T HEV les 6

Inleiding waterstof en brandstofcellen

1
 Wat is waterstof?

2
 Hoe ziet waterstof eruit?

H H2

3
Eigenschappen van H2

20K (-253°C)
Kamertemperatuur

14K (-259°C)

4
H2 = 14x lichter dan lucht
H2 : heel lage ontstekingsenergie
H2 = brede ontvlambaarheidsgrenzen
H2 = moeilijk zichtbare vlam
9
Waterstofopslag

10
Energiedichtheid van H2

= H2 molecule

E-dichtheid Gravimetrisch Volumetrisch

(MJ) (per kg) (per liter)
Benzine 42 MJ 32 MJ

H2 bij atm. druk 120 MJ 11 kJ

Atm. druk
350 bar
700 H2 bij 350 bar 120 MJ ~3 MJ

H2 bij 700 bar 120 MJ ~5 MJ

11
Energiedichtheden

12
 Bron: Hydroville

13
 Bron: Hydroville

14
 Bron: Hydroville

15
Productie van waterstof- kleuren volgens
oorsprong
• Bruin= kolen
• Blauw= methaangas
• Groen= hernieuwbare energie (uit electrolyse of uit biomassa)
• Roze= kernenergie

16
 Productie van H2

Coal - gas - oil Biomassa

Thermochemische Biochemische
Elektrolyse
conversie conversie

95% 5%

Bruine H2 groene H2
17
Elektrolyse van H2O

Bron: Hydroville

18
 Elektrolyse van H2O

19
Brandstofceltechnologie

PEMFC

20
Brandstofcel opstelling

21
De brandstofcel (PEMFC)

22
Brandstofcel: opbouw PEMFC

23
MEA Membrane electrode assembly
Theoretisch: 1,23 V

Praktisch: 0,7-0,8 V

reguliere buitenlucht vernielt

membranen

24
 Principe opbouw PEM fuel cell
Design of a PEM fuel cell
5 Electrical load Membrane
Hydrogen electrode
assembly

Electrode with catalyst Steam

Gas diffusion layer

2 Anode (-)
3 Membrane Cathode (+) 4

Oxygen or air

1 Field flow plates

New Service Diagnostic Program - Expert 25

 Balance of plant
How does a fuel cell work?
Anode bipolar plate

Hydrogen fuel is channelled through field flow plates to the anode on

1 one side of the fuel cell, whilst oxidant ( oxygen or air) is channelled
to the cathode on the other side of the cell.

Backing layers
Hydrogen gas Oxidant Oxidant flow field Cathode bipolar
Hydrogen plate
flow field
At the anode, a platinum 3 The polymer electrolyte
2 catalyst causes the
hydrogen to split into
membrane (PEM) allows only the
positively charged ions to pass Polymer electrolyte membrane
positive hydrogen ions through it to the cathode. The (PEM)
(protons) and negatively negatively charged electrons must
charged electrons travel along an external circuit to
the cathode, creating an electrical
current .
Anode
PEM

Water
Unused fuel
Cathode
Anode
(negative)
(positive)
Polymer
electrolyte 4 At the cathode, the electrons and
positively charged hydrogen ions
membrane combine with oxygen to form water,
Cathode
which flows out of the cell

26 New Service Diagnostic Program - Certified

Opbouw PEM brandstofcel

27
Basis structuur PEMFC

• Membrane : 0,05 – 0,1mm

• Electrodes: 0,03 mm
• GDL:0,2 – 0,5 mm
Anode – kathode

Anode: 2H2 → 4H+ + 4e- Kathode: O2 + 4 H+ + 4e- → 2H2O

29
Vorming water

30
Koppeling cellen tot een stack

31
Brandstofcel: Energie-efficiëntie

32
Karakteristiek van de brandstofcel

33
celspanning

• Ucel = theoretisch 1,23V bij 25°C.

• Normaal bedrijf Ucel= 0,5 à 1,0V. (nominaal 0,7v)
• Invloedsfactoren:
– belasting
– temperatuur
– stoichiometrie
– gasdruk (1,5 à 3bar)
– Gebruiksgebied tov max rendementspunt
PEMFC in de werkelijkheid

Voertuig: vereist aandrijfvermogen van 60 tot 100kW.

“Stack” bestaande uit ongeveer 300 tot 450 cellen, maximale
spanning 300 a 450V .
De vermogensdichtheid bedraagt 1500 tot 2000W per liter
Energie-inhoud van waterstof

• LHV en HHV:
– Lower heating Value: energieopbrengst, met uitstoot van
waterdamp
– Higher heating value: energieopbrengst, met wateruitstoot
in vloeibare vorm, aan omgevingstemperatuur (alle
mogelijke warmte benutten)
Energie-inhoud van waterstof

• LHV lower heating value: H2 laten oxideren, water in

dampvorm uitlaten. Er ontsnapt warmte-energie
• HHV: oxidatie van H2 zonder warmteverlies
Energie uit waterstof
• ΔH= enthalpie= de warmte die max. kan worden gewonnen.
“verbranding”
• ΔG= Gibbs vrije energie= de arbeid die max. kan worden
geleverd. “elektrische energie”
• ΔG bepaalt de onbelaste celspanning (E0), en is
temperatuurafhankelijk.
• Hoe hoger de temperatuur, hoe lager ΔG
• Onbelaste celspanning E0 = 1,23V
• Celspanning en rendement afhankelijk van belasting en
temperatuur
Temperatuurinvloed op celspanning (LHV)
Rendement brandstofcel

onbereikbaar ideaal
Opmerkingen rendement brandstofcel

• η= celspanning/E (HHV)
• 100% rendement: alle aanwezige energie wordt omgezet in
elektriciteit (celspanning 1,48V) (Kan niet bereikt worden in
fuel cell!!)
•
Invloedsfactoren belaste brandstofcel
 Invloedsfactoren belaste brandstofcel (slide 43)

