Η ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

της Α΄ τάξης του ΕΠΑΛ

με Φύλλα

Μαθήματος & Εργασίας

Γραμματικόπουλος Χρήστος - Παπαδόπουλος Γιώργος

ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ 2014
 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 § 3.1 - 3.6
ΕΠΑΛ
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
Τρίγωνα

Ονομασία Πλευρών Ονομασία Γωνιών

ΑΒ ή ΒΑ ή γ ˆ
̂ ή  ˆ
ή 
ΑΓ ή ΓΑ ή β ˆ ˆ
̂ ή  ή 
ΒΓ ή ΓΒ ή α ˆ ˆ
̂ ή  ή 

μα υα
δα

Διάμεσος ΑΜ ή μα Διχοτόμος ΑΔ ή δα Ύψος ΑΖ ή υα

Από την κορυφή Α στο μέσο Χωρίζει την γωνία Α σε Από την κορυφή Α κάθετη
Μ της απέναντι πλευράς. ˆ  
δύο ίσες γωνίες  ˆ . στην απέναντι πλευρά.
1 2

Το τμήμα ΖΒ
λέγεται προβολή
του ΑΒ στη ΒΓ
Το Ζ λέγεται
προβολή του Α
στη ΒΓ

Το ύψος ΑΖ στο ορθογώνιο τρίγωνο : Το ύψος ΑΖ στο αμβλυγώνιο τρίγωνο :

Από την κορυφή Α κάθετη στην απέναντι πλευρά. Από την κορυφή Α κάθετη στην απέναντι πλευρά.
 Συμπίπτει με την πλευρά ΑΒ.  Βρίσκεται εκτός του τριγώνου.
 Για να φέρουμε κάθετη, προεκτείνουμε την
απέναντι πλευρά.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 1 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΡΙΓΩΝΩΝ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

1ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ - Π-Γ-Π Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο πλευρές ίσες μία προς μία και τις περιεχόμενες σε αυτές
γωνίες ίσες, τότε είναι ίσα.

2ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ - Γ-Π-Γ Αν δύο τρίγωνα έχουν μία πλευρά και τις προσκείμενες σε αυτή γωνίες ίσες μία προς
μία, τότε τα τρίγωνα είναι ίσα.

3ο ΚΡΙΤΗΡΙΟ - Π-Π-Π Αν δύο τρίγωνα έχουν τις πλευρές τους ίσες μία προς μία, τότε τα τρίγωνα είναι ίσα.

 ΠΩΣ ΣΥΓΚΡΙΝΩ ΔΥΟ ΤΡΙΓΩΝΑ :

 Κάθε τρίγωνο έχει 6 κύρια στοιχεία, 3 πλευρές και 3 γωνίες.

 Για να είναι λοιπόν ίσα δύο τρίγωνα θα έπρεπε να έχουν και τα 6 αυτά στοιχεία τους ίσα ένα προς ένα.
 Όμως με τα κριτήρια ισότητας μπορούμε με 3 μόνο στοιχεία από κάθε τρίγωνο να λέμε ότι τα τρίγωνα είναι ίσα.
 Παράδειγμα :
Πλευρές Γωνίες .

ΑΒ, ΑΓ, ΒΓ, ̂ , ̂ , ̂

Α΄Β΄, Α΄ Γ΄, Β'Γ ', ˆ ',

 ˆ ' , ˆ '

   '  ' (....................) 

 και γράφουμε :  Π-Γ-Π  
   '  ' (....................)         ' ' '
ˆ  ˆ ' 
 (....................) 

επάνω στο βέλος γράφουμε ποιο κριτήριο

μέσα στις παρενθέσεις γράφουμε το λόγο χρησιμοποιούμε για να είναι τα τρίγωνα ίσα
για τον οποίο τα στοιχεία αυτά είναι ίσα

 Λυμένο Παράδειγμα 1ο:

 Δύο τρίγωνα ΑΒΓ και Α΄Β΄Γ΄ έχουν β = β΄, ̂ = ˆ ' και δα = δα΄.
Να αποδείξετε ότι : i) ̂ = ˆ ' ii) α = α΄ και γ = γ΄
Απάντηση με μεθοδολογία:
 Σχεδιάζω δύο τρίγωνα και σημειώνω στο σχήμα με ίδια σύμβολα τα ίσα στοιχεία, που μου δίνει η
εκφώνηση.

 Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΔΓ και Α΄Δ΄Γ΄ «γιατί μου ζητήθηκε ( ̂ = ˆ ' ) που ανήκουν στα
παραπάνω τρίγωνα και γιατί γνωρίζω αρκετά στοιχεία
για τα τρίγωνα αυτά».

   ' (Εκφώνηση)  ΄΄
 Π-Γ-Π   άρα τα τρίγωνα έχουν και τα
   ' (Εκφώνηση)   ΑΔΓ=Α'Δ'Γ' ˆ
 ΄ ˆ ΄΄
υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλ.
ˆ  ˆ ' ( ως μισά ίσων γωνιών ) Γˆ = Γ΄
ˆ
ˆ  
2 2
δα, δα΄ διχοτόμοι και Αˆ =Α' 
 Τέλος συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΒΓ και Α΄Β΄Γ΄

   ' (Εκφώνηση)  ˆ 
 ˆ΄
 
ˆ  ˆ ' (Εκφώνηση)  
Γ-Π-Γ
 ΑΒΓ=Α'Β'Γ'
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα
 α = α΄
υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλ.
 γ = γ΄
ˆ  ˆ ' (προηγούμενο) 

Γραμματικόπουλος Χρήστος 2 Παπαδόπουλος Γιώργος

  Λυμένο Παράδειγμα 2ο:
ΕΠΑΛ
 Δίνεται ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ με (ΑΒ= ΑΓ). ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
Στις προεκτάσεις της βάσης ΒΓ θεωρούμε τμήματα
ΒΔ = ΓΕ . Να αποδείξετε ότι το τρίγωνο ΑΔΕ
είναι ισοσκελές.
 Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΒΔ και ΑΓΕ :

 (Εκφώνηση ) 
 Π-Γ-Π   άρα τα τρίγωνα έχουν και τα
(Εκφώνηση )   ΑΒΔ = ΑΓΕ υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα
ˆ ˆ (ως παραπληρωματικές)
  
ίσων γωνιών Βˆ = Γˆ 

δηλαδή : ΑΔ = ΑΕ
άρα το τρίγωνο ΑΔΕ είναι ισοσκελές

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ :

 Δίνεται τρίγωνο ΑΒΓ και ΑΔ η διχοτόμος της γωνίας Α στην οποία θεωρούμε τμήματα ΑΕ=ΑΒ και ΑΖ=ΑΓ.
ˆ  
Να αποδείξετε ότι  ˆ

 Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΒΖ και ΑΕΓ :

......  ...... ( ............................) 

