İki el etkinlik (aktivite) şeması (Right-

Hand/Left-Hand Activity Chart)

Görev, çubukları bir delikli tahtaya yerleştirmeyi içerir
Sol elin iş tutucu olarak kullanıldığına dikkat edin

1
2
Toplu aktivite süreç (Gang activity
process) şeması
• Toplu aktivite süreç şeması bir anlamda işçi ve makine şemasının bir uyarlamasıdır.

• İşçi ve makine süreç şeması, bir işçinin çalıştırabileceği en ekonomik makine sayısının
belirlenmesine yardımcı olur. Ancak, bazı süreçler ve tesisler o kadar büyüktür ki, bir işçinin
birkaç makineyi çalıştırması yerine, bir makineyi etkin bir şekilde çalıştırmak için
birkaç işçiye ihtiyaç duyulur.

• Toplu aktivite şeması, söz konusu makineye hizmet veren işçilerin boşta kalma ve
çalışma döngüsü arasındaki kesin ilişkiyi gösterir. Bu şema, hem atıl operatör
süresini hem de atıl makine süresini azaltarak iyileştirme olanaklarını ortaya koyar.

3
4
Senkron servis
• Operatöre birden fazla makine atanması nadiren hem işçinin hem de
makinenin tüm döngü boyunca meşgul olduğu ideal durumla sonuçlanır.
Bu tür ideal durumlar (eşzamanlı hizmet) senkron servis olarak
adlandırılır ve atanacak makine sayısı şu şekilde hesaplanabilir:

l+m
n = -----------------
l

where: n = Number of machines the operator is assigned

l = Total operator loading and unloading time per
machine
m = Total machine running time

6
Örnek : Bir ürünü üretmek için, önceden tamamlanmış ürünün
boşaltılmasının başlangıcından makine çevrim süresinin sonuna kadar
ölçülen toplam çevrim süresinin dört dakika olduğunu varsayalım.
Hem tamamlanmış ürünün boşaltılması hem de hammaddelerin
yüklenmesini içeren operatör servisi bir dakika iken, otomatik
makine döngüsünün süresi üç dakikadır

l+m 1+3
n = ----------------- = ------------- = 4 machines
l 1

7
• Bu örnekteki makine sayısı artırılırsa, makine çakışması gerçekleşir.
Makine sayısı dörtten daha az bir rakama indirilirse, operatör
döngünün bir kısmında boşta kalır. Bu gibi durumlarda, parça
başına minimum toplam maliyet genellikle optimum operasyon
için kriteri temsil eder.
• En iyi yöntemi belirlemek için analist, boşta kalan her bir
makinenin maliyetini ve operatörün saatlik ücretini dikkate
almalıdır. Prosedür ilk olarak, aşağıdaki denklemden en düşük
tam sayıyı belirleyerek operatörün gerçekçi koşullar altında
atanması gereken makine sayısını tahmin etmektir.

l+m
n1 £ -----------------
l +w
where: n1 = lowest whole number
w = Total worker time (not directly interacting with the
machine, typically walking time to the next machine).
9
• Operatör n1 makineye hizmet verirken çevrim süresi l + m'dir, çünkü bu durumda
operatör tüm çevrim boyunca meşgul değildir, ancak makineler tüm çevrim
boyunca doludur.

Using n1 , we can compute the total expected cost (TEC) as follows:

K1(l + m) + n1K2 (l + m) (l + m) (K1 + n1K2)

TEC n1 = ---------------------------------- = --------------------------
n1 n1

where: TEC = Total expected cost in dollars per unit of production from one machine.
K1 = Operator rate, in dollars per unit of time.
K2 = Cost of machine, in dollars per unit of time

10
where: TEC = Total expected cost in dollars per unit of production
from one machine.
K1 = Operator rate, in dollars per unit of time.
K2 = Cost of machine, in dollars per unit of time

• Bu maliyet hesaplandıktan sonra, operatöre atanan n1 + 1 makine ile bir

maliyet hesaplanmalıdır. Bu durumda, çevrim süresi operatörün çalışma
döngüsü tarafından yönetilir, çünkü bir miktar boşta makine zamanı
vardır. Çevrim süresi şimdi (n1 + 1) (l + w).
• n2 = n1 + 1 olsun. n2 makine ile beklenen toplam maliyet şöyledir:

