βρείτε και να χρωματίσετε τα σημεία του επιπέδου
που απέχουν από ένα σημείο Μ:
α) περισσότερο από 1,5cm
β) λιγότερο από 2,5cm
γ) περισσότερο από 1,5cm και ταυτόχρονα λιγότερο από 2,5cm.

37. Να κατασκευάσετε ένα τρίγωνο για το οποίο γνωρίζουμε ότι

έχει δύο πλευρές 4 cm και 5 cm και των οποίων η
περιεχόμενη γωνία είναι 60°.

38. Να κατασκευάσετε ένα τρίγωνο για το οποίο γνωρίζουμε

ότι έχει μία πλευρά 5 cm και τις προσκείμενες γωνίες 70°
και 60°.

39. Να σχεδιάσετε με κανόνα και διαβήτη τρίγωνο με πλευρές :

α)   3cm,   7cm,   8cm β)   3cm,   4cm,   6cm
γ)   5cm,   6cm,   7cm

40. Να προσπαθήσετε να σχεδιάσετε τρίγωνο με πλευρές

  2,5cm,   2,5cm,   7cm . Τι παρατηρείτε;

41. Να κατασκευάσετε ένα ισόπλευρο τρίγωνο με πλευρά 4cm.

42. Να σχεδιάσεις ένα τμήμα ΑΒ = 2,8 cm και του κύκλους

(Α, 4cm) και (Β, 4cm).Να ονομάσεις Γ το ένα από τα δύο
σημεία στα οποία τέμνονται οι κύκλοι και να μετρήσεις τις
γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ.

43
43. Η συμφωνία μεταξύ των χωριών Α, Β και Γ για την
κατασκευή μιας γεώτρησης σε μία θέση Μ περιλαμβάνει τους
εξής τρεις όρους:
α) ΑΜ>2km
β) BM=3km
γ) ΓΜ=4km.

Στο παρακάτω σχήμα, να βρεις τη θέση του σ η μ ε ί ο υ Μ

καθώς και την απόσταση της θέσης αυτής από τον
δρόμο ε.

44. Να βρείτε πόσοι κύκλοι μπορούν να σχεδιαστούν που να

διέρχονται από το ίδιο σημείο Μ με ακτίνα 4 cm. Πού θα
βρίσκονται τα κέντρα τους;

45. Στις εκλογές για το δεκαπενταμελές μαθητικό συμβούλιο ο

πρώτος υποψήφιος πήρε το 45% των ψήφων, ο δεύτερος
το 40%, ο τρίτος το 10% και οι υπόλοιποι το 5%.
α) Να σχηματίσετε έναν πίνακα που να περιλαμβάνει τα
παραπάνω ποσοστά και να βρείτε σε πόσων μοιρών
επίκεντρες γωνίες αντιστοιχούν σε έναν κυκλικό δίσκο αν η
επιφάνειά του εκφράζει το 100% των ψήφων.
β) Να σχεδιάσετε τον κύκλο με τις αντίστοιχες επίκεντρες
γωνίες και να τις χρωματίσετε.
44
46. Τοποθέτησε ένα «x» στη θέση που αντιστοιχεί στη
σωστή απάντηση:
Ποσοστό κάλυψης κυκλικού δίσκου
Επίκεντρη
Γωνία 100% 25% 30% 75% 12,5% 50% 10%

36°
45°
90°
108°
180°
270°
360°

47. Σχεδίασε το κινέζικο

σύμβολο Yin-Yang.

Λύση
Διαιρούμε ένα ευθύγραμμο
τμήμα ΑΒ σε τέσσερα ίσα
μέρη.
Έστω ότι τα μέσα των ΑΒ, ΑΟ και ΟΒ είναι τα Ο, Κ και Λ
αντίστοιχα. Σχεδιάζουμε τον κύκλο (Ο, ΑΒ/2) και χαράσσουμε
τα ημικύκλια (Κ, ΑΒ/4) και (Λ, ΑΒ/4), το ένα προς τα πάνω
και το άλλο προς τα κάτω. Όταν γραμμοσκιάσουμε το ένα
από τα δύο μέρη του κυκλικού δίσκου που δημιουργούνται
από τα ημικύκλια και τον μεγάλο κύκλο, έχουμε το ζητούμενο
σχήμα.

