ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ

Είναι το...αλγεβρικό μέρος της Γεωμετρίας.

ΛΟΓΟΣ
Λόγος δύο τμημάτων είναι ο αριθμός που δηλώνει πόσες φορές είναι μεγαλύτερο το ένα
από το άλλο και εκφράζεται με το πηλίκο της διαίρεσής των.

a b 1
π.χ. α=2β ή =2 ή = .
b a 2

AD AB 1
π.χ. Το ΑΔ είναι τριπλάσιο του ΑΒ. Δηλαδή ΑΔ=3AB ή =3 ή = .
AB AD 3
AG 2 AZ 5
π.χ. Το ΑΓ αποτελείται από 2 τμήματα, ενώ το ΑΖ από 5. Άρα = ή = .
AZ 5 AG 2

___________________________________________________________________________
ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ
α γ
Αναλογία λέγεται η ισότητα δύο λόγων (κλασμάτων), δηλαδή =
β δ

AB 1
π.χ. Το ΑΒ είναι το μισό του ΑΓ. Άρα = .
AG 2
BD 1 AB BD
π.χ. Το ΒΔ είναι το μισό του ΒΖ. Άρα = . Επομένως = .
BZ 2 AG BZ

___________________________________________________________________________
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΙΩΝ
α γ
α) Η ιδιότητα χιαστί: Αν = τότε αδ=βγ.
β δ
α γ β δ
β) Μπορούμε να αντιστρέψουμε τους όρους μιας αναλογίας =  = .
β δ α γ
γ) Μπορούμε στους αριθμητές να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε τους παρονομαστές:
α γ α ±β γ ±δ
=  = .
β δ β δ
δ) Μπορούμε στους παρονομαστές να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε τους αριθμητές:
α γ α γ
=  = .
β δ β±α δ± γ
ε) Αν προσθέσουμε τους αριθμητές και τους παρονομαστές δύο ή περισσοτέρων
κλασμάτων το νέο κλάσμα που δημιουργείται είναι ίσο με τα αρχικά:
α γ ε α+ γ +ε
= = =
β δ ζ β+δ+ζ

1
 στ) Μπορούμε τους όρους μιας αναλογίας να τους μεταθέσουμε κυκλικά. (αρκεί να
μη χαλάσουν τα γινόμενα αδ=βγ).
α γ β α δ β
=  =  =
β δ δ γ γ α
π.χ. Οι πλευρές α, β, γ ενός τριγώνου είναι ανάλογες προς τους αριθμούς 3, 4, 5. Αν η
περίμετρος του είναι 36 cm, να υπολογίσετε τις πλευρές.

Τα α, β, γ είναι ανάλογα προς τους αριθμούς 3, 4, 5 σημαίνει ότι σχηματίζουν την αναλογία:
a b g
= = (1).
3 4 5
Επειδή η περίμετρος είναι 36 cm πρέπει α+β+γ=36 (2)
Έχουμε τρεις εξισώσεις και τρεις αγνώστους.
a b g a + b + g 36
Εφαρμόζουμε την παραπάνω ιδιότητα (ε) = = = = =3
3 4 5 3 + 4 + 5 12
a
Όλα τα κλάσματα είναι ίσα με 3. Άρα =3, οπότε α=9 cm.
3
b
=3, οπότε β=12 cm
4
g
=3, οπότε γ=15 cm.
5

__________________________________________________________________________
ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΣΕ ΔΟΘΕΝΤΑ ΛΟΓΟ.
π.χ. Δίνεται ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ=10 cm. Να βρείτε ένα σημείο Μ εσωτερικό του ΑΒ, ώστε
AM 2
= .
MB 3

x 2
Έστω ΑΜ=x. Πρέπει = ή 3x=2(10–x), οπότε x=4. Άρα ΑΜ=4 cm και ΜΒ=6 cm.
10 - x 3

_____________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ=10 cm. Να βρείτε ένα σημείο Μ εξωτερικό του ΑΒ, ώστε
AM 2
= .
MB 3

x 2
Έστω ΑΜ=x. Πρέπει = ή 3x=2(10+x), οπότε x=20.
10 + x 3
Άρα ΑΜ=20 cm και ΜΒ=30 cm.

_______________________________________________________________________
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Αναλογίες)
7.1 - 7.6
1 3 1 4 1
1. i) 2 ii) iii) 2 iv) 2. i) 5 ii) iii) iv)
2 2 5 5 4
x 6
3. (iv) 4. Αν ΟΜ=x, τότε πρέπει = άρα x=2.
6 - x 12

2
__________________________________________________________________________
ΘΕΩΡΗΜΑ ΤΟΥ ΘΑΛΗ
Αν παράλληλες ευθείες τέμνουν δύο άλλες, τότε τα τμήματα της μιας είναι ανάλογα με τα
τμήματα της άλλης.