   άρα τα τρίγωνα έχο
υν και τα
...... ...... ( ............................)  ................
  ΑΒΖ = ΑΕΓ
υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα
...... ...... ( ............................) 
δηλαδή : ........... = ...........

 Δίνεται ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ με (ΑΒ= ΑΓ). Στις προεκτάσεις των πλευρών ΑΒ, ΑΓ θεωρούμε τμήματα
ΒΔ = ΓΕ αντίστοιχα. Αν Μ είναι το μέσο της ΒΓ να αποδείξετε ότι το τρίγωνο ΔΜΕ είναι ισοσκελές.

 Συγκρίνω τα τρίγωνα ………. και ………. :

...... ...... (............................) 

   άρα τα τρίγωνα έχουν και τα
...... ...... (............................)  ................
  ........... = ............
υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα
...... ...... (............................) 
δηλαδή : ........... = ...........

........... = ...........

........... = ...........
άρα το τρίγωνο ................ είναι ισοσκελές

Γραμματικόπουλος Χρήστος 3 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΟΡΘΟΓΩΝΙΩΝ ΤΡΙΓΩΝΩΝ ΕΠΑΛ
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΜΑ Ι Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν την υποτείνουσα και μία οξεία γωνία αντίστοιχα ίσες μία
προς μία, τότε είναι ίσα.
γωνίες ίσες, τότε είναι ίσα.
ΘΕΩΡΗΜΑ ΙΙ Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν την υποτείνουσα και μία κάθετη πλευρά αντίστοιχα ίσες μία
προς μία, τότε είναι ίσα.

ΓΕΝΙΚΑ : Αν δύο ορθογώνια τρίγωνα έχουν:  μία πλευρά ίση και

 ένα οποιοδήποτε ακόμη στοιχείο τους (πλευρά – γωνία)
ένα προς ένα ίσο, τότε είναι ίσα.

 Λυμένο Παράδειγμα 1ο:

 Να αποδείξετε ότι τα μέσα των ίσων πλευρών (ΑΒ= ΑΓ) ισοσκελούς τριγώνου ΑΒΓ ισαπέχουν :
α) από τη βάση ΒΓ
β) από τις ίσες πλευρές του.
α) Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα ΒΔΖ και ΓΗΕ :

ˆ  ˆ (Εκφώνηση )  Κρ.Ορθ.Τριγ.  
α) β)    ΒΔΖ = ΓΕΗ
   ( ως μισά ίσων πλευρών ΑΒ=ΑΓ )
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλαδή : Δ Ζ =Ε Η

β) Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα ΑΔΛ και ΑΕΚ :

ˆ 
 ˆ (κοινή γωνία)  Κρ.Ορθ.Τριγ.  
   ΑΔ Λ = ΑΕΚ
   (ως μισά ίσων πλευρών ΑΒ=ΑΓ)
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλαδή : Δ Λ = Ε Κ

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ :
 Να αποδείξετε ότι τα άκρα ενός τμήματος ισαπέχουν από κάθε ευθεία που διέρχεται από το μέσο του

 Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα …….. και …….. :

......  ...... (.........................................) ................  

   ........... = ............
......  ...... (.........................................)
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλα δή : .......... = ...........

 Να αποδείξετε ότι τα ύψη ισοσκελούς τριγώνου που αντιστοιχούν στις ίσες πλευρές, είναι ίσα.

 Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα …….. και …….. :

......  ...... (.........................................) ................  

   ........... = ............
......  ...... (.........................................)
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλα δή : .......... = ...........

Γραμματικόπουλος Χρήστος 4 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ
ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
 Αν δύο τρίγωνα είναι ίσα να αποδείξετε ότι και τα ύψη που αντιστοιχούν στις ίσες πλευρές, είναι ίσα.

 Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα …….. και …….. :

...... ...... (.........................................) ................  

  ........... = ............
...... ...... (.........................................)
άρα τα τρίγωνα έχουν και τα υπόλοιπα στοιχεία τους ίσα δηλαδή : .......... = ...........

 Δίνεται ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ με (ΑΒ= ΑΓ). Αν Μ είναι το μέσο της ΒΓ να αποδείξετε ότι :
α) το Μ ισαπέχει από τις ίσες πλευρές του τριγώνου β) η ΑΜ είναι διχοτόμος της γωνίας που σχηματίζουν.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

 Να αποδείξετε ότι αν σε δύο τρίγωνα ΑΒΓ και Α΄Β΄Γ΄ είναι α = α΄, υα = υα΄ και μα = μα΄, τότε τα τρίγωνα
είναι ίσα.
 Συγκρίνω τα ορθογώνια τρίγωνα ΑΔΜ και Α΄Δ΄Μ΄ :
…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

 Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΜΓ και Α΄Μ΄Γ΄ :

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΒΓ και Α΄Β΄Γ΄ :

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 Μία μεγάλη άσκηση που για να λυθεί χρειάζεται να συγκρίνουμε 3 ζεύγη τριγώνων. Με κάθε σύγκριση
κερδίζουμε νέα στοιχεία ώστε να συγκρίνουμε τα επόμενα ζεύγη τριγώνων.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 5 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

 Η πρώτη δυσκολία που συναντούμε είναι η κατανόηση της άσκησης και η δημιουργία
σχήματος.
Η δυσκολία αυτή μπορεί να ξεπεραστεί διαβάζοντας όχι ολόκληρη την άσκηση, αλλά τμηματικά
σχεδιάζοντας ταυτόχρονα και μέρος του σχήματος.
π.χ. Να αποδείξετε ότι τα μέσα των ίσων πλευρών (ΑΒ= ΑΓ) ισοσκελούς τριγώνου ΑΒΓ ισαπέχουν :
α) από τη βάση ΒΓ
β) από τις ίσες πλευρές του.
Διαβάζω : «ισοσκελούς τριγώνου ΑΒΓ» και σχεδιάζω ισοσκελές τρίγωνο
Διαβάζω : «ΑΒ = ΑΓ» και ονομάζω ΑΒ και ΑΓ τις ίσες πλευρές.
Διαβάζω : «τα μέσα των ίσων πλευρών» και ονομάζω Δ το μέσο της ΑΒ και Ε το μέσο της ΑΓ
Διαβάζω : «τα μέσα των ίσων πλευρών… ισαπέχουν » και μεταφράζω «απέχουν ίσες αποστάσεις»
Θυμάμαι ότι η έννοια της απόσταση σημείου από ευθεία σημαίνει την κάθετη από το σημείο
προς την ευθεία.
Διαβάζω : «τα μέσα των ίσων πλευρών… ισαπέχουν α) από τη βάση ΒΓ » και σχεδιάζω τις καθέτους από
τα Δ και Ε προς την ΒΓ
Διαβάζω : «τα μέσα των ίσων πλευρών… ισαπέχουν β) από τις ίσες πλευρές του » και σχεδιάζω τις καθέτους
από τα Δ και Ε προς τις ΑΓ και ΑΒ αντίστοιχα.