1.13 ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΥ

48. Μία ευθεία ε τέμνει τον κύκλο (Ο, 9cm) σε δύο σημεία Α, Β.
α) Ποιο είναι το μήκος της διαμέτρου του κύκλου;
β) Πώς λέγεται η ευθεία ε για τον κύκλο;
45
 γ) Θα μπορούσε να ισχύει ότι ΑΒ=20cm; Να αιτιολογήσετε.
δ) Μπορεί η απόσταση του Ο από την ευθεία ΑΒ να είναι ίση
με 10 cm; Να αιτιολογήσετε.

49. α) Να κατασκευάσετε μία γωνία 36ο και να την ονομάσετε x A y .

β) Να βρείτε ένα σημείο της ημιευθείας Αx, το οποίο απέχει 4

εκατοστά από το Α, και να το ονομάσετε Ο.

γ) Να κατασκευάσετε έναν κύκλο με κέντρο το Ο και ακτίνα 3

εκατοστά.

δ) Να ονομάσετε Β το σημείο που ο κύκλος τέμνει το ευθύγραμμο

τμήμα ΟΑ.

ε) Να σχεδιάσετε μία ευθεία που να περνάει από το Ο και να είναι

παράλληλη στην ημιευθεία Αy.

στ) Η παραπάνω ευθεία τέμνει τον κύκλο σε δύο σημεία. Να

ονομάσετε Γ το σημείο που βρίσκεται πλησιέστερα στο σημείο Α.

ζ) Να μετρήσετε το τμήμα ΒΓ.

η) Θεωρώντας ότι το τόξο ΒΓ έχει κατά προσέγγιση το ίδιο μήκος με

το τμήμα ΒΓ να εκτιμήσετε το μήκος της περιμέτρου του κύκλου,
χωρίς να κάνετε χρήση του τύπου της περιμέτρου του κύκλου.

46
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο - ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ

2.1 ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΑΞΟΝΑ

2.2 ΑΞΟΝΑΣ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑΣ

50. Να σχεδιάσετε δύο ίσους κύκλους με κέντρα Ο και Κ και

ακτίνα 4cm που τέμνονται στα σημεία Α και Β. Να βρείτε
τους άξονες συμμετρίας του σχήματος που προκύπτει.

51. Να σχεδιάσετε δύο κύκλους (Κ, 5cm) και (Κ, 3cm) και να
βρείτε τους άξονες συμμετρίας του σχήματος που
προκύπτει.

52. Να σχεδιάσετε δύο κύκλους (Κ, 3cm) και (Λ, 4cm) και να
βρείτε τους άξονες συμμετρίας του σχήματος που
προκύπτει.

2.3 ΜΕΣΟΚΑΘΕΤΟΣ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

53. Να σχεδιάσετε ένα τετράπλευρο ΑΒΓΔ και ν α βρείτε με

ακρίβεια χρησιμοποιώντας μόνο κανόνα και διαβήτη τα
μέσα των πλευρών του.

54. Να σχεδιάσετε έναν κύκλο και ν α πάρετε τρεις χορδές

του. Στη συνέχεια να σχεδιάσετε τις μεσοκαθέτους των
χορδών αυτών. Τι παρατηρείτε;

55. Δίνονται τρία μη συνευθειακά σημεία Α, Β, Γ. Να βρείτε με

κανόνα και διαβήτη ένα σημείο Κ, το οποίο να ισαπέχει
από τα Α, Β, Γ.
47
2.6 ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΥΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΤΕΜΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΥΘΕΙΑ

56. Στα παρακάτω σχήματα να υπολογίσετε όλες τις γωνίες που είναι
σημειωμένες:

48
57. Να υπολογίσετε τις σημειωμένες γωνίες στα παρακάτω σχήματα:

α) ε1 α 49 o β) ε1
53ο
α

β γ β
ε1//ε2 ε1//ε2

ε2 κ λ ε2 κ λ
μ ν 62ο

γ) δ)
ε1 ε1
α 70
β 28
ε1//ε2 ε1//ε2
α

ε2 ν κ λ ε2 40
62

ε3 ε4
ε3//ε4

ε) ε1
στ) ε1 2κ κ
40 ε1//ε2
ε1//ε2
κ
ε2 α β
ε2 58 μ γ δ

58. α) Αν δ1 , δ2 είναι διχοτόμοι δύο εντός εναλλάξ γωνιών, να

αποδείξετε ότι δ1 // δ2.
β) Αν δ1 , δ2 είναι διχοτόμοι δύο εντός και επί τα αυτά γωνιών, να
αποδείξετε ότι δ1  δ2.