• (a) Activeringsverliezen: verlies bij o.a.reductie van O2, gaat trager

dan oxidatie van H2
• (b) Ohmse verliezen, vooral in elektrolyt
• (c) Massatraagheid van de gassen bij elektroden (de gassen
kunnen niet snel genoeg toestromen)
• => nominale spanning 0,7V ipv 1,23v!
• => Dit bij een capaciteit van 0,7 A/cm²
• Veel vermogen = veel cellen nodig!!!
 Berekening van benodigde FC’s

• Volgens grafiek slide 43:

– Opbrengst 0,5 W/Cm²
– Stel aandrijflijn van 100kW
– Benodigde oppervlakte= 100.000/0,5= 200,000cm²
– 1Fuel cell heeft een oppervlakte van 20*25cm= 500cm²
– We hebben 200000cm²/500cm²= 400 Fuel cells nodig!
– Dit is een “stack” met een nominale spanning van
400*0,7V= 280V
 Andere types brandstofcellen

47
 Soorten brandstofcellen (p.141)
Brandstofcel Bedrijfstemperatu Elektrolyt Mobiele ion Brandstof
ur (°C)
Lage temperatuur
Alkaline Fuel Cell (AFC) Waterige KOH
60 – 100 OH- H2
Polymer Electrolyte
Membrane Fuel Cell 50 – 80 Polymeer H+ H2
(PEMFC) membraam
Direct Methanol Fuel Cell Polymeer Methanol
(DMFC) 60 – 130 membraam H+ CH3OH
Phosphoric Acid Fuel Fosforzuur
Cells (PAFC) 160 – 200 H3PO4 H+ H2
Hoge temperatuur
Molten Carbonate Fuel Gesmolten 2
CO3 -
Cells (MCFC) 620 – 660 alkaline H2, CO
carbonaat of CH4
NaHCO3
Solid Oxide Fuel Cells
(SOFC) 800 – 1000 ZrO2 O2- H2, CO, CH4 of
NH3
Eigenschappen van brandstofcellen

• Bedrijfstemperaturen:
– PEMFC: iets te laag om in warme klimaten te gebruiken
(blijkt mogelijk bij toyota Mirai)
– Hoge temperatuurcellen moeten verwarmd worden
• Brandstoffen: meestal enkel H2
– DMFC : Methanol
• toepassing: kleine generatoren voor vb. mobilhome
https://www.my-efoy.com/
– SOFC en MCFC : CH4, CO, NH3, H2
• toepassing: grote energiecentrales
Waarom brandstofcellen op andere
brandstoffen?
• H2 is moeilijk op te slaan
• CH4, NH3 en CH3OH zijn als “biofuel” te winnen
Toepassingsgebieden van brandstofcellen
Balance of plant

53
 Waterstofpanelen

54
Belgische wetenschappers kraken de
code voor betaalbare groene waterstof

55
Belgische
wetenschappers
kraken de code
voor betaalbare
groene
waterstof

56
Waterstofpaneel (PEC)

57
Efficiëntie: PV ↔ PEC

58
 Toepassingen van waterstof

59
Opslag van elektriciteit

• Met enkel klassieke elektriciteitscentrales: elektriciteit maken

volgens vraag
• Met groene energie: elektriciteit maken volgens wind of zon.
– Opslag vereist:
• In Batterijen, bijvoorbeeld Terhills
https://www.terhills.be/nieuws/grootschalig-europees-
batterijproject-biedt-duurzaam-alternatief-voor-
stabilisering-van-elektriciteitsnetwerk/ (18,2MW)
• Met Brandstofcellen elektrolyse doen en H2 maken
waterstof
Mogelijkheden met H2-gas

• Power to power: elektriciteit

naar elektrolysetoestel, H2
opslaan en dan van H2 via
fuel cell elektriciteit maken
Mogelijkheden met H2-gas

Power to gas: H2 toevoegen aan aardgasnet

• Max 10% zuiver H2 voor de veiligheid
• Ofwel methanisatie via soort reformer:
CO2 en H2 samenvoegen
Fluxys heeft hierover al studies gedaan
(bijvoeging op 50bar hoofdnet aardgas)
(buizen van 1m diameter)
Mogelijkheden met H2-gas

Power to industry:
• Bedrijven die H2 nodig
hebben in productieprocessen
Mogelijkheden met H2-gas

Power to fuel:
• Klassieke brandstoffen maken via reformer en mengsels met
methaangas
Mogelijkheden met H2-gas

Power to mobility:
• Tankstation voor waterstofvoertuigen
Hoe kunnen we waterstof toepassen in
voertuigen?
• Brandstofceltechnologie
– Toyota Mirai
– Hyundai ix35
– Hyundai Nexo
– Mercedes Fcell
– Nikola one
• Waterstof als brandstof in otto motor
– BMW 7
• Waterstof als brandstof in diesel motor
– Hydroville
– Behydro
Waterstof als energiedrager

• http://www.surfnturf.org.uk/
• https://sustainableworldports.org/project/port-of-valencia-
h2ports/
• https://www.interreg2seas.eu/nl/implementation-ship-
hybridisation
• https://www.holthausen.nl/clean-energy-solutions