Για να μη κάνουμε λάθος:

1) Βάζουμε τους αριθμητές στην ίδια ζώνη και επίσης τους παρονομαστές στην ίδια ζώνη.
2) Βάζουμε τους όρους του ίδιου κλάσματος στην ίδια τέμνουσα.

π.χ. Να βρείτε το x στα παρακάτω σχήματα:

6 9
Πρέπει = άρα x=2
x 3

x -3 5
Πρέπει = άρα x=10,5
3 2

3 x -3
Πρέπει = άρα x=7,5
5 x

4 x
Πρέπει = ή x2=49 άρα x=6
x 9

x + 3 15 x +3 15
Πρέπει = και = άρα x=6 και y=9,6
x 10 y x + 10

3
______________________________________________________________________
π.χ. Στο τραπέζιο ΑΒΓΔ η ΕΖ είναι παράλληλη στις βάσεις του. Να υπολογίσετε το ΒΖ.

Εφαρμόζουμε το Θ.Θ (Θεώρημα Θαλή).

Φτιάχνουμε το...σασί της αναλογίας: – = –
(Ξέρετε τι είναι στα αυτοκίνητα;)
Αριθμητής στο πρώτο κλάσμα είναι η ΒΖ και στο
BZ AE
άλλο κλάσμα η ΑΕ και έχουμε: = .
Παρονομαστής στο πρώτο κλάσμα είναι η ΖΓ και στο άλλο κλάσμα η ΔΕ. Άρα:
BZ AE BZ 6
= ή = και τελικά ΒΖ=7.
ZG DE 14 12

__________________________________________________________________________
1
π.χ. Σε τρίγωνο ΑΒΓ δίνονται ΑΒ=12, ΑΓ=18. Στην ΑΒ παίρνουμε σημείο Δ, ώστε ΑΔ= AB .
3
Να υπολογίσετε τα τμήματα ΑΔ, ΔΒ, ΑΕ, ΕΓ.

1 1
1) Έχουμε: ΑΔ= AB = � 12 =4
3 3
2) ΔΒ=12–4=8
AE AD AB 4
3) Εφαρμόζουμε το Θ.Θ. = � = .
AG AB 18 12
Άρα ΑΕ=6.
EG BD EG 8
4) ΕΓ=18–6=12 ή με το Θ.Θ. = � = . Άρα ΕΓ=12.
AG AB 18 12

4
ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ ΤΟΥ Θ. Θ.
Αν τρεις ευθείες τέμνουν δύο άλλες και ορίζουν πάνω σ' αυτές ανάλογα τμήματα, τότε οι
ευθείες είναι παράλληλες.

a 2 1 g 3 1 a g
Επειδή = = και = = , δηλαδή = ,
b 4 2 d 6 2 b d
οι ευθείες ε1, ε2, ε3 είναι παράλληλες.

__________________________________________________________________________
π.χ. Έστω τετράπλευρο ΑΒΓΔ και σημείο Ε της ΑΒ. Φέρουμε ΕΜ//ΔΓ και ΔΝ//ΑΒ. Να δείξετε
ότι ΜΝ//ΒΓ.

( Τα παράλληλα τμήματα να είναι με ίδιο χρώμα).

OE OM
Επειδή ΕΜ//ΔΓ θα ισχύει = ή ΟΕΟΔ=ΟΜΟΓ, (1)
OG OD
OE OB
Επειδή ΕΒ//ΔΝ θα ισχύει = ή ΟΕΟΔ=ΟΒΟΝ, (2)
ON OD
OM OB
Από (1) και (2) έχουμε ΟΜΟΓ= ΟΒΟΝ ή = που
ON OG
σημαίνει ότι ΜΝ//ΒΓ.

_____________________________________________________________________________
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Θεώρημα Θαλή)
7.7
1. i) x=3, y=4 ii) x=3, y=2 iii) x=6 iv) x=10, y=24 v) x=4, y=1,5
2. Οι λόγοι είναι ίσοι με 1/2 ή 2/3 3. i) Σ, ii) Λ
4. Πρέπει να είναι συνευθειακά 5. Αν ΖΛ=x, τότε 2(4–x)=6x άρα x=1.