49
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο - ΤΡΙΓΩΝΑ

3.1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΡΙΓΩΝΟΥ – ΕΙΔΗ ΤΡΙΓΩΝΩΝ

ˆ y  74o και τη διχοτόμο της Οδ. Να

59. Να κατασκευάσετε μία γωνία x
πάρετε ένα σημείο Α στην Οy τέτοιο, ώστε ΟΑ=4cm και να φέρετε
από το Α την παράλληλο στην Οx, η οποία τέμνει τη διχοτόμο Οδ
στο Β. Να υπολογίσετε τις γωνίες του τριγώνου ΑΟΒ. Τι
συμπεραίνετε για το είδος του τριγώνου ΑΟΒ;

3.2 ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΓΩΝΙΩΝ ΤΡΙΓΩΝΟΥ

60. Να δικαιολογήσετε ότι:

α) το άθροισμα των γωνιών κάθε τριγώνου είναι 180°
β) κάθε ορθογώνιο τρίγωνο έχει μόνο μία ορθή γωνία
γ) κάθε αμβλυγώνιο τρίγωνο έχει μόνο μία αμβλεία γωνία.

61. Να δικαιολογήσετε ότι οι οξείες γωνίες ενός ορθογωνίου

τριγώνου είναι συμπληρωματικές.

62. Να δικαιολογήσετε ότι το άθροισμα δύο γωνιών ενός

τριγώνου ισούται με την εξωτερική της τρίτης γωνίας.

63. Να δικαιολογήσετε ότι κάθε γωνία ισόπλευρου τριγώνου

είναι ίση με 60°.

64. Να υπολογίσετε τις γωνίες ενός ορθογωνίου και

ισοσκελούς τριγώνου.

65. Να βρείτε τα μέτρα των γωνιών ενός ισοσκελούς τριγώνου

αν είναι γνωστό ότι το μέτρο μιας γωνίας του είναι 50°.

50
66. Να σχεδιάσετε ένα τετράπλευρο ΑΒΓΔ. Να φέρετε τη
διαγώνιο του ΒΔ και να δικαιολογήσετε ότι το άθροισμα των
γωνιών του ΑΒΓΔ είναι 360°.

67. Στο παρακάτω τρίγωνο ΑΒΓ ισχύει Β = 700 και Γ = 300. Οι διχοτόμοι
των γωνιών Β και Γ τέμνονται στο Κ. Να υπολογίσετε τις γωνίες Α
και Κ.
Α

Β Γ

68. Στο παρακάτω τρίγωνο ΑΒΓ να υπολογίσετε τις γωνίες του αν

γνωρίζετε ότι ΑΒ = ΑΓ = ΓΔ.
Α

37
Β Γ Δ

69. Στο παρακάτω τρίγωνο ΑΒΓ να υπολογίσετε τις γωνίες του αν

γνωρίζετε ότι ΑΔ = ΒΔ. Α

40

χ 51
χ
Β Γ
 Α x

52ο

x y
Β
Γ 58ο Δ

x΄

Α
30ο

Γ
ο
70
Β
φ

y
x

Α 110ο

Δ
100ο

Γ
Β

Α Β
40ο
40
ο

ω
30ο

Δ Γ Ε
 Γεωμετρία
Ερωτήσεις Θεωρίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

1. Πώς ονομάζουμε ένα σημείο; (σελ.148)