 Αφού έχουμε ολοκληρώσει το σχήμα, είναι σημαντικό να σημειώσουμε επάνω του τα

στοιχεία που δόθηκαν (άμεσα ή έμμεσα ) ότι είναι ίσα, χρησιμοποιώντας το ίδιο σύμβολο και να
γράψουμε στη στήλη με τα δεδομένα μας αυτά που γνωρίζουμε.

π.χ. Δίνεται ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ με (ΑΒ= ΑΓ).

Στις προεκτάσεις των πλευρών ΑΒ, ΑΓ θεωρούμε
τμήματα ΒΔ = ΓΕ αντίστοιχα. Αν Μ είναι το μέσο
της ΒΓ να αποδείξετε ότι το τρίγωνο ΔΜΕ είναι
ισοσκελές.
Παρατηρείστε ότι στο σχήμα και τα δεδομένα έχουμε
σημειώσει Β = Γ γιατί μας έδωσε ότι το τρίγωνο ΑΒΓ είναι
ισοσκελές.

 Πώς θα επιλέξουμε τα ζεύγη των τριγώνων που θα συγκρίνουμε.

Η επιλογή μας γίνεται με δύο βασικά κριτήρια 1) το ζητούμενο της άσκησης και 2) τα στοιχεία που
ήδη μας έχουν δώσει.
π.χ. Στο προηγούμενο πρόβλημα:
1) Το ζητούμενο είναι να αποδείξουμε ότι το τρίγωνο ΔΜΕ είναι ισοσκελές ή ότι ΔΜ = ΜΕ .
Ψάχνουμε λοιπόν ζεύγη τριγώνων που να έχουν πλευρές τις ΔΜ και ΜΕ, παρατηρείστε ότι αυτά
είναι τα ΒΔΜ και ΓΕΜ.
2) Κοιτάζοντας στο σχήμα ποια τρίγωνα έχουν τα περισσότερα σύμβολα σημειωμένα επάνω στις
πλευρές ή τις γωνίες τους ξεχωρίζουμε πάλι τα τρίγωνα ΒΔΜ και ΓΕΜ.

 Πώς θα κάνουμε την σύγκριση.

Στη σύγκριση των δύο τριγώνων προσέχουμε :
1) Να χρησιμοποιήσουμε τρία στοιχεία από το πρώτο τρίγωνο που επιλέξαμε και να τα συγκρίνουμε με τρία
στοιχεία του δεύτερου τριγώνου
2) Να δικαιολογούμε κάθε φορά γιατί τα στοιχεία αυτά είναι ίσα, σύμφωνα με αυτά που μας έχει δώσει η
εκφώνηση και όχι επειδή φαίνονται ίσα.
3) Να ελέγχουμε σε ποιο κριτήριο ισότητας τριγώνων στηριζόμαστε, ώστε να απαντήσουμε «άρα τα τρίγωνα
είναι ίσα» .
4) Μην ξεχνάτε αποδεικνύοντας ότι δύο τρίγωνα είναι ίσα, θα έχετε και τα υπόλοιπα 3 στοιχεία τους ίσα.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 6 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 § 3.7 – 3.16

Βασικοί γεωμετρικοί τόποι ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Γεωμετρικός τόπος λέγεται το σύνολο όλων των σημείων που έχουν μία (κοινή) χαρακτηριστική ιδιότητα.

 ΚΥΚΛΟΣ : Ο γεωμετρικός τόπος των σημείων που απέχουν μία ορισμένη

απόσταση από ένα σταθερό σημείο.

 ΜΕΣΟΚΑΘΕΤΟΣ ενός τμήματος είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων

που ισαπέχουν από τα άκρα του τμήματος.

 ΔΙΧΟΤΟΜΟΣ μίας γωνίας είναι ο γεωμετρικός τόπος των σημείων που

ισαπέχουν από τις πλευρές της γωνίας.

Ανισοτικές σχέσεις

ΘΕΩΡΗΜΑ Σύντομα :

> >
Β Γ
Α Α
ξ
ε
Κάθε εξωτερική γωνία ενός τριγώνου είναι ˆ ˆ
μεγαλύτερη από τις απέναντι γωνίες του τριγώνου.

ξ
ε
ˆ ˆ

Πόρισμα
 Κάθε τρίγωνο έχει το πολύ μία ορθή ή αμβλεία γωνία
 Το άθροισμα δύο γωνιών κάθε τριγώνου είναι μικρότερο από 1800

ΘΕΩΡΗΜΑ Σύντομα :
Α Γ
Β <
< Β
Α
Γ τ

Γ Β
< <
Β Α
ν

τ
ό
τ
ε
ά

Σε κάθε τρίγωνο απέναντι από άνισες πλευρές ˆ ˆ

Α

Γ
ν

ό τ
ε

βρίσκονται όμοια άνισες γωνίες και αντίστροφα.

ά

ˆ ˆ

Πόρισμα
 Αν μία γωνία ενός τριγώνου είναι ορθή ή αμβλεία, τότε η απέναντί της πλευρά είναι η μεγαλύτερη πλευρά
του τριγώνου
 Αν ένα τρίγωνο έχει δύο γωνίες ίσες, τότε είναι ισοσκελές.
 Αν ένα τρίγωνο έχει και τις τρείς γωνίες του ίσες, τότε είναι ισόπλευρο.

ΘΕΩΡΗΜΑ
Σύντομα :
-
γ
<
α
<
β
+
γ
β

Κάθε πλευρά ενός τριγώνου είναι μικρότερη από

β

το άθροισμα των άλλων δύο και μεγαλύτερη από

ά
ν

την διαφορά τους. 

 Η τελευταία σχέση είναι γνωστή και ως τριγωνική ανισότητα.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 7 Παπαδόπουλος Γιώργος

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 § 3.7 – 3.16

Κάθετες και πλάγιες

ΘΕΩΡΗΜΑ Ι Σύντομα :
Β
=
Α
Γ
Α
ν
ά τ

Αν δύο πλάγια τμήματα είναι ίσα, τότε τα ίχνη τους

Κ
Β
=
Κ
Γ
ό
τ
ε

ισαπέχουν από το ίχνος της καθέτου.