K1n2 (l + w) + K2n2n2 (l + w)
TEC n 2 = ------------------------------------- = (l + w) (K1 + n2K2 )
n2 11
• ÖRNEK: Bir operatörün bir makineye servis yapması 1 dakika ve bir sonraki
makineye yürümesi 0,1 dakika sürer. Her makine otomatik olarak 3 dakika
çalışıyor, operatör saatte 10,00 $ kazanıyor ve makinelerin çalıştırma maliyeti
20,00 $/saat. Operatör kaç makineye hizmet verebilir?

12
 l+m 1+3
n = ----------------- = ------------- = 3.6
l +w 1 + 0.1

( l + m ) ( K 1 + n 1K 2) (1 + 3) (10 + 3 x 20)
TEC 3 = ----------------------------- = ---------------------------:60
n1 3
TEC 3 = $1.556/unit

TEC 4 = (l + w) (K1 + n2K2 ) = (1 + .1) (10 + 4x20)/60=$1.65/unit

En düşük maliyete göre, üç makineli kurulum en iyisidir.

13
14
Mevcut Süreci anlama
Seçme

• Girdiler nelerdir? Kaydetme

• Çıktılar nelerdir? İnceleme

• Muayenelerin sayısı ve yerleri Geliştirme

• Hareket ve gecikmelerin sayısı Tanımlama

• Stokta bekleme süresi Kurma

Sürdürme

28
Eleştirerek İnceleme – Soruşturma Tekniği
• İş akımı şemasında kaydedilen beş grup etkinlik asal olarak iki ana sınıfta toplanır:
• İncelenmekte olan malzemenin ya da eldeki işin konu olduğu etkinlikler, yani, bunlar üzerinde
yapılan çalışmalar, bunların taşınması ve yoklaması
• İşin depoda kalması ya da gecikme nedeniyle yapılmayan işler.

• Birinci sınıftaki etkinlikler üç alt gruba ayrılabilir:

• Malzemeyi ya da eldeki işi hazırlamak ve işlenecek duruma getirmek için gereken
"HAZIRLAMA" etkinlikleri.
• Ürünün fiziksel durumunda, kimyasal bileşiminde ya da biçiminde bir değişmenin olduğu
"YAPMA" işIemleri
• İşin makine ya da işyerinden uzaklaştırıldığı "UZAKLAŞTIRMA" etkinlikleri, bir işlemin
"Uzaklaştırma" etkinliği, sonrakinin "hazırlama" etkinliği olabilir.
• Amaç, "yapma" işlemlerinin oranını diğerlerine göre olanaklı olduğu kadar
artırmaktır, çünkü, ancak bunlar ürünü hammaddeden tamamlanmış madde
haline getiren işlemlerdir: Bunlar "verimli" etkinliklerdir, bütün diğerleri ise
gerekli olmalarına karşı, "verimsiz" etkinlikler olarak nitelenirler.

• Şu halde ilk olarak ele alınacak işler, açıkça "verimsiz" olduğu görülen
işler olmalıdır. Bunlara, işletmenin ilerlemesinde kullanılabilecekken
sermayenin bağlanmasına neden olan depolama ve gecikmeler de
dahildir.
Şema ve Diyagramları analiz etme
• Birincil ve ikincil sorular – Kontrol listeleri
• Beyin fırtınası – takım çalışması halinde
öneriler geliştirilmesi
• Katma değerli ve katma değersiz
aktivitelerin ayrıştırılması
• Katma değerli aktiviteler:
1. Müşteri için önemli olması
2. Hizmette ve üründe fiziksel değişim

31
İnceleme–Birincil Sorular

• AMAÇ Seçme
• Ne iş yapılıyor?
• İşin yapılması niçin önemli? Kaydetme
• YER
• Nerede yapılıyor? İnceleme
• Niçin özellikle o yerde yapılıyor?
Geliştirme
• SIRA
• Ne zaman yapılıyor? Elimine etmek
• Niçin özellikle o sırada yapılıyor? Birleştirmek Tanımlama

• KİŞİ Yeniden düzenlemek

Kurma
• Kim yapıyor? Basitleştirmek
• Niçin özellikle o kişi yapıyor?
Sürdürme
• YÖNTEM
• Nasıl yapılıyor?
• Niçin özellikle o yöntemle yapılıyor?