5
____________________________________________________________________________
ΘΕΩΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΧΟΤΟΜΩΝ
1) Θεώρημα της εσωτερικής διχοτόμου.
Η διχοτόμος μιας γωνίας τριγώνου διαιρεί την απέναντι πλευρά σε δύο τμήματα, ανάλογα
των προσκείμενων πλευρών.
2) Θεώρημα της εξωτερικής διχοτόμου.
Η διχοτόμος μιας εξωτερικής γωνίας τριγώνου διαιρεί την προέκταση της απέναντι πλευράς
εξωτερικά σε δύο τμήματα, ανάλογα των προσκείμενων πλευρών.

AB DB AB EB
= =
AG DG AG EG
ΔΒ ΕΒ
Στις παραπάνω σχέσεις τα πρώτα μέλη είναι ίσα, άρα και τα δεύτερα. Επομένως = .
ΔΓ ΕΓ
Τότε τα ίχνη των διχοτόμων Δ, Ε είναι αρμονικά συζυγή των κορυφών Β, Γ του τριγώνου.

_______________________________________________________________________
π.χ. Ορθογωνίου τριγώνου ΑΒΓ (Α=900) φέρουμε την διχοτόμο ΒΕ. Αν ΑΒ=3, ΒΓ=5, να
3 5
δείξετε ότι ΒΕ= .
2
Το τρίγωνο είναι ορθογώνιο. Με το Πυθαγόρειο Θεώρημα
βρίσκουμε ότι ΑΓ2=ΒΓ2–ΑΒ2=25–9=16. Άρα ΑΓ=4.
Αφού η άσκηση μιλάει για διχοτόμο, λογικό είναι να
εφαρμόσουμε το αντίστοιχο θεώρημα.
Για διευκόλυνση βαφτίζουμε το ΑΕ=x.
BA EA x 3 3
Έχουμε λοιπόν: = ή = ή x= .
BG EG 4-x 5 2
2
2 2 �3 �
2 2 3 5
Πυθαγόρειο Θεώρημα και στο ΑΒΕ: ΒΕ =ΑΒ +ΑΕ =3 + � �=... και BE= .
�2 � 2

_____________________________________________________________________________

6
π.χ. Δίνεται κύκλος διαμέτρου ΑΒ και χορδή ΓΔΑΒ. Αν Ρ είναι σημείο της ΓΔ και οι ευθείες
ΡΑ και ΡΒ τέμνουν τον κύκλο στα Ε και Ζ, να δείξετε ότι ΕΓ·ΖΔ=ΕΔ·ΖΓ. (1)

EG ZG
Την ισότητα (1) γράφουμε υπό μορφή αναλογίας: = . Αυτήν την μετατροπή να την
ED ZD
κάνετε σχεδόν πάντοτε!

Αν δεν έβαζα στο σχήμα τις γωνίες ω και φ μάλλον είναι

δύσκολο να διακρίνετε τις διχοτόμους. Επειδή ΑΒΓΔ,
τότε τα τόξα ΑΓ και ΑΔ είναι ίσα, (γιατί;) άρα και οι
εγγεγραμμένες σε αυτά γωνίες είναι ίσες. Και τα τόξα ΒΓ, ΒΔ
είναι επίσης ίσα.
EG RG
Θεώρημα των διχοτόμων στο τρίγωνο EΓΔ: = (2)
ED RD
ZG RG
Θεώρημα των διχοτόμων στο τρίγωνο ZΓΔ: = (3)
ZD RD
Από (2) και (3) βρίσκουμε το ζητούμενο.

___________________________________________________________________________
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
7.8 - 7.9
1. Δείτε την παρατήρηση σελ. 162.
ag g ag g
2. ΔΒ= και ΔΒ= . Άρα = ή γ(β+γ)=2αγ ή β+γ=2α.
b+ g 2 b+ g 2
3. Δείτε την εφαρμογή στην σελ. 163
4. Στο τρίγωνο ΑΒΔ τα Ι και Ια είναι τα ίχνη των διχοτόμων.
5. Είναι η μεσοκάθετος του ΑΒ.

___________________________________________________________________________

7
ΟΜΟΙΑ ΠΟΛΥΓΩΝΑ
Δύο πολύγωνα είναι όμοια όταν έχουν όλες τις γωνίες ίσες και τις πλευρές ανάλογες. Το
μεγάλο πολύγωνο είναι μεγέθυνση του μικρού ή το μικρό είναι σμίκρυνση του μεγάλου.