ΘΕΩΡΗΜΑ ΙΙ Σύντομα :
Α Α
Κ Κ

Κ Α
Β Β
ά
ν ό

Αν από ένα σημείο εκτός ευθείας φέρουμε το κάθετο 

<


τ
τ
ε

και δύο πλάγια τμήματα τότε :

Β Β τ

Α Κ φ
Ε Ε α
Α Κ ν

 Το κάθετο τμήμα είναι μικρότερο από κάθε πλάγιο

ά
ν ό

 Αν δύο πλάγια τμήματα είναι άνισα, τότε και οι 

< τ
τ
ε α
τ

αποστάσεις των ιχνών τους από το ίχνος της καθέτου 

ι
α
ί
σ
ρ
ο
κ

είναι ομοιοτρόπως άνισες και αντίστροφα.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 8 Παπαδόπουλος Γιώργος

Σχετικές θέσεις ευθείας και κύκλου

Σχέση
 Η ευθεία ΟΒ λέγεται διακεντρική
Η ευθεία ε και της
ευθεία. Η ευθεία ε
ο κύκλος έχουν ακτίνας Επιπλέον
 Το τμήμα ΟΒ συμβολίζεται με δ. λέγεται :
 Η ακτίνα του κύκλου είναι η ΟΑ = R. κοινά σημεία : R με την
δ = ΟΒ

Εξωτερική
1. του κύκλου
κανένα δ>R

 Η ακτίνα που
καταλήγει στο σημείο
Ένα το Α που επαφής είναι κάθετη
Εφαπτόμενη
2. του κύκλου
λέγεται σημείο δ=R στην εφαπτομένη.
επαφής  Η εφαπτομένη του
κύκλου σε κάθε σημείο
του είναι μοναδική

Δύο τα Α και Α΄
Τέμνουσα
3. που λέγονται δ<R
του κύκλου
σημεία τομής.

,
ΘΕΩΡΗΜΑ Ι Μία ευθεία και ένας κύκλος έχουν το πολύ δύο κοινά σημεία.

ΘΕΩΡΗΜΑ ΙΙ Απόδειξη :
Τα εφαπτόμενα τμήματα κύκλου, που Συγκρίνω τα τρίγωνα ΑΟΡ και ΒΟΡ :
άγονται από σημείο εκτός αυτού είναι  ΑΟ = ΒΟ = R
ίσα μεταξύ τους.  ΟΡ κοινή
 είναι ορθογώνια άρα θα είναι ίσα
Επομένως ΡΑ = ΡΒ

ΠΟΡΙΣΜΑ Αν Ρ ένα εξωτερικό σημείο ενός κύκλου, τότε η διακεντρική του ευθεία ΟΡ :
 Είναι μεσοκάθετος της χορδής του κύκλου με άκρα τα σημεία επαφής.
 Διχοτομεί την γωνία των εφαπτόμενων τμημάτων και τη γωνία των ακτίνων στα σημεία επαφής.

ΑΣΚΗΣΗ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 9 Παπαδόπουλος Γιώργος

Σχετικές θέσεις δύο κύκλων

Σχέση της
 Δύο κύκλοι (Κ ,R) και (Λ , ρ) Για τις θέσεις Οι δύο κύκλοι
ακτίνων Αριθμός κοινών
 Το τμήμα ΚΛ συμβολίζεται με δ και των κύκλων έχουν
R και ρ εφαπτομένων
λέγεται διάκεντρος των δύο κύκλων. λέμε : κοινά σημεία :
με την δ

Ο κύκλος (Λ,ρ)
βρίσκεται στο
1. κανένα δ<R-ρ Καμιά
εσωτερικό του
κύκλου (Κ,R)

Ο κύκλος (Λ,ρ)
Ένα το Α που
εφάπτεται
2. λέγεται σημείο δ=R-ρ Mία
εσωτερικά του
επαφής
κύκλου (Κ,R)

Οι κύκλοι Δύο τα Α και Β

3. (Λ,ρ) και (Κ,R) που λέγονται R – ρ < δ < R +ρ Δύο εξωτερικές
τέμνονται σημεία τομής.

Ο κύκλος (Λ,ρ)
Ένα το Α που Δύο εξωτερικές
εφάπτεται
4. λέγεται σημείο δ = R +ρ και
εξωτερικά του
επαφής Μία εσωτερική
κύκλου (Κ,R)

Ο κύκλος (Λ,ρ)
Δύο εξωτερικές
βρίσκεται στο
5. κανένα δ > R +ρ και
εξωτερικό του
Δύο εσωτερικές
κύκλου (Κ,R)

 ΘΕΩΡΗΜΑ Η διάκεντρος δύο τεμνόμενων κύκλων είναι μεσοκάθετος της κοινής τους χορδής.

ΑΣΚΗΣΗ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 10 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 § 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5

Παράλληλες ευθείες ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

ΤΕΜΝΟΥΣΑ ΔΥΟ ΕΥΘΕΙΩΝ

 Οι γωνίες α, δ, ζ, η λέγονται εντός
 Οι γωνίες β, γ, ε, θ λέγονται εκτός

 Δύο γωνίες που βρίσκονται προς το ίδιο μέρος της τέμνουσας ε3

λέγονται επί τα αυτά μέρη

 Δύο γωνίες που βρίσκονται εκατέρωθεν της τέμνουσας ε3 λέγονται

εναλλάξ

ΘΕΩΡΗΜΑ I

Αν δύο ευθείες τέμνονται από τρίτη και Απόδειξη :

σχηματίζουν εντός εναλλάξ γωνίες ίσες, τότε
Έστω ω = φ . Αν οι ευθείες ε1,
είναι παράλληλες. ε2 τέμνονται σε σημείο Γ, η
εξωτερική γωνία φ του τριγώνου
Σύντομα : ΑΒΓ θα είναι ίση με την
ωˆ και φˆ εντός εναλλάξ  απέναντι εσωτερική γωνία ω,
  ε1 // ε2
και ωˆ = φˆ  που είναι άτοπο. Άρα ε1 // ε2

ΠΟΡΙΣΜΑ I Σύντομα:
ˆ και φˆ εντός, εκτός επι τα αυτά 
ω
Αν δύο ευθείες τέμνονται από τρίτη και   ε1 // ε2
και ωˆ = φˆ 
σχηματίζουν:
 εντός, εκτός επί τα αυτά μέρη γωνίες ίσες, ή
Σύντομα :
 εντός επί τα αυτά μέρη γωνίες παραπληρωματικές
τότε είναι παράλληλες. ωˆ και φˆ εντός επι τα αυτά 
  ε1 // ε2
και ωˆ + φˆ = 180 0 

ΠΟΡΙΣΜΑ ΙI Απόδειξη :

Δύο ευθείες κάθετες στην ίδια Σύντομα : Πράγματι :

ευθεία, σε διαφορετικά σημεία της, ε1  ε3  ω = φ = 900.
είναι μεταξύ τους παράλληλες.   ε1 // ε2 Άρα ε 1 // ε 2
ε2  ε3 

Αίτημα παραλληλίας ή Ευκλείδειο αίτημα

Από το σημείο Α εκτός της
Από σημείο εκτός ευθείας άγεται μόνο μία ευθείας ε2 μπορώ να
παράλληλη προς αυτή. κατασκευάσω μόνο μία
παράλληλη προς αυτή, την ε1.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 11 Παπαδόπουλος Γιώργος

 Ιδιότητες παραλλήλων ευθειών ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Πρόταση I
Σύντομα:
Αν δύο ευθείες είναι παράλληλες και τέμνονται από
ˆ και φˆ εντός εναλλάξ 
ω
τρίτη τότε σχηματίζουν εντός εναλλάξ γωνίες ίσες.   ωˆ = φˆ
και ε 1 // ε 2 
Απόδειξη :

Αν ̂ και ̂ δεν είναι ίσες, φέρουμε την Αx ώστε x ˆ = ̂ . Τότε επειδή αυτές είναι εντός εναλλάξ
και είναι ίσες, θα είναι Αx // ε2. Κατά συνέπεια θα υπάρχουν δύο παράλληλες προς την ε2 που είναι
άτοπο. Άρα ̂ = ̂ .