2. Πώς μπορούμε να έχουμε την εικόνα της έννοιας ενός ευθύγραμμου τμήματος;
(σελ.148)
3. Πώς ονομάζονται τα σημεία Α και Β για το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ; (σελ.148)
4. Τι είναι ο ΄΄κανόνας΄΄; (σελ.148)
5. Ποιο σχήμα λέγεται ευθεία; (σελ.149)
6. Πώς μπορούμε να ονομάσουμε μια ευθεία; (σελ.149)
7. Πόσες ευθείες διέρχονται από ένα σημείο; Πόσες από δύο σημεία; (σελ.149)
8. Ποιο σχήμα λέγεται ημιευθεία; (σελ.149)
9. Πώς μπορούμε να ονομάσουμε μια ημιευθεία; (σελ.149)
10. Πώς ονομάζεται το σημείο Α για την ημιευθεία Αx; (σελ.149)
11. Πότε δύο ημιευθείες ονομάζονται αντικείμενες; (σελ.152 ασκ.1(δ))
12. α) Τι είναι το επίπεδο; (σελ.150)
β) Να συμπληρώσετε με μία λέξη τις παρακάτω προτάσεις;
 Ένα επίπεδο επεκτείνεται ……………………….
 Από τρία μη συνευθειακά σημεία διέρχεται ένα μοναδικό ……………
ενώ από δύο σημεία ……………….
 Κάθε ευθεία ενός επιπέδου το χωρίζει σε δύο………………………
13. Πώς ονομάζονται τα σημεία Α,Β,Γ για το τρίγωνο ΑΒΓ; (σελ.151)
14. Πώς ονομάζεται το τμήμα ΑΒ για το τετράπλευρο ΑΒΓΔ; Πώς το τμήμα ΑΓ;
(σελ.151)
15. Τι ονομάζεται τεθλασμένη γραμμή; (σελ.154)
16. Τι ονομάζεται ευθύγραμμο σχήμα; (σελ.154)
17. Πότε μια τεθλασμένη γραμμή λέγεται κυρτή και πότε μη κυρτή; (σελ.154)
18. Πότε δύο σχήματα λέγονται ίσα; (σελ.155)
19. Τι ονομάζεται απόσταση δύο σημείων; (σελ.159)
20. Τι ονομάζεται μέσο ευθύγραμμου τμήματος; (σελ.160)
21. Τι ονομάζεται μήκος τεθλασμένης γραμμής; (σελ.163)
22. Τι ονομάζεται περίμετρος ευθύγραμμου σχήματος; (σελ.163)
23. Τι ονομάζουμε γωνία; (σελ.153)
24. Σε τρίγωνο  πως μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τη γωνία ̂ σύμφωνα
με τη θέση της ως προς:
i) την πλευρά  ii) την πλευρά  iii) τις πλευρές  και  μαζί.
(σελ.154)
25. Τι ονομάζεται γωνία; (σελ. 153)
ˆy;
26. Πώς ονομάζεται το σημείο Ο και πώς οι ημιευθείες Οx και Οy για τη γωνία x
(σελ.153)

53
27. Τι ονομάζεται μέτρο μιας γωνίας; (σελ.165)
28. Σε ένα ισοσκελές τρίγωνο ποιες γωνίες είναι πάντα ίσες; (σελ.166)
29. Τι ονομάζουμε διχοτόμο μιας γωνίας; (σελ.167)
30. Να δώσετε τους ορισμούς των εννοιών:
α) ορθή γωνία β) οξεία γωνία γ) αμβλεία γωνία δ) ευθεία γωνία
ε) μη κυρτή στ) μηδενική γωνία ζ) πλήρης γωνία (σελ.170)
31. Πώς μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τις πλευρές της ορθής και πώς της
ευθείας γωνίας; (σελ.170)
32. Τι λέμε για τις πλευρές μιας μηδενικής και μιας πλήρους γωνίας; (σελ.170)
33. Πότε δυο γωνίες ονομάζονται εφεξής; (σελ.173)
34. Ποιες γωνίες λέγονται διαδοχικές; (σελ.173)
35. Πότε δυο γωνίες ονομάζονται παραπληρωματικές; (σελ.176)
36. Πότε δυο γωνίες ονομάζονται συμπληρωματικές ; (σελ.176)
37. Πότε δυο γωνίες ονομάζονται κατακορυφήν; (σελ.176)
38. Τι σχέση έχουν δυο κατακορυφήν γωνίες; (σελ.178)
39. Πότε δύο ευθείες λέγονται παράλληλες; (σελ.180)
40. Ποιες είναι οι σχετικές θέσεις δύο ευθειών; (σελ.180)
41. Πότε δύο ευθύγραμμα τμήματα λέγονται παράλληλα; (σελ.180)
42. Πότε δύο ευθείες λέγονται κάθετες; (σελ.171)
43. Πότε δύο τμήματα (ή ημιευθείες) λέγονται κάθετα (ή κάθετες); (σελ.171)
44. Τι είναι μεταξύ τους δύο ευθείες που είναι κάθετες σε μία άλλη ευθεία;
(σελ.181)
45. Τι ονομάζεται απόσταση σημείου από ευθεία; (σελ.184)
46. Τι ονομάζεται απόσταση δυο παράλληλων ευθειών; (σελ.184)
47. Τι ονομάζουμε κύκλο; Πώς συμβολίζεται; (σελ.188)
48. Πότε δύο κύκλοι είναι ίσοι; (σελ.188)
49. Τι ονομάζουμε κυκλικό δίσκο; Πώς συμβολίζεται; Τι ισχύει για κάθε σημείο του
κυκλικού δίσκου; (σελ.188)
50. Τι ονομάζεται χορδή κύκλου; (σελ.188)
51. Τι ονομάζεται διάμετρος κύκλου; Ποια είναι τρία βασικά χαρακτηριστικά της;
(σελ.188)
52. Τι ονομάζεται τόξο κύκλου; (σελ.188)
53. Ποιες είναι οι σχετικές θέσεις μιας ευθείας και ενός κύκλου; Πώς ονομάζεται
η ευθεία σε κάθε περίπτωση; Ποια είναι η σχέση της απόστασης του
κέντρου του κύκλου από την ευθεία με την ακτίνα του κύκλου σε κάθε
περίπτωση; (σελ.193)
54. Πώς κατασκευάζουμε την εφαπτομένη κύκλου σε ένα σημείο του; (σελ.193)
55. Ποια τμήματα λέγονται εφαπτόμενα τμήματα σε κύκλο; (σελ.193)