Αν οι πλευρές ενός πολυγώνου είναι π.χ. διπλάσιες από τις πλευρές ενός άλλου πολυγώνου, τότε
1
ο λόγος ομοιότητας είναι λ=2 ή λ= .
2

_________________________________________________________________________
π.χ. Τα τετράπλευρα ΑΒΓΔ και ΕΖΗΘ είναι όμοια. Να υπολογίσετε:
1) Την γωνία Γ.
2) Τις γωνίες Ε, Ζ, Η, Θ.
3) Τις πλευρές του τετραπλεύρου ΕΖΗΘ.

1) Το άθροισμα των γωνιών ενός

τετραπλεύρου είναι 360ο.
Άρα Ĝ =360ο–100ο–120ο–90ο=50ο.

2) Επειδή τα τετράπλευρα είναι όμοια, θα

έχουν ίσες γωνίες.
Άρα Ê =100ο, Ẑ =120ο, Ĥ =50ο, Q̂ =90ο.
AD 10
3) Επειδή = = 2 , ο λόγος ομοιότητας
EQ 5
είναι λ=2. Δηλαδή οι πλευρές του μικρού
τετραπλεύρου είναι τα μισά των πλευρών του μεγάλου. Άρα ΕΖ=4, ΖΘ=8, ΗΘ=6,
AB BG DG AD
ή με αναλογία = = = = 2 . κ.λ.π.
EZ ZH QH EQ

_________________________________________________________________________

8
ΟΜΟΙΑ ΤΡΙΓΩΝΑ
Κριτήρια ομοιότητας τριγώνων.
Κριτήριο 1: Δύο τρίγωνα είναι όμοια όταν έχουν δύο γωνίες ίσες.
Κριτήριο 2: Δύο τρίγωνα είναι όμοια όταν έχουν τις πλευρές ανάλογες.
Κριτήριο 3: Δύο τρίγωνα είναι όμοια όταν έχουν δύο πλευρές ανάλογες και τις
περιεχόμενες γωνίες ίσες.
Βασική ιδιότητα: Απέναντι από ίσες γωνίες βρίσκονται ομόλογες πλευρές και
αντίστροφα.

_________________________________________________________________________
π.χ. Στο διπλανό σχήμα δίνονται ΑΒ=6, ΑΓ=8 και ΔΕ=4.
α) Να δείξετε ότι τα τρίγωνα ΑΒΓ και ΔΕΓ είναι όμοια.
β) Να υπολογίσετε την ΔΓ.

α) Τα τρίγωνα ΑΒΓ και ΔΕΓ είναι όμοια διότι έχουν:

1) Aˆ = Dˆ =90ο.
2) Ĝ κοινή.
Άρα θα έχουν και ανάλογες πλευρές, τις οποίες
βρίσκουμε ως εξής:
β) Γράφουμε τις γωνίες του ενός τριγώνου Α–Β–Γ.
Κάτω από αυτές βάζουμε τις ίσες γωνίες Δ–Ε–Γ του άλλου τριγώνου.
Σχηματίζουμε αναλογία με βάση την παραπάνω διάταξη:
AB AG BG 6 8 BG
= = άρα = = και ΔΓ=5,33.
DE DG EG 4 DG EG

_______________________________________________________________________
π.χ. Με βάση το διπλανό σχήμα, να υπολογίσετε το ΔΕ.

Τα τρίγωνα ΑΒΓ και ΑΔΕ έχουν:

α) Â κοινή
AD 3 AG 6 3
β) = και = =
AE 2 AB 4 2
δηλαδή έχουν από δύο πλευρές ανάλογες τις
περιεχόμενες γωνίες ίσες. Άρα ΑΒΓΑΔΕ.
Επειδή απέναντι από ίσες γωνίες βρίσκονται ομόλογες πλευρές και αντίστροφα, έχουμε:
Οι γωνίες του τριγώνου ΑΒΓ: Α– Β– Γ
Οι γωνίες του τριγώνου ΑΔΕ: Α– Ε– Δ. Άρα:
AB BG AG 4 5 6
= = ή = = άρα ΔΕ=2,5.
AE DE AD 2 DE 3

9
______________________________________________________________________
π.χ. Προεκτείνουμε τις απέναντι πλευρές ΑΒ και ΔΓ ενός εγγραψίμου τετραπλεύρου
ΑΒΓΔ που τέμνονται στο Ε. Να δείξετε ότι ΑΔΓΕ=ΑΕΒΓ.

Τα τρίγωνα ΑΔΕ και ΒΓΕ έχουν:

α) Aˆ = Gˆ , διότι μία γωνία εγγραψίμου τετραπλεύρου
ισούται με την απέναντι εξωτερική γωνία του.
.
β) Ê κοινή.
Άρα ADE �BGE .