Σύντομα:
ΠΟΡΙΣΜΑ ˆ και φˆ εντός, εκτός επι τα αυτά 
ω
  ωˆ = φˆ
και ε1 // ε 2 
Αν δύο ευθείες είναι παράλληλες και τέμνονται από τρίτη τότε
σχηματίζουν:
 εντός, εκτός επί τα αυτά μέρη γωνίες ίσες, και Σύντομα:
 εντός επί τα αυτά μέρη γωνίες παραπληρωματικές ˆ και φˆ εντός επι τα αυτά 
ω
 ω
ˆ + φˆ = 1800
και ε1 // ε2 

Πρόταση ΙI

⇒
ε1
ε1
/
/
ε3
κ
α
ι
ε2
/
/
ε3

/
/
ε2
Αν δύο διαφορετικές ευθείες ε1 και ε2 είναι παράλληλες προς τρίτη
ευθεία τότε θα είναι και μεταξύ τους παράλληλες.

Πρόταση ΙΙΙ
Απόδειξη :
Αν δύο ευθείες ε1 και ε2 είναι παράλληλες και μία
τρίτη ευθεία ε τέμνει την μία από αυτές τότε θα Αν η ε δεν έτεμνε την ε 2 θα ήταν
τέμνει και την άλλη. ε // ε 2 έτσι θα είχαμε από το Α
δύο παράλληλες προς την ε 2
μ
ν
ε
ι
τ
η
ν
⇒

τ
έ
ε1
/
/
ε2
κ
α
ι
ε
τ
έ
μ
ν
ε
ι
τ
η
ν
ε1

πράγμα αδύνατο, άρα η ε τέμνει

2

την ε 2

ΠΟΡΙΣΜΑ
⊥
ε1
ε1
/
/
ε2
κ
α
ι
ε

⇒
ε

ε2
Αν μία ευθεία είναι κάθετη σε μία από δύο παράλληλες ευθείες, θα 
είναι κάθετη και στην άλλη.

 Δύο γωνίες που έχουν τις πλευρές τους παράλληλες, μία προς μία, είναι :

 ίσες αν είναι και οι δύο οξείες ή αμβλείες, ενώ είναι :

 παραπληρωματικές αν η μία είναι οξεία και η άλλη αμβλεία.

ΙΣΕΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 12 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
Αξιοσημείωτοι κύκλοι τριγώνου
Απόδειξη :
ΘΕΩΡΗΜΑ
Οι μεσοκάθετοι των ΒΓ και ΑΒ
Οι τρείς μεσοκάθετοι ενός
τέμνονται στο Ο, αφού τέμνονται οι
τριγώνου διέρχονται από το ίδιο κάθετες ευθείες τους ΑΒ και ΒΓ. Όμως
σημείο, το οποίο είναι κέντρο κάθε σημείο της μεσοκαθέτου ενός
κύκλου που διέρχεται από τις τμήματος ισαπέχει από τα άκρα του. Άρα
κορυφές του τριγώνου. ΟΑ = ΟΒ και ΟΒ = ΟΓ, επομένως και ΟΑ
= ΟΓ άρα και η ΟΜ μεσοκάθετος της ΑΓ.
το Ο λέγεται περίκεντρο

Απόδειξη :
ΘΕΩΡΗΜΑ
Οι διχοτόμοι ΒΕ και ΓΖ τέμνονται στο Ι,
Οι διχοτόμοι των γωνιών αφού ˆ ˆ

ˆ  
 ˆ    ˆ  ˆ  2
ενός τριγώνου διέρχονται από 2 2
το ίδιο σημείο, το οποίο είναι Το Ι ως σημείο της διχοτόμου ισαπέχει
κέντρο κύκλου που εφάπτεται από τις πλευρές των γωνιών Β και Γ
στις τρεις πλευρές του δηλ. ΙΘ=ΙΖ και ΙΘ=ΙΝ. Άρα αφού
τριγώνου. ΙΖ=ΙΝ θα ισαπέχει από τις πλευρές της
το Ι λέγεται έκκεντρο Γ. Άρα ΑΔ διχοτόμος της Α.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 § 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5

Γραμματικόπουλος Χρήστος 13 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 § 4.6, 4.7, 4.8
ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
Άθροισμα γωνιών τριγώνου
Απόδειξη :

Από μία κορυφή του τριγώνου π.χ. την Α,

φέρουμε την ευθεία xy // ΒΓ.
ΘΕΩΡΗΜΑ  Τότε ̂  ˆ ως εντός εναλλάξ των
παραλλήλων xy // ΒΓ με τέμνουσα την ΑΒ
Το άθροισμα των γωνιών
 και ̂  ˆ ως εντός εναλλάξ των
κάθε τριγώνου είναι 2 ορθές.
παραλλήλων xy // ΒΓ με τέμνουσα την ΑΓ
 Αλλά ˆ   ˆ  ˆ  2  έ
ˆ  ˆ  ˆ  2  έ
Άρα 

ΠΟΡΙΣΜΑ

 Κάθε εξωτερική γωνία τριγώνου είναι ίση με το άθροισμα των απέναντι εσωτερικών γωνιών του
τριγώνου.
 Αν δύο τρίγωνα έχουν δύο γωνίες ίσες, μία προς μία , έχουν και τις τρίτες γωνίες τους ίσες.
 Οι οξείες γωνίες ενός ορθογωνίου τριγώνου είναι συμπληρωματικές.
 Κάθε γωνία ισόπλευρου τριγώνου είναι 600.

 Δύο γωνίες που έχουν τις πλευρές τους κάθετες, μία προς μία, είναι :

 ίσες αν είναι και οι δύο οξείες ή αμβλείες, ενώ είναι :

 παραπληρωματικές αν η μία είναι οξεία και η άλλη αμβλεία.

ΙΣΕΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ

Άθροισμα γωνιών κυρτού ν-γώνου

 Το Άθροισμα των γωνιών κυρτού ν-γώνου είναι :

(
2
ν
-
4
)
ο
ρ
θ
έ
ς

1   2   3   4   5  ...   