32
İnceleme – İkincil Sorular
• AMAÇ Seçme

• Ne yapılıyor? Kaydetme
• Niçin yapılıyor?
İnceleme
• Başka ne yapılabilir?
• Ne yapılmalıdır? Geliştirme

Tanımlama
İşi Basitleştir
Kurma
Gereksiz bölümleri ortadan kaldır.
Sürdürme

33
İnceleme – İkincil Sorular
• YER Seçme

• Nerede yapılıyor? Kaydetme

• Niçin orada yapılıyor?
İnceleme
• Başka nerede yapılabilir?
• Nerede yapılmalıdır? Geliştirme

Değerlendirme
Birleştir
Tanımlama
Yeniden Düzenle
Kurma

Sürdürme

34
İnceleme – İkincil Sorular
• SIRA Seçme

• Ne zaman yapılıyor? Kaydetme

• Niçin o zaman yapılıyor?
İnceleme
• Ne zaman yapılabilir?
• Ne zaman yapılmalıdır? Geliştirme

Tanımlama
Birleştir
Kurma
Yeniden Düzenle
Sürdürme

35
İnceleme – İkincil Sorular
• KİŞİ Seçme

• Kim yapıyor? Kaydetme

• Niçin o kimse tarafından yapılıyor?
İnceleme
• Başka kim yapabilir?
• Kim yapmalıdır? Geliştirme

Tanımlama
Birleştir
Kurma
Yeniden Düzenle
Sürdürme

36
İnceleme – İkincil Sorular
• METOT Seçme
• Nasıl yapılıyor?
• Niçin o biçimde yapılıyor? Kaydetme

• Başka ne biçimde yapılabilir?

İnceleme
• Nasıl yapılmalıdır?
Geliştirme

Tanımlama

İşlemi Basitleştir Kurma

Sürdürme

37
 Bir Operasyon Şemasını Analiz Etmek İçin
Kullanılan Soruların Kontrol Listesi
• Operasyon şemasının odak noktası bir ürünün malzemeleri ve bunlar üzerinde gerçekleştirilen
işlemler olduğundan, inceleme adımı malzemelere ve işlemlere yönelik bir sorgulama
prosedüründen oluşur. Sistematik bir yaklaşım, aşağıdaki kontrol listesinde sunulanlar gibi soruları
içerir.
Bir Akış Süreç Şemasını Analiz Etmek İçin
Kullanılan Soruların Kontrol Listesi
• Akış süreç şemasındaki ayrıntılar daha fazla faaliyet türünü içerdiğinden,
sorgulama prosedüründeki vurgu operasyon şemasının kapsamının ötesine
genişletilmiştir.
• Önceki tabloda gösterilen sorulara ek olarak, mevcut sorular taşımalar,
gecikmeler ve depolamalar üzerine odaklanmaktadır.
Örn. Motor Sökme,
temizleme ve yağ
silme
Eski makine deposundan taşınmakta olan bir makinenin, aldığı yolun yarısında, taşıma vincini değiştirmesi gözleniyor
S. Ne yapılıyor?
Y. Motor yolun bir kısmında elektrikli vinç ile taşınıyor, yere konuyor ve sonra diğer vinç tarafından sökme kısmına götürülmek üzere kaldırılıyor.
S. Niçin yapılıyor?
Y. Çünkü motorlar öyle bir şekilde depolanmışlardır ki, depodan yağ silme atölyesine giden tek raylı bir vinç tarafından alınamazlar.
S. Başka ne yapılabilir?
Y. Motorlar tek raylı vinç tarafından taşınacak biçimde depo edilebilirler. Böylece vinç onları kaldırıp doğrudan doğruya makine sökme bölümüne
götürebilir.