Γράφουμε τις γωνίες του ενός τριγώνου Α–Ε–Δ.

Κάτω από αυτές βάζουμε τις ίσες γωνίες Γ–Ε–Β του
άλλου τριγώνου. Σχηματίζουμε αναλογία με βάση την παραπάνω διάταξη
AD AE ED
= = . Άρα ΑΔΓΕ=ΑΕΒΓ.
BG GE EB

__________________________________________________________________________
π.χ. Δύο χορδές ΑΒ και ΓΔ ενός κύκλου τέμνονται στο Ρ. Να υπολογίσετε το x.

Φέρουμε τις χορδές ΑΓ και ΒΔ. Τα τρίγωνα ΑΡΓ και ΒΡΔ είναι όμοια διότι:
ˆ = Dˆ ως εγγεγραμμένες στο ίδιο τόξο ΒΓ.
1) A
2) Bˆ = Gˆ ως εγγεγραμμένες στο ίδιο τόξο ΑΔ.
Άρα θα έχουν ανάλογες πλευρές.
Γράφουμε τις γωνίες του ενός τριγώνου Α–Ρ–Γ.

Κάτω από αυτές βάζουμε τις ίσες γωνίες Δ–Ρ–Β του

άλλου τριγώνου.
Σχηματίζουμε αναλογία με βάση την παραπάνω
AR GR AG
διάταξη. = = ή
DR BR BD
AR GR AG x 4
= = ή = ή 8x=46 ή x=3.
DR BR BD 6 8

__________________________________________________________________________
π.χ. Δίνεται τραπέζιο ΑΒΓΔ. Από το σημείο τομής των διαγωνίων φέρουμε την ΕΖ παράλληλη
στις βάσεις του. Να δείξετε ότι ΟΕ=ΟΖ.

AE BZ
Επειδή ΑΒ//ΕΖ//ΔΓ θα ισχύει (Θ. Θ.) = (1)
AD BG
AE OE
ΑΕΟΑΔΓ, άρα = (2).
AD DG
BZ OZ
ΒΟΖΒΔΓ, άρα = (3).
BG DG

10
 OZ OE
Τα πρώτα μέλη των (2) και (3) είναι ίσα λόγω (1), άρα και τα δεύτερα, δηλαδή = .
DG DG
Επομένως ΟΕ=ΟΖ.
__________________________________________________________________________
π.χ. Στο διπλανό σχήμα η ΑΔ είναι εφαπτόμενη του κύκλου. Να υπολογίσετε τα x και y.

Τα τρίγωνα ΑΒΔ και ΑΓΔ είναι όμοια διότι:

α) Bˆ = GAD
ˆ , ως υπό χορδής και εφαπτομένης κ.λ.π.
β) D̂ κοινή.
Άρα τα τρίγωνα θα έχουν ανάλογες πλευρές. Δηλαδή:
Οι γωνίες του τριγώνου: Α– Β– Δ
Οι γωνίες του τριγώνου: Γ– Α– Δ και η αναλογία:
AB AD BD 4 y x +3
= = ή = = .
AG GD AD 2 x y
4x - 2y = 0 �
Προκύπτει το σύστημα �με λύση την x=1 και y=2.
2x - 4y = -6 �

__________________________________________________________________________
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
8.1 - 8.2
1. i) Σωστό ii) Σωστό.
2. Όχι. Δεν γνωρίζουμε τις γωνίες των.
3. Από τα όμοια τρίγωνα προκύπτει ότι ΒΓ=3ΕΖ.
4. Τα ΑΒΓ και ΑΔΕ έχουν κοινή την Α και ανάλογες τις πλευρές που τη περιέχουν. Άρα είναι
όμοια. Οι πλευρές του ΑΒΓ είναι διπλάσιες από τις πλευρές του ΑΔΕ. Επομένως ΔΕ=2,5.
5. Η περίμετρος του μεγάλου είναι διπλάσια από την περίμετρο του μικρού. Άρα θα έχει
διπλάσιες τις ομόλογες πλευρές. 6cm, 8cm, 10cm.
6. Είναι όμοια διότι η Α είναι κοινή και λόγω του εγγράψιμου είναι Γ=ΑΚΛ. Απέναντι από ίσες
γωνίες βρίσκονται ομόλογες πλευρές.
7. Το ΑΒΓ έχει τριπλάσιες πλευρές από το ΔΕΓ. Άρα είναι όμοια και Α=ΕΓΔ, οπότε ΑΒ//ΔΓ.

11