 Το Άθροισμα των εξωτερικών γωνιών κυρτού ν-γώνου

είναι : 4 ορθές

Γραμματικόπουλος Χρήστος 14 Παπαδόπουλος Γιώργος

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 § 4.6, 4.7, 4.8
ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 15 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 16 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.1 - 5.5
ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΟ

Ορισμός : Παραλληλόγραμμο λέγεται το τετράπλευρο

που έχει τις απέναντι πλευρές του παράλληλες.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΟΥ

1) Οι απέναντι πλευρές του είναι ίσες.

2) Οι απέναντι γωνίες του είναι ίσες.
3) Οι διαγώνιοί του διχοτομούνται.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Γνωρίζουμε ότι το σχήμα είναι παραλληλόγραμμο (Δηλαδή ΑΒ//ΓΔ και ΑΔ//ΒΓ) και προσπαθούμε να
αποδείξουμε τις προτάσεις.

Οι αποδείξεις : Για τα 1) και 2) γίνονται με σύγκριση των τριγώνων ΑΒΔ και ΓΒΔ. Για το 3) με σύγκριση
των τριγώνων ΑΟΒ και ΓΟΔ

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΑ

1) Οι απέναντι πλευρές του είναι ίσες.

2) Οι απέναντι γωνίες του είναι ίσες.
3) Οι διαγώνιοί του διχοτομούνται.
4) Δύο απέναντι πλευρές του είναι ίσες
και παράλληλες
ΠΡΟΣΟΧΗ! Γνωρίζουμε τις προτάσεις και προσπαθούμε να αποδείξουμε ότι το σχήμα είναι παραλληλόγραμμο.
Δηλαδή ΑΒ//ΓΔ και ΑΔ//ΒΓ

Οι αποδείξεις : Για τα 1) και 4) γίνονται με σύγκριση των τριγώνων ΑΒΔ και ΓΒΔ. Για το 3) με σύγκριση
των τριγώνων ΑΟΒ και ΓΟΔ και για το 2) λαμβάνουμε υπόψη ότι το άθροισμα όλων των
γωνιών είναι 4 ορθές.

ΕΙΔΗ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΩΝ

 ΟΡΘΟΓΩΝΙΟ

Ορισμός : Ορθογώνιο λέγεται το παραλληλόγραμμο που έχει μία γωνία ορθή

 ΡΟΜΒΟΣ

Ορισμός : Ρόμβος λέγεται το παραλληλόγραμμο που έχει δύο διαδοχικές πλευρές ίσες.

 ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

Ορισμός : Τετράγωνο λέγεται το παραλληλόγραμμο που είναι ορθογώνιο και ρόμβος.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 17 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΓΡΑΜΜΩΝ

Πλάγιο
ΠΡΟΣΟΧΗ ! Ορθογώνιο Ρόμβος Τετράγωνο
παραλληλόγραμμο
Δεν σημαίνει ότι αν ένα τετράπλευρο έχει μία από
αυτές τις ιδιότητες θα είναι παραλ/μο, ορθογώνιο,
ρόμβος ή τετράγωνο αντίστοιχα.

Οι απέναντι πλευρές του είναι

1
παράλληλες    
2 Οι απέναντι πλευρές του είναι ίσες    
Δύο απέναντι πλευρές του είναι ίσες
3
και παράλληλες    
4 Όλες οι πλευρές του είναι ίσες  
5 Δύο διαδοχικές του πλευρές ίσες  
6 Οι απέναντι γωνίες του είναι ίσες    
7 Όλες οι γωνίες του είναι ορθές ( ίσες )  
8 Δύο διαδοχικές του γωνίες ίσες  
9 Οι διαγώνιοί του διχοτομούνται    
10 Οι διαγώνιοί του είναι ίσες  
11 Οι διαγώνιοί του είναι κάθετες  
Οι διαγώνιοί του διχοτομούν τις
12
γωνίες του  

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΤΕΤΡΑΠΛΕΥΡΟ :

 ΟΡΘΟΓΩΝΙΟ  Είναι παραλληλόγραμμο και έχει μια γωνία ορθή

 Είναι παραλληλόγραμμο και οι διαγώνιοί του είναι ίσες
 Έχει τρείς γωνίες ορθές
 Όλες οι γωνίες του είναι ίσες

 ΡΟΜΒΟΣ  Έχει όλες τις πλευρές του ίσες

 Είναι παραλληλόγραμμο και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες
 Είναι παραλληλόγραμμο και οι διαγώνιοί του τέμνονται κάθετα
 Είναι παραλληλόγραμμο και μία διαγώνιος του διχοτομεί μία γωνία του

 ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ  Μία γωνία του είναι ορθή και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες
 Μία γωνία του είναι ορθή και μία διαγώνιος του διχοτομεί μία γωνία του
 Μία γωνία του είναι ορθή και οι διαγώνιοί του τέμνονται κάθετα
 Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και δύο διαδοχικές πλευρές του είναι ίσες
 Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και μία διαγώνιος του διχοτομεί μία γωνία του
 Οι διαγώνιοι του είναι ίσες και κάθετες

Γραμματικόπουλος Χρήστος 18 Παπαδόπουλος Γιώργος

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.1 - 5.5 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 19 Παπαδόπουλος Γιώργος

Γραμματικόπουλος Χρήστος 20 Παπαδόπουλος Γιώργος
 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.6, 5.7, 5.8, 5.9
ΘΕΩΡΗΜΑ I
Το ευθύγραμμο τμήμα που ενώνει τα μέσα δύο πλευρών τριγώνου είναι παράλληλο
προς την τρίτη πλευρά κα ίσο με το μισό της.

 Δ μέσο της ΑΒ ΒΓ
 ΔΕ =/ /
 Ε μέσο της ΑΓ 2

ΠΡΟΣΟΧΗ! Απόδειξη :
 Προεκτείνουμε την ΔΕ κατά τμήμα ΕΖ = ΔΕ
 Το τετράπλευρο ΑΔΓΖ είναι παραλ/μο αφού οι διαγώνιοί του διχοτομούνται .
 Άρα ΑΔ=// ΓΖ, οπότε ΔΒ=//ΓΖ αφού ΑΔ=ΔΒ
 Έτσι το τετράπλευρο ΔΖΓΒ είναι παραλληλόγραμμο οπότε :
(i) ΔΖ//ΒΓ άρα ΔΕ//ΒΓ και

(ii) ΔΖ=ΒΓ ή 2ΔΕ=ΒΓ ή ΔΕ=
2

ΘΕΩΡΗΜΑ II
Αν από το μέσο μίας πλευράς τριγώνου φέρουμε ευθεία παράλληλη προς μία
άλλη πλευρά του, τότε η ευθεία αυτή διέρχεται από το μέσον της τρίτης πλευράς.
 Δ μέσο της ΑΒ
 Ε μέ σο της ΑΓ
 ΔΕ // ΒΓ

ΘΕΩΡΗΜΑ III
Αν τρείς (τουλάχιστον) παράλληλες ευθείες ορίζουν σε μια ευθεία ίσα τμήματα, θα
ορίζουν ίσα τμήματα και σε κάθε άλλη ευθεία που τις τέμνει.