S. Yağ silme işlemi bitince yeniden temizlenmelerine karşın, motor parçaları, yağ silmeye gitmeden önce niçin temizlenirler?
Y. Bu işlemin İlk kez neden yapıldığı unutulmuştur.
S. Yağlı parçaların yoklanmasının zor olmasına ve bunların motor yoklama bölümünde yeniden yoklanmalarına karşın, bu aşamada niçin
yoklanırlar?
Y. Bu işlemin İlk kez neden böyle yapıldığı unutulmuştur.
 Ne yapılıyor? Niçin yapılıyor?
sorularıyla başlatılan bir inceleme ile, bir işlem eğer gerçek bir
gereksinmeye dayanmıyorsa ya da bu amaca daha iyi bir
yolla ulaşılabileceği düşünülüyorsa daha başlangıçta o işlemin
ayrıntılarına girilmeyerek boş yere zaman kaybedilmesine engel
olunur.
Örn: Gelen
parçaların
yoklanması ve
markalanması
47
S: Niçin kutular 10 dakika sonra açılmak üzere alınacağı halde yığılmaktadır?
Y: Çünkü araç sandıkların açılması işinden daha çabuk boşaltılmaktadır.
S: Başka ne yapılabilir?
Y: İş daha çabuk bitirilebilir.
S: Niçin alım, yoklama ve markalama noktaları birbirlerinden bu kadar uzaktadır?
Y: Çünkü öyle yerleştirilegelmiştir.
S: Başka nerede olabilirler?
Y: Hepsi aynı yerde olabilir.
S: Nerede olmalıdırlar?
Y: Hepsi şimdiki alım noktasında.
S: Niçin kutu depoya götürülmek için bütün binayı boydan boya dolaştırılmaktadır?
Y: Çünkü deponun kapıları mal alım noktasının karşı ucuna konmuştur.
 Geliştirme - Öneriler
• Malzeme, teçhizat, takım-tertibat ve işçi değişiklikleri
• Daha yakın gözetim
• İşçinin teşviki, motivasyonu
• İşçinin eğitimi
• Takım çalışmasının yaptırılması Seçme

• İşin çeşitlendirilmesi Kaydetme

• Amirlerin eğitimi
İnceleme
• Daha ayrıntılı iş emirleri
Geliştirme
• Daha sıkı malzeme kontrolu
Tanımlama
• Makina, kalıp ve takımların daha bakımlı olması
Kurma

Sürdürme

49
 Geliştirme - Öneriler
• Tasarım ve proseste değişiklik yapılması
• Hazırlık zamanlarının kısatılması, basitleştirilmesi
• Daha iyi planlama ve takip sistemi
• Ölçme cihazı eksikliği
• Kaldırma-taşıma araçlarının eksikliği
Seçme
• Yanlış alan kullanımı
• Çalışana ergonomik olmak koşuluyla farklı zaman Kaydetme
dilimlerinde farklı işler yaptırılması
• İş ve iş çevresinin ergonomik kurallara uygun olarak İnceleme
düzenlenmesi
Geliştirme
• Tutma, görme, taşıma, merkezleme, monte ve demonte
etme, kaldırma hareketlerinin kolaylaştırılması için takım-
tertibat kurulması. Tanımlama

Kurma

Sürdürme

50
 Geliştirme
• İlk adım, bir akış şeması üzerinde önerilen
yöntemin kaydını yapmak olacaktır.

• Böylelikle ilk yöntemle karşılaştırmak olanağı

çıkacak ve hiçbir noktanın unutulmaması Seçme

sağlanacaktır.
Kaydetme

İnceleme
• Aynı zamanda her iki yöntem sonucu meydana gelen
bütün etkinliklerin bir özet olarak kaydı yapılacak Geliştirme

ve değişikliğin getireceği uzaklık ve zaman artırımı Tanımlama

ve dolayısıyla bundan doğacak para artırımı
ortaya çıkacaktır. Kurma

Sürdürme

51
52
53
Tanımlama
• Benimsenen yeni yöntem geliştirildikten sonra, genellikle bu yöntemi
yerleştirmeye girişmeden önce, yöneticilerin onayını almak gerekir.
• İş etüdü uzmanı mevcut ve önerilen yöntemlerin ayrıntılı bir raporunu
hazırlamalı ve düşünülen değişikliklerin nedenlerini belirtmelidir.
Seçme
• Rapor aşağıdaki noktaları kapsamalıdır:
1. Her iki yöntemin birbirine oranla malzeme, işçilik ve genel masraf tutarı ve beklenen Kaydetme

artırım,
İnceleme
2. Gerektiğinde satın alınacak yeni donatımın ve atölye ya da çalışma yerlerinin yeniden
düzenleme masrafları ile birlikte yeni yöntemi yerleştirme masrafı, Geliştirme
3. Yeni yönetimin tamamlanması için yapılacak yürütme etkinlikleri.
Tanımlama