54
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

56. Πότε δυο σημεία λέγονται συμμετρικά ως προς ευθεία; (σελ.200)

57. Τι ονομάζουμε άξονα συμμετρίας ενός σχήματος; (σελ.204)
58. Τι ονομάζουμε μεσοκάθετο ενός ευθύγραμμου τμήματος και ποια
χαρακτηριστική ιδιότητα έχουν όλα τα σημεία της; (σελ.206)
59. Τι αν γνωρίζουμε για ένα σημείο, γνωρίζουμε ότι βρίσκεται στη μεσοκάθετο
ενός τμήματος; (σελ.206)
60. Τι είναι η μεσοκάθετος ενός τμήματος για το τμήμα; (σελ.206)
61. Πώς κατασκευάζεται η μεσοκάθετος ευθύγραμμου τμήματος με κανόνα και διαβήτη;
(σελ.207)
62. Πότε δυο σημεία λέγονται συμμετρικά ως προς ένα σημείο; (σελ.212)
63. Ποιες είναι οι έξι περιπτώσεις ζευγαριών γωνιών σύμφωνα με τη θέση τους
σε παράλληλες ευθείες που τέμνονται από μια άλλη ευθεία και ποια είναι η
σχέση μεταξύ τους; (σελ.214 – 215)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

64. Ποια είναι τα κύρια στοιχεία ενός τριγώνου;

65. Ποια είναι τα είδη των τριγώνων ως προς τις γωνίες και ως προς τις
πλευρές και πώς ορίζονται; (σελ.218)
66. Ποια είναι τα δευτερεύοντα στοιχεία ενός τριγώνου και πώς ορίζονται;
(σελ.219)
67. Με τι ισούται το άθροισμα των γωνιών ενός τριγώνου; Τι γωνίες έχει ένα
ισόπλευρο και τι ένα ορθογώνιο και συγχρόνως ισοσκελές τρίγωνο;
(σελ.221 – 222 - 223)
68. Τι γνωρίζουμε για τη διάμεσο ισοσκελούς τριγώνου, που αντιστοιχεί στη
βάση του και τι για κάθε διάμεσο του ισόπλευρου τριγώνου; (σελ.221)
69. Τι ονομάζουμε παραλληλόγραμμο; Τι ονομάζεται βάση και τι ύψος
παραλληλογράμμου; (σελ.225)
70. Ποιες είναι οι ιδιότητες ενός παραλληλογράμμου; (σελ.229)
71. Τι ονομάζεται α) ορθογώνιο β) ρόμβος γ) τετράγωνο δ) τραπέζιο ε) ισοσκελές
τραπέζιο; (σελ.226)
72. Τι ονομάζουμε βάσεις και τι ύψος τραπεζίου; (σελ.226)
73. Εκτός από τις ιδιότητες του παραλληλογράμμου τι επιπλέον ιδιότητες έχει
α) ένας ρόμβος β) ένα ορθογώνιο γ) ένα τετράγωνο; (σελ.229-230)
74. Ποιες είναι οι ιδιότητες ενός ισοσκελούς τραπεζίου; (σελ.230)

55