 ε1 // ε2 // ε3
 ΔΕ = ΕΖ
 ΑΒ = ΒΓ

ΘΕΩΡΗΜΑ IV
Οι διάμεσοι ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο του οποίου η απόσταση από
κάθε κορυφή είναι τα 2/3 του μήκους της αντίστοιχης διαμέσου.

Δ μέσο της ΒΓ
2 2 2
Ε μέσο της ΑΓ  ΑΘ= ΑΔ , ΒΘ= ΒΕ , ΓΘ= ΓΖ
3 3 3
Ζ μέσο της ΑΒ

ΘΕΩΡΗΜΑ V
Οι φορείς των υψών ενός τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο ( Η ορθόκεντρο)

 Οι κορυφές Α, Β, Γ του τριγώνου ΑΒΓ και το ορθόκεντρο Η, αποτελούν την

ορθοκεντρική τετράδα δηλ. κάθε ένα από αυτά είναι ορθόκεντρο του τριγώνου που
ορίζουν τα άλλα τρία σημεία.

Γραμματικόπουλος Χρήστος 21 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΘΕΩΡΗΜΑ VΙ
Η διάμεσος ορθογωνίου τριγώνου που φέρουμε από την κορυφή της ορθής γωνίας είναι
ίση με το μισό της υποτείνουσας.
ˆ
 Αν Α=90 0
ΒΓ
 ΑΜ =
 ΑΜ διάμεσος 2

ΠΡΟΣΟΧΗ! Απόδειξη :
 Φέρουμε την διάμεσο ΜΔ του τριγώνου ΑΜΓ
 Το ΜΔ συνδέει τα μέσα δύο πλευρών του τριγώνου ΑΜΓ. Οπότε ΜΔ // ΑΒ
 Αλλά ΑΒ  ΑΓ επομένως και ΜΔ  ΑΓ
 Άρα το ΜΔ είναι ύψος και διάμεσος του τριγώνου ΑΜΓ

Οπότε ΑΜ = ΜΓ δηλαδή ΑΜ =
2

ΘΕΩΡΗΜΑ VΙΙ
Αν η διάμεσος ενός τριγώνου ισούται με το μισό της πλευράς στην οποία αντιστοιχεί, τότε το
τρίγωνο είναι ορθογώνιο με υποτείνουσα την πλευρά αυτή.

 ΒΜ = ΜΓ
ΒΓ ˆ
 Α=90 0

 ΑΜ =
2

ΘΕΩΡΗΜΑ VΙΙΙ
Αν σε ορθογώνιο τρίγωνο μία γωνία του ισούται με 300 , τότε η απέναντι πλευρά του είναι
το μισό της υποτείνουσας και αντίστροφα.
 Αν Αˆ = 90 0
 Αν Αˆ = 90 0 ΒΓ  Βˆ = 30 0
 ΑΓ= ΒΓ
2 αντίστροφα  κα ι ΑΓ=
 και Βˆ = 3 0 0 2

ΠΡΟΣΟΧΗ! Απόδειξη :
 Γνωρίζουμε : Α=900 και Β=300
 Επειδή Β=300 τότε Γ = 900 – 300 = 600

 Φέρουμε την διάμεσο ΑΜ και είναι    
2
 Έτσι Α2 = Γ = 600

Οπότε το τρίγωνο ΑΜΓ είναι ισόπλευρο. Επομένως ΑΓ   
2
ΠΡΟΣΟΧΗ! Απόδειξη Αντίστροφο :
0 
 Γνωρίζουμε : Α=90 και  
2
 
 Φέρουμε την διάμεσο ΑΜ και είναι       αφού  
2 2
 Οπότε το τρίγωνο ΑΜΓ είναι ισόπλευρο. Έτσι Γ = 600
 Επομένως Β = 900 – 600 =300

Γραμματικόπουλος Χρήστος 22 Παπαδόπουλος Γιώργος

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.6, 5.7, 5.8, 5.9

Γραμματικόπουλος Χρήστος 23 Παπαδόπουλος Γιώργος

Γραμματικόπουλος Χρήστος 24 Παπαδόπουλος Γιώργος
 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.10 - 5.12

ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

ΤΡΑΠΕΖΙΟ

Ορισμός : Τραπέζιο λέγεται το κυρτό τετράπλευρο

που έχει μόνο δύο πλευρές παράλληλες.

ΘΕΩΡΗΜΑ I Δηλ.
i) EZ // AB, ΕΖ // ΓΔ
Η διάμεσος του τραπεζίου είναι παράλληλη προς τις
βάσεις του και είναι ίση με το ημιάθροισμά τους. ii) ΕΖ =
ΑΒ + ΓΔ
2

ΠΟΡΙΣΜΑ
Η διάμεσος ΕΖ του τραπεζίου ΑΒΓΔ διέρχεται από τα Δηλ.
μέσα Κ, Λ των διαγώνιων του και το τμήμα ΚΛ είναι
παράλληλο προς τις βάσεις του και είναι ίσο με την i) ΚΛ // AB, ΚΛ // ΓΔ

ημιδιαφορά τους. ΓΔ  ΑΒ
ii) ΚΛ =
2

ΙΣΟΣΚΕΛΕΣ ΤΡΑΠΕΖΙΟ

Ορισμός : Ισοσκελές λέγεται το Τραπέζιο του

οποίου οι μη παράλληλες πλευρές
είναι ίσες .

 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΤΡΑΠΕΖΙΟ ΙΣΟΣΚΕΛΕΣ

Ένα τραπέζιο είναι ισοσκελές αν ισχύει μια από τις παρακάτω προτάσεις :

i) Οι γωνίες που πρόσκεινται στις βάσεις είναι ίσες. Α̂ = Βˆ και Δˆ = Γˆ 

ii) Οι διαγώνιοι του είναι ίσες.  ΑΓ = ΒΔ 

Γραμματικόπουλος Χρήστος 25 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

 ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΙΣΟΣΚΕΛΟΥΣ ΤΡΑΠΕΖΙΟΥ

Αν ένα τραπέζιο είναι ισοσκελές ισχύουν οι παρακάτω προτάσεις :

i) Οι γωνίες που πρόσκεινται στις βάσεις είναι ίσες.

Απόδειξη :
Έστω ΑΒΓΔ ισοσκελές τραπέζιο τότε :

 ΑΒ // ΓΔ και ΑΔ = ΒΓ

 Φέρουμε τα ύψη ΑΗ και ΒΚ.