Kurma

Sürdürme
Tanımlama
Standart Uygulama Formu- Amaçlar

• İlerde başvurulması için düzeltilmiş yöntemi gerektiği kadar

ayrıntılı kaydeder. Seçme

• Yeni yöntemi yöneticilere, usta başlarına ve işçilere

açıklamakta kullanılabilir. Fabrika mühendisi de dahil ilgililere Kaydetme

gereken yeni donatım ya da makinelerin ve işyerinin

yerleştirme düzeninde yapılması gereken değişiklikleri İnceleme

öğütleyebilir.
Geliştirme
• İşçilerin eğitimine ya da yeniden eğitimine yardımcı olur, ve
onların yeni yöntemi iyice öğreninceye kadar başvuracakları Tanımlama
bir araç olur.
Kurma
• Zaman standartlarının saptanmasında kullanılarak zaman
etütlerinde temel olabilir. Sürdürme

61
Tanımlama-Standart Uygulama Formu Seçme

• Standart uygulama formu basit terimlerle işçi tarafından

Kaydetme

kullanılacak yöntemleri belirtir. İnceleme

Geliştirme

• Formun düzenlenmesinde normal olarak üç çeşit bilgi

Tanımlama

Kurma
gereksinilir: Sürdürme
• Kullanılacak araçlar, donatım ve genel çalışma koşulları
• Yöntemin bir tanımı: gerekli ayrıntı, işin konusuna ve beklenen
üretim hacmine bağlıdır.
• İş yeri yerleştirme düzenin bir diyagramı ve özel araçların,
bağlama düzenin vs. taslakları

62
63
 Kurma/Yerleştirme
• Yönetimin ve sendikaların güçlü bir desteği gerekir
• Yerleştirme beş aşamada yapılır:
• Bölüm amirinin değişikliği benimsemesini sağlamak,
• Bölüm müdürü ve genel müdürlüğünün değişikliği Seçme
onaylamasını sağlamak,
Kaydetme
• İşçilerin ve temsilcilerin değişikliği benimsemelerini
sağlamak, İnceleme

• Yeni yönteme göre çalışabilmeleri için işçileri yeniden Geliştirme

eğitmek,
• İşin istenen yola girdiğine emin oluncaya kadar, işin Tanımlama

gidişiyle yakından ilgilenmek. Kurma

Sürdürme

64
Kurma - Eğitim
• İşçilerin eğitimi ve yeniden eğitiminde önemli olan:
• İşi doğru biçimde yapma alışkanlığı kazandırmak
• Alışkanlık düşünmeyi azalttığından, verimlilik artışına
büyük ölçüde yardım eder.
• Yeniden eğitmede filmlerin özel bir değeri vardır - Seçme
bilinçsiz olarak yaptıkları pek çok hareket ortaya
çıkabilir. Kaydetme

• Başlangıçta, uygulama süreleri aralarındaki İnceleme

dinlenmeler, uygulama sürelerinde daha uzun
olabilir. Geliştirme

• İşçi yeni yöntemi kavramaya ve hız kazanmaya

Tanımlama
başladıktan sonra dinlenme süreleri çok daha kısa
olur.
Kurma
• İşi yakından izlemek, böylece işçinin işte hız ve hüner
kazanmasını ve daha önceden düşünülmeyen Sürdürme
engellerin ortaya çıkmamasını sağlamak - “Dadılık
yapmak”
65
 Sürdürme

• Sağlam bir gerekçe olmadıkça, işçilerin eski

yönteme dönmelerine izin verilmemeli. Seçme

• Yöntemin sürdürülmesini sağlamak için Kaydetme

yöntemin kapsamı çok açık şekilde İnceleme

tanımlanmalı ve ayrıntıları gösterilmeli. Geliştirme

• Düzenli kontrol. Tanımlama

Kurma

Sürdürme

66