 Τότε τα τρίγωνα ΑΔΗ και ΒΚΓ θα είναι ίσα γιατί έχουν :

1) Ηˆ = Κˆ = 90 0 2) ΑΔ = ΒΓ 3) ΑΗ = ΒΚ = ύψος τραπεζίου
οπότε θα είναι : Γˆ = Δˆ
Επειδή Αˆ + Δˆ = 180 0 και Βˆ + Γˆ = 180 0 (ως εντός και επί τα αυτά μέρη ) έχουμε Α̂ = Βˆ

ii) Οι διαγώνιοι του είναι ίσες.

Απόδειξη :
Έστω ΑΒΓΔ ισοσκελές τραπέζιο τότε :

 ΑΒ // ΓΔ και ΑΔ = ΒΓ

 Τότε τα τρίγωνα ΑΔΓ και ΒΔΓ θα είναι ίσα γιατί έχουν :

1) ΑΔ = ΒΓ 2) ΔΓ κοινή 3)
ˆ = ΒΓΔ
ΑΔΓ ˆ ( Δˆ = Γˆ )

οπότε θα είναι : ΑΓ = ΒΔ

 ΑΞΙΟΣΗΜΕΙΩΤΕΣ ΕΥΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΙ ΤΡΙΓΩΝΟΥ

 Οι μεσοκάθετοι των τριών
πλευρών του τριγώνου,
διέρχονται από το ίδιο σημείο
Ο που λέγεται περίκεντρο,
κέντρο του περιγεγραμμένου
κύκλου
 Οι διχοτόμοι των τριών  Οι διάμεσοι των  Τα ύψη των τριών
πλευρών του τριγώνου, τριών πλευρών του πλευρών του
διέρχονται από το ίδιο τριγώνου, διέρχονται τριγώνου, διέρχονται
σημείο Ι που λέγεται από το ίδιο σημείο Θ από το ίδιο σημείο Η
έγκεντρο, κέντρο του που λέγεται που λέγεται
εγγεγραμμένου κύκλου βαρύκεντρο ορθόκεντρο

Γραμματικόπουλος Χρήστος 26 Παπαδόπουλος Γιώργος

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 § 5.10, 5.11

Γραμματικόπουλος Χρήστος 27 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Γραμματικόπουλος Χρήστος 28 Παπαδόπουλος Γιώργος

 ΦΥΛΛΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ & ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Α’ ΕΠΑΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 § 6.1 – 6.7

Εισαγωγικά ΕΠΑΛ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Επίκεντρη γωνία λέγεται Εγγεγραμμένη γωνία λέγεται Γωνία χορδής και

η γωνία που έχει την η γωνία που έχει την κορυφή εφαπτομένης λέγεται η
κορυφή της στο κέντρο της στον κύκλο και οι πλευρές γωνία που έχει την κορυφή
του κύκλου. της είναι τέμνουσες του της στον κύκλο και η μία Στις γωνίες αυτές
κύκλου. πλευρά της είναι τέμνουσα δεν δίνουμε ονόματα
του κύκλου ενώ η άλλη και δεν θα
 που περιέχεται στη γωνία ̂ λέγεται
Το τόξο  πλευρά της εφαπτομένη ασχοληθούμε με
αντίστοιχο τόξο της εγγεγραμμένης ή της επίκεντρης γωνίας του κύκλου. αυτές.

Σύντομα :

ω 2
ΘΕΩΡΗΜΑ

ή
ω
=
2
φ
φ
ˆ
Κάθε εγγεγραμμένη γωνία ισούται με το μισό της ˆ ˆ ˆ
επίκεντρης γωνίας που βαίνει στο ίδιο τόξο.
Απόδειξη :
Σχολικό βιβλίο σελ. 123
 Πορίσματα
 Το μέτρο μίας εγγεγραμμένης γωνίας ισούται με το μισό του μέτρου του αντίστοιχου τόξου.
 Κάθε εγγεγραμμένη γωνία που βαίνει σε ημικύκλιο είναι ορθή.
 Οι εγγεγραμμένες γωνίες που βαίνουν στο ίδιο ή σε ίσα τόξα του ίδιου ή ίσων κύκλων είναι ίσες και
αντίστροφα.

ΘΕΩΡΗΜΑ Σύντομα :
ω
=
φ

Η γωνία που σχηματίζεται από μία χορδή κύκλου ˆ ˆ

και την εφαπτομένη στο άκρο της χορδής ισούται με
την εγγεγραμμένη που βαίνει στο τόξο της χορδής . Απόδειξη :
Σχολικό βιβλίο σελ. 124
ΑΣΚΗΣΕΙΣ :

………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………

………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………

………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………

………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………
………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………

………………………………… ………………………………… …………………………………… ……………………………………

Γραμματικόπουλος Χρήστος 29 Παπαδόπουλος Γιώργος
………………………………… ………………………………… ……………………….. ………………………..
…….. ……..
Εγγεγραμμένο τετράπλευρο Εγγράψιμο τετράπλευρο

Ορισμός : Ορισμός :
Ένα τετράπλευρο λέγεται εγγεγραμμένο Ένα τετράπλευρο λέγεται εγγράψιμο όταν
σε κύκλο, αν οι κορυφές του είναι σημεία μπορεί να γραφεί κύκλος που να διέρχεται
του κύκλου. και από τις τέσσερεις κορυφές του.
ΘΕΩΡΗΜΑ
Ένα τετράπλευρο ΑΒΓΔ που είναι εγγεγραμμένο ΘΕΩΡΗΜΑ
σε κύκλο (Ο,R) έχει τις ακόλουθες ιδιότητες: Ένα τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι εγγράψιμο σε
 Οι απέναντι γωνίες του είναι κύκλο, αν ισχύει μία από τις ακόλουθες προτάσεις:
παραπληρωματικές.  Δύο απέναντι γωνίες του είναι παραπληρωματικές.
 Κάθε πλευρά του φαίνεται από τις απέναντι  Μία πλευρά του φαίνεται από τις απέναντι
κορυφές υπό ίσες γωνίες. κορυφές υπό ίσες γωνίες.
 Μία εξωτερική του γωνία ισούται με την απέναντι
Πόρισμα εσωτερική γωνία του τετραπλεύρου .
Μία εξωτερική του γωνία ισούται με την απέναντι
εσωτερική γωνία του. Αποδείξεις : Σχολικό βιβλίο σελ. 131

0 0
1) Σε ένα εγγράψιμο τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι Αˆ = 120 και Βˆεξ = 80
ˆ Γˆ και Δˆ του τετραπλεύρου.
Να βρείτε τις γωνίες Β,

Γραμματικόπουλος Χρήστος 30 Παπαδόπουλος Γιώργος